Isabel Parra
| Isabel Parra | |
|---|---|
 (2018) | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Santiago, 1939ko irailaren 29a (85 urte) |
| Herrialdea |  Txile |
| Familia | |
| Aita | Luis Cereceda |
| Ama | Violeta Parra |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Haurrideak | ikusi
|
| Leinua | Parra Family (en)  |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | abeslaria eta kantugilea |
| Jasotako sariak | |
| Kidetza | Berlingo Arteen Akademia |
| Genero artistikoa | herri-musika Txileko Kantagintza Berria protesta abestia |
| Ahots mota | dramatic mezzo-soprano (en) |
| Musika instrumentua | gitarra ahotsa Venezuelan cuatro (en) Dunbala |
| Diskoetxea | Warner Music Group Arena Producciones DICAP Alerce |
      | |
Violeta Isabel Cereceda Parra, ezagunagoa Isabel Parra izenez [1][2] (Santiago, Txile, 1939ko irailaren 29a) txiletar egile abeslaria, interpretatzailea eta folklorista da.[3][4] Txileko Kantagintza Berriaren ordezkari nagusietako bat da.[5][6]
Bizitza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Isabel Parra Violeta Parraren alaba da eta haren ondarea, Violeta Parra Fundazioaren bidez zabaltzeko arduradun nagusia. Isabel amarekin batera hasi zen estilo desberdinetako errepertorio herrikoia abesten Santiagoko hainbat lokaletan. Folklorean sustraitutako kantari lana Parisen hasi zen, Ángel Parra nebarekin batera kantatuz eta Los Parra de Chillán izeneko LP-a grabatuta.[7] Txilen Demon zigiluarekin grabatzen hasi zen Neo folklorearen hasieran, baina berehala lortu zuen mugimendu horretatik bereiztea, gaia eta interpretazio-estiloa zela eta. Txileko kulturari funtsezko ekarpena egin zion, Angelekin batera Peña de los Parra sortzean eta Silvio Rodríguezen konposizioak Txilen zabaltzean. Hirurogeiko hamarkadaren amaieran, Txileko Kantagintza Berria delakoaren zutabe bihurtu zen, eta ospetsu egin zen Cantando por amor, Lo más quiero eta beste konposizio batzuekin. 1968ko abuztuan, Iglesia Joven mugimenduarekin bat egin zuen Santiagoko katedralaren okupazioan, eta esparruaren barruan kantatu zuen, fededunei sarrera debekatzen zitzaien bitartean.
Erbestea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Augusto Pinochet diktadoreak 1973an Salvador Allende presidente sozialistaren aurka egindako kolpe militarraren ondoren, Isabel Frantziara joan zen—1974ko otsailean iritsi zen Milena alabarekin—, eta, ondoren, Argentinara, 1987an Txilera itzultzeko.[7] Garai hartakoak dira beste gai famatu batzuk, hala nola erbesteari buruzko Ni todo el tierra entera, edo Como una historia, Víctor Jarari eskainia. Denboraldi horren zati handi bat Patricio Castillorekin partekatu zuen, bere grabazio eta errezitaldietan musikari nagusi bihurtu baitzen. Dokumentu, gutun, testigantza eta argazkietan oinarrituta, El libro mayor de Violeta Parra, 1985ean Madrilen argitaratu zen biografia ere antolatu zuen.[8][9]
Txilera itzultzea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Diktadurak itzultzeko ezarri zituen eskakizunengatik, neurri batean, Txilerako itzulerak ez zuen nahi adinako arrakastarik izan. Txilera itzuli eta demokrazia berrezarri zenetik, Violeta Parra Fundazioaren lanean jardun zuen. Harrezkero, argitaratu gabeko abestien bi disko bakbaino ez ditu kaleratu (Lámpara melodiosa eta Colores), gehi antologia bat eta bi konpilazio argitaratu gabeko gai batzuekin (Poemas eta Puras cuecas). 2005ean, Viñako Kantu Jaialdiaren folklore-gaitasuna irabazi zuen Cuecas al sol abestiarekin, Camila Méndezek interpretatua. 2004 eta 2006 urteen artean, Canto para una semilla filmaren berrestreinaldian parte hartu zuen, Inti-Illimani Historikoarekin batera.
2003an, Ni toda la tierra entera argitaratu zuen, kontzertuetako "afiche"-en erreprodukzioak, Thiago de Mello poeta brasildarraren, Silvio Rodríguez trobadore kubatarraren eta bere aita Luis Cerecedaren abestiak eta gutunak biltzen dituen lekukotza, eta beste musikari batzuen argazkiak.[4] 2013an berrargitalpen bat atera zuen, Cuarto Propio zigiluarekin. Hauxe azaldu zuen Isabelek:
«Milaka txiletarrek bizi izan zuten erbesteratzea ez ahaztea da nire asmoa. Ezin da ahaztu historia beldurgarri hori, eta liburua diktadurak utzitakoaren testigantza da.»[10]
Diskografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Diskografia emankorra du, eta hogei disko baino gehiago ditu bakarlari gisa. Disko horiei Ángel Parra nebarekin batera Isabel eta Ángel Parra bikotean argitaratu zituenak gehitu behar zaizkie, baita laguntzaile gisa parte hartu dituen albumak edo beste interpretatzaile batzuekin batera interpretatutakoak ere.
Hona hemen bere albumak. Gainerakoak eranskinetan daude.[11][3][12][13]
Isabel eta Ángel Parra
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1963 - Au Chili avec los Parra de Chillán
- 1966 - Txileko Los Parra
- 1967 - Violeta Parrarena
- 1968 - La peña de los Parra, II
- 1976 - Isabel eta Angel Parra
- 1981 - Isabel eta Ángel Parra
Bakarlari gisa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1968 - Isabel Parra, vol. 2
- 1969 - Cantando por amor
- 1970 - Violeta Parra
- 1971 - De aquí y de allá
- 1972 - Canto para una semilla (con Inti-Illimani y Carmen Bunster)
- 1972 - Isabel Parra y parte del Grupo de Experimentación Sonora del ICAIC (con el GESI)
- 1974 - Vientos del pueblo (con Patricio Castillo)
- 1976 - Isabel Parra de Chile
- 1976 - Recital Club Vanguardia (con Patricio Castillo)
- 1977 - Cantos de Violeta
- 1978 - Canto per un seme (con Inti-Illimani y Edmonda Aldini)
- 1978 - Canto para una semilla (con Inti-Illimani y Marés González)
- 1978 - Isabel Parra en Cuba
- 1979 - Acerca de quien soy y no soy
- 1983 - Tu voluntad más fuerte que el destierro
- 1985 - Chant pour une semence (con Inti-Illimani y Francesca Solleville)
- 1987 - Enlaces
- 1994 - Lámpara melodiosa (Como dos ríos)
- 2000 - Colores
- 2002 - Poemas
- 2003 - Ni toda la tierra entera (CD del libro)
- 2007 - Continuación (con Roberto Trenca)
- 2014 - Con los pies en la Tie
Filmografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Urtea | Izenburua | Rola | Oharrak | Erref.: |
|---|---|---|---|---|
| 1970 | Autorretrato | Musika | Fikziozko film luzea | [14] |
| 1983 | Chile, no invoco tu nombre en vano | Musika | Film luze dokumentala | [15] |
| 1984 | Regreso | Musika | Film labur dokumentala | [16] |
| 2002 | Cofralandes IV – Evocaciones y valses | Interpretea | Film luze dokumentala | [17] |
| 2015 | Perla | Musika | Fikziozko film luzea | [18] |
Iruditegia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]-
-
Isabel Parra, Violeta Parra Fundazioko lehendakaria, eta Cecilia García-Huidobro Moroder, Violeta Parra Museoko zuzendaria (2018) Santiago Liburuaren Nazioarteko Azokan
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Quetzal: Gabriele Töpferwein. (diciembre de 2009). Hommage an Isabel Parra. .
- ↑ «http://transparenciaactiva.cultura.gob.cl/index.php/historicos/desplegarHistoricos?ano=2007&tipo=Transferencias_OtrasTransferencias_Fondos_Musica_Premios&width=1200&height=500» transparenciaactiva.cultura.gob.cl.
- ↑ a b MusicaPopular.cl. Isabel Parra. .
- ↑ a b «Isabel Parra» Isabel Parra | MusicaPopular.cl.
- ↑ «ISABEL PARRA: “LA HISTORIA PONDRÁ LAS COSAS EN SU LUGAR”» patrimonio.cl.
- ↑ «Isabel Parra: “La Violeta está aquí para recordarnos quiénes somos”» uc.cl.
- ↑ a b «Isabel Parra (1939- ) - Memoria Chilena, Biblioteca Nacional de Chile» www.memoriachilena.gob.cl.
- ↑ «"El libro mayor de Violeta Parra" vuelve corregido y aumentado [artículo Isabel Parra»] BND: Archivo de referencias críticas.
- ↑ «El libro mayor de Violeta Parra» Museo Violeta Parra.
- ↑ Javier García. Isabel Parra: "El museo de Violeta lleva 20 años esperando", La Tercera, 22 de marzo de 2013; consultado el 22 de marzo de 2013
- ↑ Cancioneros.com. Discografía de Isabel Parra. .
- ↑ (Gaztelaniaz) Anexo:Discografía de Isabel y Ángel Parra. 2020-04-08 (Noiz kontsultatua: 2022-02-08).
- ↑ (Gaztelaniaz) Anexo:Discografía de Isabel Parra. 2021-05-21 (Noiz kontsultatua: 2022-02-08).
- ↑ «Autorretrato (1970, 1973)» cinechile.cl.
- ↑ «Chile, no invoco tu nombre en vano (1983)» cinechile.cl.
- ↑ «Regreso (1984)» cinechile.cl.
- ↑ «Cofralandes IV – Evocaciones y valses (2002)» cinechile.cl.
- ↑ «Perla (2015)» cinechile.cl.
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1985 - Violeta Parraren liburu nagusia
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q6077732
Multimedia: Isabel Parra / Q6077732