Vila
Unha vila é un núcleo de poboación dun tamaño intermedio entre a aldea, ou poboación, e a cidade, trátase dunha poboación que recibiu ao longo da historia certos recoñecementos explícitos, como determinados privilexios (por exemplo, o de celebrar feiras) da autoridade recoñecida, pero que, por razóns diversas, tampouco lle foi concedida a categoría superior, a de cidade. Nalgúns casos existen documentos antigos, sobre todo medievais e da Idade Moderna, que a categorizan como vila; noutros casos é o mesmo uso, derivado do costume popular, que a denomina sempre como vila pola súa importancia dentro da súa contorna. Dotada dunha economía na que o sector terciario (comercio e servizos) ten unha importancia como mínimo razoábel.
Historia
editarÉpoca romana
editar- Artigo principal: Vila romana.
En época romana unha vila era un asentamento rural formado por un edificio residencial principal e outra serie de edificios secundarios. A súa orixe é romana e entón constituía o centro desde o que se administraba unha explotación agrícola. Posteriormente perdeu as súas funcións agrícolas e reduciu a súa actividade á residencial.
Coa consolidación do latifundio durante o Imperio romano, a vila converteuse no centro das grandes explotacións agrícolas.
Creouse unha distinción:
- Vilas rústicas, desde onde se dirixía a explotación, residían os traballadores escravos, gardábase o gando e almacenábase a produción.
- Vilas urbanas, nas que residía o señor e que cada vez adoptaba as formas arquitectónicas e de embelecemento propias das mansións urbanas.
Cando a partir do século I a gran propiedade territorial se dividiu entre a área directamente explotada polo señor e a cedida a colonos arrendatarios, as vilas urbanas convertéronse nos centros do poder administrativo dos señores, aparecendo as formas de vasalaxe propias do feudalismo do Século IV.
Idade Media
editarNa Idade Media, aínda que cada pobo estaba formado por diversas vilas, estas unidades de explotación rural pasaron a denominarse vicus ou locus, e recibiron o nome de vila as unidades de poboamento que, a diferenza dunha aldea ou un lugar, non dependían da poboación cabeza do municipio, polo que tamén eran coñecidas como vilas exentas, dispoñendo de xurisdición civil e criminal.
A vila, tiña unha serie de privilexios que a diferenciaba da aldea ou lugar. Un corpo de rexedores e xuíces gobernan a vila. Con aspiracións urbanas, dotadas dun castelo ou fortaleza e provista dunha muralla ou cercado en torno á poboación. A vila e o seu concello estendían a súa xurisdición sobre un extenso territorio.
Durante o Antigo Réxime a categoría de vila remite a un núcleo que grazas á obtención da Carta Poboa adquire o dereito a que por medio dos seus alcaldes exérzase nel, e nos lugares que se lle asignan, a xurisdición civil e criminal.
Presente
editarA día de hoxe, o título de vila é xeralmente puramente honorífico. Ningunha das leis municipais vixentes concede nada en especial a ningún municipio polo feito de poder ostentar os títulos de vila ou de cidade (outra cousa son as vantaxes fiscais derivadas do número de habitantes e doutros conceptos cuantitativos). Unha excepción a consitúen as vilas de Biscaia, España, que se consideran territorio non aforado e xa que logo, nelas rexe o Foro Civil de Biscaia a diferenza do resto do territorio no que rexe o Código Civil español.
No ámbito da organización administrativa, unha vila é unha poboación cun tamaño intermedio entre unha aldea e unha cidade, dotado dunha economía na que o sector terciario comeza a ter certa importancia.
Vila en Portugal
editarTipicamente, as vilas en Portugal teñen entre 1.000 e 10.000 habitantes, pero motivos históricos e flutuacións de poboación crearon varias excepcións a esta regra. Actualmente, a creación de novas vilas (elevadas de niveis inferiores) está definida pola lei nº 11/82 do 2 de xuño que, salvo cando haxa "importantes razóns de natureza histórica, cultural e arquitectónica", establece que unha poboación só pode elevarse a vila se ten:
- Máis de 3.000 electores, en poboación continua.
- Polo menos, a metade dos seguintes equipamentos colectivos:
En heráldica as aglomeracións urbanas portuguesas reflicte a diferenza entre cidades, vilas e aldeas, co brasón de armas unha cidade representase cunha coroa de 5 torres, unha vila con 4 e unha aldea con 3.
Varias cidades e aldeas poden conter no seu topónimo a palabra "vila" e non ter ese estado, moitas veces ao herdar o nome das vilas rurais medievais, herdeiras das vilas romanas.
A vila mais populosa de Portugal é Algueirão-Mem Martins, con cerca de 100.000 habitantes. Outras vilas con máis de 25.000 habitantes son, Rio de Mouro, Corroios, Cascais, Oeiras, Águas Santas, Paço de Arcos e Sintra.