Հարց

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ հարց (այլ կիրառումներ)

Հարց, տեղեկատվություն ստանալու միջոց։ Այն մեկին ուղղված խոսք է որևէ բանի մասին՝ պատասխան ստանալու ակնկալիքով։ Հետևաբար, հարցերը կարող են ընկալվել որպես գործաբանության բնագավառում խոսակցական ակտ կամ որպես նախադասության հատուկ տեսակներ ֆորմալ իմաստաբանության շրջանակներում, ինչպիսիք են՝ այլընտրանքային իմաստաբանությունը կամ հետաքրքրող իմաստաբանությունը։ Հարցերը հաճախ շփոթում են հարցականների հետ, որոնք հարցերի քերականական ձևերն են։ Հռետորական հարցը, օրինակ, ձևով նման է հարցական նախադասությանը, բայց չի կարող ամբողջովին համարվել հարց, քանի որ պատասխան չի ակնկալում։

Սահմանումներ

Լեզվաբանորեն հարցը կարող է սահմանվել երեք մակարդակով՝ իմաստաբանական, գործաբանական, շարահյուսական։

Իմաստաբանական մակարդակում այն բնորոշվում է հնարավոր տրամաբանական պատասխաններ տալու ունակությամբ^[1]։
Գործաբանական մակարդակում հարցը խոսքային ակտի իլոկուտիվ կարգ է, որի նպատակն է տեղեկատվություն ստանալ հասցեատիրոջից^[1]։
Շարահյուսական մակարդակում հարցականը համարվում է նախադասության մի տեսակ, որը կապված է հարցականների հետ և սահմանվում է որոշակի քերականական կանոններով, որոնք տարբերակվում են լեզվում։

Որոշ հեղինակներ միավորում են այս սահմանումները։ Չնայած հետևյալ prototypical հարցին (ինչպիսին է "Ի՞Նչ է քո անունը") կբավարարեն բոլոր երեք սահմանումները, դրանց համընկնումը ամբողջական չէ։ Օրինակ՝ «Ես կցանկանայի իմանալ քո անունը» բավարարում է պրագմատիկ սահմանմանը, բայց ոչ իմաստային կամ շարահյուսական։ Ձևի և գործառույթի նման անհամապատասխանությունները կոչվում են անուղղակի խոսքի ակտեր։

Կիրառում

Հարցը հիմնականում գործածվում է հասցեագրվող անձից տեղեկություն ստանալու նպատակով,նշելով այն տեղեկատվությունը, որը ցանկանում է ստանալ խոսողը կամ գրողը^[2]։

Մեկ այլ տարբերակ է ցուցադրվող հարցը, որտեղ հասցեատիրոջը խնդրում են ներկայացնել բանախոսին արդեն հայտնի տեղեկատվությունը^[3],oրինակ, ուսուցիչը կամ խաղի հաղորդավարը կարող է հարցնել «Ո՞րն է Ավստրալիայի մայրաքաղաքը» ստուգելու ուսանողի կամ մրցույթի մասնակցի գիտելիքները։

Ուղղորդվող հարցը, այն հարցն է, որի նպատակն է ոչ թե փաստացի տեղեկատվություն ստանալն , այլ հրահանգներ տալը։ Այն տարբերվում է տեղեղակատվական հարցից^[1]

Ե՞րբ կարող եմ բացել ձեր նվերը։
Բացեք հիմա։

Հարցերը կարող են օգտագործվել նաև, որպես մի շարք անուղղակի խոսքային ակտերի հիմքեր, օրինակ հետևյալ հրամայական նախադասության մեջ «Աղը փոխանցի՛ր» կարող է ձևակերպվել ավելի քաղաքավարի ձևով։

Կփոխանցե՞ս աղը։

Հետևյալ նախադասությունն ունի հարցականի ձև, բայց իրականում այն խնդրանք է արտահայտում։

Հռետորական հարցը հիմնականում գործածվում է այն դեպքում, երբ խոսակիցը չի փնտրում կամ ակնկալում պատասխան (գուցե այն պատճառով, որ պատասխանը ակննհայտ է), օրինակ՝

Մի՞թե նա խելքը կորցրել է։
ԻՆչու՞ եմ բոլորիդ այստեղ բերել։ Թույլ տվեք բացատրել․․․
Նրանք փակվե՞լ են։ Բայց նրանց կայքում նշված էր, որ նրանք բաց են մինչև 22։00։

«Loaded questitons», ինչպիսին է «Դուք դադարե՞լ եք ծեծել ձեր կնոջը» կարող է օգտագործվել որպես կատակ կամ հանդիսատեսին շփոթեցնելու միջոց, քանի որ ցանկացած պատասխան, որը մարդ կարող է տալ, ավելի շատ տեղեկատվություն է ենթադրում, քան նա պատրաստ է ասել։

Իմաստաբանական դասակարգում

Հարցերի հիմնական իմաստային դասակարգումը տեղի է ունենում կախված նրանց տրամաբանական հնարավոր պատասխաններից։ «Ի՞նչ է քո անունը» այս հատուկ հարցը ունի բազմաթիվ հնարավոր պատասխաններ։ Այլընտրանքային (օրինակ՝ «Մուրաբա կամ մարմելադ ուզու՞մ ես») կամ ընդհանուր հարցերը, այո-ոչ պատասխան ակնկալող (օրինակ՝ «Քաղցած ես») ավելի շատ սահմանափակ թվով պատասխաններ ունեն։ Այս դասերի միջև տարբերությունը քերականականացման միտում ունի։

Այո-ոչ հարցեր կամ ընդհանուր հարցեր

Այո–ոչ հարցի (նաև կոչվում է բևեռային հարց)^[1], կամ ընդհանուր հարց նպատակն է պարզել արդյոք որոշ պնդումներ ճշմարիտ են թե ոչ։ Դրանց սկզբունքորեն կարելի է պատասխանել «այո» կամ «ոչ» բառերի միջոցով։ Օրինակ` «Դուք շաքար օգտագործու՞մ եք», «Պետք է հավատա՞լ դրանց» և «Ես աշխարհի ամենամենակա՞ն մարդն եմ»։

Այլընտրանքային հարցեր

Այլընտրանքային հարցը^[4]՝ ներկայացնում է երկու կամ ավելի դիսկրետ ընտրություն՝ որպես հնարավոր պատասխաններ՝ ենթադրելով, որ դրանցից միայն մեկն է ճշմարիտ։ Օրինակ`

Դուք աջակցո՞ւմ եք Անգլիային, Իռլանդիային թե Ուելսին։

Նման հարցի կանոնական ակնկալվող պատասխանը կլինի կամ «Անգլիա» կամ «Իռլանդիա» կամ «Ուելս»։ Նման այլընտրանքային հարցը ենթադրում է, որ հասցեատերը աջակցում է այս երեք թիմերից մեկին։ Նա կարող է չեղարկել այս ենթադրությունը «Նրանցից ոչ մեկը» պատասխանով։

Անգլերենում այլընտրանքային հարցերը շարահյուսորեն չեն տարբերվում այո-ոչ հարցերից։ Կախված համատեքստից, նույն հարցը կարող է ունենալ երկու մեկնաբանություն.

Այս կեքսները կարագ կամ մարգարին պարունակու՞մ են։ (Ես ցածր յուղայնությամբ դիետայի վրա եմ:)
Այս կեքսները կարագ կամ մարգարին պարունակու՞մ են։ (Ես տեսա, որ բաղադրատոմսում ասվում էր, որ դուք կարող եք օգտագործել երկուսից որևէ մեկը:)

Խոսքի մեջ դրանք տարբերվում են ինտոնացիայով։

Բաց հարցեր

Բաց հարցը, որը նաև կոչվում է փոփոխական հարց^[1], ոչ բևեռային հարց կամ հատուկ հարց ընդունում է անորոշ շատ հնարավոր պատասխաններ։ Օրինակ։

Որտե՞ղ գնանք ճաշի։

Հարցերի կառուցվածք

Հարցական նախադասությունները կարող են կազմվել բառերի հերթականության, ձևաբանության, հարցական բառերի և հնչերանգի միջոցով։

Անգլերենում, Գերմաներենում, Ֆրանսերենում և այլ Եվրոպական լեզուներում հարցական նախադասությունները հիմնականում կազմվում են շրջադասության միջոցով, շրջադասվում են բայն ու ենթական։ Անգլերենում շրջադասումը հիմնականում տեղի է ունենում օժանդակ բայերի օգնությամբ, երբեմն պահանջվում է նաև «do» օժանդակ բայի օգնություն, օրինակ՝

«Sam reads the newspaper.» - Հաստատական նախադասություն
«Does Sam read the newspaper?» - Այս հարցական նախադասությունը պահանջում է այո-ոչ պատասխանը, կազմվել է շրջադասության և do օժանդակ բայի միջոցով։

Հատուկ հարցեր

Հատուկ հարցերը ձևավորվում են հարցական նախադասությունների միջոցով, ինչպիսիք են՝ when(երբ), what(ինչ) կամ which(որը)։ Նրանք կարող են նաև միավորվել այլ բառերի հետ՝ ձևավորելով հարցական արտահայտություններ, օրինակ՝ ո՞ր կոշիկներում։

Ի՞նչ կոշիկներ հագնեմ երեկույթին։

Բազմաթիվ լեզուներում, ինչպիսիք են անգլերենը և եվրոպական լեզուները, հարցական բառը գրվում է նախադասության սկզբում, մի երևույթ, որը հայտնի է որպես wh-fronting: Այլ լեզուներում հարցական բառը գրվում է այնպես, ինչպես կգրվեր պատմողական նախադասության մեջ^[5]։ Հարցական նախադասության մեջ կարող են մի քանի հարցական բառեր լինել, օրինակ՝

Ու՞մ նվերները,ո՞ր տուփերում են։

Այլընտրանքային հարցեր

Տարբեր լեզուներ կարող են օգտագործել տարբեր մեթոդներ՝ այլընտրանքային («այո-ոչ») հարցերը պատմողական նախադասություններից տարբերելու համար (բացի հարցականից)։ Անգլերենը այն փոքրաթիվ լեզուներից մեկն է, որն օգտագործում է բառերի հերթականությունը։ Մեկ այլ օրինակ է ֆրանսերենը՝


	French	Translation
Declarative	Vous avez tué un oiseau.	You have killed a bird.
Polar question	Avez-vous tué un oiseau?	Have you killed a bird?

Այլընտրանքային հարց ստեղծելու համար մենահայտնի մեթոդը հարցական մասնիկն է, օրինակ Ճապոներենում՝ か ka, Մանդարինում՝ 吗 ma և լեհերենում՝ czy^[6] ։

Այլ լեզուներում օգտագործվում է բառային ձևաբանություն, ինչպես, օրինակ, Տունիկա լեզվում -n բառային վերջածանցը։ Հայտնաբերվել է, որ ուսումնասիրրվող լեզուների մեջ միայն Atatláhuca–San Miguel Mixtec, որ տարբերություն չկա պատմողական և այլընտրանքային հարցերի մեջ^[6]։

Հնչերանգ

Լեզուների մեծամասնությունն ունեն հնչերանգային օրինաչափություն, որը բնորոշ է հարցերին (հաճախ ներառում է վերջում բարձրացված ձայն, ինչպես անգլերենում)։

Որոշ լեզուներում, օրինակ՝ իտալերենում, հնչերանգը միակ տարբերակումն է։

Որոշ լեզուներում, ինչպիսիք են անգլերենը կամ ռուսերենը, կան նախադասություններ, որոնք պատմողական են, բայց հասկացվում է որպես հարց հնչերանգի շնորհիվ, օրինակ՝ «Դուք սա չե՞ք օգտագործում»։

Մյուս կողմից, կան անգլերեն բարբառներ (Հարավային Կալիֆորնիայի Անգլերեն, Նոր Զելանդիայի Անգլերեն), որոնցում բարձրացող պատմողականները («uptalk») հարցեր չեն կազմում^[7]։

Հաստատման հարցում կամ խոսացողի ենթադրություն

Հարցերը կարող են ձևակերպվել որպես այն հայտարարության հաստատման խնդրանք, որը հարցաքննիչը արդեն իսկ համարում է ճիշտ։ Հատկորոշիչի հարցը բևեռային հարց է, որը ձևավորվում է հարցական հատվածի («պիտակ») ավելացումով (սովորաբար պատմողական)։ Օրինակ`

Դու Ջոնն ես, այնպես չէ՞:
Եկեք խմենք, չէ՞:
Հիշեցիք ձվերը, չէ՞:

Այս ձևը կարող է ներառել խոսակցի ենթադրությունը, երբ այն բարդ հարց է կազմում։ Դիտարկենք մի նախադասություն՝

Ինչ-որ մեկը սպանել է կատվին։

և մի քանի հարցեր, որոնք վերաբերում են դրան՝

(B) John killed the cat, did he? (tag question)

(C) Was it John who killed the cat?

համեմատելով՝

(D) Who killed the cat?

Ի տարբերություն (B)-ի՝ (C) և (D) հարցերը ներառում են ենթադրություն, որ ինչ-որ մեկը սպանել է կատվին։

(C) հարցը ցույց է տալիս բանախոսի հավատարմությունը այն հայտարարության ճշմարտացիությանը, որ ինչ-որ մեկը սպանել է կատվին, բայց ոչ մի հավաստի բան Ջոնն արել է դա, թե ոչ^[8]։

Կետադրություն

Լատինական, կիրիլիցա կամ որոշ այլ գրերով գրված լեզուներում նախադասության վերջում հարցական նշանը նույնականացվում է գրավոր հարցի հետ։ Ինչպես հնչերանգի դեպքում, այս հատկանիշը չի սահմանափակվում հարցականի քերականական ձև ունեցող նախադասություններով այն կարող է նաև ցույց տալ նախադասության գործաբանական գործառույթը։

Իսպաներենում սկզբում դրվում է լրացուցիչ շրջված նշան՝ ¿Cómo está usted? «Ինչպես ես?»։ Հարցական նշանի ոչ սովորական տարբերակն է interrobang-ը (‽), որը միավորում է հարցականի և բացականչական նշանի գործառույթը։

Հարցեր և պատասխաններ

Անգլերեն լեզվի Քեմբրիջի քերականությունը տարբերակում է answer(պատասխանը) (տրամաբանորեն հնարավոր պատասխանների շարքի անդամ լինելը, ինչպես նշված է § Իմաստաբանական դասակարգման մեջ) և responce(պատասխանը) (հասցեատիրոջ կողմից հարցին ի պատասխան արված ցանկացած հայտարարություն)^[1], օրինակ՝ «Ալիսը պատրա՞ստ է հեռանալ» հարցին ստորև ներկայացված են բոլոր հնարավոր պատասխանները։

1.

(a) Yes.

(b) She's ready.

(c) No, she's not.

2.

(a) I don't know.

(b) Why do you ask?

(c) She might be.

3.

(a) She's still looking for her wallet.

(b) She wasn't expecting you before 5 o'clock.

(c) I'll let you know when she's ready.

Ժխտական հարցերի պատասխան

«Ժխտական հարցերը» հարցական նախադասություններն են, որոնք իրենց ձևակերպման մեջ պարունակում են ժխտում, օրինակ՝ «Չպե՞տք է աշխատես»։ Դրանք կարող են ունենալ հարցի արտահայտման տարբեր հաստատական և ժխտական ձևեր,ի տարբերություն սովորական հարցերի և դրանք կարող են շփոթեցնող լինել, քանի որ երբեմն անհասկանալի է, թե արդյոք պատասխանը պետք է լինի հակառակը տվյալ հարցի պատասխանին։ Օրինակ` եթե մեկը անձնագիր չունի, երկուսն էլ «Անձնագիր ունե՞ս» կամ «անձնագիր չունե՞ս» պատասխանում են «ոչ»-ով՝ չնայած ակնհայտորեն տրվել է իրար հակառակ հարցեր։ Ճապոներեն և կորեերեն լեզուները խուսափում են այս երկիմաստությունից։ Երկրորդ նախադասությանը պատասխանելը ճապոներեն կամ կորեերեն «Ոչ» կնշանակի «Ես իսկապես անձնագիր ունեմ»։

Անգլերենում նմանատիպ երկիմաստ հարց է «Դեմ ե՞ս, եթե...»: Պատասխանողը կարող է միանշանակ պատասխանել «Այո, դեմ եմ», եթե դեմ է, կամ «Ոչ, դեմ չեմ», եթե դեմ չէ, բայց պարզ «Ոչ» կամ «Այո» պատասխանը կարող է հանգեցնել շփոթության, քանի որ «ոչ»-ը կարող է թվալ որպես «Այո, դեմ եմ» (ինչպես «Ոչ, խնդրում եմ, մի արա դա»), իսկ «Այո»-ն կարող է թվալ որպես «Ոչ, դեմ չեմ»։ «(ինչպես «Այո, շարունակիր»)։ Այս շփոթությունը շրջանցելու հեշտ միջոցը կլինի դրական հարց տալը, ինչպիսին է «Արդյո՞ք ամեն ինչ կարգին է, եթե...»:

Որոշ լեզուներ ունեն տարբեր մասնիկներ (օրինակ՝ ֆրանսերեն «si», գերմաներեն «doch» կամ դանիերեն և նորվեգերեն «jo») բացասական հարցերին (կամ բացասական պնդումներին) դրական պատասխան տալու համար, դրանք հակասություն արտահայտելու միջոց են ցույց տալիս։

Անուղղակի հարցեր

Ինչպես նաև ուղղակի հարցեր (օրինակ, որտեղ են իմ բանալիները), կան նաև անուղղակի հարցեր (նաև կոչվում են հարց պպարունակող նախադասություններ), օրինակ՝ որտեղ կլինեն իմ բանալիները։ Սրանք օգտագործվում են որպես ստորադաս նախադասություններ այնպիսի նախադասություններում, ինչպիսիք են «Ես զարմանում եմ, որտեղ են իմ բանալիները» և «Հարցրու նրան, որտեղ են իմ բանալիները»։ Անուղղակի հարցերը պարտադիր չէ, որ հետևեն քերականության նույն կանոններին, ինչ ուղղակի հարցերը^[9]։ Օրինակ՝ անգլերենում և մի շարք այլ լեզուներում անուղղակի հարցերը ձևավորվում են առանց առարկայի և բայի շրջադասման (համեմատե՛ք «որտե՞ղ են նրանք» և «(հետաքրքիր է) որտեղ են» բառերի հերթականությունը)։ Անուղղակի հարցերը կարող են նաև ենթարկվել ժամանակի փոփոխության և այլ փոփոխությունների, որոնք հիմնականում վերաբերում են անուղղակի խոսքին։

Հարցականների ուսուցում

Հարցերն օգտագործվում են ուսուցման ամենատարրական փուլից մինչև հետազոտություն։ Գիտական ուսումնասիրման ժամանակ հարցը հաճախ կազմում է հետազոտության հիմքը և կարելի է այն համարել անցում դիտարկման և վարկածի փուլերի միջև։ Բոլոր տարիքի աշակերտները հարցեր են օգտագործում թեմաները սովորելիս, և հարց ձևակերպելու հմտությունը հետազոտական կրթության կենտրոնական մասն է կազմում։ Սոկրատյան մեթոդը՝ աշակերտի պատասխանները հարցաքննելու համար, կարող է օգտագործվել ուսուցչի կողմից՝ առանց ուղղակի հրահանգի աշակերտին տանելու դեպի ճշմարտությունը, ինչպես նաև օգնում է ուսանողներին տրամաբանական եզրակացություններ անել։

Կրթական համատեքստում հարցերի համատարած և ընդունված օգտագործումը ուսանողների գիտելիքների գնահատումն է քննությունների միջոցով։

Ծագում

Օրինակ մարդանման կապիկները՝ Կանզին, Ուաշոն, Սառան և մի քանի ուրիշներ, ովքեր անցել են լեզվի ուսուցման ընդարձակ ծրագրեր (ժեստերի և հաղորդակցման այլ ձևեր) հաջողությամբ սովորել են պատասխանել բավականին բարդ հարցերին և հարցումներին (ներառյալ «ով», «ինչ», «ուր» հարցական բառերով), չնայած նրան,որ մինչ այժմ նրանք չեն կարողացել սովորել, թե ինչպես ինքնուրույն հարցեր տալ։ Օրինակ՝ Դեյվիդ և Էնն Փրեմաքները գրել են. «Չնայած նա [Սարան] հասկանում էր հարցը, ինքը ոչ մի հարց չէր տալիս, ի տարբերություն երեխայի, ով անվերջ հարցեր է տալիս, օրինակ՝ «Ի՞նչ է դա»։ Ո՞վ է աղմկում, Ե՞րբ հայրիկը կվերադառնա տուն, Ես գնու՞մ եմ տատիկի տուն, որտե՞ղ է շունիկը։ Սառան երբեք չի հետաձգել իր վարժեցնողի մեկնումը դասերից հետո՝ հարցնելով, թե ո՞ւր է գնում վարժեցնողը, երբ է վերադառնում, կամ որևէ այլ բան»^[10]։ Հարցեր տալու կարողությունը հաճախ գնահատվում է շարահյուսական կառուցվածքների ըմբռնման հետ կապված։ Լայնորեն ընդունված է, որ առաջին հարցը մարդիկ տալիս են վաղ մանկության տարիներին՝ լեզվի զարգացման նախաշարահյուսական, մեկ բառային փուլում՝ հարցական հնչերանգի կիրառմամբ^[11]։

Տես նաև

Հարցաքննություն

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Huddleston, Rodney, and Geoffrey K. Pullum. (2002) The Cambridge Grammar of the English Language. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-43146-8.
↑ Searle, J (1969). Speech acts. Cambridge: Cambridge University Press.
↑ Searle, J (1969). Speech acts. Cambridge: Cambridge University Press. էջ 69.
↑ Loos, Eugene E.; Anderson, Susan; Day, Dwight H., Jr.; Jordan, Paul C.; Wingate, J. Douglas (eds.). «What is an alternative question?». Glossary of linguistic terms. SIL International.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link)
↑ «Chapter 93: Position of Interrogative Phrases in Content Questions». World Atlas of Language Structures. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 15-ին.
↑ ^6,0 ^6,1 «Chapter 116: Polar Questions». World Atlas of Language Structures. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 15-ին.
↑
Paul Warren (2017) "The interpretation of prosodic variability in the context of accompanying sociophonetic cues", Laboratory Phonology: Journal of the Association for Laboratory Phonology, 8(1), 11. doi:10.5334/labphon.92 (Paper presented at the Third Experimental and Theoretical Approaches to Prosody workshop)
- More on uptalk of this author: Paul Warren, Uptalk: the phenomenon of rising intonation, Cambridge University Press. 2016, 978-1107123854 (hardcover), (kindle edition)
↑ Stanley Peters, "Speaker commitments: Presupposition", Proceedings of the Semantics and Linguistic Theory Conference (SALT) 26: 1083–1098, 2016, ((download PDF))
↑ «Indirect Questions - English Grammar Lesson - ELC». ELC - English Language Center (ամերիկյան անգլերեն). 2017 թ․ նոյեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
↑ Premack, David; Premack, Ann J. (1983). The mind of an ape. New York, London: W. W. Norton & Company. էջ 29.
↑ Crystal, David (1987). The Cambridge Encyclopedia of Language. Cambridge. Pg. 241, 143: Cambridge University.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location (link)

Գրականություն

Berti, Enrico. Soggetti di responsabilita: questioni di filosofia pratica, Reggio Emilia, 1993.
Fieser, James; Lillegard, Norman (eds.). Philosophical questions: readings and interactive guides, 2005.
Hamblin, C.L. "Questions", in: Paul Edwards (ed.), Encyclopedia of Philosophy.
Muratta Bunsen, Eduardo. "Lo erotico en la pregunta", in: Aletheia 5 (1999), 65–74.
Stahl, George. "Un développement de la logique des questions", in: Revue Philosophique de la France et de l'Etranger 88 (1963), 293–301.
Smith, Joseph Wayne. Essays on ultimate questions: critical discussions of the limits of contemporary philosophical inquiry, Aldershot: Avebury, 1988.

[CGEL-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Huddleston, Rodney, and Geoffrey K. Pullum. (2002) The Cambridge Grammar of the English Language. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-43146-8.

[2] Searle, J (1969). Speech acts. Cambridge: Cambridge University Press.

[3] Searle, J (1969). Speech acts. Cambridge: Cambridge University Press. էջ 69.

[4] Loos, Eugene E.; Anderson, Susan; Day, Dwight H., Jr.; Jordan, Paul C.; Wingate, J. Douglas (eds.). «What is an alternative question?». Glossary of linguistic terms. SIL International.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link)

[5] «Chapter 93: Position of Interrogative Phrases in Content Questions». World Atlas of Language Structures. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 15-ին.

[WALS-polar-6] 6,0 ^6,1 «Chapter 116: Polar Questions». World Atlas of Language Structures. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 15-ին.

[7] Paul Warren (2017) "The interpretation of prosodic variability in the context of accompanying sociophonetic cues", Laboratory Phonology: Journal of the Association for Laboratory Phonology, 8(1), 11. doi:10.5334/labphon.92 (Paper presented at the Third Experimental and Theoretical Approaches to Prosody workshop)
More on uptalk of this author: Paul Warren, Uptalk: the phenomenon of rising intonation, Cambridge University Press. 2016, 978-1107123854 (hardcover), (kindle edition)

[8] More on uptalk of this author: Paul Warren, Uptalk: the phenomenon of rising intonation, Cambridge University Press. 2016, 978-1107123854 (hardcover), (kindle edition)

[saltpet-8] Stanley Peters, "Speaker commitments: Presupposition", Proceedings of the Semantics and Linguistic Theory Conference (SALT) 26: 1083–1098, 2016, ((download PDF))

[9] «Indirect Questions - English Grammar Lesson - ELC». ELC - English Language Center (ամերիկյան անգլերեն). 2017 թ․ նոյեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.

[10] Premack, David; Premack, Ann J. (1983). The mind of an ape. New York, London: W. W. Norton & Company. էջ 29.

[11] Crystal, David (1987). The Cambridge Encyclopedia of Language. Cambridge. Pg. 241, 143: Cambridge University.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]