Edukira joan

John Terborgh

Wikipedia, Entziklopedia askea
John Terborgh

Bizitza
JaiotzaWashington, 1936ko apirilaren 16a (88 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Hezkuntza
HeziketaHarvard Unibertsitatea 1963) Doktoretza
Harvard College (en) Itzuli
Tesi zuzendariaKenneth V. Thimann (en) Itzuli
Doktorego ikaslea(k)John R. Faaborg (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakbiologoa
Enplegatzailea(k)Duke Unibertsitatea
Jasotako sariak
KidetzaAmeriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
nicholas.duke.edu…

John Whittle Terborgh (1936ko apirilaren 16a) ekologo estatubatuarra da, Duke Unibertsitateko James B. Duke Ingurumen Zientzietako irakaslea eta Kontserbazio Tropikalerako Zentroko zuzendarikidea.[1] Zientzia Akademia Nazionaleko kidea da,[2] eta azken hogeita hamabost urteotan aktiboki parte hartu du natura kontserbazio gaietan eta ekologia tropikalean.[1] Mundu mailako autoritate nagusia da baso neotropikaletako hegazti eta ugaztunen ekologian, baita kate trofikoen, harraparien eta ekosistemen funtsezko espezieen ikerketan.[3] 1973az geroztik, Cocha Cashu Estazio Biologikoa zuzentzen du, Peruko Manu Parke Nazionaleko ekologia tropikaleko ikerketa estazioa.[4]

Ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arlington-en (Virginia) hazi zen eta Harvard Unibertsitatean lizentziatu zen 1958an eta 1963an doktoretza lortu zuen unibertsitate berean, besteak beste, Ernst Mayr biologo ebolutibo ospetsuaren gainbegiratzepean lanean.[5] Bere ikerketa Marylandeko Unibertsitatean garatu zuen eta gero, 18 urtez, Princetongo Unibertsitateko fakultatean. 1989an, Terborgh Duke Unibertsitatean hasi zen lanean, Duke University Center for Tropical Conservation zentroa sortuz.[6]

1973an, Terborghek ikerketa zientifikorako estazio bat ezarri zuen Manu Parke Nazionalean, Peruko oihanean. Geroztik, 100 zientzialarik baino gehiagok ikerketa proiektuak egin dituzte bertan. 1970eko hamarkadaz geroztik, zientziarako dozenaka txori espezie deskribatu eta aurkitu ditu Terborghek.[7]

Jared Diamondek, besteak beste, ekologia tropikalaren gurasoetako bat eta "landa-biologo onena" gisa kontsideratzen du John Terborgh.[8] Terborgh aitzindaria izan da gaur egun ekologian erabiltzen diren teknika askotan eta Peruko oihanean egindako bere aurkikuntzek funtsezko eginkizuna izan dute gaurko ekologiaren kontzeptu-esparruan. Bere lanak aipatuenetakoak dira eta eragin handia izan dute ekologoen komunitatean.[9][10]

Horretaz gain, naturaren kontserbazioarekin zerikusia duten hainbat batzordetan eta aholku-batzordetan parte hartu du, besteak beste; Wildlands Project, Cultural Survival, The Nature Conservancy, The World Wildlife Fund, Naturaren Kontserbaziorako Nazioarteko Batasuneko primate eta ekologia talde espezializatuetan eta Peruko ingurumen erakunde ezberdinetan.[11]

Terborgh eta bere lana kontserbazioaren biologian munduko liderrak diren beste zientzialariekin batera nabarmendu zen 2018an estreinatu zen The Serengeti Rules dokumentalean.[12]

Sariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1984an John Simon Guggenheim Memorial Foundation-en ikerketa-beka bat jaso zuen. 1987an, Terborgh Amerikako Arte eta Zientzien Akademiarako hautatu zuten. 1989an Zientzia Akademia Nazionaleko kide egin zuten. 1992an The Wildlife Society-ren Wildlife Publication Award saria jaso zuen. Urte bereko ekainean Terborghek MacArthur Fellowship bat jaso zuen ekologia tropikalean egindako lan bikaina saritzeko, eta 1996ko apirilean Zientzia Akademia Nazionaleko Daniel Giraud Elliot domina jaso zuen bere ikerketagatik.[13] 2005ean Biologia Tropikalaren eta Kontserbazioaren Elkarteko Ohorezko Kide hautatu zuten, Brasilgo Uberlândian egindako urteko bileran.[14] 2012an, The Ecological Society of America-ko ohorezko kideen artean aukeratu zuten, ekologiaren munduko erakunderik garrantzitsuena eta 100 urte baino gehiagoko historia duena, sari hau banatzen zen lehen aldia izanik bizirik dauden munduko ekologo garrantzitsuenak saritzeko.[15] Bere ekarpenak Perun ere nabarmendu dira, hainbat hamarkadatan lan egin duen herrialdean hain zuzen ere.[16]

Jared Diamond biologoak Aegotheles affinis terborghi azpiespeziea izendatu zuen bere omenez 1967an[17] eta James V. Remsen ornitologoak Atlapetes terborghi 1993an. Harrezkero, beste hainbat espezie izendatu dira bere omenez.

Lanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Terborgh 300 artikulu zientifiko eta saiakera ezagun baino gehiagoren egilea da, eta hainbat libururen egilea edo editorea:

  • Requiem for Nature. Island Press. 2004. p. 256. ISBN 1-55963-588-6.
  • Making parks work: strategies for preserving tropical nature. Island Press. 2002. p. 511. ISBN 1-55963-905-9.
  • Diversity and the Tropical Rain Forest. Scientific American Library. 1992. p. 242. ISBN 0-7167-5030-9.
  • Where Have All the Birds Gone? Essays on the Biology and Conservation of Birds That Migrate to the American Tropics. Princeton University Press. 1989. p. 224. ISBN 0-691-02428-6.
  • Five New World Primates: A Study in Comparative Ecology. Princeton University Press. 1983. p. 260. ISBN 0-691-08338-X.
  • Trophic cascades: predators, prey, and the changing dynamics of nature. Island Press. 2010. p. 488. ISBN 978-1597264877
  • Continental Conservation: Scientific Foundations of Regional Reserve Networks. Island Press. 1999. p. 227. ISBN 978-1559636971

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b «National Geographic's Strange Days on Planet Earth . Predators . John Terborgh, PhD | PBS» www.pbs.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  2. ↑ «John Terborgh» www.nasonline.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  3. ↑ «JCU snares eco expert» The Cairns Post 2015-10-24 (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  4. ↑ (Ingelesez) «John W. Terborgh, Ph.D.» pew.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  5. ↑ (Ingelesez) Diamond, Jared. (2007-10). «An incomparable life» Nature 449 (7163): 659–660.  doi:10.1038/449659a. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  6. ↑ (Ingelesez) «Dr. John Terborgh» Rainforest Trust (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  7. ↑ (Ingelesez) «Search» www.gbif.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  8. ↑ (Ingelesez) Shellenberger, Michael; Nordhaus, Ted. (2009-03-10). Break Through: Why We Can't Leave Saving the Planet to Environmentalists. HMH ISBN 978-0-547-34837-7. (Noiz kontsultatua: 2022-05-10).
  9. ↑ (Ingelesez) «John W. Terborgh» www.macfound.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  10. ↑ (Ingelesez) Beehler, Bruce M.. (2008-10-01). Lost Worlds: Adventures in the Tropical Rainforest. Yale University Press ISBN 978-0-300-14952-4. (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  11. ↑ «Board of Directors | Wildlands Network» web.archive.org 2015-09-10 (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  12. ↑ (Ingelesez) «John Terborgh» The Serengeti Rules (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  13. ↑ «NAS Award in the Evolution of Earth and Life» www.nasonline.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  14. ↑ tropicalbiology.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  15. ↑ (Ingelesez) ESA Fellows – The Ecological Society of America. (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  16. ↑ «Conoce a los ganadores del Premio para la Conservación Carlos Ponce del Prado 2020» www.conservation.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
  17. ↑ Diamond, Jared. (1967). New Subspecies and Records of Birds from the Karimui Basin, New Guinea. THE AMERICAN MUSEUM OF NATURAL HISTORY.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Terborgh&oldid=8965850"(e)tik eskuratuta