Zubří
- Tiu ĉi artikolo temas pri urbo en regiono Rožnov. Pluaj signifoj estas indikitaj en paĝo Zubří (apartigilo).
Zubří estas urbo situanta oriente de Ĉeĥio, en cismontaro de okcidenta parto de Moraviasileziaj Beskidoj. Ĝi situas proksimume 4 km okcidente de Rožnov pod Radhoštěm en valo de Rožnovská Bečva. Vivas ĉi tie 5 549 loĝantoj (2024).
| Zubří | |||
| germane Zubern | |||
| urbo | |||
 Preĝejo de sankta Katarino
| |||
|
|||
| Oficiala nomo: Zubří | |||
| Ŝtato |  Ĉeĥio
| ||
|---|---|---|---|
| Regiono | Regiono Zlín | ||
| Distrikto | Distrikto Vsetín | ||
| Administra municipo | Rožnov pod Radhoštěm | ||
| Historia regiono | Moravio | ||
| Parto de | Valaĥio | ||
| Rivero | Rožnovská Bečva | ||
| Situo | Zubří | ||
| - alteco | 378 m s. m. | ||
| - koordinatoj | 49° 27′ 58″ N 18° 05′ 33″ O / 49.46611 °N, 18.09250 °O (mapo) | ||
| Katastro | 28,39 km² (2 839 ha) Zubří | ||
| Loĝantaro | 5 549 (2024) | ||
| Denseco | 195,46 loĝ./km² | ||
| Sulko | Rožnova sulko | ||
| Unua skribmencio | 1310 | ||
| Horzono | MET (UTC+1) | ||
| - somera tempo | MET (UTC+2) | ||
| Poŝtkodo | 756 54 | ||
| NUTS 3 | CZ072 | ||
| NUTS 4 | CZ0723 | ||
| NUTS 5 | CZ0723 545252 | ||
| Katastraj teritorioj | 1 | ||
| Partoj de urbo | 1 | ||
| Bazaj setlejunuoj | 1 | ||
  Situo enkadre de Ĉeĥio
| |||
 Vikimedia Komunejo: Zubří
| |||
| Retpaĝo: www.mesto-zubri.cz | |||
 Portalo pri Ĉeĥio
| |||
La najbaraj municipoj de la setlejo estas Mořkov, Veřovice, Rožnov pod Radhoštěm, Vidče, Zašová kaj Střítež nad Bečvou.
Historio
redaktiSur loko de devena ĉasista vilaĝeto estis en la jaro 1310 fondita de senjoroj el Krásno vilaĝo Zubří. Ĝi apartenis inter la unuajn kaj la plej grandajn vilaĝojn de rožnova sinjorujo, al kiu dukis ĝis duono de la 16-a jarcento sur monteto Hradisko burgo Rožnov. Laŭ popola mito Zubří priloĝis ministoj, kiuj laboris en minejoj por arĝento sub la rožnova burgo.
Estro de la vilaĝo estadis vilaĝujestro. Lastaj posedantoj de la vilaĝujo en Zubří estis familio de Palacký-idoj el proksima Hodslavice. Tiun ĉi vilaĝujon aĉetis Jiří Palacký, la patro de pli posta historiisto František Palacký kaj post lia tragika morto vilaĝujestro estis lia filo Jan. Al historio de la familio de Palacký-idoj ligas ankaŭ domo, en kiu hodiaŭ estas lokigita Muzeo de urbo Zubří.
La memstara vilaĝo Zubří elektis ekde 1850 sian staroston. De tiu tempo la vilaĝo komencis flori. La plej granda atentemo estas dediĉita al lernejaferoj. Por ekonomia, kultura kaj socia ekfloro havis grandan signifon ties konekto kun enlando per fervojo Rožnov pod Radhoštěm - Valašské Meziříčí, konstruita en 1892. La nova fervoja kunigo ebligis alveturadi en industriajn entreprenojn en Valašské Meziříčí, Frýdek-Místek aŭ Ostrava.
La unua mondmilito
redaktiLa esperplenan evoluon de la vilaĝo interrompis la unua mondmilito, dum kiu el Zubří iom post iom soldatiĝis proksimume 600 virojn, el kiuj 64 falis kaj 81 restis netrovitaj. Mizero kaj malsato grave trafis ankaŭ la vivojn de homoj en la vilaĝo - en 1915 estis pro skarlato fermitaj ĉiuj lernejoj en Zubří. En pluaj jaroj eksplodis epidemio de tifo kaj danĝera hispana gripo.
Post la estiĝo de Ĉeĥoslovakio estas spite al financaj problemoj konstruita ĉefvojo tra la vilaĝo, oni konstruas pontojn. Estiĝas ĉi tie guma entrepreno Optimit. Ekde la 1930 la vilaĝo estas elektrizita.
La Dua Mondmilito
redaktiKruelaj reprezalioj - ankaŭ dum persona ĉeesto de K. H. Frank - spertis la loĝantoj dum la faŝisma okupacio. En ĉirkaŭaĵo de Zubří evoluis jam ekde la jaro 1943 agadon rezistmovadaj grupoj (Štramberk-aj partizanoj). Faŝistoj kruele venĝis sin kiel je militkaptitaj partizanoj tiel je la loĝantaro. Estis arestitaj 59 loĝantoj de Zubří, 23 el ili estis ekzekutitaj aŭ torturitaj, estis forbruligita domo de Holiš en la supra parto de la vilaĝo. Al viktimoj de ambaŭ mondmilitoj estis konstruita monumento kaj al torturitaj viktimoj de la Dua Mondmilito estas dediĉita memortabulo sur konstruaĵo de la urba muzeo.
Post la milito
redaktiPost la Dua Mondmilito malfermiĝis la vojo al dinamika evoluo de la vilaĝo. Kreskas Gumfabriko Zubří, en najbara Rožnov pod Radhoštěm estas konstruita entrepreno Tesla, el la vilaĝo malaperas lignaj domoj kaj estas konstruataj novaj partoj de la vilaĝo.
La 22-an de februaro 2002 Zubří fariĝis la plej juna urbo de distrikto Vsetín.
Loĝantaro
redakti| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1869 | 2 554 |
| 1880 | 2 657 |
| 1890 | 2 636 |
| 1900 | 2 887 |
| 1910 | 3 034 |
| 1921 | 2 785 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 1930 | 3 115 |
| 1950 | 3 319 |
| 1961 | 4 094 |
| 1970 | 4 512 |
| 1980 | 5 378 |
| 1991 | 5 274 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2001 | 5 365 |
| 2014 | 5 599 |
| 2016 | 5 579 |
| 2017 | 5 553 |
| 2018 | 5 557 |
| 2019 | 5 540 |
| Jaro | Loĝantoj |
|---|---|
| 2020 | 5 547 |
| 2021 | 5 332 |
| 2022 | 5 450 |
| 2023 | 5 532 |
| 2024 | 5 549 |