Walbezierker zu Lëtzebuerg

Lëtzebuerg ass fir d'Chamberwalen, a véier Walbezierker agedeelt.

Dës Bezierker sinn am Artikele 63 vun der Lëtzebuerger Constitutioun definéiert^[1]. D'Ofgrenzunge vun de Walbezierker baséieren op deene vun de Kantonen.

D'Zuel vun den Deputéierten, déi an engem bestëmmte Walbezierk gewielt kënne ginn, sinn am Artikel 117 vum lëtzebuergesche Walgesetz^[2] festgeluecht an droen der Awunnerzuel vum Walbezierk Rechnung.

Verdeelung vun den Deputéiertesëtz

Bei den aktuelle 60 Deputéiertesëtz^[3] verdeelt sech dat 2023 esou:

Walbezierk	Awunnerzuel (01.01.2023)	Prozent	Deputéiertesëtz (Zuel / Prozent)		Kantonen	Ageschriwwe Wieler (2023)^[4] (Zuel / Prozent)
Zentrum	239.937	36,31 %	21	35,0 %	Lëtzebuerg, Miersch	80.475	28,35 %
Osten	76.990	11,65 %	7	1,7 %	Iechternach, Gréiwemaacher, Réimech	39.822	14,03 %
Norden	101.514	15,36 %	9	15,0 %	Klierf, Dikrech, Réiden, Veianen, Wolz	52.581	18,52 %
Süden	242.368	36,68 %	23	38,3 %	Capellen, Esch-Uelzecht	111.001	39,10 %
	660.809		60			283.879

Fir d'Wale fir d'Europäescht Parlament gëtt et awer just ee Walbezierk, nämlech d'ganzt Land.

Geschicht

Wärend de Viraarbechten dofir, dat allgemengt Walrecht an Verfassung anzeschreiwen, koum am Summer 1918 de Virschlag op, d'Land an zwéi Walbezierker anzedeelen, déi eng méiglechst gläich grouss Zuel u Bevëlkerung an deemno u Mandater sollten hunn.^[5] Dës Andeelung wier net no geographesche Krittären gewiescht, well z. B. d'Kantonen Esch a Klierf an dee selwechte Bezierk komm wieren. De Grond derhanner war, well an der Verfassung all 3 Joer partiell Chamberwale virgesi waren. Am Mäerz 1919 huet d'Sozialistesch Partei, déi net mat där Iddi averstane war, eng Demande an der Chamber gemaach, fir datt d'Land an déi véier Bezierker sollt opgedeelt ginn, sou wéi mer se haut nach kennen. De Grond dofir war, well am Kanton Esch vill Auslänner gelieft hunn, déi zwar beim Bestëmme vun der Zuel vu Mandater eng Roll gespillt hunn, mä déi Mandater fir de Kanton (an deemno d'Sozialisten, déi do eng héich Zuel u potentielle Wieler haten), am (konservative) ländleche Raum 'verluer' géingen, wann et just déi zwéi Bezierker wéi geplangt géif. Si hunn och gefuerdert, datt déi Andeelung a véier Bezierker misst an d'Verfassung kommen, an net just an d'Walgesetz (dat méi liicht ze ännere gewiescht wier). Wat si net beduecht haten, war, datt mat der klenger Zuel vu Sëtz an de Walbezierker Norden an Osten all déi aner Parteien ausser der Rietspartei et méi schwéier haten, iwwerhaapt Deputéiert an d'Chamber ze kréien. Net zulescht dowéinst huet d'Rietspartei där Propos zougestëmmt, an zanterhier ass déi Andeelung onverännert bliwwen, trotz reegelméisseger Kritik.

Diskussioun

Spéitstens zanter der Aféierung vum allgemenge Walrecht, 1919, kënnt ëmmer nees zu ëffentlechen Diskussiounen doriwwer, wat besser wier: de System, wéi en ass bäizehalen, oder en z'änneren, soudatt et just nach, wéi fir d'Europawalen, een eenzege Walbezierk fir d'Chamberwale géif?

Déijéineg déi fir den aktuelle System si sträichen ervir, datt nëmme sou eng geographesch representativ Chamber zesumme kéim, wat sécherstelle géif, datt déi regionalspezifesch Intressen och Gehéier fannen. Déijéineg déi dogéint si soen, datt déi Ënnerscheeder haut keng méi sou wichteg Roll géife spillen, datt de kommunalen Niveau duergéing fir "Lokales" ze behandelen an datt een eenzege Walbezierk et engem méi einfach géif maachen, "déi Bescht" aus dem Land ze wielen, an net just "déi Bescht" aus dem Süden/Osten/Norden/Zentrum.

Literatur

Michel Dormal: "Woher kommen die Wahlbezirke? Wie die Sozialisten einen Systemfehler schufen." in: d'Lëtzebuerger Land Nr.44, 2. November 2018, S.13.

Kuckt och

Lëtzebuerger Distrikter

Referenzen

↑ « (4)Le pays est divisé en quatre circonscriptions électorales : 1° le Sud avec les cantons d'Esch-sur-Alzette et Capellen ; 2° le Centre avec les cantons de Luxembourg et Mersch ; 3° le Nord avec les cantons de Diekirch, Redange, Wiltz, Clervaux et Vianden ; 4° l'Est avec les cantons de Grevenmacher, Remich et Echternach. Une loi adoptée à la majorité qualifiée fixe le nombre des députés à élire dans chacune des circonscriptions. »
↑ Artikel 117 vum Walgesetz: « Le nombre des députés, par application de l'article 51, alinéa 3 de la Constitution, est fixé comme suit: – circonscription Sud: 23 députés; – circonscription Est: 7 députés; – circonscription Centre: 21 députés; – circonscription Nord: 9 députés. »
↑ 60 Deputéiert zanter der Verfassungsännerung vum 20. Dezember 1988 (virdru waren et 64 Deputéiert)
↑ (fr)Obert, Mathilde, 23.992 électeurs supplémentaires en 2023. paperjam.lu. paperjam.lu. Gekuckt de(n) 07.10.2023.
↑ vgl. Dormal (2018) an der Literatur.

[1] « (4)Le pays est divisé en quatre circonscriptions électorales : 1° le Sud avec les cantons d'Esch-sur-Alzette et Capellen ; 2° le Centre avec les cantons de Luxembourg et Mersch ; 3° le Nord avec les cantons de Diekirch, Redange, Wiltz, Clervaux et Vianden ; 4° l'Est avec les cantons de Grevenmacher, Remich et Echternach. Une loi adoptée à la majorité qualifiée fixe le nombre des députés à élire dans chacune des circonscriptions. »

[2] Artikel 117 vum Walgesetz: « Le nombre des députés, par application de l'article 51, alinéa 3 de la Constitution, est fixé comme suit: – circonscription Sud: 23 députés; – circonscription Est: 7 députés; – circonscription Centre: 21 députés; – circonscription Nord: 9 députés. »

[3] 60 Deputéiert zanter der Verfassungsännerung vum 20. Dezember 1988 (virdru waren et 64 Deputéiert)

[4] (fr)Obert, Mathilde, 23.992 électeurs supplémentaires en 2023. paperjam.lu. paperjam.lu. Gekuckt de(n) 07.10.2023.

[5] vgl. Dormal (2018) an der Literatur.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]