Rogelio Yrurtia

Rogelio Yrurtia
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Buenos Aires, 1879ko abenduaren 6a
Herrialdea	Argentina
Heriotza	1950eko martxoaren 4a (70 urte)
Hezkuntza
Heziketa	National School of Buenos Aires (en)
Jarduerak
Jarduerak	eskultorea eta margolaria
Lantokia(k)	Paris
Kidetza	National Academy of Fine Arts (Argentina) (en)

Rogelio Yrurtia (1879ko abenduaren 6a – 1950eko martxoaren 4a) Argentinako eskola errealistako eskultore ospetsua izan zen.

Bizitza eta lana

Argentinako Buenos Airesen jaio zen 1879an euskal etorkinen semea, Rogelio Yrurtia bertako Arte Ederren Sustapenerako Elkartean izena eman zuen 1899an. Ikasle trebea zen eta Parisera bidaiatzeko beka bat azkar irabazi zuen. Bertan, Académie Julien entzutetsura joan zen, eta Jules-Felix Coutanen aprendiz izan zen. 1903an, Frantziako Artisten Elkarte Nazionalean bere lehen erakusketa ziurtatuta, Sari Nagusia lortu zuen 1904ko Louisiana Purchase Exposition-en St. Louis-en (Missouri).

Yrurtia 1905ean itzuli zen Buenos Airesera, eta bertan erakusketa ugari aurkeztu zituen eta, 1907an, 1820ko hamarkadako Manuel Dorrego estatu-gizon argentinarraren monumentua egiteko enkargua jaso zuen. Bartzelonara (Katalunia) lekualdatuz, bere lanak 1911ko Nazioarteko Arte Erakusketan Sari Nagusia irabazi zuen. 1916an Buenos Airesera itzuli zenean, Bernardino Rivadavia Argentinako lehen presidente konstituzionalaren irudi bat zizelkatzeko enkargua jaso zuen Yrurtiak, bere omenez Miserere Plazarako aurreikusitako mausoleo baterako (aipatzekoa da 1845ean erbestean hil zen Rivadavia, bere gorpuzkinak Argentinara ez itzultzeko eskatu zuen).

Argentinan eta atzerrian arrakastaz erakusten jarraituz, Buenos Aires hiriak monumentu bat sortzea agindu zion Colon pasealekuan, hirigunetik hegoaldean dagoen bide garrantzitsu batean, erdiko plaza bat apaintzeko. Monumentua, Lanari oda , 1927an inauguratu zen eta Yrurtiaren lanik handinahiena da, dudarik gabe bere ezagunena izaten jarraitzen du. Carlos Delcasse industrialariak eta filantropoak Yrurtiari agindu zion Vicente López Buenos Airesko auzoan bere kripta egiteko, eskultore ezagunak 1936an amaitu zuena. Lanik aipagarriena, Justicia, Delcassek eskatuta sortu zuen; jurista ez bada ere, Delcassek «epaitegiaren laguntzat» zuen bere burua. Eskultura brontzez erreproduzitu zuen Argentinako Auzitegi Gorenerako .

1937an Rosarioko Juan B. Castagnino Arte Eder Museoaren inaugurazio handirako Moises bat sortuz, Yrurtia Arte Ederren Akademia Nazionaleko kide sortzaileetako bat izan zen 1938an eta aldian-aldian erakusketak egiten jarraitu zuen, bere etxe barrokotik lan egiten, Buenos Aireseko Belgrano auzoan. Yrurtia bertan hil zen 1950ean, bere etxea museo gisa utziz. The Boxers, bere azken lanetako bat, erdiko patioan dago.

Iruditegia

• 
  Lanari oda
• 
  Lanari oda – xehetasuna
• 
  Bernardino Rivadaviaren monumentua
• 
  Los boxeadores, Yrurtia Museoa
• 
  Alegoría de la Fatalidad (1926), Manuel Dorregoren Monumentuaren zatia, Buenos Aires

Kanpo estekak

• (Gaztelaniaz)ArteSur:Rogelio Yrurtia
• (Gaztelaniaz)Yrurtia Museoa

• Datuak: Q5687551
• Multimedia: Rogelio Yrurtia / Q5687551