Ծծմբի օքսիդ (VI)

Ծծմբի օքսիդ (VI), ծծմբի եռօքսիդ, ծծմբական անհիդրիդ, $SO_{3}$: Պինդ $SO_{3}$-ը գոյություն ունի $\alpha -,\beta -,\gamma -,\delta -$ ձևերով, որոնց հալման ջերմաստիճանները համապատասխանաբար հավասար են՝ 16,8, 32,5, 62,3 և 95 °C և իրարից տարբերվում են բյուրեղների ձևով և $SO_{3}$-ի պոլիմերացման աստիճանով։ Անկայուն $\alpha -$ձևը առաջանում է հեղուկ ծծմբական անհիդրիդի պնդացման դեպքում և խոնավության առկայությամբ աստիճանաբար անցնում է կայուն $\beta -$ձևի։ $\beta -$ձևը կարող է փոխարկվել $\alpha -$ի՝ միայն $SO_{3}$-ի գազային վիճակի վրայով. նորմալ ճնշման պայմաններում և 44,7 °C–ում գազային $SO_{3}$–ը փոխարկվում է հեղուկի, որը, 16,8 °C–ում պնդանալիս, առաջացնում է $\alpha -SO_{3}$: Մյուս ձևափոխությունների փոխադարձ անցումն ընթանում է շատ դանդաղ։

Ծծմբական անհիդրիդի կրիտիկական ջերմաստիճանը 218,3 °C է, կրիտիկական ճնշումը՝ 83,8 մթն։ Գոլորշի վիճակում $SO_{3}$–ը միամոլեկուլ է։ Նրա ջերմային դիսոցումը $SO_{2}$–ի և $O_{2}$–ի սկսվում է մոտավորապես 450 °C-ում և 1200 °C–ում գործնականորեն լրիվ է դառնում։ $SO_{3}$–ը լուծվում է ջրում՝ առաջացնելով $H_{2}SO_{4}$: Փոխազդում է հիմնային օքսիդների և հիմքերի հետ։ Ուժեղ օքսիդիչ է, օքսիդացնում է ծծումբը, ֆոսֆորը, ածխաջրածինները՝ վերականգնվելով մինչև $SO_{2}$: Լաբորատոր պայմաններում Ծծմբական անհիդրիդ ստանում են $Fe_{2}(SO_{4})_{3}$ ջերմային քայքայմամբ կամ $H_{2}SO_{4}$-ի վրա ավելցուկ $P_{2}O_{5}$ ազդելով, արդյունաբերական եղանակով՝ $SO_{2}$-ի կատալիաիկ օքսիդացմամբ։ Ծծմբական անհիդրիդիը կիրառվում է օրգանական բազմաթիվ նյութերի արտադրության մեջ որպես ծծմբացնող միջոց, ինչպես նաև օլեում և անջուր ազոտական թթու ստանալու համար։

Տես նաև

• Ծծմբական թթու

Գրականություն

• Карапетьянц М. Х., Дракин С. И. «Общая и неорганическая химия» М.: Химия 1994

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 128)։