Artéccol in dialàtt bulgnaiṡ




Stèt dla Cîṡa
Längua ufizièla Latén
Capitèla Råmma
Fåurma ed Guêren Monarchî
Chèp ed stèt Pèpa
L é tachè dal 756
L é finé dal 1870 (tôlt dal Ràggn d Itâglia)
Prémm pèpa Pèpa Stêven II (752)
Ûtum pèpa Pèpa Pio IX (1846-1870)

Al Stèt dla Cîṡa (in itagliàn Stato della Chiesa) l é stè un stèt itagliàn prémma dl'Unitè.

Stòria

modifica
 
Pianté

Al Stèt dla Cîṡa l êra nèd dal 756, quand al franzaiṡ Pepén al dé una ciupatta dl Itâglia (Al cminzéppi såul al Lâzi) al Pèpa. Col tänp i teritòri i se ṡlarghénn tant ch'a la fén la Cîṡa l'era rivè a tgnîr såtta una bòta dl Itâglia centrèl.

Dal 1506 i suldè dal pèpa Giólli II i gnénn atåuren Bulåggna; da alåura fén al 1860, Bulåggna l é stè quèsi sänper såtta al Stèt dla Cîṡa.

Dal 1598 i tulénn såtta anc Frèra che prémma l'era stè una zitè inpurtanta dal Duchèd Estense.

Dal 1631, al pèpa Urbàn VIII al żonté anc al Duchè d Urbén ch'al controlèva bèle dal 1625.

Al 14 ed setànber dal 1791 i dgénn dèr só a la zitè d Avignon in Fränza parché al Napoleån la vlé indrî. Dal 1798 i franzîṡ i ocupénn la zitè ed Råmma e al pèpa, Pio VI, al fó fât parsunîr e purtè in Fränza, indóvv ch'al muré l'àn dåpp.

Dal 1809 anc la zitè ed Råmma la fó żuntè a l Impêr franzaiṡ.

Dal 1815 int'al Cunsélli ed Vianna al Stèt dla Cîṡa al fó arméss insamm.

 
Al Stèt dla Cîṡa e zitè ataiṡ såtta a Napoleån (dal 1806)

Al 20 ed setànber dal 1870, Råmma la fó tôlta dai suldè dal Vittorio Emanuele II e al Stèt dla Cîṡa al dsmitté ed èsri.

Guèrda anc

modifica

I lîber ch'i dscårren (in itagliàn)

modifica