Συνώνυμο

Γενικά με τον αρχαίο ελληνικό και σήμερα διεθνή χαρακτηρισμό συνώνυμα ή συνώνυμες λέξεις, (σύνθετη λέξη: συν + όνομα), φέρονται εκείνες που είναι μεν διαφορετικές μεταξύ τους πλην όμως παρουσιάζουν την ίδια περίπου σημασία σε αντιδιαστολή με τα ταυτόσημα ή ταυτόσημες λέξεις που φέρονται με την ίδια εντελώς σημασία.

Τα συνώνυμα απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή διότι μπορεί να εκφράζουν το ίδιο νόημα πλην όμως με κάποιες διαφορές χρηστικές π.χ. άγω και φέρω. όπου η μητέρα φέρει στην αγκαλιά το παιδί της, αλλ' όμως δεν το άγει, ή ο στρατηγός άγει το στρατό και δεν το φέρει. Συνώνυμες λέξεις μπορεί να είναι διάφορα μέρη του λόγου όπως ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα, κ.λπ. π.χ. ακούω - αφουγκράζομαι, άγω - φέρω, βλέπω - παρατηρώ - αγναντεύω, ξημέρωμα - χάραμα, κ.λπ., ή μεταξύ καθαρεύουσας και δημοτικής όπως θύρα - πόρτα , δίχως - χωρίς κ.λπ.

Συνώνυμες λέξεις παρατηρούνται σ΄ όλες τις γλώσσες του κόσμου. Αιτίες δημιουργίας τους κατά τους γλωσσολόγους των οποίων αποτελεί αντικείμενο έρευνας είναι:

1. Νεότερη δημιουργία λέξης σαφέστερη και εκφραστικότερη,
2. Σημασιολογική σύμπτωση νεότερης με παλαιότερη λέξη
3. Πολιτογράφηση ξένης λέξης ή άλλης εγχώριας διαλέκτου, (π.χ. ευχαριστώ - μερσί, εντάξει - οκέι).

Συνέπεια αυτών είναι να δημιουργείται ένας τεράστιος πλούτος συνωνύμων λέξεων ανάλογα με τον πλούτο της γλώσσας που απαντάται, για παράδειγμα στη νεοελληνική το ξυλοκόπημα κάποιου μπορεί ν' αναφερθεί ως: τον βάρεσε, ή τον χτύπησε, ή τον έδειρε, ή τον ξυλοφόρτωσε, ή τον μπαγλάρωσε, ή τον τσάκισε, ή τον έλιωσε, ή τον πέθανε, ή τον σάπισε στο ξύλο, κ.λπ.

Τέλος τα συνώνυμα επειδή μπορεί ν' αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα, στη διπλωματία και στους μεταφραστές αποφεύγονται, κάνοντας χρήση των βασικότερων κατ' έννοια λέξεων.

Σημειώσεις

Στη ρητορική και στη ποίηση τακτικά χρησιμοποιούνται λέξεις συνώνυμες στη σειρά για περισσότερη έμφαση. Στα ορθογραφικά κυρίως λεξικά παρουσιάζονται οι λέξεις με τις συνώνυμές τους. Σε χρήση ονομάτων ο όρος συνώνυμο αποδίδεται ως συνονόματος (π.χ. όνομα Παππού και εγγονού, ή μεταξύ ξαδελφών, ή διάφορο λεγόμενη τότε τυχαία συνωνυμία).

• Με τα συνώνυμα είχε ασχοληθεί στην αρχαιότητα ο Αριστοτέλης.

Δείτε επίσης

• Συνώνυμο (ταξινόμηση)
• Αντώνυμο