رده‌شناسی زبانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز گونه‌شناسی زبان به رده‌شناسی زبان منتقل شد: رایج‌تر شده |
جز واگردانی خودکار خرابکاری بر پایه امتیاز خرابکاری. واگردانی اشتباه ربات را همراه با پیوند تفاوت در کاربر:Dexbot/گزارش اشتباه اعلام کنید. همچنین توصیه میشود حساب کاربری بسازید. برچسب: واگردانی |
||
| (۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{بدون منبع}} |
|||
{{زبان‌شناسی}} |
{{زبان‌شناسی}} |
||
'''گونه‌شناسی زبان''' شاخه‌ای از دانش [[زبان‌شناسی]] است. در این |
'''رده‌شناسی زبان''' یا '''گونه‌شناسی زبان''' یا '''رده‌شناسی زبانی''' یا '''گونه‌شناسی زبانی''' شاخه‌ای از دانش [[زبان‌شناسی]] است. در این شاخه، زبانشناسان به مقایسهٔ ویژگی‌های [[دستور زبان|دستوری]] (مانند چگونگی ساخت [[فعل]] یا ترتیب واژه‌ها در جمله) میان [[زبان]]های گوناگون می‌پردازند. پس از این مقایسه‌ها، زبانشناسان سعی می‌کنند تا زبانها را برپایهٔ این سنجش‌ها دسته‌بندی و به گونه‌های گوناگون تقسیم کنند. |
||
دسته‌بندی‌های رده‌شناسی هیچگونه ارتباطی با دسته‌بندی ژنتیکیِ زبان ندارد. در دسته‌بندی ژنتیکی، به خویشاوندی میان زبانها توجه میشود و زبانها به خانواده‌هایی مانند [[هندواروپایی]]، [[سامی]] و [[زبانهای آلتایی|آلتایی]] تقسیم می‌شوند؛ ولی در رده‌شناسی مثلاً زبانهای [[زبانهای دراویدی|دراویدی]] (بومیِ [[هند]])، [[ترکی]]، [[بانتو]] ([[آفریقا]]) و [[سومر|سومری]]، به‌دلیل داشتن ویژگی هماهنگ در یک مورد خاصّ دستوری، در یک ردهٔ زبانی قرار داده می‌شوند.برخی زبان [[سومری|سومری را]] نیز در میان رده زبان‌شناختی قرار می‌دهند ولی زبان سومری به دلیل ویژگی‌هایِ مهمِ دستوری همانند: |
|||
1- از نظر ساختار یعنی پیشوندی - پسوندی بودن با زبانهای دراویدی و ترکی و دیگر زبانهای پیوندی '''agglutinative language''' در یک رده بندی ژنتیکی و حتی دسته‌بندی رده‌شناسی قرار نمی‌گیرد. |
|||
{{زبان-خرد}} |
|||
2- موضوع پیوندی بودن زبان سومری و رده‌بندی زبانها به پیوندی و غیر پیوندی به عنوان سنت به دوره‌هایی بازمی‌گردد که هنوز بسیاری از ویژگی‌های زبان سومری از نظر ساحتار دستور زبان و حتی نگارش و ترتیب و واجنگاری نمایه نگاشت ها (ایدوگرام ها) شناخته شده نبود.(سومرشناس پرفسور هـ.جاگرسما.دستور زبان توصیفی سومری) |
|||
| ⚫ | |||
3- زبان سومری زبانی پیشوندی پسوندی است، ولی زبانهای اورال التاییک از نظر ساختاری ویژگی پیشوندپذیری را به هیچ وجه ندارند. یک زبان آلتایی به دلیل ویژگی‌های ژرف‌ساختی و روساختی نمی‌تواند پیشوندپذیر باشد. |
|||
[[be-x-old:Тыпалёгія моў]] |
|||
[[bn:ভাষাতাত্ত্বিক শ্রেণীকরণবিদ্যা]] |
|||
این تنها ویژگی زبان سومری نیست که آن را از این زبانهای اورال-آلتایی در یک رده تباری قرار نمی‌دهد، بلکه از نکته نظر '''حالت''' نیز هیچ نزدیکی بین این زبانها با سومری وجود ندارد. |
|||
[[ca:Tipologia lingüística]] |
|||
[[cs:Typologická klasifikace jazyků]] |
|||
4- برخی شباهت های واژگانی که میان زبانهای ترکی و سومری وجود دارد واژه هایی هستند که ریشه در زبانهای هند ایرانی و حتی هندواروپایی دارند و از زبانهایی ایرانی همانند تخاری و سغدی و .. به زبان ترکی راه یافته اند و در آن زبانها وامواژه به شمار می آیند.چرا کع همان واژه ها را که مشترک ویا از دیدگاه آوایی شبیه به نظر می آیند را نمی توان در دیگر زبانهای هم تبار با زبان ترکی یعنی زبانهای آلتایی یافت. |
|||
[[da:Sprogtypologi]] |
|||
[[de:Sprachtypologie]] |
|||
== سیستم‌های رده‌شناسانه == |
|||
[[en:Linguistic typology]] |
|||
[[eo:Lingva tipologio]] |
|||
=== ترتیب نهاد، فعل و مفعول در جمله === |
|||
[[es:Tipología lingüística]] |
|||
یکی از معیارهای رده‌شناسی زبانی، ترتیب [[نهاد (دستور زبان)|نهاد]]، [[فعل]] و [[مفعول|مفعولِ]] مستقیم در [[جمله]] است. از این نگاه، زبانها به شش دسته تقسیم می‌شوند: |
|||
[[fi:Lingvistinen typologia]] |
|||
* [[نهاد-فعل-مفعول]] |
|||
[[fr:Typologie des langues]] |
|||
* [[نهاد-مفعول-فعل]] |
|||
[[he:טיפולוגיה (בלשנות)]] |
|||
* [[فعل-نهاد-مفعول]] |
|||
[[hu:Nyelvtipológia]] |
|||
* [[فعل-مفعول-نهاد]] |
|||
[[id:Tipologi (linguistik)]] |
|||
* [[مفعول-نهاد-فعل]] |
|||
[[it:Tipologia linguistica]] |
|||
* [[مفعول-فعل-نهاد]] |
|||
[[ja:言語類型論]] |
|||
[[ko:언어유형학]] |
|||
== منابع == |
|||
[[nl:Taaltypologie]] |
|||
{{پانویس}} |
|||
[[no:Språktypologi]] |
|||
[[oc:Tipologia de las lengas]] |
|||
* کتاب ''جهانی‌های زبان و رده‌شناسی زبانی''، اثر برنارد کَمْری |
|||
[[pl:Typologia języków]] |
|||
[[pt:Tipologia linguística]] |
|||
{{داده‌های کتابخانه‌ای}} |
|||
[[ro:Tipologie lingvistică]] |
|||
| ⚫ | |||
[[ru:Типология (лингвистика)]] |
|||
[[sv:Språktypologi]] |
|||
[[رده:رده‌شناسی زبان]] |
|||
[[رده:مقایسه زبان]] |
|||
نسخهٔ کنونی تا ۶ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۰
| بخش از مجموعه |
| زبان‌شناسی |
|---|
 درگاه |
رده‌شناسی زبان یا گونه‌شناسی زبان یا رده‌شناسی زبانی یا گونه‌شناسی زبانی شاخه‌ای از دانش زبان‌شناسی است. در این شاخه، زبانشناسان به مقایسهٔ ویژگی‌های دستوری (مانند چگونگی ساخت فعل یا ترتیب واژه‌ها در جمله) میان زبانهای گوناگون می‌پردازند. پس از این مقایسه‌ها، زبانشناسان سعی می‌کنند تا زبانها را برپایهٔ این سنجش‌ها دسته‌بندی و به گونه‌های گوناگون تقسیم کنند.
دسته‌بندی‌های رده‌شناسی هیچگونه ارتباطی با دسته‌بندی ژنتیکیِ زبان ندارد. در دسته‌بندی ژنتیکی، به خویشاوندی میان زبانها توجه میشود و زبانها به خانواده‌هایی مانند هندواروپایی، سامی و آلتایی تقسیم می‌شوند؛ ولی در رده‌شناسی مثلاً زبانهای دراویدی (بومیِ هند)، ترکی، بانتو (آفریقا) و سومری، به‌دلیل داشتن ویژگی هماهنگ در یک مورد خاصّ دستوری، در یک ردهٔ زبانی قرار داده می‌شوند.برخی زبان سومری را نیز در میان رده زبان‌شناختی قرار می‌دهند ولی زبان سومری به دلیل ویژگی‌هایِ مهمِ دستوری همانند:
1- از نظر ساختار یعنی پیشوندی - پسوندی بودن با زبانهای دراویدی و ترکی و دیگر زبانهای پیوندی agglutinative language در یک رده بندی ژنتیکی و حتی دسته‌بندی رده‌شناسی قرار نمی‌گیرد.
2- موضوع پیوندی بودن زبان سومری و رده‌بندی زبانها به پیوندی و غیر پیوندی به عنوان سنت به دوره‌هایی بازمی‌گردد که هنوز بسیاری از ویژگی‌های زبان سومری از نظر ساحتار دستور زبان و حتی نگارش و ترتیب و واجنگاری نمایه نگاشت ها (ایدوگرام ها) شناخته شده نبود.(سومرشناس پرفسور هـ.جاگرسما.دستور زبان توصیفی سومری)
3- زبان سومری زبانی پیشوندی پسوندی است، ولی زبانهای اورال التاییک از نظر ساختاری ویژگی پیشوندپذیری را به هیچ وجه ندارند. یک زبان آلتایی به دلیل ویژگی‌های ژرف‌ساختی و روساختی نمی‌تواند پیشوندپذیر باشد.
این تنها ویژگی زبان سومری نیست که آن را از این زبانهای اورال-آلتایی در یک رده تباری قرار نمی‌دهد، بلکه از نکته نظر حالت نیز هیچ نزدیکی بین این زبانها با سومری وجود ندارد.
4- برخی شباهت های واژگانی که میان زبانهای ترکی و سومری وجود دارد واژه هایی هستند که ریشه در زبانهای هند ایرانی و حتی هندواروپایی دارند و از زبانهایی ایرانی همانند تخاری و سغدی و .. به زبان ترکی راه یافته اند و در آن زبانها وامواژه به شمار می آیند.چرا کع همان واژه ها را که مشترک ویا از دیدگاه آوایی شبیه به نظر می آیند را نمی توان در دیگر زبانهای هم تبار با زبان ترکی یعنی زبانهای آلتایی یافت.
سیستم‌های رده‌شناسانه
[ویرایش]ترتیب نهاد، فعل و مفعول در جمله
[ویرایش]یکی از معیارهای رده‌شناسی زبانی، ترتیب نهاد، فعل و مفعولِ مستقیم در جمله است. از این نگاه، زبانها به شش دسته تقسیم می‌شوند:
منابع
[ویرایش]- کتاب جهانی‌های زبان و رده‌شناسی زبانی، اثر برنارد کَمْری
| کتابخانه‌های ملی | |
|---|---|
| سایر | |
 | این یک مقالهٔ خرد مرتبط با زبان‌شناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |