Konsonanto

En fonetiko konsonanto estas sono, kiu estas karakterizita per fermo aŭ baro de la aerfluo. Kontraste al vokaloj, konsonantoj ne formas silabojn.

• Konsonantoj en Esperanto
• Esperanta Fonologio
• Lingvistiko

Pulmaj konsonantoj

La pulmaj konsonantoj estas konsonantoj kies produktada aero venas el la pulmoj.

Voĉlokoj

Por ke konsonanta sono estu produktita, unu el tiuj moveblaj organoj devas esti movita al unu el la malmoveblaj organoj. Kavoj povas ankaŭ produkti sonon.

Moveblaj organoj

• lipoj
• langpinto
• langlameno
• langdorso
• langradiko

Malmoveblaj

• supraj dentoj
• alveoloj
• palato
• uvulo

Kavoj

• farinkso
• epigloto
• gloto

Ordigo de la konsonantoj

Por produkti sonon 2 el supre menciitaj organoj devas kune agi. Ĉiu movebla organo povas agi kun fina nombro da organoj. Jen ĉiuj eblecoj kiuj jam estis trovitaj en la homaj lingvoj:

1. dulipa konsonanto: la du lipoj tuŝiĝas.
   • en esperanto: b [b], p [p] (Senvoĉa bilabiala plozivo)
2. lipodenta konsonanto: supraj dentoj kaj suba lipo tuŝiĝas
   • en esperanto: f [f], v [v]
3. pintodenta konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la suprajn dentojn
4. pintodulipa konsonanto: la pinto de la lango estas premita inter la du lipoj
5. denta konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la suprajn dentojn
6. dorsodenta konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la suprajn dentojn
7. alveola konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la alveolon
   • en esperanto: t [t] (Senvoĉa alveolara plozivo), d [d], s [s], z [z], c [ʦ], dz [ʣ], r [r], l [l]
8. dorsoalveola konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la alveolon,
9. postalveola konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la postalveolon
   • en esperanto: ŝ [ʃ], ĵ [ʒ], ĉ [ʧ], ĝ [ʤ]
10. dorsopostalveola konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la postalveolon
11. retrofleksa konsonanto: la pinto de la lango tuŝas la palaton (la lango estas retrofleksita en la buŝo)
12. palata konsonanto: la dorso de la lango tuŝas la palaton
    • en esperanto: j [j]
13. vela konsonanto: la radiko de la lango tuŝas la velon
    • en esperanto: k [k], g [g], ĥ [x] (Senvoĉa velara plozivo)
14. uvula konsonanto: la radiko de la lango kaj la uvulo tuŝiĝas
15. faringa konsonanto: la faringo obstrukciĝas
16. epiglota konsonanto: la epigloto obstrukciĝas
17. glota konsonanto: la gloto obstrukciĝas
    • en esperanto: h [h]

Voĉmanieroj

(Eble alvenos la artikolero)

Nepulmaj sonoj

(Eble alvenos la artikolero)

Klakoj

(Eble alvenos la artikolero)

Voĉaj injektivoj

(Eble alvenos la artikolero)

Glotigitaj plozivoj

(Eble alvenos la artikolero)