Γερμανική γλώσσα

Η γερμανική γλώσσα (deutsche Sprache) ανήκει στην ομάδα των δυτικών γερμανικών γλωσσών που περιλαμβάνει επίσης τα Αγγλικά, τα Ολλανδικά και τα Αφρικάανς.
Ανά τον κόσμο τα Γερμανικά ομιλούνται περίπου από 105 εκατομμύρια ομιλητές ως μητρική γλώσσα και επίσης σχεδόν από 80 εκατομμύρια ομιλητές ως μη μητρική γλώσσα. Η επίσημη γερμανική γλώσσα διδάσκεται ευρέως στα σχολεία, τα πανεπιστήμια και στα Ινστιτούτα Γκαίτε σε όλον τον κόσμο. Είναι σημαντική γλώσσα της ΕΕ, γλώσσα εργασίας της ΕΕ και χρησιμοποιείται ως επίσημη γλώσσα σε πολλούς διεθνείς οργανισμούς.

Γερμανικά
Deutsch
Ταξινόμηση	Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Γερμανικές γλώσσες Δυτικές γερμανικές Άνω γερμανικές
Σύστημα γραφής	γερμανικό αλφάβητο και λατινική γραφή
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Γερμανία  Αυστρία  Λίχτενσταϊν  Ελβετία  Λουξεμβούργο  Βέλγιο Ιταλία (Αυτόνομη επαρχία του Μπολτσάνο)  Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπε αναλυτικότερα εδώ
Αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα	Ναμίμπια  Τσεχία  Δανία  Ουγγαρία Πολωνία
Ρυθμιστής	Δεν υπάρχει επίσημη ρύθμιση (Η γερμανική ορθογραφία ρυθμίζεται από το Συμβούλιο για τη γερμανική Ορθογραφία)
ISO 639-1	de
ISO 639-2	deu και ger
ISO 639-3	deu
SIL	GER
Περιοχές στις οποίες τα γερμανικά αποτελούν μητρική γλώσσα.   Περιοχές στις οποίες τα γερμανικά αποτελούν δευτερεύουσα γλώσσα.

Γεωγραφική εξάπλωση

Η Γερμανική γλώσσα είναι η κύρια γλώσσα 82 εκατομμυρίων ανθρώπων στη Γερμανία και 8 εκατομμυρίων στην Αυστρία αλλά και στα δύο τρίτα της Ελβετίας. Συνολικά υπάρχουν 96.389.702 σε όλον τον κόσμο Είναι, κατά πληθυσμό, η δεύτερη ομιλούμενη μετά τα Ρωσικά (150 εκατομμύρια ομιλητές στην Ευρώπη) και η τρίτη διδασκόμενη γλώσσα (στην Ευρώπη) μετά τα Αγγλικά και τα Γαλλικά. Τέλος, είναι μία από τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Χώρες και περιοχές που ομιλείται η Γερμανική είναι:

Στις περιπτώσεις που η γερμανική είναι επίσημη γλώσσα σε μια περιοχή αυτή σημειώνεται με έντονα γράμματα

Στην Ευρώπη:

Η παρουσία της γερμανικής γλώσσας στην Ευρώπη

Χώρα	Ποσοστό Ομιλητών & Περιοχές που Ομιλείται η Γερμανική
Γερμανία	Η κύρια γλώσσα της χώρας (Στάνταρ Γερμανικά). Επίσημη γλώσσα και στο Μπύσινγκεν, γερμανικό έδαφος που βρίσκεται εντός της Ελβετίας.
Αυστρία	Επίσημη γλώσσα της χώρας είναι τα Στάνταρ Γερμανικά. Ωστόσο η κύρια διάλεκτος της χώρας, η οποία ομιλείται από το 89%, του πληθυσμού είναι τα Αυστριακά Γερμανικά.
Λιχτενστάιν	Η κύρια γλώσσα της χώρας, ομιλούνται αποκλειστικά τα Αλεμανικά, η νότια διάλεκτος των Γερμανικών.
Λουξεμβούργο	Η Γερμανική γλώσσα, είναι Συνεπίσημη γλώσσα της χώρας, μαζί με τα επίσημα Λουξεμβουργιανά, τα οποία είναι γλωσσικά κοντά στα γερμανικά. Ωστόσο τα Γαλλικά, που είναι μία Λατινογενής γλώσσα, ομιλούνται από την πλειοψηφία των Λουξεμβούργιων.
Ελβετία	60% του πληθυσμού [2] Αρχειοθετήθηκε 2009-10-03 στο Wayback Machine., [3] Το γερμανόφωνο κομμάτι της Ελβετίας χαρακτηρίζεται από πολλές διαλέκτους [4] [5]
Βέλγιο	Το 0,60% του Βελγικού πληθυσμού, κυρίως στα ανατολικά της Βαλλωνίας κοντά στα Σύνορα Βελγίου και Γερμανίας. Η Γερμανική γλώσσα, είναι Συνεπίσημη γλώσσα μαζί με την Γαλλική γλώσσα στην Βαλλωνία, και χρησιμοποιείται ως Επίσημη γλώσσα στην Γερμανόφωνη Κοινότητα του Βελγίου.
Ιταλία	στο Νότιο Τυρόλο (2/3 του πληθυσμού), τα γερμανικά αποτελούν επίσημη γλώσσα της περιοχής αυτής μαζί με τα Ιταλικά.
Δανία	στο Βόρειο Σλέσβιχ, επίσημη σε ορισμένα χωριά κοντά στα Γερμανοδανικά σύνορα
Γαλλία	Στην Αλσατία και τη Λωραίνη, τα γερμανικά αποτελούν συνεπίσημη γλώσσα της περιοχών αυτών, μαζί με την επίσημη γαλλική. Στις περιοχές αυτές ομιλείται η Αλεμανική διάλεκτος των Γερμανικών.
Ρουμανία	Ομιλείται σε περιοχές στην Τρανσυλβανία και κυρίως στην πόλη Άλμπα Ιούλια. Μέχρι το 1989 ζούσε μια μεγάλη μειονότητα Τρανσυλβανών Σαξόνων από τον 12ο αιώνα, η οποία εγκατέλειψε τη χώρα για τη Γερμανία το 1989-92 λόγω της πτώσης του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Τσεχία	Διάσπαρτα σε όλη τη χώρα και κυρίως κοντά στα Σύνορα Τσεχίας-Γερμανίας και Τσεχίας-Πολωνίας. Μέχρι το 1945 ζούσε μια μεγάλη μειονότητα στη Σουδητία (Βοημία, Μοραβία και τσεχική Σιλεσία), η οποία απελάθηκε στο τέλος του Β΄ΠΠ, όπως και στη Πολωνία.
Ουγγαρία	Ομιλείται στη Νέα Σουηβία (στα νότια) και διάσπαρτα σε όλη τη χώρα, κυρίως στην Βουδαπέστη.
Ρωσία	Ομιλούταν κυρίως σε μια περιοχή στις περιφέρειες Σαράτοφ και Βόλγκογκραντ, μέχρι το 1941 όταν η αυτόνομη δημοκρατία των Γερμανών του Βόλγα καταργήθηκε λόγω της γερμανικής εισβολής στην ΕΣΣΔ και τη μεταφορά τους σε πιο ανατολικές περιοχές. Είναι συνεπίσημη γλώσσα της γερμανικής επαρχίας του Αζόβου στην περιφέρεια Ομσκ και ομιλείται διάσπαρτα σε όλη τη χώρα.
Πολωνία	Στο βοϊβοδάτο Οπόλε και το βοϊβοδάτο Σιλεσίας. Μικρότερες μειονότητες ζουν στο βοϊβοδάτο Βαρμίας-Μαζουρίας και άλλες περιοχές, ενώ μέχρι το 1945 σημαντικά τμήματα της Πολωνίας ανήκαν στη Γερμανία και κατοικούνταν από Γερμανούς, όπως και κάποιες παραμεθόριες περιοχές της μεσοπολεμικής Πολωνίας.

Εκτός της Ευρώπης:

Χώρα	Ποσοστό Ομιλητών & Περιοχές που Ομιλείται η Γερμανική
Καζακστάν	Διάσπαρτα σε όλη τη χώρα. Στη χώρα υπάρχει μια μεγάλη κοινότητα Γερμανών που απελάθηκαν από τη περιοχή του Βόλγα το 1941, λόγω της γερμανικής εισβολής κατά τον Β΄ ΠΠ.
Ναμίμπια	Πρώην γερμανική αποικία, διάσπαρτα σε όλη τη χώρα. Συνεπίσημη γλώσσα από το 1984 έως το 1990.
Ηνωμένες Πολιτείες	σε Νότια Ντακότα, Βόρεια Ντακότα, Μοντάνα, Γουϊσκόνσιν, Ιντιάνα, Τέξας, καθώς και από Γερμανούς μετανάστες στις ΗΠΑ.
Βραζιλία	Διάσπαρτα σε όλη τη γλώσσα, επίσημη σε 9 δήμους.

Ιστορικό υπόβαθρο

Η γερμανική (ή τευτονική) διακρίνεται στις επιμέρους γλώσσες και αντίστοιχες περιόδους τους:

1) Γοτθική: Είναι η γλώσσα των Γότθων, Βησιγότθων και Οστρογότθων, γνωστή επίσης ως ανατολική γερμανική, η οποία διατηρήθηκε σε ευρεία χρήση μέχρι τον 6ο αιώνα μ.Χ. Παλαιότερο μνημείο στη γλώσσα αυτή είναι ένα μακροσκελές απόσπασμα από μετάφραση της Καινής Διαθήκης του 4ου αιώνα μ.Χ., έργο του περίφημου επισκόπου Ουλφίλα (Wulfila-Βουλφίλα). Η γοτθική, ως ζωντανή γλώσσα, μιλιόταν μέχρι τον 16ο αιώνα από τους γοτθικής καταγωγής κατοίκους της Κριμαίας.

2) Βόρεια Γερμανική: Η γλώσσα αυτή περιλαμβάνει τα γλωσσικά ιδιώματα της δανικής, σουηδικής, νορβηγικής και ισλανδικής, δηλαδή τις σκανδιναβικές γλώσσες. Η σουηδική γλώσσα είναι από γλωσσολογική άποψης ιδιαιτέρως χρήσιμη, μιας και έχει διατηρήσει αρκετά στοιχεία της αρχαίας Βόρειας Γερμανικής γλώσσας. Η ισλανδική είναι η γλώσσα από την οποία έχουμε τα παλαιότερα μνημεία, γνωστά ως Edda, του 9ου αιώνα μ.Χ. Τα Edda είναι κείμενα λαογραφικού περιεχομένου με πληροφορίες για μύθους, παραδόσεις και έθιμα, τα οποία παρέχουν, λόγω της παλαιότητάς τους, χρήσιμο υλικό σε εθνολόγους και γλωσσολόγους ερευνητές, που καταπιάνονται με τη σύνθεση της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών. Οι σκανδιναβικές, ως ζωντανές γλώσσες (που μιλιούνται δηλαδή ακόμη), μορφοποιήθηκαν πλήρως και άρχισαν να έχουν γραπτή μορφή γύρω στο 1.500 μ.Χ. Οι Νορβηγοί μέχρι τον 19ο αιώνα είχαν ως επίσημη γλώσσα τους τη δανέζικη. Από τον 19ο αιώνα και ύστερα χρησιμοποίησαν την εθνική τους γλώσσα, η οποία μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται παράλληλα με τα δανέζικα.

3) Δυτική Γερμανική (ή δυτική τευτονική): Η γλώσσα αυτή χωρίζεται στην αγγλοφριζική, στη φραγκοσαξωνική και στην κυρίως γερμανική. Η αγγλοφριζική περιλαμβάνει την αγγλική και τη φριζική, η οποία δε διασώζεται σήμερα παρά μόνο στις Φριζικές Νήσους. Η αγγλική υποδιαιρείται στην αρχαία αγγλική ή αγγλοσαξωνική (450-1.100 μ.Χ.), τη μεσαιωνική αγγλική (1.100-1.500 μ.Χ.) και στη νεότερη αγγλική (1.500 μ.Χ. έως σήμερα). Η αγγλική έχει δεχθεί μεγάλη επίδραση από τη γαλλική μέσω των Νορμανδών (νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας), λαού σκανδιναβικής καταγωγής, γλωσσικώς εναγκαλίζοντα τη γαλλική γλώσσα. Υπολογίζεται ότι παρά τις αρχικές γερμανικές καταβολές της, το μισό περίπου λεξιλόγιο της αγγλικής γλώσσας προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τα γαλλικά (τα γαλλικά αποτελούσαν και τη γλώσσα των ευγενών μετά τη νορμανδική απόβαση). Στη φραγκοσαξωνική ανήκει η φραγκική, η οποία δε διασώζεται, η φλαμανδική, η γλώσσα των γηγενών Βέλγων, η ολλανδική και η κάτω γερμανική (Niederdeutsch-Νίντερντόιτς), γλώσσα που μιλήθηκε στην πεδινή βόρεια Γερμανία και διατηρείται σήμερα στο ιδίωμα Plattdeutsch (πλάτντόιτς-εκλαϊκευμένη γερμανική). Η κυρίως (ή άνω) γερμανική, που ονομάζεται Hochdeutsch (χόχντόιτς), μιλήθηκε στις νότιες περιοχές της ορεινής Γερμανίας και διακρίνεται σε αρχαία γερμανική (7ος-12ος αιώνας), μεσαιωνική γερμανική (12ος-15ος αιώνας) και νέα γερμανική (15ος-σήμερα). Η Άνω γερμανική γλώσα (Hochdeutsch) αποτελεί την κοινή (Κοινή) γλώσσα των σημερινών Γερμανών, αυτή που γίνεται άμεσα αντιληπτή από όλους, έχει επικρατήσει στη γραφή και την ομιλία και διδάσκεται σε κάθε σχολείο ανεξαρτήτως διαφόρων ντοπιολαλιών.

Η εξέλιξη της Hochdeutsch (Κοινής Γερμανικής)

Η εξέλιξη αρχίζει κατά τον 2ο αιώνα π.Χ., όταν ολόκληρη η γερμανική ομοφυλία υπέστη την πρώτη σημαντική φθογγική μεταβολή. Κατά την περίοδο αυτή, τα ελληνολατινικά σύμφωνα υπόκεινται σε συνεχείς μετατροπές, από τις οποίες θα προκύψουν οι συμπαγείς ηχηροί ήχοι των συμφώνων, που χαρακτηρίζουν ιδιαιτέρως τη γερμανική ομοφυλία. Στη φωνητική αυτή μετατροπή συμμετείχαν όλοι οι γερμανικοί λαοί, και κυρίως οι Γότθοι, Σκανδιναβοί, Ισλανδοί και οι Τεύτονες (Αγγλοφρίζιοι, Φραγκοσάξωνες, Βορειοτεύτονες, Νοτιοτεύτονες). Περί τα τέλη του 6ου μ.Χ. αιώνα επήλθε η δεύτερη φθογγική μεταβολή, μόνο όμως στη γλώσσα των Τευτόνων. Η μεταβολή αυτή, εκδηλώθηκε αρχικά στη βόρεια Ιταλία, όπου είχε εγκατασταθεί το γερμανικό φύλο των Λομβαρδών (ή Λογγοβάρδων), ενώ η μεταβολή αυτή επεκτάθηκε στη συνέχεια μέσω των Άλπεων στη γειτονική Αυστρία, τη νότια και κεντρική Γερμανία, σταματώντας στη βόρεια (επονομαζόμενη και κάτω, λόγω του χαμηλού υψομέτρου όσο πλησιάζουμε τη θάλασσα στα βόρεια) Γερμανία. Η στάση αυτή στη βόρεια Γερμανία, είχε ως αποτέλεσμα η φθογγική μετατροπή να μην επεκταθεί ούτε στους Γότθους ούτε στους Σκανδιναβούς αλλά ούτε και στους εκείθεν του Ρήνου εγκατεστημένους Αγγλοφρίζιους και Φραγκοσάξωνες. Η μη ενιαία φθογγική μεταβολή οδήγησε στην παρουσία δύο κυρίαρχων γλωσσικών συστημάτων την εποχή εκείνη: της Hochdeutsch (άνω γερμανικής-χόχντόιτς) και της Niederdeutsch (κάτω γερμανικής-νίντεαντόιτς). Από το πρώτο σύστημα, προέκυψε η σημερινή γερμανική γλώσσα που μιλιέται και γράφεται στη Γερμανία και την Αυστρία και σε αρκετές περιοχές της Ελβετίας, ενώ από το δεύτερο σύστημα, σχηματίσθηκαν οι υπόλοιπες γερμανικές γλώσσες (αγγλοσαξωνικές και σκανδιναβικές).

Ειδικότερα όσον αφορά την εξέλιξη της κυρίως γερμανικής (Hochdeutsch), διακρίνουμε τρεις περιόδους:

1) Την περίοδο της Παλαιάς Άνω Γερμανικής (die Althochdeutsche Periode-ντι Άλτχοχντόιτσε Περιόντε), από το 800-1.100 μ.Χ. - σε αυτή είναι γραμμένο το παλαιότερο σωζόμενο απόσπασμα της Ωδής του Χίλντεμπραντ.

2) Την περίοδο της Μέσης Άνω Γερμανικής (die Mittelhochdeutsche Periode-ντι Μίτελχοχντόιτσε Περιόντε), από το 1.100-1.350 μ.Χ. - είναι η γλώσσα του Τραγουδιού των Νιμπελούνγκεν.

3) Την περίοδο της Νέας Άνω Γερμανικής (die Neuhochdeutsche Periode-ντι Νόιχοχντόιτσε Περιόντε), από το 1.350 μ.Χ.-σήμερα

Η τελευταία περίοδος της Νέας Άνω Γερμανικής υποδιαιρείται στην Προλουθηρική και Μεταλουθηρική περίοδο. Κατά την πρώτη περίοδο, και πιο συγκεκριμένα στα τέλη του 800 μ.Χ., ακούγεται για πρώτη φορά η λέξη Deutsch (ντόιτς), λέξη προερχόμενη από τη γοτθική λέξη Thinda, η οποία σήμαινε το λαϊκό, το δημώδες ή απλούστερα, το λαό. Η ετυμολογία συναντάται και σε λατινικά χειρόγραφα του 6ου και 7ου αιώνα μ.Χ. όπου ο όρος Deutsch αναφέρεται ως theotisca ή teutisca. Αργότερα, το 12ο αιώνα, ο όρος έγινε αποδεκτός ως εθνικό όνομα των Τευτόνων (Γερμανών), ενώ προστέθηκε σε αυτόν και το συνθετικό Land (λαντ-γη, τόπος, περιοχή, χώρα) σχηματίζοντας τον όρο Deutschland (ντόιτσλαντ) για να δηλώσει τη γη, τη χώρα των Γερμανών, δηλαδή τη Γερμανία.

Κατά τον 11ο αιώνα, υπό την επίδραση των Σταυροφοριών, επήλθε αξιοσημείωτη ζύμωση μεταξύ των γερμανικών φύλων, η οποία επέδρασε θετικά στην υπό διαμόρφωση εθνική γλώσσα των Γερμανών. Την περίοδο αυτή, δηλαδή την περίoδο της Μέσης Άνω Γερμανικής, σημειώθηκε νέα μετατροπή των τελικών συμφώνων (το σύμφωνο στο οποίο τελειώνει μια λέξη, αν τελειώνει σε σύμφωνο), καθώς και των φωνηέντων.

Η τρίτη γλωσσική περίοδος στη Γερμανία αρχίζει με τον σχηματισμό διαφόρων διαλέκτων, από τις οποίες τελικώς τέσσερις απορρόφησαν σχεδόν όλες τις άλλες. Ο Λούθηρος και το έργο του άσκησαν τεράστια επιρροή στη γλωσσική ενότητα και ομογενοποίηση των Γερμανών. Ο εξέχων αυτός αναμορφωτής, μετέφρασε την Αγία Γραφή σε μια από τις τέσσερις κυρίαρχες διαλέκτους και παράλληλα άσκησε έντονη πολιτική δράση, αποτέλεσμα των οποίων ήταν η επιβολή της διαλέκτου του έναντι των τριών άλλων, σε σημείο που να θεωρηθεί ως η εθνική και φιλολογική γλώσσα των Γερμανών τόσο στη γραφή όσο και στην ομιλία.

Το 1578, η γλώσσα που επέβαλε ο Λούθηρος εδραιώθηκε ακόμη περισσότερο, με την έκδοση της πρώτης γερμανικής γραμματικής του Clays (Κλέις), έργο που θα ακολουθήσουν οι συνοπτικές γραμματικές του Schottel (Σότελ), του Bödiger (Μπεόντιγκερ) κ.α. Την ίδια εποχή, ένα νέο πνεύμα αρχίζει να πνέει και ανάμεσα στη γερμανική γραφειοκρατία, η οποία αρχίζει σταδιακά να αντικαθιστά τη γλώσσα των βιβλίων με την ευλύγιστη γλώσσα του λαού. Τους επόμενους αιώνες, οι μεγάλοι Γερμανοί συγγραφείς, εδραίωσαν ακόμη περισσότερο το έργο του μεγάλου αναμορφωτή. Σήμερα, η γερμανική κατακλύζεται από αμέτρητες διαλέκτους, γνωστές υπό τη γενική ονομασία Plattdeutsch (πλάτντόιτς). Παρόλες τις αναρίθμητες διαλέκτους όμως, η γλώσσα που γράφουν και μιλούν όλες οι τάξεις του λαού, όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στην Αυστρία, είναι η Γερμανική του Λούθηρου.

Βιβλιογραφία

• George O. Curme, A Grammar of the German Language, New York 1922.
• Fausto Cercignani, The Consonants of German: Synchrony and Diachrony, Milan 1979, ISBN 88-205-0185-6.
• W. B. Lockwood, German Today: The Advanced Learner's Guide, Oxford 1987, ISBN 0-19-815850-5.
• Anthony Fox, The Structure of German, Oxford 2005, ISBN 0-19-927399-5.
• Wolfgang Krischke, Was heißt hier Deutsch? - Kleine Geschichte der deutschen Sprache, München 2009, ISBN 978-3-406-59243-0.
• Peter von Polenz, Geschichte der deutschen Sprache, Berlin 2009, ISBN 978-3-11-017507-3.
• Ruth H. Sanders. German: Biography of a Language, Oxford 2010.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Γενικά

• Καθηγητές Γερμανικών για ιδιαίτερα μαθήματα
• Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Γερμανικής Γλώσσας Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
• Γερμανικό Τμήμα ΑΠΘ
• Goethe-Institut
• German 101 German for beginners and travelers (English)
• Περιγραφή από το ethnologue.com
• Διαδικτυακό εγχειρίδιο της Γερμανικής Γραμματικής
• Deutsche Welle's Online μαθήματα από το Deutsche Welle Αρχειοθετήθηκε 2010-04-12 στο Wayback Machine.
• Μαθήματα Γερμανικής στη Γερμανία
• Verein Deutsche Sprache (στα Γερμανικά)
• Γιατί να μάθει κανείς Γερμανικά; Προφίλ της γλωσσας.
• Το C'T είναι γερμανόφωνη τηλεοπτική εκπομπή του καναλιού hr fernsehen σχετική με τους υπολογιστές και όχι μόνο. Διαθέτει μεγάλο αρχείο διαθέσιμων εκπομπών μέσω ιντερνετ. Αρχειοθετήθηκε 2007-05-05 στο Wayback Machine.
• Δωρεάν Μαθήματα Γερμανικών-Online με λεξιλόγιο, γραμματική, αστείες ιστορίες και αργές ειδήσεις! Αρχειοθετήθηκε 2015-07-20 στο Wayback Machine.

Φράσεις και μεταφράσεις

• Odge Λεξικό Αγγλο-γερμανικό, Γερμανο-αγγλικό
• LEO: Online λεξικό Αγγλικό-γερμανικό-αγγλικό
• Λεξικό από το dict.cc
• Steinke-Institut.
• www.worldlingo.com Ελληνο-γερμανικό, Γερμανο-ελληνικό
• Γερμανικά μαθήματα λεξιλογίου Αρχειοθετήθηκε 2007-01-08 στο Wayback Machine.
• www.dict.gr Ελληνο-γερμανικό, Γερμανο-ελληνικό λεξικό
• www.goreo.de German <-> Greek dictionary
• Greeklex.net Ελληνο-γερμανικό, Γερμανο-ελληνικό λεξικό