«Պիրենեյան թերակղզի»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ r2.7.3) (Ռոբոտը փոփոխում է․: sv:Pyreneiska halvön |
հեռացվել է Կատեգորիա:Եվրոպայի թերակղզիներ ՀոթՔաթ գործիքով |
||
| (32 intermediate revisions by 17 users not shown) | |||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Թերակղզի |
|||
[[Image:Iberian map europe.svg|thumb|300px|Պիրենեյան թերակղզին Եվրոպայի հետ միասին, ներառած [[Իսպանիա]]ն, [[Պորտուգալիա]]ն և [[Անդորրա]]ն]] |
|||
|Անվանում = Պիրենեյան թերակղզի |
|||
|բնագիր անվանում = |
|||
|պատկեր = Iberian peninsula.jpg |
|||
|չափ = 280px |
|||
|նկարագրություն = Պիրենեյան թերակղզու արբանյակային լուսանկար |
|||
|կոորդինատներ <!--*կոորդինատներ--> |
|||
|lat_d =40.2790 |
|||
| lat_NS = N |
|||
|long_d =4.0876 |
|||
| long_EW = W |
|||
|region = |
|||
|Տեղագրություն = [[Եվրոպա]] |
|||
|Ջրատարածություններ = [[Բիսկայան ծոց]]<br />[[Ատլանտյան օվկիանոս]]<br />[[Միջերկրական ծով]]<br />[[Ջիբրալթարի նեղուց]] |
|||
|Տարածք = 600 000 |
|||
|Բարձրություն = 3479 |
|||
|Երկիր = {{դրոշավորում|Իսպանիա}}<br />{{դրոշավորում|Ֆրանսիա}}<br />{{դրոշավորում|Պորտուգալիա}}<br />{{դրոշավորում|Անդորրա}}<br />{{դրոշավորում|Ջիբլարթար}} |
|||
|երկիր = Եվրոպա |
|||
|երկիր2 = |
|||
|երկրամաս = |
|||
|Շրջան = |
|||
|Բնակչություն = |
|||
|Թվական = |
|||
|բնակչության խտությունը = |
|||
|ծանոթագրություն = |
|||
|պատկեր2 = |
|||
|նկարագրություն2 = |
|||
|քարտեզի չափ = 280 |
|||
|ալտերնատիվ քարտեզ = Europe relief laea location map.jpg |
|||
|ալտերնատիվ քարտեզ2 = |
|||
|քարտեզի նկարագրություն = |
|||
|քարտեզի նկարագրություն2 = |
|||
|քարտեզի նկարագրություն3 = |
|||
|վիքիպահեստ = Iberian Peninsula |
|||
}} |
|||
'''Պիրենեյան թերակղզի''' ({{lang-es|Península Ibérica}}, {{lang-ca|Península Ibèrica}}, {{lang-fr|Péninsule Ibérique}}, {{lang-eu|Iberiar Penintsula}}), կոչվում է նաև '''Իբերիա''', տեղակայված է [[Եվրոպա]]յի հարավ արևմտյան մասում և ընդգրկում է ներկայիս [[Իսպանիա]]յի, [[Պորտուգալիա]]յի |
'''Պիրենեյան թերակղզի'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=53}}</ref> ({{lang-es|Península Ibérica}}, {{lang-ca|Península Ibèrica}}, {{lang-fr|Péninsule Ibérique}}, {{lang-eu|Iberiar Penintsula}}), կոչվում է նաև '''Իբերիա''', տեղակայված է [[Եվրոպա]]յի հարավ արևմտյան մասում և ընդգրկում է ներկայիս [[Իսպանիա]]յի, [[Պորտուգալիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Անդորրա]]յի տարածքները և [[Մեծ Բրիտանիա]]յի տիրապետության տակ գտնվող [[Ջիբրալթար]]ը։ Այն Եվրոպայի երեք հիմնական թերակղզիներից մեկն է։ Հարավից ողողվում է [[Միջերկրական ծով]]ի, արևմուտքից և հարավից՝ [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի ջրերով, իսկ արևելքի որոշ հատվածով սահմանակցում է Եվրոպայի մյուս տարածքներին։ Այն երկրորդ մեծ թերակղզին է Եվրոպայում, որի մակերեսն է 580,000 կմ քառակուսի։ |
||
== Աշխարհագրություն == |
|||
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի տարածաշրջաններ]] |
|||
[[Կատեգորիա:Թերակղզիներ]] |
|||
Պիրենեյան թերակղզին մնացած Եվրոպայից բաժանվում է երիտասարդ [[Պիրենեյան լեռներ]]ով։ Հարավում թերակղզին գրեթե միանում է [[Աֆրիկա]]յին, որին նա նման է իր ափերի հարթ, քիչ կտրատված գծագրությամբ։ Աֆրիկայի հյուսիսում գտնվող [[Ատլասի լեռներ]]ը կազմում են Պիրենեյան թերակղզու հարավում գտնվող երիտասարդ [[Անդալուզյան լեռներ]]ի շարունակությունը։ |
|||
[[als:Iberische Halbinsel]] |
|||
[[an:Peninsula Iberica]] |
|||
Թերակղզու ամբողջ միջին մասը գրավում է [[Մեսետա սարահարթ]]ը, որը կազմված է հնագույն լեռնային ապարներից։ |
|||
[[ar:شبه جزيرة أيبيريا]] |
|||
[[arz:شبه الجزيره الايبيريه]] |
|||
Պիրենեյան թերակղզին հարուստ է օգտակար հանածոներով։ Այստեղ կան գունավոր մետաղների հանքավայրեր, առանձնապես [[Պղինձ|պղնձի]] հանքեր (հարավում), հազվագյուտ մետաղներ՝ [[վոլֆրամ]]ի և [[ուրան]]ի հանքեր (արևմուտքում), [[սնդիկ]]ի հանքեր (հարավում), ինչպես նաև երկաթահանք և [[քարածուխ]]։ |
|||
[[ast:Península Ibérica]] |
|||
[[az:Pireney yarımadası]] |
|||
Այստեղ, որտեղ մեծ քանակությամբ տեղումներ են լինում, աճում են մշտադալար [[Կաղնի|կաղնու]] ([[Խցանակաղնի|խցանակաղնու]]) անտառներ և մակվիսի (մերձափնյա մշտադալար մացառների) բարձր թփեր։ Թերակղզու ներքին մասերում տեղումներ քիչ են լինում, ձմեռը մեղմ է (+4° +5 °C), բայց երբեմն լինում են սառնամանիքներ և ձնաբուք։ Այստեղ գերակշռում են նոսր, ցածրահասակ թփուտները և չորություն սիրող խոտերը, որոնք տեղանքին տալիս են կիսաանապատային տեսք։ Հյուսիս-արևմուտքում՝ [[Բիսկայան ծոց]]ի մոտերքում, կլիման ծովային է, բարեխառնից միջերկրածովայինի փոխվող։ Այստեղ տարածվում են լայնատերև ([[Հաճարենի|հաճարենու]] և կաղնու) անտառները և հյութալի խոտածածկ մարգագետինները։ |
|||
[[ba:Пиреней ярымутрауы]] |
|||
[[be:Пірэнейскі паўвостраў]] |
|||
== Բնակչություն == |
|||
[[be-x-old:Пірэнэйскі паўвостраў]] |
|||
Բնակչությունը բաղկացած է գլխավորապես [[իսպանացիներ]]ից և [[պորտուգալացիներ]]ից։ Բիսկայան ծոցի ափերին ապրում են [[բասկեր]]ը՝ թերակղզու հնագույն բնակիչների սերունդները։ |
|||
[[bg:Пиренейски полуостров]] |
|||
[[br:Ledenez iberek]] |
|||
== Աղբյուրներ == |
|||
[[bs:Pirinejsko poluostrvo]] |
|||
{{ծանցանկ}} |
|||
[[ca:Península Ibèrica]] |
|||
{{Արտաքին հղումներ}} |
|||
[[ckb:نیمچەدوورگەی ئیبیریا]] |
|||
[[cs:Pyrenejský poloostrov]] |
|||
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի տարածաշրջաններ]] |
|||
[[cv:Пиреней çурутравĕ]] |
|||
[[Կատեգորիա:Պիրենեյան թերակղզի]] |
|||
[[cy:Penrhyn Iberia]] |
|||
[[da:Den Iberiske Halvø]] |
|||
[[de:Iberische Halbinsel]] |
|||
[[dsb:Pyrenejska połkupa]] |
|||
[[el:Ιβηρική Χερσόνησος]] |
|||
[[en:Iberian Peninsula]] |
|||
[[eo:Iberio]] |
|||
[[es:Península ibérica]] |
|||
[[et:Pürenee poolsaar]] |
|||
[[eu:Iberiar penintsula]] |
|||
[[ext:Península Ibérica]] |
|||
[[fa:شبهجزیره ایبری]] |
|||
[[fi:Pyreneiden niemimaa]] |
|||
[[fr:Péninsule Ibérique]] |
|||
[[frp:Pèninsula ibèrica]] |
|||
[[fy:Ibearysk Skiereilân]] |
|||
[[gl:Península Ibérica]] |
|||
[[gv:Lieh-innys ny h-Ibeir]] |
|||
[[he:חצי האי האיברי]] |
|||
[[hi:औबेरिया प्रायद्वीप]] |
|||
[[hr:Pirenejski poluotok]] |
|||
[[hsb:Pyrenejska połkupa]] |
|||
[[hu:Ibériai-félsziget]] |
|||
[[ia:Peninsula iberic]] |
|||
[[id:Iberia]] |
|||
[[io:Iberia]] |
|||
[[is:Íberíuskaginn]] |
|||
[[it:Penisola iberica]] |
|||
[[ja:イベリア半島]] |
|||
[[ka:პირენეს ნახევარკუნძული]] |
|||
[[kk:Пиреней түбегі]] |
|||
[[ko:이베리아 반도]] |
|||
[[ku:Nîvgirava Îberî]] |
|||
[[la:Iberia]] |
|||
[[lad:Peninsola Iberika]] |
|||
[[lb:Iberesch Hallefinsel]] |
|||
[[lez:Пиреней зуростров]] |
|||
[[lt:Pirėnų pusiasalis]] |
|||
[[lv:Pireneju pussala]] |
|||
[[mg:Tanjona Iberika]] |
|||
[[mk:Пиринејски Полуостров]] |
|||
[[mn:Иберийн хойг]] |
|||
[[mr:इबेरियन द्वीपकल्प]] |
|||
[[ms:Semenanjung Iberia]] |
|||
[[mwl:Península Eibérica]] |
|||
[[nl:Iberisch Schiereiland]] |
|||
[[nn:Den iberiske halvøya]] |
|||
[[no:Den iberiske halvøy]] |
|||
[[oc:Peninsula Iberica]] |
|||
[[os:Пиренейты æрдæгсакъадах]] |
|||
[[pl:Półwysep Iberyjski]] |
|||
[[pnb:ایبیریا]] |
|||
[[pnt:Ιβηρικόν Χερσόνησος]] |
|||
[[pt:Península Ibérica]] |
|||
[[ro:Peninsula iberică]] |
|||
[[ru:Пиренейский полуостров]] |
|||
[[scn:Pinìsula ibbèrica]] |
|||
[[sh:Pirinejski poluotok]] |
|||
[[simple:Iberian Peninsula]] |
|||
[[sk:Pyrenejský polostrov]] |
|||
[[sl:Iberski polotok]] |
|||
[[sq:Gadishulli Pirinej]] |
|||
[[sr:Пиринејско полуострво]] |
|||
[[sv:Pyreneiska halvön]] |
|||
[[sw:Rasi ya Iberia]] |
|||
[[ta:ஐபீரிய மூவலந்தீவு]] |
|||
[[th:คาบสมุทรไอบีเรีย]] |
|||
[[tl:Tangway ng Iberia]] |
|||
[[tr:İber Yarımadası]] |
|||
[[tt:Пиреней ярымутравы]] |
|||
[[uk:Піренейський півострів]] |
|||
[[ur:جزیرہ نما آئبیریا]] |
|||
[[vi:Bán đảo Iberia]] |
|||
[[zh:伊比利亚半岛]] |
|||
[[zh-classical:伊比利半島]] |
|||
[[zh-min-nan:Iberia Poàn-tó]] |
|||
Ընթացիկ տարբերակը 11:15, 2 Օգոստոսի 2020-ի դրությամբ
 | ||
 Պիրենեյան թերակղզու արբանյակային լուսանկար
| ||
| Տեղագրություն | Եվրոպա | |
| Ողողող ջրեր | Բիսկայան ծոց Ատլանտյան օվկիանոս Միջերկրական ծով Ջիբրալթարի նեղուց | |
| Ընդհանուր մակերեսը | 600 000 կմ² | |
| Ամենաբարձր կետը | 3479 մ | |
| Երկիր |  Իսպանիա Ֆրանսիա Պորտուգալիա Անդորրա Ջիբրալթար
| |
  | ||
 Վիքիպահեստում
| ||
Պիրենեյան թերակղզի[1] (իսպ.՝ Península Ibérica, կատ.՝ Península Ibèrica, ֆր.՝ Péninsule Ibérique, բասկ.՝ Iberiar Penintsula), կոչվում է նաև Իբերիա, տեղակայված է Եվրոպայի հարավ արևմտյան մասում և ընդգրկում է ներկայիս Իսպանիայի, Պորտուգալիայի, Ֆրանսիայի, Անդորրայի տարածքները և Մեծ Բրիտանիայի տիրապետության տակ գտնվող Ջիբրալթարը։ Այն Եվրոպայի երեք հիմնական թերակղզիներից մեկն է։ Հարավից ողողվում է Միջերկրական ծովի, արևմուտքից և հարավից՝ Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերով, իսկ արևելքի որոշ հատվածով սահմանակցում է Եվրոպայի մյուս տարածքներին։ Այն երկրորդ մեծ թերակղզին է Եվրոպայում, որի մակերեսն է 580,000 կմ քառակուսի։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պիրենեյան թերակղզին մնացած Եվրոպայից բաժանվում է երիտասարդ Պիրենեյան լեռներով։ Հարավում թերակղզին գրեթե միանում է Աֆրիկային, որին նա նման է իր ափերի հարթ, քիչ կտրատված գծագրությամբ։ Աֆրիկայի հյուսիսում գտնվող Ատլասի լեռները կազմում են Պիրենեյան թերակղզու հարավում գտնվող երիտասարդ Անդալուզյան լեռների շարունակությունը։
Թերակղզու ամբողջ միջին մասը գրավում է Մեսետա սարահարթը, որը կազմված է հնագույն լեռնային ապարներից։
Պիրենեյան թերակղզին հարուստ է օգտակար հանածոներով։ Այստեղ կան գունավոր մետաղների հանքավայրեր, առանձնապես պղնձի հանքեր (հարավում), հազվագյուտ մետաղներ՝ վոլֆրամի և ուրանի հանքեր (արևմուտքում), սնդիկի հանքեր (հարավում), ինչպես նաև երկաթահանք և քարածուխ։
Այստեղ, որտեղ մեծ քանակությամբ տեղումներ են լինում, աճում են մշտադալար կաղնու (խցանակաղնու) անտառներ և մակվիսի (մերձափնյա մշտադալար մացառների) բարձր թփեր։ Թերակղզու ներքին մասերում տեղումներ քիչ են լինում, ձմեռը մեղմ է (+4° +5 °C), բայց երբեմն լինում են սառնամանիքներ և ձնաբուք։ Այստեղ գերակշռում են նոսր, ցածրահասակ թփուտները և չորություն սիրող խոտերը, որոնք տեղանքին տալիս են կիսաանապատային տեսք։ Հյուսիս-արևմուտքում՝ Բիսկայան ծոցի մոտերքում, կլիման ծովային է, բարեխառնից միջերկրածովայինի փոխվող։ Այստեղ տարածվում են լայնատերև (հաճարենու և կաղնու) անտառները և հյութալի խոտածածկ մարգագետինները։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակչությունը բաղկացած է գլխավորապես իսպանացիներից և պորտուգալացիներից։ Բիսկայան ծոցի ափերին ապրում են բասկերը՝ թերակղզու հնագույն բնակիչների սերունդները։
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 53. ISBN 99941-56-03-9.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիրենեյան թերակղզի» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
