Concello de Cesuras

Concello de Cesuras
Localización
	43°10′22″N 8°11′54″O / 43.1728, -8.1982
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Poboación
Poboación	2.131 (2013) (26,78 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Betanzos
Superficie	79,56 km²
Altitude	389 m
Datos históricos
Disolución	7 de xuño de 2013
Sucedido por	Oza-Cesuras
Identificador descritivo
Código postal	15391
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	15026

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Cesuras.

Cesuras foi un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Betanzos. O 6 de xuño de 2013 a Xunta de Galicia aprobou o decreto da fusión do concello co de Oza dos Ríos polo que se creou o concello de Oza-Cesuras.^[1]

Segundo o IGE en 2013 tiña 2131 habitantes (2174 no 2012, 2225 no 2011, 2209 no 2010). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «cesurán».

Xeografía

Situación

O concello tiña 79,46 km², repartidos en trece parroquias. Limitaba ao norte co Concello de Oza dos Ríos, ao sur con Mesía, ao leste, con Curtis e ao oeste con Abegondo.

Orografía

Estaba formado fundamentalmente por terras de montaña, aínda que contaba tamén con outeiros e chans fértiles cun clima morno e de boa ventilación. Os cumios máis importantes eran os montes de Seixas, San Gregorio, Alto da Espenuca, Montouro, Montevello e o Pico de Medela. Entre os seus vales, destacaba o de Filgueira de Barranca.

Hidrografía

O Mero, que nace na Tieira (Borrifáns) e vai cara ao sur, servía de límite natural polo oeste con Abegondo.

O río Mendo nace nas proximidades da Illana (Curtis), percorrendo o concello polas parroquias de Filgueira de Barranca, Bragade e Trasanquelos, indo cara a Oza dos Ríos. Ao seu paso por Bragade recibe o nome de río da Forcada. En Soxal está situado o muíño de Forcada, restaurado. Máis abaixo está o encoro de Buxía (antigo salto de corrente eléctrica), o muíño de Delgado (abandonado), e en Trasanquelos, no cruzamento da estrada a Curtis, o muíño de Buxía.

O río Corbeiro, afluente do Mero, nace en Dordaño (Os Leiros e Castelo). O río de Fornelos, afluente do Mendo, nace nos altos de Trasanquelos.

Demografía

Evolución da poboación de Concello de Cesuras Fontes: INE e IGE.

1900

1930

1950

1981

2004

2009

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

4989

5572

6408

3740

2463

2219

2225

2174

2131

(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Conserva Cesuras castros que falan de vellos asentamentos, se ben a súa historia comeza a singularizarse a partir da época cristiá, ó estar rodeadas estas terras de importantes mosteiros coma o de Sobrado dos Monxes ou San Salvador de Cinés, que exercen xurisdición sobre elas. Logo dos mosteiro virá o tempo dos señorios, Andrade e Traba repartirán este territorio.

En febreiro de 1809, a xente das parroquias de Carres, Cesuras, Mandaio, Trasanquelos,Loureda e Dordaño, movida polos párrocos, fai desaparecer dous escuadróns do tren de artilleria do sexto corpo do exército francés que ocupaba Galiza baixo o mando do mariscal Ney. Os soldados son soterrados nun piñeiral e o equipamento enviado ó marqués da romana que organizaba exército en Portugal. Só se salvou un cabo que dá conta do feito, provocando a represión sobre os homes e as mulleres das aldeas.^[2]^[3]

Esta foi terra de acción da IV agrupación do exército guerrilleiro de Galiza, até a súa desaparición en 1947.

Fusión con Oza dos Ríos

En marzo de 2012 iniciou un proceso de fusión xunto ao veciño concello de Oza dos Ríos^[4].

O 11 de xaneiro de 2013 o Concello de Cesuras aprobou en pleno da corporación municipal a súa fusión co Concello de Oza dos Ríos^[5]. O 22 de febreiro a Deputación da Coruña e o 6 de xuño de 2013 a Xunta de Galicia aprobou o decreto da fusión dos concellos de Cesuras e Oza dos Ríos polo que se creou o concello de Oza-Cesuras.^[1]

Galería de imaxes

Sanatorio de tuberculosos, en ruínas, no Paraxón, Bragade.
Sanatorio de tuberculosos, en ruínas, no Paraxón, Bragade.
Marco de 1980 no cuadripunto entre Cesuras, Curtis, Vilasantar e Mesía.

Parroquias do antigo concello

Galicia \| Provincia da Coruña \| Parroquias de Cesuras
Borrifáns (San Pedro) \| Bragade (San Mamede) \| Carres (San Vicenzo) \| Cutián (Santa María) \| Dordaño (Santa María) \| Figueredo (Santa María) \| Filgueira de Barranca (San Pedro) \| Filgueira de Traba (San Miguel) \| Loureda (Santo Estevo) \| Mandaio (San Xiao) \| Paderne (Santiago) \| Probaos (Santaia) \| Trasanquelos (San Salvador)