Tyeguasu
Tyeguasu, ojeheróva avei puru'a térã tyevu, ha'e upe ára peteĩ térã hetave memby okakuaahápe peteĩ kuña ryepýpe.[1] Peteĩ tyeguasuetápe, heta memby okakuaa ipype, membykõimeicha.[2] Tyeguasu ikatu oiko poreno rupive, térã ñemoña oipurúva pytyvõ mba'aporekokuaa rupive. Hi'are jepi 40 arapokõindy rupi (10 jasy) upe kuñaruguysẽ paha guive, opávaimembysẽvo.[1][3] Kóva oiko arapokõindy 38-pe rupi, membyñemoñanga rire. Peteĩ mitãñepyrũ ha'e pe memby okakuaáva 8 arapokõindy peteĩha jave, membyñemoñanga rire, ha upéva rire ojehero mitãrã heñói meve.[3] Mba'asyapypẽ tyeguasu ypýpe ikatu ha'e: kuñaruguysẽ'ỹ, titi asy, py'ajere ha gue'ẽ, ñembyahýi ha kuaru py'ỹi.[4] Ikatu ojeikuaa kuña hyeguasuha ojejapóvo peteĩ tyeguasu kuaara'ãha.[5]
| Tyeguasu | |
|---|---|
 | |
| Oñemohendaháicha | |
| ICD/CIM-10 | Z33 Z33 |
| ICD/CIM-9 | 650 650 |
| DiseasesDB | 10545 |
| MedlinePlus | 002398 |
Tyeguasu oñemboja'o jepi mbohapy mbohapyjasýpe. Upe mbohapyjasy peteĩha oñepyrũ arapokõindy peteĩha guive pakõi meve, ha oike upépe membyñemoñanga. Ko membyñemoñanga rire kuña tupi'aky mitãrã oñemoñáva oguejy upe tupi'aky mitãrã rapére ha ojoaju membyryru ryepýre, ha upépe oñepyrũ oipyaha mitãrã ha aupa.[1] Mbohapyjasy peteĩháme ikatuve oiko membykua rei (omano reírõ mitãñepyrũ térã mitãrã).[6] Mbohapyjasy mokõiha oñepyrũ arapokõindy 13 guive, 28 peve. Mbohapyjasy mokõiha mbytère ikatu oñeñandu omýirõ mitãrã. Upe arapokõindy 28-pe, 90% ári mitãra'y ikatúma oikove membyryru okápe oguerekórõ ñepohãnokuaapy ñangareko iporãva rehegua. Upe mbohapyjasy mbohapyha oñepyrũ arapokõindy 29 guive 40 peve.[1]
Teñói mboyve ñeñangareko omoporã tyeguasu ñemohu'ã.[7] Kóva apytépe ikatu oje'umie mba'ehái yvyraroguerekoguigua, ndoje'uiva'erã ñanavai ha káña, ojejapova'erã teteñemongu'e, tuguy tesa'ỹijo ha tete tesa'ỹijo.[7] Mba'e vai oikóva tyeguasúgui ikatu ha'e: tuguypyatã atã tyeguasúpe, tuguyasuka tyeguasugua, tuguypokã ndoguerekóiva itakãndua, py'ajere ha gue'ẽ mbarete, ha ambue.[8] Tyeguasu hi'are 37 arapokõindy guive 41 peve. Hi'ára voi oho arapokõindy 37 guive 38 peve. Hi'araitépe oho arapokõindy 39 guive 40 peve. Hi'ára are ha'e 41 arapokõindy. Arapokõindy 41 rire ojehero “hi'ára rire”. Mitãra'y heñóiva 37 arapokõindy mboyve, oje'e heñoiha hi'ára mboyve, ha ikatuve oguereko mba'asy, ha'eháicha apytu'ũ akuruchĩ.[1] Iporã upe membysẽ noñemoñepyrũirõ mba'e apopyre ndive, ha'éva membysẽ jeguerahara'ã térã tye pirekytĩ, ohasa mboyve 39 arapokõindy, noñeikotevẽirõ ambue ñepohãnokuaapy mba'ére.[9]
Ary 2012-me, 213 sua kuña hyeguasu kuri; upévagui 190 sua oiko kuri arapy kakuaátavape ha 23 sua oiko arapy kakuaávape. Upéicha, 133 tyeguasu oiko 1.000 kuña apytépe oguerekóva 15 ary guive 44 peve.[10] Oñemoañetéva tyeguasu apytépe, 10% guive 15% peve opa membykua reípe.[6] Ary 2013-pe, mba'e vai tyeguasu rire opa 293.000 ñemanóme, ha ary 1990-pe opa 377.000 ñemanóme. Upéva oikove ã mba'ére: sy tuguyñehẽ, mba'e vai oguerúva membykua, tuguypyatã atã tyeguasúpe, sy membysẽ rire pámo ha membysẽ pa'ã.[11] Arapy tuichakuépe, 40% tyeguasu noñembohaperãi. Umi tyeguasu noñembohaperãiva apytépe, imbytere opa membykuápe.[10] Tyeguasu noñembohaperãiva apytépe Estados Unidos-pe, 60% kuña oipuru kuri memby'ỹrã upe jasy tyeguasu oikohápe.[12]
Mandu'apy
jehaijey- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 "Pregnancy: Condition Information." 2013-12-19. Nuoroda tikrinta 14 March 2015.
- ↑ Essential anatomy and physiology in maternity care (Second Edition edición). Edinburgh: Churchill Livingstone. 2005. p. 172. ISBN 9780443100413. https://books.google.ca/books?id=QgpOvSDxGGYC&pg=PA172.
- ↑ 3,0 3,1 Fetal and neonatal physiology (4th ed. edición). Philadelphia: Elsevier/Saunders. 2011. pp. 46-47. ISBN 9781416034797. https://books.google.ca/books?id=OyVDJoOIvbYC&pg=PA46.
- ↑ "What are some common signs of pregnancy?." 07/12/2013. Nuoroda tikrinta 14 March 2015.
- ↑ "How do I know if I'm pregnant?." 2012-11-30. Nuoroda tikrinta 14 March 2015.
- ↑ 6,0 6,1 The Johns Hopkins Manual of Gynecology and Obstetrics (4 edición). Lippincott Williams & Wilkins. 2012. p. 438. ISBN 9781451148015. https://books.google.ca/books?id=4Sg5sXyiBvkC&pg=PA438.
- ↑ 7,0 7,1 "What is prenatal care and why is it important?." 07/12/2013. Nuoroda tikrinta 14 March 2015.
- ↑ "What are some common complications of pregnancy?." 07/12/2013. Nuoroda tikrinta 14 March 2015.
- ↑ World Health Organization (November 2014). "Preterm birth Fact sheet N°363." who.int. Nuoroda tikrinta 6 Mar 2015.
- ↑ 10,0 10,1 „Intended and unintended pregnancies worldwide in 2012 and recent trends.“. Studies in family planning, 45 (3), 301-14 (September 2014). PMID 25207494.
- ↑ „Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013.“. Lancet (17 December 2014). DOI:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMID 25530442.
- ↑ The Johns Hopkins manual of gynecology and obstetrics (4th edición). Philadelphia: Wolters Kluwer Health / Lippincott Williams & Wilkins. pp. 382. ISBN 9781605474335. http://books.google.ca/books?id=4Sg5sXyiBvkC&pg=PR232.