Makaroneezje

Makaroneezje of Makaronezië (Portegeesk: Macaronésia; Spaansk: Macaronesia) is in regio yn 'e eastlik sintrale Atlantyske Oseaan, dy't bestiet út fjouwer eilannegroepen: de Azoaren, de Kaapverdyske Eilannen, de Kanaryske Eilannen en Madeara. De eilannen binne allegearre fan fulkanyske oarsprong. Geografysk heart Makaroneezje ta it wrâlddiel Afrika, ek al meitsje trije fan 'e fjouwer eilannegroepen diel út fan Jeropeeske lannen. De Kanaryske Eilannen wiene de iennichste fan 'e fjouwer eilannegroepen dy't foarôfgeande oan 'e kolonisaasje troch Jeropeänen in lânseigen befolking hie.

Etymology

De oantsjutting 'Makaroneezje' waard oarspronklik troch Aldgrykske seefarders brûkt foar alle eilannen foarby de Strjitte fan Gibraltar. De namme komt sadwaande út it Gryksk en betsjut "eilannen fan 'e lokkigen", fan μακάρων νῆσοι, makaron nesoi. Dy term rekke letter yn ûnbrûk oant er yn 1917 foar it earst yn syn hjoeddeistige betsjutting brûkt waard. Soms wurdt 'Makaroneezje' misstavere as "Makroneezje" (wat "grutte eilannen" betsjutte soe), nei mispleatste analogy fan Mikroneezje ("lytse eilannen") yn 'e Stille Oseaan.

Eilannengroepen

Makaroneezje omfettet de folgjende eilannengroepen:

De Azoaren en Madeara binne autonome regio's fan Portegal. De Kanaryske Eilannen foarmje in autonome mienskip fan Spanje. De Kaapverdyske Eilannen, steatkundich ornaris oantsjut as Kaapverdje, wiene foarhinne in Portegeeske koloanje, mar binne sûnt 1975 in ûnôfhinklike republyk dy't lid is fan 'e Feriene Naasjes.

Geology

De eilannen fan Makaroneezje binne fan fulkanyske oarsprong. Fulkanologen binne fan betinken dat it bestean fan 'e eilannen te tankjen is oan ferskate geologyske hotspots. Op it Kanaryske eilân Teneryf leit de noch altyd aktive fulkaan de Teide, dy't mei in hichte fan 3.718 m de heechste berch is fan sawol Spanje as fan alle eilannen yn 'e Atlantyske Oseaan.

Skiednis

Allinnich de Kanaryske Eilannen wiene al fan teminsten de sechsde iuw f.Kr. ôf (en mooglik noch folle earder) bewenne troch in lânseigen befolking, de Gûantsjes (Guanches). Dyselden stammen nei alle gedachten ôf fan of wiene besibbe oan 'e Berbers fan 'e Magreblannen fan Noard-Afrika. It bestean fan 'e Kanaryske Eilannen wie yn it Westen bekend sûnt it besyk dat de float fan kening Jûba II fan Numydje yn 'e iere earste iuw oan 'e arsjipel brocht. De Jeropeeske kolonisaasje fan 'e Kanaryske Eilannen begûn yn 1312, hoewol't de Kroan fan Kastylje pas yn 1402 mei de eigentlike ferovering úteinsette. Dat wie in lang en bloedich proses, want de Gûantsjes fersetten har ferheftich tsjin 'e útlânske oerhearsking, dat de Spaanske bemastering fan 'e eilannen waard pas yn 1495 foltôge. De lânseigen taal fan 'e Kanaryske Eilannen, it Gûantsje, waard noch sprutsen oant yn 'e santjinde iuw, doe't de lêste oerlibjende Gûantsjes úteinlik folslein opgiene yn 'e dominante kultuer fan 'e Spaanske kolonisten.

Foar de rest wiene de eilannen fan Makaroneezje ûnbewenne doe't se yn 'e earste helte fan it twadde milennium ûntdutsen waarden troch Jeropeeske seefarders. Madeara waard yn 1418 ûntdutsen troch twa kapteins dy't dy't foar de Portegeeske prins Hindrik de Seefarder fearen: João Gonçalves Zarco en Tristão Vaz Teixeira. It bestean fan 'e Azoaren wie al yn 'e fjirtjinde iuw bekend, mei't dielen fan 'e arsjipel doe yntekene waarden yn 'e Atlas Catalan, mar yn 1427 waard de arsjipel werûntdutsen troch in kaptein dy't yn opdracht fan Hindrik de Seefarder fear. Der wurdt wol tocht dat dat Gonçalo Velho wie, mar dat is net wis. Histoarikus Thomas Ashe identifisearre yn syn A History of the Azores, út 1813, de Flaming Jozua van der Berg út Brugge as de oarspronklike ûntdekker fan 'e Azoaren. De Kaapverdyske Eilannen waarden yn 1456 ûntdutsen troch de Genueeske seefarder António de Noli, dy't yn opdracht fan 'e Portegeeske kening Alfûns V fear.

Demografy

Yn 2022 hie Makaroneezje in befolking fan 3.222.000 minsken. Dy wiene ûnderferdield yn 2.173.000 Kanaarjers (67%), 562.000 Kaapverdianen (17%), 251.000 Maderanen (8%) en 236.000 Azorezen (7%).

Sjoch ek

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Macaronesia fan Wikimedia Commons.