Conference Presentations by Meral Bayrak
Giriş Anadolu Selçukluları döneminde uç bölgelere yerleştirilmiş bir Türkmen boyuna mensup olduğu... more Giriş Anadolu Selçukluları döneminde uç bölgelere yerleştirilmiş bir Türkmen boyuna mensup olduğu tahmin edilen Akçakoca ailesinin bir ferdi olan Fazlullah Paşa, Kocaeli'nin fethinde büyük yararlılık gösteren Akçakoca'nın torunu, Hacı İlyas'ın oğludur. 1 Osmanlı siyasetinde önce kadı, sonra da vezir olarak önemli bir rol oynayan Fazlullah Efendi'nin elçilik görevi ile birkaç kez Bizans'a gönderildiği bilinmektedir. İlk elçilik görevi Çelebi Mehmed'in kardeşi Musa Çelebi ile olan mücadelesinde Rumeli'ye geçmesi gerektiği zaman gerçekleşmiş ve o dönemde Gebze kadısı olan Fazlullah Efendi, İstanbul'a elçi olarak gönderilmiştir. Zira Fazlullah Efendi İstanbul tekfuruna komşu olduğu için tekfurun eskiden beri tanıdığı ve güvendiği bir şahıstır. Nitekim görüşme sonucunda tekfurla anlaşma sağlanmış ve Rumeli'ye geçmek mümkün olmuştur. 2 II. Murad zamanında ise yine Gebze kadısı iken İstanbul tekfuruna elçi olarak gönderilen Fazlullah Efendi, iki devlet arasında barış yapılmasına aracı olmuştur. 3 Alim olarak da bilinen Fazlullah Efendi 4 Gebze kadılığından sonra II. Murad'ın hekimi olmuş, bu görevde iken bazı hususlardaki iyi görüş ve tedbirleri dolayısıyla padişahın yakınlığını ve teveccühünü kazanmıştır. Nitekim Mehmed Paşa'nın ölümü üzerine 1436 yılında vezir olarak tayin edilmiştir. 5 Bir yıl görevde kaldıktan
Papers by Meral Bayrak
Osmanlı'dan Günümüze Kosova, 2024
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'ne aittir. Bütün haklar... more Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'ne aittir. Bütün hakları saklıdır. Kitabın tümü ya da bölümü/bölümleri Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan elektronik, optik, mekanik ya da diğer yollarla basılamaz, çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.
SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010
Dinî ve hayrî nedenlerle kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için kurulan vakıflar Rusçuk'ta Mü... more Dinî ve hayrî nedenlerle kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için kurulan vakıflar Rusçuk'ta Müslüman nüfusun artmasına paralel olarak artış göstermiş, hayırseverler tarafından çoğu dini hizmet amacına yönelik cami vakfı olmak üzere eğitim, konaklama ve su ihtiyacını karşılayacak kurumlar oluşturulmuştur. Günümüze çok azı gelebilmiş olan bu vakıfların büyük kısmı 1878 Berlin Antlaşması'ndan sonra bilinçli bir yok etme politikasıyla ortadan kaldırılmıştır. Bu çalışmada bugün varlıkları hakkında sadece tarihi kaynaklardan bilgi edinilen vakıflardan beş tanesinin tanıtımı yapılmaya çalışılmıştır. Genellikle kurucularının adlarıyla anılan ve cami vakfı olan bu kurumların bazılarının yanında bulunan mektep, medrese, sebil, buzhane gibi hayrata ait bilgilere de yer verilmiştir. Çeşitli arşiv kaynakları esas alınarak yapılan çalışmada vakıf eserler, gelir kaynakları, bu kurumlarda istihdam edilenler ile yerine getirecekleri görevler ve aldıkları ücretler anlatılmış, tespit edilebilen verilere göre yıllık gelir-gider durumları değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Tuna Vilayeti'nin kurulmasından be0 ay kadar sonra, vilayet merkezi olan Rusçuk'ta kurduğu ilk vi... more Tuna Vilayeti'nin kurulmasından be0 ay kadar sonra, vilayet merkezi olan Rusçuk'ta kurduğu ilk vilayet matbaasında, söz konusu gazetenin yayın hayatına ba0lamasını sağlamı0tır. İlk sayısı 16 evval 1281/15 Mart 1865 tarihinde Çar0amba günü yayınlanan gazete, ilk yıl haftada bir, ikinci yıldan itibaren ise Çar0amba ve Pazar günleri olmak üzere iki defa basılmı0tır. 1867 yılı ba0larına ait bir nüshasında 1.555 abonesi bulunduğundan söz edilen gazete (
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tarih Dergisi, 2023
Enderun Hazinesi'nin bir alt birimi olan Ceyb-i Hümâyûn Hazinesi padişahın özel hazinesidir. ... more Enderun Hazinesi'nin bir alt birimi olan Ceyb-i Hümâyûn Hazinesi padişahın özel hazinesidir. Padişaha ait gelirlerin toplandığı ve yine padişah tarafından yapılan harcamaların karşılandığı bu hazinenin gelirleriyle giderleri her aya mahsus olmak üzere defterlere kaydedilmiştir. Ceyb-i Hümâyûn ve Harc-ı Hassa Defterleri denilen bu defterlerden III. Mustafa dönemine ait olan 1178/1764-1765 yılı kayıtları tarafımızdan hazırlanan makale için kaynak olmuştur. III. Mustafa'nın tahtta bulunduğu yedi ve sekizinci yıla tekabül eden bu defterler oldukça kıymetli olup içinde saraydaki gündelik hayata dair çeşitli bilgileri barındırmaktadır. Bu veriler arasında 1178 yılının başında yani 1 Temmuz 1764 tarihinde iki buçuk yaşında olan III. Selim için yıl boyunca hazırlanan giysilerle bazı eşyalar ve bunlar için yapılan harcamalar dikkat çektiğinden üzerinde çalışmasının uygun olacağı düşünülmüş ve makaleye konu edilmiştir. Böylece yaklaşık olarak kırk yıl aradan sonra hanedanın dünyaya ge...
Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2023
Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi (BAE-Dergisi), Balkanlar üzerine sosyal bilimler alanında özgü... more Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi (BAE-Dergisi), Balkanlar üzerine sosyal bilimler alanında özgün çalışmalara yer veren uluslararası hakemli bir dergidir. Türkçe ve İngilizce makalelere yer veren BAE-Dergisi, Temmuz ve Aralık aylarında olmak üzere yılda iki kez yayımlanır. BAE-Dergisi'ne gönderilen yazılar, yayımlanmadan önce Yayın Kurulunca dergi yazım ilkelerine uygunluk açısından incelenir. Yayımlanması uygun bulunan makaleler adları gizli tutulan iki ayrı hakeme gönderilir. Hakem süreçleri tamamlanan makaleler, kronolojik sıra takip edilmeksizin Yayın Kurulu'nun nihai değerlendirmesi ve kararı sonrası dergide yayımlanır. Dergide yayımlanan makalelerde savunulan görüşler BAE-Dergisini hiçbir surette bağlamaz. Yayımlanan makale ve yazıların sorumluluğu yazarına aittir. Gönderilen yazılar iade edilmez. Gönderilen makaleler intihallere karşı iThenticate programı ile denetlenmektedir. http://www.ithenticate.com/ Journal of Balkan Research Institute (JBRI) is an international biannual (July and December) peer-reviewed academic journal that aims to publish original articles, i.e. papers which have not been previously published in any journal, in the realm of Social Sciences related to the Balkans. Each article is examined by the Editorial Board regarding writing principles and guidelines. The ones approved are sent to two independent referees for double-blind peer review. Those articles which peer review process is completed are published without chronological order after the final evaluation and decision of the Editorial Board. Authors are responsible for their articles. Any of their ideas are individual and does not bind the JBRI. No article is returned to authors.
Trakya Üniversitesi'nin 40. Yılına Armağan, 2022
Editörden, Uluslararası bilimsel değerleri benimseyen, analitik düşünen, özgüveni yüksek, girişim... more Editörden, Uluslararası bilimsel değerleri benimseyen, analitik düşünen, özgüveni yüksek, girişimci bireyler yetiştirmeyi amaç edinmiş, bilimsel araştırmalar ve ürettiği hizmetlerle gerek Edirne'ye gerekse Balkanlar'a toplumsal fayda sağlayan Trakya Üniversitesi, 2022 yılında 40. kuruluş yılını kutluyor. 40 yıllık bu çınarın gerek amaçları gerekse sağladığı faydaların bundan sonra da devam edeceği aşikâr. Üniversitemizin 40. yılını geride bıraktığımız bugünlerde, Rektörümüz Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu'nun isteği üzerine Trakya Üniversitesi'nin 40. Yılına Armağan adıyla hazırlamış olduğumuz kitabı sizlere takdim etmekten büyük bir heyecan ve kıvanç duyuyoruz.
Belleten, 2015
Bütün İslam dünyasında toplumsal bir ruh haline gelen hayrat sistemi vakıf eserlerin oluşmasını v... more Bütün İslam dünyasında toplumsal bir ruh haline gelen hayrat sistemi vakıf eserlerin oluşmasını ve vakıfların kurulmasını sağlamış, Osmanlılarda büyük bir gelişme göstererek tüm toplumsal ihtiyaçlar vakıflar tarafından karşılanmıştır. "Vakfın en üstünü insanların en çok ihtiyaç duyduğu alanlarda yapılandır" düşüncesi bölgeye ve zamana göre değişen ihtiyaçları giderecek kurumların sayısının kısa sürede artmasına yol açmış, çeşitli köy ve şehirlerin kurulmasında ya da yeniden teşkilatlandırılmasında önemli rol oynamıştır. Bu tarz kurumlar bir kaza merkezi olan Rusçuk'ta da hayat bulmuş, dini, hayri, sosyo-kültürel merkezler durumunda olan çok sayıdaki cami ve mescidin yanında mektep, medrese, tekke, zaviye ile su ihtiyacını karşılayacak çeşme, şadırvan, fıskiye topluma hizmet sunmuştur. Osmanlı toplumsal yaşamının ayrılmaz bir parçası olan ancak günümüzde mevcut olmayan Rusçuk'taki vakıflardan bazılarının tanıtılması amacıyla bu makale yazılmış, arşiv kaynakları esas...
Belleten, 2013
Mithat Paşa'nın adıyla özdeşleşen ıslahhanelerden ilki Niş'te açılmış,sahipsiz ve kimsesi... more Mithat Paşa'nın adıyla özdeşleşen ıslahhanelerden ilki Niş'te açılmış,sahipsiz ve kimsesiz çocuklar başta olmak üzere anne-babasından biri olduğu halde bakılamayacak durumda bulunanlar da buraya alınmıştır.Bunların dışında suç işleyerek hüküm giymiş çocuklar hükümet kararıyla tutukluluk sürelerini kurumdaki özel bölümde geçirmiştir. Çeşitli kaynaklarda bundan dolayı ıslahhane adıyla anıldığı belirtilen kurumun isminin,bizzat Midhat Paşa'nın Kur'an'daki bir ayetten esinlenmesi üzerine kendisi tarafından verildiğinden de söz edilmiştir. Niş'ten sonra Tuna Vilayeti'nin kurulmasıyla Rusçuk ve Sofya'da açılan ıslahhaneler arasına yine Rusçuk'ta faaliyete geçirilen bir kız ıslahhanesi de katılmıştır. Özellikle erkek çocuklara birer meslek edindirmenin temel amaç olduğu ıslahhanelerde dinlerine göre ayrı hocalardan temel bilgileri içeren dersler verilmiştir. Çocukların böylece kendi dilinde okur-yazar olması, basit düzeyde matematik bilgisi edinmesi, d...
Belleten, 2020
Yakub Pasha, one of the viziers of Bayezid II, is known to have had a mosque, a derwish lodge and... more Yakub Pasha, one of the viziers of Bayezid II, is known to have had a mosque, a derwish lodge and a fountain constructed in the centrum of Salonika in the early XVI. century and founded a religious foundation, together with numerous books donated, possibly to establish a library affiliated with the latter. These works of waqf, which are told to have been constructed in the district of “Bayir” according to the foundation charter, expanded over time so as to include an “imaret”, the continuation of whose services soon became a priority for the waqf. Yakub Pasha, in order to guarantee the continuation of the services of the institutions of the waqf, endowed a predominantly non-muslim village called Maruda/ Karoye and a big house and donated a good deal of moveables wchich were intended to turn into cash and invest in estates as a source of income for the waqf. Later on, another muslim village called Virlanova/Virlanic and numerous households and shops were added to the sources of incom...
III. Mustafa Hayratı Olan Laleli İmareti: Muhasebe Verilerine Göre 1179-1229/1765-1814 Döneminin Değerlendirilmesi, 2021
Her Yönüyle İpsala, 2020
Nân-ı azîz diyerek ekmeği aziz bilen anlayış, su gibi aziz ol deyimiyle suya da aynı değeri vermi... more Nân-ı azîz diyerek ekmeği aziz bilen anlayış, su gibi aziz ol deyimiyle suya da aynı değeri vermiş ve hayatın kaynağı olan bu maddeyi gerek inancı gerekse insanî hassasiyetleri nedeniyle hizmet aracı olarak görmüştür. Malumdur ki sudan yaratılan tüm canlılar yaşamlarını sürdürmek için yine suya muhtaçtır. Hayati öneme sahip olan temiz suyun bulunması ve kullanıma sunulması bu bakımdan oldukça kıymetlidir. Böyle bir hizmeti sağlamak da İslamiyet'e göre en makbul hayır işlerinden biridir.
Belleten, 2020
Öz
II. Bayezid dönemi vezirlerinden olan Yakub Paşa, XVI. yüzyıl başlarında Selanik merkezde ca... more Öz
II. Bayezid dönemi vezirlerinden olan Yakub Paşa, XVI. yüzyıl başlarında Selanik merkezde cami, zaviye ve çeşme inşa ettirerek bir vakıf kurmuş ayrıca -muhtemelen bir zaviye kütüphanesi oluşturmak amacıyla- çok sayıda kitap bağışlamıştır. Vakfiyede Bayır Mahallesi'nde yaptırıldığı ifade edilen bu vakıf eserlere zamanla bir imaret de dahil olmuş, imaretin hizmetini devam ettirmesini sağlamak neredeyse vakfın birincil gayesi haline gelmiştir.
Paşa bu vakıf eserlerin faaliyetlerini sürdürebilmesi için nüfusunun büyük kısmının gayrimüslim olduğu Maruda/Karoye isimli bir köy ile büyük bir ev bağışlamış, satılarak elde edilen parayla vakfa gelir sağlayacak mülk alınması şartıyla ayrıca çok sayıda menkul vakfetmiştir. Bu gayrimenkullerden başka Virlanova/Virlaniç adındaki bir Müslüman köyü ile çok sayıda hane ve dükkan sonradan vakfın gelir kaynakları arasına katılmıştır. Köylerden alınan vergiler ve diğer taşınmazların kiralarıyla zemin gelirleri, vakfın kesintisiz hizmet vermesini sağlamış, vakıf çalışanlarının ücretleri ve kurumlar için yapılan tüm harcamalar bu gelirlerden karşılanmıştır.
Vakfiyenin esas alındığı çalışmada, bazı arşiv materyaline dayanarak vakfın XVI. yüzyılı değerlendirilmiş, verilen bilgiler bu dönemle sınırlandırılmıştır. Aslında vakıf uzun ömürlü olmuş, Selanik'te Osmanlı egemenliği boyunca hayrâtını ve akarâtını koruyarak kuruluş amacı doğrultusunda hizmet sunmuştur.
Anahtar Kelimeler
Vakıf, Yakup Paşa, Selanik, Maruda/Karoye, Virlanova/Virlaniç/Virlançe
Uploads
Conference Presentations by Meral Bayrak
Papers by Meral Bayrak
II. Bayezid dönemi vezirlerinden olan Yakub Paşa, XVI. yüzyıl başlarında Selanik merkezde cami, zaviye ve çeşme inşa ettirerek bir vakıf kurmuş ayrıca -muhtemelen bir zaviye kütüphanesi oluşturmak amacıyla- çok sayıda kitap bağışlamıştır. Vakfiyede Bayır Mahallesi'nde yaptırıldığı ifade edilen bu vakıf eserlere zamanla bir imaret de dahil olmuş, imaretin hizmetini devam ettirmesini sağlamak neredeyse vakfın birincil gayesi haline gelmiştir.
Paşa bu vakıf eserlerin faaliyetlerini sürdürebilmesi için nüfusunun büyük kısmının gayrimüslim olduğu Maruda/Karoye isimli bir köy ile büyük bir ev bağışlamış, satılarak elde edilen parayla vakfa gelir sağlayacak mülk alınması şartıyla ayrıca çok sayıda menkul vakfetmiştir. Bu gayrimenkullerden başka Virlanova/Virlaniç adındaki bir Müslüman köyü ile çok sayıda hane ve dükkan sonradan vakfın gelir kaynakları arasına katılmıştır. Köylerden alınan vergiler ve diğer taşınmazların kiralarıyla zemin gelirleri, vakfın kesintisiz hizmet vermesini sağlamış, vakıf çalışanlarının ücretleri ve kurumlar için yapılan tüm harcamalar bu gelirlerden karşılanmıştır.
Vakfiyenin esas alındığı çalışmada, bazı arşiv materyaline dayanarak vakfın XVI. yüzyılı değerlendirilmiş, verilen bilgiler bu dönemle sınırlandırılmıştır. Aslında vakıf uzun ömürlü olmuş, Selanik'te Osmanlı egemenliği boyunca hayrâtını ve akarâtını koruyarak kuruluş amacı doğrultusunda hizmet sunmuştur.
Anahtar Kelimeler
Vakıf, Yakup Paşa, Selanik, Maruda/Karoye, Virlanova/Virlaniç/Virlançe
II. Bayezid dönemi vezirlerinden olan Yakub Paşa, XVI. yüzyıl başlarında Selanik merkezde cami, zaviye ve çeşme inşa ettirerek bir vakıf kurmuş ayrıca -muhtemelen bir zaviye kütüphanesi oluşturmak amacıyla- çok sayıda kitap bağışlamıştır. Vakfiyede Bayır Mahallesi'nde yaptırıldığı ifade edilen bu vakıf eserlere zamanla bir imaret de dahil olmuş, imaretin hizmetini devam ettirmesini sağlamak neredeyse vakfın birincil gayesi haline gelmiştir.
Paşa bu vakıf eserlerin faaliyetlerini sürdürebilmesi için nüfusunun büyük kısmının gayrimüslim olduğu Maruda/Karoye isimli bir köy ile büyük bir ev bağışlamış, satılarak elde edilen parayla vakfa gelir sağlayacak mülk alınması şartıyla ayrıca çok sayıda menkul vakfetmiştir. Bu gayrimenkullerden başka Virlanova/Virlaniç adındaki bir Müslüman köyü ile çok sayıda hane ve dükkan sonradan vakfın gelir kaynakları arasına katılmıştır. Köylerden alınan vergiler ve diğer taşınmazların kiralarıyla zemin gelirleri, vakfın kesintisiz hizmet vermesini sağlamış, vakıf çalışanlarının ücretleri ve kurumlar için yapılan tüm harcamalar bu gelirlerden karşılanmıştır.
Vakfiyenin esas alındığı çalışmada, bazı arşiv materyaline dayanarak vakfın XVI. yüzyılı değerlendirilmiş, verilen bilgiler bu dönemle sınırlandırılmıştır. Aslında vakıf uzun ömürlü olmuş, Selanik'te Osmanlı egemenliği boyunca hayrâtını ve akarâtını koruyarak kuruluş amacı doğrultusunda hizmet sunmuştur.
Anahtar Kelimeler
Vakıf, Yakup Paşa, Selanik, Maruda/Karoye, Virlanova/Virlaniç/Virlançe