Χορογραφία

Χορογραφικό στιγμιότυπο στη Λίμνη των Κύκνων

Χορογραφία είναι μια αλληλουχία χορευτικών κινήσεων, βάσει της οποίας υποδεικνύεται ή καθορίζεται στους χορευτές ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να κινηθούν και να εκφραστούν, ανάλογα με το είδος της εκάστοτε μουσικής συνοδείας.

Η τέχνη της χορογραφίας εστιάζει στην ανθρώπινη κίνηση και μορφή, με όρους χώρου, χρόνου, ενέργειας και σχήματος. Η γλώσσα της κίνησης μπορεί να είναι δανεισμένη από τις χορευτικές τεχνικές διαφόρων ειδών χορού, όπως μπαλέτο, σύγχρονος χορός, παραδοσιακοί χοροί, ή ακόμα και από συνδυασμούς αυτών.

Η έννοια της χορογραφίας

Η χορογραφία ως σενάριο

Γύρω στα τέλη του 16^ου αιώνα, η χορογραφία ορίστηκε ως συμβολισμός χορού, οπότε άνοιξε ο δρόμος για την εξελιγμένη της έννοια. Σε αντίθεση με την καθ'αυτή φυσική χορευτική δραστηριότητα, ο συμβολισμός χορού ήταν απλά μία περίληψη γραμμένη στο χαρτί, ένα συμβολικό απόσταγμα μιας αλληλουχίας χορευτικών κινήσεων. Αυτή η άποψη για την έννοια της χορογραφίας συντηρήθηκε μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα, διότι επικράτησε η πεποίθηση ότι με το να γράφεται στο χαρτί μια χορογραφία κατά τρόπο συμβολικό, αποκτά αντοχή στο χρόνο, άρα και πολιτισμική αξία.

Η χορογραφία ως σύνθεση

Η μοντέρνα άποψη για τη σημασία της χορογραφίας, την οποία ενστερνίζονται μέχρι και σήμερα πολλές σχολές κλασικού και σύγχρονου χορού, αναπτύχθηκε από τον Ζαν Ζωρζ Νοβέρ (Jean Georges Noverre). Ο τελευταίος πίστευε ότι ο χορός έχει χαρακτήρα ζωντανό, γι' αυτό θα έπρεπε να απαλλαγεί από οποιασδήποτε μορφής στερεοτυπικές φιγούρες, συμπεριλαμβανομένων και των συμβολισμών. Ως συνέπεια, η τέχνη της χορογραφίας πήρε τη μορφή συνθετικής διαδικασίας, κατά την οποία ο χορογράφος φαντάζεται χορευτικά βήματα και τα εναρμονίζει με τη μουσική.

Δημιουργία χορογραφίας

Τεχνικές δημιουργίας χορογραφίας

Οι κύριες τεχνικές που χρησιμοποιούνται με σκοπό την ανάπτυξη ενός χορογραφικού έργου είναι δύο:

• Αυτοσχεδιασμός

Σύμφωνα με την τεχνική του αυτοσχεδιασμού, ο χορογράφος παρέχει στους χορευτές το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν μέσω κάποιων κατευθυντήριων οδών, παραχωρώντας τους παράλληλα τη δυνατότητα για πρωτοβουλία και προσωπική έκφραση.

• Σχεδιασμένη χορογραφία

Κατά τη σχεδιασμένη χορογραφία, ο χορογράφος καθορίζει την κίνηση και τη μορφή των χορευτών μέσα στο χώρο και το χρόνο με απόλυτη λεπτομέρεια.

Ανάλυση κίνησης - Ανάπτυξη χορογραφίας

Από τις αρχές του 20^ου αιώνα και χάρη στον Ρουντόλφ Λαμπάν (Rudolph Laban), η χορευτική κίνηση χαρακτηρίζεται μέσω των τριών βασικών συστατικών της, σώμα, χώρος, χρόνος. Συνεπώς, το χτίσιμο μιας χορογραφίας στηρίζεται στο συνδυασμό των συστατικών αυτών:

1. ΣΩΜΑ: Το στοιχείο "σώμα" συμπεριλαμβάνει όλες τις εφικτές κινήσεις όλων των τμημάτων του ανθρώπινου σώματος (αρθρώσεις, άκρα, κορμός, κεφάλι κλπ), καθώς και κινήσεις που αναφέρονται στην επαφή του ανθρώπινου σώματος με επιφάνειες όπως έδαφος, αντικείμενα, παρτενέρ.
2. ΧΩΡΟΣ: Υπάρχουν δύο οπτικές θεώρησης του χώρου:
   1. Κινεσφαιρικός χώρος - η νοερή σφαίρα που περιβάλλει το ανθρώπινο σώμα όταν ο κεντρικός άξονάς του παραμένει αμετακίνητος ενώ τα άκρα (χέρια, πόδια) κινούνται.
   2. Χώρος σκηνής - ο συνολικός σκηνικός χώρος που προορίζεται για χορό.
3. ΧΡΟΝΟΣ: Το στοιχείο "χρόνος" είναι αυτό που καθορίζει τα δύο προηγούμενα, δηλαδή την κίνηση του σώματος μέσα στον χώρο. Προσδίδει μήκος, επιτρέπει ρυθμικότητα και προσφέρει τη δυνατότητα σύνθεσης χορογραφιών εναρμονισμένων με τη μουσική.

Η συμβολή της τεχνολογίας

Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία έχει αποτελέσει "παράθυρο" στη διαδικασία δημιουργίας χορογραφιών.

Με οδηγό τη θεωρία του Λαμπάν σε ό,τι αφορά τη χορευτική κίνηση, αναπτύχθηκαν ειδικά κατασκευασμένα προγράμματα υπολογιστών, καθώς και συστήματα εικονικής πραγματικότητας, που αποσκοπούν στο να βοηθήσουν τον χορογράφο στο έργο του.