Dinghoes
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Dinghoes steit op de hook vaan de Kleine en de Groete Staat in Mestreech. 'Staat' beteikent 'dao boe 't steielek gezag gevestig is'. De naom Dinghoes kump vaan 't Germaanse zelfstandeg naamwoord 'ding', wat 'plaots boe rech gesproke weurt' beteikent. Allewijl zien v'r dat nog trök in 't woord 'geding' of 'kórt geding'.
't Geboew waor oorsjpronkelek ópgetrókke oet vakwaerk en sjtamt oet 1470. In d'r vólgende ieëw waoërt d'r gotische gèvvel geboewd, dae gaans gemakd is va blowwe sjtèè. In dae tied waor 't bordes mèt de trappepartiej fraaier en mieë gedetailleerd wie de herópgeboewde trap va noe. D'r wert bewaerd dat 't geboew oorsjpronkelek 'n verdeep hoeëger waor, mae dat die neet mie truuk ópgeboewd is nao de besjadiginge bie 't belègk van 1793. Zieëker is dat evvel neet. Waal zieëker is dat d'r driejheukige timpaan, 't steil óplópend zadeldak dat 'n aoëpe klókkesjpitske drègt, väöl later es wie an 't èng van d'r 16de ieëw is aa-brach. 't Dinghoes drègt twieë jaortalle die duide op verboewinge: in de baogpartiej van de middelste veenster óp 't driejde verdeep sjtèèt 't jaor 1696 en baove de ziejdäör in de Joedesjtraot 't jaor 1749. [1] Zicht op Maastricht neumt dit lètste jaor es 't jaor dat de oorsjpronkeleke trappepartiej is aafgebraoëke.[2] In 1912 waoërt de huidige trap geboewd.
Tot haafweeg de zeventienden iew waor hei 't hoeggerech vaan de twie hiere vaan Mestreech gevestig. Door de Twiehieregheid waoren 'rs dat dus twie: 't Luikse en 't Braobantse. Daneve goaf 't ouch nog 'n lieggerech veur minder zwoer delicte en lieger zake: de Lanscroon, wat 50 meter weier in de Groete Staat laog. Dit gerech waor gezamelek Luiks-Braobants. De gievelstein vaan de Lanscroon is nog steeds te vinde in de gievel vaan 't warehoes Vroom en Dreesman.
De gewoene Mestreechteneer besjouwde 't Dinghoes es 't stadhoes.
In 1664 woort 't stadhoes op de Merret geopend. De twie gerechte woorte dao ouch oonder gebrach. Daonao heet 't Dinghoes versjèllende functies gehad. In d'n Twiede Wereldoorlog zaot dao de Lochbesjermingsdeens. Um 't beter te besjerme tege bomme woort op de ierste verdeping al veur d'n oorlog 'ne betonne vloer gelag. Dee zörgde evels deveur tot 't hoes góng verzakke en in 1968 woort 't Dinghoes geslote veur restauratie. In de kelder zaot op dat momint Pieke Dassen al sinds 1953 mèt zien poppetheater 'De Poesjenellenkelder'. Dit theater mós toen de deure slete.
Pas in 1984 waor de restauratie klaor, boenao 't VVV in 't gebouw kaom. D'n opvallende trap aon de väörkant duid mesjiens wel op de Twiehieregheid.
Referentie
bewirk- ↑ De kunst van het Maasland ll, J.J.M. Timmers, 1980, blz 292, ISBN 90-232-1788-8
- ↑ Zicht op Maastricht mèt tekening van Dinghoes mèt oorsjpronkelek bordes en trappepartiej