Teodosio II.a

Teodosio II.a
	; Irudi gehiago
bizantziar enperadore
; Erromatar enperadorea
Antzinako Erromako senataria
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Flavius Theodosius
Jaiotza	Konstantinopla, 401eko apirilaren 10a
Herrialdea	Bizantziar Inperioa
Heriotza	Konstantinopla, 450eko uztailaren 28a (49 urte)
Heriotza modua	istripuzko heriotza: zaldi gainetiko erortzea
Familia
Aita	Arkadio
Ama	Elia Eudoxia
Ezkontidea(k)	Elia Eudozia (421 -
Seme-alabak	ikusi Lizinia Eudoxia;
Haurrideak	ikusi Arcadia (en) ; Pulkeria;
Leinua	Teodosiar leinu
Hezkuntza
Hizkuntzak	antzinako greziera
Jarduerak
Jarduerak	politikaria
Lantokia(k)	Bizantziar Inperioa
Santutegia
	July 29 (en)

Flavio Teodosio (latinez: Flavius Theodosius; Konstantinopla, 401eko apirilaren 10a - ib., 450eko uztailaren 28a) Ekialdeko Inperio Erromatarreko agintaria 408. urteko maiatzaren 1etik 450. urteko uztailaren 28an karguan hil zen arte. Eudoxia eta Arkadioren seme bere aita hil zenean zazpi urte besterik ez zuenean agintea jaso zuen.

Erregeordetzak

Gazteegia zen artean Antemio, ekialdeko prefektu pretoriarra izan zen agintariorde. Arkadioren garaian jada Antemiok botere handia izan zuen nolabait agintean jarraitu zuelarik. Antemio politikari trebea zen eta persiarrekin bakea mantendu ahal izan zuen baita Mendebaldeko Inperio Erromatarrarekin erlazioak hobetu. Arrazoia oso argi ez badago ere Antemio 414. urtean desagertu zen. Antemioren ordez Pulkeria, Teodosio beraren arreba izanen zen erregeorde 414 urtean bertan Augusta izendatu zutelarik. Pulkeria fede handiko emakumea zen eta anaia ortodoxia kristauaren alde bultzatu zuen beti. Arrebaren intrantsigentziaren ondorio izan zen heretiko, jentil eta juduen jazarpena. Pulkeriak besteak beste anaiari emaztea bilatu zion 421. urteko ekainean Teodosio Elia Eudoxiarekin ezkondu zen. Atenaseko sofista baten alaba Aelia Eudoxiaren benetako izena Atenade zen Teodosiorekin ezkontzearren izena aldatu eta bataiatua izan zelarik.

Valentiniano III.a eta Lizinia Eudoxiaren ezkontza aipatzen duen txanpona

Aelia Eudoxia eta Teodosiok Lizinia Eudoxia izan zuten alaba. Lizinia Eudoxia Mendebaldeko Inperio Erromatarreko agintari Valentiniano III.arekin ezkondu zuten ezteia politikoki Erromatar Inperioa batzeko ahalegin bat izan zitekeelarik.

Aginteko gertakizunak

Teodosioren agintean zehar azaldu ziren nestorianismo eta beste zenbait doktrina erlijioso. Doktrina erlijioso berriek ortodoxia kristauarekin zituzten aldeek arazo ugari ekarriko zizkioten inperioari aurrerantzean. Agintari honen garaian ere iritsi zen Europara garaiko indar militar arriskutsuena, hunoak. Atila gidari zutelarik hunoen zalditeriak bi inperio erromatarrak mehatxatu zituen. Lehen batailak galdu zituenean Ekialdeko Inperio Erromatarrean eta Bizantzioko Inperioan arrunta izanen zen politikari eutsi zioten, etsaiari dirua eman alboko erresumak norberaren inperioaren ordez eraso zitzan. Teodosiok beraz urtero hunoei dirusari bat ordainduko ziela adostu zuen inperioko diru aberastasuna asko murriztu zelarik.

Benetako agintaria Teodosio zen arren Pulkeria eta gorteko beste zenbait pertsonaiek botere handia izan zuten Teodosio poesia idatzi eta kultura sustatzen zuen bitartean. Agintari ilustratua izan zela esan liteke. Agintaldi honetan berrantolatu zen Konstantinopoliseko Unibertsitatea.

Teodosioren harresia

Sakontzeko, irakurri: «Konstantinopoliseko harresiak»

Konstantinopolis eta bere harresiaren mapa

Historian Konstantinopolisek menperaezin fama izan du beti ospe honen sortzaileetako bat Teodosio II.a dugularik. Teodosio II.aren harresiak direla esaten bada ere Konstantinopoliseko harresi itzelak Antemio erregeordeari zor dizkiogu. Antemiok militarra izaki Konstantinopolis hiri menperaezin bihurtu zuen. Inperioko hiriburua lurmutur batean zegoen eta hiru aldetan Bosforoko hark inguratua zen. Konstantinoren garaian eraikiriko harresi bat bazen arren Antemiok bigarren arresi handiago bat eraiki zezatela agindu zuen.

Harresi berria zaharretik mendebalderantz 1500 metrotara eraiki zen. Luzeran bost kilometro t´erdi zituen Marmara itsasoa eta Urrezko Adarra batzen zituelarik. Batez besteko garaiera 12 metrotakoa da lodiera 5 metro ingurukoa zelarik. Harresian 96 dorre eraiki ziren, gehienak oin karratukoak (zenbait oin oktogonal eta hexagonalekoak) 20 metroko batez besteko garaierakoak bata bestearen arteko distantzia 55 metro ingurukoa zelarik. Bigarren harresi honetatik 15-20 metrora 8.5 metroko garaiera eta bi metroko lodiera zuen harresi txikiago bat eraiki zen beste 96 dorrerekin. Harresi txikiaren dorretxoak harresi handiaren dorreen erdi puntuan eraikirik zeuden. Harresi txikia gutxi balitz honengandik 15 bat metrora 20 metro zabal eta 10 metro sakoneko zulo bat eraiki zen hiriko aldean metro t´erdiko garaiera zuen harresitxo bat zuelarik. Zuloa urez betetzen zen hiriaren lehen defentsa zelarik.

Harresiaren ateetako bat gaur egungo Istanbulen

Harresiak hamar ate zituen, bost ate publiko eta beste bost militar. Ate publiko bakoitzak zuloa zeharkatzen zuen zubi bat zuen eta gainontzeko ateak harresitik irteteko bidea besterik ez ziren. Ate nagusiez gain hainbat eta hainbat ataska txiki baziren setio garaian adreiluekin isten zirenak.

447. urtean lurrikara batek harresia ondatu zuen eta Teodosio II.ak Foroseko Ziro hiriko prefektuari defentsak lehenbailehen konpon zitzala agindu zion hunoak erasotzeko prest baitziren.

Defentsa itzel hauei esker barneko biztanleen laguntzarik gabe inork ez zuen hirian sartzea lortu Bizantzioko Inperioa existitu zen artean. Gaur egungo Istanbulen harresiaren zati askok zutik dirau zenbait dorre berreraikiak izan direlarik.

Kanpo loturak

(Ingelesez) Teodosioren aginteari buruzkoak DIR-en

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Teodosio II.a

Aurrekoa
Arkadio

Ekialdeko Inperio Erromatarreko agintaria eta Bizantziar agintaria
408 -450

Ondorengoa
Martziano

Datuak: Q160353
Multimedia: Theodosius II / Q160353

i e a Erromatar eta bizantziar enperadoreak
Printzerria 27 BC – 235 AD	Augusto Tiberio Kaligula Klaudio Neron Galba Oton Vitelio Vespasiano Tito Domiziano Nerva Trajano Hadriano Antonino Pio Marko Aurelio eta Luzio Vero Komodo Pertinax Didio Juliano (Peszenio Nigro) (Klodio Albino) Septimio Severo Karakala eta Geta Makrino eta Diadumeniano Heliogabalo Alexandro Severo
Krisialdia 235–284	Maximino Trax Gordiano I.a eta Gordiano II.a Pupieno eta Balbino Gordiano III.a Filipo Arabiarra eta Filipo II.a Dezio eta Herenio Etrusko Hostiliano Treboniano Galo eta Volusiano Emiliano Valeriano Galieno, Salonino eta Valeriano II.a Klaudio Gotiko Kintilo Aureliano Tazito Floriano Probo Karo Karino eta Numeriano Galietako enperadoreak: Postumo (Leliano) Mario Viktorino (Domiziano II.a) Tetriko I.a eta Tetriko II.a
Dominatua 284–395	Diokeziano (inperio osoa) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West) Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Maxentzio (bakarrik) Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo (Martiniano) Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo Konstantino II.a Konstante Magnentzio eta Dezentzio Konstantzio II.a eta Vetranio Juliano Apostata Joviano Valentiniano I.a Valente Graziano Valentiniano II.a Magno Maximo eta Flavio Viktor Teodosio I.a Handia (Flavio Eugenio)
Mendebaldeko Inperioa 395–480	Honorio (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a) Konstantzio III.a Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan Valentiniano III.a Petronio Maximo eta Paladio Avito Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio Glizerio Julio Nepote (de iure) Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 395–1204	Arkadio Teodosio II.a Pulkeria Martziano Leon I.a Leon II.a Zenon I.a (1. agintaldia) Basilisko eta Marko Zenon I.a (2. agintaldia) Anastasio I.a Justino I.a Justiniano I.a Justino II.a Tiberio II.a Maurizio eta Teodosio Fokas Heraklio Konstantino III.a Heraklonas Konstante II.a Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a Justiniano II.a (1. agindaldia) Leontzio Tiberio III.a Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio Filipiko Anastasio II.a Teodosio III.a Leon Isauriarra Konstantino V.a Artabasdo Leon IV.a Khazariarra Konstantino VI.a Irene Nizeforo I.a Estaurazio Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto Leon V.a Armeniarra eta Konstantino Mikel II.a Teofilo Mikel III.a Basilio Mazedoniarra Leon VI.a Jakituna Alexandro Bizantziokoa Konstantino VII.a Porfirogeneta Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino Erroman II.a Nizeforo II.a Fokas Joan I.a Tzimiskes Basilio II.a Konstantino VIII.a Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a Mikel V.a Zoe (2. agindaldia) eta Teodora Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako Konstantino Monomako (bakarrik) Teodora Mikel VI.a Isaak I.a Komneno Konstantino X.a Dukas Erroman IV.a Diogenes Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantzio eta Konstantino Nizeforo III.a Botaniates Alexio I.a Komneno Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno Emanuel I.a Komneno Alexio II.a Komneno Androniko I.a Komneno Isaak II.a Angelo Alexio III.a Angelo Alexio IV.a Angelo Nikolas Kanabos, usurpatzailea Alexio V.a Dukas
Nizeako Inperioa 1204–1261	Konstantino Laskaris Teodoro I.a Laskaris Joan III.a Dukas Vatatzes Teodoro II.a Laskaris Joan IV.a Dukas Laskaris
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 1261–1453	Mikel VIII.a Paleologo Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo Androniko III.a Paleologo Joan V.a Paleologo Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno Joan V.a Paleologo Androniko IV.a Paleologo Joan VII.a Paleologo Androniko V.a Paleologo Emanuel II.a Paleologo Joan VIII.a Paleologo Konstantino XI.a Paleologo
Letra etzanean usurpatzaile edo enperadorekideak.