François Tombalbaye
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde marzo de 2016.) |
 | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 15 de xuño de 1918  Béssada (África Ecuatorial Francesa) |
| Morte | 13 de abril de 1975 (56 anos) Xamena, Chad |
| Causa da morte | homicidio, ferida por arma de fogo |
| 1º Presidente do Chad | |
11 de agosto de 1960 – 13 de abril de 1975 – Noël Milarew Odingar (pt)  → | |
| Primeiro ministro do Chad | |
| 26 de marzo de 1959 – 11 de agosto de 1960 ← Ahmed Koulamallah (en) – Hissène Habré → | |
| Datos persoais | |
| Outros nomes | N'Garta Tombalbaye |
| Relixión | Protestantismo |
| Actividade | |
| Ocupación | político |
| Partido político | National Movement for the Cultural and Social Revolution (en) (1973–1975) Chadian Progressive Party (en) (década de 1940–década de 1970) |
| Carreira militar | |
| Conflito | segunda guerra mundial Guerra Civil do Chade (1965–1979) (pt) |
| Premios | |
Sinatura  | |
| Descrito pola fonte | Dictionary of African Biography,  Lista de Ditadores de SourceWatch Africa: An Encyclopedic Reference, (vol:2) |
François Tombalbaye, nado en Moyen-Chari, no Imperio colonial francés, hoxe no Chad, o 15 de xuño de 1918, e finado en Xamena o 13 de abril de 1975, foi un político chadiano, que ocupou o cargo de presidente do Chad dende 1960 ata o seu asasinato en 1975.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Imperio colonial francés
[editar | editar a fonte]Naceu na rexión sureña do país, preto da cidade de Koumara, e formaba parte da etnia Sara, a predominante nas cinco prefecturas do sur. De profesión docente, sucedeu a Gabriel Lisette como líder do Partido Progresista Chadiano (PPT), encabezando o goberno colonial do Chad en 1959. Como lexislador colonial, Tombalbaye logrou crear unha coalición de forzas progresistas do norte e sur do país, illando ás faccións islámicas máis conservadoras do centro. Guiou o país á independencia, obtida o 11 de agosto de 1960, e foi designado como o seu primeiro xefe de Estado.
Independencia e presidencia
[editar | editar a fonte]Tras a independencia, adoptou unha forma autocrática de goberno, eliminando á oposición tanto dentro como fóra do seu partido, e prohibindo todos os outros partidos políticos. En 1963 disolveu a Asemblea Nacional como resposta aos disturbios. Comezou a nacionalizar o servizo civil, substituíndo aos administradores franceses con locais menos competentes. Impuxo un "Préstamo Nacional", incrementando considerablemente os impostos, para financiar a nacionalización.
En outubro de 1968 Tombalbaye foi recibido en Washington, D.C. polo Presidente Lyndon B. Johnson. Logo de breves conversacións con Johnson, viaxou a Texas, reuníndose con investigadores científicos de ICASALS (Centro Internacional para o Estudo de Terras Áridas e Semiáridas), parte da Universidade de Texas Tech.
O programa de africanización de Tombalbaye fallou ao non considerar á numerosa poboación do norte e centro do país, que era musulmá e non se identificaba co sur cristián e animista. O Gorane viu a independencia como un cambio da dominación colonial francesa á do sur. O 1º de novembro de 1965, as protestas na prefectura de Guéra deixaron 500 mortos. Isto desatou unha serie de disturbios ao longo do norte e centro do país, agravado pola participación dos veciños do Chad, Libia no norte e o Sudán no leste. O movemento máis importante neste período foi o FROLINAT, con base no Sudán. Aínda que este estaba infestado de rivalidades e divisións, era capaz de resistir ao autoritarismo de Tombalbaye. Este chamou a Francia, o antigo poder colonial, a que acudise a asistilo, invocando tratados que ambos os países asinaran no momento da independencia chadiana.
Francia aceptou entrar no escenario, coa condición de que Tombalbaye iniciase unha serie de reformas no Exército, goberno e servizo civil. Foron derrogados tributos e leis impostos arbitrariamente por Tombalbaye, e os sultáns tradicionais do país viron restaurado o seu rol de recolectores de impostos, polo que recibían o 10% do recadado. O presidente aceptou os termos impostos por Francia en 1969, e o Chad embarcouse nun proceso gradual de liberalización. Nas eleccións de 1969, algúns centos de prisioneiros políticos foron deixados en liberdade, pero Tombalbaye seguiu sendo o único candidato nos comicios.
Un novo signo de liberalización tivo lugar en 1971, cando Tombalbaye admitiu no Congreso do PPT que cometera erros. Déronse pasos para reformar o goberno, e no novo foron incluídos máis goranes. A orde parecía restaurada, e Francia retirou as súas tropas do país.
Os progresos tocaron ao seu fin en agosto de 1971, cando foi descuberta unha tentativa de golpe de estado con conexións co líder libio Muammar al-Gaddafi. Tombalbaye inmediatamente endureceu as súas relacións co seu veciño do norte, e mesmo permitiu a forzas anti-Gaddafi operar desde o seu territorio. Como resposta, Gaddafi outorgou formalmente o seu recoñecemento ao que quedaba do FROLINAT. Mentres tanto, no sur, onde Tombalbaye tiña a súa base de apoio máis forte, respondeu a unha folga estudantil substituíndo ao popular xefe do Estado maior Jacques Doumro polo entón coronel Félix Malloum. O Chad estaba dominado por unha abafadora seca, e Tombalbaye revogou a súa amnistía a prisioneiros políticos. Para fins de 1972, máis de 1.000 prisioneiros políticos foran arrestados. Ao mesmo tempo, tamén levou a cabo unha apertura cara ao mundo árabe, reducindo o apoio libio ao FROLINAT e fomentando as loitas internas no seo do mesmo.
Con todo, Tombalbaye tampouco confiaba nos seu propio goberno. Arrestou aos maiores líderes do PPT, incluíndo a Malloum, baixo acusacións de practicar a bruxaría para derrocalo, no que foi coñecido como a "conxura das ovellas negras", polos animais que supostamente sacrificaban os conspiradores. En agosto, Tombalbaye disolveu o PPT e substituíuno polo Movemento Nacional pola Revolución Cultural e Social. Baixo a aparencia de autenticidade, o novo movemento promoveu a africanización: a capital Fort-Lamy foi rebautizada como Xamena e o propio Tombalbaye cambiou o seu nome de François a Ngarta. O cristianismo foi menosprezado, os misioneiros foron expulsados, e todos os homes non musulmáns do sur de entre 16 e 25 anos foron obrigados a practicar os tradicionais ritos de iniciación undergo coñecidos como yondo para poder obter ascensos no servizo civil e na milicia. Estes ritos, con todo, eran nativos de só un dos grupos étnicos do Chad, o pobo sara, do que Tombalbaye formaba parte, e, máis aínda, só dun subgrupo de devandito pobo. Para todos os demais, os rituais eran impostos e estraños.
Golpe de Estado e asasinato
[editar | editar a fonte]Mentres tanto, a seca empeoraba en toda África, polo que, para os efectos de mellorar a sombría situación económica, a poboación foi forzada a ofrecerse como "voluntaria" nun grande esforzo por incrementar a produción de algodón. Co seu apoio no sur minguado, Tombalbaye arremeteu contra o Exército, levando a cabo arbitrarias promocións e degradacións. Finalmente, o 13 de abril de 1975, tras o arresto dalgúns dos máis importantes oficiais do país pola súa implicación nun presunto golpe de estado, un grupo de soldados asasinou a Tombalbaye e instalou a Félix Malloum, para entón xa xeneral, como novo xefe de Estado.
| Predecesor: Colonia Francesa |
Presidente do Chad 1960 - 1975 |
Sucesor: Félix Malloum |
