سد شهید کاظمی بوکان
| سد شهید کاظمی بوکان | |
|---|---|
  موقعیت سد شهید کاظمی بوکان در ایران | |
| نام رسمی | سد شهید کاظمی، سد بوکان |
| کشور | ایران  |
| محل | ۲۵ کیلومتری بوکان و ۶۲ کیلومتری شهر سقز |
| آغاز ساخت | مرداد ۱۳۴۶ |
| گشایش | فروردین ۱۳۵۰ |
| سد و سرریزها | |
| گونه سد | مخزنی |
| بر روی رود | زرینه رود |
| ارتفاع از پی | ۵۰ |
| طول تاج | ۷۲۰ |
| مخزن | |
| حجم کل مخزن | ۸۰۰ میلیون متر مکعب |
| سد پایین‌دست و سرریزها | |
| گونه سد | مخزنی |
| [۱] | |
سد شهید کاظمی بوکان (یا به اختصار سد بوکان) یک سد خاکی با هسته رسی بر روی رودخانه زرینه رود در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی محدودهٔ شهر بوکان در استان آذربایجان غربی است.[۲][۳][۴] قسمتی از مخزن سد در محدودهٔ استان کردستان و شهرستان سقز قرار گرفته و حوضهٔ آبریز آن از کوهستان‌های چهل چشمه و کیله شین از رشته کوه‌های زاگرس در کردستان بین سقز و بانه و دیواندره سرچشمه می‌گیرد. سد و طبیعت حاشیه دریاچه سد بوکان هر ساله پذیرای هزاران گردشگر طبیعت گرد است.[۵]
کار احداث این سد در سال ۱۳۴۶ با هدف ذخیره‌سازی و تأمین آب کشاورزی، شرب و صنعت منطقه توسط یک شرکت اتریشی (پور اتریش) آغاز و در سال ۱۳۵۰ طی مراسمی با حضور محمد رضا پهلوی در بوکان افتتاح گردید.[۶]
در قبل از انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ این سد به نام سد کوروش کبیر نام گذاری شده بود که بعد انقلاب با تصمیم دولت موقت به سد زرینه رود تغییر نام یافت. سپس در سال ۱۳۸۴ نام آن برای یادواره احمد کاظمی، فرمانده درگذشته لشکر ۸ نجف اشرف و قرارگاه حمزه سیدالشهدا ارومیه، به سد شهید کاظمی بوکان تغییر یافت.[۷]
مشخصات سد
[ویرایش]طول تاج سد شهید کاظمی بوکان ۷۲۰ متر و ارتفاع آن از پی ۵۰ متر است. با افزایش ارتفاع این سد در سال ۱۳۸۴، حجم مخزن آب آن با ۲۳۲ میلیون متر مکعب افزایش به ۷۶۲ میلیون مترمکعب رسید.[۸] این سد علاوه بر تأمین آب شهرهای بوکان، میاندوآب و عمدهٔ آب شهر تبریز، سالیانه بیش از یکصد میلیون متر مکعب آب شرب و صنعت و آب در حدود ۵۵ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی شهرستان‌های عجب‌شیر و آذرشهر را نیز تأمین می‌کند.[۹] دریاچه سد بوکان با ۷۱۸ میلیون مترمکعب بیشترین آب پشت سد را به خود اختصاص داده است.[۱۰]
در سال ۱۴۰۲ قرارداد احداث ۲ نیروگاه برقابی ۴٫۹ مگاواتی، در مجموع ۹٫۸ مگاوات ساعت، امضا شد که در سال حدود ۵۴ گیگاوات برق تولید خواهند کرد. پیش از این دریچه‌ها تخلیه آب سد به صورت پاششی بودند که با پاشش آب هم باعث تبخیر و هدر رفت آب می‌شدند و هم انرژی جنبشی آب را مستهلک می‌کردند.[۱۱]
در دریاچه سد بوکان آبزی پروری انجام شده و عمدتاً کپور ماهیان و شامل گونه‌های فیتوفاگ، بیگ هد، آمورعلفخوار، کپور معمولی و درصدی نیز از ماهیان بومی در آن یافت و صید می‌شود.[۱۲]
دسترسی
[ویرایش]راه دسترسی به این سد از طریق جاده آسفالته از سمت شهر بوکان به سد شهید کاظمی بوکان میسر است. سایر شهرهای همجوار نیز با ورود به شهر بوکان، به سمت جاده منتهی به سد «معروف به جاده سد» امکان دسترسی به آن را پیدا می‌کنند. این سد از شهر سقز، حدود ۶۲ کیلومتر فاصله دارد.[۱۳]
نگارخانه
[ویرایش]-
در حال احداث سد بوکان/ ۱۳۴۶ -
تصویر هوایی مخزن سد بوکان -
-
منابع
[ویرایش]- ↑ مشخصات سد ،پرتال فرمانداری[پیوند مرده]
- ↑ «از دریاچه سد بوکان چه می‌دانید؟». www.salameno.com. ۲۰۲۲-۰۳-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۸.
- ↑ «سد شهید کاظمی بوکان». پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ایران. ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۰ اسفند ۱۳۹۹.
- ↑ «سد شهید کاظمی بوکان». شرکت مدیریت منابع آب ایران. ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۰ اسفند ۱۳۹۹.
- ↑ «جاذبه‌های گردشگری سقز». www.isna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۸.
- ↑ «از دریاچه سد بوکان چه می‌دانید؟». www.salameno.com. ۲۰۲۲-۰۳-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۸.
- ↑ «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی».[پیوند مرده]
- ↑ «در مراسمی با حضور وزیر نیرو، طرح افزایش ارتفاع سد شهید کاظمی بوکان به بهره‌برداری رسید». شبکه خبری آب ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۱.
- ↑ «سد شهید کاظمی بوکان در پی بارندگی‌های اخیرسرریز شد». پورتال استانداری آذربایجان غربی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲ دسامبر ۲۰۱۳.
- ↑ «راه‌اندازی مجدد مراکز علمی تعطیل شده از برنامه‌های مهم وزارت نیروست». ایرنا. ۲۳ خرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۴ خرداد ۱۳۹۳.
- ↑ «سد بوکان به نیروگاه برق آبی ۹٫۸ مگاواتی مجهز می‌شود». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۸.
- ↑ «صید ماهی در دریاچه پشت سد شهید کاظمی سقز آغاز شد». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۸.
- ↑ «دریاچه سد شهید کاظمی (دریاچه زرینه رود)+آدرس+نقشه جاهای دیدنی کردستان +عکس | کوچیتا». سامانه جامع گردشگری کوچیتا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۰.