Papers by Masume Kanat
Mutluluk, insan için hayatının her alanında ulaşmak istediği en büyük hedef olarak görülmüştür. B... more Mutluluk, insan için hayatının her alanında ulaşmak istediği en büyük hedef olarak görülmüştür. Birçok düşünür, mutluluğu, insanın var olduğu andan itibaren aradığı ve bulmak için araçlar edindiği bir unsur olarak değerlendirmiştir. Mutluluk arayışı beraberinde iyi ve kötü olanı ayırt etme olanağı sağlamıştır. Ahlak felsefesinde iyi, eylem olarak ortaya çıktığında erdem olarak tanımlanmış ve erdemler mutluluğun kaynağını oluşturmuştur. Bu açıdan erdem ve mutluluk, toplumların düzenine de yön veren iki unsur olarak tanımlanmıştır. Erdemler yalnızca iyi olan ile değil aynı zamanda bilgi ile de mutluluğa kaynaklık etmiştir. Erdem ve mutluluk ilişkisi bilgi temelli bir yaklaşım meydana getirmiştir. Farabi, temelde erdem ve bilgiyi mutluluğun en yetkin aracı olarak değerlendirerek, ahlak ve siyaset felsefesine dair sistemini bu iki araç üzerinden şekillendirmiştir. Platon ise mutluluğu, idealar kuramına bağlı olarak yüksek iyiye ulaşmak ve ona dair bilgi elde etmekle mümkün görülmüştür. Biz bu makalede, İslam filozofu Farabi ve Yunan filozof Platon'un mutluluk anlayışlarını aktarmaya çalışacağız.
Throughout the history of thought, rationality has been the most basic instrument of reaching kno... more Throughout the history of thought, rationality has been the most basic instrument of reaching knowledge. For this reason, man has applied to reason in solving existing problems in all areas of life, including social problems, epistemological and ontological problems, especially questions about the universe. The use of reason in philosophical and scientific approaches has been persuasive for the acceptance of the data and results by people. For this reason, rational knowledge has more precise judgment values compared to other types of knowledge. The Ancient Greek society, which is considered as the society where the foundation of philosophical thought was laid, made the fluency system widespread with the philosophical schools they established. Philosophers such as Parmenides, Anaximendros and Heraclitus, who are primarily philosophers of the Elea school, emphasized the evaluations of the use of reason against the mythological perception of the period. In the later period, Plato and especially Aristotle revealed the concept of reason or rationality as a system. Philosophy or philosophical thought gradually passed into Islamic culture with the conquests of the Muslims in the Hellenistic cultural basins and the translations made from other languages and cultures, especially Greek. The works of Ancient Greek philosophers, especially Aristotle, were not only translated, but a new philosophical system was created with the existing knowledge. In the formation of the rationality that constitutes the philosophical thought in Islam, Islam's own resources, especially the Qur'an, were also effective. For this reason, Muslim philosophers did not see any contradiction between reason-revelation or philosophy-religion and sought to reconcile these two fields. In the first part of this study, which consists of three main parts, rationalism in Ancient Greece was discussed and the Pre-Socratic Period, Platon, Aristotle and IV Hellenistic periods were briefly explained. In the second part, the subject of Rationality in Islamic Philosophy is discussed. First of all, the birth of Islamic Philosophy, the main sources of Islam, the Qur'an and the Sunnah, were briefly mentioned. Then, it was tried to shed light on the views of Kindi, Farabi, Ibn Sina and Ibn Rushd, who are among the main schools of Islamic Philosophy and Peripatetic and Peripatetic philosophers. In addition, Illuminationism and in this context, the approaches of Suhrüverdi, Şehrezuri, Molla Sadra and Gazali, who are among the Israki philosophers, are given. In the third part of our thesis, the similarities and differences between the two cultures are revealed by comparing the Greek rationalism and the rationalism that dominates the Islamic thought.
DergiPark (Istanbul University), Dec 2, 2022
Mutluluk, insan için hayatının her alanında ulaşmak istediği en büyük hedef olarak görülmüştür. B... more Mutluluk, insan için hayatının her alanında ulaşmak istediği en büyük hedef olarak görülmüştür. Birçok düşünür, mutluluğu, insanın var olduğu andan itibaren aradığı ve bulmak için araçlar edindiği bir unsur olarak değerlendirmiştir. Mutluluk arayışı beraberinde iyi ve kötü olanı ayırt etme olanağı sağlamıştır. Ahlak felsefesinde iyi, eylem olarak ortaya çıktığında erdem olarak tanımlanmış ve erdemler mutluluğun kaynağını oluşturmuştur. Bu açıdan erdem ve mutluluk, toplumların düzenine de yön veren iki unsur olarak tanımlanmıştır. Erdemler yalnızca iyi olan ile değil aynı zamanda bilgi ile de mutluluğa kaynaklık etmiştir. Erdem ve mutluluk ilişkisi bilgi temelli bir yaklaşım meydana getirmiştir. Farabi, temelde erdem ve bilgiyi mutluluğun en yetkin aracı olarak değerlendirerek, ahlak ve siyaset felsefesine dair sistemini bu iki araç üzerinden şekillendirmiştir. Platon ise mutluluğu, idealar kuramına bağlı olarak yüksek iyiye ulaşmak ve ona dair bilgi elde etmekle mümkün görülmüştür. Biz bu makalede, İslam filozofu Farabi ve Yunan filozof Platon'un mutluluk anlayışlarını aktarmaya çalışacağız.
Arap toplumunun her dönemde kendisini hissettiren genel karakteristik özelliği kabîlevî yaşam olg... more Arap toplumunun her dönemde kendisini hissettiren genel karakteristik özelliği kabîlevî yaşam olgusudur. Bu durum, sosyal yapı içerisinde tartışmasız kendisini kabul ettirmiş olan asabiyet/kabilecilik şeklinde tezahür eder. Bu aynı zamanda bedevî/göçebe yaşam tarzıyla da bağlantılıdır. Bu nedenle Araplarda kalıcı ve bütüncül bir devlet geleneğinden bahsetmek oldukça zordur. Kabile asabiyeti böyle bir devlet ya da sosyal birlik oluşturma önündeki en büyük engel görünümündedir. Bu yapı zaman zaman güçlü bir kabile liderliğinde, onun hakimiyeti altında kısa süreli de olsa zorunlu birliktelikleri meydana getirse de, genellikle kabileler arası otorite ve menfaat mücadelesi şeklinde tarihe yansımıştır. Kabile içerisinde ise mal ve evladı çok olan kimselerin liderlik için mücadele etmeleri, bu genel görüntünün bir yansıması olsa gerektir. İslam öncesi dönemde Hicaz bölgesinde otoriteyi ele geçirme konusunda bir mücadelenin var olduğu bilinmektedir. Milâdî V. yy. ortalarından itibaren Hz.Peygamber'in büyük dedesi Kusay, Huzâa'nın elinde olan liderliği, onların elinden almış ve bütün Arap kabilelerini kendi liderliği altında toplamayı başarmıştı. O dönemde Kusay, dini ve siyasî otoriteyi ifade eden Kâbe'deki görevlere bir düzenleme getirerek sikâye, rifâde, sidâne, livâ ve nedve gibi görevleri sosyal yapı içerisine yerleştirmiştir. Kusay'ın ölümünden sonra Benû Abdiddâr ve Benû Abdimenâf arasında bu vazifelerin ifâ edilmesi hususunda ihtilaf çıkmış, sonuçta bu görevlerin kabîleler arasında taksim edilmesinde anlaşmışlar, Benû Abdimenâf sikâye ve rifâde, Benû Abdiddâr ise hicâbe, livâ ve nedve görevlerini üzerlerine almışlardı. Devam eden süreçte söz konusu görevlerin ele geçirilmesi ile ilgili olarak Hâşim ve Abdüşems arasında da bir rekâbetin olduğu görülmektedir. Bu rekâbet daha sonra Hâşim ve kardeşinin oğlu Ümeyye arasında devam etmiştir. İşte Benû Ümeyye ve Benû Hâşim'in uzun yıllar sürecek olan mücadelesinin başlangıç noktası burası olmuştur. Geçen süre içerisinde dinî liderliği elinde bulunduran Benû Hâşim ile siyasî liderliği eline geçiren Benû Ümeyye arasında mücadele ve rekâbet devam etmiştir. Her yönden kendisini güçlü hisseden Benû Ümeyye, artık dinî liderliğin de kendisine geçme vaktinin geldiğine inandığı bir esnada, sadece Benû Ümeyye için değil, diğer kabîleler için de büyük bir sürpriz ortaya çıkmıştır. Bu sürpriz, Hz.Muhammed'in ilâhî bir vahiyle İslam'ı getirmesidir. Hz.Muhammed'in bu şekilde ortaya çıkmasını, Benû Ümeyye ve diğerleri siyasî ve idârî hakimiyetlerine karşı direkt bir tehdit olarak görmüşlerdir. Ebû Süfyân liderliğindeki Benû Ümeyye, dinî birtakım sebeplerin yanında, işte bu siyasî
Giriş İman için aklın bir işlevinin olup olmadığı sorusu tarih boyunca insanlar arasında bir tart... more Giriş İman için aklın bir işlevinin olup olmadığı sorusu tarih boyunca insanlar arasında bir tartışma konusu olmuştur. Aklın iman için öne sürülmesi beraberinde irade kavramını da gündeme getirmiştir. Akıl, iman ve irade problemini tartışırken merkeze alınması gereken kavram iman kavramıdır. Bu tür kavramlar, nesnelerine uygun olduklarından dolayı, sınırları çizilebilir ve tanımlanabilir olan kavramlardır. Akıl, iman, irade kavramları da mahiyeti olup gerçekliği bulunmayan kavramlarımız arasında yer alırlar. Bundan dolayı onlar, haklarında tek bir tanıma ulaşılabilir türden kavramlar değildir. Yani iman ve iradeyi kesin sınırlarıyla akıldan ayıramayacağımız gibi, aklı işin içine sokmaksızın bir iman ve irade söz edemeyeceğimiz açıktır. Bu bağlamda Kant, Leibniz, Spinoza ve Kur'an örnekleminde bu kavramların nasıl ele alındığını tartışacağız. a.Kant'a Göre Akıl, İman, İrade İlişkisi Kant ve iman konusu gündeme geldiğinde muhakkak ki Kant'ın " İnanca yer açmak için bilgiyi inkar ettim " sözü akla gelecektir. Kant'a göre bütün bilgilerimiz deneyle başlar ve o, bu düşüncesinden hiçbir zaman kuşku duymamıştır. Çünkü filozofumuz Kant için zaman bakımından deneyden önce gelen hiçbir bilgi yoktur; ancak bu bütün bilgilerimizin kaynağının deneyden geldiği anlamına da gelmemelidir. Öyle ki Kant, aklın deneyden almadığı, doğrudan doğruya kendisinden çıkardığı bilgilerin var olduğu, bunların duyu bilgisine temel olan birtakım deneyden önce gelen a priori (önsel), kavramlarımız olduğuna ve deneyin içine bunları yerleştirmek suretiyle salt kavramlar ile bir düzen kazanıp bilgi haline geldiklerinden hiç şüphesinin olmadığını ifade etmiştir. Böylece bilgi bir yönüyle deneye, duyulara; öteki yönüyle de zihne dayanmış olmaktadır. Bu bağlamda Kant aklı ikiye ayırmıştır; pratik akıl ve teorik akıl olmak üzere. Teorik akıl bize olanı bildirir, pratik akıl ise olması gerekeni bildirir. Kant'ın bu ayrıma gitmesinde ki sebep, kendisinden önceki filozofların fizik ötesine ait düşünceleri sadece akla dayanarak açıklama çabalarının onları yanlış hükümler vermeye götürmesidir. O sadece saf akıl ile fizik ötesi şeylerin bilgisinin yani tanrı, ruh ve hürriyet gibi kavramların bilenemeyeceğini ifade etmiştir.1 Kant'ın konuya yaklaşma biçimini ön planda tutarak, teorik aklın sınırları içerisinde imkan dahilinde bulunan bilimsel bilgiyi, yani belirli bir zamanda ve mekanda yer alabilen nesnel varlıklardan 1 1 Mehmet Demirtaş, " Kant'ın " İnanca Yer Açmak İçin Bilgiyi İnkar Ettim " Sözünün İman Ve Bilgi Açısından Değerlendirilmesi " , C.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi 1, (2013): 290.
books by Masume Kanat
ongoing projects by Masume Kanat
faraday papers by Masume Kanat
Uploads
Papers by Masume Kanat
books by Masume Kanat
ongoing projects by Masume Kanat
faraday papers by Masume Kanat