Awt-Gelaen

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Tranchotkaart van Awt-Gelaen oet 1805.

De RK Kirk Marcellinus & Petrus.

Awt-Gelaen (Nederlands: Oud-Geleen) is 'n buurtsjap in de veurmalige gemeinte Gelaen in Nederlands Limburg, ein plaatsj die sins 2001 óngerdeil oetmaak van de gemeinte Zitterd-Gelaen . Awt-Gelaen is gelaege ten zuje van Zitterd aan de westelikke kantj van de Gelaenbaek wo de plaatsjnaam van is aafgeleid. Aan de oaskantj ligk de sjtasie Gelaen-Oas aan de sjpaorlien Zitterd-Haerle.

Gesjiedenis

In de middeleëuwe waas Awt-Gelaen ouch bekènd ónger de naam Op-Gelaen, de eërsjte vermeljing waas in 1148. 't 'Dörp' is nej verbónje mèt tweë patroanheilige, Sint-Marcellinus en Sint-Petrus, wonao de parochiekirk is geneump. De aw kern woort gevörmp door de hujige sjtraote Pietersjtraot, Peschsjtraot, Dörpsjtraot (noe Marcellinussjtraot), Jodesjtraot en Eindjsjtraot. Aan dees sjtraote ligke allewiel nog ènnige monumente van historische waerd zwoaes 'dörpshaove en patriciërshoeze'. Pes in 't begin van veurige eëuw woort 't dörp lètterlik doorsjtruimp door de Keutelebaek die leep via de Pietersjtraot en Peschsjtraot en vervolges aan 't eindj van 't dörp oetmónje in de Gelaenbaek. Allewiel is dees baek euver häör ganse tracé bènne Gelaen euverkloesd en maak ze deil oet van 't riolesjtèlsel. Al veur de kóms van de mien Maurits in 't begin van de twintigste eëuw waas 't dörp gerich op boerebedrieve, sjönsmaekerieje, laerloajerieje en beerbroewerieje. Door de sjnelle óntwikkeling van Gelaen es indusjtriesjtad, sjmólt 't dörp same mèt de anger dörpe Lötterao en Kraonkel tot de gemeinte Gelaen.

Bezeenswaerdigheje

De Roams-Katholieke Sint-Marcellinus en Sint-Petruskirk gelaege aan de Leurssjtraot haet 'ne Romaanse taore mèt 'n driebeukige kruusbasiliek in neogotische sjtiel, óntwórpe door Carl Weber en geboewd in 1862-1863. De taore dateert oet 1504 en is groatedeils opgetrokke oet mergel. In de kirk is eine helsjteine duipfóntj oet 1622, gesjónke door Albert Huyn IV (zuuch: Femilie Huyn).
Biej de kirk sjteit 'n neogotische kepel oet 1874 mèt dao-in eine calvariegroep.

Hoes Maes aan de Leurssjtraot 4 is ein 16e eëuws tweilaogs hoes mèt mergelsjteine sjpeklaoge en wirt door väöl Awt-Gelaenersj ouch waal "'t Bokkeriejershoes" geneump. Jan en Willem Maes geraakde in depe sjölde en 't hoes kroog eine nuje eigenaer, drossaard Jan van den Stock. Later woort 't lènkergedeilte van 't hoes bewoond door zien kleindochter, die getrouwd waas mèt de kapitein van de bokkeriejers, Willem de Gavarelle. De graote sjlaopkamer woort vreuger gebroek es vergaderzaal van de bokkeriejers. Aan de plefónge zint in sjtein oetgehouwe bokkeriejersköp wo-op de verdepingsbalke ligke.