Abatejo Sankta-Gvenoleo de Landévennec
| Malnova abatejo de Landévennec | |
|---|---|
| |
| abatejo • organizaĵo | |
| Loko | |
| Ŝtato |  Francio
|
| Regiono | Bretonio |
| Departemento | Finistère |
| Municipo | Landévennec |
| Geografia situo | 48° 17′ 25″ N, 4° 16′ 0″ U (mapo)48.290278-4.266667Koordinatoj: 48° 17′ 25″ N, 4° 16′ 0″ U (mapo) |
| Bazaj informoj | |
| Rito | Romkatolika neuzata ekde 1793 |
| Uzado | Abatejo laŭ benediktana ordeno |
| Arkitektura priskribo | |
| Konstrustilo | romanika |
| Konstruado | 5-a jc-11-a jc |
| Specifo | |
|
| |
| Ligiloj | |
La abatejo Sankta-Gvenoleo de Landévennec estas abatejo situanta sur la komunumo Landévennec en la departemento Finistère. Ĝi estus fondita en la 5-a jc de sankta Gvenoleo, tiel ĝi estus unu el la plej malnovaj kaj plej gravaj de Bretonio. La historiisto Arthur Le Moyne de la Borderie kvalifikis ĝin kiel la "koron de Bretonio". Forlasita en 1793, ĝi estis restarigita de nova benediktana komunumo en 1958, kiu tie konstruis novajn konstruaĵojn. Ĝi estas ano de la kongregacio de Subiaco.
La ruinoj de la malnova abatejo same kiel historia muzeo estas publike alireblaj.
La malnova abatejo de Sankta Gvenoleo estis klasita kiel monumento historia ekde la 26-a de majo 1992[1].
Geografio
[redakti | redakti fonton]La situo de la abatejo de Landévennec estas remarkinda : duoninsulo izolita inter la lasta meandro de la mara rivero Aulne kaj la rodo de Brest, meze de belega naturo kaj kvieto de la estuaro, Edeno, kie kelkaj monaĥoj decidis setli komence de la frua Mezepoko.
Historio
[redakti | redakti fonton]Malnova abatejo de sankta Gvenoleo[2]
[redakti | redakti fonton]La originoj de la abatejo
[redakti | redakti fonton]
Laŭ duba etimologio Landévennec signifus monaĥejon (bretonlingve lan) de la (malgranda) Gvenoleo (Guinnoc aŭ Vinnoc); sed Gwinnog estas la nomo de alia sanktulo, kaj la malnova formo de la nomo de fondinta sanktulo, sankta Gvenoleo estas certe Wingalloe.
Disĉiplo de Budok, kiu hejmigis sin kun monaĥoj sur la insulo Lavret, apud la insulo Bréhat, (departemento Côtes-d'Armor), Gvenoleo venis por ekloĝi kun dek unu kompanoj sur la loko de la estuaro de la rivero Aulne (Finistère), unue sur insulo Tibidy en 482 kaj, tri jarojn poste, en Landévennec. Li gajnis la amikecon de Gradlon, unua reĝo de Kernevo, samtempulo de sankta Korenteno, kiun oni konsideras kiel la unuan episkopon de Quimper.
La karolida abatejo
[redakti | redakti fonton]
Freŝaj elfosadoj, komencitaj en 1978, kaj faritaj de inter aliaj de Annie Bardel[3], konfirmis la konstruadon en ĉirkaŭ 500 de malgranda ortograma oratorio, situanta je kelkaj dekoj da metroj de gaŭla-romia setlejo, kaj ĉirkaŭata per tomboj, el kiuj eble tiu de sankta Gvenoleo[4]. La oratorio estis rekonstruita kaj pligrandigita en ĉirkaŭ 700, transformita en la unua monaĥejo konstruita dum la merovida epoko.
En 818, veninta por submeti la reĝon Morvan elektitan de la bretonoj, la imperiestro Ludoviko la Unua (dirata Ludoviko la Pia), filo de Karolo la Granda, konvinkita ke lia povo venis de Dio kaj deziranta unuigi la monaĥejajn regulojn, petis la tiaman abaton de Landévennec, Matmonoc, dum renkonto en Priziac, apud Gourin (Morbihan) renonci al siaj "skotaj kutimoj" (la regulo de sankta Kolombano) kaj adopti por lia monaĥejo la regulon de sankta Benedikto. Tamen, tio ne abolis la bretonan apartecon : kiel atestas la enluminuroj de la manskribaĵoj de la skriptorio. Tiam, en la 9-a jarcento, la abatejo travivis sian preskaŭ unujarcentan "oraĝon". En tiu karolida epoko la abatejo adoptis la benediktanan regulon kaj estis rekonstruita, verŝajne sekve de la edikto de Ludoviko la Pia : la preĝejo estis ligita al la oratorio kaj la konstruaĵoj klasike ariĝis ĉirkaŭ klostro konsistanta el kovrita galerio kun pilieroj masonitaj per kalko laŭ gaŭla-romia metodo kun vasta interna korto en la mezo ; la tegmentoj estis kovritaj per tegoloj, la grundo de la navo estis kovrita per kalka mortero. La relikvoj de sankta Gvenoleo estis transigitaj de la antaŭa preĝejo kaj metitaj en tombo starigita en la ĥorejo. La spuroj de puto kaj de malalta forno (verŝajne uzita por fandi la sonorilon de la monaĥejo) estis retrovitaj. En tiu epoko, la abatejo estis ankaŭ ĉirkaŭata de ĉirkaŭmuro. Ĉio tio indikas certan povon kaj riĉecon. Ankaŭ tri lignaj sarkofagoj, situantaj en tombo sub la porĉo de la preĝejo, estis trovitaj dum tiuj elfosoj, unu el ili estas videbla en la muzeo de la abatejo. La humida medio bone konservas la organikajn elementojn. La elfosoj ebligis trovi grajnojn, fruktojn uzatajn en tiu epoko (juglandoj, prunoj, persikoj) kaj pruvi ke la vito estis kultivata de la 8-a ĝis la 11-a jc[5].
La integrado en la karolida sistemo venis de Nominoe decidante pri la episkopaj sidejoj de Saint-Pol-de-Léon kaj de Quimper, la sidejoj de Tréguier kaj de Saint-Brieuc estis kreitaj nur en la 10-a jc.
La detruo fare de la vikingoj
[redakti | redakti fonton]
La grava ŝanĝo venis de la vikingaj invadoj, kiuj atakis precipe la monaĥejojn ekde 884[6]. En 913, Landévennec estis prirabita kaj bruligita de la vikingoj[7]. La postvivantaj monaĥoj fuĝis, kunportante siajn relikvojn, aparte tiujn de sankta Gvenoleo, kaj siajn manuskriptojn kaj, post trairo de Le Mans kaj Château-du-Loir, rifuĝis en Montreuil kie ili kreis en 926 novan abatejon, la abatejo Saint-Walloy[8] (nomo loke donita al sankta Gvenoleo per misformado), sub la alpreĝo al sankta Gvenoleo (ankaŭ loke nomita "saint Walois")[9].
Arkeologio retrovis spurojn de la paso de la vikingoj en Landévennec : sur granda parto de la abatejo, dika tavolo da cindroj atestas pri la fajro, kiu detruis la abatejon. Kalendaro konservita en Kopenhago indikas la daton 913, latinlingve : « En tiu sama jaro estis detruita la monaĥejo de sankta Gvenoleo fare de la vikingoj ». Proksime de la sud-orienta angulo de la karolida preĝejo, tumulo estis trovita. Ĝi entenas sur ŝtontavolo, kalcinitajn cindrojn kaj ostojn. Ŝajnas ke temas pri pagana rito tiam praktikata en la skandinavia mondo, de vikinga praktiko, kiu celus pardonigi la perforton de tomboj per rita kremacio de la restaĵoj kaj enterigo sub tumulon[10].
La romanika abatejo
[redakti | redakti fonton]
Meze de la 10-a jc, la monaĥoj revenis kaj rekonstruis la monaĥejon. La konstruado de la romanika abateja preĝejo komenciĝis meze de la 11-a jc. Tiuepoke komenciĝis ankaŭ la kompilado de la ĉartaro de Landévennec[11].
La karolida konstruaĵo estis konservita kore de la nova pligrandigita abateja preĝejo, al kiu aldoniĝis transepto kaj ĥorejo kun ambulatorio kaj radiaj kapeloj. La navo estis plilongigita okcidenten. La navo de la karolida preĝejeto tiam utilis kiel sakristio ; maŭzoleo estis konstruita ĉe la sud-okcidenta kruciĝo de la transepto, verŝajne temas pri senjora tombo, kiun la tradicio atribuis al la reĝo Gradlon. La kapiteloj kaj la bazoj de la kolumnoj estis ornamitaj per tiuepokaj tradiciaj skulptaĵoj : interplektaĵoj, palmetoj, filikoj, ktp... Kelkaj kapiteloj surhavas historiplenan ornamon, sed tre krudan.
La maŭrana abatejo
[redakti | redakti fonton]Fronte al malstriktiĝo de la monaĥeja disciplino, kaj al la noca influo de la komendaj abatoj, la abatejo, kiu estis ligita al la Socio de Bretonio estis, kiel la aliaj anoj, per brevo de la papo Urbano la 8-a en la 8-a de novembro 1627, ligita al la Kongregacio de sankta-Maŭro, en la 28-a de septembro 1628, kio estis je la origino de intelekta kaj spirita renoviĝo. Inter 1650 kaj 1655, la abatejaj konstruaĵoj estis rekonstruitaj fare de juna monaĥa arkitekto, frato Robert Plouvier. Sed la abatejo, kritikita de la jansenistoj, estis denove preskaŭ ruinigita fine de la 17-a jc.
La 4-an de februaro 1781 dekreto ("lettre patente") de la franca reĝo « permesis al la episkopo komenci ĉe la korto de Romo proceduron por la neniigo kaj ligado de la abatejo », la abateja imposto estis alligita al la episkopejo de Kernevo kaj tiel profitis al ties episkopo Toussaint-François-Joseph Conen de Saint-Luc.
La skribejo de la abatejo de Landévennec
[redakti | redakti fonton]La abatejo de Landévennec estis Mezepoke grava ejo por la skribo de manuskriptoj, de pergamenoj kaj laborejo de kopiistoj. Ekde la dua duono de la 9-a jc, la instruitaj monaĥoj de la abatejo, sub la instigo de la abato Gurdisten, konsistigis veran hagiografian lernejon ĉerpantan sian inspiron parte el la kelta tradicio sed adaptiĝante al la karolidaj ideoj kaj al novaj benediktanaj normoj, regante la beletrajn teknikojn. Tiam estis vere la « ora epoko » de la abatejo. La monaĥoj de Landévennec profitis de la subteno de la reĝoj kaj grafoj de Kernevo kaj de la mendoj de la episkopejo de Léon, por ekzemplo por la Vitæ de sankta Gvenoleo kaj de Paŭlo Aŭreliano[12].
Ses manuskriptoj de la evangelilibro de Landévennec venantaj de tiu skriptorio ankoraŭ ekzistas[13]:
- la manuskripto Egerton (British Museum, Londono), kiu venas de la abatejo de Marmoutier eniris la britan muzeon en 1836
- la evangelilibro de Landévennec (Biblioteko Bodleian, Oksfordo)
- la evangelilibro de Landévennec (Novjorka Publika Biblioteko), ankaŭ konata per la nomo Harkness Gospel, laŭ la nomo de ĝia posedanto, kiu donacis ĝin al New York Public Library en 1928
- la manuskripto de Berno (Burgerbibliotek, Berno), datiĝanta de la dua duono de la 9-a jc, kiu apartenis dum iu tempo al la abatejo de Fleury
- la manuskripto 960 de la urba biblioteko de Troyes, kiu apartenis dum iu tempo al la abatejo Saint-Gildas de Rhuys kaj datiĝas precize de 909
- la manuskripto de la urba biblioteko de Boulogne-sur-Mer ; ĝi datiĝas de la dua duono de la 9-a jc kaj ĝia esto en Boulogne-sur-Mer ŝuldiĝas al la fuĝo al Montreuil-sur-Mer de la monaĥoj de Landévennec post la detruo de ilia monaĥejo fare de la vikingoj[14].
-
Muzeo de la malnova abatejo de Landévennec : evangelilibro de Landévennec, duobla paĝo (pargameno de la 9-a jc) -
Muzeo de la malnova abatejo de Landévennec : ĉartaro de Landévennec, duobla paĝo (pargameno de la 11-a jc) 1 -
Muzeo de la malnova abatejo de Landévennec : ĉartaro de Landévennec, duobla paĝo (pargameno de la 11-a jc) 2 -
-
Evangelilibro de Landévennec : antropozoomorfaj prezentaĵoj de sankta Marko la evangeliisto kun ĉevalkapo (Biblioteko Bodleian de Oksfordo) -
Evangelilibro de Landévennec : antropozoomorfaj prezentaĵoj de sankta Mateo (Biblioteko Bodleian de Oksfordo, kopio de la muzeo de la malnova abatejo de Landévennec) -
Duobla paĝo de la astronomia verko De natura skribita en 897 de la monaĥoj de la abatejo de Landévennec (urba biblioteko de Angers)
La muzeo de la malnova abatejo de Landévennec
[redakti | redakti fonton]Malfermita sur la loko kun nuntempa interesa arkitekturo, la muzeo de la malnova abatejo[15] inaŭgurita en julio 1990 helpas malkovri la profundan signifon de la loko kaj ties rilaton al la eventoj, kiuj fondis la bretonan historion : rekonsistigo de skriptorio, sarkofago el kverko datiĝanta de la 9-a jc, romanikaj kapiteloj, faksimiloj de malnovaj manuskriptoj, ktp. estas disaj laŭ vojo, sur kiu la vizitanto iras laŭ la hazardo de la historio. Du ĉambroj lude kaj pedagogie prezentas la laboron de la arkeologoj de la elfosado al la analizo de la malkovraĵoj. Ekstere, kuraca ĝardeno memorigas pri la intereso de la monaĥoj por plantoj.
Ekde 1988, la asocio "Abati Landevenneg" administras kaj vivigas tiun esceptan ensemblon. Ĉiujare, portempaj ekspozicioj proponas alian rigardon al la historio de la loko kaj al la monaĥeja vivo tra la tempo. Ĉiusomere, la liberĉiela preĝejo fariĝas nekutima ingo en kiu publike rolas artistoj, komediistoj kaj muzikistoj aldonante al la poezio de la loko.
-
Muzeo de la malnova abatejo de Landévennec : kvin statuoj de sankta Gvenoleo -
Muzeo de la malnova abatejo de Landévennec : statuo de dio pri fekundeco el kersantito devenanta de la kapelo de La Fontaine-Banche en Plougastel-Daoulas -
Muzeo de la malnova abatejo de Landévennec : steleo el granito venanta de la "tombejo de la sanktuloj" de Lanrivoaré -
Muzeo de la malnova abatejo de Landévennec : Briec, kapelo Saint-Vennec, statuo de sankta Gwenn
La nova abatejo Sankta-Gvenoleo
[redakti | redakti fonton]| Nova abatejo de Landévennec | |
|---|---|
| |
| abatejo • organizaĵo | |
| Loko | |
| Ŝtato | Francio
|
| Regiono | Bretonio |
| Departemento | Finistère |
| Municipo | Landévennec |
| Geografia situo | 48° 17′ 14″ N, 4° 16′ 7″ U (mapo)48.287222-4.268611Koordinatoj: 48° 17′ 14″ N, 4° 16′ 7″ U (mapo) |
| Bazaj informoj | |
| Rito | Romkatolika |
| Uzado | Abatejo laŭ benediktana ordeno (Kongregacio de Subiaco) |
| Arkitektura priskribo | |
| Konstrustilo | romanika |
| Konstruado | 1950-1965 |
| Specifo | |
|
| |
| Ligiloj | |
La 18-an de junio 1950 estis decidite reaĉeti la abatejon, posedaĵo de S-ro de Chalus, fare de la monaĥa komunumo de la benediktana abatejo de Kerbénéat en Plounéventer, sub la impulso de patro-abato Louis-Félix Colliot (superulo de tiu monaĥa komunumo ekde 1937) post multaj intertraktoj senĉese stumblantaj kontraŭ financaj malfacilaĵoj fine venkitaj. La nova abatejo estis starigita inter 1950 kaj 1965, la unua ŝtono estis metita de kardinalo Roques, ĉefepiskopo de Rennes, la 10-an de majo 1953.
La abatejpreĝejo estis inaŭgurita en la 7-a de septembro 1958 en ĉeesto de episkopoj kaj abatoj de Bretonio, de la abatoj de la Kongregacio de Subiaco, de kiu la nova benediktana komunumo estis ano, kaj de granda kaj entuziasma popolamaso.
En aprilo 1970, je sia peto, la abato Louis-Félix Colliot estis anstataŭigita de patro-abato Robert Jean-de-la-Croix, veninta de la abatejo de la Pierre-Qui-Vire.
Notoj kaj referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Datumbazo Mérimée: PA00090040
- ↑ Kanonikoj Abato Jean-Marie Abgrall kaj Paul Peyron, [Notices sur les paroisses] Landévennec, Bulletin diocésain d'histoire et d'archéologie, Quimper, 17-a jaro 1917, p. 129-142, 161-170, 193-203, 225-236, legebla de http://catholique-quimper.cef.fr/images/stories/bibliotheque/pdf/pdf_notices/landevennec.pdf[rompita ligilo]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2022-04-25. Alirita 2012-12-03 .
- ↑ http://ablogjeanfloch.over-blog.com/article-landevennec-haut-lieu-de-la-spiritualite-bretonne-51024531.html
- ↑ http://ablogjeanfloch.over-blog.com/article-landevennec-haut-lieu-de-la-spiritualite-bretonne-51024531.html
- ↑ Annie Bardel, Les Vikings à Landévennec. Les traces du passage des Normands en 913, Chronique de Landévennec, n° 85, januaro 1996
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2013-10-29. Alirita 2012-12-03 .
- ↑ Jacques Baudoin, Grand livre des saints: culte et iconographie en Occident, eldoninto: Editions Créer, 2006, [ISBN 978-2-84819-041-9], legebla de http://books.google.fr/books?id=6Hwa38EjyoAC&pg=PA257&lpg=PA257&dq=saint+walloy+montreuil&source=bl&ots=LGkQyyEH-L&sig=b6mapd2mpLJCCDj3fOci4JUvV2s&hl=fr&sa=X&ei=m7S5UJWKMImShgfJl4DYCw&ved=0CFYQ6AEwCDgy#v=onepage&q=saint%20walloy%20montreuil&f=false
- ↑ Annie Bardel, L'abbaye carolingienne de Landévennec, Chronique de Landévennec, n°62, avril 1990
- ↑ http://ablogjeanfloch.over-blog.com/article-landevennec-haut-lieu-de-la-spiritualite-bretonne-51024531.html
- ↑ Quimper, urba biblioteko, ms.15
- ↑ Yves Morice, L’abbaye de Landévennec des origines au XIe siècle à travers la production hagiographique de son scriptorium, thèse, Rennes 2, 2007, résumé consultable http://www.sudoc.abes.fr/DB=2.1/SRCH?IKT=12&TRM=116064811&COOKIE=U10178,Klecteurweb,D2.1,E0994876c-0,I250,B341720009+,SY,A%5C9008+1,,J,H2-26,,29,,34,,39,,44,,49-50,,53-78,,80-87,NLECTEUR+PSI,R78.123.102.237,FN
- ↑ Danièle Conso, Nicole Fick-Michel, Bruno Poulle : Mélanges François Kerlouégan, 1994, consultable http://books.google.fr/books?id=O_v2XJSS_DoC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Fran%C3%A7ois+Kerlou%C3%A9gan%22&hl=fr&sa=X&ei=Xlq0UKPVCcSChQfrq4GYBQ&ved=0CD4Q6AEwAg#v=onepage&q&f=false
- ↑ http://chrestopedia.free.fr/artsacre/textes/landevennec.html
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-01-17. Alirita 2012-12-03 .
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Landévennec
- Sankta Gvenoleo
- Gilles Baudry, naskiĝinta en 1948, monaĥo de la abatejo, aŭtoro de poeziaj verkoj.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Abatejo Sankta-Gvenoleo Arkivigite je 2004-04-23 per la retarkivo Wayback Machine
- La muzeo de la malnova abatejo de Landévennec Arkivigite je 2010-08-19 per la retarkivo Wayback Machine
- Analyse du mobilier numismatique mis au jour à l’abbaye Saint Guénolé de Landévennec. Alirita 24-a de julio 2012 .
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Frère Marc Simon, Annie Bardel, Roger Barrie, Yves-Pascal Castel, Jean-Luc Deuffic, P. Jean de la Croix Robert, Auguste Dizerbo, Job An Irien et Bernard Tanguy "L'Abbaye de Landévennec de saint Guénolé à nos jours", Ed. Ouest-France, 1985, (ISBN 978-2-85882-835-7)
- Père Marc Simon, "Saint Guénolé et l'abbaye de Landévennec"", éditions Gisserot, 1997.
- Abbé Henri Poisson, Histoire de Bretagne Éditions Breiz, 6-a eldono 1975
- Minihi Levenez et Chrétiens-Medias Sillons et sillages en Finistère, an 2000,
- Gildas Salaün, Analyse du mobilier numismatique mis au jour à l'abbaye Saint Guénolé de Landévennec, Armor-Numis, 2012.
- Louis Lemoine : Le scriptorium de Landévennec et les représentations de saint Marc, Mélanges François Kerlouégan, Les Belles Lettres, 1994, p. 363-379
- Yves Morice : L’abbaye de Landévennec des origines au XIe siècle à travers la production hagiographique de son scriptorium, Thèse, Université Rennes 2, 2007
- 4° U
- 48° N
- Abatejoj de Finistère
- Mezepokaj abatejoj
- Romanika arkitekturo en Bretonio
- Romanikaj abatejoj
- Monumentoj klasitaj historiaj de Finistère
- Heredaĵoj de la 11-a jc
- Heredaĵoj de la 12-a jc
- Heredaĵoj de la 17-a jc
- Monumentoj klasitaj historiaj en 1992
- Benediktanaj abatejoj de la kongregacio de Subiaco
- Benediktanaj abatejoj de la kongregacio de sankta Maŭro