Саха тілі

Саха (якут) тілі басым көпшілігі Саха республикасын, аздаған тобы Краснодар, Хабаровск өлкелерінде, сол сияқты Амур, Иркутск, Магадан, Чита облыстарын мекендейтін (жалпы саны 382 255), өздерін саха деп атайтын якут халқының ұлттық, әдеби, мемлекеттік тілі. Бұл тілдің дыбыстық құрамы өзге түркі тілдерінен өзгешелеу. 1818-1820 жылы миссионерлер якут тіліне жазу енгізді. Алайда якуттар 1929-1939 жылы латын әліпбиін, ол 1939 жылдан орыс әліпбиін қолданып келеді. Әдеби тілінің қалыптасуына Якутияның орт. аудандары тұрғындарының ауызекі тілі негіз болды.

Sakha саха тыла sakha tyla
Сөйлеу орны:	Ресей
Аумағы:	Саха
Барлық сөйлеушілері:	456 288 (2002 census)
Тіл ұясы:	Алтай тілдері (controversial)  Түркі тілдері   Солтүстік түркі    Sakha
Жазу әдісі:	Кириллица
Ресми күйі
Ресми күйі бар жері:	Саха Республикасы
Реттеушісі:	ресми реттелуі жоқ
Тіл белгілері
ISO 639-1:	ешқандай
ISO 639-2:	sah
ISO 639-3:	sah
Map showing locations of Sakha (dark blue) and Dolgan (blue)

Əліпби

Аа	Бб	Вв	Гг	Ҕҕ	Дд	Дьдь
Ее	Ёё	Жж	Зз	Ии	Йй	Кк
Лл	Мм	Нн	Ҥҥ	Ньнь	Оо	Өө
Пп	Рр	Сс	Һһ	Тт	Уу	Үү
Фф	Хх	Цц	Чч	Шш	Щщ
Ъъ	Ыы	Ьь	Ээ	Юю	Яя

TÜRKİYE TÜRKÇESİ (Y)	KIRGIZ TÜRKÇESİ (C)	SAHA TÜRKÇESİ (S)	Кыргыз түркчеси	Саха түркчеси	Түркие түркчеси
yıl	Cıl	Sıl	жыл	Сыл	йыл
yağmur	camgır	Samıır	жамгыр	самыыр	яғмур
Yaka	caka	Sağa	жака	саҕа	яка
yalamak	caloo	Salaa	жалоо	салаа	яламак
Yaş	caş	Saas	жаш	саас	яш
yaşdaş	caştaş	Saastıı kihi	жашташ	саастыы киһи	яшдаш
Yat	cat	Sit-	жат	сит	ят
yedi	ceti	Sette	жети	сэттэ	ети
Yel	cel	Siel	жел	сиэл	ел
yeni	cañı	Saña	жаңы	саҥа	ени
Yeniden	cañıdan	Sañattan	жаңыдан	саҥаттан	енидең
yer	cer	Sir	жер	сир	ер
Yumak (yıkamak)	cuu-	Suuy-	жуу	сууй	юмак(йыкамак)
Yıldız	cıldız	Sulus	жылдыз	сулус	йылдыз
Yirmi	cıyırma	Süürbe	жыйырма	сүүрбэ	йирми
Yok (hayır)	cok	Suox	жок	суох	ёк (хайыр)
Yol	col	Suol	жол	суол	ёл
Yumurta	cumurtka	Sımmııt	жумуртка	сымыыт	юмурта
Yumuşak	cumşak	Sımnağas	жумшак	сымнаҕас	юмушак
Yüz	cüz	Süüs	жүз	сүүс	йүз

Саха тілі (Саха тыла) — сахалардың тілі түркі тілдері тобына жатады.

Саха тілінде сөйлейтіндер саны 2002 жылғы санақ бойынша 456288 адам. Негізіде Ресей Федерациясының Саха Республикасында тұрады.

Саха тілі Саха Республикасында орыс тілімен қатар мемлекеттік тіл болып табылады. Жазуы кириллицаға негізделген.

Сандар

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
нуул	биир	икки	үс	түөрт	биэс	алта	сэттэ	аҕыс	тоҕус	уон
	11	20	30	40	50	60	70	80	90	100	1000	10000	1000000
	уон биир	сүүрбэ	отут	түөрт уон	биэс уон	алта уон	сэттэ уон	аҕыс уон	тоҕус уон	сүүс	тыһыынча (муҥ)	үтүмэн	мөлүйүөн

Жіктеу есімдіктері

жекеше		көпше
Сахаша	Қазақша	Сахаша	Қазақша
Мин	Мен	Биһиги	Біз
Эн	Сен	Эһиги	Сендер
Кини	Oл	Кинилэр, олор	Олар

Лексика

Қазақша менен салыстыру

Сахаша	Қазақша
аччык	ашыққан
аат	ат есім
ат	ат
уу	су
тимир	темір
атах	аяқ
мурун	мұрын
баттах	шаш
илии	қол
ыт	ит
муус	мұз
былыт	бұлт
хаар	қар
хаан	қан
эт	ет, айт
үүт	сүт
ынах	сиыр
сыттык	жастық
быһах	пышақ
үөрэнээччи	үйренуші
уһун	ұзын
тараах	тарақ
чаҕылҕан	найзағай
ырыа	ән
бэлэх	сыйлық
хаһан	қашан
ханна	қайда
хайдах	қалай
туох	не
тоҕо	неге
асчыт	асшы
суорҕан	жамылғы
сыт	иіс, жат
дүлэй	керең
убай	аға
аҕа	әке
ийэ	ана
эдьиий	апа
ини	іні
эһэ	айу, ата
бөрө	бөрі
саһыл	түлкі
хайа	тағ
ытык	ізгі