This text was inspired by Michał Borwicz's critical analysis written in the 1950s by a historian ... more This text was inspired by Michał Borwicz's critical analysis written in the 1950s by a historian and writer, which exposed the purported document from the Warsaw ghetto: Josl Rakower Addresses God. Based on a recent "literary investigation" by a German journalist Paul Badde, the authors present the complex history of this article. They also add a few theoretical and theological reflections, borne out of their work on the Polish translation "Josl Rakower".
Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Hi... more Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, dokumentującej zagładę polskich Żydów – wtedy pod kierownictwem Filipa Friedmana. Autor, przed wojną działacz Centralnej Żydowskiej Organizacji Szkolnej i Bundu, był uzdolnionym literacko dziennikarzem, odbywającym liczne podróże służbowe. W 1938 r. znalazł się w Stanach Zjednoczonych, by zabiegać o pomoc materialną na rzecz szkolnictwa w jidysz w Polsce. Ponieważ nie udało mu się opuścić USA przed wybuchem wojny, związał się z antynazistowskim Żydowskim Komitetem Robotniczym (Jewish Labor Committee). Działał tam także po wojnie. Jako przedstawiciel Komitetu przybył do Polski w 1946 r., by zebrać informacje o stanie żydostwa polskiego oraz udzielić wsparcia finansowego ocalałym i reprezentującym ich instytucjom
The text called Szmul Rozensztajn’s Diary, catalogue number 302/115, can be found in the Memoirs ... more The text called Szmul Rozensztajn’s Diary, catalogue number 302/115, can be found in the Memoirs collection of the Archives of the Jewish Historical Institute. This is a typewritten text in Yiddish, 161 pages long, compiled on the basis of a manuscript written in the Łódź Ghetto. Daily entries cover the period from 20 February 1941 to 21 November 1941. This is no doubt part of a larger whole. Both the immediate post-war scholars of Jewish literature from the Łódź Ghetto – Ber Mark and Iszaja Trunk – and the contemporary editors of fragments of Szmul Rozensztajn’s Diary translated into English – Alan Adelson and Robert Lapides – say that the original of the Diary is kept at the Jewish Historical Institute in Warsaw, while the typewritten text is in Yad Vashem Archives in Jerusalem. But the inventory of the Jewish Memoirs collection of the Jewish Historical Institute published in 1994 mentions only a typewritten copy. The whereabouts of the original are unknown. We do not know which p...
Korzystając z prawa odpowiedzi, pragnę się odnieść do tekstów recenzentek mojej książki poświęcon... more Korzystając z prawa odpowiedzi, pragnę się odnieść do tekstów recenzentek mojej książki poświęconej Mordechajowi Rumkowskiemu. Z uwagi na obszerność wypowiedzi Agnieszki Żółkiewskiej w pierwszej kolejności odpowiem na jej krytyczne uwagi, by następnie krótko odnieść się do zarzutów stawianych mi przez Andreę Löw.
Rachela Auerbach urodziła się 18 grudnia 1903 r. w Łanowcach na Podolu. Otrzymała polskojęzyczne ... more Rachela Auerbach urodziła się 18 grudnia 1903 r. w Łanowcach na Podolu. Otrzymała polskojęzyczne wychowanie i wykształcenie, ale władała też biegle językiem jidysz. W okresie studiów na lwowskim Uniwersytecie Jana Kazimierza szczególnie zajmowała ją filozofia, historia i psychologia. Znalazła się wśród słuchaczy wykładów profesora Kazimierza Twardowskiego. Należała do Towarzystwa Żydowskich Studentów filozofii UJK. W okresie międzywojennym była jedną z ważnych postaci jidyszystycznego środowiska Lwowa. Redagowała dodatki literackie do gazet codziennych, a także przyczyniła się do powstania pisma "Cusztajer", gromadzącego na swych łamach galicyjskich twórców piszących w jidysz. W 1933 r. przeniosła się do Warszawy, gdzie aż do wybuchu wojny pracowała jako dziennikarka i krytyczka literacka (pisała między innymi do "Naszego Przeglądu" i do "Literarisze Bleter") oraz tłumaczka 1. W czasie wojny pozostała w Warszawie. Kiedy trafiła do getta, związała się z grupą "Oneg Szabat", której twórca-historyk Emanuel Ringelblum-postawił sobie za cel jak najskrupulatniejsze udokumentowanie Zagłady Żydów polskich. W ramach prac wykonywanych dla Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego Auerbach zbierała relacje o postępującym wyniszczeniu społeczności żydowskiej. Równolegle prowadziła dziennik, a także angażowała się w działalność Żydowskiej Organizacji Kulturalnej propagującej kulturę jidysz. W 1943 r. Auerbach przeszła na aryjską stronę, nie przestając tam dokumentować Zagłady. Po wojnie za swoją misję uznała uświadamianie środowisku żydowskiemu w Polsce i za granicą, że pod ruinami warszawskiego getta znajduje się ukryte archiwum "Oneg Szabat". Kierowała nią bolesna świadomość, że spośród jego współpracowników przy życiu pozostały tylko trzy osoby-ona oraz Hersz Wasser i jego żona Bluma. Jej słowa na początku nie budziły zainteresowania. Na rozpoczęcie prac brakowało pieniędzy, ocaleńcy mieli inne priorytety. Zaprzyjaźniony z Rachelą Mendel Man 2 wspominał, iż ofiary Zagłady sądziły, że to, co się stało, nie wymaga
Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięz... more Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięzienia w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem, złożona w 1947 r. w języku jidysz, stanowi ważne źródło do poznania zarówno sposobu funkcjonowania ośrodka, jak i osobistych przeżyć jednego z nielicznych więźniów, którzy udało się ocalić życie. Poznajemy z niej też także wcześniejsze okupacyjne losy autora, w obozach pracy i getcie łódzkim. Żurawski, podpisujący się zazwyczaj imionami Mordechaj Maks, był rzeźnikiem. Do zawodu powrócił w Izraelu, dokąd wyemigrował na początku lat pięćdziesiątych. Po wojnie kilkakrotnie zeznawał w sprawie zbrodniczej działalności Niemców w Chełmnie
Michał Borwicz's text published in 1955 in “Almanach”, a Yiddish periodical, is the first ser... more Michał Borwicz's text published in 1955 in “Almanach”, a Yiddish periodical, is the first serious historical and literary analysis, which proves that Josl Rakower Addresses God supposedly an authentic voice from the burning Warsaw ghetto, is apocryphal. It is also the first important, voice in a discussion regarding the need to clearly separate the hic et nunc Holocaust testimonies from literary texts on the Holocaust (written ex post).
Wydaje się, że najpopularniejszym tekstem literackim kojarzonym w Polsce z postacią Mordechaja Ch... more Wydaje się, że najpopularniejszym tekstem literackim kojarzonym w Polsce z postacią Mordechaja Chaima Rumkowskiego jest napisany w 1963 r. Kupiec łódzki Adolfa Rudnickiego 1. Wymieniany w bibliografiach i opracowaniach dotyczących getta łódzkiego, określany jest jako "opowiadanie". Ta kanoniczna dziś klasyfikacja dziwi mnie niepomiernie. Wszak już na pierwszy rzut oka Kupiec łódzki nie spełnia gatunkowych wymogów opowiadania. Zupełnie niefikcjonalny, jest raczej esejem inspirowanym lekturą historycznej monografii zatytułowanej Di geszichte fun Jidn in Lodz in di jorn fun der dajczer Jidn-ojsrotung autorstwa Wolfa Jasnego 2. Dla Rudnickiego pojawienie się w 1960 r. tej pierwszej próby opisania getta łódzkiego było ważnym, ale rozczarowującym wydarzeniem. Czekał na opracowanie historii getta, a przede wszystkim-najbardziej go interesujących-dziejów Rumkowskiego. Otrzymał, jak pisał, żywą i plastyczną opowieść o Łodzi do 1939 r., słabnącą jednak w części poświęconej latom 1940-1944 (Jasny przeżył wojnę poza Litzmannstadt). Najbardziej zawiódł Rudnickiego wyłaniający się z tekstu obraz Przełożonego Starszeństwa Żydów. Autor Kupca łódzkiego zarzucał Jasnemu, że "nie wsłuchuje się w to, co się z nim [tj. Rumkowskim-M.P.] dzieje. Fakty mu wystarczają. Jakiego człowieka potępia, tym się nie zajmuje". Rudnicki pragnął przeczytać studium biograficzno-psychologiczne Prezesa, zobaczyć jego wyrazisty emocjonalny portret. Problem jednak w tym, że rozczarowany pracą Jasnego, nie podjął żadnych wysiłków ani własnych poszukiwań, by zadanie to wykonać. Zupełnie bezkrytycznie przytoczył za Jasnym wspomnienia Janiego Szulmana. Szulman był także łodzianinem, dziennikarzem, działaczem społecznym, który z Rumkowskim miał współpracować na niwie opiekuńczo-charytatywnej. Mimo wielu zastrzeżeń Szulman podziwiał jego niespożytą energię, talenty organizatorskie oraz determinację i ambicję * Tekst ten jest fragmentem rozprawy doktorskiej zatytułowanej "Mordechaj Chaim Rumkowski-człowiek i teksty (O tekstowych wizerunkach Przełożonego Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt)", przygotowanej w Instytucie Badań Literackich PAN.
Jankiew Pat. Żydowski brat z ziemi amerykańskiej, który jest też polskim Żydem, 2020
Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Hi... more Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, dokumentującej zagładę polskich Żydów – wtedy pod kierownictwem Filipa Friedmana. Autor, przed wojną działacz Centralnej Żydowskiej Organizacji Szkolnej i Bundu, był uzdolnionym literacko dziennikarzem, odbywającym liczne podróże służbowe. W 1938 r. znalazł się w Stanach Zjednoczonych, by zabiegać o pomoc materialną na rzecz szkolnictwa w jidysz w Polsce. Ponieważ nie udało mu się opuścić USA przed wybuchem wojny, związał się z antynazistowskim Żydowskim Komitetem Robotniczym (Jewish Labor Committee). Działał tam także po wojnie. Jako przedstawiciel Komitetu przybył do Polski w 1946 r., by zebrać informacje o stanie żydostwa polskiego oraz udzielić wsparcia finansowego ocalałym i reprezentującym ich instytucjom
Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięz... more Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięzienia w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem, złożona w 1947 r. w języku jidysz, stanowi ważne źródło do poznania zarówno sposobu funkcjonowania ośrodka, jak i osobistych przeżyć jednego z nielicznych więźniów, którzy udało się ocalić życie. Poznajemy z niej też także wcześniejsze okupacyjne losy autora, w obozach pracy i getcie łódzkim. Żurawski, podpisujący się zazwyczaj imionami Mordechaj Maks, był rzeźnikiem. Do zawodu powrócił w Izraelu, dokąd wyemigrował na początku lat pięćdziesiątych. Po wojnie kilkakrotnie zeznawał w sprawie zbrodniczej działalności Niemców w Chełmnie
W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnale... more W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnaleziono, ukryty i zamknięty w małej butelce, następujący testament, spisany przez Żyda imieniem Josel Rakower w ostatnich godzinach warszawskiego getta ...
W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnale... more W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnaleziono, ukryty i zamknięty w małej butelce, następujący testament, spisany przez Żyda imieniem Josel Rakower w ostatnich godzinach warszawskiego getta ...
Tekst zwany Dziennikiem Szmula Rozensztajna oznaczony sygnaturą 302/115 znajduje się w zbiorze P... more Tekst zwany Dziennikiem Szmula Rozensztajna oznaczony sygnaturą 302/115 znajduje się w zbiorze Pamiętników Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Jest to maszynopis w języku żydowskim, liczący 161 stron, sporządzony na podstawie rękopisu powstałego w getcie łódzkim. Zapisy dzienne obejmują okres od 20 lutego 1941 do 27 listopada 1941 roku. To niewątpliwie tylko część większej całości. Zarówno tuż powojenni badacze żydowskiego piśmiennictwa z getta łódzkiego – Ber Mark i Iszaja Trunk – jak i współcześni edytorzy tłumaczonych na angielski fragmentów Dziennika Szmula Rozensztajna – Alan Adelson i Robert Lapides, wspominają, że oryginał Dziennika znajduje się Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie, a maszynopis w Archiwum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. Tymczasem w wydanym w 1994 roku inwentarzu zbioru Pamiętników Żydów przechowywanych w ŻIH odnotowano jedynie maszynowy odpis. Gdzie znajduje się dziś oryginał – nie wiadomo. Nie wiadomo też, jaką częścią zapisu dysponu...
This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in... more This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in the Łódź Ghetto. The author focuses primarily on a few selected themes and analyses them in terms of style and language, which leads her to classify the discourse of the Geto-Cajtung as one of propaganda. The quotations from the press and relevant commentaries demonstrate the role of the newspaper's propaganda discourse in the shaping of a favourable image of the “Elder” of Łódź Ghetto Jews – Mordechaj Rumkowski.
This text was inspired by Michał Borwicz's critical analysis written in the 1950s by a historian ... more This text was inspired by Michał Borwicz's critical analysis written in the 1950s by a historian and writer, which exposed the purported document from the Warsaw ghetto: Josl Rakower Addresses God. Based on a recent "literary investigation" by a German journalist Paul Badde, the authors present the complex history of this article. They also add a few theoretical and theological reflections, borne out of their work on the Polish translation "Josl Rakower".
Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Hi... more Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, dokumentującej zagładę polskich Żydów – wtedy pod kierownictwem Filipa Friedmana. Autor, przed wojną działacz Centralnej Żydowskiej Organizacji Szkolnej i Bundu, był uzdolnionym literacko dziennikarzem, odbywającym liczne podróże służbowe. W 1938 r. znalazł się w Stanach Zjednoczonych, by zabiegać o pomoc materialną na rzecz szkolnictwa w jidysz w Polsce. Ponieważ nie udało mu się opuścić USA przed wybuchem wojny, związał się z antynazistowskim Żydowskim Komitetem Robotniczym (Jewish Labor Committee). Działał tam także po wojnie. Jako przedstawiciel Komitetu przybył do Polski w 1946 r., by zebrać informacje o stanie żydostwa polskiego oraz udzielić wsparcia finansowego ocalałym i reprezentującym ich instytucjom
The text called Szmul Rozensztajn’s Diary, catalogue number 302/115, can be found in the Memoirs ... more The text called Szmul Rozensztajn’s Diary, catalogue number 302/115, can be found in the Memoirs collection of the Archives of the Jewish Historical Institute. This is a typewritten text in Yiddish, 161 pages long, compiled on the basis of a manuscript written in the Łódź Ghetto. Daily entries cover the period from 20 February 1941 to 21 November 1941. This is no doubt part of a larger whole. Both the immediate post-war scholars of Jewish literature from the Łódź Ghetto – Ber Mark and Iszaja Trunk – and the contemporary editors of fragments of Szmul Rozensztajn’s Diary translated into English – Alan Adelson and Robert Lapides – say that the original of the Diary is kept at the Jewish Historical Institute in Warsaw, while the typewritten text is in Yad Vashem Archives in Jerusalem. But the inventory of the Jewish Memoirs collection of the Jewish Historical Institute published in 1994 mentions only a typewritten copy. The whereabouts of the original are unknown. We do not know which p...
Korzystając z prawa odpowiedzi, pragnę się odnieść do tekstów recenzentek mojej książki poświęcon... more Korzystając z prawa odpowiedzi, pragnę się odnieść do tekstów recenzentek mojej książki poświęconej Mordechajowi Rumkowskiemu. Z uwagi na obszerność wypowiedzi Agnieszki Żółkiewskiej w pierwszej kolejności odpowiem na jej krytyczne uwagi, by następnie krótko odnieść się do zarzutów stawianych mi przez Andreę Löw.
Rachela Auerbach urodziła się 18 grudnia 1903 r. w Łanowcach na Podolu. Otrzymała polskojęzyczne ... more Rachela Auerbach urodziła się 18 grudnia 1903 r. w Łanowcach na Podolu. Otrzymała polskojęzyczne wychowanie i wykształcenie, ale władała też biegle językiem jidysz. W okresie studiów na lwowskim Uniwersytecie Jana Kazimierza szczególnie zajmowała ją filozofia, historia i psychologia. Znalazła się wśród słuchaczy wykładów profesora Kazimierza Twardowskiego. Należała do Towarzystwa Żydowskich Studentów filozofii UJK. W okresie międzywojennym była jedną z ważnych postaci jidyszystycznego środowiska Lwowa. Redagowała dodatki literackie do gazet codziennych, a także przyczyniła się do powstania pisma "Cusztajer", gromadzącego na swych łamach galicyjskich twórców piszących w jidysz. W 1933 r. przeniosła się do Warszawy, gdzie aż do wybuchu wojny pracowała jako dziennikarka i krytyczka literacka (pisała między innymi do "Naszego Przeglądu" i do "Literarisze Bleter") oraz tłumaczka 1. W czasie wojny pozostała w Warszawie. Kiedy trafiła do getta, związała się z grupą "Oneg Szabat", której twórca-historyk Emanuel Ringelblum-postawił sobie za cel jak najskrupulatniejsze udokumentowanie Zagłady Żydów polskich. W ramach prac wykonywanych dla Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego Auerbach zbierała relacje o postępującym wyniszczeniu społeczności żydowskiej. Równolegle prowadziła dziennik, a także angażowała się w działalność Żydowskiej Organizacji Kulturalnej propagującej kulturę jidysz. W 1943 r. Auerbach przeszła na aryjską stronę, nie przestając tam dokumentować Zagłady. Po wojnie za swoją misję uznała uświadamianie środowisku żydowskiemu w Polsce i za granicą, że pod ruinami warszawskiego getta znajduje się ukryte archiwum "Oneg Szabat". Kierowała nią bolesna świadomość, że spośród jego współpracowników przy życiu pozostały tylko trzy osoby-ona oraz Hersz Wasser i jego żona Bluma. Jej słowa na początku nie budziły zainteresowania. Na rozpoczęcie prac brakowało pieniędzy, ocaleńcy mieli inne priorytety. Zaprzyjaźniony z Rachelą Mendel Man 2 wspominał, iż ofiary Zagłady sądziły, że to, co się stało, nie wymaga
Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięz... more Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięzienia w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem, złożona w 1947 r. w języku jidysz, stanowi ważne źródło do poznania zarówno sposobu funkcjonowania ośrodka, jak i osobistych przeżyć jednego z nielicznych więźniów, którzy udało się ocalić życie. Poznajemy z niej też także wcześniejsze okupacyjne losy autora, w obozach pracy i getcie łódzkim. Żurawski, podpisujący się zazwyczaj imionami Mordechaj Maks, był rzeźnikiem. Do zawodu powrócił w Izraelu, dokąd wyemigrował na początku lat pięćdziesiątych. Po wojnie kilkakrotnie zeznawał w sprawie zbrodniczej działalności Niemców w Chełmnie
Michał Borwicz's text published in 1955 in “Almanach”, a Yiddish periodical, is the first ser... more Michał Borwicz's text published in 1955 in “Almanach”, a Yiddish periodical, is the first serious historical and literary analysis, which proves that Josl Rakower Addresses God supposedly an authentic voice from the burning Warsaw ghetto, is apocryphal. It is also the first important, voice in a discussion regarding the need to clearly separate the hic et nunc Holocaust testimonies from literary texts on the Holocaust (written ex post).
Wydaje się, że najpopularniejszym tekstem literackim kojarzonym w Polsce z postacią Mordechaja Ch... more Wydaje się, że najpopularniejszym tekstem literackim kojarzonym w Polsce z postacią Mordechaja Chaima Rumkowskiego jest napisany w 1963 r. Kupiec łódzki Adolfa Rudnickiego 1. Wymieniany w bibliografiach i opracowaniach dotyczących getta łódzkiego, określany jest jako "opowiadanie". Ta kanoniczna dziś klasyfikacja dziwi mnie niepomiernie. Wszak już na pierwszy rzut oka Kupiec łódzki nie spełnia gatunkowych wymogów opowiadania. Zupełnie niefikcjonalny, jest raczej esejem inspirowanym lekturą historycznej monografii zatytułowanej Di geszichte fun Jidn in Lodz in di jorn fun der dajczer Jidn-ojsrotung autorstwa Wolfa Jasnego 2. Dla Rudnickiego pojawienie się w 1960 r. tej pierwszej próby opisania getta łódzkiego było ważnym, ale rozczarowującym wydarzeniem. Czekał na opracowanie historii getta, a przede wszystkim-najbardziej go interesujących-dziejów Rumkowskiego. Otrzymał, jak pisał, żywą i plastyczną opowieść o Łodzi do 1939 r., słabnącą jednak w części poświęconej latom 1940-1944 (Jasny przeżył wojnę poza Litzmannstadt). Najbardziej zawiódł Rudnickiego wyłaniający się z tekstu obraz Przełożonego Starszeństwa Żydów. Autor Kupca łódzkiego zarzucał Jasnemu, że "nie wsłuchuje się w to, co się z nim [tj. Rumkowskim-M.P.] dzieje. Fakty mu wystarczają. Jakiego człowieka potępia, tym się nie zajmuje". Rudnicki pragnął przeczytać studium biograficzno-psychologiczne Prezesa, zobaczyć jego wyrazisty emocjonalny portret. Problem jednak w tym, że rozczarowany pracą Jasnego, nie podjął żadnych wysiłków ani własnych poszukiwań, by zadanie to wykonać. Zupełnie bezkrytycznie przytoczył za Jasnym wspomnienia Janiego Szulmana. Szulman był także łodzianinem, dziennikarzem, działaczem społecznym, który z Rumkowskim miał współpracować na niwie opiekuńczo-charytatywnej. Mimo wielu zastrzeżeń Szulman podziwiał jego niespożytą energię, talenty organizatorskie oraz determinację i ambicję * Tekst ten jest fragmentem rozprawy doktorskiej zatytułowanej "Mordechaj Chaim Rumkowski-człowiek i teksty (O tekstowych wizerunkach Przełożonego Starszeństwa Żydów w Litzmannstadt)", przygotowanej w Instytucie Badań Literackich PAN.
Jankiew Pat. Żydowski brat z ziemi amerykańskiej, który jest też polskim Żydem, 2020
Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Hi... more Prezentowany reportaż Jankiewa Pata jest poświęcony działalności Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, dokumentującej zagładę polskich Żydów – wtedy pod kierownictwem Filipa Friedmana. Autor, przed wojną działacz Centralnej Żydowskiej Organizacji Szkolnej i Bundu, był uzdolnionym literacko dziennikarzem, odbywającym liczne podróże służbowe. W 1938 r. znalazł się w Stanach Zjednoczonych, by zabiegać o pomoc materialną na rzecz szkolnictwa w jidysz w Polsce. Ponieważ nie udało mu się opuścić USA przed wybuchem wojny, związał się z antynazistowskim Żydowskim Komitetem Robotniczym (Jewish Labor Committee). Działał tam także po wojnie. Jako przedstawiciel Komitetu przybył do Polski w 1946 r., by zebrać informacje o stanie żydostwa polskiego oraz udzielić wsparcia finansowego ocalałym i reprezentującym ich instytucjom
Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięz... more Przechowywana w zbiorach Instytutu Yad Vashem relacja Mordechaja Żurawskiego o okresie jego uwięzienia w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem, złożona w 1947 r. w języku jidysz, stanowi ważne źródło do poznania zarówno sposobu funkcjonowania ośrodka, jak i osobistych przeżyć jednego z nielicznych więźniów, którzy udało się ocalić życie. Poznajemy z niej też także wcześniejsze okupacyjne losy autora, w obozach pracy i getcie łódzkim. Żurawski, podpisujący się zazwyczaj imionami Mordechaj Maks, był rzeźnikiem. Do zawodu powrócił w Izraelu, dokąd wyemigrował na początku lat pięćdziesiątych. Po wojnie kilkakrotnie zeznawał w sprawie zbrodniczej działalności Niemców w Chełmnie
W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnale... more W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnaleziono, ukryty i zamknięty w małej butelce, następujący testament, spisany przez Żyda imieniem Josel Rakower w ostatnich godzinach warszawskiego getta ...
W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnale... more W jednej z ruin warszawskiego getta, pomiędzy stosami osmalonych kamieni i ludzkich kości, odnaleziono, ukryty i zamknięty w małej butelce, następujący testament, spisany przez Żyda imieniem Josel Rakower w ostatnich godzinach warszawskiego getta ...
Tekst zwany Dziennikiem Szmula Rozensztajna oznaczony sygnaturą 302/115 znajduje się w zbiorze P... more Tekst zwany Dziennikiem Szmula Rozensztajna oznaczony sygnaturą 302/115 znajduje się w zbiorze Pamiętników Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Jest to maszynopis w języku żydowskim, liczący 161 stron, sporządzony na podstawie rękopisu powstałego w getcie łódzkim. Zapisy dzienne obejmują okres od 20 lutego 1941 do 27 listopada 1941 roku. To niewątpliwie tylko część większej całości. Zarówno tuż powojenni badacze żydowskiego piśmiennictwa z getta łódzkiego – Ber Mark i Iszaja Trunk – jak i współcześni edytorzy tłumaczonych na angielski fragmentów Dziennika Szmula Rozensztajna – Alan Adelson i Robert Lapides, wspominają, że oryginał Dziennika znajduje się Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie, a maszynopis w Archiwum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. Tymczasem w wydanym w 1994 roku inwentarzu zbioru Pamiętników Żydów przechowywanych w ŻIH odnotowano jedynie maszynowy odpis. Gdzie znajduje się dziś oryginał – nie wiadomo. Nie wiadomo też, jaką częścią zapisu dysponu...
This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in... more This article deals with the establishment and the brief history of the only official newspaper in the Łódź Ghetto. The author focuses primarily on a few selected themes and analyses them in terms of style and language, which leads her to classify the discourse of the Geto-Cajtung as one of propaganda. The quotations from the press and relevant commentaries demonstrate the role of the newspaper's propaganda discourse in the shaping of a favourable image of the “Elder” of Łódź Ghetto Jews – Mordechaj Rumkowski.
Uploads
Papers by Monika Polit