William Herschel

Friedrich Wilhelm HERSCHEL [herŝl], poste Frederick William HERSCHEL (naskiĝis la 15-an de novembro 1738 en Hanovro, mortis la 25-an de aŭgusto 1822 en Slough) estis germana-angla sciencisto, astronomo, komponisto. Lia plej granda ago estis en 1781 la malkovro de la Urano, la sepa planedo de la Sunsistemo. Li ankaŭ malkovris infraruĝan radiadon.

William Herschel (1738-1822)
Germandevena brita astronomo kaj komponisto
Persona informo
Friedrich Wilhelm Herschel
Naskonomo	Friedrich Wilhelm Herschel
Naskiĝo	15-a de novembro 173 en Hanovero, Sankta Romia Imperio
Morto	26-a de junio 1872 en Slough, Anglio
Tombo	Church of St Laurence, Upton-cum-Chalvey (en) vd
Religio	luteranismo vd
Etno	Germanoj vd
Lingvoj	angla vd
Loĝloko	Anglio • Bath • Datchet • Old Windsor • Observatory House vd
Ŝtataneco	Reĝlando Hanovro Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando (1801–1922) Reĝlando de Granda Britio vd
Alma mater	Reĝa Astronomia Societo
Subskribo
Familio
Patro	Isaac Herschel (en) vd
Patrino	Anna Ilse Moritzen (en) vd
Gefratoj	Alexander Herschel (en) kaj Caroline Herschel vd
Edz(in)o	Mary Baldwin (en) (1788–) vd
Infanoj	John Herschel vd
Profesio
Okupo	astronomo (1774–) muzikisto (1753–1781) hobojisto komponisto fizikisto vd
Laborkampo	Astronomio kaj optiko vd
Verkado
Verkoj	Account of a Comet. By Mr. Herschel, F. R. S.; Communicated by Dr. Watson, Jun. of Bath, F. R. S vd
Postenoj Postenoj President of the Royal Astronomical Society (en) (1821–1823) vd
Honorigoj Honorigoj (1781)  Medalo Copley (1781)  Membro de la Reĝa Societo de Londono  Fellow of the American Academy of Arts and Sciences (en)  Royal Guelphic Order (en)  honoris causa vd
Membrecoj Membrecoj Accademia delle Scienze di Torino (1789–) Akademio de Sciencoj de Francio (eksterlanda ano) (1789–) Peterburga Akademio pri Sciencoj (honora membro) (1789–) Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj (1788–) Reĝa Societo de Londono (Membro de la Reĝa Societo de Londono) (1781–) Akademie gemeinnütziger Wissenschaften Akademio Nacia de Scienco de la Kvardeko Prusa Akademio de Sciencoj Leopoldina Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Vivo

Wilhelm Herschel naskiĝis en Hanovro kiel unu el dek gefiloj de Isaak Herschel, militar-muzikisto el juda-germana familio. 14-aĝa ankaŭ Wilhelm membriĝis en la Gvardio de Hanovro kiel hobojisto. En 1756 li kaj lia frato Jakob fuĝis en Anglion antaŭ la alveno de la francaj trupoj, kiuj okupis Hanovron en 1757. En Anglio li angligis sian nomon el "Friedrich Wilhelm" al "Frederick William". En Londono William laboris kiel hobojisto, violonisto kaj komponisto. Poste li iĝis ankaŭ orgenisto. Li komponis 24 sinfoniojn, multajn konĉertojn, kaj preĝejan muzikon. Post laboro kiel orkestrestro en Newcastle, Leeds, Halifax li iĝis direktoro por publikaj koncertoj en Bath. Liaj fratoj Dietrich, Alexander, kaj Jakob ankaŭ laboris kiel membroj de la orkestro de Bath kaj lia fratino Caroline kiel soprano-solokantistino.

William post 1773 disvolvis intereson pri matematiko, poste pri astronomio, kaj komencis produkti mem teleskopojn. Li mezuris la altecon de lunaj montoj kaj produktis liston de duopaj (binaraj) steloj.

Eltrovoj

• En 1781 li malkovris la planedon Urano kaj iĝis tuje fama. Li nomis la planedon "Georgium Sidus" (latine "stelo de Georgo") honore al sia patrono, reĝo Georgo la 3-a de Anglio. Kontraŭe en Francio la nova planedo nomiĝis simple "Herschel", ĝis finfine 1850 la nomo "Urano" proponita de Bode ĝenerale akceptiĝis kaj disvastiĝis. Pro la malkovro de Urano William ricevis la Copley Medal kaj iĝis membro de la Royal Society. En 1782 li ricevis la titolon "King's astronomer" (astronomo de la reĝo).
• En 1783 William donis teleskopon al sia fratino Caroline, kiu poste malkovris mem multajn kometojn, kaj laboris ekde tiam kiel lia asistantino.
• En 1786 li moviĝis al Slough, kie li loĝis ĝis sia morto. La domo de la familio Herschel estis konata kiel "Observatory House" (observatoria domo).
• En 1787 li malkovris du satelitojn de Urano, Oberono kaj Titanio.
• En 1788 li edzinigis la vidvinon Mary Pitt.
• En 1789 li malkovris ankaŭ du aliajn satelitojn: la saturnajn lunojn Encelado kaj Mimaso.
• En 1792 la ununura filo de William kaj Mary naskiĝis: John Herschel. Ankaŭ li iĝis fama astronomiisto.
• En 1800 William malkovris ankaŭ la ekzistadon de la infraruĝa radiado.

Krom la famaj maltrovoj de William Herschel li produktis ankaŭ detalan katalogon de nebulozoj kaj malkovris, ke la plejgranda parto de la "duopaj steloj" ne estas nur optikaj duopoj, sed vere du steloj proksime cirklo-irantaj unu la alian. Kaj li maltrovis ankaŭ ke la sunsistemo moviĝas trans la spaco kaj komputis la direkton de la movado.

Vidu ankaŭ

• 2000 Herschel