رده‌شناسی زبانی

رده‌شناسی زبان یا گونه‌شناسی زبان یا رده‌شناسی زبانی یا گونه‌شناسی زبانی شاخه‌ای از دانش زبان‌شناسی است. در این شاخه، زبان‌شناسان به مقایسهٔ ویژگی‌های دستوری (مانند چگونگی ساخت فعل یا ترتیب واژه‌ها در جمله) میان زبان‌های گوناگون می‌پردازند. پس از این مقایسه‌ها، زبان‌شناسان سعی می‌کنند تا زبان‌ها را برپایهٔ این سنجش‌ها دسته‌بندی و به گونه‌های گوناگون تقسیم کنند.

دسته‌بندی‌های رده‌شناسی هیچ‌گونه ارتباطی با دسته‌بندی ژنتیکیِ زبان ندارد. در دسته‌بندی ژنتیکی، به خویشاوندی میان زبان‌ها توجه می‌شود و زبان‌ها به خانواده‌هایی مانند هندواروپایی، سامی و آلتایی تقسیم می‌شوند. ولی در رده‌شناسی مثلاً زبان‌های دراویدی (بومیِ هند)، ترکی، بانتو (آفریقا) و سومری، به‌دليل داشتن ویژگی هماهنگ در یک مورد خاصّ دستوری، در یک ردهٔ زبانی قرار داده می‌شوند.

سیستم‌های رده‌شناسانه

ترتیب نهاد، فعل و مفعول در جمله

یکی از معیارهای رده‌شناسی زبانی، ترتیب نهاد، فعل و مفعولِ مستقیم در جمله است. از این نگاه، زبان‌ها به شش دسته تقسیم می‌شوند:

• نهاد-فعل-مفعول
• نهاد-مفعول-فعل
• فعل-نهاد-مفعول
• فعل-مفعول-نهاد
• مفعول-نهاد-فعل
• مفعول-فعل-نهاد

منابع

• نظریهٔ زبان‌شناختی پایه
• کتاب جهانی‌های زبان و رده‌شناسی زبانی، اثر برنارد کَمْری