Her din ve inanç sisteminde bireyler dünyevî sıkıntılarında yardım isteyebilecekleri ve manevî ku... more Her din ve inanç sisteminde bireyler dünyevî sıkıntılarında yardım isteyebilecekleri ve manevî kurtuluşlarına rehber olan kutsal varlıklara sığınmışlardır. Türklerin benimsedikleri Mahayana Budizmi’nde Budist laiklerin nirvanaya ermelerini sağlayan Budalar ve bodisatvaların (Buda olabilecekken kurtuluşunu erteleyip kendini Budist cemaate adayan semavî varlıklar) adları tespih eşliğinde zikredilir. İslâmiyet’te ise Esmâü’l- Hüsna zikirlerinin yanı sıra peygamberler, melekler ve veliler kulun yardımına koşan ulu varlıklardır. Makalemizde Budist Uygurların en çok iman ettikleri ve her fırsatta yardıma çağırdıkları Bodisatva Avalokiteşvara ile Müslüman Türklerin zorda, darda kaldıklarında karşılarına çıkan, yol gösteren Hızır’ın; başta don değiştirme olmak üzere şekilsel ve işlevsel benzerlikleri ile bu iki kurtarıcı varlık çevresinde gelişen inanç ve ibadetler karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Bu çalışmadaki amacımız Türklerin Budizm’den sonra İslâmiyet’i benimsemesinde bazı inan...
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2019
Eski Türkçede özel kişi adı veya unvan olarak da karşımıza çıkan bögü/bügü sözcüğünün kökeni, anl... more Eski Türkçede özel kişi adı veya unvan olarak da karşımıza çıkan bögü/bügü sözcüğünün kökeni, anlamı ve etimolojisi hakkında şimdiye kadar farklı görüşler ortaya konmuştur. bögü/bügü, Hun, Göktürk ve Uygur dönemlerinde kullanılmış olan bokuk/bokug/bukuk/bukug sözcüğü ile de ilişkilendirilmiştir. Bu konuyu tekrar gündeme getirme sebebimiz ise, son araştırmalarda Uygur yazıtları ve metinlerinde bokuk sözcüğünden bir boy adı olarak bahsedilmesinin yanı sıra bögü kelimesinin dini anlamı hakkında yapılan yeni önerilerin, eski bilgilerle birlikte yeniden değerlendirilmesinin katkı sağlayabileceği düşüncesidir.Makalemizde öncelikle geçmiş çalışmalar ışığında bu sözcüklerin geçtiği bazı önemli metinleri inceledik ve son zamanlarda ortaya atılan bazı görüşleri tanıttık. Ardından Türk kültür tarihinde bu sözcüklerin hangi bağlamda, hangi anlamı ifade etmek üzere kullanıldığı ve bu kullanımların birbiriyle ilişkileri hakkında görüşümüzü ortaya koymaya çalıştık. Son olarak bögü/bügü’nün kökeni ...
This article aims to present a comparative study on Turks' conception of God and universe mainly ... more This article aims to present a comparative study on Turks' conception of God and universe mainly in Mahāyāna Buddhism of Buddhist Uygurs' between 9 th-12 th centuries in Turfan, and in Turkish Islamic Sufism developed in Transoxiana and Anatolia regions in 12 th-13 th centuries. As this is a vast and deep subject having many dimensions and reflections, only some striking examples of textual evidence are presented due to the limited scope of a paper.
Turks contributed highly in development of Buddhist religion, philosophy and culture in Turkestan... more Turks contributed highly in development of Buddhist religion, philosophy and culture in Turkestan and China starting from the dynasties they established in North China. Many of the first Buddhist sūtras were translated from Indian languages to Chinese and the first Buddhist cave temples were built under the patronage of these Turks’ sovereign. Buddhist Uygurs made great contributions, especially to Mahāyāna Buddhism in Turfan and Dunhuang. The renaissance of Mahāyāna Buddhist Art which flourished in Northern India by Kushans happened in Turfan 10th century onwards. This artistic revival in the ancient Buddhist center stressed especially Buddhahood and paradise themes. Pranidhi scenes gained their gigantic dimensions with Uygurs. The emphasized artistic themes and their new representations have strong links with old Turkic culture and religion. In this paper, we tried to analyze the emergence of some important Mahāyāna Buddhist material culture themes and symbols used by Turfan Uygur...
'in 1964 yılında yayınladığı eski bir makale olmasına karşın Fransızca'dan dilimize kazandırmak ü... more 'in 1964 yılında yayınladığı eski bir makale olmasına karşın Fransızca'dan dilimize kazandırmak üzere bazı açıklamalı notlarla tercüme ettiğimiz bu makale, Türk kültürü açısından büyük önem arzetmektedir. Zira Türk kültürünün en bilge atalarından birine verilmiş olan Korkut adının etimolojisi ve anlamına kanımızca eski Türk dini ve kültürü ile en çok örtüşen açıklamayı sunmuştur. Bazin, bu makalesinde Eski Türkçe'den günümüz Türkçesi'ne gelene kadar birçok Türkçe lehçede farklı şekiller altında görülen "Korkut" özel kişi adının etimolojisini incelemiştir. Daha önce L. Rásonyi tarafından önerilen, bu adın "korkutmak" fiilinin emir kipi olduğuna dair tezini yalanlamamakla birlikte yeni bir yaklaşımda bulunmuştur.
Her din ve inanç sisteminde bireyler dünyevî sıkıntılarında yardım isteyebilecekleri ve manevî ku... more Her din ve inanç sisteminde bireyler dünyevî sıkıntılarında yardım isteyebilecekleri ve manevî kurtuluşlarına rehber olan kutsal varlıklara sığınmışlardır. Türklerin benimsedikleri Mahayana Budizmi’nde Budist laiklerin nirvanaya ermelerini sağlayan Budalar ve bodisatvaların (Buda olabilecekken kurtuluşunu erteleyip kendini Budist cemaate adayan semavî varlıklar) adları tespih eşliğinde zikredilir. İslâmiyet’te ise Esmâü’l- Hüsna zikirlerinin yanı sıra peygamberler, melekler ve veliler kulun yardımına koşan ulu varlıklardır. Makalemizde Budist Uygurların en çok iman ettikleri ve her fırsatta yardıma çağırdıkları Bodisatva Avalokiteşvara ile Müslüman Türklerin zorda, darda kaldıklarında karşılarına çıkan, yol gösteren Hızır’ın; başta don değiştirme olmak üzere şekilsel ve işlevsel benzerlikleri ile bu iki kurtarıcı varlık çevresinde gelişen inanç ve ibadetler karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Bu çalışmadaki amacımız Türklerin Budizm’den sonra İslâmiyet’i benimsemesinde bazı inan...
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2019
Eski Türkçede özel kişi adı veya unvan olarak da karşımıza çıkan bögü/bügü sözcüğünün kökeni, anl... more Eski Türkçede özel kişi adı veya unvan olarak da karşımıza çıkan bögü/bügü sözcüğünün kökeni, anlamı ve etimolojisi hakkında şimdiye kadar farklı görüşler ortaya konmuştur. bögü/bügü, Hun, Göktürk ve Uygur dönemlerinde kullanılmış olan bokuk/bokug/bukuk/bukug sözcüğü ile de ilişkilendirilmiştir. Bu konuyu tekrar gündeme getirme sebebimiz ise, son araştırmalarda Uygur yazıtları ve metinlerinde bokuk sözcüğünden bir boy adı olarak bahsedilmesinin yanı sıra bögü kelimesinin dini anlamı hakkında yapılan yeni önerilerin, eski bilgilerle birlikte yeniden değerlendirilmesinin katkı sağlayabileceği düşüncesidir.Makalemizde öncelikle geçmiş çalışmalar ışığında bu sözcüklerin geçtiği bazı önemli metinleri inceledik ve son zamanlarda ortaya atılan bazı görüşleri tanıttık. Ardından Türk kültür tarihinde bu sözcüklerin hangi bağlamda, hangi anlamı ifade etmek üzere kullanıldığı ve bu kullanımların birbiriyle ilişkileri hakkında görüşümüzü ortaya koymaya çalıştık. Son olarak bögü/bügü’nün kökeni ...
This article aims to present a comparative study on Turks' conception of God and universe mainly ... more This article aims to present a comparative study on Turks' conception of God and universe mainly in Mahāyāna Buddhism of Buddhist Uygurs' between 9 th-12 th centuries in Turfan, and in Turkish Islamic Sufism developed in Transoxiana and Anatolia regions in 12 th-13 th centuries. As this is a vast and deep subject having many dimensions and reflections, only some striking examples of textual evidence are presented due to the limited scope of a paper.
Turks contributed highly in development of Buddhist religion, philosophy and culture in Turkestan... more Turks contributed highly in development of Buddhist religion, philosophy and culture in Turkestan and China starting from the dynasties they established in North China. Many of the first Buddhist sūtras were translated from Indian languages to Chinese and the first Buddhist cave temples were built under the patronage of these Turks’ sovereign. Buddhist Uygurs made great contributions, especially to Mahāyāna Buddhism in Turfan and Dunhuang. The renaissance of Mahāyāna Buddhist Art which flourished in Northern India by Kushans happened in Turfan 10th century onwards. This artistic revival in the ancient Buddhist center stressed especially Buddhahood and paradise themes. Pranidhi scenes gained their gigantic dimensions with Uygurs. The emphasized artistic themes and their new representations have strong links with old Turkic culture and religion. In this paper, we tried to analyze the emergence of some important Mahāyāna Buddhist material culture themes and symbols used by Turfan Uygur...
'in 1964 yılında yayınladığı eski bir makale olmasına karşın Fransızca'dan dilimize kazandırmak ü... more 'in 1964 yılında yayınladığı eski bir makale olmasına karşın Fransızca'dan dilimize kazandırmak üzere bazı açıklamalı notlarla tercüme ettiğimiz bu makale, Türk kültürü açısından büyük önem arzetmektedir. Zira Türk kültürünün en bilge atalarından birine verilmiş olan Korkut adının etimolojisi ve anlamına kanımızca eski Türk dini ve kültürü ile en çok örtüşen açıklamayı sunmuştur. Bazin, bu makalesinde Eski Türkçe'den günümüz Türkçesi'ne gelene kadar birçok Türkçe lehçede farklı şekiller altında görülen "Korkut" özel kişi adının etimolojisini incelemiştir. Daha önce L. Rásonyi tarafından önerilen, bu adın "korkutmak" fiilinin emir kipi olduğuna dair tezini yalanlamamakla birlikte yeni bir yaklaşımda bulunmuştur.
Uploads
Papers by Ebru Zeren