Prudencia Ayala

Prudencia Ayala

Biografía
Nacemento	28 de abril de 1885 Sonzacate, O Salvador (pt)
Morte	11 de xullo de 1936 (51 anos) San Salvador, O Salvador
Actividade
Ocupación	escritora, suffragette, xornalista, política
Xénero artístico	Prosa
Sinatura

Prudencia Ayala, nada en Sonzacate o 28 de abril de 1885 e finada en San Salvador o 11 de xullo de 1936, foi unha escritora e activista social salvadoreña, que loitou polo recoñecemento dos dereitos da muller no Salvador, foi un referente da historia hispanoamericana por converterse na primeira muller aspirante á presidencia no seu país. A súa postura e determinación permitíronlle dar inicio ao recoñecemento da muller nunha sociedade na que só o home gozaba de privilexios en canto a honras, roles e funcións claves dentro do ámbito político e económico, promovendo a capacidade da muller e a súa importancia dentro da sociedade.

Traxectoria

Proviña dunha familia de orixe indíxena, os seus pais foron Aurelia Ayala e Vicente Chief. Cando contaba con dez anos de idade, trasladouse á cidade de Santa Ana, onde comezou os seus estudos primarios no colexio da profesora María Luisa de Cristofine, estudos que non puido concluír nunca debido á falta de recursos económicos na súa familia, limitación que superou desenvolvendo unha formación autodidacta.

Aprendeu o oficio de costureira e exerceuno paralelo ás súas futuras actividades. Aseguraba que tiña a capacidade de predicir o futuro mediante revelacións de «voces misteriosas», isto dáballe relevancia entre os seus achegados, permitíndolle gañar fama e recoñecemento a pesar dunha improbábel verdade das súas predicións. Dita afirmación provocou, ademais, críticas e burlas por parte dalgúns grupos sociais.

As súas predicións foron publicadas nos xornais de Santa Ana, onde a comezan a chamar «a Sibila santaneca». En 1914 prognosticou a caída do káiser de Alemaña e a entrada dos Estados Unidos na guerra. De aí en diante, o seu nome tomaría realce polas súas formulacións feministas e o esotérico da súa figura.

Participación social

A partir de 1913 comezou a publicar artigos de opinión no Diario de Occidente, xornal que circulaba na rexión occidental do Salvador, onde se manifestou partidaria do antiimperialismo, o feminismo e o unionismo centroamericano, ademais de expresar o seu rexeitamento á invasión norteamericana de Nicaragua. Tamén publicou poemas en varios xornais do país.

En 1919 foi encarcerada por criticar nunha das súas columnas, ao alcalde de Atiquizaya e logo, en Guatemala, foi encarcerada varios meses por acusacións de colaborar coa planificación dun golpe de estado. En 1921 publicou o libro Escible. Aventuras de un viaje a Guatemala onde narraba a súa viaxe a ese país nos últimos meses do goberno ditatorial de Manuel Estrada Cabrera. Ademais publicou os libros Inmortal, amores de loca (1925) e Payaso literario (1928). A finais da década dos anos 1920, fundou e dirixiu a periódico Redención femenina, onde expresou a súa postura en defensa dos dereitos cidadáns das mulleres.

Participación política

En 1930, tentou postularse como candidata á presidencia da república, a pesar de que a lexislación salvadoreña non recoñecía o dereito ao sufraxio feminino. A súa plataforma de goberno incluía o apoio aos sindicatos, a honradez e transparencia na administración pública, a limitación da distribución e consumo da augardente, o respecto pola liberdade de cultos e o recoñecemento dos «fillos ilexítimos» (fillos fóra do matrimonio). Iniciouse un debate público de argumentos xurídicos e políticos a favor e en contra da súa pretensión. Un dos defensores da súa candidatura foi o filósofo, mestre, escritor e deputado Alberto Masferrer, quen escribiu no xornal Patria:

Prudencia Ayala defende unha causa xusta e nobre, cal é o dereito da muller a ser elector e ocupar altos postos. O seu programa de goberno non é inferior en claridade, sentido práctico e sinxeleza, ao doutros candidatos que se toman en serio.

Finalmente, a súa solicitude, foi rexeitada pola Corte Suprema de Xustiza, mais o debate que seguiu ao seu intento de postulación, deu impulso ao movemento feminino que permitiu que o dereito ao sufraxio feminino se recoñecese en 1939, e que na Constitución de 1950, baixo a aprobación do presidente Óscar Osorio, se dese recoñecemento legal aos dereitos da muller no Salvador.

Falecemento e homenaxes póstumas

Placa en honor a Prudencia Ayala, en San Salvador. Ayala converteuse na primeira muller en declararse candidata para a presidencia salvadoreña (ou calquera presidencia de América Latina para o caso)

Prudencia Ayala morreu no 11 de xullo de 1936, afastada da palestra política, mais próxima ao traballo de masas e movementos sociais. Non se ten constancia da súa participación no levantamento campesiño de 1932, mais crese que colaborou cos alzados. No centro de San Salvador, preto da Catedral Metropolitana, atópase unha praza de pequeno tamaño co nome de Ayala. No sitio hai unha placa que di

Prudencia Ayala, salvadoreña de sangue indíxena, precursora da loita polos dereitos humanos da muller.

Existen diversas organizacións que fan honra ao seu nome, destacando a Concertación Feminista Prudencia Ayala.

En marzo de 2009, con motivo do día da muller, e en homenaxe a Prudencia Ayala, representouse a obra de teatro Prudencia en tiempos de brujería.

Véxase tamén

Bibliografía

• Ministerio de Educación de la República de El Salvador (1994). Historia de El Salvador, tomo II. San Salvador: MINED. 

Outros artigos

• Sufraxio feminino

Ligazóns externas

• Biografía de Prudencia Ayala (en castelán)
• Prudencia Ayala, la hija de la centella (en castelán)