Seksneŭtrala lingvaĵo

Seksneŭtrala lingvaĵo (ankaŭ nomata inkluziva lingvaĵo) estas lingvaĵo, kiu aŭ ne mencias sekson, aŭ konsideras ĉiujn seksojn kaj atentigas pri ĉiuj eblecoj de sekso kaj de la leganto kaj de la priskribato.

Seksneŭtrala lingvaĵo

Plimulto da Esperantaj vortoj, indikantaj ulon, estas seksneŭtralaj:

1) Ĝeneralaj bestaj kaj homaj radikoj: besto, homo, infano, orfo, persono, birdo, fiŝo, insekto, reptilio, simio k.a.

2) La sufiksoj -an-, -estr- -id-, -ist- kaj -ul-.

3) Participoj kun O-finaĵo: ...anto, ...into, ...onto, ...ato, ...ito, ...oto.

4) Ĉiuj bestospecioj: ansero, araneo, bovo, ĉevalo, ezoko, formiko, hundo, kato, koko, leono, lupo, muŝo, pasero, zebro k.a.

5) Diversaj ne-familiaj homaj rilatoj: amiko, ĉefo, gasto, kamarado, kolego, membro, najbaro k.a.

6) Profesioj kaj diversaj homaj roloj: aktoro, fripono, geografo, heroo, kelnero, majstro, mastro, ministro, monarĥo, moŝto, nobelo, pasaĝero, redaktoro, samurajo, sekretario, sklavo, studento, ŝoforo, tajloro, turisto, viktimo k.a.

7) Militistoj: adjutanto, generalo, kapitano, kaporalo, kolonelo, leŭtenanto, oficiro, soldato k.a.

8) Diversaj religiuloj: pastro, bonzo, derviŝo, diakono, episkopo, imamo, kardinalo, katoliko, papo, rabeno k.a.

9) Gentoj, landanoj, rasoj k.s.: Anglo, Arabo, Ĉino, Japano, Ruso, Svedo, Apaĉo, Cigano, Judo, Lapono, Slavo, indiĝeno k.a.

Seksneŭtralaj novradikoj

En Esperanto ekzistas kelkdekoj da neseksneŭtralaj vortoj, ĝenerale viraj. Por tiuj vortoj venis proponoj de novaj vortoj seksneŭtralaj. Ĝis nun ili estas malofte uzataj, eĉ malofte konataj, kaj ne estas agnoskitaj de la Akademio. Ampleksa argumentado (kun vidpunkto malsama ol la ĉi-tiea) troviĝas en jena artikolo.

Ekzemplo de neoficialaj seksneŭtralaj vortoj en Esperanto:

ri (riismo), vira hi kun neŭtrala li (hiismo), gi (giismo) aŭ ĝi (ĝiismo) – seksneŭtrale li/ŝi
parento – seksneŭtrale patr(in)o
eŝo – seksneŭtrale edz(in)o
fianceo – seksneŭtrale fianĉ(in)o
sahodo – seksneŭtrale frat(in)o
avuo – seksneŭtrale av(in)o
nepoto – seksneŭtrale nep(in)o
ĉaĉo – seksneŭtrale onkl(in)o
nievo – seksneŭtrale nev(in)o
kuzeno - seksneŭtrale kuz(in)o
anako – seksneŭtrale fil(in)o
kido – seksneŭtrale knab(in)o
viduo – seksneŭtrale vidv(in)o
sioro – seksneŭtrale sinjor(in)o

Vidu ankaŭ

Fontoj

Kategorio Seksneŭtrala lingvaĵo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)