Mbaise

Mbaise bụ mpaghara dị na Imo Steeti na ndịda ọwụwa anyanwụ Naịjirịa . N'etiti Igboland, mpaghara ahụ gụnyere ọtụtụ obodo na obodo ukwu. Ndị bi na ya bụ ndị agbụrụ, ndị jikọtara site na alụmdi na nwunye. Mbaise bụ mpaghara kacha nwee ọnụ ọgụgụ mmadụ n'Ebe Ọdịda Anyanwụ Afrịka; ọnụ ọgụgụ ndị bi na ya n'afọ 2006 bụ puku narị isii na iri nà otu, narị abụọ na anọ.

Aha "Mbaise" sitere na agbụrụ ise: Agbaja, Ahiara, Ekwereazu, Ezi na Ihite na Oke Uvuru. Mpaghara gọọmentị atọ nke Mbaise na-ekpuchi ihe dị ka km2 sq mi); Aboh Mbaise na na-ekpu otu narị na iri nà otu km2 sq mi), Ahiazu Mbaise na'ekpu otu narị na iri na otu km2 sq mi), na Ezinihitte Mbaise na a na-ekpo otu narị na asatọ km2 sq mi).

Akụkọ ihe mere eme

Mbaise nọ n'okpuru ọchịchị ndị Britain n'afo 1902 n'oge Agha Anglo-Aro, mgbe ndị British Aro Ndị agha Njem meriri ndị Aro Nkwekọrịta na Owerri na Mbaise. Ka ọ na-erule n'afọ 1906, na ngwụcha nke ọrụ ahụ, Mbaise nke oge a jikọtara n'okpuru nchịkwa Britain na ụfọdụ nnwere onwe mpaghara.

Iji lekọta agbụrụ ndị ahụ, e guzobere ụlọ ikpe obodo na Obohia n'afọ 1907 ma bufee ya na Nguru n'afọ 1909. N'afọ 1929, e bibiri ụlọ ikpe Nguru n'ihi Agha Ụmụ nwanyị Igbo. E meghere ụlọ ikpe mpaghara na Obohia, Itu, Ife na Enyiogogu na nzaghachi maka mmeghachi omume nke ọchịchị ụlọ nke afọ 1930. E jikọtara mpaghara ahụ dị ka mpaghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nchịkwa n'afọ 1941. E guzobere kansụl site n'afọ 1945, dabere na obodo ndị na-achị onwe ha. Ọ bụ site na kansụl ka e mepụtara Gọọmentị mpaghara atọ site na kansị. Ahiazu Mbaise bụ njikọta nke kansụl Ahiara na Ekwerazu, na Aboh Mbaise bụ ngwakọta nke kansị Oke-Ovoro na Agbaja. Ezinihitte Mbaise nọgidere n'onwe ya ma e wezụga Isu Obiangwu na Umuohiagu, obere obodo abụọ sonyeere Ngor-Okpala site na mpaghara Agbaja.

Ruo mgbe ndị Europe rutere na Naijiria, akụ na ụba Mbaise dabeere na ọrụ ugbo. Na AlaIgbo, gọọmentị dabeere na ndị ikwu na omenala. Ìgwè obodo nzukọ izu ụka nke ndị ikom bụ ọkwa kachasị elu nke nzukọ, na Ama na ike.[3] aladimma na-eji ike eme ihe ugbu a. Chinua Achebe kọwara ndụ tupu ọchịchị ndị eze n'akwụkwọ akụkọ ya, Things Fall Apart .

Mgbe e webatara ọchịchị ndị Britain na Nchekwa ndịda ọwụwa anyanwụ nke Naịjirịa, gọọmentị guzobere ụlọ ikpe obodo na Nkwogwu Nguru n'afọ 1905 ma wuo ebe obibi maka ndị Britain n'ebe ahụ. Dr. Rogers Stewart, onye tụgharịrị na ịnyịnya ígwè ya, e jidere ya ma gbuo ya n'okwu gbasara njirimara na-ezighi ezi. N'afọ 1906 Njem ntaramahụhụ Ahiara, nke ndị Isiugbọ Brian Douglas na Harold Hastings duziri, malitere mmegwara na mpaghara ahụ.

N'afọ 1927, gọọmentị na-achị mba ahụ malitere ịkwụ ụtụ isi. A mụbara ụtụ isi n'afọ 1929, Agha Ụmụ nwanyị malitekwara ime mkpesa megide mmegbu ọha na eze na akụ na ụba. E bibiri ụlọ ikpe dị na Nkwogwu ma chụpụ ebe obibi gọvanọ ahụ. E guzobere ụlọ ikpe na Itu (maka Ezinihitte); Afor Enyiogugu (maka Agbaja); Obohia (maka Ekwerazu); Orie-Ahiara (maka Ahiara); na Uvuru (maka Oke-Uvuru).

Na úbọchị iri na abụọ nke ọnwa June afọ 1941, Mbaise ghọrọ njikọ nke agbụrụ ise: Agbaja (Nguru, Okwuato, Enyiogugu, Obiangwu, na Umuohiagu), Ekwerazu, Ahiara, Ezinihitte, na Oke-Uvuru. E meghere ụlọ akụ na Enyiogugu n'afọ 1942, ma wegara ya na Aboh n'afọ 1948. Obiangwu na Umuohiagu, nke bụ akụkụ nke Agbaja, sonyeere Ngor Okpala n'afọ 1957. Mbaise nwere gọọmentị ime obodo atọ ugbu a: Ahiazu, Aboh-Mbaise, na Ezinihitte. N'agbata afọ 1955 na 1958, Kansụl Mbaise County malitere ọrụ mmepe abụọ dị ịrịba ama: Ụlọ akwụkwọ sekondiri Mbaise na Njikota ụlọ ọgwụ Mbaise nke bụzi Ụlọ Ọgwụ Ezumezu. Ha abụọ dị na Aboh.

Omenala na ọnụ ọgụgụ mmadụ

Ndị mmadụ bụ ndị Igbo. Ihe dị ka pasentị iri ise nà ise bụ Ndị Katọlik, pasentị iri atọ na ise bụ Ndị Ụka ekpere, okpukpe ndị ọzọ mejupụtara ndị fọdụrụnụ. Ụfọdụ emume ọdịnala na ọdịnala adịgidewo na mmetụta ọdịda anyanwụ. Emume ụbọchị asatọ nke Ahianjoku sọpụrụ chi Ji; kemgbe afọ 1946, emume ọhụrụ nke ụbọchị iri na ise ọnwa Ọgọstụ kwa afọ abụwo ụdị Ndị Kraịst nke emume Ahianjok. Oji Ezinihitte na-eme emume Ezinihitta na abalị mbụ nke ọnwa Jenụwarị kwa afọ. Itu Aka, tupu oge ọrụ ugbo, na-agba ndị mmadụ ume ị nagide gburugburu ebe obibi, ọgbara ọhụrụ, na ihe ịma aka ọhụrụ. A na-enye Abacha, ugba, na mmanya raffia.

A na-eme emume ụmụ nwanyị Mbaise maka ọmụmụ ha. Iji bụrụ eghu ukwu, nwanyị ga-amụ ma ọ dịkarịa ala ụmụ iri; ụfọdụ ụmụ nwanyị amụọla ihe ruru iri na ise.[5]

Ọdịbendị Mbaise bara ọgaranya na egwu na ịgba egwú Igbo. [6] A na-akpọ egwu na xylophone osisi, piano aka, ogologo mkpụmkpụ na oghere, ite, ogene , mpi bamboo na Ọba. E nwere ịgba egwú maka ịmụ nwa, alụmdi na nwunye, olili ozu, ọrụ obodo, na oge ndị ọzọ. [6] A na-agba agba agbacha ekurunwa maka ịmụ nwa, a na-emekwa alija na ogbongelenge maka alụmdi na nwunye. A na-eme Eseike, esse, ekwerikwe mgba na nkwa nke a olili ozu ụmụ nwoke, na uko na Ekereavu maka olili oolu ụmụ nwanyị. D. I. Nwoga, onye wetara otu otu na mba United Steetis n'oge afọ 1980, edere na ndị na-agụ egwú na ndị na'agba egwú na-eji nkà ihe ọmụma, na-akatọ, na-adọ aka ná ntị ma na-eto ha. [6]

Ọnọdụ ihu igwe

Ọnọdụ ihu igwe na-ekpo ọkụ na Mbaise. Mpaghara ahụ nwere ọkwa mmiri ozuzo dị ịrịba ama maka ọtụtụ ọnwa n'otu afọ. Otú ọ dị, e nwere oge dị mkpirikpi nke a na-akọwa site na mmiri ozuzo. Ọnọdụ ihu igwe kachasị n'ógbè a na-ada n'okpuru nhazi Köppen-Geiger ma kpọọ ya Am. Dika ózí anatara na ozi dịnụ, nkezi okpomọkụ kwa afọ na Mbaise bụ °C irí abụọ na ise mara ụma iteghete (iri asaa nà asatọ mara ụma isii°F). N'ebe a, enwere ihe dịka 2412 mm Puku abụọ, narị anọ na iri na abụọ sentimita iri iteghete na ise nke mmiri ozuzo kwa afọ.