Miksa Hell
| Maximilian Hell (1720-1792) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Observo pri la trairo de Venuso antaŭ la sundisko, verko publikigita en 1770.
| |||||
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 15-a de majo 1720 en Schemnitz, Sankta Romia Imperio | ||||
| Morto | 14-a de aprilo 1792 en Vieno, Aŭstra imperio | ||||
| Religio | katolikismo vd | ||||
| Lingvoj | latina • germana • antikva greka vd | ||||
| Ŝtataneco | Hungario  vd
| ||||
| Alma mater | Universitato de Vieno | ||||
| Familio | |||||
| Patro | Máté Kornél Hell vd
| ||||
| Gefratoj | József Károly Hell vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | astronomo pedagogo matematikisto fizikisto natursciencisto vd
| ||||
| Laborkampo | Astronomio, fiziko, matematiko, eduka sistemo kaj naturscienco vd
| ||||
| Aktiva en | Vieno • Eger • Levoča • Banská Bystrica • Trnava • Kluĵo vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | The astrodome of the Lyceum in Eger vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Miksa HELL [mikŝa], germane Maximilian Hell, hungare Hell Miksa estis hungara astronomo, fizikisto kaj matematikisto. Lia patro estis Máté Kornél Hell, lia frato estis József Károly Hell.
Miksa Hell naskiĝis la 15-an de majo 1720 en Selmec (nuntempa Banská Štiavnica en Slovakio). Ŝi mortis la 14-an de aprilo 1792 en Vieno.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Miksa Hell devenis el germana familio, li estis la lasta, 22-a filo. Li frekventis lernejojn precipe en Vieno, kie li studadis ankaŭ astronomion. Ekde 1746 li instruis lingvojn. En 1751 li estis nomumita pastro, sed post 4 jaroj li iris al Vieno, kie li estris la observatorion. Tie li atingis tutmondan famon. Pro invito de Kristiano la 7-a (Danio) li iris kune kun alia hungara astronomo János Sajnovics al la nuntempa Norvegio, kie li studadis la proksimiĝantan Venuson. Hejmenveninta li instalis 3 observatoriojn en Hungara reĝlando. Tiutempe li jam konfesis sin hungaro, sed verkadis latine, foje germane.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- skulptaĵo
- kratero en Venuso
- 3727 Maxhell
Verkoj (selekto)
[redakti | redakti fonton]
- Elementa algebrae Joannis Crivellii magis illustrata et novis demonstrationibus et problematibus aucta. Vindobonae, 1745.
- Adjumentum memoriae manuale chronologico-genealogico-historicum. Vindobonae, 1760. (Újabban: Monachii et Ingolstadii, 1763., Viennae, 1772., 1774. és 1789.)
- Compendia varia praxesque omnium operationum arithmeticarum. Claudiopoli, 1755.
- Elementa mathematicae naturalis philosophiae ancillantia ad praefixam in scholis normam concinnata. Pars I., Elementa arithmeticae numericae et litteralis seu algebrae. Claudiopoli, 1755. (és Bécs, 1761.)
- Exercitationum mathematicarum Partes Tres. Vindobonae, 1755. (Vindobonae, 1759., 1773. Claudiopoli. 1760.)
- Ephemerides astronomicae ad meridianum Vindobonensem. Vindobonae, 1757-93. (az 1760-71. évf. Lappországban történt utazása alatt Pilgram Antal adta ki )
- Dissertatio complectens calculos accuratissimos transitus Veneris per discum Solis in tertiam Junii 1769 praedicti... Viennae, 1760.
- Kurzer Unterricht der Oster-Feyer für den ungelehrten gemeinen Mann...Viennae, 1760.
- Introductio ad utilem usum magnetis ex calybe. Viennae, 1762. Viennae, 1762.)
- Transitus Veneris ante discum Solis. Anni 1761. Die Astronom. 5. Junii calculis definitus et methodo observanti illustratus. Viennae,
- Tabulae soldres. Viennae, 1763. (és Ephemerides 1764.)
- Tabulae lunares ad meridianum Parisinum... Viennae, 1763. (és Ephemerides de 1764.)
- Tabulae planetarum Saturni, Jovis, Martis, Veneris et Mercurii ad meridianum Parisinum... Viennae, 1763. (és Ephemerides de 1765.)
- De satellite Veneris... Viennae, 1765. (és Ephem. de 1766.)
- Elogium rustici Tyrolensis celeberrimi Petri Anich... Viennae, 1767. (és Ephem. de 1767.)
- Observatio transitus Veneris ante discum Solis die 3. Junii Anno 1769. Wardoëhusii... Hafniae, év n. (Ephem. de 1770. Observatio... Junii 1769. Wardoehusii facta et Societati regiae scientiarum Hafnensi die 24. Nov. 1769. praelecta... cz. Vindobonae, 1770.)[1]
- De parallaxi Solis ex observationibus transitus Veneris 1769. Hafniae, 1772. (és Ephem. de 1773.)
- Methodus astronomica sine usu quadrantis vel sectoris aut alterius cujusvis instrumenti in gradus circuli divisi... Hafniae, 1774. (germane: Beyträge zu verschiedenen Wissenschaften. Hafniae, 1775.)
- Max. Hell's Schreiben über die alhier in Wien entdeckte Magnetenkur, an einen seiner Freunde. Hafniae, 1775.
- Unpartheiischer Bericht der alhier gemachten Entdeckungen der künstlichen Stahlmagneten in verschiedenen Nervenkrankheiten. Hafniae, 1775.
- Erklärung über das zweite Schreiben Herrn D. Mesmers die Magnetkur betreffend an das Publikum. Wien. 29. Jäner, 1775. sat.
- Tabula geographica Ungariae veteris ex historia Anonymi Belae regis notarii. Pestini, 1801,
- P. Hell's Reise nach Wardoe bei Lapland und seine Beobachtung des Venus-Durchganges im J. 1769. Aus den anfgefundenen Tagebüchern geschöpft und mit Erläuterungen begleitet von Carl Ludwig Littrow. Wien, 1835.
Fontoj
[redakti | redakti fonton]- Hungara Vikipedio