Besjoch de boarne foar Dieren

{{Universele ynfoboks bisteryk
| ôfbylding           =Animal diversity.png
| ôfbyldingsbreedte   =
| ôfbyldingstekst     = Biodiversiteit fan it bisteryk.
| takson1             = 
| namme1              =
| takson2             = [[domein (taksonomy)|domein]]:
| namme2              = [[eukaryoaten]] (''Eukaryota'')
| takson3             = [[ryk (taksonomy)|ryk]]:
| namme3              = '''dieren''' (''Animalia'')
| takson4             =
| namme4              =
| takson5             = 
| namme5              =
| takson6             = 
| namme6              =
| takson7             = 
| namme7              =
| takson8             =
| namme8              = 
| takson9             = 
| namme9              = 
| takson11            = 
| namme11             = 
| takson12            = 
| namme12             = 
| takson13            = 
| namme13             =
| takson14            = 
| namme14             =
| takson15            = 
| namme15             =
| takson16            = 
| namme16             =
| takson17            = 
| namme17             =
| takson18            = 
| namme18             =
| takson19            = 
| namme19             =
| beskriuwer, jier    = [[Linnaeus]], [[1758]]
}}
De '''dieren''' of '''bisten''' ([[Latyn]]ske namme: ''Animalia'') foarmje yn 'e [[taksonomy]]ske yndieling fan libbene [[organisme]]n in [[ryk (taksonomy)|ryk]], dat yn 'e mande mei de riken fan 'e [[planten]] (''Plantae''), [[skimmels]] (''Fungi''), [[protisten]] (''Protista'') en guon lytsere groepen organismen it [[domein (taksonomy)|domein]] of bopperyk fan 'e [[eukaryoaten]] (''Eukaryota'') opmakket. (De eukaryoaten steane dan wer op ien hichte mei de [[baktearjes]] (''Bacteria'') en de [[oerbaktearjes]] (''Archaea'').)

Dieren binne [[mearselligen|rjusellige]] organismen dy't foar it meastepart mobyl binne, wat sizze wol dat se har spontaan en ûnôfhinklik bewege kinne. Harren lichemsfoarm berikt op in beskaat stuit yn harren libben it punt dat it in fêste foarm kriget (ophâldt mei groeien), al binne der guon [[soarte]]n dy't letter yn it libben in proses fan [[metamorfoaze]] trochmeitsje. Alle dieren binne [[heterotroof]] en moatte dus oare libbene (of deade) organismen opite om harsels fan enerzjy te foarsjen, dy't se frijmeitsje troch in reäksje mei [[soerstof]]. [[Biology]]sk sjoen is de [[minske]] gewoan ien fan 'e withoefolle bistesoarten.

Fan 'e measte groepen dy't tsjintwurdich ta de dieren rekkene wurde, geane de [[fossyl|fossile]] (foar-)foarmen tebek oant de saneamde [[Kambryske Eksploazje]], sa'n 542 miljoen jier lyn. De bekenste groepen bisten (dy't it bekendst binne om't de [[soarte]]n dy't derta hearre it grutst fan stal binne) hearre ta de [[stamme (taksonomy)|stamme]] fan 'e [[rêchstringdieren]] (''Chordata'') en dêrbinnen ta de [[ûnderstamme]] fan 'e [[wringedieren]] (''Vertebrata''). Dy groepen binne û.m. de [[sûchdieren]], [[reptilen]], [[fûgels]], [[fisken]] en [[amfibyen]]. Oare grutte groepen binne de [[lidpoatigen]] (mei û.m. de [[ynsekten]], [[spineftigen]], [[kreefteftigen]] en [[tûzenpoatigen]]), de ferskate groepen [[wjirms]], de [[weakdieren]], de [[spûnsdieren]] en de [[kwabben]].

It diereryk kin yn trije haadgroepen yndield wurde op grûn fan kompleksiteit en it al of net besitten fan beskate lichaamlike skaaimerken:
* [[spûnsdieren]] (''Parazoa'')
* [[muldieren]] (''Mesazoa'')
* [[orgaandieren]] (''Eumetazoa'')
In yngeandere, [[taksonomy]]ske ûnderferdieling wurdt hjirûnder jûn.

== Klassifikaasje fan dieren ==
[[File:AnimalsRelativeNumbers.png|right|thumb|350px|In skiifdiagram dêr't de ferdieling fan it bisteryk yn soarten op werjûn is. (De ''Arthropoda'' (ljochtblau) binne de [[lidpoatigen]]; de ''Mollusca'' (pears) binne de [[weakdieren]]; de ''Chordata'' (ljochtgrien) binne de [[rêchstringdieren]].)]]
{| class="wikitable" style="width: 750px;"
| colspan="2" style="background-color: Beige; text-align:center" | <big>Klassifikaasje fan it Bisteryk
|-
|- style="vertical-align: top;"
| scope="row" style="width: 50%; background-color: Honeydew;" | {{Stambeam2}}
* <big>'''ryk [[bisten]] (''Animalia'')'''</big>
** ûnderryk [[middendieren]] (''Mesozoa'')
*** stamme [[inkelgeslachtsselligen]] (''Monoblastozoa'')
*** stamme [[rjochtbannigen]] (''Orthonectida'')
*** {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[rútdieren]] (''Rhombozoa'' of ''Dicyemida'')
** {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderryk [[echte dieren]] (''Metazoa'')
*** tuskenryk [[spûnsdieren]] (''Parazoa'')
**** stamme [[plakdieren]] (''Placozoa'')
**** {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[spûns|spûnzen]] (''Porifera'')
*** {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[orgaandieren]] of weefseldieren (''Eumetazoa'')
**** tuskenryk [[radiaaldieren]] (''Radiata'')
***** stamme [[netteldieren]] (''Cnidaria'')
****** klasse [[blomdieren]] (''Anthozoa'')
****** ûnderstamme [[kwabdieren]] (''Medusozoa'')
******* klasse [[kubuskwabben]] (''Cubozoa'')
******* klasse [[kwabpolipen]] (''Hydrozoa'')
******* klasse [[rjupoatigen]] (''Polypodiozoa'')
******* klasse [[skiifkwabben]] (''Scyphozoa'')
******* {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[stâlkwabeftigen]] (''Staurozoa'')
****** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[slymdieren]] (''Myxozoa'')
***** {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[ribkwabben]] (''Ctenophora'')
****** klasse ''[[Scleroctenophora]]'' †
****** klasse [[tintakelleaze ribkwabben]] (''Nuda'')
****** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[tintakelribkwabben]] (''Tentaculata'')
**** {{Stambeam2/ein tûke}} tuskenryk [[twasidigen]] (''Bilateria'')
***** rangleas tuskentakson [[riedseltermdieren]] (''Xenocoelamorpha'')
****** stamme [[riedselwjirms]] (''Xenoturbellida'')
****** {{Stambeam2/ein tûke}} boppestamme [[termleazen]] (''Acoelomorpha'')
******* stamme [[echte termleazen]] (''Acoela'')
******* {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[snoerhûdigen]] (''Nemertodermata'')
***** {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[termdieren]] (''Nephrozoa'')
****** boppestamme [[nijmûnigen]] (''Deuterostomata'')
******* stamme [[rêchstringdieren]] (''Chordata'')
******** ûnderstamme [[manteldieren]] of sturtgorda's (''Tunicata'', foarhinne ''Urochordata'')
********* klasse [[mantelfiskjes]] (''Appendicularia'')
********* klasse [[salpen]] (''Thaliacea'')
********* klasse [[sekpipen]] (''Ascidiacea'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[sorberaten]] (''Sorberacea'')
******** ûnderstamme [[plasseleazen]] of kopgorda's (''Cephalochordata'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[lansetfiskjes]] (''Leptocardii'')
******** {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderstamme [[wringedieren]] (''Vertebrata'')
********* boppeklasse [[kaakleaze fisken]] (''Agnatha'')
********** klasse ''[[Anaspida]]'' †
********** klasse ''[[Cephalaspidomorphi]]'' †
********** klasse ''[[Conodonta]]'' †
********** klasse ''[[Haikouellida]]'' †
********** klasse ''[[Myllokunmingiida]]'' †
********** klasse ''[[Pteraspidomorphi]]'' †
********** rangleas tuskentakson [[rûnmûnigen]] (''Cyclostomata'')
*********** klasse [[njoggeneagen en sibben]] (''Petromozontida'' of ''Hyperoartia'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[slymnjoggeneagen]] (''Myxini'')
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse ''[[Thelodonti]]'' †
********* {{Stambeam2/ein tûke}} tuskenstamme [[kaakdieren]] (''Gnathostomata'')
********** boppeklasse [[bienfiskeftigen]] (''Osteichthyes'')
*********** klasse [[kwastfinnigen]] (''Sarcopterygii'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[strielfinnigen]] (''Actinopterygii'')
********** klasse [[kreakbienfisken]] (''Chondrichthyes'')
********** klasse [[pânserfisken]] (''Placodermi'') †
********** klasse [[stikelhaaien]] (''Acanthodii'') †
********** {{Stambeam2/ein tûke}} boppeklasse [[fjouwerpoatigen]] (''Tetrapoda'')
*********** klasse [[amfibyen]] (''Amphibia'')
*********** rangleas tuskentakson [[sauropsiden]] (''Sauropsida'')
************ klasse [[fûgels]] (''Aves'')
************ {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[reptilen]] (''Reptilia'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[synapsiden]] (''Synapsida'')
************ klasse [[pelykosauriërs]] (''Pelycosauria'')
************ {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[terapsiden]] (''Therapsida'')
************* {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[teriodonten]] of bisttoskigen (''Theriodontia'')
************** {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[sûchdiereftigen]] (''Mammaliaformes'')
*************** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[sûchdieren]] (''Mammalia'')
******* {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[krûpwjirms]] (''Ambulacraria'')
******** stamme [[kraachdragers]] (''Hemichordata'')
********* klasse [[ikelwjirms]] (''Enteropneusta'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[wjukearmigen]] (''Pterobranchia'')
******** {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[stikelhûdigen]] (''Echinodermata'')
********* ûnderstamme ''[[Blastozoa]]'' †
********** klasse ''[[Blastoidea]]'' †
********** klasse ''[[Eocrinoidea]]'' †
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse ''[[Paracrinoidea]]'' †
********* ûnderstamme [[echte stikelhûdigen]] (''Echinozoa'')
********** klasse ''[[Helicoplacoidea]]'' †
********** klasse ''[[Ophiocistioidea]]'' †
********** klasse [[seekladden]] (''Echinoidea'')
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[seekomkommers]] (''Holothuroidea'')
********* ûnderstamme [[seeleelje-eftigen]] (''Crinozoa'')
********** klasse ''[[Edrioasteroidea]]'' †
********** klasse [[seeleeljes]] (''Crinoidea'')
********** klasse ''[[Rhombifera]]'' †
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[systoïden]] (''Cystoidea'') †
********* ûnderstamme [[seeleppeleftigen]] (''Homalozoa'') † 
********** klasse ''[[Ctenocystoidea]]'' †
********** klasse ''[[Homostelea]]'' †
********** klasse ''[[Homoiostelea]]'' †
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse ''[[Stylophora]]'' †
********* {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderstamme [[seestjereftigen]] (''Asterozoa'')
********** klasse [[seestjerren]] (''Asteroidea'')
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[slangestjerren]] (''Ophiuroidea'')
****** {{Stambeam2/ein tûke}} boppestamme [[oermûnigen]] (''Protostomata'')
******* stamme [[pylkwjirms]] (''Chaetognatha'')
******* rangleas tuskentakson [[ferfellingsdieren]] (''Ecdysozoa'')
******** rangleas tuskentakson [[hynstehierwjirms en rûnwjirms]] (''Nematoida'')
********* stamme [[hynstehierwjirms]] (''Nematomorpha'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[rûnwjirms]] (''Nematoda'')
******** stamme [[korsetdieren]] (''Loricifera'')
******** rangleas tuskentakson [[lidpoatigen en sibben]] (''Panarthropoda'')
********* stamme [[beardieren (wjirms)|beardieren]] (''Tardigrada'')
********* stamme ''[[Dinocaridida]]'' †
********* stamme [[ferwielwjirms]] (''Onychophora'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[lidpoatigen]] (''Arthropoda'')
********** rangleas tuskentakson [[spindieren]] (''Arachnomorpha'')
*********** ûnderstamme ''[[Aglaspidida]]'' †
*********** ûnderstamme ''[[Cheloniellida]]'' †
*********** ûnderstamme [[gifkakigen]] (''Chelicerata'')
************ klasse [[seeskorpioenen]] (''Eurypterida'') †
************ klasse [[seespinnen]] (''Pycnogonida'')
************ klasse [[spineftigen]] (''Arachnida'')
************ {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[swurdsturteftigen]] (''Merostomata'')
*********** ûnderstamme [[grutliddigen]] (''Megacheira'') †
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderstamme [[trilobiten]] (''Trilobita'') †
********** ûnderstamme [[seispoatigen]] (''Hexopoda'')
*********** klasse [[binnenkakigen]] (''Entognatha'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[ynsekten]] (''Insecta'')
********** ûnderstamme [[kreefteftigen]] (''Crustacea'')
*********** klasse [[hegere kreefteftigen]] (''Malacostraca'')
*********** klasse [[kaakpoatigen]] (''Maxillopoda'')
*********** klasse [[kiuwpoatkreeften]] (''Branchiopoda'')
*********** klasse [[ljedderkreeften]] (''Remipedia'')
*********** klasse [[mokselkreeften]] (''Ostracoda'')
*********** klasse [[strykizerkreeften]] (''Cephalocarida'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse ''[[Thylacocephala]]'' †
********** {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderstamme [[tûzenpoatigen]] (''Myriapoda'')
*********** klasse [[krappoatigen]] (''Pauropoda'')
*********** klasse [[miljoenpoaten]] (''Diplopoda'')
*********** klasse [[tûzenpoaten]] (''Chilopoda'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[woarteltûzenpoaten]] (''Symphyla'')
******** stamme [[peniswjirms]] (''Priapulida'')
******** {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[stikelwjirms]] (''Kinorhyncha'')
******* rangleas tuskentakson [[platwjirmeftigen]] (''Platyzoa'')
******** rangleas tuskentakson [[echte platwjirmeftigen]] (''Rouphozoa'')
********* stamme [[búkhierrigen]] (''Gastrotricha'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[platwjirms]] (''Platyhelminthes'')
******** {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[toskplatwjirmeftigen]] (''Gnathifera'')
********* stamme [[heakwjirms]] (''Acanthocephala'')
********* stamme [[krânsdieren]] (''Cycliophora'')
********* stamme [[lytstoskdieren]] (''Micrognathozoa'')
********* stamme [[rêddieren]] (''Rotifera'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[toskmûlwjirms]] (''Gnathostomulida'')
******* {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[kaamkrânsdieren]] (''Lophotrochozoa'')
******** rangleas tuskentakson [[kaamdieren]] (''Trochozoa'')
********* stamme [[ringwjirms]] (''Annelida'')
********** klasse [[boarstelwjirms]] (''Polychaeta'')
********** klasse [[sealwjirms]] (''Clitellata'')
*********** ûnderklasse [[bloedsûgers]] (''Hirudinea'')
*********** ûnderklasse [[dauwjirmeftigen]] (''Oligochaeta'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderklasse [[kreeftebloedsûgers]] (''Branchiobdellida'')
********** klasse ''[[Machaeridia]]'' †
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[slurfwjirms]] (''Echiura'')
********* stamme [[snoerwjirms]] (''Nemertea'')
********** klasse [[earmleaze snoerwjirms]] (''Anopla'')
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[earmsnoerwjirms]] (''Enopla'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[weakdieren]] (''Mollusca'')
********** rangleas tuskentakson [[skulpdragende weakdieren]] (''Conchifera'')
*********** klasse ''[[Helcionelloida]]'' †
*********** klasse [[inketfisken]] (''Cephalopoda'')
*********** klasse [[mûtsweakdieren]] (''Monoplacophora'')
*********** klasse ''[[Rostroconchia]]'' †
*********** klasse [[slakken]] (''Gastropoda'')
*********** klasse [[toskskelpen]] (''Scaphopoda'')
*********** {{Stambeam2/ein tûke}}klasse [[twakleppigen]] (''Bivalvia''; foarh. ''Lamellibranchiata'' en ''Pelecypoda'')
********** {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[stikelweakdieren]] (''Aculifera'')
*********** klasse [[krobslakken]] (''Polyplacophora'')
************ ûnderklasse [[korsetkrobslakken]] (''Neoloricata'')
************ {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderklasse [[oerkorsetkrobslakken]] (''Paleoloricata'') †
*********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[plaatleaze stikelweakdieren]] (''Aplacophora'')
************ ûnderklasse [[skyldpoatigen]] (''Caudofoveata'')
************ {{Stambeam2/ein tûke}} ûnderklasse [[wjirmweakdieren]] (''Solenogastres'')
******** {{Stambeam2/ein tûke}} rangleas tuskentakson [[tentakelkrânsdieren]] (''Lophophorata'')
********* rangleas tuskentakson [[earmpoatigen en hoefizerwjirms]] (''Brachiozoa'')
********** stamme [[earmpoatigen]] (''Brachiopoda'')
********** {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[hoefizerwjirms]] (''Phoronida'')
********* stamme ''[[Hyolitha]]'' †
********* stamme [[moasdieren]] (''Bryozoa'')
********** klasse [[neakenstrôtigen]] (''Gymnolaemata'')
********** klasse [[smelstrôtigen]] (''Stenolaemata'')
********** {{Stambeam2/ein tûke}} klasse [[tearstrôtigen]] (''Phylactolaemata'')
********* {{Stambeam2/ein tûke}} stamme [[tsjelkwjirms]] (''Entoprocta'')
{{Stambeam2/ein}}
|-
|}

{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Animal ''References'' en ''Bibliography'', op dizze side].
----
{{commonscat|Animalia}}
}}

[[Kategory:Bist| ]]
[[Kategory:Biology]]
[[Kategory:Organisme]]
[[Kategory:Diereryk]]