Efialtes de Atenas

Efialtes (en grego antigo: Ἐφιάλτης) finado en -461, foi un antigo político ateniense do século -V, que se converteu no xefe do partido democrático de Atenas, a partir de -465, e que se opuxo ao aristócrata Cimón, cabeza do partido aristocrático. Xunto con Pericles, emprendeu unha serie de reformas políticas e sociais.

Efialtes de Atenas

Nome orixinal	(grc) Ἐφιάλτης
Biografía
Nacemento	século V a. C. Atenas, Grecia
Morte	461 a. C. Atenas, Grecia
Causa da morte	homicidio
Actividade
Ocupación	político, militar
Período de tempo	Antigüidade clásica
Carreira militar
Rango militar	estratego
Descrito pola fonte	Paulys Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaft Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron

Efialtes é considerado por moitos historiadores modernos, como o político que marcou o inicio da "democracia radical", pola que Atenas sería famosa en diante. Efialtes, con todo, non viviría durante moito tempo para participar desta nova forma de goberno. En -461, foi asasinado a instigación de oligarcas resentidos, e o mando político de Atenas pasou ao seu adxunto: Pericles.

Traxectoria

Primeiras accións

Efialtes aparece na historia primeiro como estratego ao mando dunha frota ateniense no mar Exeo, en -465. Sostiña que Esparta rivalizaba con Atenas pola hexemonía, e dirixiu en balde a campaña contra o envío de reforzos aos espartanos durante a rebelión dos hilotas (-462). Despois, en agosto do -463, de rexeitamento á petición de axuda militar de Esparta para acabar cunha revolta dos hilotas. Cimón, o político ateniense máis destacado da época, era pro-espartano e avogou por enviar axuda argumentando que Grecia non debía permitirse coxear, nin Atenas verse privada da súa compañeira de xunta. Efialtes, mentres tanto, argumentou que Esparta e Atenas eran inimigas por natureza, e que Atenas debía alegrarse da desgraza de Esparta mellor que axudala a recuperarse. Cimón, con todo, venceu no debate, e foi enviado a Esparta con 4.000 hoplitas.

Ataque ao Areópago

En -462, Efialtes e os seus aliados políticos empezaron a atacar o Areópago, un consello composto de antigos arcontes que era unha forza tradicionalmente conservadora baixo o control da aristocracia, dado que estas maxistraturas estaban restrinxidas ás clases máis ricas. Segundo Aristóteles e algúns historiadores modernos, Atenas fora gobernada, desde aproximadamente o -478, baixo unha informal «Constitución Areopaxita», baixo o liderado de Cimón de Atenas. Na época das Guerras Médicas alcanzou un prestixio considerábel e un influente papel político: tras a vitoria sobre os persas, o Areópago intentou impedir a democratización do sistema apoiando a Cimón. Logo do mais as atribucións do Areópago non estaban moi definidas pois dende as reformas de Clístenes algunhas das competencias do Consello dos Cincocenteos (Bulé) e o Areópago se solapaban.

O asunto de maior polémica entre as institucións era o control dos arcontados. Logo do seu exercicio, estes maxistrados rendían contas ante o Areópago, aínda que os sectores reformistas esixían que fose a Bulé a encargada de facelo reclamando o control popular sobre a xestión. Efialtes empezou a súa campaña contra este corpo axuizando a certos membros por mala administración. Cara ao ano 462 a. C, Efialtes persuadiu á Asemblea para reformar o Areópago, limitou o seu poder e deixoulle unicamente xurisdición para os casos de homicidio e crimes relixiosos; e a administración das propiedades sacras. Efialtes propuxo á Ecclesia, ou asemblea popular, unha serie radical das reformas que dividiu os poderes, tradicionalmente exercidos polo Areópago, entre o consello democrático da Bulé, a propia Ecclesia, e os tribunais populares. Deste xeito, a Bulé gañou o control dos arcontes e poderes xudiciais para asegurar a orde pública.

Algúns historiadores argumentaron que Cimón e os seus hoplitas estaban aínda no Peloponeso na época desta proposta, mentres que outros argumentaron que a proposta foi despois do seu regreso. Aqueles que sitúan as propostas durante a ausencia de Cimón, suxiren que tentaron derrocalo ao seu regreso, mentres que aqueles que cren que estaba presente durante as propostas, cren que se opuxo a elas no debate inicial. Todos están de acordo en que a súa resistencia foi condenada ao fracaso, debido ao feito de que o seu exército de hoplitas foi despedido polos espartanos groseiramente, acción que demoleu o prestixio político de Cimón e doutro atenienses pro-espartanos.

Morte e legado

O éxito das reformas de Efialtes foi seguido polo ostracismo de Cimón, que deixou a Efialtes e a súa facción o control do estado, aínda que a democracia ateniense ben establecida dos anos posteriores non se asentou aínda completamente; as reformas de Efialtes parecen ser soamente o primeiro paso do programa do partido democrático. Efialtes, con todo, non viviría para ver o desenvolvemento adicional desta nova forma de goberno. No -461, foi asasinado por un tal Aristódico de Tanagra, como parte dun complot oligárquico. Pericles, o seu aliado político encargaríase de terminar a transformación gobernamental e dirixir a Atenas durante varias décadas.

A traxedia As Euménides, de Esquilo, testemuña en certa medida as ideas e sentimentos espertados no pobo ateniense por estas novas medidas.

Véxase tamén

Bibliografía

• de Ste. Croix, G.E.M.: The Origins of the Peloponnesian War (Los orígenes de la Guerra del Peloponeso), (Duckworth and Co., 1972) ISBN 0-7156-0640-9
• Hignett, Charles: A History of the Athenian Constitution (Oxford, 1962) ISBN 0-19-814213-7
• Hornblower, Simon; Spawforth, Anthony (2003). Oxford Classical Dictionary [Diccionario clásico de Oxford] (en inglés). Oxford University Press. ISBN 0-19-866172-X. 
• Kagan, Donald. The Outbreak of the Peloponnesian War. Cornell UNiversity Press,^[1] 1969. ISBN 0-8014-9556-3
• Plutarco, Cimón
• Plutarco, Pericles

Ligazóns externas

• Thomas R. Martin: An Overview of Classical Greek History from Mycenae to Alexander (Panorama da historia da Grecia Antiga desde a época micénica até a de Alexandre); texto inglés, con índice electrónico, no Proxecto Perseus.
  • Véxanse este apartado e o seguinte: The Reforms of Ephialtes (As reformas de Efialtes).