Tejo (planedo)
Tejo estas petolnomo de hipoteza praplanedo, kiu antaŭ ĉ. 4,5 miliardoj da jaroj koliziis kun la pra-tero tiel estigante la teron kaj la lunon.
Tejo mem detruiĝis dum la alfrapo, multe da ĝia materio integriĝis en la tero, la forŝprucita materialo ek-orbitis ĉirkaŭ la tero kaj pro gravito rekolektiĝis kaj formis la lunon.
Laŭ tiu teorio Tejo estis simile grande kiel Marso. Tejo mem formiĝis el materialo, kiu kolektiĝis en Lagrange-punkto L4 de la sistemo suno-tero[1]
Scienca fono
[redakti | redakti fonton]Komparante la izotopojn en tera kaj luna roko oni trovas, ke la materio de la luno grandparte venas el la terkrusto de la pratero, ne estas granda diferenco inter ambaŭ, ambaŭ konsistas precipe el silikatoj. Tial oni devas supozi, ke pra-tero kaj Tejo estiĝis el la sama materialo, do en sama distanco de la suno.
En la sama distanco al la suno du planedoj povas estiĝi nur se ili troviĝas en la Lagrange-punktoj, alie ili rapide kolapsas en unu punkto. Modelkalkuloj montras, ke astro, kiu estiĝis en Lagrange-punkto 4 (L4) povas atingi la rapidecon de kolizio, kiu necesas por formigo de luno.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]
- Oksigenaj izotopoj en la juna sunsistemo germane
- La naskiĝo de la luno Arkivigite je 2011-05-12 per la retarkivo Wayback Machine de Mineralogia Instituto de la Universitato de Munkeno (germane))]
- Estiĝo de la luno kun animeoj germane
- Raporto pri simulitaj kalkuloj kun diversaj parametroj por Tejo (PDF 2,01 MB)
Literaturo kaj referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Belbruno & Gott III (vidu la menciitan literaturon)
- Carsten Münker et al: Evolution of planetary cores and the Earth - Moon system from Nb/Ta systematics. In: Science 301/2003, S. 84-87, ISSN 1095-9203
- Ulrich Wiechert et al: Oxygen Isotopes and the Moon-Forming Giant Impact. In: Science 294/2001, S. 345-348, ISSN 1095-9203
- A.N. Halliday: Terrestrial accretion rates and the origin of the Moon. In: Earth and Planetary Science Letters 176/2000, S. 17-30, ISSN 0012-821X
- E. Belbruno und R. Gott III: Where did the moon come from? In: The Astronomical Journal 129/2005, S. 1724-1745, ISSN 0004-6256
- K. Pahlevan und D.J. Stevenson: The Oxygen Isotope Similarity of the Earth and Moon: Source Region or Formation Process?" In: Proceedings of the 36th Annual Lunar and Planetary Science Conference, March 14-18, 2005, in League City, Texas Nr. 2382/2005
- Robin M. Canup, Southwest Research Institut ("Icarus", Bd. 168, Seiten 433-456)