Σφένδαμος

Σφένδαμος
	; Φύλλα ψευδοπλάτανου, ενός από τα πιο διαδεδομένα είδη σφένδαμου
Συστηματική ταξινόμηση
Σύστημα: κατά CRONQUIST, 1981
Βασίλειο:	Φυτά (Plantae);
Συνομοταξία:	Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta);
Ομοταξία:	Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida);
Υφομοταξία:	Ροδίδες (Rosidae);
Τάξη:	Σαπινδώδη (Sapindales);
Οικογένεια:	Σφενδαμνοειδή (Aceraceae);
Γένος:	Σφένδαμνος (Acer); L.
	; Κατανομή
Είδη
	Πάνω από 100 είδη.

Ο σφένδαμος, το σφενδάμι ή σφεντάμι (αρχ. ελλ., ἡ σφένδαμνος) είναι γένος δένδρων ή ημίθαμνων με την επιστημονική ονομασία Acer. Η επιστημονική ονομασία του σφένδαμου οφείλεται στα χαρακτηριστικά φύλλα του με τρεις ή πέντε μυτερές απολήξεις (acer στα λατινικά σημαίνει οξύς, αιχμηρός). Επίσης χαρακτηριστικός είναι ο καρπός του σφένδαμου, που έχει δυο φύλλα με δύο πυρήνες στο μέσο και μοιάζει με έντομο με δυο μεγάλα φτερά. Ο σφένδαμος προσβάλλεται συχνά από μύκητες, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο του φυτού.

Χρήσεις

Ο σφένδαμος χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, σε οικοδομικές και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, στην κατασκευή μουσικών οργάνων, ως διακοσμητικό φυτό (π.χ. μπονσάι) κ.α. Το φύλλο του σφενδάμου αποτελεί το εθνικό σύμβολο του Καναδά και η αναπαράσταση του βρίσκεται στο κέντρο της σημαίας της χώρας.

Είδη

Τα είδη του σφένδαμου ξεπερνούν τα εκατό. Ορισμένα από αυτά είναι αειθαλή, αλλά τα περισσότερα είδη είναι φυλλοβόλα.

Ο πιο κοινός σφένδαμος είναι Σφένδαμος ο ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus), που ευδοκιμεί στην Κεντρική Ευρώπη, στις βορεινές ακτές της Μεσογείου και στον Καύκασο. Συνήθως βρίσκεται στα δάση, απομονωμένος, σε γόνιμο έδαφος. Τα φύλλα του είναι ελαφρά, με λοβό και το κάτω μέρος τους είναι σχεδόν λευκό. Το ξύλο του είναι λευκό και όχι πολύ συμπαγές. Το ξύλο της ρίζας του έχει ωραία νερά και χρησιμοποιείται για μικρά έπιπλα πολυτελείας. Το σφενδάμι αυτό υπάρχει και στην Βόρειο Ελλάδα, και είναι περιζήτητο για την κατασκευή μουσικών οργάνων και επίπλων.

Ένα άλλο είδος σφένδαμου είναι Σφένδαμος ο πλατανοειδής ή νορβηγικός σφένδαμος (Acer platanoides), που βρίσκεται στα δάση της Βορείου Ευρώπης και της Βορείου Ασίας. Ο σφένδαμος αυτός, που είναι φυλλοβόλος, μοιάζει με τον πλάτανο, αλλά το ξύλο του είναι ελαφρά κοκκινωπό και κατώτερης ποιότητας. Το ύψος του μπορεί να φτάσει και τα 30 μέτρα, ενώ μπορεί να ζήσει έως και 250 χρόνια.

Ο Σφένδαμος ο σακχαρώδης (Acer saccharum) μοιάζει με τον νορβηγικό σφένδαμο, αλλά ευδοκιμεί μόνον στα δάση της Βορειοανατολικής Αμερικής. Είναι φυλλοβόλος και το ύψος του μπορεί να φτάσει τα 40 μέτρα. Ο σφένδαμος αυτός κατά την άνοιξη, πριν πέσουν τα φύλλα του, περιέχει υγρά πλούσια σε σάκχαρα. Τα υγρά αυτά συλλέγονται, όπως συλλέγεται και η ρητίνη των πεύκων, και βράζονται για να πυκνώσουν και να παραχθεί έτσι το «σιρόπι από σφένδαμο» (αγγλ., maple syrup).

Σφένδαμος ο ελληνικός ( Acer sempervirens) ευδοκιμεί κυρίως στην Κρήτη και για αυτό και στην κοινή αποκαλείται κρητικό σφενδάμι. Ως προς τα χαρακτηριστικά του δέντρου εχει μικρά πράσινα φύλλα , το ύψος του δέντρου δεν ξεπερνάει τα 10 μέτρα ενώ ο κορμός του όταν το δέντρο ειναι νεαρό σε ηλικία εχει ένα χαρακτηριστικό γκρίζο χρώμα. Τα άνθη του έχουν χρώμα πράσινο-κίτρινο και όταν τα κλαδιά του δέντρου μεγαλώσουν αρκετά σχηματίζουν μια "ομπρέλα". Είναι ένα απο τα ανθετικότερα είδη σφενδάμου όσον αφορά τις θερμοκρασίες καθώς αντέχει την υπερβολική ζέστη. Τέλος μοιάζει επίσης πολύ ως προς τα χαρακτηριστικά με το σφενδάμι της Βορείου Ευρώπης ( Acer monspessulanum ) με τη διαφορά ότι έχει μικρότερο ύψος απο το βόρειο συγγενή του και πιό πράσινα φύλλα.

Εικόνες

Καρπός ψευδοπλάτανου, είδους σφενδάμου.
Καναδικό σιρόπι από σφένδαμο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Λεξιλογικός ορισμός του σφένδαμος στο Βικιλεξικό
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα category:Acer στο Wikimedia Commons