نوروزخوانی
نوروزخوانی یا بهارخوانی یا ساونگ خوانی، گونه‌ای از آوازخوانی است که در گذشته در کل ایران رواج داشته است. خاستگاه این گونه آوازخوانی بیشتر در مازندران و گیلان بوده است و هم‌اکنون این مراسم به صورت محدود در برخی نقاط مازندران و گیلان برگزار می‌شود.[۱][۲] این آیین، به خصوص در دو سوی البرز (مازندران، گیلان، کومش و طالقان) به وفور یافت می‌شود و در حقیقت، بخش مهمی از موسیقی، دو سوی البرز را تشکیل می‌دهد.[۱][۳]
تاریخچه
ویرایش
پیشینه این گونه آواز مربوط به دوران قبل از اسلام می‌باشد که در بعضی از کتب نزدیک به دین زرتشتی و در ستایش اهورا مزدا و همچنین در توصیف طبیعت و زیبایی فصل بهار و ستایش شاهان و امیران آمده است. بعد از ورود اسلام و مذهب شیعه این گونه آواز با مفاهیم مذهبی و روایات اسلامی آمیخته شدند.[۱][۴] دربارهٔ نوروزی خوانی برای نخستین بار الکساندر خوتسکو ایرانشناس روسی در سال ۱۸۴۲ در کتابی در مورد فرهنگ و گویش‌های شمال ایران که در لندن به چاپ رسیده اشاره شده است.[۵][۲]
شیوه
ویرایشدر نوروز خوانی افرادی که به آن‌ها نوروز خوان گفته می‌شده است پیش از آغاز فصل بهار به صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌رفتند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خواندند. این اشعار به زبان فارسی یا زبان‌های محلی بوده است و پس از اسلام اغلب پس از ستایش خدا در مدح امامان شیعه گفته می‌شده است. این اشعار بیشتر به صورت ترجیع بند بوده و توسط یک یا چند شخص همزمان خوانده می‌شده است.[۴][۶][۲]
میراث
ویرایشدر برخی مناطق، نوروزخوان نمی‌توانستند از مردم انعامی بگیرند، پس به مهاجرت می‌کردند تا در منطقه‌ای دیگر به انجام آیین بپردازند. تسلط نوروزخوانان کومش به زبان طبری و نوروزخوانان طالقان به گیلکی و طبری، باعث حضور آنان در گیلان و مازندران، می‌شد. این مسئله سبب انتقال بخشی از فرهنگ شفاهی و سنت‌های موسیقی در دو سوی رشته‌کوه البرز بوده است.[۱]
نگارخانه
ویرایش
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ محمدجواد بشارتی (۲۸ اسفند ۱۳۸۲). «نوروز و خنیاگران فراموش شده». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۳.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Dr. Sadeq Kia, 1937, Tabarian Calendars and Festivals (Gahshomari va Jashnaye Tabari -Persian-).
- ↑ حسن‌زاده، علیرضا؛ حشمتیان، مهدی. مردم‌شناسی نوروز: مجموعه مقالات همایش ملی نوروز، میراث صلح. پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. صص. ۳۹۲. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۹۵۳۹۱۵.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «چند نوشتار دربارهٔ موسیقی و نوروز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ «نورورز خوانی در گیلان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ «نوروز و سنت‌های تاریخی آن در آثار معتبر». تبیان. ۲۷ اسفند ۱۳۸۷.
پیوند به بیرون
ویرایش- نوروزخوانان، نویددهنده بهار در مازندران خبرگزاری فارس
- نوروزخوانان، پیشوازان گیلانی بهار بایگانی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine
- (تصاویر) آئین نوروزخوانی در مازندران خبرگزاری فرارو