Papers by Przemysław Sołga
Dzieje Najnowsze , 2024
The article presents the question of the attitude of the Catholic press in interwar Poland toward... more The article presents the question of the attitude of the Catholic press in interwar Poland towards the socio-political infl uence of Freemasonry, both at home and abroad. Historical reminiscences were taken into account, as well as the alleged infl uence of Freemasons on politics, education, the secularisation of society, and intra-state confl icts in Mexico
and Spain, in which signifi cant infl uences of Freemasonic activity were seen. As a reference point, selected Catholic periodicals with high circulation were used, where socio-political issues were usually covered.
Wrocławskie Studia Wschodnie , 2022
The purpose of this article is to show the socio-political situation in the Soviet Union as it wa... more The purpose of this article is to show the socio-political situation in the Soviet Union as it was portrayed in the Catholic periodical Sunday Bell published by the Archdiocese of Cracow in the 1930s. Aspects such as political terror, the Great Famine in Ukraine, Soviet communist agitation, the problem of anti-Semitism and social inequality in the Soviet Union are covered. The axiological context was also taken into account, including family values, the institution of marriage or population issues.
Kultura i Historia, 2024
The article deals with the subject of exclusivism of ancient Egyptian culture against the backgro... more The article deals with the subject of exclusivism of ancient Egyptian culture against the background of the development of Christianity. Reference was made to the historical-cultural and religio-theological themes determining both obstacles and facilities in the development of the Christian religion. These were the elements that made up the paradoxical contrast occurring between the uniqueness of both Christianity and Egyptian culture, which, however, was not a significant barrier to the further development of the new religion. The text considers such elements as the historical and socio-political background, the characteristics of the exclusivism of ancient Egyptian culture, the religious-cultural conflict that came with the emergence of Christianity, and the elements of religious syncretism. The considerations thus undertaken provide an apex for further research when it comes to analyzing the issue of the development of Christianity in Egypt, which was indeed a catalyst for the decline of ancient Egyptian culture.
Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie , 2023
Poland in the interwar period was bound to France by a political, economic andmilitary alliance. ... more Poland in the interwar period was bound to France by a political, economic andmilitary alliance. The internal situation, and the associated foreign policy of this countryin Western Europe, projected the geopolitical situation of the Second Republic, threatened on two sides, by German and Soviet expansionism. Not surprisingly, therefore, the manifestations of France’s internal crisis caught the attention of publicists in Poland,
including Catholic ones. The Catholic periodicals “Tęcza” and “Dzwon Niedzielny” published in Poznań and Kraków, analyzed and evaluated these manifestations from a specifically Catholic perspective, taking into account not only socio-political, but also religious and moral aspects. It was predicted – as it later turned out rightly – that the pacifism of French society, in view of the impending war, was a harbinger of military defeat. The mental crisis of French society was correlated with the country’s consumerist lifestyle, the indirect effect of which was reduced fertility rates and increased abortions, leading to demographic collapse. France’s troubled internal political and financial crises incited protests among the people there, especially the trade unions, while also increasing the listening to far-left ideas linked to the country’s increasingly powerful communist movement. The anti-religiousness and strong anti-clericalism of the movement was of particular concern in the context of civil war and persecution of the Church, as was occurring in Spain. The need to carry out a “moral renewal” of the French was conditioned on the possibility of emerging from the internal crisis. Some hopes in this regard were connected with the activities of the then numerous Polish emigration in France, which on the one hand was characterized by religiosity and conservatism, and on the other – succumbed to some degree to leftist ideological currents, with the active support of the communist movement in Poland.
Roczniki Humanistyczne , 2024
The article discusses the problem of religious persecution in the Soviet Union, which was frequen... more The article discusses the problem of religious persecution in the Soviet Union, which was frequently covered and commented upon in the Catholic magazine Dzwon Niedzielny [Sunday Bell] in the 1930s. It presents the statements of the magazine’s journalists and editors, which were often based on eyewitness accounts of socio-political life in the USSR. The issue raised is but one exemplification of the multifaceted criticism of Sovietism voiced in church and Catholic circles of interwar Poland, which often involved issues presented in this article.
Kieleckie Studia Teologiczne , 2023
The article exposes the factors and conditions that led to the collapse of ancient Egyptian civil... more The article exposes the factors and conditions that led to the collapse of ancient Egyptian civilization with the advent of the Christian era. It is primarily aimed at taking stock of the previous research carried out in this area. The importance of Egyptian (Alexandrian) Christian- theological thought, its Egyptian antecedents, and its significance for the development
of Church doctrine, as well as the role played by other factors that were either a cause or a consequence of the Christianization processes, are shown. This concept refers to Egyptology, Church history, Christian theology and religious studies.
Historyka. Studia Metodologiczne , 2023
The article presents the image of Napoleon Bonaparte in the Catholic press of the Second Polish R... more The article presents the image of Napoleon Bonaparte in the Catholic press of the Second Polish Republic. Attention was paid to both his socio-political and military achievements, as well as a general assessment of the character. The source basis is mainly the texts that appeared on this subject in periodicals dealing most often with socio-political and historical-political issues. They were compared with the findings of both contemporaneous and contemporary historians. The aspect of the then political propaganda in Poland, emphasising the importance of the Polish-French alliance, as well as the former importance of Napoleonic policy for the "Polish cause" was taken into account. The power of the solemn celebrations of the 100th anniversary of Napoleon's death, together with its patriotic connotations, as well as the issue of his religiosity, influencing the nature of the then state-Church relations, are particularly exposed. The text is intended by the author to fit into the categories of the history of historiography and have a comparative character in relation to the historiography of the Napoleonic era in interwar Poland.
Studia Sandomierskie. Teologia – Filozofia – Historia, 2023
Artykuł prezentuje problemy wychowawcze młodzieży poruszane na łamach krakowskiego periodyku kato... more Artykuł prezentuje problemy wychowawcze młodzieży poruszane na łamach krakowskiego periodyku katolickiego „Dzwon Niedzielny”. Wyróżniono takie tematy, jak ogólna kondycja moralna ówczesnej młodzieży, etyka seksualna, rola rodziny i szkoły w procesie wychowawczym. Przedstawiono także inicjatywy podejmowane
w środowiskach katolickich, mające za zadanie ukazywać przejawy demoralizacji młodzieży, jej uwarunkowania, a także proponować odpowiednie środki zaradcze, realizując podjęte w związku z tym działania. Problem ten, dotyczący głównie środowiska krakowskiego, stanowił odbicie ogólnej kondycji moralnej młodzieży w Polsce międzywojennej, będąc wyzwaniem dla etyki i metod wychowawczych, jakimi dysponował Kościół.
Studia Ełckie , 2023
Psychology and psychiatry are topics rarely raised in Catholic discourse, including journalism. T... more Psychology and psychiatry are topics rarely raised in Catholic discourse, including journalism. The article highlights elements from both fields of knowledge that were addressed in the pages of the Catholic press in the Second Republic. Such issues were raised as the connection between the spiritual and mental spheres of man, selected mental disorders, the problem of depression after abortion, the phenomenon of suicide, as well as references to ethical and moral issues, in the context of Church teaching. A study undertaken in this way can sketch the level of science at the time in the fields of psychology and psychiatry, as well as the attitude of the Catholic Church to both fields of knowledge.
Nasza Przeszłość, 2023
The Catholic periodical “Tęcza”, published in interwar Poland, often took up the subject of criti... more The Catholic periodical “Tęcza”, published in interwar Poland, often took up the subject of criticism of communism and Sovietism in the broadest sense. Attention was paid to the ideological conditions of Russian communism, its socio-political background, political terror and its methodology of operations, including outside the borders of the mother country. Examples of religious persecution in the Soviet Union were specifically noted, especially as far as the Catholic Church was concerned.
Studia Ełckie, 2023
Tematyka masonerii była jednym z najczęściej podnoszonych wątków w publicystyce katolickiej Drugi... more Tematyka masonerii była jednym z najczęściej podnoszonych wątków w publicystyce katolickiej Drugiej Rzeczypospolitej. Przypisywano jej główną odpowiedzialność za laicyzację życia społeczno-politycznego, nie tylko w Polsce. Wynikać to miało z jej antyreligijnego, a zwłaszcza antychrześcijańskiego i antykościelnego nastawienia, przez co w ówczesnym dyskursie publicystyczno-katolickim niekiedy określano ją mianem "Antykościoła", bądź też "Przeciwkościoła". Celem artykułu jej ukazanie elementów wspomnianego dyskursu, które mają potwierdzić wyżej wyrażoną tezę. Za główny punkt odniesienia przyjęto wybrane publikacje z prasy katolickiej w Polsce międzywojennej, które uzupełniają wypowiedzi ówczesnych hierarchów Kościoła. Kontekst historyczny proweniencji masonerii, jeśli chodzi o jej rzeczywiste, czy też domniemane powiązania z religią, wliczając w to także oficjalny stosunek Kościoła do wolnomularstwa, zaprezentowano powołując się zarówno na współczesne opracowania, jak i ustalenia publicystów katolickich w Polsce międzywojennej. Przekaz jednych i drugich w tym względzie niejako pokrywa się ze sobą, a wspomniana publicystyka chętnie przywoływała wypowiedzi papieży na ten temat. Kontekst religijny wpływów masonerii wedle publicystyki katolickiej był bowiem ściśle skorelowany z jej wpływami społecznymi, uwarunkowanymi historycznie. W dalszej kolejności zarysowano wizerunek masonerii jako "Antykościoła", nie tylko w odniesieniu do jej areligijności i tendencji racjonalistyczno-ateistycznych, ale także jako pewnej formy wyimaginowanej religii, konkurencyjnej względem chrześcijaństwa, bądź wyrastającej z opozycyjnego stanowiska względem niego. Stąd doszukiwano się m.in. elementów okultystycznych, a nawet satanistycznych w rytuałach masońskich. Bazę źródłową niniejszego opracowania stanowią wybrane publikacje z polskiej, międzywojennej prasy katolickiej. Powołano się na publikacje *
Studia Ełckie , 2023
France in the interwar period was an ally of Poland, and its then socio-political situation and c... more France in the interwar period was an ally of Poland, and its then socio-political situation and concerning state-church relations attracted the attention of publicists, including Catholic ones, in Poland. Although the Catholic press of the Second Republic often referred to the still somewhat progressive secular-ization and religious crisis of France, it also drew attention to certain elements of the renewal of Catholic life in that country. Catholicism permeated social life, including professional life, in which Polish emigration played no small role. This was a phenomenon parallel in its own way to the de-Christianization processes that had been taking place for a long time in the country on the Loire.
Zaszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne , 2022
Abortion is topic that was present in the Polish social discourse of the interwar period, touchin... more Abortion is topic that was present in the Polish social discourse of the interwar period, touching upon politics, law and medicine. The topic was a subject of heated debate, and it has showcased radically opposing views in the printed press. The article highlights the arguments of Catholic journalists in favour of the protection of the conceived life.
Nasza Przeszłość, 2023
Problemy społeczno-moralne w Polsce międzywojennej były często omawiane na łamach prasy, także ka... more Problemy społeczno-moralne w Polsce międzywojennej były często omawiane na łamach prasy, także katolickiej. Dokonując ich analizy, wskazywano na przyczyny rodzących się i rozpowszechnianych patologii, oraz prezentowano możliwe rozwiązania problemów i podejmowane w tym kierunku działania. Przypadały one w udziale Kościołowi katolickiemu i związanym z nim agendom świeckim. W artykule zaprezentowano wyżej wspomniany temat, biorąc za punkt odniesienia publikacje tygodnika katolickiego „Dzwon Niedzielny”, ukazującego się w Krakowie. Jako główne aspekty wyodrębniono zagrożenia moralne uderzające w trwałość małżeństwa i kondycję rodziny, takie jak alkoholizm, prostytucja, pornografia i konsumpcjonizm. Wskazano także postulowane przez redakcję „Dzwonu Niedzielnego” próby przezwyciężenia negatywnych tendencji społecznych.
Rocznik Sądecki , 2022
Film pojawił się jako ostatni środek społecznego przekazu w czasach przed drugą wojną światową. M... more Film pojawił się jako ostatni środek społecznego przekazu w czasach przed drugą wojną światową. Mimo początkowych elementów niechęci, Kościół zaaprobował go, podobnie jak wcześniej prasę i radio, zwracając jednak uwagę na istotne zagrożenia duchowe i moralne, związane z jego przekazem. Był to element kościelnej doktryny medialnej, w której podkreślano wielką wagę aksjologii mediów. W artykule poruszono temat aksjologicznej oceny filmu i kinematografii przez Kościół katolicki, polski i powszechny, w okresie jej funkcjonowania do 1939 r. Podstawę wywodów stanowią oficjalne dokumenty Kościoła oraz prasa katolicka w Polsce międzywojennej, odwołująca się niekiedy do aksjologii filmowej.
The belief that power comes from God, which originated from the letter of St. Paul to the Romans,... more The belief that power comes from God, which originated from the letter of St. Paul to the Romans, became the foundation of legitimization of authority in many different circles of the Judaeo-Christian culture. This text takes into consideration its early forms in the pre-Christian era, as well as its various interpretations in the Middle Ages. A gradual shift towards an anthropocentric legitimization of authority is shown, however theocentric connotations towards secular institutions of authority did not vanish in the Christian world.
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F. Historia, 2022
Aborcja i świadome macierzyństwo to tematy obecne w polskim dyskursie społecznym, w tym polityczn... more Aborcja i świadome macierzyństwo to tematy obecne w polskim dyskursie społecznym, w tym politycznym, prawniczym, medycznym, obyczajowym i religijnym, w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Temat ten był po wielokroć przedmiotem zagorzałych dyskusji, nierzadko ukazując skrajnie przeciwstawne poglądy na łamach prasy dla kobiet, zarówno tej o orientacji lewicowej, jak i konserwatywnej, a także katolickiej. W tekście wyeksponowano argumenty publicystów w Drugiej Rzeczypospolitej opowiadających się za liberalnym prawem aborcyjnym oraz ich krytykę w środowiskach konserwatywnych.
Sensus Historiae , 2021
Temporalno-eschatyczny wymiar historii. Przyczynek do rozważań historiologicznych M imo, iż wyeks... more Temporalno-eschatyczny wymiar historii. Przyczynek do rozważań historiologicznych M imo, iż wyeksponowane na kartach Biblii Objawienie dokonuje się w czasie, teologia chrześcijańska sama w sobie często tego nie dostrzega, zarysowując wyraźnie pewien dychotomiczny dualizm zachodzący pomiędzy czasem i wiecznością. Jak to dobitnie określił Marek Szulakiewicz: "czas przeszkadzał w religii" 1. Mimo wszystko chrześcijaństwo przyjęło własną filozofię czasu, odmienną od wcześniejszych, zwłaszcza tych najdawniejszych-[. .. ] kultury tradycyjne posługują się bowiem cykliczną koncepcją czasu, która-w przeciwieństwie do koncepcji czasu historycznego-opiera się na regularnie powtarzających się okresach narodzin i śmierci, powstawania i ginięcia. 2 Celem artykułu jest ukazanie, na wybranych przykładach, temporalnej esencji historii, przy uwzględnieniu jej eschatologicznego kontekstu, w historiologii chrześcijańskiej, przede wszystkim zaś katolickiej. Za punkt odniesienia przyjęto Biblię oraz wybrane refleksje teologów i myślicieli chrześcijańskich. Chrześcijańska koncepcja czasu, wywodząca się z tradycji hebrajskiej, była diametralnie inna od koncepcji greckiej czy rzymskiej: Bóg stworzył czasoprzestrzeń, ale w niej nie egzystuje; jest poza czasem i jednocześnie weń ingeruje. Wedle tych zapatrywań ludzka egzystencja w czasie i jej godność uzyskała swój pełny sens dopiero wtedy, gdy Chrystus umarł za każ
Historyka. Studia Metodologiczne, 2020
Przemiany społeczno-polityczne, jakie następowały w Polsce w ostatniej dekadzie istnienia PRL-u b... more Przemiany społeczno-polityczne, jakie następowały w Polsce w ostatniej dekadzie istnienia PRL-u były już interpretowane z różnej perspektywy, przede wszystkim zaś historycznej, politologicznej i socjologicznej. Podejście od strony stricte teologicznej (a zatem niemającej głównego odniesienia wyłącznie do historii Kościoła) wydaje się ciekawe, choć z drugiej strony trudne do zrealizowania. Podjął się go ksiądz Dawid Stelmach, poniekąd z wymiernym skutkiem, choć odnoszę wrażenie, że temat w pewnym stopniu przerósł Autora. Ksiądz Dawid Stelmach to absolwent Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu, a oceniana praca jest publikacją jego rozprawy doktorskiej obronionej na tejże uczelni w roku 2014. Praca początkowo miała dotyczyć innej tematyki (typowo historycznej), jednak z uwagi na niemożliwość jej realizacji przyjęto ostatecznie problem badawczy ujęty w tytule książki, wykorzystując zebrane już materiały i pozyskując nowe. Owa tematyka miała dotyczyć "pojednania" duchownych pracujących dla komunistycznego aparatu bezpieczeństwa z tymi, którzy padli ofiarą tejże współpracy. Jest to temat niezwykle interesujący i szkoda, że Autor recenzowanej książki ostatecznie nie mógł go zrealizować i wykorzystać bazy źródłowej, którą gromadził przez półtora roku (s. 8). Można domniemywać, że owe "trudności" w napisaniu pracy na ten temat wynikały z samej specyfiki podjętego tematu, bardzo niewygodnej dla wielu osób Kościoła. Problem badawczy wybrany przez Autora można na pewno podejmować z o wiele szerszej perspektywy, odwołując się do wspomnianej już teologii politycznej, moralnej, soterologii, mariologii czy eklezjologii. Temat pracy
Uploads
Papers by Przemysław Sołga
and Spain, in which signifi cant infl uences of Freemasonic activity were seen. As a reference point, selected Catholic periodicals with high circulation were used, where socio-political issues were usually covered.
including Catholic ones. The Catholic periodicals “Tęcza” and “Dzwon Niedzielny” published in Poznań and Kraków, analyzed and evaluated these manifestations from a specifically Catholic perspective, taking into account not only socio-political, but also religious and moral aspects. It was predicted – as it later turned out rightly – that the pacifism of French society, in view of the impending war, was a harbinger of military defeat. The mental crisis of French society was correlated with the country’s consumerist lifestyle, the indirect effect of which was reduced fertility rates and increased abortions, leading to demographic collapse. France’s troubled internal political and financial crises incited protests among the people there, especially the trade unions, while also increasing the listening to far-left ideas linked to the country’s increasingly powerful communist movement. The anti-religiousness and strong anti-clericalism of the movement was of particular concern in the context of civil war and persecution of the Church, as was occurring in Spain. The need to carry out a “moral renewal” of the French was conditioned on the possibility of emerging from the internal crisis. Some hopes in this regard were connected with the activities of the then numerous Polish emigration in France, which on the one hand was characterized by religiosity and conservatism, and on the other – succumbed to some degree to leftist ideological currents, with the active support of the communist movement in Poland.
of Church doctrine, as well as the role played by other factors that were either a cause or a consequence of the Christianization processes, are shown. This concept refers to Egyptology, Church history, Christian theology and religious studies.
w środowiskach katolickich, mające za zadanie ukazywać przejawy demoralizacji młodzieży, jej uwarunkowania, a także proponować odpowiednie środki zaradcze, realizując podjęte w związku z tym działania. Problem ten, dotyczący głównie środowiska krakowskiego, stanowił odbicie ogólnej kondycji moralnej młodzieży w Polsce międzywojennej, będąc wyzwaniem dla etyki i metod wychowawczych, jakimi dysponował Kościół.
and Spain, in which signifi cant infl uences of Freemasonic activity were seen. As a reference point, selected Catholic periodicals with high circulation were used, where socio-political issues were usually covered.
including Catholic ones. The Catholic periodicals “Tęcza” and “Dzwon Niedzielny” published in Poznań and Kraków, analyzed and evaluated these manifestations from a specifically Catholic perspective, taking into account not only socio-political, but also religious and moral aspects. It was predicted – as it later turned out rightly – that the pacifism of French society, in view of the impending war, was a harbinger of military defeat. The mental crisis of French society was correlated with the country’s consumerist lifestyle, the indirect effect of which was reduced fertility rates and increased abortions, leading to demographic collapse. France’s troubled internal political and financial crises incited protests among the people there, especially the trade unions, while also increasing the listening to far-left ideas linked to the country’s increasingly powerful communist movement. The anti-religiousness and strong anti-clericalism of the movement was of particular concern in the context of civil war and persecution of the Church, as was occurring in Spain. The need to carry out a “moral renewal” of the French was conditioned on the possibility of emerging from the internal crisis. Some hopes in this regard were connected with the activities of the then numerous Polish emigration in France, which on the one hand was characterized by religiosity and conservatism, and on the other – succumbed to some degree to leftist ideological currents, with the active support of the communist movement in Poland.
of Church doctrine, as well as the role played by other factors that were either a cause or a consequence of the Christianization processes, are shown. This concept refers to Egyptology, Church history, Christian theology and religious studies.
w środowiskach katolickich, mające za zadanie ukazywać przejawy demoralizacji młodzieży, jej uwarunkowania, a także proponować odpowiednie środki zaradcze, realizując podjęte w związku z tym działania. Problem ten, dotyczący głównie środowiska krakowskiego, stanowił odbicie ogólnej kondycji moralnej młodzieży w Polsce międzywojennej, będąc wyzwaniem dla etyki i metod wychowawczych, jakimi dysponował Kościół.