Βικιπαίδεια

Κεφαλονιά

νησί της Ελλάδας στα Επτάνησα

Η Κεφαλονιά, ή αλλιώς Κεφαλληνία, είναι νησί του Ιονίου πελάγους κι ανήκει στα Επτάνησα. Επισήμως, κυρίως στη διοίκηση, αναφέρεται με τον αρχαιότερο τύπο «Κεφαλληνία»[1]. Είναι το έκτο μεγαλύτερο σε έκταση νησί στην Ελλάδα μετά την Κρήτη, την Εύβοια, τη Λέσβο, τη Ρόδο και τη Χίο καθώς και το μεγαλύτερο νησί του Ιονίου Πελάγους.

Κεφαλονιά
Γεωγραφία
Συντεταγμένες38°12′44″N 20°32′00″E / 38.2122°N 20.5334°E / 38.2122; 20.5334Συντεταγμένες: 38°12′44″N 20°32′00″E / 38.2122°N 20.5334°E / 38.2122; 20.5334
ΑρχιπέλαγοςΙόνιο Πέλαγος
Νησιωτικό σύμπλεγμαΕπτάνησα
Έκταση773 km²
Υψόμετρο1628 μ
Υψηλότερη κορυφήΜέγας Σωρός
Χώρα
ΠεριφέρειαΠεριφέρεια Ιονίων Νήσων
ΝομόςΚεφαλληνίας
ΠρωτεύουσαΑργοστόλι
Δημογραφικά
Πληθυσμός36.064 (απογραφής 2021)
Πυκνότητα47 /χλμ2
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδαwww.kefallonia.gov.gr
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Εικάζεται ότι το νησί Μελίτη που αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων 28:1, είναι η Κεφαλονιά.[2][3]

Γεωγραφία

Επεξεργασία

Η Κεφαλονιά (Κεφαλληνία) είναι το μεγαλύτερο και πιο ορεινό νησί των Επτανήσων και το τρίτο σε πληθυσμό μετά την Κέρκυρα και τη Ζάκυνθο. Βρίσκεται απέναντι από την είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου, βόρεια της Ζακύνθου, νότια της Λευκάδας και δυτικά της Ιθάκης.

Το νησί έχει έκταση περίπου 773 τ.χλμ. και σε αυτό κατοικούν 36.064 άνθρωποι. Μεγάλο μέρος της έκτασης του καταλαμβάνει η οροσειρά Αίνος χαρακτηρισμένη ως Εθνικός δρυμός[4] με σημαντικότερες κορυφές τις Μέγας Σωρός (1.628 μ.), Αγία Δυνατή (1.131 μ.), Ευμορφία (1.043 μ.) και Κόκκινη Ράχη (1.078 μ.) Ο Αίνος είναι από τα όρη με τις πλέον έκτακτες καιρικές συνθήκες, δεχόμενο πρώτο στην Ελλάδα τα χαμηλά βαρομετρικά που έρχονται από Δυσμάς. Είναι διάσημος για τη μοναδική στον Κόσμο "Κεφαλληνιακή Μαύρη Ελάτη" και γι' αυτό ονομάζεται ''Monte Nero'' (Μαύρο Βουνό) και για τις αγέλες των αγρίων μικρόσωμων αλόγων του της φυλής «Equus caballus». Οι σημαντικότερες πεδιάδες είναι αυτές της Κραναίας, της χερσονήσου Παλικής, του Αρακλείου και της Σάμης.

Οι ακτές της Κεφαλονιάς σχηματίζουν πολλούς κόλπους και ακρωτήρια. Σπουδαιότεροι κόλποι είναι της Σάμης, του Μύρτου, του Λουρδά, του Αθέρα, του Φισκάρδου, του Λιβαδιού, του Αργοστολίου γνωστός και ως Κουτάβου. Κυριότερα ακρωτήρια είναι (αρχίζοντας από το νότο και προχωρώντας με ανατολική κατεύθυνση) η Μούντα, η Κάπρος, το Σαρακήνικο, ο Μύτικας, το Κεντρί, το βορεινό Δαφνούδι, στα βορειοδυτικά ο Αθέρας, στα δυτικά τα Ορθολίθια, η Σκίζα και ο Γερόγομπος και νοτιότερα το Ακρωτήρι και η Αγία Πελαγία, ο Λιάκας, ο Καστανάς κ.ά. Οι ακτές είναι γενικά βραχώδεις και απότομες προς το Ιόνιο, ενώ έχουν ηπιότερους σχηματισμούς προς την ανατολική πλευρά.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σπήλαια του νησιού που στην πλειοψηφία τους βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της Σάμης, όπως το διάσημο λιμνοσπήλαιο Μελισσάνη, η Ζερβάτη και οι Άγιοι Θεόδωροι στον Καραβόμυλο, το Αγκαλάκι, το Χιριδόνι και ο Σωτήρας στα Πουλάτα, η Δρογκαράτη στα Χαλιωτάτα με τους εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες στην οποία μάλιστα διοργανώνονται κατά καιρούς και συναυλίες κ.α.

Η παραλία Μύρτος στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού έχει ψηφιστεί 11 φορές ως η καλύτερη ελληνική θάλασσα σύμφωνα με την ετήσια ψηφοφορία του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ[5]. Στη Σάμη ιδιαίτερα εντυπωσιακή και δημοφιλής είναι η παραλία Αντίσαμος, αλλά και η παραλία Κουτσουπιά, η πρόσβαση στην οποία γίνεται με σκάφος ή μέσω μονοπατιού. Στη δυτική πλευρά του νησιού και συγκεκριμένα στην Παλική μπορεί κανείς να επισκεφθεί τις παραλίες των Πετανών, Λέπεδα, Ξι και Πλατιά Άμμος. Πέριξ της πόλης του Αργοστολίου και στην περιοχή της Λειβαθούς υπάρχει πλήθος παραλιών με άμμο, όπως οι πολυσύχναστες Πλατύς και ο Μακρύς Γιαλός και ανατολικότερα οι παραλίες του Λουρδά και της Σκάλας.

Αρκετές σεισμικές δονήσεις πλήττουν την περιοχή κάθε χρόνο. Το 1953 ένας τρομερός σεισμός σχεδόν κατέστρεψε το νησί, αφήνοντας «όρθιο» μόνο το βορειότερο μέρος της νήσου, τη χερσόνησο της Ερίσσου, όπου βρίσκεται ο παραδοσιακός οικισμός του Φισκάρδου.

Ιστορία

Επεξεργασία
 
Χάρτης της Κεφαλονιάς, Κριστόφορο Μπουοντελμόντι, 1420

Θεωρίες για την ονομασία

Επεξεργασία

Υπάρχουν στοιχεία ότι η Κεφαλονιά κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή [6]. Οι πρώτοι γνωστοί κάτοικοι ήταν Λέλεγες,[7] οι οποίοι κατοίκησαν το νησί προφανώς την εποχή του 15ου αι. π.Χ.,[7] φέρνοντας μαζί τους τη λατρεία του Ποσειδώνα.[7] Την εποχή του χαλκού, ένας άλλος αρχαίος Ελληνικός λαός, οι Ταφίοι ή Τηλεβόες είχαν εγκατασταθεί στην γύρω θάλασσα, και κατοικούσαν στο νησί, ή διατηρούσαν εμπορική βάση στο νησί και συναλλάσσονταν στενά με τους κατοίκους του νησιού.[7]

Η ορθή ονομασία της νήσου είναι "Κεφαλληνία" προερχόμενη από τους αρχαίους ορεσίβιους κατοίκους της, τους Ομηρικούς "Κεφαλλήνες" (Δωριστί "Κεφαλλάνες") και όχι "Κεφαλονία-Κεφαλονιά" από τον μυθικό ήρωα της Αττικής τον Κέφαλο, που κατά τους Αθηναίους υποτίθεται πως κατέλαβε τη νήσο και της έδωσε το όνομά του. Η Αθηναϊκή εκδοχή για το όνομα "Κεφαλονιά" σχετίζεται με τον μυθικό ήρωα Κέφαλο που βοήθησε τον Αμφιτρύωνα από τις Μυκήνες στον πόλεμο εναντίον των Τηλεβοΐδων νήσων και των Ταφίων.[8] Ο Αμφιτρύωνας του έδωσε δώρο τη νήσο Σάμη που έμεινε γνωστή σαν Κεφαλονιά. Την πρόταση αυτή σύμφωνα με τους ορεσίβιους κατοίκους διέδωσαν εντέχνως οι αποικιοκράτες Αθηναίοι προκειμένου να αποκτήσουν δικαιώματα επί της νήσου. Κατά την αρχαιότητα άκμασαν τέσσερις πόλεις, οι οποίες ήταν ανεξάρτητα κράτη: η Κράνη, οι Πρόννοι, η Σάμη και η Πάλη.

Ομηρικά έπη

Επεξεργασία

Η Κεφαλονιά έχει προταθεί σαν η πιθανότερη πατρίδα του Ομηρικού Οδυσσέα αντί για τη γειτονική Ιθάκη. Ο Ρομπέρ Μπίττλεστον στο έργο του "Οδυσσέας Λυόμενος" προτείνει ότι η χερσόνησος της Κεφαλονιάς Παλική την Εποχή του Ορείχαλκου ήταν νησί και μάλλον πρόκειται για την Ομηρική Ιθάκη. Μια ομάδα ξεκίνησε τις εργασίες το καλοκαίρι του 2007 και εργάστηκε τρία χρόνια για να εξετάσει το ενδεχόμενο.[9] Στα Ομηρικά κείμενα δεν εμφανίζεται το όνομα της νήσου με τη σημερινή του μορφή αλλά με άλλες ονομασίες όπως Δουλίχιον, Σάμος ή Σάμη. Σε αυτή τη μορφή διατηρείται το όνομα μίας εκ των μεγάλων πόλεων της νήσου από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ο Όμηρος αναφέρει σαφέστατα ότι ο λαός τον οποίο ηγείται ο Οδυσσέας ονομαζόταν Κεφαλλήνες.[10]. Τα δύο "λ" τα χρησιμοποίησε ο Όμηρος χάριν ευφωνίας του μέτρου του δεκαπεντασύλλαβου, όπου το σύμφωνο "λ" στους "Κεφαλλήνες", είχε κάποιαν μεγαλύτερα διάρκεια κατά την εκφώνησή του ακριβώς όπως συμβαίνει και με τη λέξη "Έλληνες". Η Κεφαλονιά σχετίζεται επίσης με τη Θεά Βριτόμαρτις σαν η τοποθεσία που "δέχτηκε θείες τιμές από τους κατοίκους με το όνομα Λάφρια".

Μεσαίωνας

Επεξεργασία

Το νησί κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους και κατά το μεσαίωνα αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Τον Μεσαίωνα το νησί ανήκε μέχρι το 1185 στο Βυζαντινό Θέμα Κεφαλληνίας μαζί με τα υπόλοιπα Επτάνησα.[11]

Η Παλατινή Κομητεία της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου

Επεξεργασία
 
Η Παλατινή Κομητεία της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου.

Η Παλατινή Κομητεία της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου την περίοδο (1185 - 1479) ήταν επαρχία του Βασιλείου της Σικελίας. Ο τίτλος του "Κόμη" δόθηκε για πρώτη φορά στον Μαργαριτόνε του Μπρίντιζι που πήρε σαν δώρο την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο από τον Γουλιέλμο Β΄ της Σικελίας (1185) για τις υπηρεσίες που του είχε προσφέρει.[12] Οι κυβερνήτες της Παλατινής Κομητείας μετά τον Μαργαριτόνε (1185 - 1195) ήταν:

Η Οικογένεια Τόκκο χρησιμοποίησε την Παλατινή Κομητεία σαν βάση για την κατάκτηση περιοχών της ηπειρωτικής Ελλάδας, κατέλαβαν (1411) το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Η προέλαση των Οθωμανών στα δυτικά συρρίκνωσε σταδιακά την κυριαρχία τους, οι Οθωμανοί κατέλαβαν το Δεσποτάτο και περιόρισαν τους Τόκκο στη νησιώτικη Παλατιανή κομητεία. Οι Τόκκο διατήρησαν την Παλατινή Κομητεία μέχρι την κατάληψη της από τους Οθωμανούς και τη Δημοκρατία της Βενετίας που μοίρασαν τα νησιά σύμφωνα με τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1479).[13] Η Ζάκυνθος πέρασε ολόκληρη στη Δημοκρατία της Βενετίας και η Κεφαλονιά μοιράστηκε ανάμεσα στους Βενετούς και τους Οθωμανούς.[14]

Ενετική Κεφαλονιά

Επεξεργασία
 
Το Κάστρο της Άσσου Κεφαλονιάς.

Το νησί κατακτήθηκε από τη Δημοκρατία της Βενετίας (1500), ήταν μια σπάνια επιτυχία της Δημοκρατίας στον Δεύτερο Βενετοτουρκικό Πόλεμο στον οποίο είχε ηττηθεί από τους Οθωμανούς.[14] Από τότε μέχρι την πτώση της Δημοκρατίας (1797) η Κεφαλονιά ανήκε στο Κράτος της Θάλασσας με τα υπόλοιπα Επτάνησα, τελευταία κατάκτηση της Βενετίας από τους Τούρκους ήταν η Λευκάδα (1684). Η φιλελεύθερη κατάσταση που επικρατούσε στο νησί στη Βενετοκρατία οδήγησε τον Βενετό κυβερνήτη Μαρκαντόνιο Τζουστινιάν (1516–1571) να τυπώσει Εβραϊκά βιβλία που έκανε εξαγωγή τους σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Οι Βενετοί οικοδόμησαν το Κάστρο της Άσσου Κεφαλονιάς (1593 - 1596) με σχέδια του Βενετού μηχανικού Μαρίνου Γκεντιλίνη που εγκαταστάθηκε στην Κεφαλονιά, παντρεύτηκε Ελληνίδα και καταγράφηκε στη Χρυσή Βίβλο. Οι απόγονοι του είναι σήμερα Κεφαλονίτες με το επώνυμο Γκεντιλίνης.[15] Το κάστρο έχει θέα στον όρμο της Αγίας Κυριακής στα βορειοδυτικά του νησιού, βόρεια από την Παλική, κατασκευάστηκε με στόχο να υπερασπιστεί το νησί από τους πειρατές και τις ναυτικές επιδρομές.[16] Το κάστρο ήταν η πρωτεύουσα της βόρειας Κεφαλονιάς αλλά μετά την κατάκτηση της Λευκάδας (1684) οι Οθωμανικές επιδρομές ελαττώθηκαν, έχασε τη στρατηγική του σημασία και οι Βενετοί έκτισαν νέα πρωτεύουσα για ολόκληρο το νησί το Αργοστόλι.

Με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 μεταφέρθηκαν στο κάστρο 7.000 κάτοικοι από το Σούλι Θεσπρωτίας. Μετά τους φονικούς Σεισμούς του 1953 οι λιγοστοί κάτοικοι εγκατέλειψαν το κάστρο, σήμερα διατηρείται μόνο σαν τουριστικός προορισμός. Από τον 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα η Κεφαλονιά και η Ζάκυνθος ήταν οι μεγαλύτεροι τόποι εξαγωγής φραγκοστάφυλλου στον κόσμο και κατείχε έναν μεγάλο στόλο πλοίων με αφετηρία το ναυπηγείο του Ντάνζιγκ. Οι πόλεις και τα χωριά ήταν κτισμένα πάνω σε λόφους για να προστατεύσουν τους κατοίκους από τους πειρατές που είχαν ρημάξει εκείνη την εποχή στη Μεσόγειο. Η Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο (1797) παραχώρησε τα Επτάνησα στη Γαλλία αμέσως μετά τη διάλυση της Δημοκρατίας από τους Γάλλους.

Κατάκτηση από τους Βρετανούς

Επεξεργασία

Όταν κατακτήθηκαν τα Επτάνησα από τους Γάλλους (1797) η Κεφαλονιά έγινε τμήμα του Γαλλικού Διαμερίσματος της Ιθάκης. Την επόμενη χρονιά (1798) η Γαλλία πιέστηκε να παραδώσει τα Επτάνησα σε έναν Οθωμανό-Ρωσικό στρατό, δημιουργήθηκε η Επτάνησος Πολιτεία που την κυβερνούσε επίσημα η Τουρκία αλλά την πραγματική εξουσία είχαν οι Ρώσοι. Με τη Συνθήκη του Τιλσίτ τα Επτάνησα παραχωρήθηκαν ξανά στη Γαλλία που έμειναν υπό τον έλεγχο της μια διετία (1807 - 1809).

Η Μεγάλη Βρετανία κατέκτησε τα Επτάνησα από τον Ναπολέοντα Α', τον Σεπτέμβριο του 1809 η Βρετανική σημαία τοποθετήθηκε πάνω από το κάστρο της Ζακύνθου, ακολούθησε η υποταγή της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης και η εγκατάσταση Βρετανού κυβερνήτη. Ο διάσημος Ελβετός μηχανικός Σαρλ Ντε Μποσέ έγινε επαρχιακός κυβερνήτης (1810 - 1814). Οι Βρετανοί έκαναν νέα μεγαλύτερα δημόσια έργα όπως η Γέφυρα Ντε Μποσέ (ή "Δεβοσέτου")η μεγαλύτερη λίθινη γέφυρα πάνω από θάλασσα στον κόσμο συνολικού μήκους 689,9 μέτρων. Η γέφυρα συνδέει το Αργοστόλι με το βόρειο τμήμα του νησιού, διαχωρίζει τη λιμνοθάλασσα του Κουταβού από τον κόλπο, το έργο σχεδίασε ο ίδιος ο κυβερνήτης Σαρλ Ντε Μποσέ.

Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων

Επεξεργασία

Τα Επτάνησα έγιναν με τη "Συνθήκη των Παρισίων" τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου (5 Νοεμβρίου 1815) σαν Ηνωμένον Κράτος των Ιονίων Νήσων και η έδρα του Ύπατου Αρμοστή Ιονίων Νήσων.[17] Τα επόμενα χρόνια δημιουργήθηκαν επαναστατικές ομάδες με αρχικό στόχο να προσφέρει βοήθεια στους υπόλοιπους Έλληνες στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 αλλά στράφηκε σποραδικά και εναντίον των Βρετανών που κυβερνούσαν τα Επτάνησα. Η αντίσταση αυξήθηκε σημαντικά (1848) με πολλές αψιμαχίες στο Αργοστόλι και στο Ληξούρι που οδήγησαν τους Βρετανούς στην απόφαση να περιορίσουν την ελευθερία του Τύπου και να καταργήσουν τη Χρυσή Βίβλο. Η Ένωση με την Ελλάδα ήταν ο βασικός στόχος των γηγενών κατοίκων και οι αψιμαχίες εντάθηκαν μετά το 1850.

Η Δεύτερη Εθνική Συνέλευση στην Αθήνα εξέλεξε βασιλιά των Ελλήνων τον πρίγκιπα Γουλιέλμο της Δανίας που στέφθηκε νέος βασιλιάς ως Γεώργιος Α΄ της Ελλάδας. Η Μεγάλη Βρετανία μετά την απόφαση αυτή έδωσε δώρο στην Ελλάδα τα Επτάνησα επειδή η αδελφή του νέου Έλληνα βασιλιά Αλεξάνδρα της Δανίας είχε παντρευτεί τον πρίγκιπα Εδουάρδο της Ουαλίας, διάδοχο του Αγγλικού θρόνου. Η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Ρωσία υπέγραψαν τη "συνθήκη του Λονδίνου" (29 Μαρτίου 1864) που κατοχύρωσε τα Επτάνησα ως Ελληνική επαρχία. Ο Λόρδος Ύπατος Αρμοστής των Ιονίων Νήσων κήρυξε επίσημα την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα.[18]

Οι Βρετανοί Ύπατοι Αρμοστές Ιονίων Νήσων ήταν οι εξής :

Νεότερα χρόνια

Επεξεργασία
 
Ερείπια από τα παλιά Βαλσαμάτα της Κεφαλονιάς. Το χωριό καταστράφηκε από τους καταστροφικούς σεισμούς του Ιονίου του 1953.

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου το νησί κατέλαβαν, για μικρό χρονικό διάστημα, οι γαλλικές ναυτικές δυνάμεις. Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καταλήφθηκε αρχικά από τους Ιταλούς, που απέβλεπαν στην ενσωμάτωση της Επτανήσου στην Ιταλία καθιερώνοντας νομισματική και οικονομική ένωση. Με την ιταλική συνθηκολόγηση, το 1943, οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κεφαλονιά και μετά από μεγάλη μάχη με τους 12.000 Ιταλούς στρατιώτες της Μεραρχίας Άκουι (Divisione Acqui) που επιθυμούσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, εκτέλεσαν τους περισσότερους από αυτούς. Στην Κεφαλονιά αναπτύχθηκε ισχυρό κίνημα Αντίστασης από το ΕΑΜ, ενώ κατά την περίοδο του Εμφυλίου δόθηκαν πολλές μάχες μεταξύ του κυβερνητικού στρατού και των ανταρτών, που δρούσαν στο νησί μέχρι τα τέλη του 1949.

Η Κεφαλονιά πλήγηκε από τους μεγάλους σεισμούς του 1953, όταν ισοπεδώθηκαν όλα σχεδόν τα οικήματα του νησιού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 1951 η Κεφαλονιά αριθμούσε 47.369 κατοίκους. Στην απογραφή του 1961, την πρώτη μετά τους σεισμούς, ο πληθυσμός είχε μειωθεί κατά σχεδόν 16% φτάνοντας τους 39.793 μόνιμους κατοίκους. Στη δεκαετία που ακολούθησε η εσωτερική μετανάστευση αυξήθηκε, ενώ αρκετοί κάτοικοι από φτωχότερα μέρη της Ελλάδος εγκαταστάθηκαν στο νησί. Σχετικά αργά αναπτύχθηκε ο τουρισμός στο νησί καθώς οι Κεφαλονίτες είχαν έσοδα από τη ναυτιλία, τον παραδοσιακά ανεπτυγμένο πρωτογενή τομέα και το συνάλλαγμα. Σήμερα η Κεφαλονιά θεωρείται ως μια από τις πλέον ανεπτυγμένες περιοχές της Ελλάδας με ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα, ενώ βρίσκεται και στις πρώτες θέσεις πανελληνίως σε αποταμιεύσεις. Σε ότι αφορά στον πληθυσμό του νησιού, βάσει της απογραφής του 2011 ο μόνιμος ανέρχεται πλέον σε 35.801 κατοίκους, ο πραγματικός σε 38.082 και ο νόμιμος σε 37.766. Οι διαφοροποιήσεις έχουν να κάνουν με τη μέθοδο μέτρησης της ΕΛΣΤΑΤ.

 
Απόστολος Παύλος Πεσσάδας

Ο Απόστολος Παύλος στην Κεφαλονιά

Παλαιότερα υπήρξε πολύς προβληματισμός σχετικά με το πώς εκχριστιανίστηκε η Κεφαλληνία, αφού ή χριστιανική κοινότητά της αναφέρεται ως η μοναδική και αρχαιότερη μεταξύ κεντρικής Ελλάδος και Ιταλίας. Επικρατέστερη άποψη ήταν ότι ο Χριστιανισμός έφθασε εδώ από Κεφαλλήνες εμπόρους. Το 1987 ο Γερμανός ερευνητής Dr. Heinz Warnecke κατέθεσε στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης διδακτορική διατριβή με τον τίτλο «Το πραγματικό ταξίδι στη Ρώμη του Αποστόλου Παύλου» υποστηρίζοντας ότι η Μελίτη των Πράξεων των Αποστόλων, Κεφ. 27,28, δεν είναι η Μάλτα, αλλά η Κεφαλληνία και ότι ο Απ. Παύλος ήταν αυτός που εκχριστιάνισε το νησί. Ακολούθησαν έξι διεθνή επιστημονικά Συνέδρια: 1993, 1996, 1999, 2005, 2009 και 2013, κατά τα οποία τα πάμπολλα και ετερόκλητα στοιχεία, ιστορικά και φυσικά που παρουσιάστηκαν, κατέδειξαν ότι πράγματι η Κεφαλληνία είναι η Μελίτη των Πράξεων και η Πεσσάδα (Ακρωτήριο και Όρμος «Άγιος Σώστης») ο τόπος του ναυαγίου και της διασώσεως του Απ. Παύλου.

Η επιστημονική αυτή θέση κερδίζει συνεχώς έδαφος. Έτσι πολλοί εκδοτικοί οίκοι του εξωτερικού, τόσο προτεσταντικοί όσο και καθολικοί, στις εκδόσεις της Καινής Διαθήκης θεωρούν την Κεφαλληνία αντί της Μάλτας ως τη Μελίτη των Πράξεων.

Στις 17 Αυγούστου 1996 θεμελιώθηκε στην Πεσσάδα ο νέος Ναός του Απ. Παύλου, για να αποτελέσει τη συνέχεια των δύο παλαιοχριστιανικών Ναών που υπήρχαν εκεί προς τιμήν του Αποστόλου και εις ανάμνησιν της εκεί διασώσεως και παραμονής του, και το 1999 στα πλαίσια του Γ΄ επιστημονικού Συνεδρίου ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος ετέλεσε τα Θυρανοίξια.

Ο Ναός εορτάζει δύο φορές το χρόνο, στις 29 Ιουνίου, κατά την ημέρα δηλ. της Μνήμης του Αποστόλου, και στις 17 Αυγούστου με πανηγυρικό Εσπερινό εις ανάμνησιν της Θεμελιώσεως για την επανίδρυσή του.

Στη ΒΔ γωνία του Ναού υπάρχει μικρό Μουσείο με υλικό και στοιχεία σχετικά με το εν λόγω θέμα.

Ονομασίες - Τοπωνύμια

Επεξεργασία

Ένα μεγάλο μέρος από τα επώνυμα των κατοίκων της Κεφαλονιάς έχει την κατάληξη «-ατος». Ανάλογα η κατάληξη -άτα βρίσκεται σε πάρα πολλά τοπωνύμια, όπως χωρία και συνοικίες χωριών, όπως τα Φαρακλάτα, Κουρκουμελάτα, Καμιναράτα, Βαλσαμάτα, Τρωιανάτα, Γριζάτα, Λουρδάτα, Φαβατάτα, Δελαπορτάτα, Σιμωτάτα, Ντομάτα, Περατάτα κ.λπ. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται για πρώτη φορά από τον 13ο αιώνα και μετά{{[19]}}. Πριν από αυτή την εποχή οι τοπωνυμικές μαρτυρίες είναι απειροελάχιστες, π.χ. το τοπωνύμιο Αίνος που μαρτυρείται ήδη στον Ησίοδο. Παρ' όλα αυτά δεν λείπουν και τοπωνύμια που πρέπει να προέρχονται από τους αρχαίους χρόνους όπως το Αράκλι (Ηράκλειο), η Μελισσάνη, η Παλική (από την αρχαία πόλη Πάλη), η Κρανιά (από την Κράνη), η Φάλαρη ή έχουν άρωμα προϊστορίας όπως τα Μηνιές, Φανιές, Κεραμειές, Λειβαθώ, Λακήθρα κ.ά.

Μοναστήρια

Επεξεργασία

Στο νησί υπάρχουν πολλές εκκλησίες καθώς και δύο μεγάλα μοναστήρια. Το ένα είναι το μοναστήρι του Αγ. Ανδρέα Μηλιαπιδιάς, το οποίο βρίσκεται στο σημερινό δήμο Λειβαθούς και το άλλο βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, στην κοινότητα Ομαλών και είναι αφιερωμένο στον προστάτη της νήσου Αγ. Γεράσιμο. Αμφότερα είναι γυναικεία. Στο τελευταίο εκτυλίχθηκε και το γνωστό κωμικό περιστατικό της Μ. Πέμπτης, όπου ο «Κεφαλονίτικος» μεθυσμένος παπάς, διαβάζοντας με σοφία, έβγαλε τα Ευαγγέλια 13[εκκρεμεί παραπομπή]. «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία…τα Δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει …Δεκατρία».

Αυτό αναφέρεται σε κάποιον Ιερέα παλιότερης εποχής, ο οποίος κάποια Μ. Πέμπτη βράδυ, αντί να διαβάσει τα Δώδεκα Ευαγγέλια, διάβασε …Δεκατρία! Όσον και να φαίνεται παράξενο έχει την εξήγησή του μέσα από το τυπικό της Εκκλησίας και ιδιαίτερα αυτό των Μοναστηριών και των Ενοριών.

Για να διαβαστεί δέκατο τρίτο Ευαγγέλιο, θα πρέπει να συμπέσει η Εορτή του Ευαγγελισμού και η Μεγ. Παρασκευή μαζί! Αυτό ήταν όχι σπάνιο στην εποχή του παλαιού ημερολογίου, το οποίο ίσχυε μέχρι το έτος 1924. Και εκείνη λοιπόν την εποχή όταν τύχαινε να γίνει αυτή η σύμπτωση στους ενοριακούς ναούς, ο Ευαγγελισμός μετατίθετο για να γιορτασθεί μαζί με το Πάσχα και γι’ αυτή τη μετάθεση υπάρχουν βασιλικά διατάγματα, όπως αυτό του 1866 από τον Γεώργιο τον Α΄.

Στα Μοναστήρια, όμως, τα οποία γιόρταζαν τον Ευαγγελισμό, δεν μετετίθετο προς τιμή των κτιτόφων, αλλά εξάγρονιο ο Ευαγγελισμός με τη Μεγ. Παρασκευή μαζί. Έτσι τη Μεγ. Πέμπτη το βράδυ, όπου ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγ. Παρασκευής συμψαλλόταν και ο Όρθρος του Ευαγγελισμού, ο οποίος ως γνωστόν έχει ένα Ευαγγέλιο. Σύμφωνα με αυτήν τη Μοναστηριακή τάξη μετά το έβδομο από τα Δώδεκα, εψάλλετο ο Πολυέλαιος της Εορτής και ευθύς αμέσως το προκείμενο της Εορτής και το Ευαγγέλιο του Όρθρου της Εορτής, οπότε αθροίζοντας τα Ευαγγέλια έβγαιναν δέκα τρία αντί δώδεκα!

Απορίας άξιον είναι τι σχέση μπορεί να έχει με την Κεφαλονιά, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε ρίζωσε στη συνείδηση του λαού, έστω και με τη μορφή γνωμικού αποφθέγματος «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία, τα δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει δεκατρία».

Η λύση της απορίας βρίσκεται στη Μονή Κηπουραίων, όπου γιορτάζει την Εορτή του Ευαγγελισμού. Στο Μοναστήρι αυτό, τα χρόνια εκείνα συγκεντρωνόταν πολύς κόσμος για την Εορτή του Ευαγγελισμού, αλλά και κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα, χάριν ψυχικής ωφελείας. Εκείνη τη χρονιά του έτους 1866 συνέπεσε ο Ευαγγελισμός με τη Μεγ. Παρασκευή και σύμφωνα με τη Μοναστηριακή τυπική διάταξη συνψάλλησαν οι δύο Ακολουθίες των Όρθρων, της Εορτής του Ευαγγελισμού και των Παθών του Κυρίου και ακούστηκαν αντί Δώδεκα-Δεκατρία Ευαγγέλια.

Έτσι λοιπόν, ο κατά πάντα μελετημένος, εφημέριος της Μονής Κηπουραίων, γνωρίζοντας την περίπτωση από την τυπική της πλευρά, πρόσθεσε στα Ευαγγέλια της Μεγ. Πέμπτης βράδυ και το Ευαγγέλιο της Εορτής του Ευαγγελισμού και τα έκανε δεκατρία.

Οι πιστοί όμως, που είχαν συνηθίσει να ακούνε δώδεκα μόνο Ευαγγέλια το βράδυ της Μεγ. Πέμπτης, δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν το εξεζητημένο της περιπτώσεως! Γι’ αυτό εξέλαβαν τη σοφή, πράγματι, πράξη του Ιερέα, ως έξυπνη μωρία και διέσωσαν το συμβάν αυτό με το Κεφαλονίτικο γνωμικό! «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία, τα δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει δεκατρία».[20]

Έστω και αν σήμερα δεν συμβαίνει λόγω αλλαγής ημερολογίου, εν τούτοις μελοποιημένο το γεγονός παραμένει ζωντανό στη λαογραφική συνείδηση των ανθρώπων του νησιού και ακόμα πιο πέρα και έξω.[20][21] Ιδιαίτερο θρησκευτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμφάνιση φιδιών κατά το δεκαπενταύγουστο στα χωρία Αργίνια και Μαρκόπουλο του δήμου Ελειού - Πρόννων. Τα φιδάκια σύμφωνα με την παράδοση εμφανίζονται μόνο αυτές τις ημέρες με τη χάρη της Παναγίας.[22]

Από το νησί και συγκεκριμένα από το χωριό της Κοντογεννάδας (Κοντογεννάδα) στην Παλική, κατάγεται και ο γνωστός, από τις ανασκαφές στη Σαντορίνη, αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος. Έτερος παλαιότερος αρχαιολόγος καταγόμενος από την Κεφαλονιά, και συγκεκριμένα από τον Κοθρέα Ερίσσου ήταν ο Παναγής Καββαδίας, ανασκαφέας της Αρχαίας Επιδαύρου και άλλων σημαντικότατων ανασκαφών...

Οικονομία

Επεξεργασία

Οι υψηλές κορυφογραμμές που διατρέχουν το νησί σε συνεχείς εκτάσεις αποτελούν το ιδανικό έδαφος για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας. Τα τελευταία χρόνια η Κεφαλονιά έχει γνωρίσει μεγάλο ενδιαφέρον από επενδυτές για τη δημιουργία αιολικών πάρκων. Αυτή τη στιγμή ήδη λειτουργεί το αιολικό πάρκο στη θέση «Μανολάτη-Ξερολίμπα» του Δήμου Αργοστολίου, το Αιολικό Πάρκο "Ημεροβίγλι" και το Αιολικό Πάρκο "Αγία Δυνατή" τα οποία τροφοδοτούν το εθνικό δίκτυο ηλεκτροδότησης με 71 MW ηλεκτρικής ισχύος (η Κεφαλονιά ανήκει στα διασυνδεδεμένα νησιά του εθνικού δικτύου). Πρόσφατα τέθηκε σε λειτουργία και το αιολικό πάρκο στη θέση Ευμορφία, ενώ 2 ακόμη αιολικά πάρκα είναι σε διαδικασία κατασκευής ή αδειοδότησης.

  •  
    Φισκάρδο
  •  
    Το λιμνοσπήλαιο Μελισσάνη
  •  
    Μάνια, κοντά στο Ληξούρι
  •  
    Καλόν Όρος

Πληθυσμός

Επεξεργασία
Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Έτος Πληθ.   ±%  
1870 67.509 —    
1879 68.231 +1.1%
1889 69.736 +2.2%
1896 70.077 +0.5%
1907 71.235 +1.7%
1920 55.030 −22.7%
1928 57.578 +4.6%
1940 58.437 +1.5%
1951 47.369 −18.9%
1961 39.793 −16.0%
1971 31.790 −20.1%
1981 27.649 −13.0%
1991 29.215 +5.7%
2001 34.544 +18.2%
2011 35.801 +3.6%
2021 36.064 +0.7%

Ο πληθυσμός της Κεφαλονιάς έπειτα από την ενσωμάτωση της στην Ελλάδα μέχρι και το 1907 υπήρξε σταθερός με μία ελαφρά αύξηση. Από το 1920 μέχρι και το 1981 ο πληθυσμός της μειώθηκε δραματικά. Από το 1981 μέχρι και σήμερα ο πληθυσμός της Κεφαλονιάς έχει σημειώσει σημαντική αύξηση. Η Κεφαλονιά κατέγραψε τον μεγαλύτερο πληθυσμό της το 1907 (71.235) και τον μικρότερο το 1981 (27.649). Η μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού έγινε το 2001 (18,2%) και η μικρότερη το 1896 (0,5%). Η μεγαλύτερη μείωση του πληθυσμού έγινε το 1920 (22,7%) και η μικρότερη το 1981 (13,0%).

Οικισμοί

Επεξεργασία

Το μεγαλύτερο αστικό κέντρο του νησιού είναι το Αργοστόλι, ενώ ακολουθούν πληθυσμιακά το Ληξούρι και η Σάμη Αρχειοθετήθηκε 2022-01-18 στο Wayback Machine. που είναι άλλωστε και έδρες των ομώνυμων Δήμων.

Κατάταξη Οικισμός Πληθυσμός (2011) Δήμος
1 Αργοστόλι 9.748 Αργοστολίου
2 Ληξούρι 3.752 Ληξουρίου
3 Σάμη 1.025 Σάμης
4 Πόρος 930 Αργοστολίου
5 Βαλσαμάτα 763 Αργοστολίου
6 Σκάλα 760 Αργοστολίου
7 Περατάτα 751 Αργοστολίου
8 Σβορωνάτα 710 Αργοστολίου
9 Βλαχάτα 699 Αργοστολίου
10 Λακήθρα 613 Αργοστολίου

Προσωπικότητες

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Μυθολογία». Kefalonia Tours. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2022. 
  2. ↑ Heinz Warnecke; Thomas Schirrmacher (2000). Paulus im Sturm. Über den Schiffbruch der Exegese und die Rettung des Apostels auf Kephallenia (στα Γερμανικά). Nürnberg: VTR. σελ. 183. ISBN 3-933372-29-1. 
  3. ↑ Warnecke, Heinz (2017). «Strandete der Apostel Paulus auf Malta oder in Westgriechenland?». θεολογια, Τριμηνιαια Εκδοση της Ιερας Σζνοδου της Εκκλησιας της Ελλαδος 88 (2): 69-158. 
  4. ↑ http://www.foreasainou.gr/ Αρχειοθετήθηκε 2016-07-22 στο Wayback Machine. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Αίνου
  5. ↑ Κεφαλονιά-Μύρτος Αρχειοθετήθηκε 2012-06-17 στο Wayback Machine. cityguides. Ανακτήθηκε 7 Μαΐου 2012
  6. ↑ Καββαδίας, Γ.Β. 1984, «Παλαιολιθική Κεφαλονιά. Ο Πολιτισμός του Φισκάρδου», Αθήνα
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Georg Biedermann, επιμ. (1887). Die Insel Kephallenia im Altertum (στα Γερμανικά). Μόναχο: Akademische Bchdruckerei von F. Straub. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2010. 
  8. ↑ Robert L. Fowler, 'The myth of Kephalos as aition of rain-magic' (Pherekydes FrGHist 3F34), in Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 97 (1993), pp. 29–42
  9. ↑ Gatopoulos, Derek (March 27, 2007). "Engineers to Help Find Homer's Ithaca"
  10. ↑ Ιλιάδος Ραψωδία Β, στ. 631 κ.εξ. όπου " Αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἦγε Κεφαλλῆνας μεγαθύμους, οἵ ῥ᾽ Ἰθάκην εἶχον καὶ Νήριτον εἰνοσίφυλλον καὶ Κροκύλει᾽ ἐνέμοντο καὶ Αἰγίλιπα τρηχεῖαν, οἵ τε Ζάκυνθον ἔχον ἠδ᾽ οἳ Σάμον ἀμφενέμοντο, οἵ τ᾽ ἤπειρον ἔχον ἠδ᾽ ἀντιπέραι᾽ ἐνέμοντο·
  11. ↑ Harrison, Dr. David (December 2013). "The Hidden Mysteries of Kefalonia; Crusaders, Byzantium and Venetians"
  12. ↑ http://www.hri.org/infoxenios/english/ionian/zakynthos/history.html
  13. ↑ Ντίνος Κονόμος, Ζάκυνθος, Πεντακόσια χρόνια (1478-1978), τόμος τρίτος: Πολιτική Ιστορία (τεύχος Α', 1478 – 1800), σελ. 24-25.
  14. ↑ 14,0 14,1 Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Cephalonia". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
  15. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2019. 
  16. ↑ https://books.google.gr/books?id=80Pg-LVkTVMC&pg=PA435&dq=assos+castle&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiq4qGm5_rOAhXMaRQKHUHOAn44ChDoAQgsMAE#v=onepage&q=assos%2520castle&f=false
  17. ↑ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Gardner, Ernest Arthur; Caspari, Maximillian Otto Bismark (1911). "Corfu". In Chisholm, Hugh. Encyclop?dia Britannica. 7 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 145–146.
  18. ↑ https://web.archive.org/web/20090411090942/http://www.corfuweb.gr/gb-history6.htm
  19. ↑ Στο Πρακτικό της Λατινικής επισκοπής που συντάχθηκε σε πρώτη μορφή στα μέσα του 13ου αιώνα, αρχίζουν να εμφανίζονται τοπωνύμια σε κατάληξη -άτον, που όπως Δαυγάτον και Ραζάτον, δηλαδή στον Ενικό αριθμό. Θ. Στ. Τζανετάτου, «Το Πρακτικόν της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας του 1264 και η Επιτομή αυτού. Κριτική έκδοσις αυτών», εν Αθήναις, 1965
  20. ↑ 20,0 20,1 http://pdiforos.blogspot.gr/2012/04/12-13.html
  21. ↑ «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία…τα Δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει …Δεκατρία».
  22. ↑ Ο καθηγητής Δημήτρης Λουκάτος γράφει για τα φιδάκια:«Τι να πει κανείς γι' αυτά τα φίδια; Αν δεχθεί το θαύμα δεν έχει να πει τίποτε. Μα αν ζητήσει κάποια φυσική εξήγηση, μπορεί να πει πως πρόκειται για μια ράτσα φιδιών χωρίς δηλητήριο (ας την προσδιορίσουν οι ερπετολόγοι),που ευδοκίμησε και πολλαπλασιάστηκε σε εκείνη τη λαχτιά, πρώτα γιατί τα σήκωνε ο τόπος, κι ύστερα γιατί κανείς από τους χωριανούς δεν τα πείραξε ποτέ. Από κληρονομικότητα συνήθισαν, τόσο αυτά όσο και ο άνθρωπος, να μη φοβούνται ο ένας τον άλλο. Στις μέρες του Δεκαπενταύγουστου συμπίπτει ίσως η περίοδος των γάμων και του πολλαπλασιασμού τους. Αυτό και ο θόρυβος που γίνεται με τις καμπάνες και την κίνηση του πανηγυριού, τα ξεσηκώνει και τα βγάζει έξω από τις φωλιές τους. Παρόμοιο λατρευτικό φαινόμενο φιδιών ιερών (ακίνδυνων), που τα κρατούν οι πιστοί στο χέρι παρουσιάζεται από χρόνια και στην Ιταλία, στο Cocullo του Abruzzi που γιορτάζεται ο Άγιος Δομένικος τον ίδιο μήνα, στις 8 Αυγούστου», Δημήτρης Λουκάτος, Τα καλοκαιρινά, εκδ.Φιλιππότης, Αθήνα, 1992, σελ.125-126
  23. ↑ «Δημήτριος Λουκάτος». Βικιπαίδεια. 2019-10-09. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9B%CE%BF%CF%85%CE%BA%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%82&oldid=7807482. 

Πηγές

Επεξεργασία
  • (Γερμανικά) Biedermann, Georg, επιμ. (1887). Die Insel Kephallenia im Altertum. Μόναχο: Akademische Buchdruckerei von F. Straub. 
  • (Γαλλικά) Duchesne, Louis (1895). «Les anciens évêchés de la Grèce». Mélanges d'archéologie et d'histoire 15: 375-385. doi:10.3406/mefr.1895.6145. ISSN 0223-4874. 
  • (Γαλλικά) Euzière, Paul (2013). «La liquidation de la Résistance grecque, prélude à la «guerre froide»». Recherches Internationales (96): 153-172. doi:10.3406/rint.2013.1339. 
  • (Γαλλικά) Glykatzi-Ahrweiler, Hélène (1960). «Recherches sur l'administration de l'empire byzantin aux IX-XIème siècles». Bulletin de correspondance hellénique 84 (1): 1-111. doi:10.3406/bch.1960.1551. 
  • (Γαλλικά) Grandazzi, Maurice (1954). «Le tremblement de terre des Iles Ioniennes (aout 1953)». Annales de Géographie 63 (340): 431-453. doi:10.3406/geo.1954.15580. 
  • (Αγγλικά) Hirst, Anthony· Sammon, Patrick, επιμ. (2014). The Ionian Islands : Aspects of their History and Culture. Cambridge Scholars Publishing. ISBN 9781443858250. 
  • (Γαλλικά) Oikonomidès, N. A. (1965). «Constantin VII Porphyrogénète et les thèmes de Céphalonie et de Longobardie». Revue des études byzantines 23: 118-123. doi:10.3406/rebyz.1965.1343. 
  • (Γαλλικά) Perrey, Alexis (1872). «Note sur les tremblements de terre en 1868, avec suppléments pour les années antérieures, de 1843 à 1867». Mémoires de l'Académie royale de Belgique 22: 1-116. doi:10.3406/marb.1872.2206. 
  • (Γαλλικά) Plastiras, N. (1925). «Loi organique de l'Église de Grèce». Échos d'Orient 24 (137): 68-85. doi:10.3406/rebyz.1925.4491. 
  • (Γαλλικά) Pomponi, Francis (1998). «Les îles du Bassin Occidental de la Méditerranée et la "redécouverte" par la France d'une politique Méditerranéenne (1769-1799)». Cahiers de la Méditerranée (57): 1-32. doi:10.3406/camed.1998.1223. 
  • (Αγγλικά) Potts, Jim (2010). Ionian Islands and Epirus : A Cultural History. Landscapes of the Imagination. 2. Andrews UK Ltd. ISBN 9781904955658. 
  • (Γαλλικά) Prigent, Vivien (2008). «Notes sur l'évolution de l'administration byzantine en Adriatique (VIIIe-IXe siècle)». Mélanges de l'École française de Rome 120 (2): 393-417. doi:10.3406/mefr.2008.9506. 
  • (Γαλλικά) Théarvic, M. (1900). «L'Église de Grèce». Échos d'Orient 3 (5): 285-294. doi:10.3406/rebyz.1900.3290. 
  • (Αγγλικά) Tsougarakis, Nickiphoros I.· Lock, Peter, επιμ. (2014). A Companion to Latin Greece. Brill's Companions to European History Series. 6. BRILL. ISBN 9789004284029. 
  • (Αγγλικά) Zečević, Nada (2015). The Tocco of the Greek Realm : Nobility, Power and Migration in Latin Greece (14th - 15th Centuries). MAKART. ISBN 9788687115118. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κεφαλονιά&oldid=10733462"