Birtustig
Birtustig stjörnu er mælikvarði á því hversu björt hún er. Hægt er að mæla sýndarbirtustig og reyndarbirtustig þeirra. Því lægri tala því bjartara er fyrirbærið. Skalinn hefur ekki einingu svo sem dæmi má nefna segjum við að sýndarbirtustig Deneb er um 1,2.
Þróun
Um 150 f.kr. útbjó Hipparkos, grískur stjörnufræðingur, birtustiga þar sem hann raðaði stjörnunum eftir birtu í 6 flokka, frá flokki 1 og upp í 6. Þær stjörnur sem voru í flokki 1 voru bjartastar og þær daufustu í flokki 6.
Þegar menn fóru að hefja mælingar á því ljósmagni sem stjörnur geisluðu frá sér komust þeir að því að stjörnur í birtuflokki 1 eri hér um bil 100 sinnum bjartari en þær í birtuflokki 6 skv. flokkun Hipparkosar. Því var ákveðið að halda áfram að nota þetta kerfi og ákvarða það þannig að ef ljósmagn hundraðfaldast, þá lækkar birtustigið um 5. Þetta þýðir að ef birtustig lækkar um 1 þá eykst ljósmagnið 2,512 sinnum. ()
Sýndarbirtustig
Sýndarbirtustig mælir birtu stjarna frá okkur séð. Menn komust að því að það voru nokkrar stjörnur töluvert bjartari en þær sem Hipparkos flokkaði í flokk 1 svo þeir þurftu að setja nokkrar stjörnur í flokkinn 0 og jafnvel -1. Með nákvæmum mælitækjum hafa menn gefið stjörnum birtustig með nákvæmni upp á hundraðshluta. Sem dæmi má nefna Siríus, björtustu stjörnuna (fyrir utan Sólina), en hún hefur sýndarbirtustigið -1,46. Sólin hefur sýndarbirtustigið -26,72.
Reyndarbirtustig
Reyndarbirtustig stjarna er þannig ákvarðað að við ímyndum okkur að stjarnan sé í 10 pc (32,6 ljósár) fjarlægð frá okkur og mælum þá sýndarbirtustig hennar. Deneb í Svaninum hefur sýndarbirtustig 1,2 en er í um 1000 pc fjarlægð og hefur mun meiri raunbirtu eða -8,73. Hins vegar er Vega í Hörpunni í um 7,7 pc fjarlægð frá okkur og hefur sýndarbirtustigið 0,0 svo reyndarbirtustigið er minna eða um 0,6.
Tengill
- Ítarlegar upplýsingar um birtustig á Stjörnufræðivefnum Geymt 18 september 2010 í Wayback Machine
