Άβαντες

Οι Άβαντες ήταν αρχαίο πρωτοελληνικό φύλο,^[1] σύμφωνα και με νεότερους ερευνητές όπως ο Γερμανός Βάλκαϊνερ, ο Γάλλος Ντεζαρτέν κ.ά., που μελετούν την προϊστορική εθνολογική ενότητα πολλών και διαφόρων φύλων του τότε ελληνικού κόσμου.

Πληροφορίες

Ο ιστορικός Ηρόδοτος τους θεωρεί ότι δεν έχουν ιωνικό δεσμό.^[2] Θεωρούν την έννοια «φύλο» ομάδα ανθρώπων που πολλές μαζί συγκροτούσαν ίδια «φυλή». Το φυλετικό αυτό όνομα «Άβαντες» έφεραν οι αρχαιότατοι κάτοικοι της Εύβοιας,^[3] καταγόμενοι από τη Φωκίδα της Στερεάς Ελλάδας^[4] απ΄ όπου ήλθαν με τον βασιλιά τους Άβαντα, εξού και η ονομασία τους, που αφού διασκορπίστηκαν στη Πελοπόννησο και στη συνέχεια στη Φωκίδα, ίδρυσαν εκεί την πόλη Άβαι και στη συνέχεια μετοίκησαν στην Εύβοια όπου και εγκαταστάθηκαν οριστικά. Από τότε η Εύβοια ήταν γνωστή ως «Αβαντιάς» ή «Αβαντίς», («Αβαντίδα»). Σύμφωνα με τους μύθους, πρόγονη των Αβάντων ήταν η νύμφη Άβα, η οποία αφού ενώθηκε με τον Ποσειδώνα, γέννησε τον Εργίσκο, ήρωα της Θράκης, ιδρυτή της πόλης Εργίσκης, της σημερινής Τσατάλζας.

Στην αρχή εγκαταστάθηκαν στις εκβολές του ποταμού Ασωπού. Επειδή όμως οι Άβαντες ήταν φιλοπόλεμος λαός^[5] που μάχονταν «εκ του συστάδην»^[6] επεκτάθηκαν στο νησί και κατοικούσαν κυρίως γύρω από την Ερέτρια και τη Χαλκίδα. Ήταν γνωστοί στον αρχαίο κόσμο επειδή ξύριζαν το μπροστινό μέρος του κεφαλιού και άφηναν αλογοουρά στο πίσω μέρος, προκειμένου να μην μπορούν να τους πιάσουν από τα μαλλιά οι αντίπαλοί τους, ενώ η πολεμική τους ικανότητα ήταν ευρύτατα αναγνωρισμένη.

Ο Νόννος (5ος μ.Χ.αι.) παρουσιάζει τους Άβαντες ως ιερατικό γένος, προπάτορες των Κουρήτων,που μετείχαν στις διονυσιακές εκστρατείες. Περίπου την 2η χιλιετία π.Χ. επεκτάθηκαν στην Αττική, την Ιωνία^[7] και σε μερικά νησιά του Αιγαίου. Τα ίχνη τους χάνονται την περίοδο μετά τον τρωικό πόλεμο, μερικοί επιστήμονες όμως υποστηρίζουν ότι μετοίκησαν εκείνη την εποχή στη Θεσπρωτία χωρίς να μπορεί να αποδειχτεί αδιαμφισβήτητα.

Αναφέρονται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα,^[8] από τον Παυσανία, τον Στράβωνα και άλλους.

Στην Ιλιάδα

«Τους φοβερούς Άβαντες που κατέχουν την Εύβοια με τις πόλεις της, Χαλκίδα, Ερέτρια και Ιστιαία πλούσια σε αμπέλια, την Κέρινθο στη θάλασσα και την οχυρωμένη Κώμη του Δίου. Μαζί τους ήρθαν επίσης οι άνδρες από την Κάρυστο και τη Στύα. Ο Ελεφήνορας από τη γενιά του Άρη ήταν ο αρχηγός τους. Ήταν ο γιος του Χαλκώδωνα, που βασίλευε πάνω σε όλους τους Άβαντες. Μαζί του ήρθαν ναυτικό και πεζικό με μακριά μαλλιά, γενναίοι πολεμιστές που θα κάρφωναν ευχαρίστως οποιουσδήποτε εχθρούς με τα μακριά και αστραφτερά τους δόρατα. Από αυτούς ήρθαν 50 πλοία.^[9]

Αποικίες

Ο Παυσανίας αναφέρει στο Ελλάδος περιήγησις ότι οι Άβαντες συμμετείχαν στην αποίκηση του Θρονίου στην Θεσπρωτία. Η συγκεκριμένη τοποθεσία έμεινε γι' αυτό γνωστή ως «Αβαντίς» και οι κάτοικοι ως Αμαντιείς. Τελικά καταλήφθηκε όμως από την Απολλωνία, με τη βοήθεια της Κορίνθου.^[10] Μια άλλη αποικία στάλθηκε στη Χίο, αλλά κι αυτή κατανικήθηκε και οι άποικοί της υποχρεώθηκαν να την εγκαταλείψουν.^[11] Άλλοι Άβαντες επιχείρησαν να ιδρύσουν αποικία στην Χίο αλλά αποκρούστηκαν επιτυχώς και οι επιζώντες αναγκάστηκαν να δραπετεύσουν.^[12]

Παραπομπές και σημειώσεις

↑ Chios: a conference at the Homereion in Chios, 1984, page 180 by John Boardman, C. E. Vaphopoulou-Richardson - 1986 "... made war upon the Abantes and Carians dwelling in Chios in his time, ...than this. Unlike the Carians the Abantes have been Greeks"
↑ Herodotus Hist., Historiae Book 1, section 146, line 3 Τούτων δὴ εἵνεκα καὶ οἱ Ἴωνες δυώδεκα πόλις ἐποιήσαντο, ἐπεὶ ὥς γέ τι μᾶλλον οὗτοι Ἴωνές εἰσι τῶν ἄλλων Ἰώνων ἢ'κάλλιόν τι γεγόνασι, μωρίη πολλὴ λέγειν, τῶν Ἄβαντες μὲν'ἐξ Εὐβοίης εἰσὶ οὐκ ἐλαχίστη μοῖρα, τοῖσι Ἰωνίης μέτα'οὐδὲ τοῦ οὐνόματος οὐδέν, Μινύαι δὲ Ὀρχομένιοί σφι'ἀναμεμίχαται καὶ Καδμεῖοι καὶ Δρύοπες καὶ Φωκέες
↑ Κατά τον Αριστοτέλη
↑ Όπως σημειώνει ο Στράβων βιβλίο 10, κεφ 1 και 3, Strabo Geogr., Geographica Book 10, chapter 1, section 3, line 4 Εὔβοιαν γοῦν εἰπὼν ὁ ποιητὴς τοὺς ἀπ' αὐτῆς Εὐβοέας οὐδέποτε εἴρηκεν, ἀλλ' Ἄβαντας ἀεί “οἳ δ' “Εὔβοιαν ἔχον μένεα πνείοντες Ἄβαντες. τῷ δ' ἅμ' “Ἄβαντες ἕποντο.
↑ όπως αναφέρει και ο Πλούταρχος Plutarchus Biogr., Phil., Theseus Chapter 5, section 2, line 2 οἱ δ' Ἄβαντες ἐκείραντο πρῶτοι τὸν τρόπον τοῦτον, οὐχ ὑπ' Ἀράβων διδαχθέντες, ὡς ἔνιοι νομίζουσιν, οὐδὲ Μυσοὺς ζηλώσαντες, ἀλλ' ὄντες πολεμικοὶ καὶ ἀγχέμαχοι καὶ μάλιστα δὴ πάντων εἰς χεῖρας ὠθεῖσθαι τοῖς ἐναντίοις μεμαθηκότες, ὡς μαρτυρεῖ καὶ Ἀρχίλοχος (fr. 3 D.) ἐν τούτοις· Οὔ τοι πόλλ' ἐπὶ τόξα τανύσσεται οὐδὲ θαμειαὶ σφενδόναι, εὖτ' ἂν δὴ μῶλον Ἄρης συνάγῃ ἐν πεδίῳ, ξιφέων δὲ πολύστονον ἔσσεται ἔργον· ταύτης γὰρ κεῖνοι δαίμονές εἰσι μάχης,
↑ μάχη μεταξύ συγκροτημένων σε φάλαγγα από απόσταση περίπου 2 μέτρων με τα δόρατα. Η σώμα με σώμα άναρχη μάχη με τα ξίφη αναφέρονταν ως «φύρδειν».
↑ Αυτός είναι ο λόγος που οι Ίωνες της Μικράς Ασίας σχημάτισαν δώδεκα πόλεις· γιατί η εξήγηση, πως είναι τάχα αυτοί περισσότερο Ίωνες από τους άλλους Ίωνες ή ευγενέστερης καταγωγής, είναι μεγάλη ανοησία και να τη λέει κανείς: αφού ένα μεγάλο ποσοστό ανάμεσά τους αποτελούν οι Άβαντες από την Εύβοια, που με την Ιωνία δεν τους δένει ούτε καν το όνομα, κι είναι ακόμη ανακατωμένοι μαζί τους Μινύαι (Πελασγοί) από τον Ορχομενό και Καδμείοι (Φοίνικες) και Δρύοπες (Πελασγοί) και μια αποσπασμένη ομάδα από Φωκείς (Πελασγοδωριείς).
↑ Homerus Epic., Ilias Book 2, line 53 Οἳ δ' Εὔβοιαν ἔχον μένεα πνείοντες Ἄβαντες Χαλκίδα τ' Εἰρέτριάν τε πολυστάφυλόν θ' Ἱστίαιαν Κήρινθόν τ' ἔφαλον Δίου τ' αἰπὺ πτολίεθρον, οἵ τε Κάρυστον ἔχον ἠδ' οἳ Στύρα ναιετάασκον, τῶν αὖθ' ἡγεμόνευ' Ἐλεφήνωρ ὄζος Ἄρηος Χαλκωδοντιάδης μεγαθύμων ἀρχὸς Ἀβάντων.
↑ (~1.500 άνδρες, αν τα πλοία υπολογιστούν ως τριακόντοροι και ~2.500 άνδρες αν υπολογιστούν ως πεντηκόντοροι)».
↑ Παυσανία, Ελλάδος Περιήγηση, 5.22.4. Pausanias Perieg., Graeciae descriptio Book 5, chapter 22, section 4, line 3 σκεδασθεισῶν γὰρ Ἕλλησιν, ὡς ἐκομίζοντο ἐξ Ἰλίου, τῶν νεῶν, Λοκροί τε ἐκ Θρονίου τῆς ἐπὶ Βοαγρίῳ ποταμῷ καὶ Ἄβαντες ἀπὸ Εὐβοίας ναυσὶν ὀκτὼ συναμφότεροι πρὸς τὰ ὄρη κατηνέχθησαν τὰ Κεραύνια
↑ Παυσανία, Ελλάδος Περιήγηση, 7.4.9. Pausanias Perieg., Graeciae descriptio Book 7, chapter 4, section 9, line 3 ἀφίκοντο δὲ καὶ Κᾶρες ἐς τὴν νῆσον ἐπὶ τῆς Οἰνοπίωνος βασιλείας καὶ Ἄβαντες ἐξ Εὐβοίας. ἀποδάσμιοι καὶ Μολοσσοὶ καὶ Ἀρκάδες Πελασγοὶ καὶ Δωριέες Ἐπιδαύριοι, ἄλλα τε ἔθνεα πολλὰ ἀναμεμίχαται.
↑ Παυσανία, "Ελλάδος περιήγησις", 7.4.9

Πηγές

Thesaurus Relictorum Linguarum Thraco-Dacicarum, λήμμα Άβας
Ομήρου Ιλιάδα
Στράβων βιβλίο 10, κεφ 1 και 3

[1] Chios: a conference at the Homereion in Chios, 1984, page 180 by John Boardman, C. E. Vaphopoulou-Richardson - 1986 "... made war upon the Abantes and Carians dwelling in Chios in his time, ...than this. Unlike the Carians the Abantes have been Greeks"

[2] Herodotus Hist., Historiae Book 1, section 146, line 3 Τούτων δὴ εἵνεκα καὶ οἱ Ἴωνες δυώδεκα πόλις ἐποιήσαντο, ἐπεὶ ὥς γέ τι μᾶλλον οὗτοι Ἴωνές εἰσι τῶν ἄλλων Ἰώνων ἢ'κάλλιόν τι γεγόνασι, μωρίη πολλὴ λέγειν, τῶν Ἄβαντες μὲν'ἐξ Εὐβοίης εἰσὶ οὐκ ἐλαχίστη μοῖρα, τοῖσι Ἰωνίης μέτα'οὐδὲ τοῦ οὐνόματος οὐδέν, Μινύαι δὲ Ὀρχομένιοί σφι'ἀναμεμίχαται καὶ Καδμεῖοι καὶ Δρύοπες καὶ Φωκέες

[3] Κατά τον Αριστοτέλη

[4] Όπως σημειώνει ο Στράβων βιβλίο 10, κεφ 1 και 3, Strabo Geogr., Geographica Book 10, chapter 1, section 3, line 4 Εὔβοιαν γοῦν εἰπὼν ὁ ποιητὴς τοὺς ἀπ' αὐτῆς Εὐβοέας οὐδέποτε εἴρηκεν, ἀλλ' Ἄβαντας ἀεί “οἳ δ' “Εὔβοιαν ἔχον μένεα πνείοντες Ἄβαντες. τῷ δ' ἅμ' “Ἄβαντες ἕποντο.

[5] όπως αναφέρει και ο Πλούταρχος Plutarchus Biogr., Phil., Theseus Chapter 5, section 2, line 2 οἱ δ' Ἄβαντες ἐκείραντο πρῶτοι τὸν τρόπον τοῦτον, οὐχ ὑπ' Ἀράβων διδαχθέντες, ὡς ἔνιοι νομίζουσιν, οὐδὲ Μυσοὺς ζηλώσαντες, ἀλλ' ὄντες πολεμικοὶ καὶ ἀγχέμαχοι καὶ μάλιστα δὴ πάντων εἰς χεῖρας ὠθεῖσθαι τοῖς ἐναντίοις μεμαθηκότες, ὡς μαρτυρεῖ καὶ Ἀρχίλοχος (fr. 3 D.) ἐν τούτοις· Οὔ τοι πόλλ' ἐπὶ τόξα τανύσσεται οὐδὲ θαμειαὶ σφενδόναι, εὖτ' ἂν δὴ μῶλον Ἄρης συνάγῃ ἐν πεδίῳ, ξιφέων δὲ πολύστονον ἔσσεται ἔργον· ταύτης γὰρ κεῖνοι δαίμονές εἰσι μάχης,

[6] μάχη μεταξύ συγκροτημένων σε φάλαγγα από απόσταση περίπου 2 μέτρων με τα δόρατα. Η σώμα με σώμα άναρχη μάχη με τα ξίφη αναφέρονταν ως «φύρδειν».

[7] Αυτός είναι ο λόγος που οι Ίωνες της Μικράς Ασίας σχημάτισαν δώδεκα πόλεις· γιατί η εξήγηση, πως είναι τάχα αυτοί περισσότερο Ίωνες από τους άλλους Ίωνες ή ευγενέστερης καταγωγής, είναι μεγάλη ανοησία και να τη λέει κανείς: αφού ένα μεγάλο ποσοστό ανάμεσά τους αποτελούν οι Άβαντες από την Εύβοια, που με την Ιωνία δεν τους δένει ούτε καν το όνομα, κι είναι ακόμη ανακατωμένοι μαζί τους Μινύαι (Πελασγοί) από τον Ορχομενό και Καδμείοι (Φοίνικες) και Δρύοπες (Πελασγοί) και μια αποσπασμένη ομάδα από Φωκείς (Πελασγοδωριείς).

[8] Homerus Epic., Ilias Book 2, line 53 Οἳ δ' Εὔβοιαν ἔχον μένεα πνείοντες Ἄβαντες Χαλκίδα τ' Εἰρέτριάν τε πολυστάφυλόν θ' Ἱστίαιαν Κήρινθόν τ' ἔφαλον Δίου τ' αἰπὺ πτολίεθρον, οἵ τε Κάρυστον ἔχον ἠδ' οἳ Στύρα ναιετάασκον, τῶν αὖθ' ἡγεμόνευ' Ἐλεφήνωρ ὄζος Ἄρηος Χαλκωδοντιάδης μεγαθύμων ἀρχὸς Ἀβάντων.

[9] (~1.500 άνδρες, αν τα πλοία υπολογιστούν ως τριακόντοροι και ~2.500 άνδρες αν υπολογιστούν ως πεντηκόντοροι)».

[10] Παυσανία, Ελλάδος Περιήγηση, 5.22.4. Pausanias Perieg., Graeciae descriptio Book 5, chapter 22, section 4, line 3 σκεδασθεισῶν γὰρ Ἕλλησιν, ὡς ἐκομίζοντο ἐξ Ἰλίου, τῶν νεῶν, Λοκροί τε ἐκ Θρονίου τῆς ἐπὶ Βοαγρίῳ ποταμῷ καὶ Ἄβαντες ἀπὸ Εὐβοίας ναυσὶν ὀκτὼ συναμφότεροι πρὸς τὰ ὄρη κατηνέχθησαν τὰ Κεραύνια

[11] Παυσανία, Ελλάδος Περιήγηση, 7.4.9. Pausanias Perieg., Graeciae descriptio Book 7, chapter 4, section 9, line 3 ἀφίκοντο δὲ καὶ Κᾶρες ἐς τὴν νῆσον ἐπὶ τῆς Οἰνοπίωνος βασιλείας καὶ Ἄβαντες ἐξ Εὐβοίας. ἀποδάσμιοι καὶ Μολοσσοὶ καὶ Ἀρκάδες Πελασγοὶ καὶ Δωριέες Ἐπιδαύριοι, ἄλλα τε ἔθνεα πολλὰ ἀναμεμίχαται.

[12] Παυσανία, "Ελλάδος περιήγησις", 7.4.9

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]