نیلوفر آبی

نیلوفر آبی
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاه
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
راسته:	نیلوفرآبی‌سانان
تیره:	نیلوفرآبیان
سرده:	Nymphaea; L.
Species
	نزدیک به ۵۰ گونه شامل:; نیلوفر آبی سفید - European White Water-lily; Nymphaea amazonum; Nymphaea ampla; Nymphaea blanda; Nymphaea caerulea - Egyptian Blue Water-lily; Nymphaea calliantha; نیلوفر آبی کاندیدا; نیلوفر آبی شنلی - Cape Blue Water-lily; Nymphaea citrina; نیلوفر آبی آفریقای شرقی; Nymphaea elegans; Nymphaea fennica; Nymphaea flavovirens; Nymphaea gardneriana; نیلوفر آبی گیگانتی - Australian Water-lily; Nymphaea heudelotii; Nymphaea jamesoniana; نیلوفر آبی کوتوله - Dwarf Water-lily; نیلوفر آبی ببری - Egyptian White Water-lily; نیلوفر آبی رومانی; نیلوفر آبی استرالیای شمالی - Native to Australia's Top End; نیلوفر آبی موزی - Yellow Water-lily; نیلوفر آبی آفریقای غربی - Native to tropical West Africa; نیلوفر آبی قرمز و آبی - Red and blue water lily (گل ملی of سری‌لانکا); نیلوفر آبی بیدستر - Fragrant Water-lily; نیلوفر آبی کرکین - Hairy water lily (گل ملی of بنگلادش); Nymphaea rubra - India Red Water-lily; Nymphaea rudgeana; Nymphaea stuhlmannii; Nymphaea sulfurea; Nymphaea tetragona - Pygmy Water-lily; نیلوفر آبی ذره‌بینی; نیلوفر آبی ویولاسه

نیلوفر آبی (به پارسی میانه: نیلوپر) یا نیلوفر آبی مصری (به انگلیسی: Egyptian lotus) (نام علمی: Nymphaea)، نام یک سرده از تیرهٔ نیلوفرآبیان است. نام دیگر این گل سوسن آبی (به انگلیسی: Water Lily) است اما برخلاف نامش به تیره سوسن تعلق ندارد.

نام

نام این گل در زبان پارسی پهلوی نیلوپر به معنای گلی با پرهای نیلی رنگ بوده‌است. با آمدن اعراب به ایران و تأثیر زبان عربی به پارسی، این نام معرب شده و به شکل کنونی نیلوفر درآمده است.

تقدس مذهبی

نیلوفرآبی در آئین هندو، نشان «زندگی و زایندگی» و طبق باورِ آئین بودایی، نشان «پاکی و تقدس» است.^[۱]

در اسطوره‌ها

گروهی بر این باورند که دست‌ها و پاهای خدا مانند نیلوفر آبی است و چشمان او همانند گلبرگ‌های آن است و نگاه و نوازش خداوند به نرمی غنچه‌های نیلوفر آبی است.^[۱]

ایران باستان

در ایران نیلوفر، نماد آناهیتا، الهه آب بوده‌است. در برخی روایت‌های اسطوره‌ای، میترا در میان گل نیلوفر زاده می‌شود.

یونان باستان

در اساطیر یونان، آفرودیت و در اسطوره‌های هند، ایزدبانو لاکشمی با این گل پیوند دارند.

مصر باستان

در مصر باستان، از نیلوفر آبی مقدس برای آذین کردن بسیاری از نقش‌ونگارهای باقی‌مانده بر پاپیروس‌ها و زیورآلات استفاده می‌شده و حتی بر تاج‌گل‌های مقبرهٔ توت‌عنخ‌آمون هم دیده می‌شود. این گل در آن دوران همچنین نماد باروری بوده‌است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مادهٔ شیمیایی آپومرفین که برای درمان ناتوانی جنسی مردان به کار می‌رود در این گل وجود دارد و مصریان باستان از ویژگی این گیاه آگاه بوده‌اند.^[۲]

هندوها

برای هندوها نیلوفر آبی، نماد زندگی و زایندگی است. افسانه‌های هندو می‌کنند که نیلوفر آبی در حالی که برهما در میان آن نشسته بوده از ناف خدای ویشنو پدید آمده‌است. بر پایه آموزه‌های هندوئیسم در درون هر انسانی روح مقدس نیلوفر آبی جاری است.^[۱]

بوداییان

بر پایه باورِ بودایی‌ها نیلوفر آبی نشان پاکی و تقدس است.^[۱]

در نقش‌ها و نمادهای کهن

نیلوفر آبی

نیلوفر آبی مصری گل ملی کشور مصر است.^[۳] همچنین این گل یکی از نمادهای ملی ایران نیز به‌شمار می‌آید و در سنگ نگاره‌های پارسه (تخت جمشید) نیز دیده می‌شود. یک گونه از این گل که نیلوفر آبی مقدس نامیده می‌شود نماد شهر کرمانشاه و رنگ آن گل نیز رنگ نمادین این شهر است.^[۴] این گل در سرآب نیلوفر در نزدیکی شهر کرمانشاه می‌روید و به عنوان نمادی از آیین مهر در نقوش طاق بستان نیز مورد استفاده قرار گرفته‌است.^[۵]^[۶] نیلوفر آبی از گونه‌های گیاهی مهم تالاب انزلی است.

کاشت و نگهداری نیلوفر آبی

کاشت نیلوفر آبی تنها به یک برکه با نور مستقیم خورشید نیاز دارد. برای کاشت، بذر یا ریزوم‌های نیلوفر آبی را در گلدان‌های مخصوص کاشته و در عمق مناسب آب قرار می‌دهند. نیلوفر آبی به آب تمیز و خاک غنی نیاز دارد، و هر سال با فصل گرم شکوفا می‌شود.

برای نگهداری از گل نیلوفر آبی، ضروری است که شرایط مناسب آب و خاک فراهم شود. مراقبت‌های منظم، از جمله حذف علف‌های هرز و تغذیه مناسب، می‌تواند به بهبود رشد این گیاه کمک کند. همچنین، در صورت نیاز به تعویض آب و بررسی کیفیت آن، می‌توان از گیاهان دیگری که در کنار نیلوفر آبی رشد می‌کنند، بهره‌برداری کرد^[۷].