Würzburg
Würzburg is in stêd yn 'e Dútske dielsteat Beieren. De stêd hat 128.246 ynwenners (2023) en is sûnt it jier 1932 in Dútske Großstadt en hjoed-de-dei (2023) de sânde stêd fan Beieren.[1] Würzburg is û.o. bekend fanwegen syn barokke residinsje fan 'e prinsbiskoppen, dy't sûnt 1981 op 'e list fan it wrâlderfgoed stiet. Dêrnjonken ûntduts Wilhelm Röntgen de röntgenstraling yn syn laboratoarium yn Würzburg.
| Würzburg | ||
| ||
| Emblemen | ||
 
| ||
| Bestjoer | ||
| Lân | Dútslân | |
| dielsteat | Beieren | |
| Sifers | ||
| Ynwennertal | 128.246 (2023) | |
| Oerflak | 87,6 km² | |
| Befolkingsticht. | 1464 ynw./km² | |
| Hichte | 177 m | |
| Oar | ||
| Tiidsône | CET(UTC+1) | |
| Simmertiid | (UTC+2) | |
| Offisjele webside | ||
| www.wuerzburg.de | ||
| Kaart | ||
  | ||
De universiteit fan Würzburg, de Julius-Maximilians-Universität, waard yn 1402 stifte en is de âldste fan Beieren. Likernôch in fyfte diel fan 'e ynwenners is studint, fral oan dy universiteit.
Würzburg leit op it noardlikste punt fan 'e Romantische Straße.
Skiednis
bewurkje seksjeIt plak wurdt yn 704 foar it earst yn dokuminten neamd. Tusken 686 en 689 wie de Ierske hillige Kiliaan yn 'e krite as misjonaris aktyf. Würzburg waard troch Bonifatius yn 742 in bisdom. Al gau dêrnei sette de bou útein fan 'e domtsjerke.
Yn Würzburg boaske yn 1156 keizer Freark I Barbarossa syn twadde frou, Beatriks I fan Boergonje. Hy hie it goed mei Würzburg foar en makke fan 'e biskoppen yn 1168 ek de hartoggen fan Franken en it bisdom ûntwikkele him dêrnei ta it wichtige prinsbisdom Würzburg.
De universiteit fan 'e stêd waard yn 1402 troch prins-biskop Jehan I fan Egloffstein stifte. De universiteit bestie net lang, mar waard yn 1582 op 'e nij stifte.
Fral ûnder foarstbiskop Julius Echter fan Mespelbrunn wie de stêd yn 'e besnijing fan 'e hekseprosessen: nei 1616 waarden ûnder syn bestjoer mear as 260 minsken ferbaarnd. Ek syn opfolgers ferfolgen tsjoenders en heksen. Under Filip Adolf fan Ehrenberg setten de slimste ferfolgings útein. Tusken 1627 en 1629 waard yn it heechstift Würzburg likernôch 900 minsken as heksen fermoarde. Oan 'e hekseprosessen kamen pas in ein mei de oermastering fan 'e stêd yn 1631 troch Sweedske troepen. Oant dy tiid wie de stêd ûnder ynfloed fan 'e kontrareformaasje, mar mei de Sweedske besetting bleau de stêd wer trije jier lang protestantsk. Yn 1720 joech prins-biskop Jehan Filip Frâns fan Schönborn opdracht ta de bou fan 'e letbarokke residinsje.
Troch it Reichsdeputationshauptschluss fan 1803 waard it prinsbisdom sekularisearre en hast hielendal by it karfoarstedom Beieren foege. De stêd waard yn 1805 mei de Frede fan Presburg oan 'e eardere gruthartoch Ferdinand III fan Toskane ôfstien en sa waard Würzburg in karfoarstedom. Mei't Ferdinand op 30 september 1806 him by it Rynbûn oansleat, waard Würzburg in gruthartochdom. Yn 1814 waard de stêd wer Beiersk en dat is hjoed-de-dei noch sa.
Yn 1934 krige Würzburg de status fan Großstadt, itjinge betsjut dat de stêd mear as 100.000 hie.
Op 16 maart 1945 folge yn 'e jûntiid in grutskalich allieard bombardemint op de stêd. Sa'n 80% fan 'e stêd en Heidingsfeld waarden ferneatige en likernôch 5000 minsken kamen dêrby om of troch de gefolgen dêrfan. Op 4 april waard útein set mei de oermastering fan 'e stêd, dy't in dei letter ûnder Amerikaanske kontrôle stie. Tusken 1946 en 1963 folge de werbou fan 'e stêd.
Nei de Twadde Wrâldkriich hiene de Amerikanen oant 2006 in belangrike basis by Würzburg
Op 18 july 2016 fûn yn Würzburg fuort nei 21.00 oere in 17-jier âlde Afgaan in famylje út Hongkong mei in bile oan. It wie ien fan 'e earste islamistysk motivearre oanslaggen yn it lân. De slachtoffers oerlibben swier traumatisearre de oanslach.[2] Op 25 juny 2021 kaam de stêd yn it nijs mei't in Somalyske migrant mei in mes trije minsken deastiek en njoggen ferwûne.[3]
It besjen wurdich
bewurkje seksjeDe histoaryske binnenstêd leit oan 'e rjochter kant fan 'e Main. Fan 'e brêgen is de Alte Mainbrücke de âldste en de moaiste brêge. Dy midsiuwske brêge waard yn 'e 18e iuw fersierd mei tolve barokke bylden fan hilligen. De Domstraße is de ferbining tusken de brêge en de Sint-Kiliaandom.
Op 'e heuvel oan 'e râne fan 'e stêd stiet de fêsting Marienberg, dêr't it Mainfräkisches Museum is ûnderbrocht. Tusken 1253 en 1719 oant de ferhûzing nei de nije residinsje wie dat de residinsje fan 'e prinsbiskoppen. De nije residinsje waard yn 1744 foltôge en is ûntwurpen troch Balthasar Neumann. By it kompleks hearre ek de Hôftsjerke en it park.
Yn 'e âlde binnenstêd stiet de domtsjerke (Dom St. Kilian), de op trije nei grutste romaanske katedraal fan Dútslân. De tsjerke waard nei de ferneatiging oan 'e ein fan 'e Twadde Wrâldkriich wer opboud, wêrby't de barokke tafoegingen net werom kamen. Wat noch wol barok bleau is de grêfkapel foar de biskoplike famylje Schönborn, dy't lykas de residinsje troch Balthasar Neumann ûntwurpen en yn 1736 ynwijd waard. De dom hat ek jongere bouelemnten, lykas de neoromaanske westlike gevel.
Musea
bewurkje seksje- Fêsting Marienburg
- Museum für Franken
- Röntgen-Gedächtnisstätte
- Dommuseum
- Kulturspeicher Würzburg (konkrete keunst)
- Siebold Museum (Dútsk-Japansk museum)
- Shalomk Europe Museum
Ofbylden
bewurkje seksje-
Residinsje. -
Domtsjerke Sint-Kiliaan. -
Alde Mainbrêge. -
Beafeartskapel.
-
Marijekapel. -
Riedshûs -
Alde Universiteit. -
Falkenhaus.
Berne yn Würzburg
bewurkje seksje- Friedrich Dollmann (1882-1944), generaal
- Franz Halder (1884-1972), generaal
- Alfred Jodl (1890-1946), generaal
- Werner Heisenberg (1901-1976), natuerkundige
- Hermann Schwander (1912-1987), komponist, muzykpedagooch en dirigint
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
