اسم مصدر

اسم مصدر (یا نام مصدر)، علاوه بر مصدر، نام‌هایی نیز در فارسی هستند که با اینکه نشانه‌های مصدری ندارند، ولی حاصل معنی و مفهوم مصدر را می‌رسانند؛ مانند ستایش(ستودن)، دیدار(دیدن)، خنده(خندیدن)، آزادی(آزاد بودن)، آزادگی(آزاده بودن)

این گونه واژه‌ها را اسم مصدر یا حاصل مصدر می‌نامند.

اقسام اسم مصدر

معروف‌ترین اقسام و نشانه‌های اسم مصدر عبارتند از:

• ِش در آخر بن مضارع:

خواهِش، کاهِش، جوشِش

• ِشت درآخر بن مضارع:

بُرِشت، کُنِشت، خورشت

• ـار در آخر بن ماضی:

رفتار، گفتار، کردار

• های بیان حرکت در آخر بن مضارع:

خنده، گریه، مویه

• ی در آخر صفت و گاهی اسم و به‌ندرت کلمات دیگر:

نزدیکی، مادری، خوبی

اگر کلمه به‌های بیان حرکت ختم شود به جای ی به آخر آن، گی افزدوه می‌شود:

تشنه ← تشنگی/ ورزیده ← ورزیدگی

• ان در آخر بن مضارع برخی از فعل‌های مرکب و به‌ندرت در آخر فعل ساده یا اسم:

آشتی‌کنان، عقدکنان، راه‌بندان

• یّت در آخر بعضی از اسم‌ها و صفت‌های عربی:

مدیریّت، فاعلیّت، اسلامیّت، انسانیّت

• بن ماضی فعل به تنهایی یا همراه کلمه یا جزء دیگر:

ساخت، رسید، عقب‌گرد

• بن مضارع یک فعل یا دو فعل جداگانه:

گریز، ورانداز، گیرودار

• بن ماضی یک فعل با بن مضارع همان فعل یا فعلی دیگر:

جست‌وجو، گفت‌وگو، ساخت‌وساز

• بن ماضی یا مضارع فعل به اضافه پسوند مان:

ساختمان، سازمان، زایمان

• از تکرار ساخت امر یک فعل یا ترکیب ساخت امر دو فعل جداگانه:

بزن‌بزن، بُکش‌بُکش، بده‌بستان

پیوند به بیرون

• زبان فارسی بایگانی‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine

جستارهای وابسته

• اسم (دستور زبان)
• مصدر
• فعل

منابع

• کتاب «دستور زبان فارسی ۱»، صفحات ۸۰–۸۲، تألیف دکتر حسن احمدی گیوی/ دکتر حسن انوری، ویرایش ۲، تهران: انتشارات فاطمی، ۱۳۷۴