Νικοποιός
Νικοποιός είναι εικονογραφικός τύπος της Παναγίας κατά τον οποίο εικονίζεται κατενώπιον και έχοντας μπροστά στο στήθος της, επίσης κατενώπιον, εικονιζόμενο μικρό Χριστό.[1]
Ονομασία εικονογραφικού τύπου
ΕπεξεργασίαΗ ονομασία αυτού του εικονογραφικού τύπου προέρχεται από την πίστη στο πρόσωπο της Παναγίας, πως θα νικήσει τους κατά καιρούς πολέμιους του Βυζαντίου. Η εικόνα θεωρείτο προστάτης του κράτους και του στρατού και τιμώνταν αναλόγως της Οδηγήτριας, φερόταν ως λάβαρο και είχε αναρτηθεί στις πύλες της βυζαντινής πρωτεύουσας.[2]
Διάδοση εικονογραφικού τύπου
ΕπεξεργασίαΑπό τον 6ο αιώνα ο τύπος απαντά σε βυζαντινές σφραγίδες και βυζαντινά νομίσματα λαμβάνοντας τη θέση της Θεάς Νίκης. Όπως η Νίκη είχε ασπίδα στα χέρια της έτσι και η Παναγία κρατάει ασπιδοειδή δίσκο, δηλαδή σε μετάλλιο (imago clipeata) τον Χριστό, ο οποίος χαρίζει τη νίκη. Αργότερα σε νομίσματα του Μιχαήλ Δούκα και του Νικηφόρου Βοτανειάτη βρίσκουμε την Θεομήτορα ονομαζόμενη ΝΙΚΟΠΟΙΟΣ. Τέλος σε τοιχογραφίες ως Νικοποιός εντοπίζεται σε εκκλησίες της Καππαδοκίας, στην Τουτένισα της Σερβίας, στη Ρωσία.[3].