Urkabustaiz

Urkabustaiz
	Araba, Euskal Herria
	Izarra, Urkabustaizko udalburua
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Araba
Eskualdea	Gorbeialdea
Izen ofiziala	Urkabustaiz
Alkatea	Xabier Alvarez de Arkaia Fernandez de Landa ( Euskal Herria Bildu )
Posta kodea	01440
INE kodea	01054
Herritarra	urkabustaiztar
Kokapena
Koordenatuak	42°57′17″N 2°54′12″W / 42.954722222222°N 2.9033333333333°W
Azalera	60,49 km²
Garaiera	633 metro
Distantzia	27 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria	1.434 (2023); 26 (2022)
Dentsitatea	22,09 bizt/km²
Hazkundea; (2003-2013)	% 41,77
Zahartze tasa	% 13,85
Ugalkortasun tasa	‰ 72,61
Ekonomia
Jarduera tasa	% 87,78 (2011)
Genero desoreka	% 5,39 (2011)
Langabezia erregistratua	% 8,96 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 31,33 (2010)
Kaleko erabilera	% 17.8 (2016)
Etxeko erabilera	% 13.34 (2016)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.urkabustaiz.eu/

Urkabustaiz Arabako ipar-mendebaldeko udalerri bat da, Zuia-Gorbeialdeako kuadrillakoa. Arabaren ipar-mendebaldean dago, Gasteiztik 27 bat kilometrora, komunikazioen bidegurutze garrantzitsu batean. Herri txikiz osaturiko udalerria da, populazio gutxikoa eta nagusiki nekazaritzari lotutakoa.

Izarra da herriburua.

Geografia

Urkabustaiz udalerriaren mapa

Udalerria isurialde kantabriarraren eta mediterraneoaren mugan dago kokaturik, iparraldera begira, eta bi gune erabat ezberdin ditu. Alde batetik, hegoaldea eta erdialdea larrez eta basoz estalitako lautada bat da, muinotxoz jositakoa, 600-850 metroko garaieran dagoena; iparraldean, berriz, Altube ibaiak osatzen duen arroa dago, batez ere pagadiz estalia, 400 metroko garaiera inguruan. Bi alde hauek banatuz, oso aldapatsua den kare-harrizko aurrealde bat dago.

Udalerriak ez dauka mendi alturik, baina udalaren ipar-ekialdean Gorbeia mendia dago.

Kokagune geografiko berezia denez, bidegurutze historikoa izan zen, Leintzerako, Arabako Lautadarako, Urduñarako eta Miranda de Ebrorako bideak lotzen zituena. Gaur egun ere, Bizkaia eta Araba lotzen dituzten bide nagusiak igarotzen dira bertatik. Bilbo eta Miranda lotzen dituen trenbideak udalerria gurutzatzen du iparraldetik hegoaldera, eta geltokia dauka Izarran. AP-68 autopista ere udalerriaren ekialdetik igarotzen da, eta Bilbo eta Miranda lotzen ditu honek ere. Bestalde, udalerriaren ekialde horretan, baina Izarratik 2 kilometro ingurura, AP-68 eta Gasteizera doan N-622 autobidearen lotunea dago.

Goiuriko ur-jauzia (Goiuri-Ondona, Urkabustaiz)

Udalerri mugakideak

Iparraldean: Zuia eta Amurrio.
Hegoaldean: Kuartango.
Ekialdean: Zuia.
Mendebaldean: Amurrio eta Urduña.

Historia

Urkabustaiz izena Urkaerria eta Bustaiz antzinako izenek konposatua da. Urkaerriak Goiuri-Ondona, Oiardo, Uzkio eta Untzaga-Apregindana herriak biltzen zituen. Bustaizek, berriz, Beluntza eta Izarra.

Banaketa administratiboa

Udalerria hamar herriz osatua dago:

Demografia

Lehen sektoreari oso lotuta dagoen udalerria izanik, Urkabustaizek populazioa galdu zuen etengabe XX. mendearen bigarren erdian, bertakoak hirira joatearen ondorioz. XXI. mendean, berriz, populazioaren biziberritzea gertatu da, komunikazio bideak hobetzean hiriko jende asko bertaratu baita.

Urkabustaizko biztanleria

Politika

Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Urkabustaizen»

Urkabustaizko udaletxea, Izarran

2023-2027 legegintzaldia

2023ko hauteskundeen ondorengo Urkabustaizko udalbatza
Alderdia		2023ko maiatzak 28
Alderdia		Zinegotziak	Boto kopurua
	Euskal Herria Bildu (EH Bildu)	6 / 9	409 (% 58,26)
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	3 / 9	261 (% 37,18)
	Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE)	0 / 9	17 (% 2,42)
	Alderdi Popularra (PP)	0 / 9	15 (% 2,14)
Datuen iturria: Hauteskunde emaitzak. Eusko Jaurlaritza

Alkateak

Hauek izan dira Urkabustaizko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia^[4]
Angel Hernandez Mendiguren^[4]^[5]^[6]	1979	1983		Euzko Alderdi Jeltzalea
Aurelio Velasco Uriarte^[4]^[5]	1983	1987		Euzko Alderdi Jeltzalea
Aurelio Velasco Uriarte^[4]^[5]	1987	1991		Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias^[4]^[5]^[7]	1991	1995		Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias^[4]^[5]^[7]	1995	1999		Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias^[4]^[7]	1999	2003		Euzko Alderdi Jeltzalea
Francisco Javier Carro Iglesias^[4]^[7]	2003	2007		Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
Jesus Angel Herrero Manzano^[4]^[8]	2007	2011		Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Antonio Lopez Goitia^[4]^[9]	2011	2015		Bildu
Begoña Ganzabal Zurbitu^[4]^[10]^[11]^[12]^[13]	2015	2019		Euzko Alderdi Jeltzalea
Xabier Alvarez de Arkaia Fernandez de Landa^[4]^[13]^[14]^[15]^[16]	2019	2023		Euskal Herria Bildu
Xabier Alvarez de Arkaia Fernandez de Landa^[16]^[17]	2023	Jardunean		Euskal Herria Bildu

Garraioa

Araba Bus sareko eta lineek zerbitzua ematen diote udalerri honi:

Araba Bus

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
14	Gasteiz (geltokia)	Zaitegi • Murgia • Sarria • Murgia (Paularrak) • Ametzaga • Beluntza (Soleta)	Izarra⁠
15	Gasteiz (unibertsitatea)	Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (geltokia) • Zaitegi • Murgia • Sarria • Murgia (Paularrak) • Ametzaga • Beluntza (Soleta) • Izarra • Lezama • Larrinbe • Amurrio • Amurrio (San Jose) • Luiaondo (Malato) • Luiaondo • Laudio (Gurutze Gorria) • Laudio • Areta • Laudio (Ugarte) • Okondo	Artziniega

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:

Eskualdeko Garraioa

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
3	Amurrio Urduña	Tertanga • Delika • Artomaña • Aloria • Urduña (geltokia) • Lekamaña • Saratxo • Inoso • Ziorraga • Baranbio • Lezama • Larrinbe • Amurrio (gasolindegia) • Amurrio (geltokia)	Amurrio Urduña⁠
5	Urduña Izarra Murgia Gopegi	Urduña (suhiltzaileak) • Apregindana • Untzaga • Uzkio Urkabustaiz • Oiardo • Goiuri • Beluntza • Ziorraga • Altube • Gillerna • Lukiano • Aperregi • Donamaikia • Jugo • Bitoriano • Zarate • Markia • Sarria • Olano • Letona • Zaitegi	Urduña Izarra Murgia Gopegi

Euskara

2016an Urkabustaizko biztanleen artean %48,3 euskaldunak ziren.

Ondasun nabarmenak

Izarra erreka, Izarra auzoaren gertu.

Goiuriko ur-jauzia.
Gibijoko mendilerroa.
Urkabustaizko erromanikoa; ikusgarriena Beluntzako San Petri eliza da, XIII. mendekoa.
San Pedro mendia, gerra zibilaren lubakiak aurkitzen diren tokian.

Urkabustaiztar ezagunak

Martin Alonso Sarria abeziarra, politikari eta historialaria (?-1642).
Antonio Ortiz de Urbina abeziarra, apaiza, idazle eta antropologoa (1934-2001).
Galo Martinez de la Pera izarrarra, idazlea (1945-).
Zigor Enbeita abornikanoarra, bertsolaria (1971-).

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-22).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e «Urkabustaiz» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
↑ (Gaztelaniaz) Cañamero Redondo et al., Antonio. (1982). Enciclopedia Histórico Geográfica de Álava. Haranburu Editor, (IV. Liburukia) 70 or..
↑ ^a ^b ^c ^d (Gaztelaniaz) «Ocho ex alcaldes alaveses cuentan cómo es su nueva vida sin el bastón de mando.» El Correo 2007-07-15 (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
↑ (Gaztelaniaz) «Diputacion y alcaldes alaveses dudan de la calidad del gas suministrado por Repsol» Gara 2011-03-12 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
↑ (Gaztelaniaz) «“Somos los primeros que queremos que Izarra tenga un uso”» Diario de Noticias de Álava 2014-10-04 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
↑ (Gaztelaniaz) «Izarra busca renacer con un proyecto ligado al turismo» Gasteiz Hoy 2016-06-17 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
↑ (Gaztelaniaz) «La Diputación de Álava reitera en Urkabustaiz su apuesta por el equilibrio territorial» Europa Press 2016-12-14 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
↑ (Gaztelaniaz) «Zuia, Urkabustaiz y Kuartango se alían por la salud» Diario de Noticias de Álava 2017-10-02 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) «Encaje de bolillos municipal» Diario de Noticias de Álava 2019-06-10 (Noiz kontsultatua: 2023-10-09).
↑ (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).
↑ (Gaztelaniaz) «Sequía en Álava: Zuia y Urkabustaiz exigen una solución urgente al problema de abastecimiento» Cadena SER 2022-10-24 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).
↑ ^a ^b «EH Bilduren aginte makila kolokan da Legution - Gorbeialdea» Alea 2023-05-29 (Noiz kontsultatua: 2023-07-03).
↑ (Gaztelaniaz) «Estos son los 53 alcaldes de los pueblos de Álava» Gasteiz Hoy 2023-06-17 (Noiz kontsultatua: 2023-06-19).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa

Datuak: Q1445218
Multimedia: Urkabustaiz / Q1445218
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Urkabustaiz

[Udalbiltza-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.

[2] «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).

[3] «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).

[:0-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-22).

[:1-5] «Urkabustaiz» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).

[6] (Gaztelaniaz) Cañamero Redondo et al., Antonio. (1982). Enciclopedia Histórico Geográfica de Álava. Haranburu Editor, (IV. Liburukia) 70 or..

[:2-7] (Gaztelaniaz) «Ocho ex alcaldes alaveses cuentan cómo es su nueva vida sin el bastón de mando.» El Correo 2007-07-15 (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).

[8] (Gaztelaniaz) «Diputacion y alcaldes alaveses dudan de la calidad del gas suministrado por Repsol» Gara 2011-03-12 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).

[9] (Gaztelaniaz) «“Somos los primeros que queremos que Izarra tenga un uso”» Diario de Noticias de Álava 2014-10-04 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).

[10] (Gaztelaniaz) «Izarra busca renacer con un proyecto ligado al turismo» Gasteiz Hoy 2016-06-17 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).

[11] (Gaztelaniaz) «La Diputación de Álava reitera en Urkabustaiz su apuesta por el equilibrio territorial» Europa Press 2016-12-14 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).

[12] (Gaztelaniaz) «Zuia, Urkabustaiz y Kuartango se alían por la salud» Diario de Noticias de Álava 2017-10-02 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).

[:4-13] (Gaztelaniaz) «Encaje de bolillos municipal» Diario de Noticias de Álava 2019-06-10 (Noiz kontsultatua: 2023-10-09).

[14] (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).

[15] (Gaztelaniaz) «Sequía en Álava: Zuia y Urkabustaiz exigen una solución urgente al problema de abastecimiento» Cadena SER 2022-10-24 (Noiz kontsultatua: 2023-04-15).

[:3-16] «EH Bilduren aginte makila kolokan da Legution - Gorbeialdea» Alea 2023-05-29 (Noiz kontsultatua: 2023-07-03).

[17] (Gaztelaniaz) «Estos son los 53 alcaldes de los pueblos de Álava» Gasteiz Hoy 2023-06-17 (Noiz kontsultatua: 2023-06-19).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]