Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
3 ( 0)
.
 10
31.5

mine

2345
‫ܦܝܕ‬
‫ܗ‬

‫ܐ‬
‫܂‬

‫ܫܠ ܐ‬

‫|‬
 3.15

IHS

DEXOAW.CAMI
.

D
GOO

DIS QVÍSÍTIONVM
Exodus . cap.vil
Exodus, cay.XIS
MAGICARVM

LIBRI SEX :

Quibue continetur accurata cuziazanım

artium , & vanarum ssu imum
apereit
CIN Lutatio viilue Theologie,

TurisconsultisNediri

Philologis.

Auctore

MARTINODEL RIOsocietatis ? GSD

Exeducagivius
( Exodus , cay.x. Presbytero, U. Licentiato Theoloor.
Dottore; olim in Academia
GRATZEN ZI, nuncin
SALMANTICENSI

publito sacro : Diari

scripturae

Profeffores
Om dit opus vltimis curis longe
st's auctiu & castigatius:

Exodus, cap.x. Exodus lapus

Exodiwicap.ymt EX odus,cap.vm )

LVGDVNI,
Exodus, cap.viim Apvot JOANNEM PILLEHOTTE Xodiu , canvi
Cum priuilegio S.Cæsav.Maiest.
u Gallibrum Regis Chriftianiſ
16 08 J.di fornater , F ,
1
072077
84
31
‫܂‬

‫ܐܬ‬
 31

ЕР V LSIO , SE V

EPISTOLA APOLOGETICA

CONTRA CVI V S D A M

ſuggeſtionem .

2
LA D ILLVSTRIS S. ET REVERENDISS.

Congregationem Inquiſitionis generalis Sacre Fidei ,Roma.

VMQVAM fuiſſem arbitratus hasmeas humiles miricasæinulationis flam :

mis adAlandas factum tamen.Nam Fr. Thomas Maluenda Dominicanus, in
operis de Antichriſto auctuario pagina 4. Additione ad pag.319.col. 2. linea .
18.Voum medelegit cuivna ( quod aiunt) manu panem porrigens , altera la
2
pidem impingerer.In ſpeciem laudat,reipſa conatur libro meo nigrum The
ta appingere.Verba eius (viri & DominiIlluftriffimi ac Reuerendif.)funtilta !
Fr. Tho
Martinum Del R10 , quitribusimegris tomis Magicarum Dufquifitionum.Curio
mæ Malué
da 'verba . fillimè eo vberrimèdetota in vniuerſum Magia,eiuſque generibus poſt alios nuper
di ſeruit.In quibusſcriptiso ſi multa inſint ſcitu cum digna,tum viilia,ar que pre
ſertim vſui magnopere ellepoſſint ad locupletandani huncnoftram de Magia , ac
etiam demiraculis Antichriſtitractarionem ,at vellemus expendi num muitas xel
ligioni Chriſtiana eſſet,ne eiufmodi commentaria paflim ó promiſcuè manus omnium vulgò fubirent, ne in multis
parùm pijs hominibus illex ejſe pofſint-nouas iegu reprobatas curiofitates perſcrutando ad experiundi, ne dum nosia
Depulfio . vitare docentur,venenum potiusquàm artidorum bibant.] Hactenus ille ,latusmeum non enleſtricto, fed doło
ne clanculum petens.præiuit aliis, qui poftea eodem'colore,omnem vim exeruerunt vt Romæ ac Pincia ,
opus,tanto applauſu,à Catholicis,etiam fidei Quæfiftoribus receptum ,prohiberetur.Hocagunt;more fuo ,
vt nihil in minimanoftra Societare typis evulgetur,cui nô genuinum infigát.Experti Magni pietate & eru
ditione viri,Illuftrill.Bellarminus,Maldonatus,Molina,Suarez ,Vaſquius; quorum nullus ab hoc vréte ven
to tranſiitimmunis.his accenferi,licet mihi fit optandum ;camen quia meæ mihi tenuitatis conſcius ſum ,
cenſui cenſuram hanc ( fi fic vocanda minimènegligendam .
Ve inde ordiar vbi ille delic:humilicer oro ,vt Sacræ fidei Quæſitorcs,qua funtiuftitia,prudencia , pieta
re,ad quos harum litium deciſio pertiner,fequentia perpendant.
Primùm vnde hæc redargutio proficiſcatur,& quis ille quihunc mctum prætexit:proficiſcitur ab illius
Conſidera ordinis (licet San &ti) viris,quiſe palàm vt aduerſarios, & impugnatores Societatis gerunt, velclanculùm
io prima. ex inſidiis arrodunt;& magno niſu per Hiſpaniam ,Italiam ,& alias orbis partes,inuidiam Societati excita
re, & Patrum Societatis ſententias atque fcripta,per ſe,ac emiſſarios luos,mendaces hiſtoricos,& alios de
nigrare moliuntur:curantesmaximoperè,vt vel libri prohibeantur, vel ad tempus lectio ſuſpendatur , vel
aliqua ignominiæ nota aſpergantur. Quamobrem contendo inſtituti huius homines ,nec ve iudices , nec
vr teſtes contra Societatis noſtræ homines,vel Societatis ſcripta , vllo modo admittendos:ſed pro accuſa
toribus & aducrſariis audiendos habendóſque.
2 Secondo obſeruandum iſta Maluendæ verba non baberi in omnibus exemplaribus , è quibus ipfo con
ſentiente ſublata ,manliſſe in quibuſdam tantùm.Vnde colligitur de ipfi quidem hoc conftanter vilum ,
ſed re minus perpenſa ſcriptum fuiſſe: vtſunt in codem opere de Antichriſto , contra Illuſtriſſimos Baro
nium ,Bellarminum , Patrem Pererium Riberam ,& alios noſtrosmulta fatis afperè & Catonianè;ne quid
dicam aliud pronuociata.Sed eſto fic illi viſum : vniusiudicio quot ego Principum ,Quæfitorum ,& Do
ctorum iudicia poffum opponere? .11 ' .!
Terriò aduertendum proponinudum timorem ,Zelo bonipublici prætextum ,ve togam purpura,necha +;
3. tioncm addiqili pollibile periculum hominum improborum : & tamen propter imaginarium iftud poria
culum ,impliticè peci,ne finatur liber iſte manibus vulgi pallim teri: licet in co mulia effe faccatur fcribit
digna & 'volia, præfertim exornando ipfius de Antichriſto tractatui.Magna ſcilicet & Ecclefiæ curauer
ceilaria,vt tractatusille locupletetur , & aliorum libri ,vnde id fiat, ſupprimantur.Neque id tantüm fed
ve omoes ejufmodi commentarij eidem damnationi ſubiiciantur. Nec aduertit ,fe quidem quia plus
petit caufa iure cadere :deinde viros ordinis fui laudatiſſimosin.idem diſcrimen mecum inuoluere. Da
magicis enimiſtis exſtant pallim libri editi; ſprengeri & Infticoris malleus maleficarum ; Nider For
micarium & Præceptorium ,laqucrij Flagellum Faſcinariorum ; VlriciMolitoris de Pythonicis Spinti
bus,Silueftri Prieratis Admiranda Strigimagorum ; Spinai de Lairiis : Michaëlis Pneumatologia ; V ?
Ť 2 utorir
DA
SE
&toriæ rele & iode Magia ,quiomnes ordinis D.Dominici fuetunt,pars Inquiſitores fidei, pars Sacri palatij
Magiſtrı,quorum veſtigiis ego inſtiti,præëuntes infecutus, ab his quæſtiones,& earum argumenta ,funda
inenta,& narrationes multas deſumpli,vc ſuis locis apparet.Si foret vllum periculum in mcis & fimili
bus commentariis,forec etiam in illis idem . Nec illi deberene vulgò paſſim permitti. quamquam mea
ſententia libri Latinè & paulò preſſiùs ac terlius ( cripti, non fine dicendi vulgò ſcripti.
Ex hac nafcitur confideratio quarta : poſle multos non iniuria mirari cur iplis hoc periculum nunc
demùm in mentem venerit , & non priùs tot lui ordinis & aliis hæc ex profeflo tractantibus ? an fortè
quia de Societate vnus eamdem materiam vberiùs, & curiofiùs(vt fatetur), certè laborioliùs & meliore
methodo quàm illi paulo ante nominati , in lucem edens , vilus fic luminibus officere ? fanè hæc libri,
quinta cam paucis annis editio eſt ;tam auidè exemplaria emuntur. Au offendit fortaſſis narratio quo
rumdam exemplorum ; quæ tamen omnia ex hiſtoriis probatis adducuntur, quarum ibi, vno excepto
quod recentius,authores laudantur , vtv.g. lib . 2. q. 1o, litterâ D. de Marco leluato : lib. 4.cap. 1.9.3.
Sect. 3. de Fr.Franciſco de la Cruz , & Sect. 4. lit. I. de reuelation :bus fictis contra immaculatam Dei

paræ conceptionem : & ſect .6.litt. S. fub finem ſeptimæ regulæ de Hieronymo Ferrarienfi : denim lib .
5.cap.2.[cat.3.9.3. in fine litteræ S. de viſione Neapolitana & Salernitana.Si hæc alibicuto leguntur ,
cur non & in meo libro:Dicent nec alibi expedire legi. Primùm quaro , cur igitur non eamdem in alios
cenſuram tulerint: Deinde cenſeo , vtile eſſe Chriſtianis , criam lapſus religioſorum publicos redargui
ſcriptis ,tum quia conducit ad quorumdam humiliationem , & ad aliorum cautclam ,vt qui ſtant videant
ne cadant. Deinde cùm vident hæretici nos ea non diſfimulare, definunt ea ingerere : & fanè quo ma
zis iſta teguntur , hoc ſe clariùs produnt, quo palliantur diligentiùs, fædiora apparent : & (vt ait ille)
nersmalorum remedium ignorantia eſt. Ideo grauillimi & fapientiſſimi ſcriptores cenfuerunt eiufmodi
-xempla litteris , ad oftendendum Dei iuſtitiam & hominum fragilitatem , fibi monumentis Hiltoria
:um commendanda. id placuit Sophronio , Calliano , Perro Cluniacenſi, Petro Damiani, Surio , Ba
onio, & ex ipſo D.Dominici inſtituto ,Niderio, Cantipratenſi , S.Antonino ,Leandro , Antonio Senenti ,
Ferdinando del Caſtillo , quorum librimeritò laudantur,leguntur ,retinentur. Sed quia hoc apertè non
ulpant,ad id venio , quod exſertè afferunt.
inquiunt ſe metuere,ne parùm pij venenum hauriant., vnde antidotum debuiſſent, & excitentur ad
:xperientias illicitas , & diſcant quæ ignorabant. Si momenti vllius ifta ratio , tollantur de medio,
Controuerſiarum fidei libri qui errores memorant,quos lector ignorabat. & lcio id prætexuifle , cùm
lluſtriſſimi Bellarminiſcriptis periculum intentabant , homiues mente vara , non confiderantes DD ,
:piphanium , Auguſtinum , Theodoretum , Damaſcenum , ceteros Patres, nec recentiores lui ordi
iis Sclotanum , Bunderium , Sixtum Senenſem , & Franciſcani ordinis Alf. à Caſtro , Feuardentium ,
it ceteros taceam . An nolunt hæreticorum calumnias ſtilo forari, & impiè dicta refelli ? Si id non
volune , cùm faſcinarij, malefici, Lamiz ,negromantici & fimiles Magi, hæretici fint , cur illos ſcriptis
olidè reuinci non finunt ? Tollantur de medio , fi ratio Maluendæ probatur , Hiſtoriæ , & Annales
cclefiaftici , & in his D.Antoninus , Galifardus & alij Dominicani. Nam in corum fcriptis Eccle
ia militantis naui , & maculæ , & Schiſmatum caufæ , & quibus ſe rationibus , qui à Petri ſede defi
iebant, tuerentur , & alia huiuſmodi leguntur , quibus huius ætatis Schiſmatici & hæretici"ſe ipſos
calios irreciunt. Tollantur ex manibus Chriſtianorum Silueftri , Fumi, Caietani , Victoria , Medi
æ ,Ledeſmæ , Lopelij,Garçiæ ,veſtrorum cor fummæ ,armilla, confeſſionalia,inſtructoria, & c. caſuum
onſcientiæ , à quibus improbi & vitiofi homines illici poſſent , ad noua, & priùs incognita Aagicia
erſcrutandum á experiendum : atqueita , dum noxia vitare docentur, incauti venenum potius quam anti
otum bibent. Et tamen illa , non contenti Latinè ſcripſiſſe , etiam vulgariſermone Italico & Hiſpani
o rypis mandatis , quod certè eft,velle ve paffim & promiſcuè tales commentarij vulgimanus fubeant.
'no verbo dicam , panem , vinum ,ignem , noctem , ſolem de medio tollas neceſſe eſt, fi voles tolle
: quicquid abutimali homines folent. nam creaturæ omnes inſipientis laquei ſunt. verè verum eſt
lud Sulmoncnfis,

Nil prodeft,quod non ledere poſſit idem .

Igne quidvrilius: Si quis tamen vrere tecta
Comparataudaces inſtruit ignemanus.
Eripit interdum , modo dat medicina ſalutem ,
lueg,iuuet monſtrat,quag fit herba nocens.
Idem à me fit opere toto ,& ideo fi recta mente legatur,
Conftabit nulli poffe nocere .

uid? quod nec vllum reuera periculum in eo opere huiufmodi eſt, quale aduerfarius formidar. Non
Fratione ipſius mareriæ , non rationemethodi. Tuum erat (ô cenſor ) indicare, qua in parte , pericu
m ſuberat, vnde ſcandalum vérebaris: & non , more chirurgi imperiti pro varice totam tibiam ex
indere . Dicismepoft alios hæc ſcripſiſſe. Non ergo nouos errores narro , qui non priùs alibi le& ti fue
int. Tamen times ne nouas e reprobatas curiofitates ex mco libro hauriant. Si iam reprobati , certè
reprobantibus relati. quod igitur hic nouum periculum times , cùm cos accuratiùs & validiùs, quàm
ciores illi , refellam ? fateris curioſius go uberius id me feciffe . Sed ego vtrumque abnuo , li velisſignifi
ireſingula me fufiùs perſecucú:fed fortaſſis illos alios non legiſti,vel non aduertis ,quæ alij ligillatim pro
kè diſputarunt,ez me compendio tradere,& integròs fæpè libros ad vnam quæftionem redigere. Si verò
ribis ,mevberrimè & curiofifſimè iſta tractalſe , quia quæ alij (parſim & membrarim docuerunt, illa vni
er la commodè in ordinem ex inordinato adduxi:non difficcorid mihipropofitum efficere , verùm quid
icthodus & dixovouía ,& apta atq;opportuna ſeries & diſpoſitio dicendorum periculi addat non intelligo:

neque
 neque id cuiquam diſplicere poteſt, niſi quireprehentorimofimilis amet nihil methodicè vel ordinate
ſuis locis & momentis collocare.Si lngula ſeorſim nulli apud alios diſcriminifuerunt obnoxia ; cur fubi
tò apud mecunctim & vniuerſim ſunt periculola ? nónne fingulis remcdia , & monita, & deteftationes
adiunxi?
7 Ceterum ,quia non libuit,vel non potuit reprehenſor explicare ,quid in opere meo periculoſum cenſe
ret;quod æquitas & caritas fieri ab co poſtulabant : Cufficienti partium enumeratione, licet Minerua craf
fiore,nunc oſtendam ,coro in libro nihil formidinieius fuffragari.Sex libri ſunt: Primo,generales quædam ;
& magnam partem philoſophicæ , quæſtiones funt, quibusnon plus periculi ſubeſt , quam in Soti Bane
lij,Aquarij,Pauli Veneri phyſicis quæſtionibus,aut victoriæ de Magia relectionc. Secundo libro docetur
damnatæ Magiæ efficacitas per ſe eſſe nulla,ſed tora pendere à diuina permiſſione,& malorum geniorum
naturali potentia ſcientiáque, & proinde diſputatur , quid illi facere queant , quid nequeant: quæ materia
tradita à D.Thoma in Quæſtionibus, & à ceteris Scholaſticis in tractatu de Angelis,à morum magiſtris in
primi præcepti explicatione: ſingulis quæſtionibus laudaui duces meos,etiam inſtituti D.Dominici,Caie
tanum , Niderium ,Ferrarienſem , lilueltrum ,victoriam ,ceteros.Nouę híc quæſtiones nullæ , niſi voces no
uas 9.22. & 23.quarum effectus experientiæ nulli deſiderium concitabunt.Teriy libri duæ ſunt partes,prior
agit de maleficiis ,de quibus etiam Girlandus,Sprenger,Silueſter,& alij quos ibidé ciro, agunt de his lum
miſtæ omnes,agune Theologiin materia dematrimonio , vt non negligenter ,ncc obiter Sotus, & vterque
Ledelmius:maleficia hæc nihil admodùm habent curioſitatis,fceleris plurimum , & ne quis venenú hau
riat, fontem obſtruxi,nam modos prætermiſi,ſcelus indicaui. Poſterior pars de vana obſeruatione agit, re
confeſſariis omnibúſque fidelibusſcituneceſſaria de qua fcribunt Theologi in enarratione primipræce
pri, & in tractatu de fide: hic exemplis adductis lucem acculi;vt arbitror, fimul inftruens iudices , & con
Fellarios;& periculum ceterorum cautè declinans.Nam vt illi poſlineiudicium ferre , propoſui folú initium
& finem conceptarum formularum :ytiſtis ne quid noceret,veleſſet quod imitentur,lubtraximedia & ma
iorem ve plurimùm formulę partem ,exceptis paucis Paganis & Getilibus quibuſdam planè ridiculis, qui
busnec pueri credant, & qui nondum ære lauantur.Iam Quartus liber eſt de Prophetia , & de reuelatio
nibus;de diuinatione, & coniectatione,de quibus quot ante me ſcripſerint,oftendi in ſingulis;in his D.Th.
& Medina,poſtę.S.Ilidorum ,& Rabanum . Siquod hic periculum foret, eſſet in tractacu de Diuinatione:
ſed non eſt,quia nudum continct artium illarum cenſum , & inſectationem .Species enumero modos non
doceo,ſed digitum intendo in nominis originem ( v.g. fit per farinam ;fir per peluim ,fit per cribrum )ſol
lemnia verba prorsùs ſubticeo; quæ ,vt verum fatearignoro. Quinctus liber iudicialis eſt , praxim continet
& ordineiudiciarium in hoc crimine ſeruandum , ſine ylla curioficate , & vmbra periculi: ſuam rimer vn
bram , quihic timer . Sexius, lucernam in hac caligine præfert Confeſſariis , ve poſſint vulnera animæ for
tiariorum deprehendere, & his conſulere,& remedia vtilia applicare:quæ pars tota Ethica eſt .Addútur re
media licita contra damna quæmaleficiis illata:hic licita ab illicitis ſeparantur , & oftenditur quæ Medi
ci probent, & quæ Ecclefiafticus vſus receperit: quæ pars cota comparata ad comprobationem & defen
fionem lacramentorum & cerimoniarum Catholicæ Ecclefiæ ,aduerſus nonnullos hæreticos,quorum re
futatione clauditur.Videtis(viri Illuſtriſſ. & Reuerendiff.) quæ veſtra prudentia eſt , nihilhic yeri periculi
ſubeſſe :vnde colligitur timorem illum inanem & prætenlum videripoſſe .
8 Contra non vereor contenderemulcum damni inferri Eccleſiæ , & Reip . fi ob tam leues formidines bo
ni & veiles libri prohibeantur, in quibus fana quoad mores & fidem ( vtde hoc libro fapientiſſimus & re
uerendiffMagiſter ſacri Palatij teltatus fuit ) continetur.Nec vlla patitur iuſtitia plus valere aducrſariorum
gratiam , aut potentiam , aut importunitatem quam auctoris ( vtmodeſtè & verè loquar ) perſpectam fidei
& morum integritatem ; qui ( Deo gloria ) & à fe , & à maioribus per omnia ſemper Catholicus, non in
obſcuro , & vmbra verfatus,neque ad ſarcinas ſedit, ſed in ſole, acie,puluere multis annis, non legnem Ec
cleſiæ contra fidei boſtes operam nauauit. Eodemne loco habendi,qui hæreſes impugnant,& qui(pargunt,
vt æqualis omnium libris infamiæ nota ,ſuppreſſione , vel ſuſpenſione inuratur : Hæreſis ſortiariorum &
ſtrigimagorum tota fermè Europa deplorandis incrementis quotidie gliſcit , quam lætum illis futurum fi
intelligant ipſorum maſtygem , à quo hactenusmagno animo, & fide bona , fraudes ipſorum propalaban
cur, religioſum à religioſis impugnari? Magno errant cetert hæretici Lutherani Caluinianique dedecus &
ſtigma inultum hofti ſuo: nam illis, quos ſemper impugnaui, ſum inuififſimus.Et hi& illigloriabuntur, eciá
Sacræ fidei quæfitorum iudicio , le luáque comprobari,le præualuiffe , & veritate niti: nos calumniatores
& Sycophantas eſſe .Mentirentur illi quidem ,vt mentiuntur aſſiduè: ſed nimismulti funt quimentientibus
fidem præberenr: ita fieret , vt puſilli ſcandalum patiantur : & qui V Vierumt, & alios Lamiarum Patronos
incautè fequuntur,alios paulatim in ſententiam ,& ex ea in ſceleris focietatem pertrahant, & Satanæ regnum
contra CHRISTVM & Ecclefiam indirectè & pedetentim propagabitur, & ftabilietur.
Sed hæc à me fiducia potiùsveri & conſcientiæ puritate di& a , quàm vlla formidinene quid tale ac
cidat.Noui ſapientiam , prudentiam ,iuſtitiam ,pietatem veſtram ,Dominimei.iam præiudicium tuliftis , &
huiuſmodi aduerſariorum metus,& conatus audiſtis,ſed minimè illis affenG fuiſtis: Pergite nocentesmul
tare,innocentes protegere. his artibus vobis aſcenſiones diſponeris ad ſolium vſque ſolis iufticiæ , vbi vi
debitur Deus Deorum in Sion.Salmanticæmenſe Decembri, Anni cic.roc . vi.

..-pt .

t 3 SERENIS
 SERENISSIMO PRIN

CIPI ERNESTO , ARCHIEP .

COLONIENSI, S. R. IMP. PER

ITALIAM ARCHICANCELLARIO ET PRIN

CIPI ELECTORI: EPISCOPO LEO DIENSI , ADMINI

ſtratoriMonaſterienſi, Hildeshiemenſí,Friſingenfi, & Stabulenſi : Comiti Palatino

Rheni, Duci vtriuſque Bauariæ , Angariæ , VVeſtphaliæ , & Bullonen . Marchioni
Francimoncenſi : Comiti Loſſenſi, Longienſi ,Hornenfi , & c. Bonorum & litera
forum Patrono

MARTINVS DELRIO SOCIETAT. IESV

PRESBYTER , SE SVAQVE L. M. D. D.

NIVERS Æ MAGIÆ , qua diuina humana ſa

pientia pars magis, veabdita, fic eruidigna: Diſquiſitiones ,

lucubrationem arduam & multiplicem (Princeps Sereniß.)

humiliter adfero. Equidem verebar do&ti Principis iudi

cium fubire, fed ,quia ſubeundum alicuius, eum elegi, qui

poſſet iudicare . Non Tutelam magis , quàm Cenſuram amo:

natura & vſu doétus,à peritis doceri & monerimalle,quàm

all ab imperitis ſuspici & laudari. Quod pauci Principes , ad

ingen ; acrimoniam , & iudicij præſtantiam ,multam leétio

nem , & eruditionem variam , & ad hanc , Secretorum Nature diuturnam experien

tiam ,follerter prudentérque adiunxifti . Qua diligentia conſecutus es , vt intermiffam à

Regibus , toriam faculis , philoſophandiconfuetudinem , Regali dignam folio,rexocaris,

& illorum laudariſſimorum Principum , quorum , dum tempus eric & hominesviuent,

viuet , vigebitque“memoria ,cum imitatione,laudis te participem feceris. Qui Regum

olim porenriffimi & Sapientifſimi, Magi vocabantur. Vulgari ftudium captum , &

proinde cum :quia pro Sapientia fuperftitionem Malus illefuppoſuit.

nomine res vilefcere
2

Peftis ifta , propter adnatam hominibus ſciendi cupidinem , breui fe per orbem totum

tarcarea pro caleftibus obrinuere. Ita quod

diffudie.fic falſa pro veris,noxia pro vrilibus,
ſummaneceſſitatis erat,paris ſagacitatis, & induſtria operofißima fačtum ,falua femen

te bona ,venenatas herbas fecernere;& euellere.Vidi,o indolui, o multis probanti

bus, conatus ſum morbo medicinam facere :nec formidauime, leſu duttore , hac etiam
parte Satana furenci obiicere.Laboris ſpecimen edo,& ferculorum quendam preguftum ,

de ſex librisiam adfeftis & conſcripris duos,quia ,per Nundinarum tempus imminens,

@varias eorum ,fine quibus in lucem exire non poterant,dilationes,pluresnon potui da

re .Hiftoriarum veterum & recentiorā varia condimenta adhibui, ve aui huius,quâbi

le,qua felle nauſeanti ftomacho,confulerem.Sed quis Apiciusadeò diligens aut peritus,

ve queat pro omnium palato? Si proruo( Princeps Sereniſ.)quod probum fanum eft,

fuerit,
 EPIST. DEDICATORIA.

fuerit , ſecurus finam ceterorum verba preterfiuere.Nec diffido.Semper enim Virtusfibi

comitesMufas amat iungere,&t ſcriprioni fauent, quorum ſcriptione geſta non indigna.

Plus aliis nimiò fuiſſet ,vel Nobilitate ,vel Pontificiali dignitate,vel Principatu praſta

re, ribihæc fimul omnia parùm viſa .Non contentus Imperatorio & Regali genere, cui

nullum femerito,fiue antiquitate,fiue fplendore antepoſuerit ,quod aliena magis,quàm

propria virtutis indicium eſſe ſcires:non Ecclefiafticis tot ziaris , quibus certè nulli nifi
Paftorum Paſtori ſecunduses,que poſſunt indignis contingere:non dicione lariffimao

copiofifimâ,qua ad ocium aliis illecebra foret , addidiffimulta Bello fortiter & feli

citer geſta ,ea ſeditiones periculoſas celerrimè compreſſas,tt ) inclyca Pacis decora.ſum

ma cum Eburonum ceterorúmque ſubditorum beneuolentia & gratulatione, qui ſibi

gaudent,ſeque Erneſto Principe felices ducunt, & quot Neftori tribuuntur ,tot annos ,

veldeſuis adempros,precantur Patria Patri. Praterea ficte torum Catholicæ fidei , &

columna veritatis Ecclefiæ Romanæ commodis impendis , vt in illa Aquilonari plaga,

Procubicor ,Murus , & Specula dele &tus à Deo videaris. Quisenim feruentiore zelo ,

provera e priſca religionetot tam acres contentiones ſuſcepit ,e ſuſceptas conſtantiùs

|Juftinuit :quis induftriofor hoftiuminfidiasdeprehendere ,& deprehenfis obuiam ire, tt

confilia conatúſque impiorum disturbare? Demum , quod ( mea quidem ſententia ) rari

exemplieſt, & multisPrincipibus inuidendi,tot curis diſtrictus, inuenis quod ftudiis

Sapientia tempusimpendas,cuius fi quam horulam his meis legendis dare dignum du

ces,spero non vndecunque difplicicura.Certè ,quod ab ingenio meo nequibunt,idſaltem

à Sapientis& Do&ti Principis Felici Genio confequentur. Tum mihimeritò iudicium

meum probabitur,& Caronis illudveriffimum deprehendam : Idem benefactum loco

in quo ponas,nimiùm intereſſe. Nimirum quia,quod malis impenſum ,malefaétum

fit, id ,bonis bono collatum animo,nequit nomen amittere,nec eſſe non gratifimum at
que ratiffimum . LOVANII, vii. Id . Mart. clɔ . 15. xcix.

+ 4 IN R.V.
 r
Maa

IN R. , V.

M A R T I NI D E L R II

DISQVISITIONES

MAGICAS,

Iuſti Lips. Carmen .

s Vius doétum opus hoc? quod ima, ſumma

te
Penna permeat, & ſagace mente

Saga o Stygias ftriges reuelat ?

Quod tu Theſſala terra,vóſque.Colchi,

Infamesmalè cantibus patraſtis ,

Quod Panes, Satyrique, Duſiique

Peccaftis, genus improbum faláxque ,

Totum hoc eruit, erutismedetur :
?

Sed quis ? DELRIVS eruditione ,

Idem religione, clarus. ergo

Hic pura & liquida omnia ,hic venena

Nulla ,
qua time as opinionum .
Huic libro faueas,fauetibiipſe,

Atque iftum lego, w ima,fumma noris.

DOB
11
9

IN EAS
 er
unt

cu u
es r
ti
ÎN EASDEM

PAR O DI A :

2 AGI A quam librohoc videris obfidem ,

Ait fuifle fraudium peculium ,

Neque vlliusmedentisgartegloriam

Nequillepræualere ,fiuetoxico

Opus forex necare,fiue faſcino.

Ethoc negar feraciora THESSALI

M Negare rura, noxiúmque Cavcasv M ,

SCYTHÆQV e faxa conſcióſque COLCHICOS,

IBER I A M , tuúmque T Avr e verticem :

v.bi ifta,poftMagia , floruit priùs

Agreftis herba,nam PROMETH E r in iugo

Vapore ſape tabido imbuit fata.

ZARAT E Mede, lethiférqueDARDANE,

Tibihæc fuiffe effe cognitiffima

Ait MAGIA, poftuma ex origine,

Tua exiiffe dicit è proſapia,

Tuo exaraffe perfidas ftylo notas,

Er inde tot per amula dolos manus

Decus tuliſſe , laua fiue dextera

Opus patraret. aut verumquemutuas

Suo dediffet impigrè vices hero.

Neque vlla vota NOXIALIBVS Ders

Sibi eſſe falta ,cùm veniret à viro

Nouifſimo hocadvſquefaculum recens.

Sed hac priùs fuere: nunc APOLLINE

Silet loquente,ſéque dedicattibi

APOLLO DELRIE, arque APOLLO DELRII.

HERIBERT. ROSVVEIDVS. S. I.

ΦΕ ΔΕ

r
ΦΕ ΔΕ Ρ Ι Κ Ο Υ FEDERICI IA
r' Α Μ Ω ΤΙ' ΟΥ ΙΑΤΡΟΥ Ε π ΟΣ ΕΙΣ MOTII MEDICI CARMEN

του το Παβος Μαρτίν8 Δελείς βίβλον in patris Martini Delrij librum

απί Μαγίας. de Magia.

Ηνιοί πάρα άνδρες, όσοι μεγαλώνορα τιμών, Emporibus priſcis veterum quicunque Magia
ΤΕ
Cæleftis magnumque decus,noménqueruleruni,
Tδμοσίων σοφία και μετέπρεπον, δεσυεργών Iluſtri Sophia e dočtrina laude cluebant.
Είδι αι πραπίδεσι σωσήρμόξανθο προνοίλω . Cultáque iungebantfolerti pettora menti:
Mηςιπόλιγεγεώτες, Ανασανlων τε πάρεδροι , Sacrifici quondam celebres ,iRegeſecundi,
Φύσις ίχνουτήρες αμύμονες,ίδρες άτρων , Natura indagatores,aſtrúmgue periti,
Μ8σάων θεράποντες, Ακεσούλης τ' αγέρωχά ., Egregias artes Medicas, Mufasga colentes.
Τοτε έξω φύλoισι μετ' αλλοδαποισιν Ιωσήφ Talis erat loſeph peregrinæ gentisalumnus:
YorG- ο και φαρδισι πολύτροπα θαυματα δάξας Talis apud Pharios Moſesoracula promens:
Μασάς, Α 'αυρίκ π πόλς Δανιήλ άγαφός: Talis . Allyria Danielsfečtabilis vrbi.
και Σολόμων είπυς 18 Λαίοις έπιτάσων. Talis erat Solomon,dum regiafceptra teneret
Tοίοι δ' αντολίκθε Μάγοι διζωτο κιόντος Iudea:talesg Magiſqui Solisab ortu
Χριςομ,επικλινθόν7α χαμαζώλω ενί λίκνω. Vilibusin cunis Chriftum petiereiacentem .
Τούς δι'έπι Δάιμον οίςορG- αλάςορG- ανδρας έ Intereà miferos infeft : Dæmonis e
λαύνων ſtrus
Δελάνες, σφετέρκσιν απαθαλίκσι δαμάλας, Moriales agitans,ſuaiquos vecordia torfit,
Α' σεβίίω εφέηκε, Γουτάνς τε πανόργ8 Emiſit fcelus. & fraudes,varióſque nocendi
Μέσατο κήδεα πολλά, και άπλετα δώία λώβης, Fallendig,aſtus, varias o repperit artes
Μαντοσωάω, πόσιας τε, και έχτισανέπασιδας. *Falfidicim vatum præfagia,pocula, cantus.
Κάνων ξεγένονθο, παλαιγενέων επί φωτών, Hinc exorta lues, atas binc priſca parentum
Μαγνάδα Αιγύποιο θυηπόλοι, άτε Σαέλφ Protulit Ægypti Myftas bacchantis, Animque
Ετρομανω μάντουμα θεοπρόπG- κνεπι Γράς Faridicam ,que tetra dedit responſa Sauto .
Και πινυτά Μήδξα , κακόν σκίνας Αιήταο. Hinc Medes fagax Aete dira propago:
και Σίμωναθέμις ,επωνυμίω τε Μάγοιο Impius hinc Simon, Magus i cognomine dictus:
ΔεξαμενΘ , Καρσοκράτης,ός απεχθέα τέχνάω Hincquoque Carpocrates ,Magice quitradidit artis
Α’μφαδίδω εδίδαξαν , αναιδείαφε σεσοιθώς. Puplicus interprespofito præcepta pudore.
Νιών και Μάγων κακόέργα σίνη,θολερών τε Γοήτων, Nunc Magicæ,peftes,impoſturague,nefanda
Γαιης αιθεα λυγρά , καθ' ανθρώπ8ς αλάλω9 , Pondera telluris, rotum graſſaniur in orbem ,
Ludificánique animos : at non fine numinepatris
Πασυδία σλάζον] α , Θε8 κράτεόντG- έκητι,
Ενδικον ός βρoτένσιν αλιτρoσιώτσι χολωθές, ο Ærberij, qui iuremalis effenſus, opacas
Εμβάλλ4 κρασλίκσι βροχών μελανόπτερον όρφνίω, Mentibushumanistenebras offundit ,c6 atra
και νέφ © ήερόφοίλον ατεκμάρ οιο Μαγείας. Improuiſa oculos præftringitnube Magie;
Καί τίσιν ήλιτόποινού αμοιβάδα τoίσιμοπαζ4, Exigit de merstas hominum de crimine poenas,
Οσοι πίσιν άμεμπλον έπιτρέψαντες αέλαις, Quique fidem ſanètam leuibusliguere procellis ,
+ σίδες ασεβίεσιν υπεζούγνωτο λεπάδνοις . Quique iugo falſi ſummittunhimpia colla.
Καί κον αμαυρώσεζα πολυστερέωμγένΘ ανδρών Támqueadeo genushumanum lerráſque parentes
rõuav dnlw énárunfeuenarpádépvG-&ubdan I Galego obruerer furuggroupidata uitta: a
Eί μι ΔίλρμG-έθλός εα σμίονι βίβλω Nibonus of Medica fpectatus Delrius arte,
I'κτήρ επίκαιρG- αθέσφατον 8κ (όφον ώσιν, Diſcuteret tenebras ſanimedicamine libri,
A'rfexins záyTeava dywi sangabeofor cien aus. I Trpara veriperfunderet omnia luce.
Είδεα ομορφας τε, κ) αίτια πάντα Μαγείας Nam fpécies formāſque omnes ,cauſaſque Magia
Αμφοτέρηςεκάτερθεκλυτη σφραγίσατο δέλτω. Duplicis aggreſſus docta fignare tabella
Φιδέα εμπιδόμυθον ετήθυμίαν τε διερέας, Strenut & ſimplex falſodiſtinguere verum ,
πρυμνόθεν ξέρριψε σλάνηςαπατήνορος άτω. Funditùseuertit noxas, quas intulit error.

Ω ” μέγα τολμήεντG , ός ακνάμπoισιμίνοιτάς, O nimiùm audacem ,qui forti pectore e armis .

Μώλομάγων τεράτεσιν αμαιμακέτoισιμ αρέρης, Terrarum peſtes, immania monſtraslaceſſens,
Δυσεβίλω εδάμασας, αλεξικάκ8 Διόςμου Impia corda domas,auerrunco Ioue nati
Αλκιμου κρακλακαλα μιμέμαν έργω. #mulus Alcide,factóque exempla ſecutus.
Tοίοιςδ'έμφυτον έμμον εταιρεία φρενός αλκών Hinc catus & prudens vir colligatinſita prorſus
Υμετέρα πινυτός καν ανήρ ρεα τεκμήραιτο Eſe fodalitiofortiſſima pectora veſtro,
Ητε πολυκμήτοιο μόγε ποτίδυσβάτοματα Aſpera que fpečtent, co -femper ad ardua tendant,
Ερχομνη, θηκτα μετέρχεται ανεκές έργα, |Magnáque ſuſcipiant duro comitata labores

Πληθείς

*
 Πληθων ' εκ ανέγωγε θεοπρεπέων ιερίων Sed mihi nec catus liceat memorare proruin
'ΙΗ Σ οι χαριζντG επώνυμου όζονομώω,
Myſtarum , placidi I ESV denomine diitos,
οίτινες άνδρέκσι και έργμασιν έξοχα τσάντων
Quiſolida virtute cluent, operúmque labore.
"Επρεπον αργαλέοισι Συ δι' αμφάωξας έκασα
Difficili praſtant reliquis . In ſingula pande
Καλλιόπη: συ οίδα πολυτερεων σίχας ανδρών,
Calliope : tibinámque datum cognoffe, quis horum
Οίτε προς ήoίω, οίθ» έσερον, οίτ ’ αγά μεσής
Auroram ,mediúmque axem , ſolémque cadentem
κλήρως εφήσανlo, τεράσια τόσα καμόντες Incolar, ce quitot faciantmiracula rerum .
Ημας και κλέβ οίον ακέομών , και σαφές άδμών: Fama leuis tantum noftras peruenit ad aures.
ούτε και έχαιόωντG- αφίγμεθα τερμαλά ηόσμε. Nec ſtabilis : neque enim fines penetrauimusorbis
' Αλά συ πάνε ίσασα θεά και παράσι κεθνούς Exiremos . Attu, qua difpicis omnia, Muſa ,
Θυμίρη τάδε διώρα τείς πόρσυνον αοιδός. Patribus hæc claris grati da munera cantis.
Θύμορ εκ Μεσίων εθέλς τα πρώτα φέρες Poftulat à Mufis primas Bellarminus Heros
Πορφυρέων κορυφή Βελλάρμινα αραθύρων. Ferre , Sacerdotum columen quos purpura veſtir :
ος βέλG αρμενον ήκον ανικήτοιο φαρέτρης, Commoda quimittens inuicta tela pharetra .
' Ωκό τε , και φωνήν όσοις νόG σφίν εχέφρων. Etcita,conſultisqz fonantia mentibus, acres
Καππάνων διχόμητιν έριν , και νακα αναρρών, Compoſuit lites, o iurgia plena tumultu
Και κλόνον αμφάρισομ αληθές αμφί λατρείας, Ancipiti, veta de religione, Deiga
και αθέα τεθμοιο" και 8κ επεπάυσάο σείων Legitimo cultu : nec deftitit antèmouere.
Πάντα λίθον , και πάνlα κάλαν , και πάσαν ανάγκώ, Saxum omne.atque omnem funem , quæcung,neće ſe
Τάιντα πριν και σωελοίσιν αναμφάρισα τιθείη. Voluere, quam doctishæc indubitata reliquit .
( eft
Ουδ ' άρα ΜαλώναθG IGNρί96 άθG αρέρης Nec fuit inferior , quem Maldonatus ibere
“ Η σονα μόχθου έμετού , όπως ο αγελου ηχώ Gentis honos adiit, labor , vt vox nuntia leti,
Xας παμβασιλNG- αν ακτορG , ω υποφm3 Quam dedit Omnipotens Chriſtus,quam quatuor olim
Τέσσαρες έστρήγισαν εκ τετράζυγι δέλτα, Quadruplici vatesobſignauere tabella ,
Πάσιν αναποξέον , αρί κλόντε τελέασε P.lana foret cunctis ,nec ciui cognita tantùm
Παρισίοις άσοισι και αλλοδαπούτσι γενέθς. Pariſio ,fed & externis manifefta pateret .
Πιερίω τοΐον τι περήριο ένθος οίσρω , Sic e Pierio ſtimulante Pereriusæſtro,
Μαλιπόλ ΔανιήλG- απίλασε δάσκιου ορφνω Fatidico Daniele procul caliginis vmbram
Και ζόφον αχλυόρνια , και αμφαδίοις έπέεσιν Diſpulit ó tenebras, verbiſque interpres apertis
' Αμφιβόλε σκολόοντα διώϊον όργια φωλός. Expofuit dubij myſteria tečia Propheia .
Inclyta Turriaden virtus roboris ardor ,
Τερριάδαω μέγα κάρτG- ομό και θέρμG- αλκή,
Μαρναμνον 9οιο δίκης ύπες ΑρχιερRG . Pontificis pro iurefacri, Cano númque vetuſto
και κανόνων , ώτριωε μέσω ανά δReir oρδσαι Dogmate pugnantem ,medium protraxit in agmen
Θαρσαλέοις φήθεωι· το και μεγαλήτορος ανδρος Inirepidum :ſummiſque viri virtutibus altam
Υψηλάις αρετάισιν αν αντία δέματο τυρσιν Extruxit purrim , facili quam magnanimus vir
' Αμβάνεν , άνθένδε φαάντερο, έμμεναι αυτόν. Aſcenſu ſuperaret , & hinc conſpectior eſſet.
Πόσος αγών , πόαση 3 βίη πέλε Πρασηβίν8 , Quanta fuit vis, quâ contentio Poſeuini,
Ημου 'Αρισαρχοιο δίκω, έριξε δικασάς Cùm docto fimulingentique volumine index,
' Ανδρώ , μνήματα πυκνά σοφή κι απάρνι βίβλω, Inſtar Ariſtarchi, variorum ſcripra notarei?
Πελτάνι πόζον έργον , απ :ρεσίησιν Αχαιών. Quantus Peltanı labor . exemplaria Graca
Pleraque vulgantis Romano comea lepore?
' Αρχετυπων σελίδεσι Λατινίδα γύρω άγοντος ,
Πόσος έν Ριβέρας , ότε θέσφατα σιμνα Προφή Quantus erat Riberas , cúm nos oracula va
τίων, tom )
Μάονας δυς καλές σιν , ενώ διετέφρασε μύθω: Quos paruos dixere ,ſuo ſermone doceret ?
' Ωπόαση Σκόρδογχος αγάκλυτος αλκί πιθήσαι , Nobilis ô quando Scondonchus robore fretus;
Βάσκανίων και συκόφασιν φιλολοιδορον ανδρών Propulit à Sociis odium ,linguáſque procaces,
'Εργολάβων , απάν ουνεών απέερξην ετερων, Et Quadruplatorum conuicia falſa remouit?
Γράμμασι κωφάροις αείφρονος Αύζονα κόσμου Scitáque donauit cultu monimenta Latino
' Αμφιθαλών , κείν8 τε σμσέμπορος ίχνεσιν έμ Cofteri,ipfiúſque comesveſtigia preffit.
βάς.
Τις Μολίναν κε δωαρτο Συαρίσιoντί καθ ασαν Quis digno Molinámque Suareſiúmque difertum
Είπέμων αγκσάι τη; τίς έμφρονα Βάζκιον έργων Extulerit cantu ? quis Vázqui fortia facta
* Αξια μυθήσαίο, Βαλαλιάδω τε πρόφαν του : Laudibus ornarit meritis, clarúmque Valentem ?
Ναι μώ Σερβιάδαο πιφάσκο λουκάδα χώτίω , lam mihi Seruiada canos circumfpice crines,
Χρισιάδίω τε γέροντα , νέων κοσμήτορε διασώ, Chriſtiademg ſenem : iuuenum queis tradita cura est,
Τών ο μεν Αυδομαρίας, και 3 πόλιν αγλαόθηκαν Quorum hic Audomaros, ſublimis at ille Duaci
Διακίuυ κόσμησε γλώσοισι ρείθροις, Mania facunda decorauit flumine lingue,
'Aμφαδίοις αγοράσιν αμαρτάδο άνδρας ελί - Deteftanda palampaffimque piacula damnans.
γχών .
Τώ και μοχθίζοντι βοηθIG ώρεγε χαράς Aſtitit hinc opifer, ſociámque laboris amico
' Ανδρί φίλο Δαυχεια , ο και Μέσησι μελλώς, Porrexit dextram ,Mufarum maxima cura
ΕλλάδG Aύσονίης τε σωκορα δόγμαία βάζα. Dauſqueius, Latia do&tor Graiaque camana.
“ ος 16 Σελάκελοιο κατωγάζων Βασιλεία Splendida quimonumenta SeleucenſisBafilij
Μνήματα σιγαλόφντά σοφα μετεφράσατο δέλτω , Doctisexplicuit chartis:qua protinusalmam
“Εξείης ά , σε δτον ασ' αχλύς ες φάG άξι. Proferet in lucem cæcis exemia latebris.
" Ως άρα Κασαλίοιο κυβερνκτήρα χαλινός Sic & Caftalia moderantem legibus aquis
ΔώματG- αθωοντι , σας Αυδομάρ8 τεμενεσιν, Frana domus,apud Audomari memorabile fanum ,
xρισιάδα παρέμενε φέρων Βερζάκια άλκας: Chriſtiadem leuatauxilio Veruecius aſtans.

ΟΡ έσαν
“ Ον θέσαν αρχηγοί φιλοπονθές κρανον ήβης, Rectores docili garin préfeceremic?:16*
H , άτε δή κτίλο ήiθέων , προκέλουθG- οδεύς, Cui præit, vi veruex junenum felinssie
"Ην σοφίης επί νάμα , και ες νομον δω έλαός. Ad Spaie fonics, o dulcia pafcaxia) .
Μυριοι άλλοι έασιν όλες οι παρασι γάτης, Suni atıq inauteir variosin 203147 " ,
( Ευμνέες τελέθοιεν έμή ξύμπαν7ες αοιδή) ( Adfint i facitésquemee piacudac Di& .dj
Ταξια αγλαϊκσιν άρισεύοήες εταιροι. Ordinis eximia clari viriuuejalale .
Η μας δι ' ανδρομέρισι νούμασι μία φέρων: At nos humanis-certiem finémquemais uzause
Τόσδε γ 8 θενέοι κεν ανήρ σάφα τεκμήρας Mentibus addimus: irecomencenden
Θνηθος έων. ολίγG νόG μερόπέσι και αλκά. Mortales ,quubus exty na e a'e: 41a womit ,
Δέλρμι καριερόθυμε, συ δ ' άγρια δώριν και φίλων Tu verhimpansdo conſtan '-.ftre 171. c.., Didim
Θηρσιν αιδροδίκασιν, αθημάντω φρενός ορμή, Acria bella gerensfax cum eine ruption
Θαμβαλέοις έργοισιν ατήραον εύραο κυδG . Mirificis aufis decusimmnsiy ale i1 /25t'.
'Αλλά μόνον σειρώνε , φέρων ουαλθέ’ αρωγαν Pergemodo infignibellum indretrium : ht:
' Ατρεκία πολεμιζομύκ, και νητρικές άλκας" Ajfer opem vero, bellógue fuere peilung i
Εισόκερ ή μεν έλκσι φίλω έπραλκέα νίκίω. Dum palmalaudem referid : Sllacia conır.
Η δι' απάτη κακοποιός, αεριάζεσά τεχάρας Subdola , damnojis lafest.:05ariibus orbem ,
'Αμφοτέρας , και νίκG απωδήσασα, λιγτχθη. Victori det viita manus ,palmámque relinquili.
Δά τό τε Βελγικόν &δας αληθές κε τεθέλοι Belgica tum tellus vero fiorebit dovno,
Kadof dilworxétary Equuskoda cordãs. Eine perpetuum cantu celebrabut in anum .

Τ Ε Λ ο Σ. FINIS.

IN EVNDE M.

TRIM E T R I.

Audebat ORCVS arte demonas ſua,

Magicisque monſtris vertere ORBEM cardine :
G
Gemebat ORBIS Tartari victus dolo,

Malisquetabeſcebatagercantibus.
Quid hoc ? gemit nunc ORCY'S , ea versâ vice
Lietatur ORBIS fraudibus liger Styge.
Eriámne SORT / tertio in regno locus?
Non . Iſta virtus eſt viri. cuius viri ?
DELRIO.norum BELGICIS nomen ſcholis,
Norúmque /BERIS. plura vis ? librum lege.

IOANNES GAV D A. S. I.

APPROBATIO S V PERIO RV M.

Go OliueriusManareus Societatis 1 E s v per Belgicam Viceprouincialis į pro conceſſamihi à Re

do P.Martino Delrio Societ. noftræ Præsbytero facultatem , cdendiin vulgus : Sex libros Magica
rum Diſquiſitionum : grauium & doctorum Theologorum iudicio approbatos : in cuius permillionis
fidem ,nomenmcum huic breuiculo ſubſcripſi.Darum Leodij, vi.menf. Iulij, Anni cls. 13. xcvin .

Oliuerius Manareus,

APPROBATIO CENSOR IS.

Vos iſtos priores Magicarum Diſquiſitionum libros à R. P. Martino Delrio Societatis IE S V

fidei aduerfetur, dignosiudico qui pralo mandentür. Datum Louanij. 8.Febr. Ann. Dom . 1599.

Guilielmus Fabricius Nouioma

gus Apoftolic. ac Regius li
brorum Cenfor.

PRIVI.
 PRIVILECIVM IMPER ATOR I S.

V DOLPHV's ſecundus diuina fàuonte clementia Electus

Romanorum Imperator ſemper Auguſtus ac Germaniæ , Hun

gariæ , Bohemiæ , Dalmaciæ ,Croatiæ , Sclauoniæ , & c Rex , Ar
chidux Auftriæ ,Dax Burgundiæ , Stiriæ ,Carinthiæ ,Carniolæ ,
& Vviertembergæ ,& c.Comes Tirolis, & c . Notum facimuste

nore præſentium vniuerſis , Expoſitum nobis Honorabilem ,

deuotum ,nobis dilectum Martinum Del Rio S. S. Thcologiæ

R Doctorem & LL . Licenciatum Societatis I Esv Preſbytcrum ,

inulta àmultis annis,& olim cùm in Belgio Sereniflimo Hiſpa

niarum Regi Catholico Philippo ſecundo à Conſiliis fuit,& poftea cum Societati I ES v
aggregatus,variis in Academiis vtilitati publicæ pro virili cõcionādo,docédo,cóponen
do,incubuit, in humanioribus artibus, Iuriſprudencia & Theologia laboralſc , quæ par
tim edita , partim vt edantur , vel confecta vel affecta habeat, aut ſecundis curis recudi
deſideret. Vereri auté ne quod iam non ſine aliquo nominis ſui & lectorum diſpendio
expertus à quibusminimèexpediat, ea Typographis ſibi ſuiſque in fraudé exprimātur,
ac proinde humiliter rogare vc Priuilegio le noſtro aduerſus eiuſmodi iniuriâ ac fraudē

muniamus Nos itaque benignè cõſiderantes,quá vtile Honorabilis ,deuotus,nobisdile

&tusMartinus Del Rio qui nobis ab inſigni pietate acdo &trina prædicatur, rei litterariæ
publicè operam nauet, quod in iis quæ iam ante ab ipfo edita funt, liqueat , omnibus &
ſingulis Typographis,Bibliopolis ac aliis quacunque librariam negotiationé exercenti .
bus,feriò firmitérq; vetamus & inhibemus,ne quifquã pranarrata opera per viginti an
norū ſpatiū à prima editionis diecõputandú intra Sacri Romani Imperij Regnorumq;
& Dominiorum noſtrorú hæreditariorum fines,fimili vel alio charactere aut forma ſiue
in coto fiue in parte recudere, velaliò recudenda mittere , aut alibi etiam impreſſa ad
ducere, vendere , & diſtrahereclam ſeu palam contra voluntatem & conſenſum ſupra
dicti MarciniDelRio præfumat . Si quis verò fecus faciendo Priuilegium hoc noftrum
Cæſareum negligere vel tranſgredi conatus fuerit , eum non ſolum prænarratis libris
perperam quippe recuſis & adductis ( quos prænominatus DelRio eiúſve Mandatarij
vbicumque deprehenſos, vel propria authoritate vel Magiſtratus illius ope & auxilio fi
bi vendicare porerunt ) de facto priuandum ,ſed & decem Marcharum auri puri fiſco
noſtro Cæſareo fraudis vindici , & fæpefato Del Rio eiúſve Mandatariorum vfibus ex
æquo pendenda decernimus irremiffibiliter puniendum . Mandamus ergo omnibus ac
ſingulis noſtris & SacriRomani Imperij Regnorúmque ac Ditionum noſtrarum hære
ditariarum ſubditis,cuiuſcumque ftatus, gradus,conditionis,autdignitatis exiſtant tam
Ecclefiafticis quàm Sæcularibus ,præſertim verò iis qui in Magiſtratu conſtituci velpro
priovel ſuperiorum nomine & loco Ius ac luſtitiæ adminiſtrationem exercent,ne quen
quam hoc Priụilegium noſtrum Cæſareum temerè & impunè tranſgredi aut violare
patiantur, quin potius contumaces , ſi quos fortè compererint , præſcripla pena puniri
aliíſquemodis idoneis coërceri curent , quatenus & ipliin eandem mulctam incurrere
noluerint , harú teſtimonio litterarū manu noſtra propria ſubſcriptarum & ſigilli noſtri
Cæfarei impreſſionemunitarum.Datum in Arce noftra Regia Pragę, die decimaquinta
Menſ.Iunij,Anno Domini milleſimo fexcenteſimo ſecundo,Regnorum noſtrorum Ro
manivigeſimoſeptimo, Hungarici trigeſimo, & Bohemici itidem vigeſimoſeptimo.
Sublignatam ,
RVDOLPHV S.
Al mandatums Sacra Cef.Maiestatis proprium
Rvd. CORADVCirs.
10.B ARV ITIVS.

Go MARTINVS DEL R 1o , Societatis I E S'V Presbyter, ſacre Theologie Doétor , com

LL.Licentiatus, conceßâ mihià Ceſareâ Majestate facultate eligendiTypographum ,cuimeacum
XXci,annorum priuilegiocudenda traderen :tibiHorati Cardone, confiſus de fide,pietate,& industria

tuâ,facio potestatem excudendià mecompoſitas Diſquiſiciones Magicas,& pænam Ceſaream exi

gendi à Typographis contra Ceſaris edictum illalprelo ſubdentibus, velverdentibus,& c.iuxra prefati
diplomatis tenorem.Datum Valliſoleti in Castella,quarta Augustiannomillefimo fexcenteſimo ſexto .

MARTINUS DEL Rio Soc. Iesv Preſbyter,

S. Theol.Doctor, & LL.Licentiatus.

Í
 SVMMA PRIVILEGII A CHRISTIA

niſſimo Galliarum Rege obtenti .

ENRICI IIII.Galliæ , & Nauarræ Regis Diplomate cautum eſt,ne quis

in ſuo regno , aliíſve locis ditioni ſuæ ſubiectis, intra proximos annos de

em ,à die impreſſionis primainchoandos, excudat, vendat,excudendum ,ven

lendúmque quouismodo,ac ratione coneturlibrum qui inſcribitur Diſquiſitio

les Magica MARTINI Del Rio Societatis Iesv,præter Horatium Cardon ,

Bibliopolam Lugdunenfem ,autillos quibus ipſe conceſſerit :ſubpænis Origi

lali Diplomate contra delinquentes expreſſis. Datum Pariſiis 30. Maij an

19 1607

Signatum , Demandato Regis,

BERN ARÐ .

Facultas R.P. Prouincialis Societatis Ieſu in Prouincia Lugdunenſi.

Vdovicvs Richeo mvs Prouincialis Collegiorum Societatis Iesv , in

Prouincia Lugdunenſi , iuxta priuilegium eidem Societati à Regibus Chri

tianiſſimisHenrico III.10.Maij is83.& Henrico IIII.nunc regnante 20. De

cembris 1606. conceſſum , quo Bibliopolis omnibus prohibetur,ne libros ab

ciuſdem Societatis hominibuscompoſitos,abſque Superiorum permiſſione im

primant: permittit Horatio Cardon Lugdunenſi Bibliopolæ ,vt librum qui in

( cribitur , Diſquiſitiones Magica MARTINI DEL R10 , Societatis Iesv , ad

ſex proximos annos imprimere, ac liberè diuendere poſſit. Datum Lugduni30.

Maij. 1607

RICHEOM V S.

Continentur libris fingg.feqq.

L 1 B.I. DeMagiâ generatim ,& deNaturali,Artificiali,& Præſtigiatrice .

Lib.II. DeMagiâ Dæmoniacâ & eius efficacitate .
Lib.III. De Maleficio & vanâ obferuatione.

Lib.IV. De Prophecia, Diuinacione , & Coniectatione .

Lib . V. De Iudicis officio & ordine iudiciario in hoc crimine.
LIB.VI.De officio Confeflarij , ac remediis licitis & illicitis .

SVMMARIA
S V MM AR LA B R E VIA
ju ! Ofi ..11
L I B RUB. Et
tita D ...

PROLOQVIV M. ‫חותמם מכממעס בשת נחש קסס ענין חכר לחש‬

Locus Exod. 22.0.18.quid , ibi malefiei? alius4 .
Fu

AEmonum fuperbia , o Reg.9.9 . 22. Jefabelmaleficit ; Samutriris hoc

ll

dium ,& doli. A malum affricuic. Samaritànus pro incantato

Scriptionis occaſio dudif re dici folirum . Locus poännik.V.48.04y .

ficultas. B
quipmaxols quid firmificet LXX.interpp.Gre
Auctoris confilium & in corā nominazim20.dos, artis,capucritis odos.E
ſtitutum С Latinorum ;Magi, venefici,Theffatizcholilei
Operis neceßitas. D Augures, Arioli, Arufpices;Gewerbliarizza
Locusad Ephef.6.verf.12.explicatus. mie,Striges, Muſc.e,veratrices , Sortilegi,sor
Heretici Hiſpani duo Magi. tiary .
Pſeudochristi, com Pſeudoiohannes plures. Cap. III. De Magiá naturali;feu phyficâ .
Hodie totmalefici propter defect. fidei . E
Perſarum Magia duplex ,naturalis et jupes- A
Virginalis liber damnatus. ftitiofa.Quod initium feu origo viriufquo? B
Heretici plerumque fimul malefici. F Sanhedrit e quales Magi fuerint. Magie na
Hereſis cur in maleficia foleardefinere. G turalis definitio o exempla . Qualis Magia , C
Geneuenſes Striges. Salomonis, Trium Regum ,& Apollonij. Ma
Precario Scriptoris. gie naturalisdiuifio.
Lib. I. DE MAGIA. (Guilh . Pari. O Robertus

Cap . I. Deſuperſtitione & Triezius,Picatrix, Agrippa,

eius ſpeciebus. Anſelm . Parmenfis , Petrus
Pietatis cultores aliorum ab his futuriex sibyl. de Abono.Cichus Eſculanus ,
libris. Alchindus , Geber , Roger.

Etymologia ſuperstitionis ſecundum Iſidorum , A Iudicium de ſcrip- Bacon . Raimun . Lullus, Ar

e locuseius explicatus. pris quæ in hoc ge. i nol,Villanouan.Poncetus ea
Superstitio Christianis in malam partem ſumi- B nere edita , queli- Urdoinus.
tur.Locus A &t.17.v.22.explicat. cita , que illicita, Cardanus de ſubtilit. Q
Superstitio Qureligio differunt contra Epicureos . c. Variet.Ioan.Bapt.Portege
Locus Ciceron.emendat. Alius Noni . C Anton.Mizardi Magie-na
Lactantij dictum diſcuſſum .Religio quid fit, turalis.Alb .Magni libriqui

que vitia illi contraria , quomodo fit exceſſus dam . Pomponat.de incanta
in religione ? Superstitio falſi cultus. idem D tion . Eſculanus in Spheram
quod idololatria , que duplex tacita , & ex de Sacroboſco. Ioã.Fran.Pici
preſſa.superstitio indebiti cultus.Locus 1. Pa Magica. Ioann. Bodini libri.
ral.16.0.26.explicat . 4058. Quæſt. I. Quid cæli aſpectus & influxus
Cap.II. Demagiæ definitione,diuiſione, ad Magicos effectus conferat?
& Magorum variisappellationibus. Fundamentum magorum ab astrologia mutua- A
Magia in corpore quid .Dupliciter diuiditur A tum ,de imaginibuscælestibus & earum fym
ab efficiente causâ,& à finali.ab illa in Na- B parhia cum inferioribus refutatum , reſpon
turalem , Artificioſam , e Demoniacam ;ab fum argumentis eorum . Nugacitas detecta B
hac in bonam og malam .mala definition ex ipſorummet poſitionibus.C.alumo astra C
quatuor ſpecies.Magia ſpecialis. Diuinatio. C anime expertia funt. Regula ad intelligenda
Maleficium.Vana obſeruantia,qaid.Ma- D varia SS. loca , que videntur iis animam tri-|
gorum varia ex fac. fcript. nomina , quid ob, buere. Influentie an vlle , eo quales. D
Aouoth, iddeghoni, JYT 01318,318 ventri Quid cæli e astra in hæc inferiora pofsint,
De diebus Criticis. E !
loquus, oigusařs.
11 2 Arriculus
1
 S V M M A R I A

Articulusde hac re Parif.confirmatus. F Elizabetha an hoc donum habear.Topkeri li

Q.II. An huiuſmodieffectusmagicimi ber diſcuſſus:huc pertinentfilij Parafceues in

raculis fimiles oriri poſſint ex ho Belzio . Deregibus Franc.eq. Angl. de Por
minis naturali complexione? rho
rege. Quidam aliquando contactu fa- F
An anima humane res materiales omnes obe narunt.De Jalutatoribus Hiſpan.diſput atum .
diant ? quod non ,cont.Auicen.Qu Pompo- A Nauarri locus explic.Veracruzy fundamenta

natium . Nequehoc prouenire ex tempera- B diſcuſſa.Mendacia falutatorumey ſuper - G

mento equalitatis, contra quoſdam medicos. ftitiones. De Pici herba & ſimilibus. Fun - H

Nullos naſcimedicos vel faſcinatores. damentum Pomponarij euertitur .De gentili

Q. III
. Quanta qualiſque ſit vis imagi. bus.S.Pauli.ei curationemilitari filso afcri
nationis, quo ad huiuſmodi effe & us: pta D.Anſel.Deduobus pueris Alb. Magni.

Plurimum poteſt in corpus proprium . Noctam De Pfiles @ Marſis. Alchimi locus.

buli,euhorum caufa.Exemplum mirabile . A Cap . IIII.DeMagiâ artificiali.
Que ad hoc concurrere debeant. Aliquid B Magia hec quedan diuinatoria,quædam , A
aliquando in corpus proxim.cy diſpoſitum ; C operatrix Operatrix quedam Mathema
In corpusdistans aue diſpoſitum ,nihil poteft tica,quedam Præſtigiatrix , Mathematice
omninò contra multos.Imaginatio nó poteft D exempla varia e auctores. Os aëneum Aib .
alium locomouere , fanare, vel faſcinare, nec Magni locutum non fuit , contra Guilh . Pa
poteft tempestates vel pluuias ciere . Calpurnij riſ. & alios. Prestigiatricis exempla pluri . B
locus explicatus.Genef.30.Locus.De varieta ma.Virgo Colonienſis , Triſcilinus. Sadecties
te partûs propter imaginationem velante con Iudeus, Ennus, Liodorus Cafarij Malteſius,
ceptum vel poft.Varia exempla :Etan ſufficiat Quando illicite operatrix , e naturalis:
alterius parentis imaginatio.Pauones albi quo frauſeus. С

pacto fant. D. Augustini locus. Q.I. An vis charact.annulorum , ſigillo .&

QILIÍ. An ſolo contactu , afflatu , viſu , imagin.ſit ,qualem magi contendunt?
voce,ofculo ,vel nudi lintei applicatio Opiniones varie.Imaginum triplex genus, & A
ne vulnera , velmorbi ſanari, & alia de ſingu.vi. De figillis eg characteribus. B
huiuſmodi inira perfici poflint natu Nullam his omnibus vim ineſe.Sigilla Her.C
raliter ? metis , ea Lud . Dulcis liber notatus.Caiet. D
Fundamentum eorum ,quiaffirmant.Sedcötrà . A & Pomp. fundamenta ſubruuntur . Figure an
Nonelle boc tribuendum voci ſoli. De tauro vis fit vlla formaliter,fiue,quà figura.
cadente eg erecto. De parentum exeſacra Q. 11. An numerismagicis vis vlla ?
tione exempl. V veſtfale mulieris filium voce Quomodo Patres denumeris Philoſophari. A
reddentis immobilem . Nec etiam aſpectus , B Pars abnutina defenditur. Deanno climacte
ne cum imaginatione quidem , id porest. Viſio rico partu octimestri . De herba Penta- B
fit recipiendo non emittendo. Amor quomodo phylli ,de granis heliotropy , de ligaturis ,de
nafcatur aſpectu . item lippitudo.infectio fpe pilulis inæquali numero datis de numerismu
culorum per aſpectum menstruatæ. aſpectus ſic. Quo ſenſumagi loquantur denumero, C
vetular.quomodo noceat pueris.Galgalus quo Pet.Gregor. reprehenſus, & Patres defenſi.
modo fanet ictericum . Quo pacto lupi inge Fabij Paullini liber , de numero ſeptenario .
rant raucedinem . Struriocamelus eitestudo De vi mufices Orphei fuſißimèdiſputatū, ca
an viſu oua excludant . Leocur metuit galli Platonica deliria refutata , Macrobij locus.
naccum.DeHiſpanie Zahuriz ,feu lynceis.C Magnes:Pandaura, Androdamas. Automata
Nec etiam contatus ſolus ad hoc (ufficit. D Ferd. II. Archiducis. Speculorum infectio .

torpedineictâ.hyene vmbrâ ,Serpen Echo.selenites ,Theriaca.Marſilij Ficini regu

Explicante & querno folio , vel ibidis penna. le notare, e Tarantula morfus e curatio.

tur varie ) viperà , & faginâ virgulâ . veſperti Q. III. An verbis & incantationibus
vis inſit morbos fariandi, aut alia
experien- lione w foliis platani . caprà eye.
tie , de mirifica perficiendi?
ringio.aquile pennis. lepore marino.
ilupinis agninisſa fidibus. Varij errores , & corum fundamenta. A
De Echiweide ſeu remora. Una fides alterius ci Vera ſententia ;explicatur & probatur. B
thare tinnitum prouocat.De magnete & fer De poculo Zelorypie.Naturalis operatio quot
90,tauro ad ficum alligato. De puella napello modis ſumatur , fusè explicatum a clarè.
enutrita.De cadauere Janguinante in preſen Ordo rerum naturalis ,miraculofus, ea pre

tia occiſoris. LocusLucret,explica.fundamen ternaturalis,ſeu ſuperstitioſus,quomod dif

tum Pomponatij . E Donum ſanitatum eftdo ferant; item artificialis ordo quod quid , og

num Dei & gratia gratis data .de ſeptima quantum poßit.Spondani error.C Pomponatij
prole maſcula,De Anglic Regum chariſmate. futilia fundamenta. Ferrerij, Pici e Petri

Gregory
 LIBRI PRIMI.

Gregorije Thuanidicta diſcuſſa.Stulta D matallo,quàm in terre venis gignatur metal

magorum fundamenta,Ananias incaure que lum . Auricaufa efficiens. De ſandaracha,ori

dam de hac re. Nulla celestibus rebus cum chalco,ſtomomate. De metallorī precipuè D

1
verbis ſympathia. Nulla certis verbis vel no aurimateria . Duplex materia remota da pro

minibus,quà talia ſunt, vis maior quam aliis. - xima. Aristoteleorum doctrina defenſa ,dere
Nomina non ſunt vite participia ,nec radij motâ Chemyc.ſententia explicat.ca defenſa ,
rerum quas ſignificant.Quomodo Deus no- É conciliaráque , nempe de próximâ, quomodo
mina rebus vocat Pfalm . 146.1.4 . Quomo reſolutio fiat in kec princip. proxima. E
do quorundam nomina ſcripta im cælis, Luc. De artis & nature potestate ac vi..An me- F
10.1.19. Nomina non ſignificant per influ talli vnica ſit ſpecies,durum ? Definitio me
xum celestem . Complexe orationis non eft F ralli. Diuerfitas ſpecifics ,non benè probatur
vis maior quàm i nicomplexe, foluuntur argu per definit. generis . Poſſunt. imperfecta a
menta Agrippe . Circumstantie , quas addunt (i etiam monstra de inferioribus ſuis predicari.
varie do vane : 3.1 G Poteft inanimatorum fpecie differentium ma

Quæſt.IV.Deamuletis & periaptis . steria proxima eſſe eâdem , aliter atque aliter
Romanorum amuleta,preficiſcini.Græcorum A diſpofita. Cur citiùs aurum fiat per artem , G
quoque & Iudeorum Phylacteria . Christia quàm per naturam . An gemmas fic poßic H
nis que licita, & quæ non.Ciruelus notatus.B - Veras producere. Agens principale hic eft I

Que vis horum . De Hiſpanico Gagate pue Jemen auri.

ris appendi ſolito . D. Bafi. Incertus, Chry Sect. I / 1. De eâdem efficacitate . Probabile A
fostom.Hieron.explicati.Alex.Magninu i eft fic aurum produci poſſe. Calor ignis ad
miſmata ſuperstitioſa.Exempla S.Simeonis C varia efficax ; vtpo natiuus. Variarum . B
Sali,& D.Antonini.Explicantur cap.1.09 4. transformationum experentie . Ex cadauere
26.9.1. D.Leoni falsò infcripta oratio.Ha veſpe e crabrones. Ex fimo ſcarabæi. Ex
retici vſi his falfis periammatis .Falſa in qui baſilico ſcorpý.Ex auripigmento aurum . Cayri
bus vana angelor .nomina ,que ſcriptura non fornacibus educuntur ex ouis pulli. Galena
nouit: & de his decretum Concilij Rom .ſub plumbi vena.Vermiculimutantur in muſcas .
Zacharia contra Adelbert.heret. D Sal,bitumen , attramentum artificio fiunt,non

Cap . V. Ars aurifactoria , quàm Alchi minùs quàm natura . Triticum & filigo mu
miam vocant,ad quam Magiæ fpe tattur in inuicem . Lolium commutanm in

fit referenda ?
ciem triticum . Calchitis migrat in Misij . Ligna
Quæſt. I. An hac arte verum au per aquam lapideſcunt. Fructusarborum ,ea
rum conficiatur? frustra nauium fiunt anates in Scotia . De
Sect.I. Quid fir,& quando hec ars inuenta? A mones ſaltem noruntmodos tranſmutandi C
Alchimia'nec Grecum , nec Arabicum , ſed metalla .
Hebreum vocabulum . Aegyptus non vocata Sect.IV. Aliquiverum aurum fecere.
Chemia, ſed Cham , fiue chammia ,contra Plu Gallus quidam . Arnold.villanouan.Ber.Treui- A
tarchum .Alchimie deſcriptio, cur Spagirica B ſan . Raim .Lullus. Anton . Taruiſin. De Gre
dicta . Manilij locus explicatus. Chymices C culo tempore anastasij . Reſpondetur exem- B
laudes,explicata inſcriptio vetus. Chryſo- D pla impugnantibus.explicatum.cap.ſpondent.
poeia que origo & antiquitas ,refutantur fa de crimin.falfi, in extrau . Testimonia paupe
bulæ multe ſemiblafpheme. De Adamo, de rum , vel fociorum aut familiarium quæ ad

Noë , de Mofe e forore eius Mariâ , de Sa mittenda. Nemo vltimum art is vllius apicem
lomone.De Pandorse poculo ,de vellere Colchi conſequitur.
co,de femore aureo Pythagore,de Crateue ſa Quæſt.11.An Chryſopæia habenda in nu
cre terreopere. Locus Efdr.4.cap.8.v.z. E mero artium ingenuarum ,an me
fuit hæc ars ſub Caligulâ ,& Diocletiano. Gre chanicis annumeranda ?
ci de ea ſcriptores Zozimus e Nicephorus Secundùm leeft ingenua pars phyſices,per A
Blemmidas. Precipuus , non primus Gebrus accidens mechanica. Qui Chymici fintme
Arabs. chanici . Qui fint philoſophi.
Sect. II.Deefficacitate artis in auri produ- A Quæſt.111.Alchimia ad quam Magiæ
&tione. Argumenta putantium non poffe au ſpeciem pertineat ?
rum verum , ostenditur ea non probare. Deno Pertinere ad omnes ostenditur. A

minibus lapidis philoſophici , e deeiuſdem ( Naturalis,

B
materiâ o modo conficiendi. Denaturâ me Artificioſa ,
tallorum . Ea eſſe inanimata , nec viuere. B Exempla Demoniace
starum locu
De metall.generatione.Paracelfi Et Deluforie.
tiones improprie . Aurum faciliùs gigniex C Quæſt.IV.Licita an illicita ſit alchimia .

ott 3 lure

1
 SVM MARIA LIBRI PRIMI.

Ture communi non eft prohibita , explicantur, tenebatur .

cap. Epiſcopi 26.queft.s.eucap.ſpondent , de Quomodo peccetur ratione perſone,quia noF
A fatis diues , parui iudicij ,aut ingenj. Gau
crim.falfi in extrauag.com .
In foro conſcientia paucißimis eft permiſſa dentes decipere , feu verſipelles. Incontinen
propter circumstantias varias. B tes, vt luxurioſe en iracundi. Variabiles ,
Quomodo peccatur defectu finis , per auari inconstantes, imparientes, indocti ea philo
tiam.Auro alchimico quo pacto liceat vti. C fophie imperiti ,fuperbi ,curioſi, impý ,iniu
Non ad commercianec medicinas: quando ad ſti,non timentes Deum nec proximum Aman
tes , vel impuri.
ornatum eo vtexſilia . Nunquam admiſcen
dum moneta . ftultum , hinc lucrum petere. Quomodo quiſque feipsū deber examinare.G
Peccatur etiam per curioſitatem , , quàm hoc Quomodo cõfeſſariusſedebeat gerere cum H
alchimico penitente. De opinione putantium
fit periculoſum .
Quomodo peccetur ratione modorum , fue D poſſe hominem hac arte verum gigni.
mediorum , fiex ſuperstitionevel pacto cum Lex Anglie deberet vbique promulgari @ I
demone. Archimiste multi , Magi vel ſal ſeruari,vtnon nifiPrincipis permiſ)s hæc ars
tem ſuſpecti . Prefumptio Magia eſt contra exerceatur à fubditis.

alchimistas de facto fit adhibitis ſupersti Ars ista faciliùs licita,imò ferè peculiaris K
tiofis , vergunt in maleficium philtroram vel Principibus ,aut valdè opulentis. Opinio illa
venenorum.Peccatur etiam quando ſacræ fcri communis Turistarum non excufat à peccato
in hac re L
pture verbis vel ſacris pi&turis abutuntur. ‫مر‬quare .
Quomodo peccetur ratione tëporis,malè im- E Quam vim vbique debeat obtinere dict . сар .

penſi , aut omißis aliis oportunis , ad que quis pondent.

OBS

D
I
N
O
S
E

PAOLO
 vino

PROLOQVIVM

DE DIFFICULTATE

ET NECESSITATE HV

IVS TRACTATIONIS .

Rdior arma , quibus, cæli ſuper aurea templa ,

O Molitur folium ſupremo aquilone locare
Praua Dei foboles, patrio conſidere regno
Quæ vetita : atque , imis Erebi detruſa ſub antris ,
Gliſcit atrox odiis , animiſque furentibus iras
Nutrit, nec danonis hominum exfaturata quieſcit .

A Rorsvs ita eſt.nullæ ſunt induciæ ,pax nulla;vbi nec odij,nec

inuidiæ modusaut finis vllus.hoſtium Dei fuperbia aſcendit ſemper , a Pfal. 7
in fin .
a augetur malitia , crudelitas inualeſcit.amåt ſibi tribula merere,
dú nobis ſpinas ſerat: gaudet ſuas agere peenas & ſupplicia pro
pria exacerbare,dummodò in cruciatus æterni parce quamplu
rimos homines aſciſcar,& diuinæ huic illudens imagini,precioſo
Christi ſanguine dealbatã decoloret aſſertamq; in libertatem ,

priſtinæ mancipet ſeruituti, & Cadmeia planè victoria perdat

R
pereundo , peró; latus hoſtile in ſuamet ferrú viſcera conuertat.
Nihil finit inauſum ,nihil intentatum relinquit. Videt animú imbecillem ,pauidumą;? cir
cuit veleo ,ac vim intentat. nouit imperterritum ,conſtantemg;?vulpem induit, exuuium 5 Pfal.6
in fia .
ponit leoninū.Heu ,quá multi partes vulpium lunt & fuere:quot luctator dolcſus pellaciis
& technisirretitos ſupplantauit? Mille nocendiartes habet,innumeris vtiturtelis.præci
puum omniætate de eadēpharetra fuit illicium ,quàm curioſarum ,tam ſuperſtitioſarum
B artium ; quá multa,tam ſtulta demonum commenta mortalium animos dementantia ,quç
cuncta Magienomen ambitu ſuo cóprehendit.De qua,difceptare, futurũ neſcio difficul
taris ſit maioris,an neceſſitatis. Ecenim vbiq;locorum graſſante præcantricum & malefi
corum colluuie diriſſima,medicināfacere neceſſariū ; fed eandē facere inueterato & re

crudeſcēti ſempermalo ,difficile imprimis & laboriofum . Nametſi fuere conati qua plu
res,quide Magicisſcripſere:quæ taméilli hac de refcriptismandarunt , vel quod fidei &
Cornel
moribus noxia,'vecitæq; le& ionis ,repellendazvel quòd perpauca & exilia ,muliplicãda & Agrippæ ,
augenda,vel quòd obſcurè,finemethodo,& parū firmètradita ,luculentiùs & ordinatiùs pedido
proponenda,rationibuſų ; & auctoritate teſtiú meliùs ſtabilienda fuêre.Sanè, qui fibras o - ricis lice
mnes arciú ſuperſtitioſarum vnusſit ſcrutatus & eruerit,neminémelegerememini,Scri- Anfelmi
pſere Philoſophi,Iuriſconſulti, Theologi; ſed ſuo quiſque duntaxat inſtituto ,vtcùm luz 103. Bodi
Icholæ ſectæq; vtcung; ſatisfecerit,ceteris certè minùs profuiſſe ,minùs confuluiffe videa-Ini,loann .

cur.Equidem debicorēmeomnibus agnoſco,& in his tribusfacultatībuslongo tempore ory.Gode

verſatum , fidicam ;necmentiar,quia verum dicam ,nec gloriabor, quia profecum mihi manni &
C non arrogo.culturam profiteor 8 operam ,de fructu iudicium aliispermitto.Conatus a- Trithemi
liquò progredi,& hoc opere comune tribusſcientiis ſtadium ingredi: quòd videré trium Stegano
communě,non vniuspeculiarem ,hunc fundum atq; hereditaté.Quare( quod neglectum , cuceri,
velminusab aliis animaduerſum )ſuperſtitioſarum artium fundaméta diligenter inuefti- rafti,Da
tai, & c.
gaui,& ex ſcitis humanæ diuinæq;ſapientiæ neruoſiùsquàm prolixius ſubruenda ſuſcepi:

gnarus eſſe Chriſtianihominis fallacias has non ignorare,& fpiritalia nequitis (vtait Tertul
lian .)non quidemfocia confcientia ,ſed inimicaſcientia noſſe nec inuitatoria operatione,fed expugnatoria
dominationetractare muliformemluem mentishumane totius erroris artificem ,falutis pariter animequel
tt 4 vaftaro
-
 PROLOQVIV M.

vaſtatorem :Necin ſpeciem adfinxiquidquam ,quod refellerem ,ſed ex ipſorum vanitatisac

perfidiæ magiſtrorú arcanis& inyſteriis,ipfa ab incunabulis crepundia deliriorū,de libris
obſcuriſſimis deprõpta,in lucē extuli:deinde in re,vt diffuſiſſima,ita & minutiſſima,ad ar

é rationemq
; reuocanda,non minimum laboris poſui,& ,nifi fallor,non incommoda me
hodo digeſlì,vt huc illuc lacera & diſiectamembra,in vnū quaſi corpus coaleſcerent:de
niq ,vt à quouis facilè intelligantur,plano & dilucido,quali vtimur in fcholis,ſtylo, in lucē
publicam typis mandaui.Quod vtfacerē,licet benèmultorum ,quiflagitabant, deſideria D
nonnihil excitarint, longè tamen fortiùsimpulit lues quàm obícæna,tam proſerpens,ve
neficorum & incantatorum :quæ hoc nouiſſimoſeculo ſe per omnem in dies Europă lon
ziùs ac latiùs diffundit. Vriure quãoptimo liceat ingerere auribusmentibuſq;illud fono

horæ & inuictæ Ecclefiæ petræ .a Sobrij eftote & vigilate,quia aduerfarius veſter diabolus,tanquã
eorugiens,circuit, quærensquě deuoret:Necno candēin fententiã alia Gentiú Apoſtoli;" Indute
vos armatură Dei,vt pofitis ftare aduerſusinſidiasdiaboli:quoniã non ( tantī )élt nobis colluctatio aduer
uscarnë fanguinë (aduerſushomines,quicarne conſtant & ſanguine,ac proinde fragiles
iccaduci, facilè laflantur ac vincútur)ſéd (prçcipuè)aduerfusprincipes & poteſtates(videlicet)
duerſus mundirectores tenebrarü harü ,contraſpiritualia nequitiæ in cæleftibus:hoc eſt contra natu
asnon corporeas,ſed ſpirituales ,longè vt potentiores,fic & vatriones hominibus,& qua
um habitatio non in luteis hiſce domibus,ſed in ſublimi,& aërisregionibus.Reuera non
um anilibusdeliramentis ,autidiotarum inſomniis ,quod quidã dictitant,depugrandum ,

ed cum ipſis dæmonibus,quorü ope,conſiliomagi vtuntur,quod ratio & experientia do

et,nobis nuncmanus conferendæ.Hi
,vt auctores,& fatores , fic etiã fautores propagato
eſq ;ſuperſtitionis omnis funt habendi.Hiſe de tot animarú,quasſubiecerunt, poflellio
le deturbari,& ab illaqueandis aliis ,quas ſpe deuorauerunt,ratione & iure,velut armata
nanu, depelli,tuleruntſemper iniquo animo,nunceo feruntmoleſtiùs,quòd ,cú inſtante
ltimadie Lucifer ſoluendus,multò ficiunt auidiùs ſuam explere in genus humanū cru

lelitatem.Si quis ſuperioris æui Annales non indiligéter euoluat,ftatim comperiet ,nun
E
ſua tot,vbiq ; prouinciarum ,examinamaleficorum deprehenſa,quot ſe hodierna die iu
licibus,velleué aliquam quærendi curam adhibentibus,offerunt, & à non quærentibus
:tiam reperiuntur. Quid mirum , exūdare perfidiam ,vera fide exareſcente:Sunt quidem
dia quoq; peccatamortalium ,diuini huius flagelli cauſſæ : ſed peſtilitatis partem maximă
ibi vendicat,languor quidam & contemptus Catholicæ fidei,Fides enim vna maximè eſt
irtus:
qua cuncta diaboliconſilia ,ſtudia ,conatus,vireſq;omnes refringuntur. hanc hor
et,hanc refugit,cum hac meruit compulſare.Sapienter ideo B.Petrus eam rugienti,ve
ut panopliam ,vt obiiciamus,admonet:cui' reſiſtire (inquiens fortesin fide.Conſentit inuictus
thleta Paulus collegæ ſuo, quando ſpondet nos in omnibus (hoc eſt inprimis & ſuper om

ia)Scuto fidei omnia tela nequißim ignea exſtincturos. Confirmat experientia ,fiue præteriti,
ue præſentis temporis ,ſemper acriùs & petulantiùs Tartareas acies hominibus inſul
aſſe ,quotieſcumq; fidei deminutio vel deprauatio aliqua viguit.Ante ſalutarem CHRI
Ti Domini aduentum ,idololatria totum penè orbem occupabat:none dæmonum vbiq;
um multitudomaximapaflim in ſimulacris loquebatur , & cæcus hominum frequen
er inuiſebat, & in virorum fæminarúmque ſpecie conſpiciendam ſeſe præbebat? Nato
andem Iesv , quibus locis fides nondum annunciata:peſtis eadem idololatriam comita
ur,& veneficisreferra ſcatent omnia , vt locupletesſunt teſtes noftrorum ſociorum de
ebus Indicis epiſtolæ ,& hiſtoriæ :quibus verò regionibus ſemel recepta Euangelij præ
icatio refrixit ,vel variiserrorum maculis obſoleuit ,vel ab hærefibus oppreſla penitùse
inguit,vt in Africa & Aſia inter Mahumetanos:in Germania ,Gallia & Britannia inter
æreticos, in Italia & aliis locis, inter Catholicos planè languidos , quos Politicos vocant;
ſdem quoque in locis Magica ſuperſtitio nimis inualuit.Sic agros olim triticimirè fera
es,cicuta,& aconitum ,& alia venena teterrima contaminarunt.Hæreſibus profecto , vt F
mbram corpori, ſic Magicam fpurcitiem ancillari,adeò manifeſtum eſt,vt proteruiæ ſit
egare.Præcipui olim hæretici etiam Magi fuere. ab his artibus Princeps hæreticorum
ognomen adeptus fuit,Samaricanus ille Simon Magus.e De Carpocrate , Menandro ,
Tarco,Euphrate,Ophitis,Seuophianis eorúmq; diagramate de f Priſcilliano , 8 & Beren
ario 5 fidéfaciunt grauiſſimi& veraciſſimiſcriptores.Vt enim , quçde Simone Clemens
ıſiſſimèprodidit,prætermittam ; quæ dehcc & ſucceſſore ſimul,Iuſtinus Martyr eorum
onterraneus tradidit,adſcribam ; is i in hanc ſententiam : Simonē, inquit quendam Samaritam
tum deGitta oppido, quifub Claudio Caſareſubnixasope demonum , & fretus Magicis artibus , in hac
be Regia , Deuseſthabitus, & quaſi Deus honoratus,ſtatua pofita in Tiberi inter duos ponteseft , cum
hoc
 PROLOQ VI V M.

hoc Latino titulo , S I MONIDEOSANĆT 0, & c. Deinde: Menandruin etiam aquel

Samaritam huius Simonis diſcipulum , inftruétum viribus demoniacis , & profectum Antiocham smiltos
arte Magica decepiſſe cognouimus. D.autem Ireneus a de Marco lic breuiter : Marcus Maulad.l.a.c.
giceimpoſtare pertißimus,per quam & virosmultos,ounon paucas fæminas ſeducens, ad fe conuertits
& c.Mox, Anaxilai enim ludicra ,cum nequitis eorum quidicuntur Magi, commiſcens, per hec virtida
tes perficereputaturapud eos, qui ſenſum non habent, àmente fua 'exceſſerunt.] quibusdubiungit 1
Irenæus nonnullas hæreticihuiuspræftigias,vinum album in rubrü mutare ; non ipfum modo,fed
er alios per ipſum , Paredri demonis opera vaticinari,& huiuſmodialia. Dediſcipulis Carpocra
tianis fic Epiphanius:Magia apud ipſos ( ait )excogitataeft,incantionéfque diuerfas ad omnem machi
nationem inuenerunt,ad amorem & ad illectamenta. Quin és Paredros demones fibiipſis attrahunt , ad
hoc , vt per multas preſtigias in magna poteftate,omnibus dominentur quibus velint,á ve ynuſquiſque
quamcumque actionem aggrediaudeat. Nimirum ſeipſosdecipientes ad perfectionem occeçarementis
ipſorum .] Priſcillianum , quiGnofticorum vælaniam in Hiſpanias intulit, Marci Ægyptij
diſciplinis( quiMagus fuit ) imbutum , Seuerus ſcribit gemino iudicio auditum conuiétúmque
maleficij,necdiffidentem obſcenis ſe ftuduiffe doétrinis.)D.Hieronymus,b Priſcillianm ( ait ) 20- b Epift.a
Creuphó
roaſtris Magiſtudiofißimum & ex Mago Epifcopum .Jidem Seuerus Sulpitius , in vita S.Martini,
talem quendam memorat Anacolium . narrat etiam eodem tempore in Hiſpaniis quen- tra Pelag
dam fuiſſe iuuenem , qui falfis fretusmiraculis ſe primò Eliam ,poſtea Christv melle
ſit profeſſus, in quo eriam Rufo Epiſcopo ſicillulerit ,vt quafi Dominum adoraret: eo
dem tempore,in oriente quendam exſtitiſſe,qui ſe loannem eſſe iactarer. Magi & hihæ
retici. Machometus hæreticus fuit,ſed & Magus tefte Zonora tom.3.0 Paulo Diacono lib.18 ,
hiſt.Gallorum Hiſtorici tres nobis Pſeudo- Chriſtos hæreticosdepingunt, & magicis prę
ſtigiis excelluiffe addunt:nec mirum Antechriſti anteambulones miracula ſunulallc . V
nus Bitaricenſis fuir,alter Burdegalenſis,de veróque legendusGregor. Turonenl.de priore
lib.12.hiſt.de poſteriore lib.y. TertiusEun vocabatur,natione Britannus, de quo mirifica re
ferunt Robertus,in Chronico & Guilhel.Neubrigienſis lib.i.rerum Britann.cap. 19.Nec diffi
milis in Hiſpaniæ diceceſi Concheoſ fuit quidam Gondiſfaluustempore Innocentij VI.
qui dæmoneviſibiliter apparence & docentelibrum dictauit , quem vocabat VIRGINA
LE M ; in quo ſe Dei filium ,ab æterno genitum , immortalem ,mundiconuerſorem , & da
mnatorum omnium Saluatorem profitebatur : qui Nicol. Eymerico Barchinonæ vna
cum diſcipulo & ſcriptore libri Nicol.Calabro publicè pænas perfidiæ dedit. vide Ber
nard .Luxemburg. in Catal. litt.G. & litt .N.In Aſia verò Sergius ille doctor hæreſis Ar
menicæ ,& inſtitutor ieiunij Artziburezi,de quo ex Damaſceno Euthymius,p.2 .Panopliæ
tit.20.huic Paredrius erat dæmon caninus comes, vt Agrippæ . Ad Berengarium quod
attinet,Sacramentariorum Principem ,Nangiaci hiſtoriam ,qui volet,legat , liber ad ma

num mihinon eft,vt verba repræſentem . Etquid opus ?magna ſemper hæreticis cum
magis commercia ,vt notauit 'Tertullian . Præſcriptione adů. hæret. • & lib .de animadecent cu
priore loco hæchabet:Notata ſunt etiam commercia hereticorum cum Magisquamplurimis ,chú cir- d cap.s7 .
culatoribus, cum Aſtrologis, cum Philofophis,curioſitati ſcilicer deditis.Querite ,& inuenietis,vbique me·
minerunt.] pofteriore verò Magiam vocat hæreticarum opinionum auctricem .]Meritò non enim
confirmat modò hæreticorum deliria,fed & veteribus adiungit noua , nouáſque ſcholas

aperitcurioſitatis.Legimus,poſt Sarracenicam per Hiſpanias illuuionem , tantùm inua

luiffe Magicam ,vt cùm litterarum bonarum omnium ,fummaibi eſſet inopia & ignora
tio ,folæ fermè dæmoniacæ artes palàm Toleti,Hiſpali,& Salmaticæ docerentur. In hac
quidem ciuitate,bonarum nunc artium matre,cùm illic degerem , oſtenſa mihi fuit cry
pta profundiſſima gymnaſij nefandi veſtigium , qua virilisanimimulier Iſabella Regina,
FerdinandiCatholici vxor,vix ante annos centum ,cæmentis ſaxiſque iuſſerat obturari.
Inuaſerunt prius Bohemiam Huſſitæ , poftea Germaniam Lutherani:illos,quanta malefi
corum vis fuerit ſubſecuta ,Sprengerus & Niderius, hæreticæ prauitatis quæfitores, do In Mal
cuerunt:hivero , quosSagarum torrentes in Aquilonarem tractum infuderint norunt e in for
quishoc frigore Arctoo quaſi gelati,metu torpuerunt.vix enim illis in locis quidquam micario.
innocuum vel immune ab his ſub bumana ſpecie feris, dicam neſcio , an dæmonibus.
Plerique qui ætate prouectiores non in eculeomodò,fed poſt queſtiones quoque, Treui
renli in ditione, confitebantur iudicibus, fe hac labe primùm imbutos , quo tempore te

trum illud & Tartareum Lutheraniſmi fulcrum , ipfe quoque Magicæ nomine famoſus,
Albertus Brandeburgicus, prouinciam illam flamma ferróque prædabundus vaſtabat.
Quotquot Inalpinas regiones vicinas Heluetiis incolūt,raras illic foeminas maleficijex
pertes,plerafá; crimine vno nobiles norunt:nec alia verior autpromptior occurrit cauſa,

quam
 M.

quam quòd in hanc vſque horam , VValdenfium reliquiæ nefariæ ; ilic,vtin ſpelæis , oc
culcatæ hæſerunt.Nihil per Angliam ,Scociam Franciam ,Belgium ,hanc peſtem celeriùs

& vberiùs propagauit, quàm dira Caluiniſmilues .Antea paucis in locis,de non multis &
vilibus taniùm ,incertus rumor ſpargebatur;nunc cum ipſa hærefi , vt cum febri furor,
plurimospaſlım & palàm nobilitate,eruditione,diuitiis & dignitate clarosinualit.Sic Be
hemoth inſaturabilis epoto iam pelago ſperat, quòd Iordanis influet in os eius, - electóque paſtus
cibo ipſam Domini ſortem deuaftabit . Quid quod Danæus Caluinianusminiſter ſtri

gum conuentum Geneuæ ordinarium eſſe propè fummam ædem , & in ea vrbe ſpacio
trium menſium pluſquam quingentas perſonas iudicum ſententiamorte punitas parrar?
lege Creſpetum de odio ſatane li.I.diſcurſu.is.Cauſasautem mihiperquirenti,cur hæreſim co
mitetur aſliduè Magica, commodum occurrere, quasmeus quondam Doctor lo.Maldo
natus Societatis Iesv Presbycer, vir doctus iuxta & ſanctus, diſertiſſimè prodidit , cùm
de dæmonibus publicè Lutetiæ Pariſiorum profiteretur ; ille cauſas commemorabat
quinque, his verbis:

Prima cauſa eſt, quòd dæmones in hæreticis , vt olim in idolis , habeantdomicilium .

Rectè enim ſolet Hieronymus dicere,diabolum cùm idola ,in quibus habitabat antè ,dif
iecta vidiſſet, peiora idola in hæreticorum animis ex ipſis diuinis litteris fabricaſſe. Caf
ſianus grauis & antiquus auctor, Collat.7.ca-32.affirmat le dæmonē audiuiffe confitentem ,
ſe per Arium & Eunomium impietatem facrilegidogmatis edidiffe. Quare neceffe eft ,
vt; quemadmodum finito bello milites per omnes partes diffufiprædones fiunt, omnél
que vias obſident; ita dæmones,inclinatis aut abolitis hærefibus, quæ ante vigebant,qua
ſi euerſis templis in quibuscolebantur, nouasin aliis hominibusſedes quærane. Solence
nim dæmones,cùm ex homine in quo erant egredicoguntur,facere: quod ijfaciunt,qui
obſidione fatigati,coguntur arcem tradere , quam cenebant.Petunt enim conditionis lo
co , vt ſibiliceat ſe in alium locum recipere : quodexemplo illius legionis intelligimus,
quæ à Christo petiuit, vt fineret ſe porcos occupare .
Secunda cauſa eſt,quòd omnis hæreſis intiò violenta eſt prorsùs & vehemens:ſed ſtare
in eodem gradu non poteſt.quia,præterquam quòd id diuina prouidenția non patitur,
narura quoque ipſa ita fe habet,venon poſſit error diu veritatem imitari.Quare omnem
hæreſim neceffe eft,niſi ad eam religionem ,vnde egreſſa eſt ,maturè reuertatur , aut in

magicas artes ,autin extremam atheiſmiimpietatēdegenerare. Cùm enim duæ ſint po

riſlimùm caulæ ,quibus hæretici homines efficiantur: altera fuperbia laſciuientis ingenij,
nihilque credentis,niſi quod oculis cernat: altera curioſitas quædam intemperáns & ftu :
dium nouitatis : fit omninò neceſſariò,vt quiſuperbia hæretici facti ſunt,cùm iam , quam
primæ inuentionis ardore in ea ſecta, quam nimis ſubitoamplexilucem eſſe iudicabant;
eodem ardore frigefcente, tenebras elle comperiant, deſperatione alibi inueniendæ ve
itatis prorsùs nihil credant: & quos in hæreſim curiofitas impulerat ; cùm ea , quæ prin
cipio noua eſſe videbantur , paululü inueterauerint , eadem curioſitate, & ad ineundam
cum dæmonibus familiaritē , & ad diſcendas exercendáſque dæmonū arces impellantur.
Tertia cauſa, quòd ita videatureſſe natura comparatum , vt quemadmodum famem
veſtilentia fequitur, itə,hæreſim varia curioſarum artium genera ſequantur.Nam & hæ
eſis fames quædam eſſe verbiDei. Amos 8. Erenim vt in annonæ caritate homines co
zuntur cibis vtinon ſalutaribus, vnde fit, vt corruptis humoribus gignitur peſtis : ita hæ
cſi vigente,dum homines corruptis ſcripturæ fenfibus vcuntur,ad Magicas tandem artes
leueniunt,quæ quafi animimorbifunt.

Quarta caufa ,quòd foleantdæmones hæreticis vtiad fallendos homines,quaſi for

noſismeretricibus. Nam hæreſim in ſcriptura meretricem appellari manifeſtum eſt.Ila.
Quomodo facta e{tmeretrix , ciuitas fidelis ? Quare quemadmodum lenones , quando ſcorti
ormadefloruit , ex ſcorto lenam faciunt : ita dæmoncs, cum primahæreſis ſpecies ita
eriit , vtminùshomines in errorem pelliciantur: ex hæreticis , Magos faciunt.
Quinta cauſa eſt,vt opinor, negligentia eorum qui regunt Eccleſiam . Nam quem
dmodum in incultis agris locuftæ gigniſolent: ita,ex inopia verbi Dei, gignuntur præ
igiofæ artes. Nam & locuſtæ in ſcriptura dæmones ſignificant A poca.9 .Itaque videtur

tiam in hoc tempus conuenire, quod ait loelc.1.Reſiduum cruce comedit locuſta , Qureſiduum
omedat locuſta comedit bruchus.Nam quod hæretici reliquum fecerant,malefici dæmonum

rte populantur , & quod malefici relinquunt achei perdunt. ]Hæc non minùs acutè,
uàm vere Pater Maldonatus.

Atque
 PROLO QVI V M.

Atque vtinam non in oculos ea nobis incurrerent. Vidimus olim forentesBelge ,

Geuſios Caluiniſmo,Lutheraniſmo,& Anabaptiſmo erucarum inſtar cunctadepalcences.

Vidimus hos tres immundos ſpiritus,de draconisore, de øre beftis,& de ore Pſeudoprophete exeun
a Apoc.16 .
tes.a Videmusillis iam marceſcentibus,& ipſa temporis diuturnitate fermè exfpiranti v.13 :
bus,varia locuſtarum ſorriariarú examina totum Septentrionem depopulantia . Videmus
parte alia fic creſcerenumerum atheorúm fiue politicorum : vt, cùm tam pauciſuperſing
feruentes & veri Catholici,ipſa paucitate planènulli queant videri.Hæreticis illis;de So
CIETATE noſtramulti ſe ſtrenuè oppoſuerunt ,& eorum rabiein præclarè ſcriptis libris in
fregerunt.b Atheos quoque Theologi,& Philoſophi noſtri,non femel, hydræ lerneæ in- b Turria
nus,Bellar
ſtar repullulantibus capitibus,ignito veritatis gladio reſecantes profligarunt. Locuſtas minus,Ba
haſce, quas illi prætermiſere,vel obiter & leuiter tantùm velitatică illis fuere, nuncmihi zeus, Cani
ex profeffo ,difputationis ventilabro diſpellendas,& veritatis caritatísque,velut chalybeolus, Contact
ſpeculo ,vſtulendasdelegi,non virium vllamearum fiducia,ſed ſupremiNuminisauxilio reus, Va

præſumípto.lllud enim ,pro cuiushonore & gloria hoc certamen ſuſcepisſuum vti ſpero Molina,
pugilem non deſerer:Age,ô vera & æterna S APIENTIA ,cuius nomen perfidi Magi ab- Zuares,
Fonſeca ,
G negarunt: iuua & tuere. Tu,ô Virgo SACRATISSIM A quam præ cælicibus cunctis Pererius,
depreciant & deſpuunt:clientem tuũ protege,& faue pugnanti. Tu ,ô Tancte Michael Vaſquius ,

cum æthereis quibus præes legionibus, qui Luciferum cum ſociisrebellionis , cælo delsecteur
curbafti,& in abyſlı profundum compuliſti, auxiliare in arenam deſcendenti. Vólque nus, Mal

Superiomnes, Beatæ animæ ,hanc infernorum ſpirituum tyrannidem reprimite , & à fra . Gretferus,
trum veftrorum mentibus dirillimam peſtem auertite,& fæpè triumphatas furuorum ac alii.

tetrorum cacodæmonum acies,vti ſoletis: cædite ,ſtercite,profligate .Veſtris frétusfug

geſtionibusatque ſuppetiis,quódquemihi lectoribúſque vertatbenè;ſ prius de ſuperſti
tione ipſa nonnulla ad ſequentium intelligentiam clariorem neceſſaria delibaro , rém

aggredior.
0000183

HIC
ID :-).
 Hic fructus curioſarum artium eſt,hæcemolumenta,ſuperstitionis,cuius Etymol.

Verè piorum hominum (tudia deſcribens; quiſquis ille vel illa ,cuius funt

Sibyllina oracula , libr.3. oftendit , quam ab his vanitatibus alienifuturi fint,

quibus , quod omnium ferè fuperftitionum genera complexus,viſum mihi

ordiri. ita canit.

Ε'ξ ών ο γένος εσί Λικαιοτάτων ανθρώπων, Ex quibus eft hominum proles iustiſſima femper ,
οίσιν αι βελά τ' αγαθή , κάλά τέργα μέμηλωμ. Queis bona mens cordieft, & rerum cura probarum .
Ούτε γάρ κελί8 κυκλιομ Πρόμου , ότι σελώης, Nam neque decurfum folis , lunave rotatumL
Ούτε σελώρια έργα μεριμνώσει καλά γαίης, Nec curant ea que per terrasmagna feruntur,
Ούτε βάθος χαρόποιο θαλάσης Ωκεανούς, Nec vasti oceani rimando quarere finden ,
ου αθαρμών σημά , οιωνοπόλων τεπελενά, Non fternutantum , non praperis omina penna ,
ου μάνας, ου φαρμακες, ου μήν έπαοιδες. Ron vates ,non veneficos ,non incantatores,
Ου μύθου μωρών απάτας έγγαςριμύθων, Non imposturas falmorum veniriloquorum ,
Ουδέ χαλδαίων τα τρομάνια αφρόλογεσιν, Nec Chaldeorum pradi tiones astrologicas,
Ουδε μεν άφρονομάσι . τα γάρ πλάνα σαν7α σέφυκίν. Nico astronomicas quidē.Nam funt hec oraia falſa ,
οσα κεν άφρονες άνδρες έρευνώσιν καλά ήμαρ, Dementes homines que perſcrutantur ix horas,
Ψυχάς γυμνάζοντες Η εδόν χρήσιμον έργον, In re exercentes animas, qua non iuuat hilum ,
Και τα πλάνοις εδίδαξαν αρκελίους ανθρώπες , Quin miſeros homines errores edocuerunt ,
Εξ ών διά κακά πολλά βροτοίς τσίλεται κατά γάαν, Ex quo mortales agitantmala multa per orbem ,
το σεπλανήθη έδεςτ'αγαθάς , και έργα δίκαια . Vereaiſque viis & iuftisrebus aberrent .
ΟΟ8

MARTINI
 I

MARTINI DELRIO

PRESBY T. SO CI E

TATIS IESV,

LIBER PRI M V S.

De Magia in genere,& deNatyrali ac ARTIFICIOSA in ſpecie.

CA PVT I.

De Superſtitione & eius ſpeciebus.

TYMOLOGIAMA| falſæ denotatione. Quoniam inter Religionem &
a lib.8 , O. nimis curiosè D.16 Superstitionem multum intereſt. Synælius rectè

ng.cap . 3. dorus fcrutatur his δεισιδαιμονίαν air vitium effe virtutis ευσεβείας per
verbis : ſuperſtitio di ſonâ circumdatum , ep . 67. Non enim philofophi ſo
f lib . I. de
Eta co quod fi ſuper lùm (ait Cicero )verum etiam maiores noftriReligio
nat. Deor.
flua, aut ſuperstaruia nem à ſuperfiitione ſeparauerunt, nam quirotos dies
obferuatio. Aly di. precabantur eo immolabant , vt ſui fiboliberi ſuperſti
cunt , à fenibus , quia tes effene, Superstitiofifunt appellati ,quod nomen pa
multis annis ſuperſti tuit poftea latiùs. Qui autem omnia ,qua ad cultum
tes , per aiatem deli Dei pertinerent ,diligenter retra £tareni, á tanquam
rant, da errant ſuper relegerent, ſuni de to religioſiex relegendo, vt elegan
ftritione quadam ,neſcientesque veiera colari, ant que tes ex eligendo,tanquam à diligendo diligentes, ex in
veterum ignari afc fiunt.Lucretius autem fuperftitio telligendo intelligentes. His enim yerbis omnibus ineff
nem dicit Superſtanium rerum , id eft cælestium ſeu dislegendieadem ,qua in religiofo . Na factum est in
diuinarum que ſuper nos stant:ſed malèdicit. ] non B |fuperftitiofo & religioſo , alterum vitijnomen , alterum
malè ſi analogiam ,fed fimentem ſpectes.Nam E landis.]Adſcripſiverba vt legéda céfeo ex Lactá
picureus poëta nullam Deo rerum humanarum tio. ex quo & D. Auguſtino - corrigendus Non . gli.4.c.28
ħ li. 14.de
curam eſſe cenfebat , & ideò fupreminuminis ti Marcellus eadem aliter referens. Nonius etiam ciuit. Dei.
inorem fuperftitionem vocabat,eo quòd, quali hor vult Superftitiofos dici,quod pre cultura deorum caie - C.30.
ribili aſpectu ,timor iſtemortalibus ſuperſter & ra ſuperſedeant, id eſt negligant: itidem & Religio.
impendeat,alludit enim ad verſus illos Lucretii,b fos quafi relinquofos(ficmembranæ ) quod cateris re
b lib.1.
Humana ante oculos fode cim vila iaceret li &tis folis facrificiis deferuiant , ridiculum commen
In terris ,opprella grauifub relligione: tum , & Nonio dignum . Lactantius eruditè, quâ
Que caput à cæli regionibusoftendebat, ſolet argumentorum vi & copiâ Ciceronis diſcri
Horribilifuper aſpectu mortalibus instans. men refellit, & concludit, Religio veri cultus eft, Su
Nam Lucretio, vt & aliis gentilibus,relligio po perstitio falfi.] hoc præclarè: non ita quod fubdit :
nitur pro ſuperſtitione. Etymologia autem illa Omnino quid colasintereft , non quemadmodum colas,
cin VIII. etiam Seruio placuit:cui, ſuperſtitio eft,ſuperstan autquid precere. ] parùm id confideratè dictum .
Acneid .
rium rerum (id eſt cæleftium & diuinarum qua ſuper nam ſuperſtitio quoque naſcitur , fi quod oportet
nos llant ) inanis & fuperfluus timor. De ſenibus coli,Deum Optimum Maximum ,non vt oportet
quod addit Antiſtes Hiſpalenſis,non eſt eiuscom colas autprecere.Religioni duntaxat locus: ſiqui
d in Teré. mentum :fic enim Donatus,vel quiſquis ille : 4 ſu vniacvero Deo ſupplicant,ita quemadmodum o
Andr.
perſtires ſuntſenes vel anus , quia aiatemultis ſuperſli portet id faciant. Optimè enim Theologi noftri,
tes iam delirant. Vnde & ſuperſtitioſi, quiDeosis Religionem definiuntvirtutem , quâ Deo vero cul
meni nimis,quod fignum est deliramenii. ſ Chriſtia tum verum ac debitum exhibemus,ideóque dicti
nis ſcriptoribus nomen ſuperſtitionis in malum tant, duo illi vitia extrema repugnare : Vnum in
e Act. 17. fumi folet,etiam in illo D.Pauli: e Viri Athenienſes defectu poſitum ,quod cùm debito honori detra
1.22 . hat,Irreligiofitas vocatur:alterum in exceſſu , quod
per omnia quaßſuperftitiofos vos effe video : Syriacè
eft,nimios in cultu dæmonum ;Græcè deloidailova non quidem verum cultum æquo maiorem exhi 1
cipovs æquo fuperftitiofiores : eò fcilicet,quòd va bet:( quis enim ,quantum par eſt,queat exhibere il
nodæmoniorum timore,lapides,ligna, ſpiritus, i li infinitæ bonitati , immenſæque maieſtati ? ) ſed
gnota quoque & ambigua numina,colerent. Quo ideò nimium : quia nec verum ,nec bonum ,ſed ſu
fenfu gentilium errorem Patres Superffitionem perfluâ quadam circumftantiâ vitiatum :quæ ,quòd
ouncupant, non Religionem : niſi addiíâ vanæ vel perperàm & in Dei potiùs iniuriam , quàm hono
A
 2 DISQV ISITIONVM MAGICARVM

em ,materiæ debitę adiicitur: ideo in exceſſu poli- | A Dei ſunt opus : quocirca maluimira , quàm mira
um vitium yocant. Cùm enim bonum idein lit cula dicere.Comunis denique caprûs & ſensúsmien
juod perfectum , omnemque defectum ſiuevitiú tionem inferui , quia multorum magicorum effe
epellat : nihil etiam verum dicimereatur , niſi ctuum cauſa ſoli lapientiores, qui omni ætate pau
quod idem fit bonum :perſpicuè intelligitur,ſima ci, conſequuntur. Tàm latè fumptæ Magicæ ;diui
i quidpiam in cultu diuino reperiatur , verum fio , petenda ex cauſis finali & efficiente. Ab effi
cultum eum non effe , quare nec Religionem dici ciente ducitur diuiſio in Naturalem , Artificiofam
poffe.Deinde cùm Superftitio omnis ,nomine ſuo & Diabolicam ; quia cunctieffectus eius adſcriben
vitium in cultu ineſſe indicet, conſequitur nullum diſunt , vel infitæ rebus naturæ ,vel humanæ in
ultum , qui ſuperſtitioſus ſit , verum cultum vo duſtriæ , velcacodæmonismalitiæ . A finalicausa ,
candum : atque adeò ſuperſtitionem omnem falli rectè diſpartitas; primò in bonam , li bona intentio
ultûs effe , vi Lactantius dixerat. Sed falGtas iſta ne & licitis mediis vtatur ; ( quod tantum corn .
non vno tantùm ex fonte : vt putabat:ſed ex duo petit attificiofæ ac naturali ) & in malam , cuius
vusoritur. Capitalis omninò eſt , quem illenon i nempe finis velmedia , quibusvtitur , praua ſunt;
norauit : fi videlicet id pro Deo colatur , quod B hæc peculiaris eſt Magiæ prohibitæ; quam idolo
Deusnon eft:huncnoſtrinominát , Superftitionem latriam tacitam & ſuperſtitionis fpccicm efle di
alſicultus. alter minùs eſt deleterius , ſæpe tamen ximus. Hæc prohibita Magia ſic deſcribi poteft,
ethalis, ſemper noxius , quem Firmianusperperá Facultas ſeu ars , qua , vipačti cum damonibus insti,
ridetur à ſuperſtitione excludere , ficui quidebe mira guadam , communem hominum captum ſupe
ur cultus, non quo dcbeturmodo, exhibeatur: rantia , efficiuntur. Dixi vipaéti, quoniam omnis
iunc vocant Theologi , indebiti cultus ſuperſtitio Magiæ huiusvis, pacto tacito vel expreſſo nititur,
lem ,eò quod non , qualis debetur. Prior generali vt fuo loco docebo . Tacitam yocant idololatriam
nomine folet Idololairia vocari,quia quicquid,cùm Theologi, quia non tam ( vt plurimum certè ) in
non fit Deus, vti Dcus adoratur, idolum nomina tenduntMagi cultum illum exhibere creaturæ ,
ur,iuxta illud : « Omnes Dy populorum , idola ,hoc vt Deo ; quàm tanquam benefactori cuidam &
:ſt vanitas & inania, nihilque minùs quàm quod munifico , à quo aliquid conſequantur. Qua
olunt haberi. Nam vis ifta eft vocis Hebrex intentio , ratione multiplicis fui obiecti , qua
LIL . Pofterior nomen fuum retinet , nec pro tuor quali ſpecies huius tacitæ idololatrix , ſeu
orium , quod ſciam , aliud habet:nec impoſuit D. C prohibitæ Magiæ gignit. Fit enim aliquando, vt
Auguſtinus,' contentus defcripfiffe ,cùm de ima dumtaxat extraordinarij & miri effectus cognitio
inariis indebiti culcus ſignis ageret,his verbis:qua vel operatio quæratur ; & tunc ſibinomen Ma .
d remediorum , aliarúmque obſeruationum curam gia ſpecialis, ac ſtrictè fumptæ , vindicat :aliquan
erlinent: qua non funt diuinitusad dilectionem Dei do fit , vt quis nitatur cognoſcere res futuras, vel
Jo proximi,tanquam publice constituta:fed per priua etiam præteritas aut præſentes , ſed arcanas & oc .
us appellationes rerum temporalium , corda diſſipant cultas ; conatus iſte Diuinario nominatur:aliquan
riferorum .] De hoc indebito culcu nulla nunc à do deliderat inſtrui & iuuari , non vt profit, ſed
obis diſputatio inftituitur : de falli tantùm cultus vt noceat aliis , vel vltionem fumat , huic ſceleri
iperſtitione differendum ,cúmque ca duas ſpecies Maleficium eit nomen. Denique ſunt aliquando:
omplectatur.Expreſſam Idololatriam , quando cul quibusdecretú eſt, finenoxâ cæterorú , ſibivel a
is Deo debitus clarè & diſertè transfertur in liis hoc opere prodeſſe vtilitate vel voluptate , &
reaturam :cùm Iudæivitulum ,Ægyptij Anubim , tunc Theologi nuncupant Nugatoriam ſeus vanam
omani Quirinum coluere : & tacitam , ſiue vt alij obferuantiam . Sic Magia reproba , in Magiam fpe
ocant implicitam ; illam quoque priorem nunc Dcialem , Dininationem , Maleficium , & Vanam ob
uiſlam facimus, contéti quæ ad poſteriorem per ſeruantiam diuiditur , de quibus fingulis ordine
‫אוגברת‬
nent, & funt obſcuriora: pro modulo noftro elu diſputabimus.
‫ידעני‬
.

idare.Tacita idololatria eft omnis magia prohi Ab hac fpecierum Magiæ diuerſitate , mira no
1

ita',vt fuo loco oftendemus . minum varietas apud Hebræbs, Græcos, Latinos 5 Leui.19.
manauit , ad eos ſignificandum , qui ſtygiis hiſce verzi, &
CAPVT II. myſteriis forent initiati. Proſequamur præcipuas Deut. 19.
appellationes . ver . 11.4
De Magia,eiúfque dimiſione, & Magorum
variis nominibus. Quædam Hebræorum , ad ſolam diuinationem Reg.23.v.
videncur pertinere , ve duo illa coniungi folita, et
Elai.8.ver.
Agiam vniuerſim ſumptá definio terminis A o Vot H & ID DEG HONI; quorum ni 19. & 19.
fi fallor pofterius latiùs paulo patet , ideóque verfic.z.
pernaturali,quadă mira & infolita efficiens; quorum in facris litteris illi folet poſtponi , locis palsu.Reg:
28. v.7 . &
itio ſenſum & comuni hominü capturn ſuperar. Vſus ſim obuiis. Aoworb , à radice 378 of , quod vox
9.
m terminis latiſſimis , quia video viros magnos, E reddatur obſcurior & qualiex vtre ſtridens.nam Vt docui
:.Victoriam fecutos, dum pomeria circundant of primò ſignificat ipſum dæmonem reſponden- pluribus
rictiora, artificiofam & naturalem exclufifle . Ar tem ; ſecundò ſignificat Magum qui reſponſum comment.
in Iſa . c.8 .
m dixi, leu Facultatem , pro quauis cognitione & elicit: ficut & Python , & ventriloquus , vocatur,
peratione, apodicticâ , topicâ, ſcientiam gignen vel iple dæmon in habitans , & ex imohominis Suid. &
, vel non gignente ,mechanica vel liberali , arti reſpondens : vel ipfehomo , cui dæmon inhabi. Hefych.in
cioſa vel artis experte , verâ vel circulatoriâ , ſu tat “.Græcis etiam tupuxañs vtrumque ſignificat, à yoce
rſtitioſa;vel vitij experte. Efficiendi vocabulum quodam Eurycle, qui Pythonem habebat, & pri- iupuxams
o omnis mentis , animi, ſenſus , aut membro mus vétriloquus Athenis fuit,vnde & alij iupuntsis de defectu
m functione poſui. Vim intelligo , fiue reiadhi dicti. quod docent Suidas & Heſychius,& Scho : oraculor.
:x , fiue perſonæ adhibentis , hominis nempe, Tiaſtes Ariſtophanise & ex Ariſtophane, Plutar. Ariftophá.
1 dæmonis. Creatam & non ſupernaturalem no choque poffet probari.ID DE GHON I non fpe in Veſpis,
naui, vt excluderem vera miracula; quæ ſolius tat ad Chyromanticos & fimiles ;vt quidam cen . Schol.
ſet :ſed
 LIBRI

3
I. CA P. II.

fer;fed ad oracula dzmonum ,ſiue per Aovoth , A Benè eſt , quòd duo tantum loca adduxit. Vnum
2.verfic
fiue ex viſceribustelluris,fiue per vmbrarum euo de dd Iezabele : quali verò lezabel clanculum ve- Mich.s..z .
cationem , vt colligitur comparatione locorum nenis , & non ferro palàm , atque cædibus, in pro- verf. 12.
f fup.lit.B. SS. vbi hoc nomen vfurpatum f ; fiue ad genus phetas ġraſſarifuerit lolita. Quárò veriſimilius eft Nahum 3.
quoddam diuinationis , de quo libro tertio . fæminam infano dæmonum cultu furentem , in- Malach.z.
Alia nomina nó ram quid dæmó efficiat, quàm cantationibus quoque , & rhombis , aliisque phil- verſic.s.
quidMagus conetur, refpiciunt ,patentque latiùs. tris Achabuin ,& alios dementafle ? vt ibidem be- cc 4. Reg.
Ad omnes enim diuinationespertinét, N ACH A S. ne, poſteriore loco , cenſuit T hoſtarus. Sanè ante 9.verfi.22
dd 4.Reg ..
‫נחש‬ KISEM ,GHONEM , ad omnes verò incantationes, Iezabelem Magiæ ſuſpecta non fuit Samaria :po
9.V.22.
CHABAR , & LACHAR ; ad omnem denique ſteà , per hanc fortè excetram , peſtis hæc immit
‫חשף‬
Magicam in genere ,CHART VMMIM , & ME la ,hæfit adeò pertinaciter, vt Samaritani nomen ce loan.8.
cha SS E P HIM ,de quibus nunc agendum . pro incantatore vſurparetur. Vnde & 1 E sv Do- verf.48. &
Nachas ſignificat augures , & omnes alios con mino obiectum , Samaritanus es, & demonium ha- 9 .
quibuſdam futura bes “e, quaſi genti proprium eflct, cymdæmone
h Gen. 14 . iectoresvanos : quiex fortuitis
v.s. & is. ſolent diuinare; qnalem ſe , prudenti vocis æqui Commercium habere. Quare & Dominus conui
i Leuit.19. uocatione,ad tempus loſephus finxit h. hæc diui В tium illud vnicâ negationcrefutauit,ego demoniã no
V.26.0 23. natio prohibita multis locis i. habco:quafi dicat,cú dæmonio paredro, vel eurycli
V.23. KASAM ſignificat vniuerſim diuinare , vnde fæderato , nulla mihi familiaritas intercedit, qua
& 24 . V.I.
Deut.13. Kisem diuinans ſeu ariolus , & Kesem diuinatio . propter nec Samaritanus ſum :& poſt Chriſtu De
v.10.2 . fumitur etiam in malam partem de quacunque,re minum ,ſollénes Samarix Magi principes,eorum
Par.3 3.V.6 rum quoque non fortuicarum , prohibitâ conie quc ſcholæ ,Simonianorum ſcilicet & Menandria
‫כסמ‬ ctatione. paſſim in SS. eius mentio obuia eft ". norum . Secundum adfert locuin ex d.c.2 2.Exod .
kyt d. v.
23. & d . v . GHONEM quibus libet auguribus & cóiectori cò quod Lxx. verterintBaguckovs;quod ipſe con
10.1.Reg: busaccómodatur etiá Onirocriticis“.quare per tendit ſolosvenenarios lignihcarc;ram bonus cer
28.7.8. peràm Rabbini recentiores reſtringunt , ad cos, tè Græcus,quàm bonus Chriſtianus:refellitur ipfà
Reg.v. qui ſuperſtitiosè dies & tépora obſervant faultâne conſuetudine Lxx . Interpretum , quos conſtar câ
17.Ifa.3.v. voce latiùs vei. Primò, quia Exod.7.1.11. etiam
2.Iere . 27. ſint an infaufta.fed hoc genus ad omnia pertinet.
1.9. Ezec. CHA BAR " & LACHASO quomodo diſcre vertunt apu.cxoùs , vbi conſtat agi de præſtigiato
12.V 24.& pentnondum inueni; quare ( ni fållor)idem ligni ribus:nam & incantationem ſeu prxſtigias ibivo

21.V1.2 .& ficant,népe 'etroidor incantatorem ,feu ( vt Gen- c cant ou quanías;& quos antè dapuanoùs dixerat ii
22. V.28.
tiles vocabant ) exorciſtam , qui profanis ſeumalis dem ab illis vocantur incordoso Deindeæquè dif
‫ענין‬
verbis aut inuflicationibus mira patraret . fusè fumpſerunt in Paralipomenis, epappezoi'ero.
Id.loco .
DeCHARIV MMIM falli puro Abenezram . Tertiò quoniam in Ieremiæ verbis, nomine papa
ler.& Mi
ch.s.v. 12. Ben - Natam & alios Rabbinos , qui ad naturalem uaxéw , complexi ſunt diuinatores. Quartò quia ,
mvtDeu . feu bonam Magiam videntur referre. Qualo , li inter ſomniorum interpretes,apud Danielem , re
18.ver.1o. hanc ſignificaret,cur tam feriò in S S. prohibere cenfent Φαρμακούς .Tam ergo latè ſumunt hoc vo
tur? Equidem puto hocnomen complecti Mago cabulum ſeniores ifti Hebræorum doctiflimi:
33.v.6 .
‫חבר‬ rum genus omne ; qui , cum dæmone fæderati, di quod verò peritè id faciant; fi putarem operæ pre
n Iob.40. uinant P velpræſtigiofa miracula operantur 9:im tium , & antè non alij id feciffent;probarem Hip
1.45. & mò & quofcumque in cantatores & veneficos co pocratis , Platonis , Ariſtotelis, Theocriti & alio .
Pf.57. v.6 .
prehendere probatur. quia Lxx. modò vertunt rum veterum teſtimoniis. Iofephus vt non fuffra
ed.v.6.Ec expoſitores, ifnuntàs":modò qapumxo'sveneficos”; gatur aduerfariis, ſic nec nobis refragatur.Pro no
cl.10.9.11. modò trasodos incantatores . Vulgatus quo bis ſtátPhilo.lib . de ſpecialibus legibus circa me.
ffD . Hic
conn que nofter aliquando vertit coniectores ",aliquan- D dium , & Catholici Patresff plerique; quilegem
p ve Gen. do verò arioloss,aliquádo maleficosy ,vt iſtorúau illam Moſis ad omnesMagorum ſpecies recule- rem .& Da
41.verf. 8. ctoritate vocabulú intelligamus adeò diffusú eſſe. runt:Hæc deHebraicis, niel.D. Au
& 24. Græcis lua quoque funtnomina; quæ ,ſtrictè fu- guft.li. 21.
Deniq;MECHASSE PHIM vox,eſt orta ex radi
9.vt Exod.
7.1.11. & ce CH AS A PH , fignificans quemuis maleficum mendo , differunt: nam trácido incantatorem , de ciuit.
Dei,c.6 .
22. & 8.v. præftigiis, vel aliis quibuſuis malis artibus Magi fecer'tus ariolum ſeu diuinum , $ uppaxtùs venenariú , Ifych.libr.
7.ac 18. c. cis , vtentem . Ideo nofter tam latè interpretatur , geris præſtigiatorem propriè fignificat. Sed fre- 6.in Leuit.
I.vt in Ge- maleficos,amaleficas artes“ ,maleficia, aut ve quenter primum , tertium & quartum ,ad omnem c.19.& 20
Raban . &
neſ fupra. neficia. “ Non defuit tamen quidam vehemen Magicam porriguntur.gor's etiam qu.mcumque
alij add.c.
( vtinExo . ter huius criminis ſuſpectus , & ex profeſſo ſaga denotatimpoſtorem .Videasilla tria Homonyms 22 .Exodi.
fupra. rum patronus,quilectoribus conaretur perſuade coniungi à Platone,Synelio , Herodoto , Chryſo
t in Exod. re hoc vocabulum , ſaltem in lege Exodixxii. ca. ſtomo, & Helychio . Adde quæ habes inferiùs lib .
u in Gen.
i Daniel. reſtringendum ad ſolos venenarios , cuius error s.lect.16.litt.yy:
1.verfi.20. facilè refellitur. Primò quia radix nominis ,Cha Sic Latinis alia eſt propria ſignificatio , alia per
E
& 2. ver- SAPH , non ſignificat toxico perimere ( vtipſe extenſionem accommodata , Magorum nomen à
y.In Exod. putat ) ſed quando ſolitariè ponitur, nec fententia Barbaris ad Græcos, Latinosque traductum ,initio
narrationis reſtrictionem poftulat , tunc Magico Perlis & Chaldæis in honore fuit, gg vt proprium sg hiero.
fupr.
D'OUND rum ludibriorum genus omne continer , vt apud Sacrorú antiſtitibus ,Regum moderatoribus,phi. in cap. 2 .
z Exod.7. Malachiam , & Nahum , & in libris derelictorum : loſophis atque Theologis; in infamian cæpitver- puleius 2.
11.& 22. Si quando autem reftringatur, id contingit , rei, gere,& cunctis malis artibus attribui. Venefici di Apolog.
aa 2.Par. quæ defcribitur , conditione hoc poftulante. Sic cebantur antè,loli quimalis pharmacis lædebant, Heſych.&
33.ver.6 . Exod . 7.reſtringitur ad præſtigiatores propriè di & venenariy vocantur ; poftea de incantatori- Suidas .
:

bb llai.47. ctos , de quibus tantùm agebatur : fic apud Iere bus hoc nomen vſurpatum , & cunctis Theffalis
verfic.9.& main ponitur pro Diuinatoribus ; apud Danielé, accommodatum vani (apud Capitolinum .) Arioli,
12. lerem profomniorum interpretibus. Det aduerfariuslo Augures, Aruſpices,Chaldei, Theſſali , Genethliacı ,
27. verf. 9
Daniel. 2 . cum vllum , vbi pro Colis Venenariis vſurpetur. {æpe confunduntur. Lamie dictæ ,quod pueris ne
A 2 cem
 4 DISQV ISITIONVM MAGICARVM

Jcem adferant , deſumpto nomine, vel à famosâ A vous,fed multi fuere(nam Goropius nugatur qui
illâ & crudeliRegina Lamiâ,de qua Anton . Libe- / nullum putat fuifſe ) Primus ifte Chaldæus Magix
ralis ,Diodorus & alij , vel à ſuccubis dæmonibus, inuentor :falluntur Sixtus Senenſis & alij,quibo
de quibus Philoſtratus;vel à ferisLibycis,de quibus nam illitantùın tribuunt.Secundus fortè Bactria
hh Vide nus; qui cum Nino bellum geflerit,de quo Plinius,
Dion Sophiſta. hh Siriges , ab infauſtâ & noctur
Ad agium luftinus & Arnobius; Tertius qui & Erus dictus,
Lamię tur- nâaue , quæ creditur exitium infantulis adferre'i.
ses, & Co- Veteribus etiam Romanis caput Apuleium dictæ liue Armenij filius, iuxta Clementem Alexandri
men . no- hæ mulieres ſunt,Veratrices ;quod diuinandiſcien num ; fiue Oromazi, iuxta Platonem :ncc enim ar
ftrum in tiam profiteantur , vt ſolent illæ feces , quæ ſe ia bitrorhos Eros fuifle diuerfos, vt cenfuit Frao.Pa
Senecę
ctant Ægyprias,colluuies omuium populorum a tricius.Suidas videtur primum cum ſecundo con
Traged.
ii vide cónarionuin :veteres enim verare dicebant. Ennius, fundere,nó quartum aliquem ſuggerit. Arnobius
mét.in Me Saron ' vates veranıatate in agunda fortaſſis & dera quatuor commemorat:primum illum Chaldæum ;
fecundum Bactrianum , tertiú Pamphilium gene
deá v.737 cula,vt coniicit vir doctus apud Suetonium in vi
gius lib. 1. tellio ;Nullis infenfior quàm veraculis & Markeme re , qui & Erus dictus; quartum Armenium gene
B
dæmono- ticis. Idem cenfet ab hoftilimaleficio ,de quo libro re , non Armenij filium , de quo Clemens ; led.2
lat.c.18. tertio agendum ,dictas olim Simulatrices, à Feſto ; lium Hoſthanis nepotem : Quinti fortèmemmit
Suidas củ Zoroaſtris Aſtronomimeminit , & Per
lextra tit. & fi&trices à Tertulliano. Longobardi ſuis legibus
de Sorti Maſcasnominantzeò fortè, quòd in conuenticulis ſomedum dicit fuiſſe. SextiProcornelij mencio .
Icg. nem facit Plinius, omnes hıMagi fuere. Sic etiam
mm c. vlt. luis , laruis ſe tegant; kk vel quod deformiſpecic
33.9.1 . oris , vt ſunt pleræque ,laruis ſcu maſcaris , quàm de dæmonious agés Lactantius · Magori:m quogose
d li ...c.14.
feminis fimilio res. Sorrilegos veteres nominabant, arsomnis , o potencia horum adſpira: uonibus conftar. idemittit
qui quarúlıbel fortium ſuperſtitioſo iactu aliquid & c. Idem afferit & D. Cyprianus & addit 'Ho mat ca. 16 .
divinare nitebantur " . Sed Theologi & Iurifperiti Ithanem Magorum præcipuum fuifle,huic famo с li.de Ido .

poſteriores cum nefando ſtrigum crimine confu . fos alios addit Tertullianus': his verbi ;Hofhanes, vanitate ,c.
derunt. Sortiarios eofdem , & fortiarias,vocatosco Typhon , e Dardanus, ó Damigeron,o Neetabis, flib. de a
perio iam inde ab Hincmari Remenſis Archiepi & Berenice ,publ ca iam litteratura eſt,que , & c. his nima,
ſcopi æuo ** Hivenefici ſimul & Dæmonis valal cófentiunt Arnobius,firectè verba diſpungas , & c.penult.
li Ligij ſunt, quare poflunt etiam dici Satanici Ve- C cum Euſebio," D.Auguſtin. acMarcellinus zo gli.i.con
nenary.Horum crimen vctus, & ante CHRISTI romazdismeminit Suidas, Azonacis Plinius,eum- h Eufeb.li.
Domini aduentum . Tales enim Canidia Horatij, que facit præceptorem Zoroaſtris. Corrupit vo- 10.de præ
cem Noachi:ab hoc enim Cham & filij eius Chus parat.
& Eriſichto Lucani,Marcina Taciti, & Theſlala
Luciani , & Apuleij. Nomen ſortiariorum recen Magă bonam edocti. Scripſere etiá Magica,Iulia- Auguft.lib.
tius cſt . nus Chaldiçusphilofophuslibris 4.de demonibus: Dei Mar
& Theurgicorú auctor illius filius, Iulianus ideò cellinus hi
CAPyT III.
Theurgusvocatus,de quibus , Sudas & Proclus foriar.lib .

De Magia naturalifeu Phyſica. colulédi.Porphyrius citat quedá Palladé, & Sym - | 23.
bulú , & alios,nempe Adelphiū , Acylinú , Alexádrú
Viſupra mortales omnesMagicis deditifue Lybicum ,Philocomum , Demoſtratum Lydum ,
Q re , Perfæ ; à quibus id Marcion & Manes Zoſtrianym , Nicotheum , Allogenem , Melum ,
mutuati; duos credidere Deos auctores, & rerum quorum impiis ſcriptis vtebantur Gnoſtici. Picus
a Plutarch. Dominos;alterum bonum Oromazum vel Oro- D teftatur etiain legille ſelibros Chaldaicè ſcriptos
lib.de Ifide magdam ; quem Solem cenſebant ; & malum al- ! Efre & Melchiar magorum . Ex his hodiè tantùm
& Oſyride. terum Arimanem , fiue Plutonem : deinde ab his
exftant, Zoroaftri χαλδαικά feu μαγικά λόγια ,qua
Laertius
numinibus duplicem Magicam deduxerunt;vnam ex Platonicorum ſcriptis laboriosè collegit Fran .
initio ſuæ
quæ , ſuperſtitiofa tota , cultum fallorum Deorum Patricius,obſcuritatis maioris , quàm vtilitatis in
hiſtoriæ .
Agathias tradebat, & huiuſmodi plura ;alteram , quæ natu quæ exſtant comment. Græca Plethonis & Pfelli.
& alij. ras intimasrerum callebat, quam Perfis vtramque Naturalem verò legitimámqueMagicen cum cę.
b Apolo... Apuleius adſcribit. Fallax prior & nociua , ſatis teris ſcientiis Adamo Deus largitus ; à quo pofte
diabolum indicat auctorem , qui ante diluuiú eam ritas docta,per manus & orbem eam propagauit:
docuit malos illos gigantes , à quibus eâ Chamus de hac arbitror intelligendum , quod ex Thalmu
imbutus; ab hoc , elus poſteriÆgyptij , Chaldæi, dicis Quinquarboreus in c.f.Threnor.tradit să
c lib.4 .re- Perfæ : fic eniin interpretor D.Clementisverba'de hcdritas ludæorum Magiæ peritos eſſe debuiffe .
cogn . Angelis peccatoribus; docuerunı (ait) homines quod Ea ( ve Pſellus i & Proclus aduertêre , nihil eft ipfellus li.
damones arribus quibufdam obediremortalibus, id eft aliud quàm ex actior quædam arcanoeun naturæ nib . Proci.
magicis innocatsonibus,poſsēt;ac velutex fornace qua cognitio , qua cælorum ac liderum curſu & influ- lib. de Ma
dam da officina malstie lotum mundum fubtraéto pie xu , & ſympathiis atque antipathiis rerum fingu- gia .
tatis lumine ,impietaris fumo repleuerunt. Prohis exo E larum obſeruatis ,ſuo tempore,loco ,ac modo,res
aliis nonnulliscaufis diluuium müdo introdu&tum eft, rebus applicantur , & mirifica quædam hoc pacto kTobiz 7.
of omnes qui eranıſuper terries deleti funt , excepia perficiuntur ; quæ cauſarum ignaris præſtigioſa , iGalé.li.10
Noë familia , qns cum iribus filsis eorúmquevxoribus velmiraculoſa videntur.Velut:cùm Tobias pater fimplic.me
dicam.Pli
Superfuit :ex quibusvnus( ham nomine,cuidam ex fi nam cæcitatem felle piſcis dicuſſit , k quam viin
nius,Aclia
lois fuis , qui Mezraim appellabatur ,aguo Ægy Callionymo piſci tribuuntcum Galeno plerique: nus,& alij.
priorum & Babyloniorum in Perſarum ducitur ge item ,cùm rympani ex lupinâ pelle ſonus,aliud tym m Oppia
nus,malé compertam Magicam tradidit diſciplinam , panum ,ex agninâtenſum , diſrumpit :" cum Venus li.z.cy
bunc gentes que tunceranı Zoroaſtrem appellauerãi, netiis Turca quidam liquato plumbo manus la- nege.
admirantes primum magica artis au torem ,cuiusno uit in noxius" ,illuftria quoqueilla quęnarratBca- In Carda.
mine etiam libri plurimifuper hoc habentur,& c.[ad tus Auguftinus libr. de ciuitat. Dei capit. 4. fubtilitat.
dit hunc poftea i&tum fulmine, Zoroaſtreon; quaſi 5. & fexto de pauonis carne neſciâ putreſce. Boifteau.
viués aſtrú di& ú ,& pro Deo habitú .Zoroafter nó Hiſt . Pro
re ;depaleis frigore ſuo niues conſeruantibus , &
digio.c.8 .
calore
 S
LIBRI I. CAP. III.
calore fructus maturantibus, vi contrariâ:de cal- A tiolis. ideò vetitæ lectionis etiá hos putarim . Ray
ce quæ , cùm ignitam in ſe vim habeat , aquis ac mundus Lullus, & Arnoldus Villanquanus , ſunt
aa Vidc
cenditur, & oleo infuſo non accenditur , de Agri ipli quoque in nonnullis hæreſeos notati aa: quare Directo
gentino fale , quiliquatur igne, aqua verò indu libros corum nullus deberetlegere,qui Theologia rium In
ratur & crepicat : de magnete , de Epyri fon corum dogmatum non fit probè peritus. In eandé quifitorú
Tertul te & Gmilibus. his addunt alij patres, o de dicta claffem referendus Thomę Bungey li.demagia na Eimerici,
& Marianu
lianus lib. mo , quo ceruus ſagittas expellit, & chelidonia, turali,& eodem titulo lib.Georgii Riplay ,qui poft li.14.dere
cia.cap.vlt. qua hirundines cæcos oculant pullos. Confirmat morté necromanticus faiſſe iudicatus. Ponceti & bus Hiſpa.
Pacianus Plinius pde Pſyllis & Marſis odore ſerpétes ſopo Ardoinilibri de venenis, legédinon videntur,nifi à c.9.& l.is.
lib.de pe- rantibus, & impunè laceſſentibus, de Pici q Martij medicis conſcientiæ timoratæ ac piæ , ceteris ea cap.4.
nitent. & berba cuneos adactos expellente:vnde communis lectio intuta . In Cardani de Subrietate de Va
D.Hiero: fabula increbuit eam feras aperire. Confirmat riet.utelibris paſſim later anguis in herba , & indi
in Eccle
Gaſt. Alex . ab Alexandro , s de veneno Tarantulæ ſeu gent expurgatione Eccleſiaſticæ limæ. loannes
plib.7.c.a. Phalangij Calabri; à quo morſis non aliud vitæ & Baptiſta à Porta , ſpecioſo Magia naturalistitulo ,
q lib.io.c.
10 . remedijpræſidium , quàm fi certo muſica ſono ſuperſtitioſa mulca & illicitæ Magicæ velare niti
r lib.2.Ge ſalcitare ad numerum compellantur, donecconci- B tur, verbigratia de conficiendo lagarum vnguen
nial.dier. dant fatigati.Præterco innumera, qux.congeſsere to, & his fimilia . De Antonij Mizaldı Naturalis
s.partis 2. Ariſtoteles ( ſi auctor iple lib . de admirandis audi Magia libro , non habeo quod dicam , quia nondú
principal. tionibus ) & Guilhelm . Aluernus operepererudi legi: (uſpicor , quod facit in Centuriis memorabi
pa.3.c.23.
to , de Vniuerlo s , & ex Belgis Robert, Triezius lium , ſuperſtitiofa illuin à Naturalibus non ſecre
i cap.4 .
aućtor libri, de demonum deceptionibuse; apud quos uiffe. Alberto Magno tributus liber de Mirabilibus
tamen duos quædam narrantur ,meritò Satanici vanitate & ſuperſtitionc refertus eſt ; ſed magno
pactiſuſpecta , vt quod Guilhelm . narrat Helio Doctori partus ſuppoſititius. Cicchi de Eſculo
tropiá facere homines inuifibiles , & argento vivo Comment, in fpharam Sacrobiuſti inter ſuperſtitioſa
inter duas cannas pofito incantationes impediri. ſcripta collocandus.Pomponatij de Incantationibus
Vt,quod Robertus docet , rutam furto fublatam , opuſculum , certè miratus fui tamdiu colerari ab
& ocimum cum conuitiis plantatum vberiùs pro Eccleſia ,nunc recens, & meritò , in Romano In
uenire : item leptem certæ berbulæ gramina, iacta dice damnatyr : veriſſimum enim ; quod ab Anto
bb lib.6.d
ia lympolio ,conuiuas omnes ad rixas & Lapitha nio Mirandulann bb ſcriptum , hoc opere Pompo .
rú certamina prouocare. Nec minùs friuola funt natium , ſe nec Philoſophum bonum , nec , quod ſingulari
ceriamine
*1 fædius,Chriſtianum bonum exhibuifle, cùm effe
quæ Ludouic. Dulcismemorat de vi gemmarum , C
per eas effici poſſe , quicquid homo queat imagi ctus omnesmirificos cælorum influxionibus ad
nari.lib.degemmis ca. 1. ô vanam auxelim'an gem fcribit, adeò vt velit & religiones & leges; carúm
mæ omnipotentes? Solidiora longè & tutiora peti que lacores ab iis dependere .Quod prorfus impiu .
u Siré.libt. poflunt exempla, ex Sirenio,Fracaſtorio , & Lan Edidere quidam , nomine Franciſci Pici Comitis
9.de fato , gio.o Naturalis huius Magicæperitiſſimum fuiſſe Mirádulani, poſitiones Magicas,in quibus cercè ſunt
6.6.Fraca. Salomonem Regem minimè dubitandú . Quæ ta quæ meritò,etiam Bodinus, vt noxiæ ſuperſtitio
ftor.lib . de men de morbis ab eodem Rege curatis incanta nis , reprehendit. Quid ipſe cenſor ille ? Demono
Sympat.& tione,Flauius loſephusreculit,xea vel falla ſunt,vel maniam ſuam multis erroribus referſit,nec qui po
loan.Lan. in illud referenda tempus, quo ſe idololatria & ſtea edidere,vt emendacam ,Antuerpienſes: vti par
gio epi.33. omni ſuperſticioni immerſerat Tres magosEuan erat expurgarunt.Manentmulta noxia, & quç am
I libro 8 . gelicos hac NaturaliMagica imbutos voiuntnon biguain auctoris fidem ſatis conteſtantur,noceré
Antiqu.
nulli, & crediderim . Sed an hac fola & non dæ que legentibuspoſſint. Vnde & ab inquiſitoribus
moniaca quoque? poſt Chriftum Dominum ado Romanis , iure optimo , liber ille inter vetitos re
ratum , certocertius, à crimine hoc alienos; quid fercur. De thearro vniuerſe nature,eiuſdé Bodini, ſi
yin Matt. antè fuerint, parùm refert . Sanè Theophilactusy R Deus vitam dederit,oftendam aliàs,plus in co cor
29:24.ad cenluit etiam vetita imbutos.De Apollonio Tya poreRabbinicorum eſſe deliriorum ; quàm ſolidę
Orthodo. næozvidetur luftinus z Martyr eum Phyſicis ma philofophiæ ,multa quoque cum Theologicis pla
gis annumerare:ſed ,vt frequentiùs credam dæmo citis adeò pugnantia , ve qui leniùs de illis loqui
nis vſum opera, faciunt quæ perdoctè (cripfit Eu velit,erronea & prorsùs temeraria cogatur voca
Hier dividitur
ſebius contra in operatricem o dir re de quo aliàs. Adeò lubricum & periculoſum
de his diſſerere, niſiDeum ſemper, & Catholicam
minatricem . hæc in abditis & futuris coniectandis fidem , Eccleſizque Romanæ cenſuram , tanquam
verſatur,de qua libro ſequenti differendum nobis Cynoſuram ſcquaris. Quæ quidem breuicer àme
copiosè: illamiros effectus producir,de quanunc commemorata ſunt,vt iuuenibus conſultum ; non
agimus. Multi de ea libros ediderunt, quorum qui vtviros doctos irem ſugillatum . Nunc quædá di
* Mich : catologum oudum proponunt.* line antidoto , ſcatiamnusdubia, vnde lequentiú deciſio depéder.
Medina li. videndum ne venenam aureo Babylonis calice
2. de recta QVÆSTIO I. “ :
in Deum propinent incautis . Imprimis ab hoc numero te
E Quid cæli adfpeétus & influxus ad Magicos
kde cap.7. mouco , vt dæmoniacos Magos , Robertum Per
effectus conferat.
ex Agrip- ſcrutatorem , cuius Magiam ceremonialem , libr.de
IP& libris, Mnium ſuperſtitionum caput præcipuum
myſteriis ſecretorum . Agrippa legerat, & ex iis de
ſumplit non pauca; Picatricem Hiſpanum , Anſel hoc veterum Magorum fundaméto nititur,
mum Parmenſem , Cicchun Eſculanum , Petrum de quibus ita Pſellus, cùm exponit abyle zagoas
de Abono ,& Cornel.Agrippam ,& Paracellum ,& sex.Magicas verò rationes conftituunt , à fummis po.
auctorem peſtilencis libri Sanyáts , innomina teſtatibus , à terrenis materiebus. Compati niunt
tum , led mirum hypocritam ; homines partim ſupera inferis , 6 prefertim ſublunaria . ] Hos fecuti
atheos , partim hæreticos. Alchindus, Rogerius recentiores, quæcunque per characteres,figuras ac
Bachonus,&iGeber Arabs multis ſcarcot ſuperſti-k/ numeros ipli perficiút,ea produci volunt å vircuce

A 3 iis
 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

figuris communicatâ ab aliis figurisſublimio-|A | Nicuntur hac ratione,quia cæleſtibus corporibus

bus, ex ſympathiâ quadam naturali rerum inter non Hebræi modò & Græci gentiles , led ex Ca
ſimilium ,quatenus hæ figuræ ad amuſim inui cholicis eciam olim quidam Patres & recentiores
:m coaptantur. Quod confirmant fimilitudine philoſophi Itali anima intelligentem tribuerunt. c Archan
on vnâ. Primò , ficut Echo ex oppofito pariete Sed hæc omnia vt ftolida,ita falla & periculola. gelusMer.
Lu fatur : ſecundò , Gcur in concauo fpeculo col Imprimis dicere cælum aut aftra ſenſu vel intelli- scenarius,
đi radij oppofitum corpus repercuſſo inflam gente animâ prædita,dánacum olim fuit Conſtan- de monte
lant : terciò , ficut cithara eodem modo ,quo alia , cinopolitanâ ſynodo, & articulis Parifienfibus: aurco,
eſtque erroris & fcandali plena opinio , propter Paul.Per
numia.
infis fidibus , fi ferias , alteram tinnitu ſuo cogit
pncinere : ſic iſtas imaginum , numerorum , cha ſuperſtitionem & idololatriam annexam , vt cùm à Eckius
ieterúmque fimilitudines efficientiam miram alij , cum copiofiffimè Eckius & Eſpencæus d do- lib.de pra
ontendunt habere . Sed iſta prorsùs friuola eſſe cuerunt.Patres autem qui videntur hoc aſſeruiſſe, deſtinatio .
onuincitur. illi de cçlianimâ figuratè & allegoricè lunt locuri, ne. Elpen
Primò quia fimiles illæ , quas in cælo cómini. vt & ipla S.S.cui' omnia loca quibus id innuitur, de Anima
untur imagines,prorſus ſunt fictitiæ ,& quædam vno ex quinque modis,accipienda docuit me loa . tionc cæ
vt philoſophivocant) entia rationis,quatenus fi- B Maldonar. noſter . Primòper Proſopopæiam , qua lorum .
ein 1.fent.
uræ quædam fimilitudo & imago picturæ illis quæ animarorum ſunt ,inanimis tribuuntur, ve fPfal. 113 :
cribitur , nomináque ad placitú impofita, ftellas mari videre & fugere,cælis & terræ audire ac pla V.3 .
o inuicem diſtinguendi causâ , vtbenè Bartho cere, & c. Secundo per Metonymiam , continens Leuit.26 .
om.Sibyllanus a advertit: & patet ex imaginibus ponitur pro contento, vtcùm tcrra dicitur corru . 134.
icturisque Aſtronomorú.quis enim neſcit nullas pra, vel à Deo iudicanda, autvrbi alicui remiſliùs Deut. 32.
i cælo efle veras viſas, angues , lcones , crateres, futurum .8 Tertiò per Hyperbolen, ve quando lapi- g Genel.6 .
aues , Pegaſos ; ſed hæc, dicis causâ tantùm , nos des dicuntur clamaturi, terra dicitur aſpectu Dei v.01.
naginari ? Fictitiæ verò figuræ nulla poteſt eſſe tremerc, vel reſponſura interroganti." Quario per 1. Paralip .
fficientia, quâ calis eſt, nec cum verâ figura lym Analogiã & Metaphoram ,vt cùm ſoldicitur prçel- Matth.li .
athia,vel amor naturalis : id enim quod non eſt, ſe dici, luna nodi, Luna vocatur regina cæli, V.22 .
uein cffe &tum , in eo quod eſt, queat producere? ſtellis tribuitur immunditia , aſtra dicuntur lau - h Luc. 19 .
Deinde cóparationes illæ nihil prorsùs ad rem dare Deum , item nominantur virtutes cælorum . » .40.
Pfal.103
iciunt . In Echo cuneta funtrealia entia , homo Quintò non ex veritate , ſed ex hominumn opinione,vt
C V.7 .
qués,vox repercuſſa ,paries repercutiens:nec ta. cùm k legimus militiam cæli de aftris & ftellis. iGeneſ.r.
jen vlla pariecis cum homine limilitudo,vt illa Quâ regulâ aptè accommodatâ foluuntur omnia v.16 .
im ipfi dicunt elle imaginum . In ſpeculis quo Pauli Ricij,& fimilium impiorum de animatione lerem.7.v .
18. & 44 .
ue illis incédiariis , omnia ponuntur reipsâ con cæli argumenta ex ſacris licris petita .
1.17.1ob .
(tentia ,nihil confingitur : nec vlla quoque for Deinde cælorum & aftrorum putida illa ana- 15.v.is. &
ir fimilitudo inter terminos extremos , Golem logia ad Gngulas ætates,& corporis partes, & ani- 118.v.7.
rentem & lignum quod vritur.In citharis autem , mi quoque affe & iones, nónne nagatoria cſt ? Cane 6.Daniel.
Plal.32. Y.
aidens requiritur à parte rei conuenientia , in qui re &tè philoſophantur , illi vel nullos præter 4.V.3
.
infionis modus idem , fidium concinnicas, citha lucem & motum influxus in hæc inferiora cælis & Sophon .
tum debita propinquitas, fimilis aëris criſpatio , aſtris concedunt; ' vel potiùs influentias quidem 1.v.s.cum
uæ fonitum quali plectro cliciat. agnofcút àmoto & lumine realiter diſtinctas : per fimil.
11 Vt Picus
Denique quis figurarum huiuſmodi, characte quas,non calorem ( hunc enim motu & luce pro- lib.z.con
imque vires,atque ſimilitudines vnquá nugoni ducunt ) ſed alias elementorum qualitates etiam tra' Aftro
us iitis reuelauie:quod reuelationis teſtimonium D gignunt, quarum in corporearum rerum tempera- log Medi
coferunr? G Chaldæosi Ægyprios, & Platonicos mentum , vis eſt aliqua.Sed addunt hanc poteſta- rectafide
udent, quæram rurſus , à quibus iſti acceperine, tem certis cancellis circumſcribédam . Primò por- c.1. Bucca
uod fanè mortalium nullus ſolo ſtudio vel ex ſe cælos per ſe res inanimas , mixta & clementa, ferrcus in
erimento , intelligentiâ quiuit conſequi. producere. Secundò cælos viuentia imperfecta, 2.decælo .
Præterea fatenturmagi, quaſdam imagines non quando naſcuntur ex putredine , gignere , per ac
I ſimilitudinem cæleftium illarum , quas dixi cidens tamen : ſcilicei quando particulares cauſa
us , fed ad fimilitudinem rei quam operans ani materiam ſic difpofuerunt, vt fic ſemen aptum
o concepit conficiendas , verbi gratiâ : limag is viuentis, tunc enim huic temperamento cæli ſuo
pter duoscommittere, duorum inter ſe pugnan influxu maiorem calorem largiuntur, & illud per -
um :lin verò amorem conciliare velit,duorum fc fe & ius reddunt. Tertiò confentiunt , quoad per- m Contra

plectentium effigies ſculpédas :fifecúdi aliquid fecta viuentia , ad eorum generationem non poffe Auicenná ,
: titur , in rectâ iconis ſuperficie : li verò infau cæleſtia corpora aliter concurrere, quàm coadiu- And . Cæ
um quid , in dorfo ſeu auersâ parte inſcriben uando particularem caufam eiuſdem ſpecici cúm & alios :
im , quod velis euenire. Harum imaginum Ne- e re genitâ.quo ſenſu ſol & homo dicunturhominé a Aat.Mi
anabum tradunt inuentorem , & Albertum in gignere:quæ cun &ta in Scholis Peripateticis cótra randul.lib.
veculo,approbatorem : quæ omnia ſeipſa vanita quofdam - ſuntreceptiora . Quartò quoad animi 22. Tingul.
; arguunt & poftea roucllentur b .Ex his tamen affectiones facilè concefferim : quoniam hæ ſequi org.Vene
liriis pergunt maiora ſerere deliramçnça. folent corporis difpofitionem :criam aftra influxu tus Cant.
Primò ficuimorbum vel fanitatem velis ad fer fuo ,mediante corporis temperie,hominem non- Llibr.2.
Harmoc .
principiò id attendendum ,vt ætati eius conue nihil inclinare : femper tamen arbitrij libertas in mundi
à c.
ens planera deligatur, verbi graciâ , ſeni Satur cegra manet homini. Fuſiùs iſta differunt & pro - 17 . Veracru
is, puero Mercurius, viro lupiter , deinde etiam bantmultis fcriptores huius æui peréruditi : coscius in lib .
aneta conucniens affectioni ſeu qualıcatí indu cenſeo conſulendos iis,quibus iſta non ſufficiunt. 1.Metcor.
Atramé his nihil cófirmatur figmentú illud aſtro de& Valef
Sacraius
ndæ , ve odio Mars , amori Venus : denique fi
lum quod parti corporis , quam velis iuuare vel logorum :quia cælum & aſtra cauſæ ſunt commu- philolop .
dire , præfit, vt ficapiti aries, li pedibus piſces. nestátùm & vniuerſales,quatenus cóſeruant infe- Icap . 31.
riora
 LIBRI I. CAP. III. Q. 1. 7.

riora nc à contrariis fuis difloluantur:atque ita in-, A operatiuis iiſdem perſeuerantibus,quæ priùs fue
dire & è tantùm & mediatè particularibusagenti rant,arte tantùm noua figura extrinicus aduenit,
bus ad agendum ſuppetias ferunt: ſed cum iiſdem ad quam nihil Gidera pertinent,& quæ n hil poteft
caullis particularibus immediatè ad agendú con in ea,in quæ priùsnon potuerat:niſi foriè ceram
currere nequaquam poffunt. Vnde & illud confe vel aliam materiam mollem ſigillarc,quod tamen
quitur,quod,cùm influunt,in folam vnam corpo facit, non quatenus fic vel ſic elt higurata,ſed qua
ris partem ncqucant influere , quia fimul in alias tea 'durior eſt, & angulos aſperoshaber.Viderút
influant. hoc multi, qui ſobrij,etiam non Chriſt ani.Nam
Quare meritò tales aſtrologomagorum obſer Rabbi Molés Maymon , s Tatianus,& alii poftea sc.72.Du
uationes àmedicis peritis reiiciuntur, vt inter ce. citandi,ſatis clarè hoc profitentur. Idem allerunt etoris du
ceros à Bapt.Condroncho de morbis veneficis,lib.2. Iuriſconſulti quidam , & plures cum D.Thoma bitant.
Martinus
6.6. & iam olim fuere decretis Ecclelia damnatæ , Theologi. Multa de his imaginibus lectu grata de Arles
o Fr.Picus vt fuit oſtenſum à Pico & Bened . Pererio .. Meri. habet Laurentius Ananias Lib.4.de { ai.demonà llibr.de ſu
d . opere... cò D.Baſilius ſcripſit, P ridiculum eſſe aſtrologis fol.168. perftit. D.
Thomas
Diuina.A- contradicere , cùm corum dicta fint omnia igno
QV ÆSTIO 11. 2.2.90.96.
trolog : rantir & impiccatis plena. Et D.Bonaventura B ar... lib.4 .
p In Her. 9 obſeruationem hanc effe à Deomalcdictam , & An effeEtus Magici huiuſmodi,miraculis fimiles,oriri cótr.gét.c.
91.p.Ceo poſſint ex naturali hominis complexione. 104.& ios.
tiloquij. ab Eccleſiâ interdictam : & , quæ per aſtra procu & ibi Ferr.
sl.de ido- rantur , dæmonum illufones atque deceptionem V 1 hoc arbitrati, nec olim defuere,nea de- Silucl.ver.
lolar. ante elſe. Hæc cauſa fuit,cur Tertullianus ' aſtrologia ſunt hodie.Auicenna quidem id homini tri- fuperftitio
medium . inter Magiæ (pecies recenſuerit : multis etiam buit , ratione animæ. nam cenſet intellectui bene 9.10. Vai
trus libr.z.
Glycas.P.1 . Histor.in Mathematicos buiuſmodi
diſpolico & fupramateriam eleuaro , tes cunctas, de Falcino
inucbatur. quæ materia conſtant , cæleſtes, & terrenas, ſim- 41.14. Pet.
Obiiciunt,de diebus Criticis,quosmediciin ſan plices ac mixtas , obedire . Quod G demorali di- le Loyher.
libr. 1 . de
guine minuendo, & potionibus prębendis, ſeruát, ctum obcdicntiâ ,inſanum eſt: quia hæc folis ratio
fpc &tris.
co quòd talibus diebus Planetæ certi ægritudini ne præditis competit: Gi de naturali obedientiâ di
alli propellendæ idonei dominantur . Verùm hæc Aum , parum id philoſophicè.Nam creaturæ (pi
cauſa quam adferunt ,nec vera eſt,nec propofito
ritualis & corporalis , vnius quoque'ſpecici ad
ſubſeruit . Agite enim ,certum aliquem planetam aliam ſpeciem nulla nunc eſt naturalis ſubiectio ,
nominate : quidominetur primo die critico v.g. niâ ratione actionis & pallionis , propter quam ,
dies Gir craftinus,cui Luna prælit: fint ergofeptem c quod imbecilliuseſt , id ccdit fortiori. Sed illa,
ægrotantes,qui fingulis ſeptem diebus continuis quam Arabs videtur infinuare obediétia, Vniuer
in morbum inciderint : profectò tunc futuri ſunt
falis , ſoli Deo ratione omnipotentiæ debetur , &
ſeptem dies critici cótinui.nam primus erit ſepti
à creacuris exhibetur. Meritò igitur hoc delirium
musdies criticus primi, fecundus ſecundi, atque refellunt Theologi. “ la Ananias
deinceps ita finguli ſeptem aliorum ordine fuo :
Alij hanc virtutem largiuntur ſpeciali cuidam d.libr.4.&
ſeptem etiam continuis luna diebus præerit.quo temperamento corporis . Confingunt enim tem- Sibyllan .
nihil abſurdius.Cauſa igitur verior petéda,cx ip peramentum quoddam æqualitatis ex humorum Decade 3.
peregrina
sâ humoris in corpore tunc fæuientis proprietate. & qualitatum actiuarum ad pondus æquâ mixtio quælt.9.3
Nam quidam humores adeò celeres & acres ſunt,
ne reſultare. b quo qui fit præditus , allerunt te- cap.8.
yt vnoquoque dic ſubiectum inuadant:alij ſecun merarij, poffemiracula cum perficere : & , vt vi- b Sic Ful
do dic: ſunt qui tercio , & qui quarto ( vnde Febriú deas non conlítere vno in gradu impietatem , ginas,For
differentiz manant ) quidam tardiores feprimo
tantùm vel octauo die recurrunt. Haruniaccel adiiciunt blaſphemiam , huius temperamenti ví, bus ,& alij
CHRIST YM Dominum tot miraculis co- medici.
fionum dies medicis coniecturam præbent , quid Agripp
ruſcaſſe. ſic impij non tantùm Magi,c ſed & Ful- Parac ell.
(perandum lit deægri valetudine. Vnde & decre - D ginas Medicus. & Cócilia
torij ſeu criticidies yocantur.Nihil ergo hoc co
Verùm hoc totum prorsùs ridiculum , oftendit cor Differ
licolis iftis fuffragatur. Condronchusmedicus, lib.2.demorbis penef.ca.4 . 11.qui ta.
Conclufio fit,ex articulo Parifienfi xxi. Quod & impium eſſe,cam accuratè docuit Mich .Medi, mécono .
imagines ex metallo vel cerâ,vel aliamateria ,ad cer na , vt malim cò vos remittere , quàm nihil ad- minc Ful
ginaté re .
ras constellationes fabricata , vel certo charactere, aut dendo mutandóve aliena ſcrinia compilare. Mihi prchende
figura efformare, aut etiam bapriſaræ , exorci fata , aut
ſemper viſum parùm philoſophicè , talem cixpa • fat.
conſecrate , aut potiùs execrata , fecundùm pradictas dlar ,feu ( vt ipfi vocant) iuſtitiale temperamen- & delinc
artes, ſub ceriis diebus,babeani virtutesmirabiles, 7.à fol.66
cum humanæ complexionis , excogitari : quod fi
que in libris huiuſmodi fuperftitiofis recitantur : error non impoſſibile ,prorsùs tamen eſt ſuperuacuum .
eft in fide, ó philofophia naturali, affronomia vera. Ex hoc conſequitur neminem pacurâ naſci vel
Probaturconclulio ,Fidei hoc repugnat,quiapec medicum vel falcinatorem aliorum . Nam fi fpe
catú el idololatriæ , effectus qui à folo Deo pro ciei ratione boc compererer ,omnes tales ellent:
cedunt,exſpectare
blafphemú quoqueà &
dæmone, vel conſtellacion
lacrilegum ib .
elt , ritusfacra-. a ſpecici ratione non competit,cedo( ſodes )quæ
fint illæ conditioncs indiuiduæ , qua hoc natura
mentorum & rerum ſacrarum talibus ſuperſtitio liter tribuant ſuppolito ?ſed vide de hac re Lco e
nibus inquinarc . Phyficz & aſtronomiä iſta re ol e libr.3.d
nard . Vairum . e
pugnant , quia nec iſta tales fiderum influxus a Falcino ,
QV ÆSTIO III. cap. 6 .
gnoſcit:ncc illa naturalibus caufistales effcct' ar
tribuit. Nam hæ figuræ neque vim habent quid Quanta qualiſque fie vis imaginationis , quoad
quam ex aftris clicicndi: ncque in ſubie & um no .
D

effectus hofce miros?

uam aliquam qualitatum mixturam inducunt,aut
y llam ellenrialem forınam imprimúc: ſed mancn . E vi imaginationis multi multa ſcripsere ,vt,
Stibus eâdem formâ & materiâ ,qualitatibus criam PicusMirandulanus lib.de imaginat.Marfil.
A 4 Ficinus
 DISQ.VISITIONVM MAGICARVM
8

Ficinus libr.13.de Theolog. Platonicâ ,& in Pri- Al ve quæ imaginantur aliquando ſenſu aliquo per
ſciani Lydicommentar.de phantafiâ & intellectu , ceperint,vel corú illud quod imaginanturconiun .
Anton .Mirandulanus libr.29.de ſingular.certam . ctim ,vel partes eius ſcorlim ,vecum quis Chimę
Toſtatus in Gen.cap.30 .Michael Medina lib.2.de ram vel Tragelaphum aur fimilia voluit imagi
rectâ in Deum fide c.7 .Vairus lib.2.de faſcino ca. aatione. Nec enim necellarium arbitror,vt fimul
3.Valefusde ſacra philoſoph.ca.1r. Pererius in d . ſenſu percipiat : ncque vt paulò antè perceperit :
cap.zo.Gen. & Conimbricenſes noſtri in 7.phy ncque ve ad eum modum , quem imaginario re
ſicor.cap.2.9.1. & alijmox citandi. præſentat;perceperit ſenſu.Narrabo quod geſtum
In co conueniunt omnes , imaginationis vim Legione, in quodam Religioſorum collegio an
eſſemaximam :& quia vis hæc conſiderari poteſt, te annos vix viginti :noui perſonas , quibusacci
vel quoad corpus ipſius imaginantis , vel quoad dit.Erat laicus vnus, Colicus interdiu pueros rudi
corpus alterius : ideò de vtroque ſeorſim diſqui mencis Catechiſmi imbuere ,cogitationes exdem
rendum . Conueniunt omnes , quoad corpus pro dormien i recurrebant, ita vt in ſomnis & præci
prium imaginantis plurimùm in illud poſſe.doce- B neret,& doceret, & hortaretur, & increparet puc
tur id ratione & experientiâ , ratione, quia imagi ros æquèclamosè & feruenter , ac folebat inter
natio ,dum retractat rerum obiectarum ſenſu per diu : lic curbabat vicinorum fomnum , itaque qui
ceptarum limulacra,excitat potentia appetitiuam propinquior illi habebat alius laicus, & læpè mo .
ad timorem , vel ad pudorem , vel ad iram , vel nuerat, quodam die illi per iocum minatur, fi per
ad triftitiam :hæ verò affectioneshominem ficaf gat hos clamores edere , ſurrecturam ſe noctu ,&
ficiunt, ve calore vel frigore alteretur,vt palleſcat ad thalamum cius iturum , & flagcllo ex funiculis
vel rubeſcat, vt quali exiliat ſeu efferatur,vel cor intemperies haſce abacturum .Quid Gundiſaluus:
peſcat feu deiiciatur. Et ideò D. Thomas optimè lic enim vocabatur , furgit circa noctis medium
tradidit, imaginationem poſſe in corpus imagi dormiens , & egreſſus, vt decubuerat,in indafio
nantis omnia,quæ naturalem coordinationem ha cubiculum fratris collegæ ingreditur, manu forfi
bent cum imaginatione: vt ſunt motus localis in ces ferens & prætentans , & rectâ ad le&tulum al
dormientibus : & alcerationes per frigus & calo terius,quifucrat interminatus,cótendit.Vide Dei
rem , & quæ hanc alterationem conſequuntur, prouidentiam .Luna lucebat, & nox innubis crat,
nullam verò vim obrinore ad alias proprij corpo с
& fratec iſte vigilabar : videc accedentem ,& cele
ris diſpoſitiones,quæ naturalem cum imaginatio . riter fe de lecto deiicit, quâ paries erat nonihil re
ne coordinationem non habent , vt puta ad figu motior. Noctábulus le &tulo proximus forficibus
ram manus vel pedis : vel,vt quis adiiciat ſtaturæ culcitam ter quatérve perit, & confeſtim redit ya
ſuæ palmum vnum , & quæ funt fimilia . Vide D. de venerat.Manè facto interrogatus,negat leme
Thom .3. part. quaft.13.art.3. in ad 3.6 libr.z.contra miniffe , neque id facere vnquam in animum ,vel
geni.cap. 103. Experientia quotidiana cernitur in leuiter, induxiſſe : tantùm cogitaffe , fi aliter cum
No & ambulis illis , qui in ſomnis mira faciunt, in flagello ad ſe accederet,illum intentatis forficibus
quibus conſtat hæc per imaginationem fieri ſenſi perterrefacere , & abigere. Non ergo neceſſe eft:
bus ſopitis ,de quibus exſtat Andreę Libauij liber. tùm ,cùm imaginatio operatur, immediatè prçcel
Brcuiusautem rem expedit altermedic' Andreas GfTe reiexternæ lenſum : licet neceſſe lit,vt earum
Laurcntius libr.4.bitor.An.com.q.12.his verbis, rerum fit naturæ ſenſus aliquis , & carum ſenſu
Dicamus moueri dormientes , quia exigua vis in inu quis à natiuitate deftitutus non fuerit : ideò enim ,
D
( culis laiens à förii imagina :one excitatur : propter nec cæcus à natiuitate colores,nec furdus à na
à non mouentur fomnianies , nifi valida imperan ciuitate Conos imaginaripoterit a:nam imaginatio a Ariſto.3 .
e imaginatione , brutorum imaginarioni ſimillima. motus eſt à ſenſu actu factus , auctore Ariſtotele , de anima.
Eft autem dormientium imaginario brutorum imagi 2. de anima. Sufficit etiam ve rerum quas imagi
nationi fimilis,qua rationem repugnantem non habet . namur fimilitudines aliquas ſenſu aliquando per
Inde fit ,vt ilimulta moliantur ,qua vigilātes non au ceperimus: fic enim velillud idem , vel fimile ali
lereni,tectum ſublimeconfcendimi per irabes , ó la quid poterimus imaginari , & fæpè ab externis ,
unarix oberrant , omnia denique audeni inirepidè, quæ remotiſlima à nobis veltépore vel loco,ima
quia imaginatio vaporum caligine confopsta , pericula ginationem moueri & præſagire nobis,quæ ccciò
ion agnoſcir. Non fenuiuni autem dormientes ,quia poftmodum eueniunt,Ariſtoteles fatetur,in lib.de
bicctum fenfus non adeft , at molus obiectum habet Diuinatione.Nec abſurdum mihividetur,res furu
'roprium , appetitum faslicet , qui ſpectra imaginationi ras aliquando,priuſquam contingant,fignificatio
epræſeniat . Cum ergo per fomnum ferientur calera nes quaſdam aduentus ſuipræmittere,quæ aërem
E
acultates animales, ſola imaginario ita plerunque ope ambientem nosmoueant, quo moto ,ſenſus nofter
atur, vt vim mo! ricem , et ceteras inferiores,ceu man mouetur, & fic ſensûs motio præparatio quædam
ipia,quedam moueat, quod cum fit, fpiritus animales eſt ipfius inaginationis : & ad præparationé ima
sotui inferuientes ad ſua organa irecogantur. Excs ginationis neceſſaria cſt ſeasûs motio , ad iplam !
iniur autem pradictimotus,ex rerum ad id cogēsium verò imaginationem ,nullo alio ſensûs moru pre
irudiis inirò speciebus.Huic porrò affectuiſunt obno terea indigemus, hæc haud dubiè eft fententia D.
yoguifanguine fpumanie eg multo feruidóque fpiri I kdori, & D.Hieronymi, & ThomæMori,mox
tabundunt . ] Hæc illc ,& trium exempla adiicit . citandorum ,nec ampliùsprobant arguinéta And .
jaleni, qui ſe ſomno oppreſſum integrú ferè ſta Cçſalpini,lib.s.Peripateticar.queft.cap.vlt.vbicon
ium confecille narrat , nec à fomno excitatum cendit imaginationem à rebus excernis moueri
riuſquam in lapidem impegiller.Theonem Stoi poſſe , non moto ſenſu .
um dormientem in fomnis ambglace , Periclis
Quoad corpus alienum ,nonnulli cenſent ima
ruum in ſummo tecto (paciari ſolitum.Putarim ginationis vim ſe longiſſimè porrigere , adcò vt
erò hoc contingere potiffimùm in his , quorum polic etiam remotiores faſcinare ,velfanare,& res
naginatio vehementior eft, & acriùs perturbari, loco mouere, & fulgura , & pluuias cælo deduce
:tenaciùs apprehendere ſunt foliti; & fefficere re:vt Anicēna lib.de animafe£t.4.c.4.& alijiqui ta

men
 LIBRI I. CAP. III. 9

men in modo efficiendi explicando difentiunt. A difp.28 Metaphyſ.fe t.8.v.28. & Conimbricélium
quidam hoc illam poffe volunt,per certos, quos i in 7.Phyſic. c.2.9.1.2.7. Valencia 2.2.difp.6.guaft .
pliſomniant, radios ( Alkinduslib. de imaginibus) 13.punéto 2.Varri i aliorum , alterain ablolutè id
alij perſpiritus ex corpore vi imaginationis expul affirmantium ,vrMichaëlMedinæ lib. 2.de re&tâ fi
ſos;Paracelſus lib.de imaginib. Pomponacins lib.de de c.7.Marſilij Ficini lib.13.de Theolog . Platonica.&
incantament.c.3,66 4. And.Cataneus lib. de mirabil. Bened.Pererij ſupr. folent ad hoc probandum ad
effectnum cauſis. Sibyllan.d.cap .8.9.3 . Cæteri cum ducere mirifica exempla diuerGratis liberorum à
Auicenna & Fulginate , ſolo animæ præſtantioris parentibus, vtartificium ruſticum , de quo Colu
imperio : imaginationis virtuti hoc tribuit Auge mella li.8 .& ad quod allulum à Calpurnio Eglo.2.
rius Ferrer.l.2.methodic.11.nó indicat vtrú animæ Medocet ipſa Pales cultum gregis :viniger albe
imperio , an fluore ſpirituum mediante : ſed puto Terga maritus osis nafcemti multi in agna;
eum in Auicenna ſententiam conſpirare. Que neque diuerſiſpeciem feruare parentis
Sed nihilominus fit concl.talis; in corpus alienum Poffit,ego ambiguo refteturvirumque colore.
difiunctum et ſeparatam ab imaginante, anima hu quod primùm factitalle Iacobum Patriarcham le
mana neque per imaginationem , neque per aliam po- B gimus Genel.xxx.& licet D. Chryfoft. tom .57. in
tentiam ,mediantibusullisradiis,ſpiritsbus,velſpecie Genef.cenſuerit hoc naturæ modum tranſcendifle,
bus,oll a mirifica huiuſmodipotest efficere. & Iſidorus lib.12.Origin.c.1. contra naturam fuiſſe
Hæc conclufio eft communis Theologorum , ſignificet; id tamen non ita capiendum , quaſi ne
D.Thom.Ferrarienſ.Medinæ ,Pici,Vairicitatorú , gent naturali rationi confentaneam hanc colorú
& medicorum Valeſij, Condronchi, Bokelij, & in fætu varietatem ;ſed tantùm præter ordinarium
Cælalpini, & aliorum . naturæ curſum : nam ſolent parentibus colore ſi
Probatur, quoniam imaginatio eſt actio imma miles agni gigni:hîc autem induſtria lacobi, quam
nens: & ideò anima imaginans nullam realem qua ab Angelo tamen edoctus erat , tefte Theodoreto
litatem poteſt imprimere rei difiunctæ , quod vt in 9.88.n Genef.contra accidit. Nec enim naturali
eam agat foretneceſſarium . Conf. quia radi,tales, rationiconſentaneum id fuiſſe,ignorauit Ifidorus,
nulliſunt: ſpirituum tanta vis eſſe non poteft : 1pe quirationem mox ſubiunxit , & exemplis confir
cies dumtaxat habent vim repræſentandı: anima mauit ; vt & D.Hieronym . & D. Auguſtinus , &
denique vnius ad alteriusanimam vel corpus nul Galenus,& Plinius, quorum omnium verba habes
la eſt naturalis coordinatio. Ec ideò præltigiator Capud Pererium noftrum ; & quædam apud Alfon .
ille Mirabiliarius CæfariusMalceſc , qui Antuer Mendozam in .Quodlibet. 9.9. Poſitiua. & Andr.
piæ anno 1899. fortilegas quaſdam diuinationes Laurentium hiſtor.Anatom .lib.8.cap.20 .Addit
ſic palliabat; quali, lpiritûs lui efficaciâ prædomi Pererius fimile exemplum de prole albă, ex vtroq;
nantis ſpiritui alterius, alter ad eligendum quod i parenteÆthiope , ex Heliodori Æthiopicæ Hilt.
pſe volebat cogeretur;præclarèmentiebatur. lib.1.Ettale, quod Buſcoducis perſonatusdæmon
Pomponatius contendit , hasſpeciesſpirituales cum vxore concubuit , afferens, vt ſuntpetulantes
poſſo gignere aliquid reale , nempe id cuius ſunt ebrioſi , ſedæmonem gignere velle ; natus cx co
Ipecies ; ſicut faciunt ideæ in mente diuinâ. Ve concubitu infans dæmoni facie ſimilis , quifimul
rùm hoc imperitè dicitur . Nam ideæ in menta ac natus lafciuire & ſaltitare cæpit , narratur ab
diuinâ ſunt ſubſtanciæ , non accidentia : ſunt etiam Hier. Torquemada in Horto Florum . Sed hoc exem
altioris ordinis , quàm hi ſpiritus ; nec illæ quic plo & fimilibus conclufio non ſatis probatur.
quam in Deo innouant aut immutant. In creatu Nam hæc tribui poffunt imaginationi matris; vt
ris verò nunquam viſum fuit, vt imaginaria ſpecies tribuit D. Ifidorus his verbis ;banc enim fæminaru
ſibi ſimile producat. v. goſpecies equi gignat equú; D dicune eſſe naturam ,vt quales perſpexerint ſiuemerle
ſpecies caloris,quam ego imaginor , nudum & al cogitauerini , in exiremo voluptatis aſu , dum concs
gencem alium àme remotum calefaciat. Si quid piunt, lalem ſobolem procreeni. Etenim anima in ufus
tale valeret vis imaginatrix , iampridem alchimici venereo formas exirinſecas intùstranſmitist,corumque
aureosmonteseſſent adepti.Denique ſpiritus hos fariata iypis , rapit ſpecies corum in propriam qualita
neceffe eft, fi funt,ré eſſe planè dibilem : quæ, cùm tem .] quod apertè à D. Hieronymo Tradition.in
extra imaginantem ,velut extra matris vterum fæ Genef.cap.30.accepit;quimatri quoque totam vim
tus,effuſa, ſtatim ab aëre circumſtáte corrumpere tribuit;vt & D.Auguſtin.de Apiboue agenslib.18.
tur.Cæterùm quæ aduerſarii obiiciunt, ea vel falla de ciuir.Dei, cap .s. fed & Thom . Morus Martyr
ſunt, vel in iis ad imaginationem actio per conta carmine lepido , quod etſi totum Pereriuscefert,
ctum acceſſit , quare pertinent ad fequentem con ego partem deceipain , quæ nobis vlui;
cluſionem.Hinc porro eliciuntur tria ,primò non Atqui granes tradunt ſophi:
poſle aucupé ſolo viſu & imaginatione aues cælo Quodcumquematres interim
detrahere,quod tamé aſſeruit MichaëlMontanus, Imaginantur forriter
11.1.des Eſſais,c. 2. Secundò non poſſe quenquá ſo- E Dum liberis dant operam ;
lâ imaginatione alterius faſcinari, vt accuratè ofté Eins latenter, & notas
dit Valefius lib.facra philoſophie,c.68 Tertiòmulto Certas, o indelebiles,
minùs fic aliud lanari poffe : vt rectè Ariſtoteles in Modóque inexplicabili,
problem .& Gratarolusapud Pomponat.cap.6 . In femen ipſum congeri:
Secunda concl. faris veriſimile eft , per accidens Laibus recepris intime
poffe aliquid imaginaisonem in corpusvicinum , ar &ta Simúlque concrefcentibus;
quapiam coniunétione, contaétu ei copulalum ,fi14 A mente marris infiram ,
men & imaginatio fit valdè intenſa , vicinum cor Natus refert imaginem .
pusad cam affectionem valdè difpofitum . & ita vult factum , vequæ marito quatuordiflimi
Sic puto conciliari pofle ſententias contrarias, les proles legitimas pepererat, quia ſecura de ab
vnam abfolutè negantium imaginatricem vim ex lente non cogitabat ; vnum ex adulterio conce
terna cerrora immutare poffe, quç eſt Frá . Soarez ptum curucæ huic fimillimum ediderit ; cò quod
concipiens
 IQ DISQVISITION MAGICARVM
VM

concipiens metuerit ,nevelut lupus in fabalā ma- | A , Senatu ;vxor grauida,cùm in domum irrumpentes
ritus interveniret. Diffimilitudinis tamen illius feditioforum duces vidiffet,exterrita ;poſt peperit,
caufa efle potuit:quòd dum illos conciperet,men quem de fonte luftrali ſuſcepi: is infans ſemper o
te & imaginatione aliis mæcha intenderet. Pura culis externatismaternum pauorem ; iam adole
rim itaque fieri poffe,vt propter folam fæminæ i ſcens emotæ mentis perſiſtit.Fugio domeſtica ma
la . Scribit Fernelius lsb.de hominis procreat, pauo
maginationem id contingat ,licet farear vt pluri
mùm concurrere imaginationem vtriuſque;vt do nem ,ſidum ouis incubat , linteis albis circumtega
cet Fran.Valeſius d.lib.de Sacrâphiloſophia ,cap.11, tur, albos omnino pullos, non variantis colorise
Neuter tamen tunc agir per`imaginationé in cor dere.Quælo,num oua non ſunt corpus feiunctum ?
pus alterius . Ná imaginatio operatur dumtaxat in Vides tamen imaginationis efficacitatem in illud .
ſemen prolificum , quod pars imaginantis fuit, & Prætereà , cùm imaginatio accenderit calcrem in
ideo ſemini animaimaginátis non quidem actu tar corpore imaginantis ;cur contiguum ei corpus ne
lem forma imprimit(v.g.coloré cutis vel criſpitu quear etiam calefieri? Non tango illam quæſtio
dinem capillorum ) cuius actu ſemen capax nó eſt; nem an ſolius imaginationis tanta vis fit in hac fie

-
ſed virtutem quandã & ex generante deferendi & B militudinis efficacitate , vt plerique à Fernelio lib .
conferendi in færum qué format, ea quæ generáci 7. phyfiolog.opinantur,an verò partem fibimotus
ſecundú animam inſunt,vt in corpore generato in ſeminis & vis formatrix vindicent, vt docer Andr.
cipiat eſſe corporaliter, quod in animâ generantis Laurétius li.8.hiſt.Anato.7.20.eu legerepoteſtis .
erat ſpiritualiter.lege eundem Valefium ,cuiusferien Egomanum tollo de tabula:monco tantùm ,vel
tiam cõiunxi cum explicatione Thoſtati g.10.ind.c.30 . moueo potiùs dubium .
Gen.Sed an fufficiat ad hoc imaginatio foliusma B.Auguftinus narrat quendam , quandocunque ei
ris? videtur velle Plinius lib.7.c. 12.dum vtriusli placebat,ad imitatas quafi lamētantis cuiuflibet homs
bet cogitationem memorat , & fortè Marſilius Fi nis voces,ila ſe auferre à ſenſibus, iacere folıtū mor
cinus ſupra ,dum promiſcuè parentum meminit, ino fimillimum , vr non folum vellicăres arquepungen
& Calpurnius verſibus ante laudatis ? putarim ta lesnon fenuret ;ſed aliquando etiam ignevreretur ad
men eos id noluiſſe , ſed requirere vtriuſque con moto,fine vllo dolorisfenfu nifi poftea ex vulnere . Hūc
curſum ;nonmaris dumtaxat; quian ſoluslufficiat, porro non contiendo,ſed non fentiendo non nouiſe cor
problematicum ,quia incertum eſt quid ,& quantú pus ſuum probat;quod tanquam in defun&to ,nullus in
conferat ſemé virile aur foemineum ad fætus ma neniebatur anbelilus:hominum tamen voces,fi clariùs
С
teriam atque conformationem . Si fæmina ſemen loquerentur,tanquam delonginquo inandiffe fe poftea
non emittit , vt voluit Ariftoteles in lib . 1. 2. de referebat,lib.14.deCiuit.Dei, ca. 2 3. Hocvir eru
general animal.aut ſi formam viuentitribuit folus ditus factum vulc, quia per vehementem imagina
pater , vtnonnullis viſum ; aut fi ad generationem tionem ille ſeipſum abftraxerit à ſenſu rerum præ
vtriuſque femen pro materia & forma ſimulac ſentium.Cogica (lector)an nó fit verifimiliùshunc
currat, quod medicorum præcipuis placuit:proba magú fuifle , & ope dæmonis ex pacto in exſtaſim
bile eft ,patris imaginationem fufficere : fi verò pa fic abripi cófueuille. Nam huiulmodi effectus o
ter folum ad formam conferat,mater ad formam mné imaginationis vim clarè ſuperat,cùm exſtalis
conferat æquè , & ſolamateriam ſuppediret;pro à voluntate humana non dependeat, ve ſuo loco
babilius foret , non ſufficere . Quicquid eſt, illud oftendetur.Pergamus ad aliam quæſtioncm .
conftat ex imaginatione tempore conceptus ,non
ſatis efficacem elle conclufionis noftræ probatio QV ÆSTIO I V.
nem . Magis vrger imaginatio , quæ poſt conce An ſolocontałtu , viſu, voce, afflatu, ofculo, velnudi
prionem fuccedit. Nam videmus prolem etiam D lintei applicatione vulnera demorbi ſanari,
iam formatain in vrero maternæ imaginationis
alia mira huiuſmodi perfici natura
diſpendia fentire, vt in prægnantibus accidit quo
liter pofſini ?
Com- tidiê. Legi V Vitebergæ ciuem cadauerofà facie
ét.in ca. natum : eo quòd mater vrerum ferens obuio ca Votquot aſſeruere , commune hoc ponunt
-1.30 . dauere fubitò fuiſſet pauefacta : lfenaci, pudicam
& formoſam matronam : ſcribunt peperille gli arteriam ex corde promanare , & per vilum alpi
rem ; quia ex vicinis aliquis gliri nolam appenderat, cientis,vel per os loquentis , ve!perporostágencis
ad cuius fonitum reliqui fugarentur: us occurritmulte erumpere; & ,viſi ,audientis,vel tactile arteriis infi
ri grauida , qua ignara res , fubiro occurſu e afpectu nuare, indéque cor petere,& eò efficaciùspenetra
gliris,ita eftconterrita , vt fætus in vtero degeneraret re;quo fpiritus vehementiori voluntate videntis,
in formam beſtiole.Nicolao 3.PontificeRomęquo loquentis,aut tangentis fuerint emiſli .
dam in palatio mulier infantem vrlo fimilem pe Prima conclufio , vis ifta voci non eft tribuenda .
perit,eò quod (mediciiudicarunt) ibidem variis in probatur,quia vox in audienté nihil poteft operari
locis vrlidepicti cernebantur.Paderbornæ mulier nili per accidés,ratione lonivel ſignificationis ver

hæretiea ante annos ſexdecim plusminùs (resibi Eborum , alterans audienté, câ quam adfert lætitiâ,
tum nora ) peperit filium modo Ecclefiafticorum rimore,mærore,& c,vt optimè Vairusdocuit ". a d.lib.2.c.
palliatum & pileatum ; quæ ex vehementi odio in Non obſtat quod adferunt, mirabiles effectus 11. Item
Papiſtas,vt vocant,obuiis ſemper maledicebat.Sed malis carminibus Magos operari, v. g. inſuſurratis Condron
hoc fortè diuinæ vltionis fuit.Quid aliunde exem quibuſdam verbis in aurem tauri,bellua proſterni desmorb
pla peto ?maternú ,patern úmq; genus ſuggerit.F uit vtmortuam ;curſus aliis,eam in pedes erigi.Pacen - vençti.c.s .
in materno genere Antuerpiæ , quæ vteruin geſtás , tum quoque execrationes vix vnquam irritas
ſimiam in deliciis habebat ;vnica ei nata filia,multa cadere : Non inquam hæc obſtant , quia illa de
fimiorum retinuit ,nam & puellula latitare, & ge tauro ac fimilia fiunt à dæmone , vi pacti. Exe
ſticulari,& ſimilia nó pauca.Ex paterno,Lud.Del crationum verò effectus ;firepentinus; oriri po
rio ,Vir honoribus clarus, ob fidelem Reginauata teſt ex vehementi alteratione verecundiæ ,timoris ,
operam , à perduellibus Bruxellæ captus in pleno criſtitiæ : fi verò lentus fit & tardus, non id pulan
dum ſo
 LIBRI I. CAP. III. Q. IV. II

dum ſono verborum perfici, ſed Deum punire iu- 1 A retulerım ad occultam aliquain fimilitudinem ac
ſto iudicio liberorum nequitiam , & impietatem . ſympathiam morbi & auiculæ ,non ad eius viſio
Hûcego retulerim illud V Veſtphalæ mulieris ,quę nem ,hæc tantùm occafio eft alterationis , quæ rem
diris & deuorionibus filium reddidit immobilem ; perficit .
lib.4. de quod ad dæmonis operationem alij retulere. Męrim lupi quia priores viderant, vocis ei fa
Nat.dæm . Secunda concluſio,nec etiam viſo fola , vel cum cultatem eripuerunt?Milſas fac,bone vir, nugas
imaginationenuda,ad hoc farisefficax eft. poëtarum de Maëri. quin potiùs D. Ambrofium
Hoc defaſcinatione probát Vairus i.2.c.9. Ana laudas , ita ſcribentem ; Lupiſi quem priores homi
nias d.l.4.Cõdronchusd.l.2.c.2.Bokelius li.de pbileris nem viderint : vocem ei quadam natura vi videntur
6.1.Andr. Laurent.lib.10 . hift anatom.q.z.led de fa eripere :fiautem cos homoprius viderit,exagitarime
nitate & ſimilibus effectibus par ratio eſt. morantur. lib . 7. in Luc.c. 10. hoc ridiculum di
Supponunt contrariæ ſententiæ auctores , ocu cit Andr.Laurét.de lupo, & lo..Brodæus li.7.mi
lum aliquid emittendo cernere , cum Platoni ( cel.c.7.fcribit eos,qui rationem huius rei quærút,
cis. Sed quomodo iampridem exhauſtinon ſunt planè delipere:fed ipfe non fatis fapiebat , confun
viſiui radij iſi aut quæ hæc vis ſuppeditatrix nouę 1 dic enim lupum vilum cum vidence . Lupoyiſo in
ſempermateriæ ? verior longè ac receptior eſt ſen terdum homo obmuteſcit , ſed viſo qui priùs ho
tentia Peripateticorum & Theologorum ,de qua miné viderat:hoc tátùm vult Theocritus.Cur por
lege Laurent. d.q.2 . viſionem fieri introlulceptio ro lupusvisú præueniensvidendo raucediné adfe
ne ſpeciei obiectum repræſentantis : poteſtatem rat,núc causa cape.The.Catiprarefis,hoc vult fe
que videndi,potentiam eſſe paſſiuam ,quæ alterari, ri,quia lupus radiis oculorú ſuorú immiſſis homi
non alterare queat. Vifio quoqueactio immanens ni, cius fpiritus viſuos in inſtanti deſiccet:üşare
eſt ; quâ finitâ nihil in obiecto fupereft , vtpote cui ractis arteriæ deſiccentur , & lic inſtrumento vo
nihilacceſlit :vel in illud tranfiuit, S :int hæc ve cis obligatiùs impedito hominem rauceſcere lib.2.
riſfima ,multa tamen primâ ſpecie videnturrepu de apib.cap.57.p.39.. Verùm hoc de radiis non ad
gnare. Amor ex mutuo aſpectu,lippitudo,anicula mitto , Ideò malim cum aliis dicere , id accidiffe ,
1

rum faſcinatio , fpeculorum vitiatio, galgali , lupi, quod qui in feram improuisá incidunt, ob mican
ſtruthiocameli, gallinacei,& reguli per viſum effi res eius oculos & aſpectú formidabilem ,metuunt
cacia; quæ nunc breuiter remouenda . с vehementius: mor repentinus fanguincm ad cor
Viſus , amoris initij. & incrementi , dumtaxat fugat, & frigusceteris membri; inducit , & ſubitá
eſt occafio quædam : nam principio viſę formæ fi totius corporis alterationé:bin : raucedo & vocis
mulachrum viſusoffert imaginationi: quod fimu mpedimenta. Nec vana videtur ratio venatorú né
lacrum phantaſia voluens ac reuoluens , cauſa eſt, pelupum ;ſiprior nominem videat , ſe ad vindicta
cur homo iſtud obiectü iudicet dignius eſſe, quod recolligere , & fic noxiú quenda illi,nec clanzare
ametur & expetatur , rebus cæteris. Sic incipit queat , vaporem quaſı inſuflare; quicùm venena
quis amare :moxamor præſentiâ reiamatæ fouie tus ſit poteſt raucedinem adferre : cùm verò ſe ab
cưr & glifcit:nó quòd obiectúexternisoculisvideat: homine iam deprehenſum videt , ac viſum fuiſſe,
( nam & abſentes magis amore cruciantur ) ſed metuere & fugâ meditátem dehoc vapore emit
quod affiduè de illo cogitet , illudque plus quàm tédo non
cogitare. lul. Schaliger hocde lupo to
par eſtæſtimet, & libimer imaginando fomenta tum falſum contendit.
& faces præbeat ardori. Etcnim fi non intrinſe Nec ſtruthiocamelus,nec tardigrada & domi
cum malum foret, & ab externâ penderet viſione; porta teſtudo afpectu pullos ouis excludunt : in a
cur , cùm plures fimul eandem videant; & ab eâ renis enim ea relinquunt, & afpiciunt,folùm vt ar
dé videantur,vnusiſte deperit,contemnuntcæreri: ceant'nocitura:poftea benignamater tellus ea ca
Lippitudo , & à menſtruatæ viſu (peculis inu lorematurat; ficut & lacertis accidit.
dAnanias
ſtæ maculæ , non ab ipsâ viſione & oculi organo Ferarum rex Gallinaceimetuit aſpectum re ve d.lib.4.
manant; ſed vel ab halitu infe& o per os ac nares Drâ , nec fucus eſt dæmonum (vt quidam ſcripſita ):
erumpente,velex concauitatibus oculo vicinis , & fed metuit ex quadam arcanâ antipathiâ.Sic enim
fuffulionimixtis ſpiritibus contagioſis. Ad oculum videas buffone hiante , quaſi coactam ,miro cum
enim eſt foramen , cui indita pupilla , ex qua per ciulatu muſtelam ſe ori deuorandam inſerere .
neruum opticum viſio procedit , actio fanè inno De reguli ſeu baſiliſci intuitu notior narratio
xia . Eft etiam foramen cerebri aliud , vnde neruus eft quàm verior. Si reperitur hoc animal, volunt
motiuus , de ſecundo neruorum coniugio natus, Nicand.in Theriac.Dioſcorid.lib.6 . Plinius lib.8. So
prodit,perhoc foramé cerebrum fundit lacrymas, bin.c.30 . Schalig.exerc.24 .Mercurial.lib.i.de venenis
lippitudinem , & alios prauos humores ac ſpiritus, cap.21.violento halitu ac virulento vicinum inficit
& inde per exteriores oculi partes , & orbis ipſius aëré,iſte necat accedentes.Sic Andr.Lauren.d,g.11.
circumferentiam ,inter palpebras & tunicam can Quod addunt ſi ſe in aquâ purà & limpidâ con
didam ,huiuſinodi fluores ſtillant.
{piciat,ipſummer emori: dicam verbulo ,non cre
Trux aſpectus vetularum ,deformiluo ſquallo do.Nam li ſpiritusiſti ex eius oculis exirent , ipſi
re ac tetritudine, poteft infantulos perterrefacere. videnti forent connaturales , quare nec interime
timor poftea concitás humoresfacit,vt citiùsmor- Erent: fin connaturales non fint priùs in oculis in
bi erumpant , ad quos tenellum corpuſculum iam cluſi, debuerant nocuiffe:ab aquâ verò cos infici
crat diſpoſitum ac præparatum . Sic Tiberius non & venenariridiculum .
oculorum radiis,led afpectu horrido militem ter Adiiciá his Vairiargumentis, vnú quod mihi vi
rore quali attonitum reddidit . detur difficilius. NoruntHiſpaniæ genus hominú,
Galgalum ,ſeu rupiculam ,ſeu hianticillam , a quod vocát Z A HVRIS,nos Lyncos poſſumus nú
uem fcribunt Plmarchus lib. 5. Sympoſiac c.7 . do cupare,cùm Madriti Anno clá.lo.Lxxy.verſarer,
Heliodoras li.z.Hift. £ ibiop . fi oculos in ictericum calisibi puer viſebatur.Ferút hoſce videre,quç ad
defigat , fibi morbum , ægro ſanitatem adferre. dita in penitis terræ viſceribus,venas aquarú & me
quod ſi verum , de quo meritò Vairus dubitar; callorú theſauros & ſub ſarcophagis fica cadauera ,
res rece
 DISQVISÍTIONVM MAGICARVM

es receptiſſima & celeberrima eſt: & fieri pofle cé ,Atiùs illa liſtendiconficta fuit; ſed quia DD . Bali bou
uerút, nó Pindarus, Tzetzes & alij poëta'modò ; lius & Ambroſ.in Hexam.meminêre :pores confu
cd & philorophi*:quorủ nónullivim hạc humori gere ad occultam aliquam qualitatem huiusbe
nelancholico , & natorum inde fpirituum vehe ſtiolæ ,quæ vim habeat fiftendimotûs. Lege ſi lu
nentiæ afcribant:Melior hçc ratio foret, fi tantùm bet Conimbricenſes noftros in libr. 7. Phyſic. 2 .
utarent ſe videre non viſa: nunc cun viſis veritas 9.1. 4.6 .
eſpódeat,inanis eſt.quid ſentirem , aliàs explicui ', Tertiò iſta fides aliam vniſonam cogit tinnire.
nec muto ſententiam :venas aquæ nouerunt,exva Reſp. cùm æqualiter ytraque ſir extenla , nec ad
oribus manè & veſperi locisillis expiratis. Venas modùm procul ab inuicem remotæ fint, recipiunt
nerallorum cognoſcunt,ex herbæ quodam gene eandemn aëris criſpati reuerberationem ,
e illic naſci ſolito . Theſauros & cadauera (dicunt Quartò Magneti ferrum affricatum , poteft a
:nim ,quæ & qualia) putarim à dæmonibus often liud ferrum attrahere. Taurum furentem fi ficui
11 & indicari.Poteft acies oculorum , quando nul alliges,ſtatim inanſueſcer. Refp.vtrumque fieri pof
um denlum corpus interiicitur, diffuſiſſimaſpacia ſe occulâ quadam ſympathiâ atque contenu
ranſmittere : fed medium iſtud ſarcophagorum qualitatum.Demagnetemultis noſtriConimbric.
ut telluris , cam denſum , folidum , & opacum ; Bd.q.1.2.3.eos adi.De tauro non ego credulus, nec
d vel omnino expers, vel parùm capax eſt illumi qui velim periculum facere, ſcio tamen ad cauſam
lationis & pelluciditatis ; quæ ad videndum ne phyſicam referrià Glycâ;quod ficus inter arberes
effaria.Accedit,quòd hanc iſti facultatem viden lucci pleniſſimalit : quamobrem halicum ex ſe ca
li ſolent ad certosdies reſtringere , feriam tertiam lidum ,aërem ſecantem , penetrabilémque emitte
& fextam , quod latentis pacti indicium . Quin re;qui tauri alligati ferociam domet , & appenía
tiam rubedo oculorum , quæ in Zahurismaxima rum carnes auium mollefaciat.
onſpicitur,plusnoceat quam iuuet acuinen ocu Quintò . Cùm puellâ napello educatâ, ſi Ale
orum . xander Macedo conſueflet; lethalis ei, iudice Ari
Concluſio tertia , Negue conta&tus folm per fe ad ſtotele ,contactus fuiſſet. Refp .non contactu ſolo ,
ſed ſudoris & halitûs commixti contagione, hanc
ac eft idoneus fatis.]De faſcinatione probant ai
us & Condronchus,ſed argumenta id æquè con eum peſtem fuifle hauſurum . Sed contagio nihil
incunt de cæteris mirandis effectibus. habet mirum ,neque inſolitum .
Sextò . Cadauer coram occiſore , propter præ
Primò , Tactus, quatenus tactus , homini datys
uit ad propriæ vitæ conferuationem ,nec vim ha cedentem contactum , fanguinem ſolet fundere .
et aliam ,nifi tangendi.Si verò vim aliquam habet CRp. Varias reddicaulas. quidam miraculo tri
luiuſmodimira perpetrandi,vis illa fit oportet ſa buunt; quidam calui , quo factum fit aliquando ,vt
ataris naturâ luâ,vel noxia. Siſalutaris ; ſuo priùs cadauer tum cruorem mittcret, cum præfens erat
orpori ſalutem adferret:fi noxia ,priùsnecaret eú reus homicidij.recenſui alio loco multashacde re h Comen.
ui inelt : horum tamen nihil cernimus continge ſententias , & auctores laudaui" : neque adhuc in Octa
e. Deinde in omnes æqualiter ageret: quos tan dum video,quid folidius adferatur illâ antipathiâ , uiam Se
vehementiodio occiſ in occiſorem ;quod qua nec æ ver.
eret : lanarétque vellæderet etiam quos nollet . ex
litatem latentem , & arcanam impreſlerit corpori, 127.
Nullis denique foret opus aliis obſeruationibus ac
itibus.quæ cuncta videmus aliter ſe habere. cum cadauere permanentem : & huc referendum
illud Lucretij.
Scio farragines multiplices experimentorum
ontra ſententiam noftram adferri: fed paruiſunt Idque petit corpusmens unde eft faucia amore.
nomenti, Namque homines plerungae caduniin vulnus, &
Primò tradunt torpedinem ſariſsâ ictá tenentis illam
nanum corpúſque torum torpefacere:hyenæ vm Emicat in partem fanguis,unde icimur i&tu .
râ canes obmutefcere:ſerpentem quernis conta- D Et fi cominas ejt,hoftem ruber occupar horror,
Vt lit viuiamantis , & mortui hoſtis compara
tam frondibus emori : eandem ibidis penna liſti:
tio . Sic Leonius lib . 2.de occal,natur,mirar.cap. 7 .
iperam arundinis vel faginæ virgulæ percuſſione
bftupefcere: veſpertiliones foliis platani abigi,e Langiusepift.40. Pictorius Dialogo 9. Gemmalib.i .
yngium capræ ſuintum ore , greges totos liftere: de characteriſm.cap.6 .
æteras pennasaquilæ pennismixtas, contactu ab Septimò obiiciuntur varia curationum genera
umi: lepore marino vilo veltacto,necari nonnul mirè frequentia . Inprimis praxis quotidianamili
ps : lupinas fides fi iungas agninis, iſtas diſfilire. tum ,quiſolo affatu,oſculo ,autnudi linthei appo
lefpondeo hæc cuncta ratione antipathiæ naturalis licione fanant: etiam atrociſſima vulnera ; quam
uenire, & occultarum qualitatum diffuſione no vocantartem S. Anſelmi. item genus illud Saluia
iâ his aliis.nec valet conſequentia , ſiindead ho torum ,vt vocant in Hifpaniâ ,velGentilium S. Ca.
uinis contactum quo tangit alium hoininem ar sharina,ant S.Pauli, vtnuncupant in Italiâ , vel fe
umenteris. nam homo homini ſpecie fimilis eſt, ria v 1.parafceues filiorum vtnominant Belgæ , qui
ec naturalis antipathia in eâdem fpecie locum omnes dono fanitatis in variis morbisſe præditos
aber:in illa ſpecie differuntab iis , quibus nocent. E gloriantur.luuat eos auctoritas Pomponatij lib.de
Secundò illud Lucani de Echineide ſeu remo . Incantationib.c.z.quireſpódet , ficut in herbis,lapi
i,vrgent: dibus & animantibus inueniuntur hæ virtutes fa
Puppimretinens auro tendente rudentes nandi:fic nihil repugnare , quin & in totâ humana
In medys echineis aquis. fpecie ſimiles .vires inueniantur , vt in vno ho
Refpondeo , id cùm lemel aut bis tantùm accide mine ſit virtus talis lapidis , in alio talis plantæ .
t,ſi accidit, caſu ex aliâ quapiam causâ accidiſſe . Quod ergo planta hæc vel lapis ille poflit , idem
cquid poſttot centurias annorum ,tam frequenti hominem etiam hunc & illum naturæ vi effectu
Luigatione , cauſæ , vt nihil huiuſinodi audiatur? rum .] Implicatior hæcres eſt,quàm vt vna propo
rtè nonmortua ſpecies; Vidi vnam apud lacob . ſitione queat enodari .Quare dico primò , Donam
ateau Tornacenſem ,habent & alii alias. vis po conferenda ſanitatis fiue curationis, eje donum fuper
naturale
 LIBRI I. CA P. III. Q. IV . 13

k 1.Cor.r. naturale, & gratiam gratis à Deodalam .] hoc certa A octauum ,ſed nondum (chilinaticum ,nondum hæ
ver.9 . fide tenendum , ex D.Paulli verbis k ;alij quidem reticum :nam Hiſtoriam ante ſcripſerat. Quid fi Po
per fpiritum datur fermo ſapientia ;aly autem fermo lydoro dicam ,me credere, fi ipli Henricus 8.pro
ſcienria ,ſecundum eundem ſpiriinm ;alteri fides in eo mendaciſſimo ſcriprore eum non habuit ; fi non
dem fpirčew;aly gratia ſanitarum in uno ſpiritu ;alijo idem Cambdenius , & quotquot rerum Angelica
perario virtutü ,alij prophetia ;aly diſcretio ſpiriruñ.] rum bene periti,iudicant ?Res tanta vnico teſte nó
Tale curationis donum ; fed à febribus tantùm fa poteſt probari. Tookerus autem idem donum có
nandi,habere putantur in Flandria , quotquot nati cendit non fimpliciter concellum Elizabethæ , ſed
ſunt ipfo die Parafceues; & quotquotnullo fæni multò excellentiùs, quia ſanctior Eduardo. Non
neo fætu intercedente feptimimaſculi legitimo mirere : nam & Apoftolis, & Sanctis omnibus, &
thoro ſunt nati: quod nequit ad naturalem cau ipli Sancto Sanctorum præfert eo libello in Præ
ſam reduci. quare prodigioſa eſt curatio , & , fi ni fat. & c . 3.4 . non ſemel.Demum quo pacto probat
hil ſuperſtitionis accedat, reducenda ad hanc pri hoc Reginalemiraculum ?Primùm pag.90. per fi
mam concluſionem .Nó enim abſimile vero eft,ob B Etitium quoddam ſuum colloquium cú Pontificus
diei honorem & myfterij ſanctitatem ,& honorem quibuſdam , quorum nec nomina,nec colloquiilo
coniugij, hoc Deum conceſſiſſe. Nec etiam potuit cum aut tempus addit; ne deprehendatur.curnon
niſivirtute diuina fieri, quod referturReges An finxiſti, Sanderum , Campianum , Alanum , Staple
gliæ olim quoſdam annulosbenedixiſſe veiles ner tonum gloriosèdehis triumphares.Nuncrefpon
uorum contractioni & ſpaſmo,aç morbo comitia deo efle quendam , quide quodam , cuidain nihil
li:eoſdem etiam contactu ſtrumoſos ſanare folitos, credit . vis ſcire ? ego,tibi, de toto hoc colloquio .
& vtrumque conceſſum D.Eduardi Regismeri Summa colloquii ,le illos cóuiciſle ,bullas excom
municationis in Henricum Vill. à Clemente VII.
tis,ſcribitPolydorus Virgilius lib. 8. Hiftor. Angl.
fol.140. Nefcio an eodem referendum illud Petri & à Paullo 3. & in Elizabetham à Pio V. latx, im
Blefenfis Archidiaconi Bathonienſis ; cuius opera pias fuiſſe ; quiaReginæ Elizabethæ chariſma fa
ſtudio loannis Buſæi noſtri partim de nouo , par nationisintegrum remanſiſſe poſſit oſtendere.quo
cim correctiùs edita anno ſuperiore ; ſcribit Bleſ . audito , illos quali animis conlternatos ſubitò con
Fateor quidem ( ait ) quod ſancium eft Domino -Regi ticuiſſe , opinor impudentiam tantam admirantes;
aſſistere :fanētus enim áo Chriftus Domini eft,nec in vel metu delationis negare non audentes .Sed quo
vacuum accepit unctionis regia facramentum ; cuius pacto probat ? primum ſe à teſte fide digno inaudi
efficacia ſimeſcitur,aut in dubsum venit; fidem eiusple uiſſe quendam Romanenfium fidei, in via fibroc
niſſimam faciet defeEtus inguinaria peftis, & curatio currifle probè Londinum qui faceretur , ie itruma
Scrophularum . ) tantùm ille epift. 150.ad clericos aule Reginæ contactu liberatum . Quafi verò ilie vni
Regie. Prodiit ante annos duos liber benè proli cus teftis ; nec nominatus , nec iuratus,nec tempo
xus cuiuſdam Guilh. Tookeri, cui titulus Chariſ ris, nec circumſtantiarum cæterarum memor luf
mafue donum fanationis , quo conaturdocere hoc ficiat ad conuincendum . His addit poftea teftesa
chariſmate ſanandæ ſtrumæ præditam , quæ hodie lios alio curatos tempore quos nominat omnino
regnat in Angliâ Elizabetham ; accepilibrum dono quatuor , duos maſculos & femellas totidem : vt
Illuftris Viri MarciVelferi Patricij & Conſularis ſint duo paria. Ethi ſuntmulta millia, quos ait ſa
Auguſtani, quiquâ eſt eruditione & humanitate , naffe, & velle ac polje infinitiorem numerum . Probat
noluitmebeneficentiæ ſuæ expertem eſſe.Eo in lis ctiam à cæremoniarum ſanctitate ; quæ mihi lul
bro mihimultum adulationis, & fuci,parum ſince- D pectæ , quia video medicos priùs emplaſtra appli
ritatis & veritatis viſum ineffe ; nec fidem mereri. care; & eas longè diuerſas efle,ab iis quibus vlum
In primis vult hocdonum Regibus Anglię ab iplo fuifle , D.Eduardum , ex Eilrhedo Tookerus non
vſque Lucio competiiffe: nec quidqua affert ad id ignorat. Tertia probatio deducitur, ex co quòd
probandum . nec fieri id poteſt. Nam poſt Lucium Regina nec omnibus , nec ſemper , ſed aliquibus
multiReges non Chriſtianifuêre; quos ille vnctos aliquando hanc gratiam , & grauarè (oler imperti
non dicet opinor, deſiic ergò penes illos chariſma ri (pag.105.6 106 , ) item quòd pars magna homi
& interruptum fuit. Etcurmeritis D. Eduardide num curata iſtius gratiæ beneficio , quafi relabitur
mit, quòd tribuunt cæteri? an ve Franciæ Regibus in priſtinú morbiftatum (d.p.106. ) quod potiùs eſt
antiquioris priuilegij ſplendorem eripiat?an vr do indicio,non eſſehoc chariſma à Deo ; cuius perfe
ceat(quod impudenter aſſerit pag. 84. ) Reges Fran cta ſunt opera & fanationes; cótra, quæ opemalo
ciæ per quandam propaginem ab Angliæ Regibus rum ſpirituum fiunt , nec planè fanant,nec per
accepiſſe? & vide,vt prober.quia Francorú ferè to petuò liberant. Necad rem facit, quod ex Chry
tæ prouinciæ iuriſdictioni Regú Angliæ fubiicie foftomo ſubdit :nam id ad principium ſana
bantur.bellá rationé & digná à Francis elucidari, tionis pertinet , non ad recidiuam morbi : de
quod nó diffido facturos:niſi inepto huic ardelioni qua nunc loquimur. Probat etiam quia qui
reſpondere dedignentur, Nec illud quidem pro E dam Iudocus Hundius eam curationem pictam
bat,vtnecPolydorus,liceraſſerar idem ſucceſſori in lucem dedit . cur non addidit epigramma a
bus Eduardi collatú , quòd Eduardo:de quo quis liquod ? Nam pi&toribis atque poetis , quidlibet au
nó immeritò dubitet. ná nec in bullâ canonizatio dendi femper fuit equa poteftas. Nec plura ha
nis D.Eduardi,nec in vita eius cóſcripta ab Eilrhe bec probandi genera : poftea cap.9 . ſoluere co
do Rhiualléſi amplius habetur, quàm D.Eduardú natur obiectiones aduerfariorum ; quas ita pro
quádāmulieré ſtrumoſam perſanaſſe ; nec vnú ver ponit , vt appareat eum Puritanos & cæterosme
bú additú de ſucceſſorúchariſmate,vtnec à Taga rè Caluiniſtas planè habere diſſentientes , & in
tio ,qué ipfe etiã adducit , & vtriúſq; verba adſcri ficiantes ac damnantes totam hanc ſcrophulanam
bit; ve in manifeſto mendacio deprehendatur.So ſtropham . fi nec fratres eius Euangelici cre
lum
ergo illi de Eduardo probarunt.Addo ex Ble dunt : fruſtrà petat , me Catholicum ſibi cre
ſenſi Héricú II.dequo loquebatur:Polydorus ad dere ; qui iplum & fraterculos illos omnes pro
dit lui temporis Henricum VII. & Henricum fortè hæreticis habeo : & ex ipfiusmet opere poflum
B effica
 14 DISQUIS MAGICA
ITIONVM RVM

efficaciter Catholicis (ná Caluinianos aut Calui- | A | Franciæ Reges in hoc genere ad fidci Apottoli
nopapiſtas nihilmoror)perſuadere,no temerè cre cæ Romanæ confirmationé operaſécur? li fas cre.
dendum libro Tookeriano . Argumentahæcfunt. derc , ergo iam conccdis in probationem fallit fi
Miracula propria funt Ecclefiæ Catholicæ , & nul deil lic enim profiteris ) vera miracula patrari pof
lidantur qui lit extra Eccleſiam Catholicam ( hoc ſe,quod negalti, & elt faliſfimum , Siyero dicis id
probar.c. 5. ) Sed Elizabetha eſt extra Eccleliam tibifas non efle ;nec nobis Catholicis fas erit cre
Catholicam , ergo Elizabethæ non dantur,mira dere , quæ facit Elizabetha ad confirmationem fi
cula.Minorem probo.quia Eccleſia Romana,ſola dei lux , Deiope fieri, autvera eflc miracula : fed
eſt Catholica . Elizabetha, ve ſchiſmatica ,eit extra ea cogimur dicere,vel ficticia ,ſi non verè ægri;vel
Eccleſiam Romanam . ergo Elizabetha eſt extra fieri phyſica aliqua vieinplaſtrorum , aut aliorum
Eccleſiam Catholicam . Maiorprobatur , quia Ec. adhibitorum ; vel ex pacto tacito vel expreſlo cum
cleſia Catholica eadem eſt, quæ yniuerſalis.Roma dæmone ; à quo nec hæreticorum genius,nec aliæ
na ſola eſt vniuerſalis, ergo lola eſt Catholica, ſo quædam circumftantiæ multum abludunt. Tu
lam efle vniuerfalem ; docent omnia Hiſtoriarum Tookere videris , quid mehorum omnium ma
monumenta:certè veſtra Anglicana,cuius caput eft B lis credere:nam tibicredere, in iis quæ afferis,non
Elizabetha.mediam inſulam non egreditur.Secun dum decreuin inihineque conftitutum . Neque
do,Non poflunt miracula fieri,ad confirmationem cu cures ſuadeo , quid ego dehac re credain ;per
fallæ fidei: ( non ſemel hoc dicis , & verè dicis. ) Sed ge potiùsDominam tuam palpare,& ſcribere,vn .
fides quam profitetur Elizabetha eſt falla fides: er de caput vnctius queas rcferre. De Franciæ re
go ad confirmationem fidei, quam profitetur Eli gibus ; quorum adhuc nullusapertè hæreſim pro .
zabetha, non poſſunt fierimiracula.Minorem ne feffus fuit ; resnon Annalium modò,fed & medi
gabis; probabo ,quando articulos fidci Elizabethi corum publicis libris, vt Guidonis in Chirurg .ma
næ mihi propoſueris.interea quia Catholicos allo gne tracta. 2. doĉtri, 2.6.5. & loan . Tagawijlıb .
quor, quibus certum cſt Elizabethamn elle Saçra 1. inftituison . chirurgicar . & quotidiana certaque
mentariam , & proindehæreticain , argumentú eſt experientia eſt conteſtata ; hoc illis beneficium
prorsùs apodicticum . Nec potes retorquere,dicé quondam conceſſum fuiſſe ,vt contactu ftrumas
do non faceretmiracula , nifi vera eius fides foret; (eu ſcrofulas fanarent. Si vis ea naturalis fuiſice ,
ſed facit, ergo vera eſt cjus fides.nam allumis pro non per traducem hæreditariam regni tranfiuif
explorato ,id de quo difceptamus:cgo verò præ- c {ec in Regem ſolum , excluſis cæteris fratribus;
miſlis nitor,quæ Catholicis funt fidei,hoc eſt cer quorum fæpè temperies , & complexio patri fi
tiſſimæ. Tertio in Ecclefia Catholicâ femper efful milior, quàm Regis ipſius. Conditio quoque ſce
fillechariſma ſanitatis , probas toto ca. 4e< D.Ire ptri ſeu coronæ , cui comes illa facultasmedia, ni
næo, D. Auguſtino,D.Nyſreno,D.Gregorio Ma hil tale poteratnaturaliter largiri. Quod verò Hie
gno, & aliis, dereliquiis D.Stephani, deGregorio ron .Cardanuslib.contradiction.mcdicar.fcripfit
Thaumaturgo,Hilarione,& aliis Sanctis,vſque ad RegesFrancorum ex longo elu aromatú hácviin
noſtra fermetempora .Vndeargumentor:Horum habere, ridiculum ,vanum , & dignum eft fcutica
fait vera Ecclefia :nos Papiltæ lumus in eadem in loan.Brodaj lib . 8.mitcellan . cap . 10. De Pyrrhi
qua ipſi fuêre.ergo nos {uinus in verâ Ecclefia :vos Regis digito,contactu morbos lanante; iure opti
in alia eſtis , quàm nos : ergo vos non eſtis in vera mo Anton , Mirandulanus cenſuit hoc mendaciis
Ecclelia. Vnde fequitur verum & inuictum eſſe incredibilibusadnumerandum ;vel,yt puto ,damo
primum argumentum noſtrum . Illorum Patrú ve nicis potiùs.Nihilominus,
ram Eccleſia fuiſſe,cu ipfe fateris; quia fateris , per Dico 2. negandum .non eft aliquando nonnullos in
hæcmiracula illorum probari miraculorum cócia D uentos ó inueniri, qui folo contactu ſanans,hæc con
nuam efficientiam ,Negas non in eadem cum illis clulio probatur legédis ſanctorum paffim , & quo
Ecclelia elle ? probo. illiRomanum Pontificé,pro tidiana experiétia. Ethæ fanitates conferuntur in
capite Ecclefiæ viſibili agnouerunt, yt & nos ;illi terdum , dumtaxat ad certum tempus , vclegimus
crediderüt,quicquid nos credimus purgatorium , de S.Beniamin apud Sozomen.lib.6 .& Nicephor .
feptem Sacramenta , præ ſentiam corporis Domi lib . 1 1. & fcimus B.Petronillam à S.Petro,ſpiritua
nici in Euchariſtia,orandum pro defunctis, & c quę li eius parente , ad breue tempus ſanatam fuifle;
vos negatis, nosprofitemur;nec nos quicquá cre & quod narrat Mich .Medina ' de puero quodam 1d.li.2.c.77
dimus , quod illi non crediderunt: vos autem nec Salmanticenfi . interdum ad totam vitam non re
vnum illorum , quos nominaſti,miraculorum ve deunte morbo. Ad tempus quidem id contingit,
coruin patratorenn ,laudare poteſtis, quo cum in quando lanans id à Deo impetrauit certam ob
fidei catholicæ articulis per omnia conueniatis,aut caulam ,maiúſquebonum fanati, v. g .ne fanitate
à quo nos in vllo diffentiamus. Ergo non vos , led is abucatur ,aut ad maius mericum patientiæ ; a
nos,in ipſorum Eccleſia ,hoc eſt vera,ſumus. Ergo lioqui ordinariè curationes miraculolæ perfecta
præterea fatearis oportet,vel illorum miracula nó effe conſueuerunt. Sanatio verò naturalis fit ad
fuiffe vera miracula,vel Reginæ veftræ ; quæ alte tempus , quando, ſubſecuta in melius immutatio ,
rius fideieſt , quàm illi fuêre ; vera miracula non proficiſcitur ex ſola vi imaginatriceægri,vt de pue
elle. ro illo cenſuit idem Medina. Eſt in Hiſpania ge
Denique fi quæram à te ; cur in fanitatibus à nus hominum , quod Saludadores vocant :vel En
Veſpaſiano , Pyrrho & alijs Gentilibus, vel hære (almadores , co diſcrimine , quòd iftidicant ſe ſa
ticis collatis , non recognoſcas manum Dei , ſed nare vi orationum , quas conceptis verbis dicunt:
illi,vi laliuæ & halitus , quem ægro inſpirant. m Vi& or.
Diaboli ? reſpondes c. 5. quia infidelium opera
huiufmodi actu & factu impurorum fpirituum de his dico 3. Salutatores ; & Enfalmatores , nec rclect. de
fiunt , & laudas D. Auguſtinum huius fententiæ poſſunt diftri&tè & in vniuerſum damnari , nec etiam Magia.Ve
verillimæ auctorem . Reſponde igitur , cùm hanc in vniuerſum approbari. ] etenim poteft fieri vta- racru. lib.
2.deanima
lib. 10.de fententiam veram effe credas ; an fas tibi ſit,cre liquando nonnulli habcant donum fanitatis : fic
ciuita.Dei, (peculat...
dere miraculis , quæ CHRISTIANISSIMI Victoria & Veracrucius : & ſic admittenda quæ
Nauarrus
:
 LIBRI I. CA P. Q. III.
IS
a Manual. Nauarrus " ſcripſit his verbis; Porro illi quivulgò , & fit frigidis,non proderit calidis.Item folent panem
c. II. num . Salutatores vocantur ( quantumcunque aliasſint per à ſe admorſum porrigere morſis à cane rabido , vel
36.
ditiffimi homines ) licité poſſunt ſuomunere perfungi: infectis toxico : cuipanineutra cauſarú Veracru
quoniam gratia illa gratis dara huiuſmodi hominibus cili ſuffragatur. Tertiò dicunt in præfentiâ alterius
à ſolo Deo,cöceditur in vtilitatem aliorum , & allegal, ſalutatoris vim maiorem falutandıhabentis , le ſa
Margaritam confeſſor. ] Sed hoc nimis generaliter narenequire. quod eſt abſurdú . deberet enim po
dictum : rarò enim licuti vtuntur , licitè vtuntur: tiùs vis illa ,ſi naturalis efic ,magis intendi.Quartò
nec credendum tot hominibus peſſimis hoc donú mentiuntur , cùm dicunt naturaliter vnum taluta
à Deo attributum . Quamobrem conſulo Vicariis torem ab aliis ſalutatoribus cognofci, licet cú priùs
& Officialibus Epiſcoporum , cæteriſque ordina nunquam viderint : quod fignuni alicuius noix il
riis , vt priuſquàm permittant eos , hoc curationis lis à dæmone imprellæ . Sanèpleciſque rotæ veſti
munusobire ; diligéter examinent,an naturalibus gium incſt,vtdictitant ipfi, s . Catharinæ vel Qui
vtantur remediis , an verò per gratiam gratis da teriæ . Quintò falluntur,dum putant hanc vim có
tam , an per pactum cum dæmone operentur:quæ petere feptimo cuique filio , limaſculinum ordiné
ſuntex circumſtátiis cognoſcenda. Quod vniuer fæmincus partus non interruperit . quod eſt ridi
ſim non ſine reiiciendi,contra quam inſinuat Cir- B culun naturæ aſcribere,& nó miraculo. Sextò ſæ
uelus 3. p . de ſuperſtuion.c.3. 7.probatur : quia pèiactitant ſibireuelari, quæ procul in corum ab
nunquam abbreuiatur manus Domini, ne hanc lentiâ geſta fucre, vt ille quiTorquemadæ patrem
gratiam quibus vult largiatur : certum tamen pu à mortucanis rabidi ſanauit, narrat Hiſtoriam ipſe
to , hanc nunquam largiri nifi Catholicis.hacte Torquemada. P. Septimò gloriantur fine nocu
nus enim nulla hæreticimiracula fecerunt:& pru mento ſe tractare polle carbones & ardentem cli- Horú col
dentiſfimè fummus Frácię Senatus deciſione qua banum ſubire; quæ naturaliter fierinequeunt;niſi loq.3.
dam vni, ex hoc genere empirico , anno 1577.ve ſe præmuniant lotione & inunctione rerum frigi
nuit donec ab ordine & collegio medicorum ap diſſimarum ,quæ tamen non poſſunt, niſiad modi
probatus eſſet,ægrotis poſitiones vllas imperare, cum tempus,ignis actiuitati reſiſtere.Vnde & Vai
autmedicamenta præbere vel morborum curam rus 9narrat, ex hoc grege quendam ,cùm ingreffus , lib. 2. de
publicèprofiteri,lege Annæ. Robertum rerum iu furnum fuiſſet,& alius, eo ignaro ianuam occlufil- Faſcino c.
II.
dicatar.lib .1.cap.s.doctiſſimèdifferentem . fet,ibi flammis abſumptum .
Dico 4.ſolo contactu ,aut fibilo ,aurhalitu, aut oſcu Venio ad Pomponatij fundamentum , & reſpó
lo, naturaliter quemquam alteri grauem & verum au deo ;lapides, herbas & animalia ,quæ viin aliquam
ferre murbam , vel vulnera fanare,vel ferrum extra- C beneficam huiuſmodiànaturâ acceperunt , eá ob
bere poffe, non credo , hæc concluſio tota eft contra tinere ex téperaméto certo & definito totius ſpe
Pomponatium ; quod ad contactum , etiam repu ciei. fit enim inde , vtomnis magnes ferrum attra
gnat Veracrucio , illius fundamentum iam po hat,omne rhubarbaru bilé expurget,omnis rupica
lui, huius autein hoc eſt : naturali complectione morbum ictericum ſanet.Oporteret ergo,ſi ſaluta
vel conſtellatione quidam funt nociui , quod in toribus vis ea naturalis ineflet;ratione ſpecici hu
faſcinatione pacet ex folo aſpectu , ergo ex iif manæ eam accepillent, & fic omnes homines eâ vi
dem cauſis , quidam naturali complexione vel pollerent. Siratione indiuidui & ſingularis cóple
conſtellatione erunt ſalutares & medici. Sed tam xionis hoc vni tribuis, quod alteri adimis:cur no in
paucis verbis multa ſupponit , non concedenda. magnete quoque & rupicâ hæcdiucrfitas , ratione
primò quod de conſtellationibus, Albertum ſecu indiuidui,reperitur ,vt vnusmagnes nequeat, quod
tus, ait,verum non eſt. Siloquiturde conſtellatio poteſtalter? Neutrâ ergo ex parte ſimilitudo locú
ne, quando iſte naſcebatur : omnes eam vim ha habet.Item quod rhubarbarum bilem temperet,id
bituri, qui tum nati. quod quis credat : ſi decon facit ratione peculiaris ſui temperamenti. cuncta
ſtellatione ſub tempus contactùs; poterunt ſana- D enim fpeciciillius indiuidua & nulla alterius, code
re omnes;quotquot cunc tangent:fide vtraque fi planè modo morbis medentur. Sed in hominibus
mul; annus ille magnus interceſſerit oportet , qui non poteft effe hæc fimilitudo & paritas tempera
eandem ſtellarum pofituram & influxus reduxe menti: quia hominis formadiuerfiſfima eft,à forma
rit quando tangit ; qui erant , quando natus , at rhubarbari; quare & temperamentú corporis dif
quis tanto viuit vel vixit tempore ? Alioquin non crepat à temperaméto rhubarbari.nam alias longè
poterit hoc aliâ die præſtare,quàm quando pofitu requirit diſpoſiciones materiæ forma hominis ,
ræ æqualitas iſta , quam oportet, acciderit. quàm quàin forma plantæ ,ſucciúc. Quo ergo pacto vis
igituſ incerta futura hæc curatio ? Secundò quod eadem naturalis ratione temperamenti competat
vulgarem illam de faſcinatione opinionem admit homini; quæ rupicæ ,velrhubarbaro ?
tit , hoc pofteà docebo prorſus à verâ Philofo Quoad illos autem , quigenus & cognationem
phiâ alienum . Tertiò peccat illatione. nec enim B.Paullitumidis buccis crepant , ſeq; angues ling
ſequitur , nociua eſt qualitas hominis in homi læſione contrectare poſſe ; iam plerisq; impoſtura
nem ; ergo & qualitas hominis in hominem fa cognita eſt , Colere priùs contra morſum ſele anti
tenda eft efle ſanatiua . nam auctore Ariſtotele Edotis præmunire .
De militari illâ vulnerum curatione ; audacter
o Problem plura neceffaria ad ſanitatem , quàm ad ægritu
[ feat.7 .
dinem .malum enim ex quouis defectu ,bonum ex dico , niti dæmonico pacto; & ex genere fuo ,id le
integrâ cauſsâ . Deinde contagio ſolo hauritur af thalecrimen loquorde illa,quçfolú obligat linteo :
flatu . Verum in hac curatione ſedulò obferuant nam quæ oleo , & vino vtitur: fi congruo temporis
modos tangendi certos , numerum & alias cere interuallo lanet , nec mala murmura his addat aut
monias. Accedunt multa ſulpicione plena & pe alias ſuperſtitioncs phyſicis licitis remcdijs annu
riculo . Primò quod falutatores illi dicunt , ad meranda. Blaſphemum quoque eftvocare arté D.
virtutem hanc exercendam multo vinipotu opus Anſelmi, quæ fuitMagi illius AnſelmiParmenſis
ſe habere:fieri autem non poteſt. vt vini potus pro cómentú .Accedit quod ficà vulneribus autmor
fi ad contrariorum morborum curationem.ſipro bis ſanati,poftea in dolores grauiſſimos & fepè mor

B 2 bos
 16 DISQUISITIONVM MAGICARVM

r Ananias bos læuiores reincidant, & vt plurimùm vitæe- A piis geometricis, arithrericis , vel aitrononicis,
libr.4, de xitú peſſimum ſortiantur ; quod poffem mihi no huiusexempla ſuntSphçra illa Archimedis ,ſecun
torum multorum exemplis aſtruere.Sed parco no dùm Claudianum vitrea,de quâM. Tullius * & in a 1.Tuſcu!
ſex lib . 3. | minibusmortuorum . Siracuſarum obfidicne nauium per fpecula com & 2 ,de na.
de motu Deor.
Reſtat quiddam AlbertiMagni,' quirefert duos buſtiones " : Archytæ colúba lignea volans“ : Leo
animaliú b Plutarc
ſe vidiffe pueros, quorum vnus cum ferretur iuxta nis Imp. auiculæ aurer cantillantes : & Boërit x- in Marcel.
oſtia claula,omnia , quæ ad dexterum eius latus ſira , rex , volantes & canti la stes, ſerpentes ex eodem Zonaras
aperiebantur : ab altero verò idem in ſiniſtris oftiis metallo ſibilantes, & fimulia mulcis narraca . Hæc tom . 2 .
c Gellius
præftabatur, cur non ergo ferrum ex vulnere ad Magia vocatur ab Herone & Pappo lavuatoupyexi . lib.10.No.
folum contactum vel præſentiam alicuius excidat? Supponendú auté nihil hác efficere pofle quod re- d Glycas
Nonne ſcribit Matthiolus,in Italiæ montibus her rum naturęrepugnet: quin imòindigere cauſarum & Manaf
ſes in an
bam ſe nouifl'e, qua ab equis calcata concionò fer raruralium opecerto moru & dimenſionibus ap : na
l.
rei calcei foluuntur. Piçiherbâ cuneum a lactum plicatarum ; vtin fpeculis illis Archimedis , & hy - le Callio
extrahi, teſtibus Democrito & Theophraſto . Æ draulicis noſtris & automatis patet. Quare fi quis dor.l. va
B
thiopide herbâ certo ritu incantara,ſeras omnes fi effectus proponatur , cauſarum naturalium cfi- ria.epiſt.
admoueatur aperiri; & ſuo tempore Venetiis fu cacitate ſuperans,ille ad prodigiofos referrideberpen .& Po
litian . in
rem ſuſpendio damnatum ,cui ſic fores omnes pa etiam humana induſtria ad inftrumenti confe
Panepiſte
tefiebant. ) ſic ille epiſt . Nuncupatoria in Diofcori &tionem motumue concurrerit.Idcirco diſſentio à mone .
dem . Rep. In vltimış duobus apertam incanta Guilhel.Parifiéfi,Medinâ & aliis; qui caputaëneú
tionem acceſſible ; in prioribus duabus herbis,oc AlbertiMagni( quodnarrant)humano credunt ar
cultam attrahendi & difiiciendi vim à naturâ in tificio articulatè locutum :ncc enim humana indu
fitam : quæ vis naturaliter hominibus inefle ne ftria hucvſque pertingit : necnacuralis ratio pati
quit. Nec rationeſpecificâ , quia non omnes ha tur ,vr res inanimata , vocem humanam ,ad lubitum
bent ; nec indiuiduali ; quia conditiones indiui interrogárium refpondendo,emittat.nam hæc vi
duantes non producunt taleın effectum .Quarenec tam , & reſpirationem in loquente,& perfectiſlima
Ariſtoteles ,nec quiſquam rectè poilofophantium , vitalium organorum cooperationem , & difcurfum
hoceft crediturus. mirandumque vehemen er vnum quendam loquentis,requirunt. Quæ cùm huic ca
Albertum , pluranarrære kolum ,fehuiufmodicrediin pitidefuerint omnia ; ſi loquebatur , ille in capi
difficilia vidiffe ,quam ad illum vſque ( vt ait An te loquebatur , qui in ſtatuis idolorum oracula
ton . Mirandulanus ) cateri qui exſtant ſcriptores toe fundebat ; quiſolus cacodæmon fuit.Notum enim
faculorum fimulomnes. ] Sicamen hoc accidit, dæ ſimulacra vocis proprix expertia fuille.Simulacra,
monis præftigiis adſcribendum . Cuius etiam pa enim Gentium argenium & aurum :os habent ớ non
Eto & incátationibus freros fuifle Pſyllos & Mar loquentur.neque enim eft fpiritus in ore ipforum . Fuit Plal. 134 .
fos,fatis colligitur ; ex Plutarcho, Plinioquc , cla illa ſententia Guilhelmi, & olim Hermetis , ſed v.IS.
riùs criam AlchimusAuitus lib.z. his verlibus; à Theologis confurata iampridem f. Huc perti
lameMagicam dignè o aleat quis dicere fraudem ; net globus ille artificioſus , leu ahenea ſtatua , ſic fD . Tho.
Occultas tacilo tentaniem pectore vires? confecta , vt ex occulto loco,funiculo , qui inten- lib.z.con
Legifer vi quondam vates,fub rege ſuperbo, ſus erat remiſlo , ſagittas in ſpectantem eiaculare- tra gent:c.
Dum noua monftraret iuſso miracula figni, tur : quo pacto Kennethum III. Scotorum Re- cia 2.2.dil.
Commouit liuore mnajos, vt talia lenieni, gem ,à Fenellâ interemptum , in Maioris & Boëthi 12.p.a.
Accumulénique ſuaszelo feruente ruinas: D Scotia Annalibus legitur. Eodem reducenda quo
Queis forſan jiſuppeteret non vana poteſtas, ruudam mirifica folertia , vt artificis illius quiRo
Demere, non etiam properarent addere monſtra, mano Imperatori, vitrum flexile,& nó fragile ob
Æmula ſed ſignis taniùm ,non viribusaqua. tult,de quo poft veteres guido Aretinus epift.ad .
Quod remouere nequit ,duplicatâ fuftinet irâ. Michaëlem Monachum ferentium immania pon
Hinceft laudato guod poffunt carmine Marſi , dera fronte , & funăbulorum globis infiftentium
Cùm racita fauos producent arte diacones ( ve vıd :) & quimembra , qualiluţea confractáue,
Abſentes ,eto ſape subent confligere fecum . vti lubet, flectunt , de quibusegit D. Chryſoſto .
Tuncvi goufque grauem bello per ſenſerit hydrum , bom 19.circa fin . ad Pop. Anthiochen . ad quæ rolet
Aſpidis aur dare cleuſascognouerit iras, plurimum iuuare corporea diſpoſitio , & naturalis
Concutit interiùs fecreli carminis arma; agilitas,vcplurimis exéplis docer Andr. Libauius
Protinus & laxisverbolaétente venenis, p.2.Mirabilium traéta.de NoEtabulisin fine operis.
Mox impunėmanu coluber irałtarur inermi, Altera fpecies'ludicra & deceptoria,vocari po
Eimorſus tantum ,non virus in angue rimetør: teſt prestigiatrix :(à qua factum vemira Magorum
Interdum perit incantans, fi callida ſurdus à Græcis Dulzuia & xufslæ ; à latinis; ludi , & ludi
Adiuratoriscontempfit murmura ſerpens. cra, & ludibria vocata ſint (, vide Heraldú in li. 1.
Circe, quz
Anguitia . E
Hoc quoniam dematre trahunt ( origine prima, Arnobij pag . 31.)cuius effectusnó ſunt quales , aut
Anguinea fraudis qucd fic, linguaque perit . quividentur : ad eam pertinentpleraque quæ ab
In fpeciem reddunt commercia muiua fundi. agyrtis , circulatoribus & funambulis creduntur
patrariincantationibus, cùm agilitate pedum vel
CAPVT I V .. manuum fiant , vt quæ de Reatino quodam nar
rat Pomponatius : interdum fiunt etiam per a g Deſcri

De Magia artificiali. nimala bruta longo vſu edocta , vt quæ loan- ptio . Afri
nes Leo narrat ,de afino & camelo g : interdum cæ lib . &
Æcmira quçdá perficit per humanam indu per merá impoſtură, & meatus occultos aliquibus habaniel.
de iubingreſſis, vt faciebát facerdotes Beli quia Dra 14.
diuinatoriæ ſuú locum reſeruo . Magica operatrix conecibos deuorari fingebant:"avt fiebat celebri in iD.Hiero .
artificialis & ipfa duplex eſt, Marhematical Pre illa ſolis mensâi, quam vulgusperegrinorú puta- lepift. 103.
Iftigiatoria .Mathematicam voco,quæ nititur princi batſponte ſuâ cibos ſuggerere,reuer å tamen cibià ad Paulin .
vicina
 LIBRI I. CAP. VI.
VI. Q. 1. 17

kHerodo. vicinæ vibis incolis fuggerebantur k .Et ctiam ac. A prebut aduolantes , ve videbatur : nihilominus
lib.z. cidebar , in fictitiis illis idolorum amoribusac ſtu mox torquis integer, & illæ ſusrepertus fuir. Hic
1Ioſeph .. pris,de quibus Ioſephus,& Rufinus'.Item quanp conuictus multorum , quæ nec arte,nec actu huma
4.4.Rufin. do Barchochabas,pſeudomeſſias Iudæorum , ſtup no,nec natura fieri poterant;falfus eft ope dia
lib.. hift. pulam in ore ſuccenfam anhatitu ventilans ,flaai. boli cuncta fe perfeciffe , quod antè obtinatus
Eccl.c. 25. masvomere videbatur , teſte D. Hierony. Apo negauerat. loannes Trithemius , ex antiquiori
log. aduerſus Rufinum : fimile putarim , quod de bus refert , anno 876. tempore Ludouici Imp:
Caco latrone narrat in Alcide poëta. Talia quę Sedcchiam quendam religione ludæum , profer
vocat Irenæus lib . 1. aduer. hæreſ.cap.4 . Anaxilai ſione medicum , ſtupenda quædam coram Prin
ludicra,v.g.facere vt conuiuæ videátur habere Æ cipibus viris feciffe , videbatur hominibus de
thiopicú nigrorem ,veldefunctorum pallorem ,ali uorare hoplomachum cquitem ; currum quoque
nina aut equina capita. commentnm vetus Plinio onuſtam fæno cum equis & aurigâ : amputareca
lib.28. & 35. & fexto Empirico notum l:b 1.Pyr pita ,manus & pedes; quæ pelui coram impofita
choniar.vcdocetMarſilius Cagnatus lib .3.varior. ſanguine ftillantia cunctis fpectanda præbebat, &
cap.ro. ea ſtatim hominibus illæſis luo quoque loco reſti
Thanmaturgica,vt & Magia naturalis,per ſebona B tuebat : venationes, decurfiones , & hiaftiludia , &
eft,& licita,vt omnes artesper ſe ſuntbonę.Per ac quehomines in terrisagitant, ea in aëre audiri fa
cidens vtráque fit illicita,primò quando in malum ciebat:mediâ brumâhorrú amaniſſimú, in Cala
finem referunt. ſecundò quando ſcandalum ori ris palatio,arboribus,herbis, floribus,cantillatione
rur, eò quòd putentur hæc fieri dæmonum operâ: auicularum ,fubitò natis & auditis.produccbat: Si
quare non deberét huiuſmodipermitti,niſi circu quis pedem attraherer alterius, peslubſequebatur,
latores publicum & idoneum à Catholicis habe & homo innoxiusperfiftebat.In Sicilia Evnú pro
rent artis ſuæ teſtimonium . Tertiò fi quod inde ponút,fed ciusfucinusillud quo inter verba fiam
{piricuale veltemporale damnum corporisautani mam ore videbatur vomere , artificio quoque non
mæ immineat ipli circulatori,vel- Ipectatoribus. præftigiis planè tribuendam : nam in ore abditami
Ex hoc enim capite damnătur,qui fine neceſſitate nucem lulphure & igne plenam habebat, qua leni
velcaulà iuſtâ, lemortispericulo per lufum cxpo ter exſpiratione morå ,fundcbat flammam , vt ſcri
m Silu .& nunt " . bit Thomas Fazellus decad . 2.rerum Sicularum li.
Fumus in Ceterum Naturalis & Arrificioſ& Magiæ , duo 5.6.2.idem c.1 .lib.3.deca.1.mira refert de quodam
verb . ars
Nauar. ca.. funtvelamina;quibus fe occulere folet Magia Dia- c Diodoro , quem vulgusLiodorú vocat:hunc ma
15.num . 8. bolica , ſemper enim vel naturæ vim mentitur,vt in gicâ arte imbutum ,mirandâ præftigiorú machina
iis quæ de aftrorum influxu , & temperie hominis tione Catanæ floruiſſe.Is nāque potenti carminū ſuo
ſuperiore capite diſſeruimus:vel métitur artificiú ; rū vi homines in bruta animantia conuertere,omnium
vtin characteribus,imaginibus & huiuſmodi , de gue fermè rerü formas in nouas metamorphoſestrans
quibus diſputandum q. fequ . fundere longiſſimiſque à fe fpaniis aiſsitos, repentè ad
Nunc de præſtigiatrice quadam ,ad alia quæ po Veerabere poffe videbatur. Catanenſes praterea adeò
ſtea difierentur lib.2.9.8.Sapienter ab Vlrico Mo crebris laceſſebar iniuriis,ego cõiumeliss dehoneſtabal,
litore lib.de Pbytonicismulierib.animaduerſum fuit ut vaniſsima credulitatislaqueis circumuendi,ad cul
à Diabolo fic medium difponipoffe,vt voa res alia tûs ei pendendiſtudium concitarentur. Qucam capi
f
videatur : & talia experimenta phurima fieri à 10 tis reuscruci traděduseffet,eliciorū carminū prafenis
culatoribus : cùm autem ſatanas fitmagiſter ( ait)io fima arte è Catana Byzantiū ,cuiusimperiü eo tempore
culorūzneminidubium effe,quin ſubtiliùshæc Dia Sicilia agnofcebat ,& rurſus è Byzātio Caiana clıflorū
bolusoperari poſsit.hic , nunquam diſcipulus eſt manibusdilapfus,paruo tēporú'interſtitio ,per sërē de
doctior præceptore.Talis illa,de qua Niderius , in D juchi ſe iuſſi. Quibusveneficiis adeò populo factuseſtad
Formicario ,cap.demaleficis & corum deceptionibus; mirabilis , vt in ipſo quādă numinis potenusa elje rail,
Colonia ,inquit,citabatur virgo quadam ,quamira in errore facrilegoculiã facris debe!ū eiexhiberēt.Sed tă
confpe&tu nobilium feciffet,que artemagica videbărur dē à Leone Catanēji Epiſcopo,diuina virtuie ex impro.
fieri.mappamenim quandam dicebatur lacerajs, & uiſo capius ,frequenti inmedia vrbe populo ,in fornacē
ſubito in oculisomnium redintegraffe:vitrum quoddā igreā intečtus ignis incendio conſumptus eft.] Sic di
ad parietem à fe ia& tatum & :confraétum , in momento uina iuſtitia præualuit,& qui le iudicibus fortèmi
reparaffe & fimilia. Manus inquifitoriseuafit ex nùs iuſto zelo motus eripuerat,è lancti virimani
communicata . Bodinus notat , cos folere decem bus elabinon potuit.His fimilia præftigia narrabo
magicis præftigiis vnum ſubtilitatis ſeu agilitatis lequ . lib.6 . in prin .& quædã Cratiſthenicuidá tei
artificioſx actum miſcere. vt perſuadeant, quæcú buit Creſpecus ex Athenço, & aliis quibuldā eſt An
que ab ipfis gerruntur, citra præftigium ,ſolà dex tonij Gueuare EpiſcopiModonedēlis lib.z.herolo
teritate & arte fieri , procurant , vt quicquid for gý principū c.43.66 44. & meritò ſubdit, quod iam
tilegij admiſcent ,id lubtilitatis & agilitatis efle vi monui,iſtos ioculatores,quárúuis artificiofis ope
deatur. Amatſatan homines ad riſum prouocare, E rá dæmonú adhibere ; ideò legibus latis Franciæ
vt lætiac hilares imbibanc impietatem , fic præſti Reges S.Ludouicus,Philippus Auguſtus, & Hen
giatorcsiſti agyrtę,iocularij,miriones,circulatores, ricus 3.regno exultare tales ſanciuerút.Creſpet. de
ipfos iudices fæpe ad ineptam quádam letitiam & odio Satanæ diſcur.12.lib.1.Noftris téporibus Caſa
admirationem pertractos faſcinant, vt cuncta ipfis riú malteliu Parifiiscaptúfuiſſe,ſed aſtu carceribus
iocatoria tantum ,nec punienda videátur.frequens elapſum ferebant;idque ei Baxius inquiſitor inter
talium ſemper vbique prouentusfuit,& leges etiá cçtera in judicio obiiciebat; ſed cùm vrgeretur &
Bodin. in hodie in aulis quorundam Principum , allio & ci dănationémetueret;à gubernatore ,quitú erat,'u
dæmonan. ) cutâ nocentior . In Francia Triſcalinus coram Ca dicibus Eccleſiaſticis ſuſpendere iuſſis,ereptus , in
rolo IX . aliâ laudatoRege ; ex cuiuſdam nobilis, auiam irrepfit ; & ibimulta de nouo cæpit edere
ab eo remoti,torquejannellos ad ſe ſigillatim cun chartas lulorias in alterius eas tenentismanu, iple
Etis fpectantibus pelliciebat , cosque manu reci diftans, ſicmutabat,vt bis terque alia in eis figura
3

B appa
 M
IONVM CARV
'18 DISQ VISIT MAGI

apparerer :in alteramenſæ parte pofita vafa ad le ,Aea acceperunt:quæ per le vana & inania clle, deli
alliciebarmoto vitri tantum fruſtulo :cogitationes ciis & laminis agens,docuit D.Hieron... Fatentur e in vita
nónunquam diuinabat alienas,ve cũſparla laccari etiãaplimet Albertus Magnus, & Rogerius Baco- !S.Hilario
nis , circa
granorum minutorum in mélam magnâ multitu nus.Eft etiam in fide error , quod vnus dæmon fic med .
dine , quod quis ſibi granum mente delegiſſer in Rex Orientis , Alias Occidentis, & præſertim luo
dicabat ; etiam fi quis, in deligendâ re propofitâ , incrito ! fArti. Pa
rif.zs.
dubitaller,addebat hæſitationem ,& reſolutionem . Tertiam ſpeciem genuitaxioma quoddam Pro
iactabat quod alter eller electurus,id ſe diu ante lomæi , vultusinferiores celo ſubiectos vultibus cæle
prænouiffe, & aliamulta:propter qux tertiò in ius Atsbus ; & hinc intulere ſcorpios omnes terreſtres
ab illuſtriſſimo Archiepiſcopo Mechlinienſi , D. regi à ſcorpio cæleſti , piſciculos omnes fluuiatiles
Houio anno 1600. vocatus; cùm ſiſtere le pollici à cæleftibus piſcibus, hoc nugamétumn defendunt
tus eſſet , aufugit ad afylum omnium Antichriſti cum Ptolomeo permultis.Sed fuperiusiam ex par g Tertul
præcurſorum.Princeps ille ; qui præſtigiatorem iu te hoc confutatum fuir." nunc addo , fi tam potens lia. Alber
dicio , auctoritate ,non iure eripuerat ;vix biennium illa correſpondentia imaginariæ figuræ fuperioris tus , Ba
ſuperuixit , & florente ætate interiit;nec quicquam in hanc veram figuram inferiorem ; cur adiungunt faldus.
illipoſtquam malæ cauſæ defenſionem ſuſceperat, B ritus quofdam luperſtitiofos ? v.g. vt fi talem ex- h lup.c. 3.
poſtea feliciter in gubernatione cellit. Non impu pectas effectum , in tergo figuræ eum debeas in 19.1.
nitos vnquam Deus Principes finit , hoſtium de ſcribere ; ſi contrarium , in fronte , idqucficiendű
fenſores : quia nominatim vetuit,ne præſtigiatri aliquando manu dextrâ ,aliquando læuâ :figillum
cem quis viuere patiatur,Exod. 22 v.18. hoc eſt , vt modò fodiendum capite deorſum ,modò capite
Philo interpretatur ,noluit differri ſupplicium :ſed furſum , & cçrera dehoc genere . Vnde nihilve
ipſo quo coniuncta foret die interfici mandauit . reor concludere , cum Gerſone , & VVimpina ,
hanc etiam vltimam ſpeciem ſuperſtitioíam dam
QV Æ STIO I. natam eſſe.Fundantur enim hæc omnia in aphori
ImoMagico libri impij;qui inſcribitur A R BAGH
An vir characterum ,annulorum , ſigillorum ,aui
THEL Senyans in Septenâ 2.vbitraditur, quod
imagisum ſit,gualem Magicontendunt.
quando Deus nomina rebus vel perfonis impofuit,
Vm Magis fentiunt Prolomeus, Aphrodiſçus, fimulcum nominibus vires & officia quædam il
Porphyrius & alij Platonici,& ftultiſſimiAr lis diſtribuit: & ita caracteres ac nomina conſtella
CPor
tephius ac Thebith ; ex recentioribus Pompona ta (. h . Imagines fub ceriâ conſtellatione formate of
tius , Ficinus, Dulcis, & Anton . Mizaldus in Cen- c nominate ) habentvim non ratione figuræ vel pro
tur.Memorabil.ſed ſuperſtitiosè. nunciationis , fed ratione virtutis ſeu officij illius,
Verè & prudenter negaruntHippocrates, Ga qaod Deus ad tale nomen vel characterem ordi
lenus & quos citabimus infer. q.3.omnes. Sanè nauit. ] Hoc totum eft mendacium confictum ad
rem acu tetigit Tatianus Affyrius; cenfens, fi quid ftabiliendam hanc ſuperſtitionem .Nomina quidé
his efficiatur , id ex conſtituto fieri,dumtaxat quia Deus in fcripturis impoſuit fanctis quibuſdā ,my
dæmoneshæc fibi figna conſtituerunt,& quafdam ſterij lignificandi cauflà, & officio eorum , quo iſti
quafi tefferasmilitares , aut pacta conuenta,vt ho functuri , conuenientia :fed ipli nomini Deus vim
mines folent verborum certas formulas . Moſes effectiuam nullam indidit. Animantibus verò cun
2.Do &tor. Maymon pronuncial ",mendaces & ftultos eſſe, ctic Adam nomina indidit,non Deus.
qui ſoli figuræ , ſoli ſcripturæ ,ſolis denique linea Par ratio eft de annullis & figillis Magicis , quá .
6.72 .
mentis,aut vocibus aëre fracto natis,tantam mira tumuis pręferant ſpecioliſſimanomina Raphaëlis,
b D. Tho. bilium poteſtatem adfcribunt,conſentiunt Medici, Machabæorum , Salomonis ,Elizei,Zacharia ,Có
22.9.96.a. Theologi,& luriſperitinoftri'. ſtantini, & quorumdam ſanctorum :quibus nomi
2.& 4 .
Notandum ex Conrado VVimpinâ , “ Magos Dnibus etiam interuenit blaſphemia ,dum hoſce lan
cótra gét, triplex genus imaginum feu figurarum habere. ctos fingunt nefariè Magicis initiatos,item quia fi
105.& ibi Qubuſdam adhibendas docent luffumigationes gnum crucis , quo in ligno vicit ille Magnus Imp.
Ferrar. & incantationes, & per quinquaginta quatuor an annumerant ligillis fuis dæmoniacis.
Silu . verb. gelorum nomina exorciſationes, & alia, quæ per Denique cercò tenendum quando effectus ali
ſupereſt.q. fida lunt & manifeſtam continét idololatriam.pri quis ſequitur vſum characterum , annulorum , fi
lus de fu- mò quia hæcnomina nó niſi à dæmonibus potue gillorum vel imaginum :quod fieri interdum con
perſtic.pa. runt accepifle ( quod Cardanus fatetur . ) Secun tendunt':id totum à dæmone fieri, qui conftitura- 'iPlato 2 .
3. Marti- dò ,quia dicere quòd tales funigationes honorent rum à ſe nugarum credulitatem conatur, vel de de Repub.
nus.de Ar. Deú ,autDeo placeant,eſt error in fide:dicere auté nouo mentibus inferere , velinſertam profundiùs nus lib.10
fuperftitio quod talibus vei, non fit dæmones facrificio ho & ftabiliùs infigere. c.n.Philo
nib . Con- norare, & ideò damnabiliter idononctpeveiv ,etiá eft Porrò vt nugacitasHermetis & fimilium de- ftrat.lib.z .
dronchus error. Vtrumque definiuit Facultas Theologica prehendatur, vel ab indoctis,decerpam nonnulla, virg Apol
lib.z. de Luceriana . Artic.io . & 11. ex Italico lib . Ludouici Dulcis : qui non vcili exé- phus lib.8.
morb . ve
nefic.ca.i. Alterum genus imaginum ,caracteribus & fcul- E plo fictitij Salomonis & Hermitis ſigilla in lucem antiq.c.2.
BoKelius pturis innititur , barbáris & peregrinis , in quibus edidit , deceret potiùs in Eccleſia Catholicâ talia
libr. de funt nouem caldariæ , & nomina quatuor princi obrui ſilentij cinere,quàm typis ta ſplendidè euul
philtris ci gari. Aiunt ergo nugoncs : Quigemmápoſſideat,
Vairus, pum huius mundicardinum ,& ter ſeptem nomina
Anan . & ex Mahumeticis deliriis Arabum decerpta:quas il cuiinſculptus aries , leo , vel ſagittarius , cunctis
alij. 1. figurasauctoribus tribuunt Germoni Babyloni eum gratum & gratioſum fore : cui virgo , taurus
c lib .de ſu co,Hermeti Ægyptio,& Thori Græco: cales etiam capricornus,huncreligionis amplectendæ auidum
perſtit. ca. numerant quatuor Salomonis annulos. talia cun effici; cui gemini,libra ,aquarius,hos amicos fidos,
pen . & vlt. Eta
li..6 . de patet annumeranda primo generi ſuperſticio legum tenaces, & concordiæ ſtudioſos fore ; con
varietat. ſorum & execrabilium ;nec vim vllá habere poffe, tra cui cancer, ſcorpius,piſces,ijs inſerendum amo
niſi à dæmone;quo Doctore & Dedicatore miſeri rem ,iniquitatis, leuitatis,mendacij:cuiSaturnicha
racter
 LIBRI I. CA P. 11. 19
racter, is gliſcens robore; cui louis ,amabilis,fortu-, A , ſanctus doctor. d.cap. 104. conceflerit , imagines
natus,ad ſummoshonores prouehendus, cuiMar haſce virtutem aliquam de cælo habcre, quatenus
cus,inuictus ; cuiSolis, opulentus;cuiVeneris, im ſunt imagines , & rem conftituunt in ſpecie artiti
merlabilis , & omnium compos votorum : idem , ciali.Refpondeo D.Thomam cùm eo capite has fu
cui Lunæ . Quid multa?nulla eft imago ſtellæ , cui perſtitiones impugnet,hoc tantùm ex perfonâ ad
non peculiaris efficacitas inhæreat. Mitro ſtellas, uerfariorum dixifle,quaſi dicat;licettibide imagi
draconis figura,lætum facit ,& diviteni;aſtrolabij, nibus id concederem , de characteribus tamen hoc
Fallam forer.
fatidicum ;idem (ride)aſini,ſi chryſolitho inſculprá:
ranæ inimicos ad pacem , amicos ad odium impel Quartò ſubdit , videri durum & difficile cos o
lit;cameli, dæmones cogit,& c.becille lib.3.de gem mnes damnare , qui talibus vtuntur imaginibus.
mis à c.6 . vfque adc.oli. Sinugabatur, certè craffè Refpondeo ,ſtultorum eſſe numerum infinitum ;idcò
rider Prælatum illum , vnum ex Ecclefiæ cardini fufficere quod reverâ res fitmala, & ſuperſtitioſa
bus,cui opus inſcribit:G ſeriò ,non habeo quîexcu Hactenusfufficiant dicta : plura fuppeditant, qui
ſem ,cùm ea quæ ſolius Dei ſunt ; infundere,pro ex profeſſo dehac re'. 1 Langius
d.epift.3 4.
phetiam , & religionis ac fidei amorem , tenacita Medina d .
B
témque & fimilia, tribuit aſinorum & liderum fi. QV ÆSTIO 11. cap:7.fol.
72. Ana
guris:Nonne hoc eſt ſuadere, vt relictis bonis arti
An numeris arithmeticis autmuficismagica vis nias d . lib .
bus, & ftudiis Ethicis ,demergat ſe humana curio 4. Carda
vlla infit?
litas in barathrum ſuperſtitionum , & facere, vt nus li. 16 .
cuique fit Deus annulus ſculptus qué dextra gerit? Atres Orthodoxi paſſim denumerorumcon de variet.
Sed aliâ ex parte negotium faceſſuntPompó . Pate l
nexione & li.18. de
multa philofophantur : iidem tamen fubtilita
t.
nat. & Caietanus.Ille,cùm obiicimus, pentagonos dumtaxat , in hac proportione & connexione nu- Ciruelus
circulos , & alia huiuſmodi figna aur characteres, merali, diuina quædam inyſteria contemplaban- fup.& Bap .
dumtaxat eſſe , qualitates quaſdam quantitatis : i tur,nec vllam vim naturalem , vel Magicam ,nume- Segnus
pſam verò quantitatem ',non elle principium ope risiplis, quâ tales ,tribuebant. Pythagoræi verò & de vero
ſtudio
ratiuum :Reſpondet,non efle figuram principium o Platonici,putidè luperſtitioſi in hac re fuerunr. Sit Chriſtia
perationis , ſed tamen ad operationem plurimum Conclulio , Numerus ,quâ numerus eft , nullam no c.7 .
conferre : fic eniin deformem materiæ figuram . neque naiuralem , neque ſupernataralem vim operandi
hominis animo triſtitiam , ſpecioſam verò eidem с continet . ] Hanc qui neget , philoſophum negat
gaudium adferre. quod fine ratione ab eo dicitur, Andr.Laurentius lib.8.hift.Anatom.9.10 . &
pro
quia Magici characteres, nihilnequepulchritudı. bat optimè Leonard. Vairus lib . 2.de faſcino cap .
nis, neque deformitatis notatu dignæ,aur idonea 11. & Catholici cæteri, ad vnum , concedunt:præ
ad has paſſiones gignendas , habent. Quod cùm ſertim ,quotquotnumerum , nihilreale eſſe à rebus
ipſemet videret Pomponat. tandem confugit ad numeratis diſtinctum contendunt. quid enim o
creduliratem iis vtentium . Verùm credulitatis not peretur , quod ipſum folummodò imaginarium
maior vis eft,quàm imaginationis ; de qua vide di eft: fed & ab illis concedenda concluſio , qui vo.
eta præcedenti capite. lunt eſſe aliquid reale rebusnumeratis ſuperaddi
Caietan.vt eratacuto ingenio & peracri , vltrò tum . Fatentur enim ,numerum eſſe quantitatem :
k 2.2.7. etiam communem ſententiam nonnollis laceflit k. quantitas verò per ſe non eſt operatiua , niſi fortè
96.2.2 . Primò ſic ratiocinatur.figura,licet nó ſitipſum motus localis,de quo nunc non agitur. Denique
principium operationis,eſt ramen comprincipium . quæcumque de figurâ diximus, eadem in numeris
ergo,ve eit figura,habet peculiarem effectum.An locum obtinent.Numerus enim , eſt quantitas dif
tecedens probat,tum quia in artificum inftrumen crera ;cuius,quàm continuæ , pon poteft effemaior
D
tis efficit figura, vt illa ſic, vel fic operentur : tum efficacitas.
quia ferrum latum fuper aquas feriur , quod fi in Cur igitur (dicat aliquis ) annus climacteriçus
formam aliam contrahas,demergetur. Refpondeo , homini lolet eſſe lethalis , & octimeſtris partus
figuram effe comprincipium in moru locali, & o minimè vitalis : fi non aliquid momenti numerus
perationibus quæ per huncmotum fiunt; vt ſunt habet ? Quoad partum octimeſtrem ,id contingit:
variæ diuifiones continui per dolabram ; per mal quia ſemen humanum multiplex eſt. quoddam
leum ,per aſciam ;per ſerram :non verò in operatio perficit færum ſeptimomenſe , & tunc fæcus poſt
nibus , quæ fiunt per alterationem : neque id pro fextum menſem conatur exire: quod finon reperit
bant eius confirmationes : quarum etiam vltima magnam reſiſtentiam , tunc validus exit & robu
fortaflis falla eft.vix enim ferrum in tantam latitu ftus;li verò reperit,continua illa menfis pugna de
dinem queat extenuari , vt porofum fiat, & aquis bilitatur, & octauo menſe debilis atque inualidus
immerfabile.Sed eſto fiat,erit non ratione figuræ , admodùm proditin lucem . Aliud femen perficit
fed ratione quanticatis , quæ rc non differt ab ipsâ fætum nono tantùm menſe , & tunc fætus ante
tubſtantiâ, fecundùm multos. quæro enim , quâ fi huncmenfem non conatur exire , ſotérque adeò
gurâ velit eſſe ferrum ,circulari,quadrâ ,an penta- |Erobuſtus efle , vt impedimenta cuncta contraria ,
gonâ : fi dicat,hæc vel illâ : inferam idem fore ſi aliâ vel einon refiftant, vel per reſiſtentiam , quando
fie formata lamina;æquè tenui & latâ figurâ : quod mater vterum fert diutius , non admodum debili
indicium eſt nihil operari figuram.fidicat qualibet tetur. Vide Hippocratem lib. de OEtimeftri partu ,
in figurâ (ufficere illam extenfionem & diductio quem tutius hac in re ſequeris , quàm Academicos
nem ferri ; certè fateaturneceſſe eſt, à figurâ học ad numerorum vim ſuperſtitiosè confugientes;
non pendere. non minus enim differunt extenfio quorum dicta inuenies in opere erudito Fabij
quantitatis, & figura quantitati extenfæ iinpreſſa , Paullini lib.6 . Hebdomad .c.4 .Hippocratem ſecu
quàm albedo à luperficie parietisdealbati. rus idem refponditAndr.Laurentius lib.8. hiſt. A
Secundò adfert fundamentum illud tertiæ fpe natom . cap . 9. & q . 30. Annorum climacterico
cici imaginum.quod iam exploſum eſt. rum ratio , vt & Criticoruın dierum , potiſſimum
Tertiò prætendit auctoritatem D.Thom . quaſi pendet ab humorum & complexionis, quæ in ho .
B minibus
 DISQVISITIONVM MAGICARVM

minibus ſunt,ratione ac periodo quadam naturali: A , iuuari , de quibus egerat Laurcntius d . libro 3.
Nam ad mulicorum numerorum vim confugien cap . 7. & 8.
tes Pythagoræos , & ad Arithmeticos calculos re Cur denique quilibet ſeptenarius fuum habcat
ducentes alios , aut aſtrologorum planetarias nu indicem ,nempe quaternarium , caulam ellu com
gas prouocantes Aſtrologos accuratèrefutat And . mune phyficis & arithmeticis axioma , partes de
Laurentiuslib.3.de criſibus , vſque ad cap . 8.Fra ſuis proximis totis iudicare : vt cum architectus ex
caſtorium , qui lib.de cauſis criticorum dierum o fundamento parietes, ex parietibus tectum futu
innia retulit ad motum humorismelancholici, re rúm ,totámque domum colligit. Seprenarij partes
fellit idem cap.9 . & 10. & poftea tandem cap.13 . in quas proximèrcfoluitur duas elie :quatuor ſci
ſuam ſententiam proponit,cauſas elle duas , mate licet,& tria:Sed propinquior eft quaternarius , in
rialem & efficientem . Materialem eſſe quemlibet dicabit ergo quartus feptimum : & vndecimus,qui
humorem noxium quantitate vel qualitate peccá ſecundæ feptimanæ quartus eſt', decimumquar
tem . Efficientem cię duplicem , vniuerfalem & tum ; & decimusfeptimus , qui tertiæ lipemanx
particularem . Vniuerſalem & remoram efle cælú , quartus cſt ,vigeſimum . Quinetiam quartus dies
cuius vires ferè omnes Luna excipiat, & nobis co- B ieprimanæ medius eſt,parique cum extremisiun
municer.Particularem & propinquam eſſe ipſam girur ſocietate,ynde fit , vt ſiprimus diesmorbuna
naturam , quam Hippocrates vocat calorem infi diſcutereaggrediatur , ei finem quartus imponar:
tum ,Galenus facultatem corpus diſpenſantem , alij Si primus nihil tenter, ſed quartus morbum iudi
temperiem fiue fpiritum vocant:quæ ſic motiones care aggrediatur,leptimusfinem imponat.]Hacte
ſuas ſtatis circuitibusperficit, quafi ratione vtere nus ille Regis Chriſtianiſſimimedicus.
tur : quod fi aliquando errat , id à materiæ vitio Ex dictis fequitur, ſi quos Pentaphylliherba ef
procedit,eam contumacia ſua vincentis. fectus habcat,non ipſi-quinario,fed fubftantiæ fo
Itaque quod tardior vel celerior ſit criſis , id liorum , tribuendos. Superſtitioſum autem ellc,
partim materiali, partim efficientí caufæ tribuen quod vnum eius folium ephimeram , tria tertia
dum . Si enim humor ſit temperamento calidus, nam , quatuor quartanam fanent, item quod hclio
ſubſtantiâ tenuis ,& qualitate benignus , facilius à tropii grana tria tertianæ , quatuor quartanæ pro
naturâ domaci , celeriùscoqui,& excerni : Sicral ſint; item alia , huiuſinodi in medicinis per liga
ſus, frigidus & contumax , difficiliùs. item à vali menta ſeruarimalo excmplo folitis . tale quoque
diore naturâ,citiùs;à debiliore;tardiùs coqui. C fuerit arbitrari pilulas ſev carapotia impari nu
Quod autem nunc pari,nunc impari die contin mero plus prodeſle quàm pari, licet æquali præ
gat criſis,id à ſola materiali caula prouenire,nem beantur quantitate. Misſici numeri vimagna pol
pe peculiari humoris cuiulquemotu ; bilem tertio lent,non vt numeri. fed vttonorum varietate , &
quoque die moueri,pituitam quotidie,melancho ſonimodulamine fuauiter animú afficientes: qua
licum humorem quarto die. Ergo biliofos n.or de re mox plura. Sequitur etiam ex dictis vanos
bos omnes imparibus iudicari diebus , cæteros elle ac ſuperſtitiofos , qui vim aliquam inefle vo
quotidie ex paribus : quia iiſdem diebusmorbiiû lunt certis pſalmis:co quòd certo numeroſintcol
dicandi,quibusmouentur. Huius quotidiani, ter locati,& cos credunt efficaces, vt profperè cæpta
tiani, & quartanimotus cauſam non minusoccul legentiſuccedant, vel vt grauibus periculis libe
tam eſſe quàm magnetis aut catharticorum ſunt rentur,vt Plal. 1. Beatusvir : quia vnitas eft quid
proprietates . perfectum , quaſiverò ſeptenariis & ſenariis , &
Quod deniquc ſeptenariis tantum perfe&tæ & quinariis , & ternariis ſua quoque non fit perfe
ſalutares criſes perficiantur , id totumn efficienti ctio.Dicunt etiam Pſal.1o .In Domino confido, feli.
caufæ tribuendum . Natura , (inquit)definitum ſibe D cem effe,quia denarius numerus eft bonus:& quia
elegittempus, quo motus fuos & criſes perficri. Tempus centenarius ex decies decé conflatur , idcò adhuc
illud fola experientia (quam ſolam Hippocrateste feliciorem effe centeſimum Pfalmum , Miſericor
cutus,vtdocuit idein cap .1 1.) Seprimo die ,decimo diam & iudicium , Rcfelluntur, quia denarius, aut
qu.17le ,vigefimo,perfeClas & falutarescriſes fæpè con centenarius,quatenus numeri ſunt,bonitatem rea
lingere:Sunt igitur prafixi illi dies, & à naiura ordi lem nullam habent. Nam nec phylıçam ,nec ethi.
rats.Cur autem ſeptenarium potius , quam alium nu cam bonitatem habent , fcd artificioſam tantùm
merum , ſibi pro delicýs elegerii natura : Faretur id ab imaginatione numerantis procedentem , quæ
altioris cſſe contemplationis & Theologicam red non obcinét vllam in corpora , ſeu res quæ nume
dic rationem . Hoc ideo factum , quia rerum omnium rantur, cfficacitatem . Deinde in Hebræo fonte a
Parens arCreator Deus eam Natura legem impo lius eft ordo Pſalmorum , quàm in verſione Lati
fuit.Nam & dici feprimo benedixit Deus , ó cum fi na:ergo quipſalmus felix çit fecundùm verſionem
lijs:// rael stanquam celebratiſſimum commendauit,eos Latinam , infelix erit fecúdum fontem Hebræum ,
Seprimodie poft abfolutam vniuerfi istius , quod oculis quod elt dictu abſurdiſlimnm : vel , dicenti He
cernimus, creationem ,quieuitab operibus fuis. Natu- Ebraicè vnus erit felix, & dicenti Latinè alius: quod
ram ergo cựiuſque particularem criſes ſeptimo æquè ridiculum . Meritò igitur hos numerarios
quoque die perfectasmoliri, nec eas alio vnquam pſalmiſticos damnat Ciruelus Darocenſis p . 3. de
aggredidie,nili auc impedita aut laceſſita fucrit;& ſuperſtitionib.c.6.in fine.
ideo propter huiufmodi impedimenta , nonnun Cęcerùm fraus & dolusMagorum numerario
quam intercedentibus diebus ſeu intercalaribus rum'ex eo quoque deprehenditur , quòd Archi
criſes fiunt ( de quo idem egit lib . 2. à cap. 13. & magus ex Proclo tradidit :non agere ipſos de nu
hoc lib.13.cap.is.Particularem denique hanccau mero tenſili & materiali, ſed de formali ( vt vo
ſam ab illa vniuerſali efficiente ,nempe cælimotu , cant ) & rationali. Erenim ratio formalis numeri
iuuari; vt fi aliquando accidatlunæ feptinianas cú nihil eftaliud quàm illud ipſum , quo plura indiui
ſeptenariis morbis concurrere , criſis inde ineritò dua,plura funt & ab vnitate recedunt , quod fiue
fęlicior faciliórque ſperetur. & hactenus rantùm) fit pura negatio , fiue quid pofitiuum , certè nihil
Galeno in libb . de diebus decretoriis Aſtrologos ad opcrandum efficax indiuiduis adiungit. Nimi
ruin
 LIBRI I. CAP. IV . 21

rum nebulones,ſub hac voce formalis numeri, ali- A contrahe Mufarum cantu , etiam in nocturna gitete.
quid occulunt, quod ad ipſam dæmonis ex pacto lib.28.c.22.Cuiusrei,quamuis noftcr amicus ,de
b lib . 1. operationem pertineat. Confirmatur hæc conie relitterariâ ,vtquioptimèmeritus,creat rationem
leferul.de (tura vehementer,quia priſcihæretici, quinume non quærendam , íed efie anılcm quandam vero
is rum opinionem :tamen ,quia deferpentinincan
cap. 46.£ - non ſemel fuerút. DeBalilidian id Irenæus pro tatione nonnulla in S.S.mentio cft ,et olendam lıb .
piphá hæ . dit poft quem cereri“.idem deMarco conſtatve reg.videtur ratio diligenter inucftiganda.
ref. 24. & tuntiffimo illo heretico,“& deGnofticis omnibus". Inprimis arbitror,diftinguendum inter modos
ali .
d Irenæus Caurè igitur legenda, quæ , deefficacia imparis muficos, & fulurrosmagicos,feu mala caimina:his
lib. 1.c.12 numeri,maiore, quàm paris, congerit,nec ſatis di nullam vim inefle natui aiem ,fcd dæmonem ex pa
e Irenæus gerit,Petrus Gregorius in Syntaxiartis mirabilisk: cto ſerpentes loporare,vrnas d.fingere,& quæ ta
lib.2.c.27 .
qui, quod eam ſententiam tribuit orthodoxis pa lia faccre : illis vim phyſicam inefle . Veverò intel
flib
10 . . 15.C. Tubus D.Hieronymo, & Cypriano,magnam illis ligamus,quæ & quanta inſis,rurfus diſtinguendum
iniuriam facit. cúmque loca corum nulla citet, inter ea,quæ ſentu prædita, & quæ fenfus expertia.
B
meritò vanitatis in ea re arguitur, dum , quod pa nā nihil dubito animalia fenfu auditûs prędıta,mu
tresdeimparisnumerimyſteriis , ( quòd vnitas, & ſicis modis capi polle, & catenus admileum quede
Trinitas in ſacroſanctâ cernantur Trinitate ) & mirismufices cffectibusadferunt prædicti pocta ,
præftantiâ differunt:hoc ille , ad neſcio quam vim & , vt iple air, ſenilem recilans fabulam Martianus
phyſicam ,cum Agrippa Mago & hæretico, quem Capella lib.de Misfica.Nam quod FabiusPaullinus
patribus teftem adiungit , ne quid dicam grauiùs, ea vulc vlteriùs obrinere,non credo: Sed in iis ,quæ
inconſideratè retulit: Vide D.Hieron.apolog.pro ad animantia aurita pertinent,veriſimilia fateor; ve
libris contra louinianum fub finem , & deprehen & in Eufebii verbis de laudibus Contantini;quæ ve
desmeritò hæc à medicis , & ab Hieronymo, Ori Lò ad inſenſibilia , reiicula & rcdicala puto , vtde
genem ,Tertullianum , Cyprianúmque citari, qui faxis & filuis , & c. Et ideò argumento Plutarchi
bushoc PerrusGregor. impegit. videndum etiam in Sympoſ. & Solinic. 7. Polshift. quo ab Arionis
ne quid vanæ ſuperſtitionis haurias ex libro Fabij delphinc.d Megarcoles vel Thebanosmuros ar
Paulini; Denumero Septenario : nam quæ ille,non guinentantur,non aſſentior.capi carmine fera po
tam ex fuâ, quàm Platonicorum ſententiâ ; pluri tuit, faxa non potuere.Nibilominùs cenſer vit ille
maretulit , ca Catholicæ Theologiæ parùm funt C doctus, diſputandiſaltem ( vt ait ) gratia oſtendi
De vimu conſentanea , vt quod illimuſicis numeris Magi pofle,hanc attractionem filuarum & faxorum ve
fices. cam vim ſatis apertè tiibuerunt. Nam quæ de vi ram fuiſſe :Scd poftea fol. 184. proteſtatur, ſe quæ
muſices commentipoetæ , illa Platonici in Numne ad probandum affert omnia ex Platonicorum lo
rorum , quà numeri, virtutem tranſtulerunt, Scri lummodò inente afferere;nec aſſentiri,niſi quaie
pſerant de Orphei muſica ; illam dæmonibus, ani nùscuni ſacroſanctæ Eccleſiæ ſanctionibuscölen
mantibusbrutis ,faxis, arboribus imperalle. Sice tiunt.Prudenterhoc & cautè,libi:melius etiam aliis
nim Ouidius,de arboribus; cauiflet, fi poftquam poëtarum illa & Platonico
----.gua poſtquam parte refedit rum deliria, tam diligenter & calidè aliquot capiti
Dis genitus vates, do fila fonantia mouit : bus propofuerat ;cenſuram ſingulis ſeu antidoiú ex
Vmbra loco venit:non Chaonis abfuit arbor, Catholicæ Theologiæ apothecâ appofuillet , ne
Non nemus Eliadum ,non frondibus eſculus altis, phaleratis illis dictis minùs eruditidecipiaotûr.Nó
Nec iilia molles,nec fagus innuba laurus. fecit : quare nonnullum precium operæ futurum ,
Vos quoque flexibiles hedera veniftis, una fi coner præſtare,quod ab inſtituto noſtro minimè
D alienum arbitror : ſtrictim tamen & indicando,
Pampinea vites, els amictæ vilibus vlmi,cc.
Metamorph . lib . 1o . & Seneca Herc.Fur.addit de quid in eius argumentis lectori cauendum .
dæmonibus,feris, & faxis, & fluuiis. Primum o.s.citat poëtas, & quos cicaui ſcripto
Que filias,e aguas,faxaque traxerat res Ethnicos ; quibus quatenus credendum , non
's,que prabuerar fluminibusmoras: repeto.Nec NicolaiVicentinimuſici verba perti
Adcuiusfonitum conftuerant fera, nent ad fabuloſa illa de Amphione& Orpheo ; ſed
Mulcet non folitis vocibus inferos. ad veroseffectus , quos veteres memorarunt:nec
Ventos addit Horatius. Steuchus Eugubinus in Plal. 67. initiò aliud ad
Vnde vocalem temere infecute fert , quam nudam fabulæ Threiciæ commemora
Orphea filua: tionem . Hæ quod ad auctoritates ab eo citatas
Arte maternâ rapidosmorantem ſufficient.
Fluminam lapſus, celeréſque ventos . Cap. 6. 6 7.modos proponit omnino ſeptem ,
demanibus , & dæmonibus idem tradidere Virgi quibushæc mira Orpheus facere potuerit; quos
lius 4.Georg .& 6.Æneid . Ouid.Seneca,Horatius, priuſquàm diſcutiamus, illud mihi fpero neminem
Propertius, & hæc breuiter complexus Manilius, E | fore quinon concedat :non qui probat fieri potuil
adinxit de lideribus. ſe,eum continuò id factum euincere. quid ; qui ſe
Atlyra didactis per cælum cornibus inter demonſtraturum id pollicitus,ne probabiliter qui
Sidera confpicitur ,qua quondam ceperat Orpheus dem ( aut fallormagnoperè)id fieripoſſe probauit,
Omne quod attigeratcantu ;Manesqueper ipſos niſi vltimâ ratione, quę ad muſices vim nihilomni
Fecit iter domuitqueinfernas carmineleges. no facit. Et principio fundamentum locat omnium
Huic fimilis honos, fimilisque potentia caufa: modorum ,quod eft huiuſmodi.monetur cælum har
Tunc filuas,& ſaxa trahens,nuncfidera ducit , moniâ,& potiſſimum ipſi planeta.quid ficum Ariſto
Etrapit immenſum mundi reuolubilis orbem . cele id negem ? nonne delebitur tota ædifici deli
Ecce ve vim muſici numeri porrigant in aquam , neatio ? agam benignius.eſto. quid tum ? hæc Har
aërem ,terram ,cælum ,ſidera , & inferos. Sed & il monia,iplo Proclo & Platonicis aliis teftantibus,
lud inucnio apud Plinium de cantu ; Figlinarum o non eft renſu corporco perceptibilis , ſed animo
pera multirumpicredunt tali modo;& de ierpentibus tantú acmente ; cuius qui faxa & arbores expertos
cffe

.
 22 DISQVISITIONVM MAGICARVM

effe neget , cautes ipfe fit profectò & caudex.¡ A mero,pondere, & menfurâ diſpoſuit. Quod vlte
Deinde,ait,inferiora omnia fubie£ta eſſe planeris, Ó riùs Anton . Mizaldus tetenderit lib.de huononia
à ſtellisvim accipere. quod , quia nimis indefinitè, cæli ở terre,factum ab eo,nec piè,nec philoſophi
& vniuerſim dictum ,certè negamus.probat expe cè.Quod Macrobiusafferit,Muficâ capi omnequod
rimento florum & herbarum ; quæ ad lunæ incre viuit :id ſidemuſica ſonicorporei & veri loqui
menta & folis conuerſiones mutantur , mouen mur;non nifide illis creaturis verum eft,quæ fenfu
tur,creſcunt,marceſcunt ; animalium quoque quæ auditûsverè prædita ſunt: ſidemuſicâ capiasmcta
ſiderum naturas ſequuntur ; & lapidum , quorum phoricâ vel imaginariâ aut fpeculatiuâ illâ,quæ in
cadem lex eft , vt Heliotropij qui ſolem imitatur, nudâ quadam proportione quantitatiuâ poliça eſt ;
Selenitis qui lunam ,Helioſelini qui vtrúmque fi nihil ad Dionyſium , quod aiunt, nain ſaxa, &
dus ,magnetis qui cynoſuræ . Quæ tamen omnia filuas talis inuliça ,non niſi imaginariè & meta
dicimusad occultas quaſdam qualitates , iis rebus phoricè duxerit.Mundi anima quadam , animari o
inſitas , referenda.nam fi non pender hoc à pecu vivere quacumque in mundo ſunt,eſtmerum figmen
liari naturâ lapidum ,animalium ,fruticum horum ; tum gentilium philofophorum , in Theologorum
ſi hoc totum oritur à ſubiectione illâ inferiorum Tcholis iampridem damnatum :cùm nulla fitmun
B
corporum ad ftellas ; cur non cæteræ herbæ , ani di anima ſegregata à formis ſubſtantialibus rerum
malia , lapides idem perpetiuntur : fed pergit, & fingularum.Si laxa viua ſunt,vtvoluere poſt Tha
admirandos ſympathiæ & antipathiæ memorat letem & Timæū Philoponus lib. 1. de anima & a
cffectus , & contendít eos inde naſci, quòd omnes lij, & multis Paulinus c.6.nititurprobare; viuunt
res naturales à ſtellarum radiis illis dicatis,peculia animâ propriâ,non communi; & propriâ,quali vi
ri charactere virtutis earum participe inſignian uæ ſunt arbores ,vegetante dumtaxat , nó ſenſitiuâ.
tur; & fuperiora corpora in hæc inferiora vires nec aliud vel Hippocratis libr. de natura pueri, vel
ſuas infundant: cogor repetere nonnulla ex cap.3. Plotini4.Ennead. 4. argumentis probatur. Quale
9.1. & leuiter iterum delibare,fateor cælorum or verò illud ,& an Ecclefiæ tolerandum ?ftellas viſu &
bes & aſtra nonnihil influere virium in res infe rationepræditas,quod dicitur fol.198.cuiusdogma
riores ; ſed non quiduis promifcuè cuiuis, verùm tis fallitas erronea doctiſſimèab Eſpercxo lib.de
pro naturâ ſubſtantiæ fiue eſſentia cuiúſque rei, animatione cælorum antèmultos annos fuit demon
aptè & diuerfimodè, & præterea pro diſpoſitione ſtrata. At lapides varij variè à ftellarum radiis mo
quoque qualitatum , & conditionc fingulorum in
С uentur:vt ſelenites,quinon folùm figurâ & colorib .
diuiduorum . Sic enim ,non adamas , ſed magnes lunam imitatur, ſed etiam motu:illam enim vſque
conuertitur ;non ad Orientis viciniora figna , fed ſubſequitur , vel potiuscum illa circumfertur : vt
ad Arcton . Si cynoſura influit in magnetem quiz magnes, quivim quoque motum aliis tradendi, &
inferior; cur non in ferrum ,plumbum ,aut alios la in alios transferendi accepit; ve pantaura,lapis ab
pides : Deindemultò præſtantioris eſt efficaciæ , Apollonio inuentus , qui ceteros ipſe lapides tra
vim attrahendi tribuere alteri : quàm ipſum illud hit;vt androdamas,qui argentum ,æs, & ferrum ; vt
attrahere ad fe.verbi gratia,efficaciore influxu in lapis ille Cyzici fugitiuus , quem Argonautæ pro
digeret cynoſura,ad dandum magneti vim ferrum anchorâ vſi ibi reliquerant, & Cyzicæni è Prita
alliciendi, qràm ad attrahendum ipfum magne næo læpè profugum plumbo fixerunt: vtautomata
tem . Nec fequitur,magnes attrahit ferrum , & ma varia Boetij & aliorum ,quæ motum hunc accepe
gnes attrahitur à cynolurâ ; ergo magnesvim fer re à radiis ſiderum , fele in loca & corpora iſta in
rum attrahendiaccepit influxu cynoſuræ . Quæ feriora penetrantium , & in ea agentium : ſicut et
poteſt eſſe tanta vis efficaciæ fiderum , vt in res iam obiectâ imago in ſpeculare vitrum , & paries in
adeò differentes ſpecie ac genere ; ventos, fluuios, vocem reflectendam , & ignis in ſulphur atque ef
montes,filuas,laxa,dæmones;muficum ſonum fa- | D cam .Hæcille:quæ mea ſententia nequeunt dimo
ciantefficaciter hæc omnia imperio quodam ope uere. Nam fine neceſſitate vlla hiradij conftituun
rantem ?quo pacto idem lonus vnius citharæ tam tur,quos aliàs refutauimus. Automata illa, cùm fint
diuerfa potuit attrahere?fruftrà confugias ad fym artificiofa, ab artificio humano per certa quædam
pathias & antipathias : nam hæ non defluunt ex ſi inſtrumenta mathematicis fulta proportionibus,
deribus , non depluuntur ab orbibus creleſtibus, tendiculis ,rotulis, & c. vim acceperunt ,non à ſtel
fed ipſas rerum differentias & fpecificas formas lis, & ab intrinſeco , non extrinfecùs patiebantur,
conſequuntur . At quæ de peculiari illo charactere & mouebantur: vt cernere eſt in illo B. Franciſco ,
aſtrorum Platoniciiactitant;ca Thcologi(hoc eſt & aliis nonnullis , quæ ſereniſſimus Archidux Au
PhilofophiChriſtiani) vt commentitia , & deſu ſtriæ ,dux Styriæ , Carinthiæ , & c .Ferdinandus Ca
perſtitione vehementer ſuſpecta , iampridem ex roli F.Ferdinandi N.maioribus ſuis religionisze.
ploſerunt. Nos ergo iubcamus illa valere , quia lo,& virtute,digniſſimus,poſſidet.Ignis agit in ſul
Catholici fumus, quia fuperftitionem deteftamnur. phur & in eſcam ,nó in alia , quia alia carent diſpo
Quæ addit ,maiorismomentinon ſunt.Nec enim fitionibus ad fubitam inflammationem requifi
na uralis Magia, cùm vult fummis infima ineffe , & | E tis.Specula redduntimagines ſola ſuperficiei poli
in imis latere fumma; tam confulum chaos voluit tura diaphana, & fplendida æqualitate , per con
inducere, vt cunctis imis omnia fumma, & cuncta gruam incruſtationem terminata. Echo ſola vo
ma luminis omnibus velit ineſſe; ſed quçdam qui cis repercuſſione relultat : & hæc omnia promi
puſdam :nempe iis, quorum formæ ſpecificæ ido ſcuè obtinent, quouis planeta , aut ſidere domi
neæ funt,ad lummorum influxusrecipiendos:quæ nante. Quod & in magnete,androdamante,pantau
conditio infenfilibus iftis deeft. Vnus eſt ac folus ra, & aliis lapidibus deprehendas. Vnde paret non

Deus;in quo vno cætera omnia excellenti quadam à cæleſti corpore , ſed à propria (quod cogor fæ
eminentique ſunt dignitate : ipſe ſolus eſtharmo pius repetcre , quia aduerſarii eadem ſæpius incul
nia fui , & vniuerfi : & hoc fenfu folummodò ve cant)forma & ſpecie hanc vim hiſce gemmis indi
um eſt , appovíæv ouvézerrto dõv,harmoniam vni tam ,cælo nihil ſargiente,præter communem ſuum
erla continere :quia videlicet Deus omnia in nu & ordinarium influxum : atque ita ſelenites pro

pter
 LIBRI I. CAP. IV . Q II. 23

pter occultam aliquam qualitatem , à ſpecificâ dif- A renda;reijcere oportere quæ auferant, & ea muli
ferentiâ eius manantem , adınirandas illas muta cum deteſtari, probare verò quæ ferant. Secunda
tiones colorum & motus edit; eò quòd qualitas eſt,conſiderare quæ ſtella ,cui loco, vel rei, vel ho
illa lunaribus qualitatibus amicâ quadam naturæ minimaximè dominetur ; & obferuare qualibus
fimilitudine,& (vt fic loquar) amoris phyſici vin paſſim ſonis atque cantibus illihomines ytantur,
culo,colligerur. Nec mirum nos has qualitates ex & ex quo genere harmonix quçlibet ex natura res
plicare non poſle ; quia ipſi fontes carum , nempe ſit conſtituta (id eſt qua proportione , & quomo
differentix ſpecificæ ,nos latent. Ponendas tamen do.) vt ipfe fimiles quaſdam muſicus adhibeat,vna
differentia ſpecifica conuincit. Nam diuerfa fpe cum ſignificationibus,quæ lideribus iiſdem ſtudet
cies diverſas diſpoſiciones naturales requirit : & exponere.
medicis experimento compertum eſt , quædam ſe Tertia eſt regula,animaduertere fitusaſpectul
toțis , hoc eft differentiç ſpecificæ ſeu formæ ra que ftellarum quotidianos , & ſub his explorare
tione ; quædam ,non niſi vna aliqua qualitate ad ad quales potiſſimùm fermones , cantus ,metus,
certos effectus idonea reperiri : & quæ talia , illa faltus , mores ,actus incitarihomines , & res fin
quouis tempore vim illam apta nata ſuntexercere, gulæ ad quos effectus ſoleant : vt fimilia pro virili
nec opus eſt expectare dum iſtud vel illud aſtrum B in cantibus adhibeat , & imitetur cælo fimili
dominetur. placituris , fimilémque ſuſcepturis influxum .]
Vanitas commenti huius Platonici adhuc cla Hactenus illi: quæ omnia nos , vt futilia & magiæ
riùs eluceſcit, fimodum ipſum , quem ex refutatis vetitæ quædam tegmina & inuolucra , reiicimus,
hiſce argumentis eliciunt,preſſiùs confideres:hunc capite 3.quaft.1. capite 4.guaft.1. & , quoad verba
ita exprellum habes fol.centefimononagefimo fepti illa ſignificantia , reiiciemus mox feq. quæſtione.
mo. Quemadmodum ex ceria herbarum & vaporã Primaregula illis falſis fundamentis innititur , &
commiftione & compofitione , per artem medicam a obſeruationem exigit, cui adipiſcendæ nulliusho
stronomicámque confecta,conflatur communis quadam minis vita,fed neccornicis ſæcula , fufficiant , quæ
forma, velut harmonia , fidcrum muneribus & quaſi etiam eft in fe incertiſſima.Sccunda non eſt expers
dote ornata;vt in theriaca , quemirificam habere vim erroris & hærefis , cenſentium aſtra hominibus
exiftimatur, aduerſus aduentantem ſenectutem atque dominari,de qua differemus (Deo dante)libroter
venenum , tribusin ca pariter conſentientibus virturi tio diſputationum contra diuinationem aſtrologicam .
bus,cælefti fcilicet,per artificium oportuna admixtio Tertia,quoad res ſenſus expertes, cantu aut voce
nis accerfi:a:alterâ'item caleſti,fed parribus eiusnatu- c mouendas, vt docui,ridicula & indigna philoſo
raliter infira:tertia demum elementari.Sic ex ionis,pri phis eſt cenſenda .
mo quidem ad fideruntnormam delectis , deindead co Cùm ergo talia fint Platonicorum fundamen
rummetexemplar & conuenientiam inter ſe compoſi ta,non obſcurum eſtaliquid videntibus,quàm lo .
tis ; communis quaſi quadam harmonie formacolligi lidè & prudenter arenæ inædificentur feptem illi
tur , & in ea cæleftis etiam vis fuboritur : cælesti illa modi, quibus capite 7.afferit , Orpheum verè &
buic fimiliter temperala reſpondenti harmonia , qua reapſe faxa, & filuas , trahere cum animantibus
virtus cælitusdeuocata,poſſie animos fleetere, delenire, ad citharæ modulos potuiſſe: Sed quiiſtimodi?
ad iram impellere ,cobiberéque.] In quibus verbis co Primus eſt id fieri potuiſſe vi ipſamufices ca 2
geriem quandam video fallarum ſuppoſitionum . lorum ,vtdixi, influxum eliciente,deducente,attra
1. Quod per aſtrologicas obſeruationes vult the hente.] Hic modusnititur duabus falfis hypothe
riacam & cçtera medicamenta componi & admi fibus:ſcilicet, eſſe quandam mundi animam , bar
ſceri, quæro quo tempore pharmacopæo fit aſtro monicis numeris compoſitam ,res fingulas perua
rum iſte ſitus conſiderandus ? an herbarum legen dentem , quæ mufico concentu delectetur , item
darum , an miſcendarum , an vtroque ? ſivtroque, D cælum & fidera ellę animata animâ rationis com
annus Platonicus ille magnus eſt expectandus , & pote , & quæ irâ concitetur , & voce fonorâ de
interea virtus herbarum emarceſcet. Si legenda mulceatur. Quæ cuncta à Theologis improbari,
rum ,atqui quando miſcebuntur, fors erit inAuxus ipfemet Paullinus fatetur.
contrarius:ſimiſcendarum ;non vno die , fed fæpè Secundus eft,hac virtute præditum eſſe cantum ,
multis hæc commiſtio fit ,deinde quî fieri poteſt, non fonitantùm ratione , led ex occulta quoque
vt cùm tanta fit diuerfitas:immo & contrariæ quá viverborum , qua cæleftem illam vim detrahide
doque qualitatesherbarum miſcendarum ,vnus & lupernâ fede poſle cenſent ; & confirmant prodi
idem cæli influxus vno tempore,idem tribuat ſin gii plenis verborum aliis effectibus , quæ omnią
gulis quod fingula requirunt , & quod conueniar prudenter Paullinus ex Theologorum praſcripto
vniuerfis? Item communis illa forma, eſt chymæra ad dæmonum fraudes referenda non diffitetur
tantum Platonica , & quoddam ens rationis,nuf fol.204.6 206 .
quam fubfiftens, vel exiſtens : vt etiam prima illa Terrius eſt dependens ex illâ aſtrologicâ obſer
vis cæleſtis dependens à certa dierum , & men uatione;cui Ptolemæus, & Albumazar , & fimiles
fium , & annorum obſeruatione ſuperſtitiola. E plurimùm tribuêre : hunc quoque Paullinus fol.
Hanc denique vim , volunt commiſcerivirtuti pri 207.Magicæ annumerat ; addere debuit,illicita &
mnæ cælo deuocaræ (nonne videris,lector, tibiau dæmoniacæ ,ne quis de naturaliaccipiat,
dire ritusmagicos Numæ de loue Elicio; & fimi Quartus inde petitur , quòd proportiones nu
libus?)led pergunt ; ad deuocandum autem , elle merorum vim habeant ſimilem figuris : figura
neceſſe cognitionem conuenientiæ tonorum cum rum verò certis lineis & punctis conformataſım
regulis;ad hanc cognitioné,teſte Ficino, tres regu admiranda fit efficacia : & quia lyra Orphei, ad
las aſtronomos præſcribere. Prima eſt indagare, cæleſtis lyrę figuram fuerit conformata. Sed hanc
quas in fe vires habeat , & quos effectus ex ſe pro rationem , & Platonicorum de figurarum virtute
ducat quælibet ftella;hdus,& afpectus; & quæ ho deliramentum , meritò Paullinus , cum Thcolo .
rum quodque ferat, & quæ auferat: & in ſonis ar gis,nugas & fomnia effe crcdit, & addit'Conciliis
que verborum fignificationibushæc cuncta infe- ! |ac Pontificum decretis eſſe prohibitum huiuſmo
di ſtu
4 DISQUISITIONVM MAGICARVM

A rationis , vt veriſſimèiudicauit Pauſanias libro 6 .

liftudium.Ego refutauid.c.1.9.4 .
Quintus modus , eft petitus à vi quadam exi Nam Orpheum magum inſignem fuifle, memini
niâ naturæ ,qua id ſoliOrpheo , vel cum paucis.e me apud Suidam legere.
at conceſſum ;per quandam ſympathiæ rationem Addamus muſices effectum alium mirabilem .
lli cum rebus omnibus , per quaſdam indiui Taranıulam vocant, inſectum ab vrbe Taren
luas condiciones ad hoc aptas , indicam : vt via to Apuliæ , vbi frequens; eius duo funt genera,
lemus rebus innumeris à naturâ quaſdam virtu quæ videntur Buſtamantiusin libro de animantibus
es mirificas infitas , quarum plurima exempla Jacra ſcriptura & alij, non latis diſcernere. Vnum
dem accumulat Paullinus à fol. 210. ſed miſcet est ex genere lacertarum , quod ſtellio vocari po
vera falſis,comperta incompertis : iis quæ in S. S. teſt, Salmanqueſam vocant Hiſpani, de quo non
loquimur modò : alterum eft ex genere araneo
legimus, quæ apud poëtas leguntur: & quæ diui
no factamiraculo ,iis quæ naturali vi perficiuntur. rum , ſeu phalangiorum , Hiſpania (quod ſciam )
Quid enim cum naturâ commune roboti Sam ignotum ,huic peculiare eſt, quod ex Matthiolo in
Conis?aut quæ virtus illa naturalis comæ vel capil Diofcoridem lobro 2.capire 57. referam . Vagatur a
lis inſita nec vlla vi naturali Franciæ Reges B ſtate in campis,& proferpit ex terrę cauernulis,&
(trumam ſanant contactu : nec alina Balaam lo icit mellores,quorum cura ocreis non munita ,icti
quens,nec campana Vililla , nec piſciculi cænobij alij perpetuò canunt, alii rident,alij plorant,alij fal
Mauriciani , internaturæ admiranda debuerunt tant,alij clamitant , alij dormiunt,alij vigiliis affi
numerari : nec veriſimile eſt Orpheo vim illam ciuntur, alij vomitionibus laborant , alij fudant,
attractiuam lapidum ac filuarum à naturâ datam . alij tremebundi fiunt , alij pauoribus infeſtantur;
Nam exemplorum , quæ phyſicâ ratione con alij alia patiunturincommoda, fiúntquc phreneti
Itant , & ab eo referuntur , omnia fic vim exſe cis , lymphaticis , acmaniacis ſimiles. Sed mirum
runt in vnius tantùm fpeciei materiam , vt in (additMatthiolus)certè,quàm facilèhuiuſce veneni
alterius nihil tale queant. Magnes ferrum attra vis maficâ mulceatur. Quandoquidem , vi equidem
hit , non auri minorem molem . Tentiritas cro arreſtari poffum ,auditis lyricis inftrumentis,vel tibia
codili fugiunt , non alpides aut hippopotami, lu rum foro primo ftatım occurfu à languoribus ceffant,
pinitergoris tympanum in agninæ pellis tympa & in medium iripudiare & ſaltare incipiunt, támque
num valet,non in vitulinæ . Galli cantum formi din rem profequantur , ac ſi ſani effent , nullo on
dat leo , non yulpes , & t ſic decæteris dicendum . quam tenereniur dolore , quod fi.cueniat, vt tibicines
At Orpheum cenſent iſti vim habuiſſe deducendi tantillum conquiefcant,ac interponant, non multo poft
cantu non tantùm quercus , ſed omnes omninò tempore in terram concidunt, ad priſtinos redeunt
ſpecies arboreas , nec arbores tantùm , ſed & languores:nifiramdiu indeficiente fonisu ſaliant,aigue
qualiacunque faxa & marmora, rupes ipſas & va tripudient,donec veneni viruspartim inſenſibiluer per
ſtos montes , Oſlam , Rhodopen , & c, animalia cutismeatus , partim per ſudorem exeat diſcuiia
quoque, non docilia modò , vt ſunt elephas, ac tur.Obidigirur tibicines ſtipendioconducuniur aller
delphin , & cerui:ſed feras maximèefferas ac ſto natimquemutantur,vi abfque vlla fonitus intermiffio
lidas cuiuſque ſpeciei. negramdin tripudient demorſi,quouſque penitus curati;
Sextus modus tradit admixtionem artificiofam cùm tamen dum hac aguntur fini,quiantidotis coscor.
& naturalem elementorum . Verùm hæc etſi mi roboreut,nimirum iheriaca ,mithridatico,ac aliis , que
rifica quandoque perficiat , in quaſtione tamen , venenoforum morſibus aduerfantur.] Hæc ille , qui
de qua nunc agimus , eft fuperflua. Nam hîc bus addendum videri muſicam iuuare , quia me
nulla naturalis elementorum admixtio inter lancholicos & lymphaticos affectus venenum il

uenit ;ſed nuda per fonum citharæ aëris ver-|Dlud inſerit , fi ad hoc aptum nacta humorem cor
beratio , quæ res inanimas non poteſt attrahere, poris & ideò muſica: quod S. S. profitetur , læti
nec ſenſus aurium expertia demulcere. Natura ciam in animo gignente ,pellicur noxa contraria.
lis elementoruin in cantu admixtionis nihil repe Confirmatur : quia non quiuis moduli quibul
rio : ſed ſolam illam imaginoſam triplicis generis uis admorſis , ſed certicertis proſunt. Vnde na
virium commixtionem , quam elle nullam o tum , vt quidam hoc non perpendentes; qui in
ſtendi. cos inciderant , quibus congruamodulatio non
Septimus,eſt vis attractiua quadam faſcinatrix adhibebatur , hanc experientiam aufi fuerintne
ſeumagica : quam cùm Plotinus d .libro 4.tieri gare,lippis & tonſoribus notiſfimam . Audiui, qui
velit , vel ex occultis quibuſdam qualitatibus re adderent; ſi quæ pupugerat tarantula, etiam alio in
rum , vel figuris , vel cantu , vel deſiderio ſeu i loco,moreretur , confeſtim morbo liberari ictum
maginationc ; ſecundum & tertium modum iam ab eâ :quod fi verum ,admirandum ſanè eft huius
rejecimus : quartum quoque , qua tribuit ima- E venenimiraculum :de cuius cauſamihi non liquet.
ginationi virtutem efficacem in longèab imagi quæ enim dependentia veneni tam remoti à ſua
nante diſtantia : fed & primum refutaui , o matrice ſeu fonte ? aut quæ hæc operatio in tam
ſtendens nullam dari poffe phylcam qualitatem diſtans?
occultam , quæ in tam diuerfæ (peciei , imò & a ll. 1.& 5.
generis res fimul eodem modo queat operari, QV Æ STIO II 1. cótra Cel.
ſum .
cùm id eam fit necefle facere per modum caufæ ,
b Serenus
nop prima ſeu vniuerſalis, fed ſecundarix & par An verbis , de incantationibus vis infit morbos lib . de re
ticularis. Nec enim vlla qualitas ineſt fingularis sanandi,ausmirifica perficiendi? med .
vlli rei ſingulari , qua ſingularis eft , quin ad di Aetius li.8
{poſiciones indiuiduas pertineat, & ab iplis dima DEIV R Origenes .non immunisab hoc c.s.Octa
net; & proindenon nili effectum particularein & VE errore , quem ſecuti quidam medici valdè , uianus in
Euporiſtis.
ſibi proportionatum poteſt producere . ſuperſtitioſi. Q. Serenus, 6 & Aëtius , & alii, co- Marcel. &
Reftat ergo pilla que de inanimatorum attractio natur Trallianus etiam Galeno aſcribere : con - Trallianus
ne feruntur , elle vel fabuloſa , vel demoniace ope ſentiunt Arabes ferè omnes Cabbaliſtæ & paſsim .
recen
 LIBRI I. CAP. IV
IV .. Q. III. 25
recentiores Iudæi; Magi quoque omnes , cum A ad quem ordinem pertinent quædam operatio .
a lib. 28.c. Agrippa & Paracello : Plinius ', & cum eo recen nes, quæ vireshominum & Angelorum omnium
2. tiores quidam ', quiPlatoninimis addi & i, Item exluperant:quarum operationum principium non
b Picus in Cabaliſtæ quarti ordinis. Nam vt hoc obicer di eſt rei lingularis natura , fed ipſa illa Dei gratia,
Poſitione.
cam , tot corum ſunt ordines. primus eorum qui voluntas abſoluta , & omnipotentia : hæ dicuntur
Magicis ,
Ficin. li.de fequuntur traditionem R.Rambani ſuper Gene operationes gratia & fupernaturales ſtrictè fumptâ
vita ſtudio fim ,de quinquaginta portis intelligentiæ.Sccun voce , item operationes miraculofa. Altera eft , ordo
for. Pom- dus : qui ſequuntur Abraham à veneris,quiin li prodigiofus, qui ordo reipsâ non excedit terminos
pona. & c.
exI.C.ctiá bro ſúo de creatione mundi ponit triginta duas naturalis ordinis , fed tantùm dicitur excedere ra
Grillád.de ſemitas fapientiæ , quas amplexi R.Ilaac, & Iacob tionemodi, quem vel omnes homines, vel pleri..
fortileg.q. Cohen . In his duobus nihil deprebendo magi que ignorant : & idco ſolenius eyin quoque vo
8.& Pet.le cum , ſed folas nugas. Tertius ordo fuit ponérium care lupernaturalem ,largè accepto vocabulo,cla
Loyer.li.i.
deſpect. c. decem enumerationcs,Nezer Zephiroth,vt loſeph riùs autem ac ſignificantiùs vocatur ordo praler
vlt. & li.4. Caftilienſis in fua Iſagoge,Iofeph filius Carnicol naturalis:ad quem referunturmultæ mirificæ ope
--4 . & Aug. in libro portarum iuſtiriæ , & Paulus Ritius in rationes factæ perbonos, vel malos Angelosmo
Thuanus B
Porta lucis : hi incipiunt viam ſternere ſuperſti tu locali, vel lubitâ naturalium agentium appli
in Paraba
ta vincto . tioni. Quarti ordinis ſunt, qui conftituunt plura catione.Quoniam verò in his,effcctus naturæ re
dicés, Ver- principia,nam quinquaginta portis addunt, litse rum ſecundum eſſentiam non repugnat ,nec mo
bameden- ras 22.alphabeti, & fic faciunt numerū 72. quem dus operandi vires angelicas exluperat: ideò ta
turmorbis
vocant SemH AMAPHORES , nomen expoſito les effectus potiùs ſunt naturales latè fumptâ vo- f 1. 1.in
corporis,
& c. quod rium Dei,& dicunt eſſe numerum L x x11.Ange ce , quàm fupetnaturales aut nyiraculofi propriè princ.D.de
extraordi.
lanè erro- lorum præſidium orbis , & per quos inuocatos loquendo:& præternacurales, quàm contrarij na cognit.
neum eft: edantur miracula ab hominibus , hanc docuere turæ aut violenti:quia tamen vulgò cenſentur or g Hippoc .
illos qui loſeph Carnitof.& Recanath ,& alij.Hçc eſt Ca dinem naturæ ſuperare , ideò folent ſupernaturali .de lacro
excuſare bala merè blaſphema & magica . Verùm hi om libus annumerari,ſed propriè ac preſsè prætet na- molenrb.Ga
, li.6 . &
dicédo, lo- nes diuerſis fundamencis nituntur. Quidam im turales ,aut miri , aut prodigioſi , debent vocari. 10. fimpli.
qui de ver piè negant,curaduni, hiſce rebus dæmonum ope Tres ergo Deus ordines ſtatuit, paturalem ,mira- medi.Fer
pacto ni- ra interueniat, nec nc ( vt Paracelſus ) qui proin . culoſum , & prodigioſum :feu , li duos malis ,natu- nelijde ab
ka:fed hoc de fatis indicant ca naturaliter non perfici:& hoc ralem & ſupernaturalem . His alium adiunxic or- dir.rer.cau
foret im- dicere hæreticum eſt.Alij ( vt quoscitauimedici, dinem homo, nempe Rerum artificialium : quando decur.ſup.
propriè & Plinius ) Colis adhærent experimentis , & quæ res naturales , fini à ſe intento accommodans, & nat. Beni
vim verbis
tribuere : fieri vident, leuiter nimis illis ipſis, quæ cernunt applicans,diuerſas rebus formas indidit :quas illis uen.lib.de
quæ nó ex adhiberi,mediis aſſcribunt,de iis que non vident natura non tribuiffet,niſi induſtria humani intel. abd.morb.
cauſ. Ioan .
iis, fed ex nihil cogicantes. Platonici quoque Phyſiologiæ lectus adlaboraſſer. Numquam tamen poteſt hu- Lāgij epif.
pacto con minùs addicti,Magicis autem nugis nimis credu mana induſtria quicquam efficere , quod rerum 33.Franc.
uento &
quidé per 11 : facilè pro naturalibus ſuperſtitioſa mulia rece paturę repugnet:quarenaturaliordini accedit iftc Valefij de
dæmoné. perunt, contra hos omnes hanc ftatuimus facra Phi
artificialis, non verò eum deſtruit , & fubleruit lofop
.ca.3 .
‫תורח‬ Concluſionem , Nulla vocabula vim habentna potiùs quàin tranſcendit : & naturale , in hac & Auger.Fer
isralem vulnera vel morbos ſanandi, vel noxas alias cæterishoc tractatu quæſtionibus primo tantùm rer.libr.2.
‫קנאח‬
Num.s. depellendi. ] illo modo lumimus:ve tres illosalios ordines ex- metho, ca.
Dixi,Nulla ( negansde quouis verborum ge cludamus : artificialem , prodigiofum , & mira- libr. 16.de
culoſum . ſubtil.cap .
nere )liuc ore prolata , fiue ſcripto comprehenſa:
fiue fola & incomplexa ( vtvocant que comple : Norandum præterea,naturalem effectum à na- 349. Con
xa , & in propolitionem vel orationem aliquam turâ non produci, nili motu yelmutatione, Cani- dronch.li.
verſu aut prosâ relata: fiue ſignificatiua , fiue nihil v tas autem mutatione fiatneceffe eft,mutatio non vencfic.ca.
Gignificantia :queHebræa ,que alterius linguæ : contingit , fiue qualitatum actiuarum virtute. s. Bokelij
fiue dicta cum fibilo aur afflatu , fiue aliter , quo actiuæ qualitates ad operandum exigunt ſubie- li. de phil
tris cap.
oph1..
modocumque, abſente,vel præſente ægro . & um apium ,& idonec ad agendum præparatum . hThe
Dixi,vim naturalem , quia Zelotypiæ illa adiu Ex hoc fundamento contra cunctas aduerſa- libro 9.de
ratio & lex TORATH KINA , quicquid habeat riorum machinas validè conſurgir conclufio ,quæ Hiſt.plant.
efficacitatis ,de ſurſum habebat : ferè ficut hodie, fuit omnium Patrum : excepto fortaſsis Origene: Plutarchi
..

in vita Pe
preces Ecclefiafticæ , formulæ Sacramentorum & D. Thomæ ,Gerfonis , & Theologorum cuncto
riclis,Rab .
Sacramentalium , & exorciſmi, vim habent ſuper rum ( quod ſciam ) : Vlpiani etiam'l.C.negantis Maymóli.
naruralem ex Dei inſtitutione, vel gratioſo con incantationesmedicinis annumerandas, fuitme- 1. perplex .
currendimodo : qua de re non eſt noſtri inſtituti dicorum & philoſophorum faniorum c.72.Lcon .
Vairi lib.2 .
nuocdiſſerere . Nec enim ( quod pro totâ hacma Vt auctoritate , fic & ratione præualemus. Ita de Falcino
teriâ notandum ) nuncagimus de opere naturali, enim ratiocinamur. Verba nullam vim neque ar- ca.11.Ant.
vtopponituroperi animali , veloperị libero , vel tificialem ,neque naturalem , neque ſupernatura- Mirá.li.26 .
operi violento, ſed vi opponitur operi arsificiali , lem habent , ad huiuſmodi effectus.de vi artifi- de fing.cer
E tam . Gre
vel etiam operi ſupernaturali,Deusad huiusyni. ciali,nemo vmquam vel ſuſpicatus fuit.Superna- uini libr.i.
uerli perfectionem primò Itaruit quendam ordi turalis Gi foret : gratiæ ,autmiraculi foret :hoc au- de venen .
nem natura , dum rebus fingulis largitus eſt natu tem dicinequit.quia Deus nibiltale promiſit,ncc
ram ſuam atque eflentiam peculiarem , & fingu Ecclefæ reuelauit ,quale Magi iactant : nec iuuat
lis dedit proprias huic naturæ congruentes ope Deus Magicas incantationes : nec in Bee'zebub
rationes : quæ vocantur operationes naturales, quia fic operatur,ne gloriam illi ſuam ea méfura com
naturæ ſuppoliti ſunt conuenientes.Deinde Deus municet, qua ſolet Angelis & Beatis. Vnde appa- | iIn Odyff.
addidit alium ordinem ſupernaturalem , qui poteſt ret,quàm incautè nuperus ille Homeri interpres agésde Ly
diuidi in duas ſpecies, prima eft ordo graria feu mi Spondanus 'loleat repetere illud axioma: Dei bon canthto
pis.
raca'ofus , ( pro iiſdem enim hæc duo nunc ſumo) nitalis effe,ad eiúfquegloriam pertinere,tam admiran
с das
 26 DISQVISITIONVM MAGICARVM

das effectiones creatura , nempe demoni , conceffile:, A Pici in concluſionibus Cabalıſticis ( quem opti
Sed Caluinianus erać , cùin illa iuuenis ſcriberet: mè refellit Petrus Ciruelus Darocenſis in 9. de
maturior ætarc , cùm reſipuit , & ad Catholicos Cabala & Magia iudæorum , quæ eft vltima inter
rediit,numquam hoc effuriiſſet. Si fupernaturalis eius Paradoxas quæftionesbarbara & nihilligni.
iſta vis non eſt: non reſtat , vt fit prodigioſa , vel ficantia nomina plus habere efficacitatis: ea quo
naturalis. Si prodigioſa : non fitminiſterio bono que quæ Gregorius Toloſanus " tradidit : cùm de m libr.19.
tum Angelorum : quia ( vt poſtea docebo ) hi ſe Hiſtrionibus, & poëtis dicta, ad excantatores ac- Syntax.
cap. 8.
non immiſcentMagicis operationibus : ergo mi commodat: quod eorum verba tùm demum rata
niſterio malorum Angelorum.quod negát aduer (int & efficacia , cùm animo intento & obfirmato
ſarij quidam , ſed vim argumenti nequeunt eua. ea proferunt.non enim iſti perſuadendo & affe
dere : fatentur alij, & ideò coguntur etiam fateri & tiones concitando operantur,ve illi.
vim verbis nullam inefle. Videre nunc friuola & impia Magices patro
Denique nullam verba hæc vim habent natu cinia , & quibus luperædificat , vana fundamen
ralem.quia verba fi ſcripta : ſunt quid mortuum , ta : quæ Cabbaliſticæ tamen inſaniæ amatoribus
& omnis energiæ expers: quæ fi quam vim ha mirificè placuerunt. Aſſerunt primò liveris &
bent; ab atramenti vel chartæ ,cui inſcripta ſunt, B ſyllabis quandam eſſe cum cæleðibus corporibus
temperamento vim illam accipiant oportet. & & mentibus ſympathiæ connexionem , quod ca
proindè (ua propriaque vinon operantur. Ore men non probant vlla ratione , ac ne traditione
verò prolara verba, vim tantùm habent contactu quidem : nec poſſet probari , nifi illoruin teſti.
aërem fericndi, vt & animalium reliquorúmque monio , quibus id à dæmonibus foret reuela
inanimorum loni. Sed ſonus cactum non magis tum , dæmones autem funt mendaciflimi, num
valec immutare,quàm coloraudicum ,vel dulce quam fpontè verum dicturi, nec à magis , vt ve
do viſum , quia non ſunt ſenſuum iftorú obiecta. rum promant, compelli poffunt, id nunc luppo
Quare cùm ad fanationem corporis neceffe fit , no , inferiùs probaturus.
ſentum cađùs immutari: farcantur oportet,ſana Secundò dicunt verba illa maioris natura ſua
tioni morborum folam verborum prolationem efficaciæ eſſe , quæ (unt orta à lingua dignio
vel feriptionem nihil conferre. re , & à ſanctiore dignitate inſtituta , & quæ res
Reſponder, Pomponatius ,verbis primò & per ſanctiores fignificant : qua in re mirè nugatus
ſe duntaxat auditum , affectionibus,deinde animi deprehenditur Laurent. " Ananias. Hoc diabo- n libr.z.de
immutatis per accidens tactum quoque immu
с lus commentus , vt fanctiſſimis quibúſque re- mo n.f.dx
natur.
99.
tari. Sicut videmus (ait ) fieri ab oratoribus facultate bus faciliùs & libentiùsmyſtas ſuos faciat abuti.
Rhetorice , do à peritis muſicis vi harmonie. ]Sed Sed refellitur , quia nec rei fanctæ hgnificatio ,
contra : Oratores non verbis nudis , verùm pon nec linguæ dignitas, nec probitas hominis in
dere ſententiarum & rationum momentis per ftituencis , vllam qualitatem phyſicam opera
fuadent: fi nuda tantùm barbaráque & nihil fi tiuam poffunt vocabulis imprimere .Deus etiam
gnificantia, vel parum apta permouendis animis, formulis Magorum nihil gratiæ vel virtutis pro
auc vefana & ridicula ,ve funtincantatorum ver miſit,nec elargitur , quomodo fit Deus fibicon
bá, proponerent : numquam animosconcicarent, trarius ? quomodo approber artes , quas ipſe ve .
In muſicis , ipſa concentûs ſuauitas & harmoni. cuit ?denique calia aflerere blaſphemum & erro
ca modulatio diftrahit animum à doloris cogita neum eſſe Parifienfis facultas Theologica iam
tionc, & ad lætitiam prouocans lenit & contem pridem definivit artic.9.& 10.de Magia.
perac humores : cui, quid fimile in horrificis ac Tertiò fomniant, nomina propria radios quof
Itridulis fibilis atque fuſurris magorum ?
dam eſle rerum , quas lignificant, & in iphsno
Vidit etiam Pomponatius hîc lcoperam lufir D minibus , quaſi vitam quandam latere. Quid
fe : quare ad facram confugit anchoram ;hæc con dignum Anticyris, ſi non iſtud : Quicquid enim
tingere propter fidem vehementem incantatoris , Platonici dicant , nomina ſunt horninum arbis
& incantati . Hæc dicens cauſam præuaricaris tratu indita. Nomina quoquenec ſunt ſubſtan
( Pomponati ) & vim verbis omnem detrahis .li tiæ corporcæ aut ſpirituales , nec ſunt acciden
totum illud credulitas operarur? quam tu fidem ia inhærentia ſubiecto : quare vitam in ſe ha
nuncupas ; quæro qualis iſta fides? non dices opi bere non poflunt: adueniunt quoque ſeu indun
nor ſupernaturalem ? lic enim vocare fuperftitio tur rebus, quas significant atque denominant,
nem atque perfidiam , prorſus impium & perfi extrinſecùs planè : quare nec emanentes à rebus
dum . dices ergo naturalem , fiue humanam , euge, radij, dicendi. Multa quoque ſunt nomina ni
: loco ci habes cuæ caufæ fayentem Ferreriuin " , qui fidu hil fignificantia : multa quid aliud à rei natu
210 , ciam hanc eciam ab adftantibus exigir. ridiculè. ra fignificantia : quin & ipſa illa , quæ natu
quali poſle imaginatio,vel adſtantium ,veliplius ram rei fignificant ( qualia putantur qua crea
incantatoris, quicquam operari in ægroti'imagi. turis Adamus impofuit , ° ) hæc nullum po o Genef.2 .
V.20 .
Refutată nationem , corpus , vel animain '. I plius agri cre . tuerunr à natyris reram influxum recipere : quia
1. fupr.ca.
roxim dulitas confidencis ſe iuuati poffe ab ea re , quæ Eres corporcæ naturaliter nihil efficere poſ
. nullam iuuandi vim habet naturalem , tam vehe ſunt in id quod corporis expers eft , vtſunt no
mens eſſe poſſet ; vt humorum inducat alteratio mina,
nem , vnde fanitas ſubſequeretur , vt beneGale Obiiciunt nobis, Deum ipſum tebus nomi
nus , fi tamen ipfe auctor libri de Incantacioni na indidiſſe . Probant, quia ſcriptum ſit, Omni
bus: fed eo cafu fanitas verbis dumtaxat adicri bus is nomina vocat P, & alibi : gaudere ,quia no- pPf al.146 .
ver. 4 .
benda vt occaſioni cuidam ,non vt caufæ . mina veftra fcripta ſunt in cælis. ] Refpondeo Deum 9 Luc . 10 .
Simili modo finceræ & rectæ philofophiæ re quidem nofle cúctarum rerum , fingulorum etiam ver. 19.
pugnant, ſententia Origenis libr.i.es.cont . Cel Angelorum , & ftellarum ( de quibus co loco agit
ſum , nomina in vna lingua producere effectus, propheta ) naturas proprias, & fic ea, cùm lubet ,
quos nequeanc in aliam tranflata : & ſententia propriisnominibus, hoceft cóuenientibus earum

naturæ
 LIBRI I. CAP. IV . Q. II I. 27

naturæ ,vocare poſſe : led ea nomina mortalibus A trogradè prolatam aut ſcriptam , infolitos effcctus
incognita ſunt,nec magis reuelata.deinde præſens gigperc, 3. debere ea quæ magus vult impetrare,
policum pro futuro , vocabit ; vt patet ex Hebræo inſcribi rei, quam vt inſtrumentum adhibet.exem
vocabulo , quod futuri eſt temporis. Prior ergo pli gratia , fitabella, vel pergameno vel herbæ fo
locusnihiliuuat hos argutatores.multò minùs po liis vtatur , debere inſcribere folio , membranæ
ſterior : nihil enim aliud eſt nomina diſcipulorum vel tabellæ ; ad quem id effectum faciat. curcedo ?
in cælo ſcripta eſſe ; quàm eſſe in amicorum Dei an quod verba non fatis efficacia per le prolata?
relata album , quod alibi dicitur infcripta effe libro an quod alioqui dæmon furdus , vt ea non au
vita ; quod fiue accipias fecundum æternam Dci diat ; vel quod ſcripta quàm audita meliùs intelli
prædeſtinationem , quæ mutari nequit ; liue fecun git? an quòd ad memoriæ lapſum fulciendum o
dùm præſentem iuſtitiam , quæ mutationi obno pus hacinduſtriâ : nihil horum in caufa , fed vafer
xia ; certè id homines impii parùm reuerenter ad ille vanarum obferuationum multiplicatione , ve.
indicitia nomina, quibus ab hominibus diſcipuli lut variis retium plagugis, Gc pluribus peccatis,mi
compellabantur, audent transferre, quid magno ſeros amat illaqueare. Legi exempla quæ Leo .
perè gaudendum illis, ob communem ſibi nomi nar. Vairus collegit , , fed in his omnibus pa
rationem cum cæteris hominibus, brutis etiam & B ctum cum dæmone intercedens caufa fuit ef- Fa fein...
vrticis:quorum nomen non minùs Deo notú erat, fectionum . Vide inf. lib. 6. anacephalæoſ, mo
qui nouit omnia ? nito . V.
Hinc camé illi inferunt,voces ſignificatiuas pri
mariò , per influxuin cæleftem , ſignificare;ſecun QV ÆSTIO IV .
dariò cảcùm perhominum impolitionem : & quia
in lignificatiuis nominibus vtrumque concurrit,in De amuletis do periaptis.
non lignificatiuis alterum tantùm ; ideò plus viriú
habere nomina ſignificatiua. Quod imprimis alii Ota Græcorum athletarum conſuetudo, led
pernegant,qui non ſignificatiuis ainplius deferunt. No paucis;quifilacterijs vli ad victoriam ,nenice
Equidcm lubet ab his omnibus quzrere:num ne cerijsmagicis ſuperaret aduerfarius. habes in anti
Ceile non ſit quemlibet influxum cæleftium orbiú quis glollis luuenalis Sat.111.his verbis;ruſticidi
per traduces qualitates in ſubiectum tam remotú dicerunt luxur iam & palæſtris vti, & fracterijs
influere ;ipfis influentiis rccipiendis aptumn & ac ( corr. philalteriys ) vt athlecæ ad vincendum .
commodatum :deinde,num res incorporeæ , vt ſunt mox :nam & niceteria ſillateria (ité corr.philateria )
nomina,lint ſubiectum idoneum recipiendis qua- c funt,quæ ob victoriam fiebant,& de collo penden
litatibuscorporcis ? quorum vt prius nequit nega ria geſtabantur. ] Cunctis autem nota Romano
rijita poſteriusnequit affirmari. Nihil ergo tribuit rum gentilium conſuetudo , qui ſoliti puerulis de
energiæ prinus ille influxus cæleſtis. Impoſitio collores turpiculas ſuſpendere, Prafifcini, vt dice
quoquehumana , cùm fic nuda & merè arbitraria bant,nec faſcinarentur ( vnde & Fafcininomen in
denominatio , quid queatinfluere ; nec Argus vi ter obſcena relatum ) alia quoque amoleta ſucci
deat, quem ferunt fuifle oculatiſſimun. ni aut alteriusmateriæ contra morbosgeſtitabant
Quartum dclirium eſt , vim complexorum ver quæ dicta amoleta,amolimenta,ſeruatoria ,probra,
borum , ( propofitionum fcilicet & orationum ) quemadmodum & Græcis lua fuere ripiante ,
efficaciorem elſe. Primò quia veritas(inquit archi BạáuaTd ,deTeemgia , đodleule, 1 quAax1k id
magus)in ipſa propoſuione contenia bic accedit: cuius malorum ,vt putabant,auerruncatoria. Sic etiam
veritatis vismaximaeft , quando formula feu carmen prodeſſe ſibi putabant Iudæi ſua philacteria ,séque
virintis ac operationis aftri feu numinis, quod compre per illa cuſtodiri ac præſe uari à malis , perperam
cantur,continet commemorationem . ] O Satan ,Satan accipientes diuinum præceptum •. Eundem erro
tibi quàm perpetuò fimilis es ?pergis hoc telo di- D rem Catholicis, non hæreticus tantùm V Vier us; a Exo. 13
unos honores conſequi. Nonne latis hoc indi ſed & quiCatholicus videtur ex ſcriptis,Remigius
cant,quæ myftes ille tuus, exempla petit , ex Hym Lotharingus , impingit; hinc omnium periapto- Deut.6.8
Matt.23:
nis Orphei & Apuleii ſcriptis,idololatriæ plenartú rum vſum temerè condemnantes ex Patribus non
v.s. vbi
quia auctoritates illæ poëtarum rcfertæ vanitatis : fatis intellectis.
plura no
tam quia ſenſum ac intellectum carminis aſtris al Dico primò , Amuleta huiuſmodi , que collo de- tamus in
faribit:tum quia per hoc numen , intelligit cacoda pendent, vim nullam obtinent naturalem rationever- commét.
mones ; quos aftris & fingularum rerum fpecie b lib.3.dę
borum , characterum , vel figura, velconſtellattoris:ſed monolat.
busMagica diſtribuit.Conatur etiam probare,quia dūrax atrationemateria fiqua buic anısparhia velSyma c.z.
qui integram orationis texturam promit ,magis a pathie visnaturalis infie.]Hæc cóclufio eft Catholi
nimo dictis intendit , quàm qui verbum vnum at ocrú omniú , & etiain gentilium , quos præcedenti
que alterú :quarevis quoque vehemétior imagina quxſtione citauimus.probatur, quia phyſicæ liga
tionis cócurrit, & fpiritus copiofior in ré incanta curæ facultasneceſſe eſt , vt à naturâ rei ipfius dc
cam tranſıt.Quæ vana ſunt,nec empſitanda titiuil pendeat , quæ non competit niſi ratione materiæ
litio . Nec enim imaginatio extra iinaginantem in ieu ſubiecti. Quare fi quis effectusproducatur,
res feiunctasvim habet vllam ; nec fpiritus vllus à cuius cauſa nequit eſſe vis naturalis fubiecti: effe
loquente prodit , qui rem incantatam contingit: E ctus ille prodigiofus erit , & anuletum fuperftitio
præter afflatum : afflatus autem facultas ad fanita lum , qualia multa congreſſit Coſta Ben Lucas lu
tem nulla eſt; ad morbum & noxam per coragium dæus Luſitanus c. Huc referendum , fi figuram
aliqua,vtdocuimus, attendunt; quod Hiſpanicis pueris ex Gagate ad c li. de li
Ex hismanifeſtú fit, falſa quoque eſſe, quæ ex tá collum deligant , manu in derilum , incerto in gaturis.
bellisaxiomatibus inferunt corollaria.primò quod cra digitos primores pollice , conformacâ. Higam
afferunt oportere , vt fic fanantes afflent agro , & vocant.
ei vocabula quaſi inhalent. 2.quamlibet huiuſmo Dico fecúdò, Quãdo in ipſis verbismodofcriprionis,
di incantationem præter ordinem ſolitum & re crucium numero , figura velfimilsbus fpes non poni
С 2 tur;
8 DISQVISITIONVM MAGICARVM

vr ; pium & fanétum eft ,reuerentia cuufa Sancto- A , eiusdetorquens.Sed benè,quod ouillum lanitium
em reliquias, careasagni Dei effigies , Evangelium iam deponere Scaliger incæpit.
. loannis. Pfalmum Dauidis, & fimilia S. ſcripiu Poſterior pars concluſionis probatur canoni
e teſtimonia fecum goſtare collo appenfa : ſed effe bus , qui anathemafulminant in eos, qui philacte
zusquiinde oritur er ſupernaturalis, Dei beneficen riis (hoc eſt conſeruatoriis ) vtuntur ; & fi clerici
ea faciant , iubent eos Eccleſiis eijci. Can.i. & 4 .
iæ adfcribendus, Aliis autem ligaturus uti; quas vel
fus Ecclefia Cathol.vel probrum medicorum ars non 26.9.5. qui canones quomodo fint intelligendi,&
ommendat;omnino eft probitum .] de quo genere philacteriorum loquantur , peten
Quod ad reliquias , videtur non fatis cautè lo dum ex alio canone , nempe vlt.eiuſdem quaſtionis ,
cutus,inſignis Doctor Theologus Ciruelus Daro vbiinter cætera in hunc modum fcribit B. Ifido
enfis lib.de ſuperftir.6.4.p.3. quando leuiculis fulcus rus : ad hæc pertinent ligatura exſecrabilium reme
ationibus facrarum reliquiarum ad collum geſta diorum , quia ars commendat medicorum , ſeu in pre
ionem improbare non veretur. Diſſentit ille ab cătationibus,feu in characteribus ſuſpendendis atq ;li
væreticis. nam ipfe vult reliquias Sanctorum in gandis:in gusbusomnibus ars demonum eſt quadápe
emplis honorificè feruari , & adorari: fed non B tiferâ focietate hominum ego Angelorum malorum ,
vult eas è priuatis collo appenfas geſtari ; temerè exorta, ] quæ ſumſit à D. Auguftino lib . 2. de do
reprehendens antiquam virorum valdè ſancto atrina Chriſtiana.idem alibi confirmat D.Auguft.
i tract.7.in
cum conſuetudinem . Nonne B.Helena clauorum i his verbis : Fingunt ſpiritus maligni vmbras quaf- loan .
CHRISTI vnum fræno equi, alium galeæ Con dam honoris ſibimet ipſis , utfic decipiant cos , qui ſe
(tantiniindidit ? Nonne B. Antonius palmatam il quuntur Chriftum . Vſque adeo, fratres mei,villa ipfi
am Anachoretæ S.Pauli; & ipfius Antonii tritum qui ſeducuntper ligaturas,per pracantationes,per ma
cum melote pallium exultans Athanafius tulit.Si chinumenta inimici,mifceanipracantarion bus ſuis no
milia de Theodori Martyris puluere Nyſſenus : de men Chriffi,qui iam non poſſunt ſeducere Chriſtianos ,
catena B.Petrimagnus Gregorius. Sed in re norâ vt dent venenum addant mellis aliquantum . ] Chry
non eſt immorandum . foftomushomil. 25.ad P.Antiochen . Qurd verò ds
Concluſionis prior pars probatur, Ecclefiæ Ca ceretaliquis de his,qui carminibus, á ligataris vian
thol.inueterato & falutarimore, necnon ſententia tur:& de circāligantibus aurea Alexandri Macedo
D. Thomæ. Maldon.Nauarr. Silueftri & alior . Hisnumiſmata capiti vel pedibus ? Dic mihi hane ſunt
ratio eſt, quia Sanctorum reliquias ita femperma- C spes nostra ,vt poft crucem ó mortem Domini, genti
iores noftri funt venerati :Agni illi ad hoc à lolo lis regis imaginefpem falutishabeamus ? & c. damna
Pontif .Maximo quotannis benedicuntur : facræ runthçc etiam tempore Carolimagni Patres con
ſcripturæ teſtimonia , ve licet ore proferre , li cilij Turonenſis cap .42. & ipſe Carolus lib . 6. Ca
cet etiam deſcripta collo deferre , & narrat Leon pitulorum cap.72 .& priusConſtantius Imp.apud
tius Epiſcopus fanctum Simeonem Salum mulie Ammian.l.19 . & Antoninus Caracalla, apud Spar .
ri magæ amuletum in tabellâ confcripfiffe ; quo tianum in cius vitá . Tales lunt ncfariæ illæ forinu
geſtato illa non potuit ampliùs diuinare,nec ma læ precum ; quas contra vulnera, & pericula ignis,
gica amulera facere. ( Sur. 1. Iul. ) nec vllus fan aquæ & alia, quidam per mendacium adfcribunt B.
ctorum patrum hoc vnquam improbauit. Nam Leoni, & alus ſanctis,& ( proh dolor)multi hodie
D. Baſilius • damnar neprázemara characteribus geſtitant; quibus Diabolus femper tandem impo
( nempe magicis ) inſignita . Incertus auctor in nit,& quando funt in ſtatu peſfiino lethalis culpæ ,
Marth . qui exſtat inter Chryſoſtomi opera ', in ſinit eos occidi & deſerit quosantè aliquoties de
uehitur in duo nequam genera hominum :primum , fenderat.Poflem nominare mihi probè notum ; cui
qui ex huiuſinodi ad collum ſuſpenſis ipli ſan- D id accidit. Norunt Franci,cum ſuperioribus annis ,
ctiores volebant videri , ve Pharifæi olim : fecun cum Barone Danou , hæreticorum Germanorum
dum , qui ex eâdem fuperbiâ ,, quæ ad collum alii examina in Franciam irrupiffent,& à DuceGuilio
ſuſpenderent,ipfi de capillis, vel veſtimentis ſuis ftrenue debellata fuiffent ; huiuſmodi ſchediaſma
largiebantur. Ipſe D. Chryfoftomus mulierculas ta collo cæſorum ferè omniuin appenfa ,fuiſſe re
illas reprehendit , vel quòd non rectâ, ſed Phari perta ab iis , qui cadauera fpoliarunt. Hoc genus
laicâ , id intentione facerent; vel quòd , per opi luperſtitionis ſubſannat Lucianus k , & Antonium k in Dia
nionis errorem , non à Dei gratiâ miraculoſum Caracallam ſuppliciis cópefcere conſtituiſſe teſta. log. Phi
auxilium , fed ab ipſa materiâ , vel forma ſcriptu tur Spartianus: Et Tatianus Allyriusl hæc omnia lol.
1 Orat.co
ræ ,id præſtolarentur : vt faciunthodiè, qui dicunt refert ad dæmonú dolos,& pacta per Magos cú il
tra gent.
debere effe fcriptum Euangelium in membrana lis inita .Huc etiã refero quod,de vrſariis, fic refert
virgineâ , vel litteris vellineis miniatis & cætera . Ballamó Cómé.Syn.6.in Trullo; Vrſas trahere di
Sanè Chryſoſtomus eâdem id mente reprehen cãrur ii,quoarčtotrophi appellãtur ,qui quidē in capire
dit , qua D.Hieronymus ; h qui ſatis indicat , pba a lotins animalis corpore rinEturasappendentes,épi
rifaicam illam luperſtitionein præſidium ab ipfis E los ex ipfo rondentes eos vnà cum tinčturis dant perinde
pirtraciolis , non defuper à Cultode Iſrael , Deo acremedia & amuleta ,tanquam contra morbos & faf
Sabaoth , exſpectantem , ſe reprehendere : item cinantes oculos conferre poffint. ]Huc pertinent e
quòd quæ extrinfecùs gerebant , corum cultum & tiam formulæ omnes ,quibus immiſcenturnomina
obſeruantiam intrinſecam , quæ præcipua , negli ignota Angelorum , hoc eſt alia præter,Michael,
gebant.Denique in vita S. Antoninj infeſtationem Gabriel ,Raphael.hoc mirum fortaſſis alicui vide
quandam dæmonum , cùm preces quaſdam mem bitur; quia Trithemius , & Rabb . alia quoq;nomi
branulæ infcripfiflet, & in cubiculo ante Deiparæ na confingút eorum ,quos dicunt eſſe motores or
Virginis imaginem aftigiiuffiffet , legimus diſpu bium cæleftium , item fata decernere, & fatales ca
lifle. ( Surius 10.3.Fol.43. ) Auctoriras D.Gregorij ſus adminiſtrare , & mirifica quædam homines ab
Papæ idem probat epiſt.ad Theodelineam , quem his diſcere ; & fimiles impietates , quibus ille liber
ure ſuo, id eſt Caluiniltico ,carpit lof.Scaliger in E hanya78 ſcatet . In Sibyllis quoque oraculis lib .
lencho c.8.verba D. Hieronymi contra mentem 2. hic verſus exſtat , 'iuxta quoſdam codices,

εξουσι
 LIBRI I. CAP. V. Q. I. SECT. I. 29

1 fovipopuszcenats labpedia, Papahaz" ou práaze.Sedin - , bendane in numero artium liberalium ?certiò ad

lijslibris habesiſopisa, pena,davina;alauate,in qui quam Magiæ (peciem pertineat:quartò licita fit,an
bus primum illud eft corruptum pro lepepanaster illicita ?
tium pro cafona, vt vocant eos Tritthenius & alii
qui cælorum motores eos faciunt. Sed nitor au QV ÆSTIO I.
&toritate & ſanctione concilij Romani , quod fuit
An aurum hac arte verum conficiatur ?
congregatum Romæ ſub Zacharia Pontifice , ad
damnandos errores Aldeberti & Clementis hære Vo quæftio hæc complectitur ; quid naturæ
ticorum Germaniam turbantium ; vbi inter cæte DS ope fieri queat. & quid fieri foleat ? quorum
ra,lecta vna oratio Ardeberti, in qua contineban non eadem ratio eſt.priùs qua decidamus quæſtio
tur hæc verba ; fupplico dos Angelus Vriel, Angelus né,quçdá denomine & origine ſunt præmittenda.
Raguel,Angelus Tubuel, Angelus Michael, Angelus
Adimis, Angelus Tubuds, Angelus Sabaoth, Angelus SECTIO I.
Simibel.] Quibus lectis,Zacharias Papa,interroga
Quid for Alchimia & quando inuenta ?
uit Epiſcopos, ſententiam de his luam proferrent:
illi damnandum Aldebertú pronunciarunt, vthæ- B Omen Arabicum efle volant,viridocti; & id a N.com
reticum :cauſa verò ſubdicur & ipſum Decretum indicare nominipræfixum , Al, vt in Alma ment, in
Manil..
concilij his verbis ; ofto enim nomina Angelorum , nache Almageſtü , & liinilibus.,Mixobarbarum
qua in fuaoratione Aldebertus inuocauit ,non Ange ergo vocabulum fuerit , ex Arabico Al, & Græco ,
lorum ,prater Michaelis, fed magis demonum nomi. Kúw leu qúve , quod idem ac funds , alii Græcam
na funt , quos ad præftandum fibi auxilium inuocaui!. planè vocem cenlenr,ex quibus eſt loannes Chry
b Dialogo
Nos autem ,ut à veftro ſancto Apoftolatu edocemur e lipp.Fanianus.quideducit , cage TNV Xvuesłay roi de Chry
disina tradit auctoritas,non plus quàm trium Angelo ände à fale & fufione ". Sed huic Græc fcripto- fopria .
rum nomina agnofcimus: id eft, Michael,Gabriel, Ra Les repugnant , quiplerumque fcribunt xmusicer; c Cedre
phael . Zacharias Papa dixit , optimèprouifum eft à ' non muustav. Sed quid qnusia ſignificat:quidam nus in An:
veftrâ ſanctitate,vi conſcripta illiusornnia igne concre ex Plutarchod tradunt Ægyptum lacrâ linguâ à la mox citād :
meniur:fedoportunum eft, ut ad reprobationem eius in cerdotibus vocari Chemiam : & inde ſuſp cantur, a li.de o
ſcrinio noftro conferuentur ad perpetuam confufionem . vocari ( hemiam , quali Ægyptiam :videlicet quia fir.& Ilid .
Nunc vero , quia omnia peračta ſunt, de virorúmque primimortalium Ægyptii illam à Mizraimo Cha
fententia,quorum fuperiùsmõiio faéta eft,nuncperira mı filio acceperint ,ab Ægyptiis Arabes didice
Etarum eft .Vniuerfum concilium dixit : Aldebertus, Crint, & articulum illum ſuum A , addiderint ; ab
cuiusnobis actus ó nefaria commenta lecta ſunt; o Arabibus,Europæi acceperint & nomen & artem ,
qui ſe Apostolum cenſuit nominari; e qui capillos en ve & reliquam ferè medicinam & philofophiam
ungulas ſuas populis pro fan & titate tribuit , quique fub Græcanicam . Nimis iſti benigni ſunt in Arabes.
obtentu Angelorum damones in fuam auxilium in Nomen enim notum Romanis fuit antcquam vlli
m vide a- uocat:fit ab omni officio ſacerdotali alienus,esc.]" lgi noti pbiloſophi vel docti inter Arabes, & quo A.
pod Sur. tur ex concilii huius ſententia , damnanda cuncta rabia tempore adhuc Chriſtiana . Inuenias illud
mél.lúnio periammata, periapta ligaturarum & fimilia , vbi apud Iulium Firmicum Latinum'ſcriptorem , qui e lib. 3. in
in vita S. alia nomina leguntur , quàm trium , quos facra tempore vixit Conſtantini Magni. Apud Ægy- cretis.
Bonifacii, ſcriptura nominat , Angelorum . Nominatur qui prios quidem hæc ars in vſu etiam Diocletianité- in Dio
( fol.494 dem Vriel. 4. Ezdr. 4.0.1 . Sed liber ille Canoni pcre videtur fuiffe . ſi Suidæ credimus '. & ab iis clet.
cus non eft , nec tantæ auctoritatis ; & in eodem fortè Romani acceperunt. Verum illud de Che
reperias Ieremiel, quem nemo recipit: Aldeber mia merum eft commentum ; Ægyptus enim non
ti verò cætcra nomina nonnihil luni deprauata ex Chemia, ſed Chammia dicta à Chamo: ſic enim in
g Plal: 78.
is , quæ in Necromanticorum libris habentur . D Plalmis legimus ;In tabernaculisCham , ,Ægyptio- | 57.
Sed de Vriel accuratè fcripfitNicol. Serarius no rum & poſtea ;terra Cham ,vocatur ipſa Ægyprus. h PC. 105.
fter comment, in c . 12. Tobiæ q . 1o.cum quatuor hoc ergo nomen facerdotes,veteſtimonium anti- 23 .
fequentibus. Illud quoque attendendum ,ne ipſis quitatis fuæ afferuarunt, vulgo Miſraim diceba
Angelorum nominibus veris Vtentes , ca malis tur Ægyptus : vnde & hodiè adhuc Turcæ & A
Angelis accommodarint. cur non hoc auſint, qui rabes vocant , Mafra. Quare ſi Arabes voluiffent
aufi licabuti nominibus Dej ? audi Procopium in ab Ægypto hanc artem denominare ; & addere
Leuit. contra quoſdam curioſoshoc vtentes præ ſuum illud ; Al, vocaſſent Almafram . Quid er
rextu his verbis agentem . Attamen (obyciunt qui go ? ſuſpicor , vt mulia Arabum vocabula , elle
dam )inuocant Zabaoth . Quid tum ?impie hoc faciūr. Hebræum illud , & quidem ſolidè . nec aliud li
Nam illam appellationem non Deo , fed demonibus gnificare quam artem fuſoriam fiue liquatoriam .
ersbuunt,c plerumqueilli demoniaci vſurpant nomi Etenim Hebræis , Alichini ', fignificat itinera fi- 09179
E
na dimina,dum ea imponuntdemonibus, quorum am ue fluxus, ab Alich , quod ſignificat facereambu- i lob.29.6
busoni feruiunt. hoc fit in precibus Magorum , qui lare ſeu Auere k . Vnde ars’liquans ſeu fundens 7:27
bus inferta magna ( fic vocant) nomina . metalla : abiecta litterula , ab Alichim , fit Alchi- K Iob. 24.
10 .
mia, facillima formatione. Quid enim eft Alchi
CAP. V. mia, quam pyrotechnica liue igniaria ars ,reſoluto
ria , & purificatoria metallorum ? quæ vt Chymia
Ars aurifactoria , quam Alohimiam nuncupant, ad ſpecies quædam eſt: ſic etiam aurifactoria, liue
guam magia ſpeciem fut raferenda? Chryſopæia ;ſpecies quædam eſt Alchimiæ , quæ
in extrahendo fiue feparando , & in congregan
do fiue coagulando ex aliis metallis auro , tota
deri,ni ſi priùs coniter,quò ſe vſquevires eius occupatur : vnde non malè Spagiricam vocant
extendant. quare quatuor lunt diſcutienda.primò, nonnulli, tæpå to odãy you dzsiger , à ſegregan
an arsiſta finem fuum conſequatur : ſecundò ha do & congregando. Ad hanc quidam reru .
C3 littlum
 30 DISQVISITIONVM MAGICARVM

li.4.Aftro . lit illum Manilii verſum l. A ius artis ?ecuéntopinor, qui Phaetontæv auſu cò
Maleriamquemanu ceria duplicarier arte: detorſerunt s quæ de Turri Babel, & quæ de terra
& quia de Alchimicis dictum , per errorem puta promiſfionis,SS.commemorauit & quæ Salomon
uit,ideo ( quæ eſtCritica audacia ) contra veterum in Eccleſiaſte de merecrice ,mores eiusdepingens,
codicum fidem , cum tollendum ,vt ſpurium ,iudi Spiritu ſancto afdatus , fcripfit; illi ad Chymices
cauit. vtrumque male. nam & Manilii verficulus myſteria deflexerút:quiauli diuitias; quas, econo
eft,& non de Chryſopæis , ſed de bracteariis acci micæ prudentiæ ,& nauigationiin Ophir ,diſertè ac
piendus , quimalleando aurum in bracteas ſeu ceptas refertRegum Hiſtoria; Salomonis alchimię
foliola tenuiſſima diducunt & dilatant , & fic ſu adiudicarunt. In quos ( vt matillimè agam ) nihil
perficiem adeò dilataram quali duplicant. Alchi dicam aliud , quàm quod fatuis folennus, ſanam
mice certè non tam duplicant manu , quàm igne. mentem iis optandam :Minore longèpericulo pec
Non ſtatui de tota Chymicâ agere ; quam egº cant,Aimar.Ranccnetus & Cardanus,quiSibyllæ
artem , quamedicinæ adminiculatur, ſanè laudo , & vaticinium illud;
veneror ; vt phyſiologiæ fætum præſtantiſmum ; B
inuentricem auripotabilis, reinonminùsveilis ad έννέα γράμματ'έχω. τετρασύλλαβός άμι.νοέμε . & c.
ſanandum ; quàm ad alendum , ac quoad fieri po
teft , vitam prorogandam ; ſpiritus enim fubti ad Arſenicum , admirandi lapidis materiam tran
liſſimos ex metallis , gemmis ,plantíſque educens; ſtulerunt ; quafi quatuor fyllabarum & nouem lit
quo ſubtiliora , hoc puriora ; & quo puriora, hoc terarum vox alia nulla forer. Item qui Pandora
efficaciora remedia præbet ; metalla depurat , le poculum hoc eſſe contendunt, ab Heliodo nota
gregat , perficit ; lapides conflat , aquam elicit, tum : ſed hi plures Epimetheos , folâ fpe reliqua ,
ignem vegetat , & in igne vegetato ,ac quali pe quàm Prometheos , ex hoc grege fateantur opor- Syſiph .
rennato , ſpecimen edit artis & efficacitatis fuæ , in tet.Nec minùs illi ſuaues, quiSilyphium laxum ex- quali
humanâ vitâ propagandâ. Mihi quidem dubium tollunt, & propter huius lapidis inuentionem me- 116oopos
non eſt liquorem illum Olibii Maximi , cuius ruiſlenomen , quali diuina fapiétis aucumant:pro
beneficio lucerna multis fæculis conſeruata fuit ar pter promiſcuam in vulgusbeneficij communica
dens , Chymicum fuiffe ; de quo Bernardus Scar tionem , ad inferos detruſum ſemper reuolubilis
în in Hift. deonus m ,ſcribit Patauii ante aliquot annos, vrná C Caxi fubuectione damnatum . homines præparcè
Patauina . fictilem effoffam hisinſcriptam verſibus. auari. Liberaliores alii , cum Suida Colchis au
PLOTON I facrum munus ne aitingite fures, ratam pellem auertunt. illud enim depas tóxpusó
Ignotum eft vobis hos quod in or be laier. para oy lalonis ;lıbros fuifle in memoranis arieti
Namque elemenia graui claufil digeſta labore nis deſcriptos , artis alchimicæ doctrinam aurifa
Vaſe ſub boc modico Maximus Olibius. etoriam continentes. Addunt alii , hoc illud au
Adfit fæcundo cuftos ſibi copia cornu , reum fuiſſe femur, xpuose uugov, iuxta Laert. lib.
Neprecium tanti depereat laticus. 8. Aelian . var. hiſt. lib . 2.Lucian . & alios, fiue ( vr
Plutoni Deo diuitiarum dedicauit hoc fuæ artis corrigunt alii ) Xpvošo povr , aureum Aumen , à
ſpecimen homo gentilis , diuitias illi acceptas fe Pythagora in Olympiis oitenfum , quod tamen O
rens.Intra maiorem illam vrnamn minor alia reper rigenes eburneum appellauit lib.6. contra Celſum .
ta;in hac, duæ ampullæ adfabrè laboratæ ,argentea Hocillud effe apud Hippocratem mirabile,& im
vna,aurea altera:puriſſimo quodam ambæ liquore primis facrum terræ opus ; ex quo animantia ,plá
plenz; quo lucernamultis iam ſæculis ardens con- D tæ , alimenta , pharmaca , fortuna, & ipſe Plutus
ſeruata cenfebatur. o Hippo
profluant °. Hinc apparet quàm vetuſtam iſti o cra in C
Deſolà Chryſopæiâ ſtatui dicere; quæ vel ex ginem arti arceflant. Equidem opinor vetuftam : piſtol.de
adſperlis pauculi pulueris aurei ramertis , aurum led certa teſtimonia ante æuum Caligulæ non Crateia .
multiplicat ; vel ex non auro verum aurum pro comperio . Nam quæ dicta ,mera ſunt conie
ducit :nam quæ ex auro liquato tantumdeni vel ctanea nec magis certum , quod quidam probant
minùs auri producit,ſed purgatius ; ea nomen au ex Eſdr. lib . 4. ca. 8.v.2 . Quomodo autem inierto
rifactoriæ non meretur. Chryſopæiæ igitur gabis terram dicet tibi : quoniam dabit terram
originem quidam nobis valdè faciunt anti multam magis, unde fiat fictile,paruú autē puluerem
quam , quipræclaro Adamititulo libellum quen unde axreum fit. ) Hoc enim perſpicuè non ad
dam infignein obtrudunt :vt & alij Moyſis , & Ma artem fuforiam , ſed ad naturales metalli ex terræ
riæ lororis eius, & Solomonis, & Hermetis Tril puluere productionem poteſt referri. Si tamen
megiſti,& Ariſtotelis , & Pythagoræorú quorum quis contenderet , admateriam auri tranſmutato
dam libros vendicant: hæc enim omnia pro impo riam pertinere is ſciat, néqueinfallibili ſe teſtimo
ſturishabenda duxerim , & ocioforum hominum nio niti , quia liber ifte apocryphus eſt ; neque
fomniis. Quid ? an ,quia ab Adamo prima ſcientia loco claro & aperto antiquitatem artis ſe pro
run principia , idcirco & dehac ille arte ſcripſit, E bare. Cæpiſſe lub Caligula docet Plinius , a ra- 91.33.hift
C.4 .
quem denulla conſtat fcripfille?An,quia Moyles in tionem ex auripigmento aurum liquandi, fed mox
omni Ægyptiorum fapientia excellens , idcirco & deſiiſſe . Foditur hoc in Syria auri colore , fragili
ipfe, & foror eius ( miror Aaronem non additam lapidum ſpecularium modo . Vim eius magnam
& Befelccl ) animum ad alchimiam excolendam Caligula , auri quàm fanguinis non minùs auidus
adiecere ? An , quia Cabbaliftæ nugantur Cha excoqui iuſſit : & planè fluxit aurum excel
mum in arca Noacho patri fuo libros de Magia lens , ſed ita parui ponderis , vt detrimentum
naturals furatum , quosMiſraimo filio fuo dona ſentiret . nec poftea tentatum ab vllo . Diutur
uerit ;idcirco inter illos etiam Chymici libri fue num poſtea ſcriptoribus ſilentium fuit. Vſque
re? Scd Chamum fcimus non philofophiæ natu ad Diocletianum filuere. Nam Suidas auctor
eft , cùm co regnante AEgyptii res nouas oli
.ſu.lib. 1. ralis , verùm Magiæ Dæmoniacæ fuille propaga
torem ". Hermetis Triſmegiſti non pauci ſuper rentur , cæde multorum illuſtrium virorum in
funt libri; quis quæſo vel color tenuis in illis hu ipſo exordio hoc incendium fopitum fuiffe : &
conquiſi
 LIBRI I. CAP. V. Q. I. SECT. II. 31

conquitita cum ibi veterum de argenti & auri fu-, A , chimici auri dubitant;& ſuſpicantur, nunquam ab
fione ſcripta,omnia tyranni iuflu Hammis tradita, vllo verum & perfectum aurum fuifle productum
r Suidas neex illâ arreditati Ægyptii, pecuniis freti, Ro & Valencia quoque indicat ſtudio & arte humana
in Diocle- | manis in poſterum rebellarent .Aliquot annis po . vel non poffe , vel vix fieri pofle , Quid dicemus?
piano. ſtea ZozimusGræcus ſcriptor vixit, cuius de Ar amicus Plato , amicus Socrates , fed magis a .
te facrâ , & Chryſopæiâ libriM.Scripti aſſeruan mica veritás.
tur in Regis Chriſtianiſſimi Bibliotheca Fontis Axio.1. Nullis idoneis argumentis contraſenrien
belli: vbi & Blemmidæ liber de eadem Chryſo tes conuincunt aurum verum per alchimiam fie
pæiâ dicitur exſtare. hic ille Nicephorus Blem ri non poffe. Ad probationem huius conclufio .
midas eſt , quiſub Ducâ Imp.multa præclaraphi nis ſufficit onus probandi transferre in aduerfà
loſophiæ monimenta edidit. Zozimo Græcum rium : quia eſt conclufio negatiua: & adfirmant
antiquiorem ,non noui:ille Arabes omnes, qui cir eſſe impoſſibile,incumbit onus oftendendi, cur id
cumferuntur auo antecedit : fictitium Morienum lit impoſſibile ; cò quod is contendat leid ido
(Eremicam Romanum fingunt inepti' Arabicè neis argumentis poffe conuincere ; quod nosne
(cribentem ) & verum Geber, fiue Gebrum Ara B gamus. Veruntamen fic poteft conclufio probari;
bem :quinon inuentor artis,vt putant Fallopius & neque ex parte materiæ ieu ſubiccti;neque ex par
Eraſtus: ſed cultor & ornator præcipuus. Hæcde temodi repugnat naturæ talis metamorphoſis.
origine habuidicenda . Non ex partemateriæ.nam illa eſt alterari, & cor
rumpiapta,& perduci etiam apta ad formam præ .
SECTIO II. ftantiorem ,& eſt capax formæ introducedæ.Non
ex partemodı : quiamoduseſt, per decoctionem
De artis alchimice in auro faciendo
naturalem ignis;quidecoctionem naturalem calo
eficacitate .
ris naturalis proximè imitatur. Quid ergo defit ?
IR v M quàm hîcin contrarium funis con aut fi quid horum ,oftendatur,
MER tenciolus trahatur. cultores alchimiæ affic Oftendere conantur fequentibus argumentis,
matiuam adeo tucntur.vt & perfectiusaurum ſuis quæ ligillatim diluemus adfula folutione. Primò
le fornaculis fouere, & educere , quàm natura ſoli argumentantur ab artis ipfius incertitudine &
ta ,contendant;olores contrà Chymicorum ,omnia diffenfione artificum , quia chymici inter le nec
huiuſmodi,vt præftigias , ludibria , & meros iacta conueniunt in modo loquendi, nec in modo e
C
torú bombos opinantur. Equidem puto interhæc perandi, nec demateriâ aut nomine ſui lapidis.
extrma,vt fit,mediâ viâ tutiffimèincedi. Vidcamº Conueniunt , bcneficio lapidis hanc transfor
breuiter, quid pro vtraque parte diſputari queat. mationem tribuendam ; fed hunc ipſuin , lapi
Tres inuenio ſententias. prima eſt, non poffe dem , quo appellent nomine , non conueniunt.
aurum verum ſic produci. ſecunda , poſſc aurum Longum ſit omniaMerculini, Treuiſani , Faniani,
quidem quaſi verum , fed quod tamen pro vero , Tallenlis , Roſarij & aliorum nomina congerere ,
nec liceat vendere æquali precio quo verum ven quæ ſunt fignificationis planè diuerſæ . ex paucis
dirur: nec liceat illud in medicinis exhibere, ter cætera pollunt diiudicari. vocant Zgurtowepredv,
ria , perfectius & purius aurum ſic fieri poffe, aquam viuam ,aquam vitæ ,aquam ficcam ,ignum
quam quod in terræ viſceribus gignitur. Prima vitæ ,fanguinem humanú ,lac virginis,Mercurium
fententia eft Thoſtati in Exod. cap.7. quaft. 10. philoſophorum , draconem , coruum , laton,elixit,
Ægid .Romani, quodlib . 3.9.8 . ( qui Auicennam medicinam morborum omnium ,id de quo qui bi
quoque pro ſe citat , ſed malè . nam Auicen. verè bic nonmoritur , & fimilia partim ridicula , par
cenſuit contrarium , & ex profeſſo de hac arte tim pugnantia , partim irreligioſa. Modos ope
ſcripſit)negarunt etiam Auerr. in lib.i.de Generar. D randi diuerfiſimos comminifcuntur , & de co
Aponenfis, differ. 209. Sed & ipſenet Chymicus inter ſe digladiantur ; cum Brachelco certat Tau
Paracelſus lib.de philoſoph . & videtur id voluiſſe ladanus , Villanouanum impugnat Treuifanus,
Bernardin .Gomerius àModis docto & ſalito ope alij alios , & inuicem fatuos ignoranteſque nun
re de lale lib.2.a.nu.20.ſecundæ editionis fol.168. cupant. Sed de lapidis materiâ fortè faltem con
Secunda ſententia(vt opinor )verè fuit D. Tho ſentiunt ; nihil minus. ſunt qui ferri ſcoriam ,
mæ , nam licer,vbi noluit quæſtionem decidere , i ſunt qui falem , alumen , magneſiam , cadmiam ,
a 22.9.77. bi ex hypotheſi tantùm locutus fuerit * : tamen calcanthum , arſenicum expofcant : lunt qui
2.2.ad.r.
vbiabſolutè & deciſiuèlocutus, ibiapertè & clarè obtradant bufones , capillos , ouorum putami
hanc fententiam tenuit:produci poſſe aurum ,quo na , menſtruum fluorem , vel humanum fan
ad externas qualitates, ſed quod ad intrinſecam guinem . Refpondeo , tam diuerſis nominibus
bin 2.ſen . auri peifctionem non pertingar : quod etiam eandem rem fignificari , ſed his vſos fcriptores
d . 7.9.3 : Caietano , & reliquis Thomiſtis placuit poſtca ſcientiæ occultandæ caufà , quam non voluere
a.I.
cad d.a.2 . citandis , pallim intelligi. licuit ſanè Ægyptiis fymbola
Tertia ſententia eſt omnium Chymicorum , & | E lua adhibere . licuit poëtis permetaphoras & fa
præterea Tinonis in lib. 3.Meteor.q .vlt. Antonij bulas ſapientiæ principia occulere , licuit Ari
Mirandulani de fingula. certam.li, 10.Marcelli Pa ſtoreli ſe dictorum obſcuritate , ve ſepius folet, a
lingeniiCardani,Lacinii, & aliorum , quàm accu tramento inuoluere ; ipfæ facræ litteræ in Parabo
ratè tuetur And.Libauius Syntaxi 2. lib.1. fingu lisloquuntur, cur culpas , ſi & hi diuerfis nomi
Jarium , nibus lusêre : Siquid minùs aptè , & feliciter , &
Quartam his fententiam poſſemus adderePyr piè,ignofce.cem vide, verba deſpice, nunquam rei
d diſpu.de rhoniam , & Academicam Dubitantium ; qui fa veritarem , aut artis efficacitatem , ineptia aut in
Magia .
e in 2. 2 . tentur ſibinon fatis liquere: quam puro verè com fantia docentis potuit exſtinguere. Deinde quid
diſp. 6. c. muniorem efle hominú huiusætatis .Ex noftris il mirum hanc quoque artem habere ſuas com
13. punct. lam defendêre Benedict. Pererius , & Gregorius pulſationes diſſidentium ; quibus nec philofophiæ
à Valencia “; nam de bonitate & perfectione al pars vlla , nec medicina , nec iuriſprudentia
4 nec
32 DISQUISITIONVM MAGICARVM

nec Scholaſtica Theologia noſcitur carere ? Dil- | A tem ,per adiectionem materiæ , decreſcere per ſub
(enfio illa demateria , velverborum eſt & nomi tractionem eiuſdem : cùm verò Plinius : & alii,
g Plin. lib .
bum ,vel fanè fuit , cùm ars minùsculta , & magis dicunt ea concipi,parturire,viyere,ſeneſcere,inori, 36.ca. 18.
incognita:periti, in ſulphur & hydrargyrum con metaphoricè tantùm loquuntur. ſed dehoc plura & 19. Leo
ſentiunt. Scaliger , Fallopiúſque 5. Volo cum illis libera- Baptiſt.
Probant poſtea ,naturam metallorum ab iis i liter depaciſci. Eſto , non viuantmetalla : quid in- 1.2.dere
gnorari . primò quia cenſent illa viuere & nutriri; de: facilior profectò inanimæ reiin aliam inani- ædifi.c.9.
cum Cardano : vel ſuperioris ordinis animam ha mam , quàm animatæ in animatam erit tranf- h Scalig.
bere ,verùm valdè reconditam , cum Fr.Georgio mutatio , ParacelGitarum illas locutiones fanè exercit. 1.
non fatis rectas nec commodas, ſed improprias & Fallopius
ip Harmon .mundi.2. quia lapides putant elle re lin.de me
iectamenta fiderum ( vtParacellus ) metalla verò translatitias,nibilmoror : loquuntur illi inquina- tallis &
adipem & medullam lapidum ; & proinde metal tè ſentiunt perperàm . eos non defendo : de re follil.
la , cæli eſſe præſtantiora excrementa : 3. quia loquor , non vocabulis. Hoc vnum veriffimum
vnicam volunt eſſe perfectam
ſpeciem metalli, puto , neque negari pofle , plus humidi pinguis ,
nempe aurum ; cæteras eſfe tantùm rude & in- | B | & fi vis plus adipoſi effe tucci in metallis , quàm
choatum aurum , de quo mox plura. 4. non ha in lapidibus ac gemmis. hinc enim mctalla ducti
bent perſpectam aurifui cauſam efficientem . qui lia & dilatabilia ſunt, quod lapidibus ob aridi
ſolicalori efficientiam tribuunt : quo tamen ſolo tatem & ficcitatet denegatum . Vnicane fpe
non poteft auri ſubſtantia perfici. Oportet enim ciesmetalli fit ,mox videbimus. De auri efficien
ve ſol aqux fubftantiam primùm calore conco te cauſâ , confiderandum , puto longè plura requi
quat & commutet : Frigus deinde & ficcitas ter ii , vt ex terrâ , atque vt ita dicam , elementis ferè
rena,faciant aquam concreſcere. 5. de aurimate nudis primum corpus mixtum exiſtat & coagu
riâ valdè diſcrepant. Gilgil vult eſſe cinerem ex letur : quam requirantur , vt ex mixto iam coa
terrâ genitum , & aquæ miftum : Braceſchus vi gulato & exiſtente aliud conficiatur mixtum ,
triolum ;plerique ſulphur,& argentum viuum ;nec dumtaxat differens perfectione. Auri ſubſtantia,
deeft, qui arſenicon addat. qua in re indaganda ex terræ puluere & aquæ liquore , in venis ca
videntur,vt vmbri, indicium lagæ naris ſecuti, cer uernarum ſolo calore non potelt perfici,fed frigi
tum fanè,vt ad ceruæ cunabula perducat :fallax in ditas quoque & ficcitas requiruntur : poftquam
rerum eſſentiâ diſcernendâ. Præterea quomodo c verò iam ſemel metallum coaluit in metalli ſub
poffunt mixta refoluiin mixtum illud , ex quo ftantiam ,iam ignis ſolus poterit ſupplere , quæ ad
proximè generata fuerunt ? nonne prius opor perficiendum commutandúmquc illud in alterius
er reſoluantur in corpora fimplicia ? igitur fi, metalli qualitates erunt neceffaria . quia qualita
quod eoruin eſt fundamentum ; metalla in ful tes illæ accidentariæ ſunt & quæ actiuitatis ignca
fur & hydrargyruin refoluuntur ; certè hæc duo vim non exſuperant. Quod exemplo poteſt de
ncqueunt elle propria metallorum materia. Hoc clarari.namn 1andaracha naturalis non poteft gigni
argumentum multas inuoluit quæſtiones , quas ſi citra frigus illud : ſed poftquam plumbum lemel
velim exactè diſcutere , non fectionis vnius, fed in terræ viſceribus genitum fuit , fi illi miſccas
libri opus integri futurum . Vno fortaflis verbo acetum , cerullam conficies :: vt verò ex ceruflà i Galen.li.
præftiterit abfoluere , vt hæc illis omnia largia prodeat landaracha nullâ iam opus refrigeratio- 9. de lim
inar,nihilaliud confequi, quàm alchimicos fico ne, fed fufficit ſola aduſtio , vt landaracha ficti- plic.medi
cam.facul.
pinantes non effe veros.philofophos , neque cau tia feu ſandyx Syricum naſcatur k. Orichalcum Plin.li.34 .
lasoperacionis ſuæ tenere, nec operari ſcientificè, quoqueGne frigore ex ære , vitri puluere , & ca- in fin. vi
led duntaxar eſſe nudos Aaturarios pyrotechni- D laminaris lapidis tincturâ fit ;ſolaque decoctionc truu.l.7 .
cos ,mechanicos, & non philologos. nullo au & percolatione per igné indiget':cùm tamen fol- k Plin.lib.
tem pacto conſequitur , probandum quod erat, fitium & naturale , ſi quod eſt huiuſmodi, etiam 35. cap.6 .
aurum ab illis conhci non potle : non enim gla frigus illud poftularet. Quid , quod & " Plinius, 2.Amat.
dium non facit faber , quia quæ ferrinatura, quæ cenſuit , folo igne lapides in as fundi , & fer- in Dioſco.
gladij ad pugnam rotatio vibratióque fit ac fum gigni? -Quid , quod & folâ decoctione fer- lib.s.enar.
commodata,neſcit:non aquam roſaceam minus rum fit sópcodece Græcorum “ ſeu Chalamiſch Hels ;
1 Vide Pli.
perfecta Chymicus elicit , quicetera adhibet arte bræorum ? quod nos hodie chalybem vocamus fi- lib.3 3.C.4.
requiſita , etiamſi rotæ effentiam , & vim ignis , & ue aciariam , veteres Latini. ferri nucleum , quia & Vannoc
principia diſtillationis ignorer.Quid igitur ,ſi qui proprio nomine deſtituebantur. nam chalybs illis cium li. 1.
naturam ignoret meralli, ſegregatione , conge idem , quod ferrum in genere •.Neque in his alio pyrotech
larionéque quæ requiſita , cæteris quoque om frigore opus , quàm cùm omnia peregit ignis , vt m lib.26 .
nibus peritè vtatur , minúfne ad flatum compo- E tuncmateria ſe ad naturale frigus recipere linatur: C:27.
fitionémque eius , quàm ad alcerius , nihil ad vel aquæ iniecta citius refrigeretur , & induretur: n. Ariſtot.
operationem effectúmque ampliùs præter cau Porrò quam ſubdunt de auri materia diſſonan- lib .4.Me
teor.Van
Carum cognitionem adiicientis , vis excoctrix i ciam , obftrepit illa , non obtundit. cedo', quam noccius
gnium eſt effectura ? Intelligentiæ igitur iam i illi eſſe volunt? quamcumque dixerunt , ex hac d.li.I. c.7 .
gnis particeps , quivnum inter & alium nouit di etiam cætera metalla conſtare philofophi chy- Alb.Mag .
mici contendent : ſic facilem fore ad aurum tran li. 2.de las
fcrimen . Pone autem aliquem , quioptimème.
pidib.tra.3
tallorum naturam nouerit : huic certè nihil argu ſitum.Sed doctiores conueniunt in ynam fenten
o . vide
mentatio hæc oberit , quoad auri productioncm : tiam : quam ego quoque fequor, & fic Ariſtotelem Hier.Ma
poterit ergo produci ab aliquo . fufficerent iſta: di cum his auctoribus conciliari polle puto.Non agi- gium li. 2 .
cam tamen quid de fingulis illis cenſeam . Viuere milcell.c . 8
turnunc demateriâ remotiſlimâ, quæ eſtrate
& nutriri metalla , vt animam habentia vegetati ria prima,quam eandem efle nemo addubitat : led
jam : id non admodùm abſurdum eft , fed fateor agitur , demateriâ fecundâ : quæ iam cer for
Yerius,quod Ariſtoreles cenſuit',nec lapides , nec mis cft imbuta. hæc rurſus elt , quædam remo
offilia huiuſmodi viuerevel nutriri: excreſcere au tior , & quædam propinquior. non enim ftatim

ab vi
 LIBRI I. CAP. V. Q. ' I. 33

ab vltimâ ad primam hic immediatus ett tranli. A carneum fufle ,aut quod fimilius , cùm falem vel
tus:capiamus ergo exempli gratia, aurum .hoc au ſaccarui in aliquod ferculum diſſoluis , ſapor in
rum mareriaắn remotiorem habebit,exhalationem dicat , fubftantiam illarum rerum condimenti hu .
quandam humectam vna ex parte ( quæ materia iusmateriem fuiffe : & odor aquæ diſtillatæ , ſaris
liquida à quibuſdam vocatur , vel aqua intrinſecus apertè docet , quæ herbæ diſtillatę fuerint. prçte
vnctuoſa,ab aliis vnctuoſum aqueumn incorpora rea non eſt neceſſe res omnes reſolui in proxi
cúm , vel humidum liquidum ) ex aliâ parte mam fuam materiam : nec corpus reſoluitur in
habebit terræ portionem craffam & viſcolàm : femen : ſed ſufficit refolui in materiam remo
fic huic terræ aqua illa pinguis & aërea commi riorem , ſiue elementarem . Ad vltimum itaque
ſta,corporatur in primam , & ( vt fic vocem ) ele argumenti membrum dicimus : metalla refolui
mentarem auri materiam . hæc materia non eſt immediatè in illa ſua principia , quando alteran
adhuc propria aurimateria , ſed eſtmateria com tur , & per alterationem definunt videri talia me
munis omnium metallorum , & etiam lapidum . talla, & fiunt quid liquidum . vel aridum , retinens
erenim li plus habeat ariditatis, deficiente hu principiorum illorum qualitates multas ; & cùm
miditate,lit lapis : ſi plus habeat pinguedinis hu hoc fit , tunc quodammodo reſoluuntur iterum
midæ,exit in metallum : & propter copiam huius B in corpora ſimplicia ſeu elementaria , nempe in li
humidi, nitidi, puri, ac ſolidi, ſplendida adeò ac quidum ,humidum & terreum pingue: ficut etiam
nitida (unt metalla . Et hæc eft fententia Plato paulatim , per varias alterationes pyrotechniæ ,
P Plato in nis & Ariſtotelis ac ſequacium . P. Neque huic principalia illa proxima în iſtud vel illud metal
Timæo, &
ibi Procl. fententiæ repugnat (meo iudicio ) eorum Chemi lum coaluerunt.
& Calchi- corum , qui phyſica principia norunt & ample Tertiò argumentantur : fundamenta Chymi.
dius.Arift. & untur, hoc eſt non empirici , ſed philologi lunt, corum , fi penitiùs infpiciantur ,vel falfa efle, vel
teor in ti ſententia. Tales enim facile aflentiuntur huić prorſus dubia : & proponunt , ac impugnant ſo
Theophr. remoto principio metallorum omnium . Equi quentia : quibus ſigillatim ac ordine folutiones
lib. de la- dem mihi videtur negari non poſſe. Quæro e adiungam .
pid. Iani
nim , num argentum viuum & fulphur fic im Primùm ergo adferuntillud Rogerii Baconist; rli.de mi
Lacinij licetnatura potens fit, & mirabilis :tamen ars , vtens rabilib. po
Minoritæ . mediatè ex materia prima fint enata ? fi adfir
teftat.artis
lib.1.Chc- mas , quæro qua diſpoſitione præcedente hæc naturâ pro inſtrumento , potentior eft virtute natura & naturæ .
mica art. potiùs , quàm alia forma , fit introducta ? ſine li. Hoc ergo videtur elle falſum.tum quia nihil
c . 13: AL
bert.lib.3 . gas , immediatè prodiiffe : quæro quæ præceſſerit ? cpotcſt ars humana , quod vires ſuperet naturæ
de reb.me non enim omni formâpotuit illa materia caruiſle. ( quæ nihil eſt aliud , quàm ordinaria Deiin crea
tal. tr.1.c. Negandum itaquc id non eſt : ſed vlteriùs pro turis difpofitio:) quare fi quis effectus produci
2. Conta- grediendum , & poft hancmateriain communem tur , qui naturam rerum ſuperet : ille non huma
ren. lib. z. adeò remotam , quarenda quædam materia pro nus, ſed vel diuinus , vel prodigiofus eft.tum quia
philoſoph . omnis arsmechanica naturæ , vt baſi , in ſiſtit , &
c.6 . pinquior. De hac eft omnis diſceptatio . Cen
1

Georg.A- fuerim itaque illam materiam remotam , non fu eam imitatur , nec luis poteſt conatibus operum
gricol. de bitò prætermiſſis mediis ab extremo ad extre naturæ perfectiones adæquare. Nam veriffimè
ře Metall. mum progredi, & , quod dici folet , per faltum Fabius,ita ſcripſit;imitatio,qua artis eft propria , nun
promoueri: ſed primò gigni imperfectiora quæ quam iam feliciter naturam exprimit: quin interhanc
dam , & fic naturam progredi ad perfe& iora. Ex To illam ſemper aliquid interfit ,ipſáque veritas pluri
illâ materiâ remotâ primum gigni ſulphur , & ar busparaſangis ſua ſequenrem veſtigia hypocriſin poſt
gentum viuum ſiue ispágyugor : iſtud potilli ſe relinquat." ] quineget ; iubendusagri lilia cum s lib.z. in
ftit. orat.
inum coaleſcere ex humido iſto pingui & aëreo veris,Dedalı yolatum cum alitibus comparare , &
(ideò adeo mobile eſt) ; exterræ verò pinguedine D cum Praxitelis aut Phidiæ caballo hoſtiles inanus
feu viſcoſitate potiſſimum gigniſulphur. Sulphur cffugere. Refp . Comparationem naturæ & artis
illud poftea in metalli generatione fungi vicem inſtitui duobus modis poffe:primò præciſè acnu
9. Auicen: viri , id paépupor vicem feminæ volunt ! Chymi dè ſolam cum ſola conferendo. vnumque alteri,
epiftol. ad
Hazon , ci :hoc parùm refert, crediderim 'potius vtrum ſiue vtriuſque potentiam ,ſeorſim inuicem & mu
Geber , que agere & pati in inuicem , reactione. Nec tuò componendo , hoc li Baconus voluit ,vt inde
Lullus , & conuincit contrarium quorundam obiectio ; nec fornaculis ſuis ea tribuat, quæ naturæ denegata;
alij, vide in pleriſque fodinis ſulphuris, vel argenti viui, fateor omni illum reprehenſione digniſſimum
Lacin . d .
lib.r. inueniriaurum ; nec in auripleriſque inueniriſul fuille , & argumento contrarium ſolidè probari.
phur aut argentüm viuum . fufficit enim vt in Altero verò modo poſſunt iſta comparari, non
quibuſdam veſtigia horum reperiri , vt pyrotech præſcindendo vnum ab altero , ſed extenfiuè ; v. g .
nici ſæpè experti. Et , vt ex his gignuntur , tan artificium humanum cum ipſa natura;qua in com
quam ex materia : ſic in hæc rurſus metalla re paratione,artificium præſupponitnaturæ vim.plus
folui volunt chymici, & hanc reſolutionem odo autem tum poſſe artem naturâ fubnixam & adiu
re probant ,& guſtu ; ſe in materiâ reſolutâ quali- E cam ,quàm poflitnatura ſola plurimis patet experi
tates ſulphuris & argenti viui dictitantes inueni entiis .Sic enim naturalis operatio, iuuatur,accele
re. Quoniam verò hîc agimus de accidentariis ratur & perficitur per humanam induſtriam & ar
dumtaxat differentiis , quibus hæc inanimata di tem :quod voluiffedumtaxat Rogerium eius ver
gnofcuntur folis : fruſtrå obiicitur odora canum ba indicant, & veriflimum eſt.
vis . Non enim dicitur hæc reſolui in fulphur & Secundò reprehendunt quod dicitur à Chy
hydrargyrum formale atque perfectum , ſed in micis,vnicú efle perfectum metallum , fiue vnicam
materiam quandam , qux ſulphuris & hydrar metalli ſpeciem (aurum ) cæterametalla dumtaxat
gyri qualitates pleraſque retinens , ſatis indicat eſſeauri inchoationes : & ideò tam facilè metalla
formam práceffiffe horum foſſilium : ficuthomo reliqua ad aurum , naturalem ſuam perfectionem ,

occiſus cùm eft, & iam cadauer ferè diffolutum reduci ; quàm homoæger ad fanitatem , & ouum
rorruptione , indicium facit fætor , corpus illud ad pullum . Hoc illi triplici ariere fibi , non
tam
34 DISQVISITIONVM MAGICARVM

tam quatere,quàm ſubruere videntur: & ita mihi A , fuis indiuiduis rectè prædicantur ;jvt argentum
quoque aliquando viſum : nunc maturiùs re per de hoc velillo . Refpondeo . Non aberrat å ſcopo
penſa , video illa ipſa , quę tum attuli argumenta; ſuo natura , quia finis eius eft , rerum varietate
vt oblelli ſolent , faccis laneis, arietis impetum in huncmundum ornare: & perfectiora vult effe ra
fringere : poſſe commoda explicatione exarmari, riora. fit autem hominum auaritiâ , qui metalla
& eneruari.Arietes iſti tres erant triplici teſtudine effodiunt priuſquam ad debitam perfectionem
contecti. Primus petitur à definitione metalli, perueniant; vt minus auri fit, quàm cæterorum
quam Geber,Petrus Bonus, & multi chymiciad metallorum . Sicuti quia vituli plerique occidun .
mittunt:metallum ,est corpus foſſile,durum , & natu tur à lanionibus, idcirco pauciores boues exiſtunt:
ram ſuam ſeruans,a malleo dilatabile. Sed hæc tota fi his parcererur , boues fiant; ſi illis abſtineretur
definitio æquè conuenit argento , & plumbo , ac effodiendis , paulatim aureſcerent. Enunciandı
auro,æquè ergo ſuntmetalla , atque aurum .Refp. verò ratio , quædam eſt ſpecierum ,fiue generica;
differentiasrerum efTentiales, præterquam homi quædam verò merè accidentaria. Monſtrorum
nis , nobis eſſe ignotas: ideò nos cogi definitiones de inferioribus attributiua enunciatio accidenta
formare ab accidentariis differentiis , quæ poffunt ria , poteft æquè locum habere , ac argenti, auri,
B
ſæpè communes eſſe pluribus ; quae probabiliter & c. ficut enim dicas rectè , hoc vas eſt argentum ,
videntur fpecie differre. veluti fidefinias canem , fic etiam rectè dicas,Gorgo,eſtmonſtrum ;ſphinx
certè definias per proprietátem latratus , hyæna eſtmonſtrum : & ficut etiam dicas vaſis huius ef
tamen hunc imitatur , quæ canis non eſt : & fic ſencia eſt ſtannea , velmateria eius eft ſtannum ;
totum iſtud congeſtum , canis eſt animal itratio nihil prohibet quin verè dicas , pygmæus iſte eſt
nale , quadrupes, velox , larrabile, conueniet etiam monſtroſus , velſubſtantia huius pygmæi eſtmon
hyenæ. nam & illa erit, animal irrationale , qua ſtrofa. Sed parùm hæc ad rem quæ de prædicatio
drupes,velox,latrabile . Nemo tamen inferat canis ne.Quia reuera,non quicquid imperfectum adhuc
nomen hyenæ competere , vel hyenam æquè ca eſt,eo nomincmonſtroſum eſt : maximè ſi aptum
nem effe: fed potiùs inferendum , quiddam in hye fit perfectionem ſuam recipere. pullus in ouo non
nâ reperiri, quod in cane ſit perfectius. Sic dico eſtmonſtroſus , vitulus non eſtmonſtroſus, in fans
definitionis huiuſmodi accidentariæ conditiones non eſtmonſtroſus , quia hic ad virum , ille ad bo
in ſingulismetallis inuétas ,non conuincere lingu uemsillead gallinaceum tendit ; etiam ſunt pote
lahæc quibus cóueniuntmetalliſpecies eſſe.Nam ſtate, quodactu futuri. idem de mecallis aliis ab
С
hæc non eſt conuenientia generis in ſubſtantia , auro dicunt Chymici. Sterilitate damnata ſunt
ſed dumtaxat quaſi generis in accidentibus. Spe tantùm monſtra perfectorum animantium : non
cificæ namque differentiæ ab eflentiâ rei ſunt inſectorum , non inanimatorum . Atque ita ruit
deſumendæ . Quare vt aduerfarij probentà de hæcreplicatoria machina.
finitione , identitatem genericam ; neceſſe eſt, Secundò contendunt aduerfarij proximam
metallorum omnium materiam eandem eflen on
priùs probent, vel fimul , & confequenter pro
bent , prætenſarum ſpecierum differentiam ef poffe, fed vniuſcuiuſque ſpeciei debere effe ma
ſentialem , vel quid ei quodammodo æquipol teriam proximiam diuerſam , quod etiam nonnulli
lens; v.g. Homo & equus ſpecies ſunt ſub anima Chymici fatentur , & probatur : quia diuerlæ t Richar
dus' An
lis in genere , id probari nequit co dumtaxat, ipecie formæ eandem fpecie materiam nequeunt
informare : vt de animâ humanâ & equinâ pa- gli c . ecto
Eorr in
quòd animalis definitio , quæ tamen eſſentialis eſt,
conueniat vtrique ( lic enim conuenit Petro & ter , quarum neutra corpus alterius apta eſt in- rio,& loá.
Paulo ,& tamen P. & P. ſpecie non differunt) led formare. viderecur alioqui , vetus illud delirium Braceſcus
probari præterea debet ; quia homo eſt rationis ſtabiliri pofle : omnia ex omnibus , fiue quodlibet cótra Tau
ladankm .
compos, equus non eſt. fic etiam quod aquila & D ex quoliber gigni: & fic , fi remotæ matcriæ fuffi
leo differant ſpecie , non probandum tantùm co , ceret identitas , poſſet vnus Alchimicus alterum ,
quod ratio generica illis competat,fed etiain ,quia vel Lucianum auritum
in Apuleium illum
vtriuſque eſſentia diuerſa eſt,cùm vnum ſit vola transformare. Refpon. Animas animalium per
tile,aliud beſtia ſeu gradiens. Sic igitur ,non quia fectorum requirere corpora organica , certis per
hæc definitio eadem quæ auro , competit argento :
fe & tè modis diſpoſita : animas aninialium im
ideò hæc duo fpecie diſtinguuntur : ſed ſequitur perfectorum , ipſas quoque ; quia ex materiâ edu
folummodò ambo hæc metalla eſſe : argentum cuntur , requirere ſuam & propriam minùs ta
quidem imperfectè , quia poteſt perfici, aurum men perfectam , organorum corporis compoſitu
perfectiſſimè, quia nequit in metalli ratione perfi ram ; quæ compolitura , fiue (vtdicam ) organi
ci.Infanti iuxtà ac viro conuenit hominis defini zatio , de illius indiuiduieſſentiã elt. Inanimasve
tio ,vt & vitulo acbouianimalis: ſed infans adhuc rò res dumtaxat cenſeo requirere , materiam il
perfici. & definitionis membra perfectiùs poteſt lam communem , & præcipuè conſtantem parti
participare : non tamen infans & vir ſunt hominis bus homogeneis eiſdem eſle & perfectiùs diſpo
ſpecies: idem de aliis metallis, & auro ſtatuendum , | E ficam ,ad plumbi, ſtanni, argenti velauriformam :
nam alia illa natura ad hoc inſtituit , vt queant ad quia formæ iftæ ,non ad compoſituræ vel organo
puream perfectionem progredi. rum fabricam , ſed ad qualitatum primarum ma
Verùm hic nouæ ſuboriuntur difficultates,no iorem minorémue participationem , conſequun
ui ſcopuli aſſurgunt.dicat enim aliquis,hincſeque tur. Si plus habeant terrenæ admixtionis , fient
retur. naturam fic fæpiùs à ſcopo ſuo aberrare, ferrum , æs ,plumbum ; ſiplus aerei liquidi, fient
quàm finem ſuum conſequi. quod conuicium fer ſtannum ,argentum , aựrum . Conatur quidem na
retur in Deum , Naturæ quoque aberrationes cura femper aurum producere;ſed ,cùm nequit eò
de fuis inferioribus , more ſpecierum , non folent mineralis decoctio pertingere , contenta eſt alio
prædicari, quia natura non multiplicat rerum im rum metallorum Igeneratione pro modo virtutis
perfectarum indiuidua. ve videmusmonſtra ſte & materiæ proximæ difpofitionc. Si non fatis
ilitaris damno multata . hæc autem metallade multum adlie ſulphuris ſubtilis ac rubei , adſit
tamen
 LIBRI I. CAP .
CAP. V. el . I I.
II. SECT. III. 35

tamen fatìs hydrargyri ſubtilis & albi; fiet ar-| A lapidum ex genere ſunt, etiam lupt illiquabiles:
gentum : fi verò vis ſulphuris excedat, & vnctuo quia non habent humidum voctuoſum , vt me.
lum illud liquidum omni Gt ex parte probè de talla:ſed aqueum ,quod igne difflatur *. x fic Alb .
fæcatum , producetur aurum . Vlcimò obiiciunt, non dari cauſam fufficien- Magn. in
s.Metaph.
Tertius illorum arics erat.Numquam conquie tem , quæ hoc operetur: cælos enim naturaliter
ſcere naturam , fponte ſuâ : ſed moueri & moliri hæcmetalla in venis producere per calorem , &
donec perfe tionem ſuam fit indepta : metalla frigus : non quâ calor ille vel frigus qualitas tan
verò hæc apparerc omnibus,etiam preſente causâ tùm eft , que calor aut frigus : led quâ eſt orga
efficiente,in venis ſuis conquieſcere, nihil ſolici num ac inſtrumentum cælorum , in cuius virtute
ta , vt in aurum transformentur. licet enim cen . agir. hîc verò nec frigus adelle in Chem ca ope
tum anois illic permancant non impedita ,num ratione: nec calorem operari ve inttrumentum
quam tamen magis illa aureſcent , led in ſuo fta agentis principalis , quia hic non adeſt agens
tu permanebunt, ferrum , plumbum ,argentum . principale. Reſpondeo , de frigore iam diximus.de
Si ſic igitur quieta iacent , ſuàm nam nacta ſunt calore verò dico hunc agere vt inſtrumentum
perfectionem . Reſpondent Chemici & benè re ignis ; & eſſe ciuſdem ſpeciei cum calore cæleſti
Ipondent , nos hanc commutationem deprehen- Bleu elementari. Agens autein principale eſt fç :
derenon poſſe : ſed curnequeamus,incredibilem men auri ipſis metallis inſitum : quod ſemen ca
reddunt rationem : quòd ad alteriusmetalli in au lore fouetur, & adoleſcit in aurum . Probatio ve
rum metamorphoſin millenarium annorum tem rò huius , non incumbir alia , quàm ab experien,
pus requiratur. Quis hoc illis definitum tempus cia , ad quam alchimi iſolent prouocare, folemus
reuelauit ? quis credat cùm ad cæterorum metal enim à pofteriore probare vim ſeminis alicui rei
lorum perfe&tionem , curſus viginti vel triginti infuifle', cùm genitum ex eo aliquid & ex poten
fufficiat annorum ? Maior ergo in agro forman tiâ eiusin actum deductum cernimus. Deu que
do mora , ſed non tot ſeculorum admittenda. conclufio noſtra dumtaxat exigebat , nos often
Sicut autem herbarum & arborum incrementa dere naturæ rerum hanc non eſſe.contrariam

:
non cernimus dum creſcunt: ſed creuille depre Chryſopæiam : neque id argumenta aduerfario
hendimus : ita latens elt alteratio hæc & commu rum conuincere.quod puto ſufficienter oſtenſum
tatio meralloruin : quæ , non , dum fit , ſed dum à nobis. Hæcde primo axiomate.
facta eſt , cerni poteft: quod verò illam non cer
S E C TI O III.
nimus, impacientia fecit & cupiditas , dum ma
lunt homines præſens lucrum minus capere , & De eâdem efficacitare .
С
quale eſtmetallum effodere : quàm (pemn precio 1 T 2.axioma , longe probabilius eſt ,poſſe alchi
redimere , & illam tam longinquam opperiri rral. Sm i
micam artem finem ſuum conſequi,& alia in au
mutationem . Sed cur ad hanc , fornaculis & fol rum igne tranſmutare : quam non poſſe.
libus ſuis ſe triennio peruenire poſſe Fanianus & Dico eſſe probabilius, quia reuera id non proba
alij gloriantur, fi non nifi luſtris aliquot exactis cur apodicticè , ſed cantùm topicè. fic tamen , vt
id poteſt natura ? cauſam puto , quia in terræ ve , moraliter ferè conuincant rationes,
nis plus liquidi humidi Muit , & calor quoque Primum argumentum , quo concluſio proba
agic leniter ac paulatim : hîc in chryſollo , nihil tur , pender ex ſupradi&tis , quia contraria nega
adfuit liquidi: quare quicquid reſiſtit , & reuo tiua habet argumenta non concludentia ,imò nec
cat curſum efficientis caufæ , id faciliùs hîc ablu admodum vrgentia,
mitur: ignis quoque eft continuus , & non impe. Secundum , quia multarum reruin cauſæ natu
ditus , & quantum poteſt vrget. Præterea non rales nos latent , & poteſt hæceſſe de illarum nu
numquam aliquid auri maturi & perfecti artifi mero :multa quoque fiunt naturaliter , quæ quis ,
ces admiſcent , ve ficars adiuuans naturam , cau propter cauſarum ignorationem ,fi facta certò ne
ſa fit velociùs reliquum conuergendi, vt notat D ſciar : vel neget facta , vel non facta naturaliter ,
Treuilanus ,libr. de tranſmutat.metallor . ante me. contendar.
dium . Ex his apparet admodùm probabilem efle Tertium , quia Magorum illa induſtria , qua
ſententiam Calliſthenis, Alberri Magni, & Che mutarunt angues in virgas , & è conuerlo : iuxta
P Alb.Ma- micorum ,vnicam eſſe perfe& á metalli (peciem'p. D.Auguftinum a naturalis mutatio fuit mirabi- a libr.3.de
gni libr.z; Sed pergam elle liberalis ac comis: eſto : ſpecie lior tamen eſt hac,de quanosagimus. Trinit.
de metall
tract ...c.7 . differant metalla , quid cum : ſpeciei ( inquiunt ) Quartum , quia calor ignis vim habet transfor
Gebri,Ró- in ſpeciem quæ non fit alteri ſubordinata immu mádimetalla per varias alterationes,liquationem ,
farij. Van- tatio impoſſibilis eft naturæ . Nos mox non eflc ſeparationem ,congregationem , & alias huiuſmo
noccij,Bi- impoffibilem oſtendemus. Nec ad rem facit illud di : ficut & calor natiuus,cibum poteſt variè con
ringuccij. formare,priuſquàm augear & incrementum præ
& alior. de ſubordinatione.Reuerâ enim multorum com
muratio oftenditur, quæ fic ſubordinata non ſunt: beat ipli alito.nec minùseftmirada illa cıbi,puta
& ſubordinatio iſta codem modo poteſt intelligi pomi, in carnem :quàm hydrargyri in aurum com
de plumbo & auro ,ſtanno & argento : quo illi de mutatio.Denique fingulas illas alterationes con
his intelligunt,quæ in tertia ſect.producemus. E lideres ; quas Chrylopæi requirunt, etiam qui
Quartum argumentum eſt, ars iſta ncquit ve plurimas : nullam inuenias , quæ vices ignis in
ras gemmas transformare in gemmas alias veras. materiam diſpoſitam agentis exccdat.cedo coim
crgo nec metalla poteſt in alia. Refpond.gemmas, qux illarum ? quod fi lingulis par , cur non luc
li quæ fine liquabiles , poffe ad maiorem fortaſſis celſiuè omnibus , cùm eius vis non retundatur,
redigi perfectionem : non tamen in alias diuerfæ ſuggeſtis ſemper nouis fomentis?
ſpecieimutari poffe, quia non poteft ignis quem Quintò , perſuadere id debent intellectui non
liber inducere colorem : nec gemmæ ad gem malè diſpoſito,cùm variæ fimiles experiétiæ,tum
inam ca cognatio eft , qurmetalli ad metallum . plurimorum id le conſecutos aſſerentium aſſer
Ġeinmæ verò pleræque vel potiùs omnes, quia tio. hoc pofterius probabo fe&tione ſequéti: prius

verò
 VM
16 DISQUISITION MAGICARVM

verò probatur ,iis quæ fusè retulerunt Scaliger Aſcuntur :multò igitur faciliùs poterit metallom
b & Benedict.Perer primùm ars poteft gignere vnum , in aliud cadem applicatione commutari. hef Scoti,
velpas , ſcarabæos crabronéſque ex cadaueribus, quia longè minor' eſt metallorum differentia, Lycheti,&
& ex ſtercore animalium :immò & ſcorpiones,ex quàm inanisnis & animati.Sed Diabolusnullum in communis
2. di. 7 .
herbâ Baſilico ritè pofitâ & collocatâ certis locis: huiuſmodi effe &tum producere poteft, quinatu- vel 8. &
led viuentia hæc funt excellentiorametallis : po ræ vires ſuperet:vt cóftat:alioquipoffet vera ede- probab . li.
terit igitur & metalla . Dices in his hominem ar te miracula. ergo effcctus huiuſmodi naturæ vi. Teq.q.14.
te tantùm materiam materiæ apponere , cætera res non ſuperat . Igitur poteſt fierivt vel docente
naturam per putrefactioné & catorem ſolis pro Diabolo,vel induftria & ftudio tandem homo ad

ducere : Verùm in noſtro quoque calu manum hanc cognitionem pertingar.

tantùm homo adhibet , cætera calor ignis in ma
SECILO IIII.
teriâ efficit,& , quæ in eius potentiâ latebant,edu
cit. 2. aurum ex auripigmento produci arte Pli
An aliqua narratione constet aurum hac
nius auctor eſt , vt diximus, fi dicas auripigmen
arte faktum ?
tum venam eſſe auri ſterilem ac inopeni ,hoc eft
B
aurum imperfectum , vt ait Fabianus" :hoc,vtdi Vllum aduerfarij fortius telum intorquent,
cicur fine probatione,negari quoque poteſt.Nam quàm ab experientia , cur igitur , inquiunr,
plus videturdifferre ab auro, quàm cuprum :nam nullus hactenus effcctum conſecutus ?cur omnes
cuprum metallis annumerandum , illud verò po oleú & operam perdidere ?nónne moraliter hinc
tiùs coloribus ac tincturis, 3. ex ouis calore for colligimus , id effe impoffibilibus annumeran
nacis Cayri ſolent pulli cduci ,non ſecus quàm dum ? 2.quia,quæcumque adferuntur experientiæ ,
foru matris : cur non & hîc fornax ſuppleat vteri nituntur teftimoniis ipforum chymicorum , qui
terræ vicem : fi dicas , ouum natura ordinari ad busminimè credendum : tum quod in cauſa pro
pullum , & eſſe pullum potentiâ : contendunt al pria , tum quòd mendicitas & paupertas fidem
chimici idem eſſe plumbum auri reſpectu , imò detrahat,tum quod fpe faſcinati & imaginationis
& argenti:ideóque ſolere hæcmetalla iuxta inui vehementi apprehenfionc,putant eſſe aurú , quod
cem reperiri. Sanè Plinius dicit' venam plumbi, non eft , vtait pontifex loannes 22. 3. quia pof
quæ vicina ſolet eſſe & contigua venæ argenti, ſunt elle operationes,vel fraudulenti & decepro- la Extraua.
vocari galenam . Sed & ouum quoquç magis dif riæ , vt fuit Bragadini Veneri Alchimia : qui in de crimin .
fert à pullo , quàm inter ſemetalla.4. Naturaliter Bauaria fupplicio affcctus anno 1591. corã omni- falli.
videmusmultos vermiculos mutari in volatilia, c bus iinpolturam ſuam confeſſus fuit:fe ex aurira- cap.13 .
vtpote muſcas : & tamen reprile & volatile ,plul mentis pulueribuſque quos mixtos carbonario
quàm ſpecie diſtant. 5. vt natura producit falem , pulueri habebat, aurum ſuum liquaffe. Quare ca
bitumen , & atramentum : fic etiam illa nobis ar ucndum nelectorem decipiat deceprus ipſe Vil.
tificum exhibet induſtria . Si dicas ſpecie differre lamontius,pertinaciter defendens,veram fuiſſe &
hæc ab illis: contra vrgebo : cùm eaſdem habeant ſinceram Anton . Bragadini Chryſopæiam :cùm
qualitates ( quod docer experientia ) non magis enim illa fcriberet , nondum dies fraudem huius
differre, quàm pulli quos fornaces Cayri produ Cyprij planiaperuerat . Vide que deillo Villamon
xerunt,à pullis adpectoratis à matre.6.Plinius au itus itinerari libr. 3.cap. 28.vel poſſunt eſſe prodi
ctor eft triticum & filiginem in inuicem commu giofæ , dæmonc faciente.4.quia hanc artem nemo
tata.dices , folis accidentibus ca differebanr, ca vmquam calluit: quod paret , cò quod nemo ſe
démque fuiſſe ſpecie ? Galeni& quidem ſententia vmquam dixit vltimum eius effectum conſecu .
videtur, fed multis id non probatur, eſto ramen : tum :nemo etiam verbis vel ſcriptis eam alios do
hoc ſi verum , quid ad 7.Nam Theophrafto lolium cere potuit . His illi pugnant.
quoque in triticum fuitmutarum : loliúmne hoc Sic conclufio . De fačto aliquos hac arte verum
tilueftre triticum fuiſſe dicent quo autorerſcimus D aurum feciffe videtur effe valdè credibile.
enim quid inter triticum & lolium interfit.8.cal. Probo ,quia cor ea de re narrationes funt diuer
chitim in milij murari, fatis notum eft,verifimi. ſorum , vt videatur procacis animi & perfrictæ
lius ctiain ea ſpecie differre, quàm idem effe. y.la. frontis ,nulli credere. adfcribam quæ nunc mihi
pideſcere ligna , ſi in fontes certos incidant:no ad magnum . Cælius Rhodiginus auctor eſt , ſuo b libro 11.
runt Arduenna : & lignum fit caudexque, quine tempore in Gallia quendam ex infima plebe ho- cap. 13.
ger. Bene'eſt non negant aduerfarij: Sed hanc di. minem ,mirè fagacem ,modum excogitaſſe, quo in additiú .
cent forrè commutationem in deterius, viuentis chtyfulcæ aquæ vi, ex metallo quolibet aurum ad Specul.
nempe ligoi, in lapidem vitæ expertem :mortem ſecerneret : & addit tales artifices vocari Cbryfo- titu.de cri
hanc effe quandam ligni. faciliùs resdegenerare plynias, officinam verò Chryſopbyſium . De Arnol- min . falli.
Oldrad .
quàm meliorentur. Vrgeo , etiam meliorari,nam do Villanouano referunt grauiſſimi luriſconſulti
cõli.74. de
n Scotia ex putridis nauium fragmentis , & ex *, eum virgulas aureas chemica arte produxifle, Cortil.Abb .
itborum fructu in mare deciduo ( res eſt vulgò quas omnium examini ſubiecerit in aula Ponti. in c.ex tua
notiſlima , & probabitur libro ſequ . ) gignuntur ficis , & ideò concludunt chemiam veram elle rú de for

nates . Si cam admirabilem effectum tranſmuta- e ſcientiam . Obiiciunt, Alnoldum fuiſſe valdè fu- Baid load .
ionis aqua nobis exhibet : cur ignis efficacitati, fpectum familiaritatis cum dæmonibus": & ideò Platcan . in
uiusmaior longè vis eſt in agendo ,malignè de vel dæmonem hoc verè feciffe, vel faltem verum l... C . de ar
rahimus ? Herodotus etiam ſcribit platanum in aurum ſuppoſuiſſe.Refp .has efle malicioſas conic- gent, prec.
leam vertille : & alij cadauera , in Itatuas ſalis, Euras. Si lulpectus Arnoldus , quomodo non in thel. infer .
le guo plura dicam lib.2.9.18.in fine. Romana curia, vbi aſſiduuserat , comprehenſus, libr.io.
Penna
Denique notiſſimum eſt poſſe faltcm dæmo vtmaleficus, & caftigatus?mera autem coniectu
Com . 36 .
es producere , per applicationem naturalium ra eſt,dæmonum verum aurum fuppoluiffe. Alij. ada
gentium , nonmodò res inanimas, fed & anima- | dicunt examini ſubieciffe ,hoceft obtuliffe :non reci.Eyme
a imperfecta , quæcumque ex putrefactione na verò quemquam veritatis periculum feciſſe.pri. rici q. 11.
mum
 LIBRI I. CAP. V. Q. 11. SECT. IV.
37
mùm explicario illa verbo non congruit , deinde A apud Cedrenum ille frenum aureum confecerat,
quis credat illo offerente aurum ad exainen , ne quod Anaſtaſio Imperatori obculit : ſed videtur
ininem Romæ periculum feciſſe ; ego verò, inde; iite præſtigiator potiùs fuiſſe quàm Chymiſta,
quod non ſcribitur ab auctoribus illis falluin au . poſt primam operis huius editionem incidi in
cum deprehenfum ; probabiliùscrediderim expc librum And Libauijmedici, qui p.1. fingularium ,
rientiam Arnoldo ſuffragatam . Sanè id confirmat Syrraxi1.de remetallica, plura teſtimonia reculit.
quod dc ipfiuscum Raymundo Lullo concerta Nunc ad obic &tiones reſpondeamus. Ad pri
e vol.2o . tionc auctor Theatrihumanæ vitçtradidit ;Ray mum ;multos ego commemoraui, quos non Che
ib . ;.
mundú hunc Balcaricum ,boinincm acutiffimum , mici tantùm ,fed & medici & 1. C.grauillimi te
inultis rationibus demonſtraſſe Villanouano artis ſtantar rem ipfam factam exhibuille, Arnoldum ,
huius a durquíde , cum Arnoldum diſputandiper Lullum , Taruifimum . Et hodienominare poflem ,
tælum ;quin potius, inquit , te lenlu craſtinâ con quosnoui viros graues , in dignitate politos , &
uincam die: quæ cum illuxiſler , nietamorphoſim Deum timenttes ; qui de feiptis idem profitentur
lli oculatâ exhibuit fide:qua ille motus,hanc ip Quosmentiri, vel impofturis, aut praſtigiis ,aut
ſe artem amplexus ,multa de eâdem fcripfit of u dæmoniacis artibus vti , numquam in animum
ícula ,ante annos fermè250.De hoc Lullo ſcribit B meum poſſim inducere : & fint iniuriis viris ho
CR. C. in quidam noftritemporismedicus: nó alchimiſta ", neſtiſſimis , qui queant id ſuſpicari. Ad 2. dico ,
Nomécla
ore infi Huncego inguirendo comperio apud Anglos , re gui Pont.loquide gregalibus , fiue fece illa Chemi
zniü fcrip. dem vera praftoriſſe,quod (uis libris proficelur: & in corum , qui lucrum captant, & auiditate pecunia
arce Londini,iuffi Regis probariflimum aurum confe in præceps ruunt :non de iis qui honeftam 'inde
cife:mibig genus nummi oftenfum eft, quod adhuc terum naturæ cognitionem dumtaxat petunt.Nec
appellat Nobile Raymundi,auri fcilicet puri de abry verum eſt,nullos aili mendicos vel pauperes huic
zi , fummag, indicatura . ] Idem auctor Theſauri, ſtudio incumbere; quod Principes virimultinon
hoc etiá narrat de Bernardo Treuilano ; eum cum fugiunt. nec etiam paupertas.omnis à teſtimonio
initiò fruſtràmagnas opes in hac Chryſoplyncicâ arcet :ſed tantùm , quam vilitas aut vitiolitas vi
prodegiffet ;tandem accuratiore ſtudio conſecus tæ dehoneſtat. Phọcion 'pauper erat : plus illi ta
tum , vt biennio artem in opus , fpem in rem , men iniurato , quàm iurato Paridi credidiflem
gopere
lubtilitatde
. deduceret .Hieronymn.Cardanusteſtatur , Anto Teſtimonium in propriâ causâ reiicicur ,ſed hîc
lib.de me nium pharmacopolam Taruilinui , coram And. teftimonium dixere lcriptores , qui non erant Al
tallis, Gritto Duce ; & præcipuis particiis Venetis, ar- c chimiſtæ.acceperant illi quideni hoc ab alchimi
gentum viuuni in aurum coinmutalle , & eius ftis : ſed alchimici dicta ſua , factis probarant.
operis quædam adhuc exſtareveſtigia.Hoc Iulius Nec fanè domeſticum teſtimonium , vt nec alia
Scaliger , in contradictoriâ exercitatione , eludir aliâs inidonca,reiiciuntur , quando aliunde teſti
potiùs , quàm diſſoluit , dicens; li hoc verum au monia habere non queunt h . Et quæſo , vnde hîc Pet.Ge
rum fuiffet , Venetos eum fuiffe coacturos Rei initium hiſtoriæ haberi patuit, niſi ex ipſorum 100.Hip .
publicæ opcram hancnauare,vel artificium indi artificum dictis & relatione ? Ad 3.poſſe aliquan- pol. fing.
care. Quis enim Scaligero indicauit, Taruilpum do eſſe tales,& fuiſſe : hinc tamen non ſequi, nul- 71.
eis non indicaſſe:lanè crediderim Vevetos,velin las non fuiffe tales. Ad 4.mulcos hanc artem ver
certi cuentûs ſpem contemplifle , vel præftigiis bis ſcriptisque prodidille ,& hodic eam tenere &
effectum adſcriplille.Tu ,Lector,ne idem ſentias, alios docere, li qui contingant in praxierrores,ni.
accipe teſtimonium aliud eiuſdem rei, vt in Car hil mitum : quia facilè peccatur in iis , quæ ab
dani & Aragolij fide , hoc experimentum ſter. ignisoperatione dependent. Nec vllius artificis
Guilhelmus ifte Aragofius , vir philofophiæ & eſt,in iis , quæ ab actiuitate extrinſeciagentis na
medicinæ apprimè peritus,ſtudiorum causâ dege- D curalis pendent ,Securum ſemper effectum (pon
bat Patauij : ſemel, anno 1550. Venetias excurrit, dere. Nec vlla quoque ars alia,in qua quismente
& honoris cauſa Hectorem Autonium , mathelis ſanâ perfectionis vltimum apicem ſc conſecutum
& medicin.t laude clarum , inuifit : ibi cum intra affeueret.ſemper aliquid diſcendum ſupereſt: ne
alia Alchimicæ aurificæ mentio fieret , eamque que hoc huic arti peculiare , quod opponitur.
Guilhelmus folidis , vt ipli tum videbatur, argu
mentis fubruerer : Auſonius in fequentem diem con QV Æ STIO I 1.
senium indixit,eoque très patriciosVeneros,è nobiliffi
ma Corneliori:m gente adductos: ex co auro,quod Tar An Chryſopæia habenda ex numero artium
wifinus fpe&tantibus paribus,hoc eft ,celeriter,non ma ingenuarum , an mechanicis
gna inierpofitamora ,momento feciffet ,confe &tos an annumoranda
nulos fpe&tandos contreitandóſque exhibere curanit .
F

Ipfe deinceps Arogofius Taruilium excurrens, hiſto ,

riam fačtı didicit.Narrabat ille d Galloquodam , Aro prater ipſam operationem ,& igniariam illam ap
gofio facie ſimillimo,domi fua per aliquotmenfes bo plicationem : Theoricam verò (ime ſpeculationem artis
ſpitaliter accepso ,cum ſe puluerem honorarij loco acce- E lipſions phyſiologia in remotiſſimis latebris laréntë ,æquè
Pulje , fed vt eo tamquam arcano vlereiur. Si verò non ingenuam , equè ſcientificam effe natura ſua, guàm fir
iam primari commodo , quam publica fideierga Rem phyſica : cuius eft portionon ignobilis : aut medicina ,
publicam Venetam ftudio,co infcio,Venetias nauigaje, cui ſubferuit o ancillatur : eóque nomineacroama
hTheſaur. rem patribusindicaſſe:fpecimen artis exhibuiſſe :priua ticis de epopticis diſciplinis annumerandam . Siverò
vitæ hum . conſideres ipſos Alchimiſtas , quidam illorum
ſu.Omitto tim quoque in Corneliorum adibusnon femel. Interea
quod de fe vero Gallum illum infalutaris omnibus difcefliſje, ne meri ſuntmechanici ; & Haturarij, acciniflones:
lumilia Fer que ſe quidquam de eo ampliies reſcire poiuiffe." ] Vi quidam verò philoſophorum nomen honeſtum
nelius tedescaulani cur Veneti non vrlcrint Taruilinum , in primis ac laudabile , iure fuo fibi vendicant.
fetur libr. & quàm inanis ollamagni viri, led læpè iniqui Etli cnim omnis Alchimiſta ingenio fimulacma
cauf. Cardanoinaftigis , ſalpicio, Fortaffis eadem arte nu , vtatur : tamen id omni mechanico artifici
commu
 NVM RVM
38 DISQ VISITIO MAGICA

commune eſt , & manus præcipuam operis par- | A lufos cacodamone. Illi abacti à chry follo, non à
tem in illis vendicat : qui , principia cauſasque furore : rurlus magiſtellum adeunt, expoſtulant
artis ignorapres , nec certum in rebus præparan primùm de iniuria:deinceps fupplicesfiunt,& vt
dis vſum , iuxta præcepra congrua & ſcientifica nunc falcem ,mcliore fide, quid agendum doceat,
adhibentes, tempus & carbones abſumunt ; fuli pergunt obferuare, demum ille nihil aliud retulit
ginoſi iraque & merè mechanici dicendi funt. quàm , ftrenué laborate ,
Sed qui in oleis , & aquis,& gummis, & auro ex Deceptorij effectus duæ Hiſtoriæ occurrunt,
trahendo ,cauſas & præcepra artis norunt: quibus prior praſtigatorius Diabolicus : poſterior ad de
freri effectum hbi pollicentur : ij,etlimanum in ceptorios & emunctorios per humanam callidita
genio , & operationem ſpeculationi adiungant: cem pertiner .
non mechanici, fed philolophi dicendi: operatio Priorem fic narrat Cedrenus : Quidam ex eo
eniin illa, & minuum auxilium ,accidentaria ſunt rum numero,quichemicum artem profitentur,callidus
ſcientiæ :vt in medico , & chirurgo ſatis eſtma hominum oculos impostura prastringere , argentariis
nifeftum . alsíſqueobtulit manus pedėſqueſtatuarum ,o alia au
rea ,dicens fe thefaurum reperiſe: multóſque ita de
QV ÆSTIO 111. B ceptosad pauperiatem redegi . Famâ vulgarâ caprus,
ad Anaftafium perductus, frenum equi ex ſolido
Ad quam magia fpeciem pertineai?
auro confiarum ac margaritis conferrum obtulit. Sed
Què expeditum eſtreſponderc huic quæ Imperator, freno accepio : Vtomnes, inquit , fefelle
ſtioni. Si alchimicus effe& us verus non eft , ris ,me profectò non decipies : ftatimque bominem ,
quia tallum elt aut apparens dumtaxat aurum : in caſtellum quoddam relegauit,in quo tandem perisi.]
pertinet ad magiam prestigiarricem ,fi veruseft effe nimirum omnia hæc aurea,nihil erantniſi per ma
Etus, tunt aut fit ope demonis, & pertinet ad Demo giam facta oculorum ludibria. Poſteriorem de.
niacam :veruin effectum voco, quando aurum ve Icribit leremias Mederus , in Acroamat. Chymi
rum quis conſequitur:hoc autem poreſt fieri du ſtas duos ſocietatem initam pacto firmaſle,vtal
pliciter, vel vera tranſmuratione, vel fuppofitio . ter Chryſopæiæ certiffimam artem ſe tehere pro
ne: quando hoc facit dæmon , potelt etiam reduci fiteretur , alter rhizotomum ageret, ſeu agyriam
hoc factum , ad præſtigiatricem : quando illud , empyricum , & intercætera ſcobem auri atro infe
non niſi, vtdixi, ad dæmoniacam . Si verò verum etam colore, pro lunariæ puluere , venderet. Er
aurum , fine ope demonis homo extrahit pyrotechnia neſtus BadenlisMarchio mirè deditus erat pyro
ſua,tunc alchimia pertiner,ſecundum fe de propriè,ad с techniæ ,hunc ergo prior ille adit , & circumue
Magiam naturalem : per accidens ad artificiofam . Iit,aurcosmontes pollicitus,& atria diuitis Cræ
Nain , qui ad ſupernaturalem referunt , propter ſi , parantur omnia , & iam ille , cætera bel'è, in
cælorum influxus: illi meo iudicio fall: ntur:nihil quit: vnom dumtaxat opus, Refeb vocant ( He
enim hîc cernitur, vt oſtenſum , quod naturæ vires bræa voce ) huius pulueres faciles inuentu , apud
excedar. Naturalis ergo alchimiæ exempla , iam quemuis pharmacopæum ,vel rhizoromum . Mar
nonnulla propotai 6. Dæmoniacæ refert vnum chio puerum mittir: commodùm in palatij aditu
auctor demonomaniæ c:ſe ex Guilhelmo Cóſtan ille altermerces ſuas expofuerat : & vt folcnt hoc
tino ,famoſo alchimico , audiuiffe ſocios ipfius, genus, nihil fibi deeffe Stentorea voce prædica
cùm perdiu flantibus , ipes fpecieſue auri olten bat, adit cum Principis puer. Ille Reſch expromit
deretur nulla , confilium à Diabolo periiſle, rité de pixidula fumola , & pro ſolido appendir , &
nie operarentur, & oprarum finem contingerenr: qua quid foret obuiuın ac conculcatum , addit fu
an in aliquo peccatum ab ipſis eſſet, quodmetal perpondium .Puer Domino referr.'mpoſtor eum
lum arceret expetitum . Diabolum (*vt folet ) late puluerem infpergit hydrargyro , & aurum verum
broſum dediffe reſponſum : quàm breue,ram am producit, ſed quod liquatum ex puluere , fic exa
biguum : Laborate ,laborale.hoc illos pro ſecunda D men , verum aurum deprehenditur. Marchioni
po'licitatione arreprum mirèanimaſē : ergo per resmirè grata, & ipſe in magiſtrum bencficus ac
rexifle in flando , & fornaculis continuandis , id gratus probè donatum dimittit . Chryfopæiam
que adeò ftrenuè , vt in nihilum cuncta redege pergit vrgere : feliciter , quamdiu Refch durauit:
rint: parati nihilominùspergere, & ad imum cun vbi eius reliduum parùm fuit : vndique conquiri
ctam rem decoquere , & pro philoſophico lapide iuſſit auriprolificá hancmateriam . Negabátomn
bona cuncta dilapidare : niſi miſerrus tementiæ nes ſe, quis puluis,Reſch diceretur, audille vel di
Conſtárinus ſuggeſtiller,morem hunc eſſedæmo diciſle vmquam , iraqueMarchio quod ſuperar et
nis,vt decipiat amphibologiâ ſignificati : cù:n la igne folùm liquat, & auri ſcobem , impoſturám
borare jullit , hoc voluifle : deliſterent ab irrito que ſimul deprehendit. ]æquè lepidum eft quod
conatu,& ad honeſtum opificium aliquod ſe trál. narrat probe copertum Gomes à Medis lib . 2.de
errent , in quo centius operæ pretium cerneretur, ſale , his verbis : Siquidem fuperioribus annis dum
ic ille. Sed alij paulò aliter narrant , idque le ex agerem Luieria ,aderat unà etiam ftudiofusquidam ,
yre Natalis , qui Conſtantini focius fuit , acce quiſquis ille fuerit,ſaris mihi notus ,iamque conſtan
siſſe,bonâ fide,ſcribunt:hos operariosauri aui- Eris ætatis homo,atque in omnire, & fcientia dočtujfi
los familiarem paredcum íub ſpecie vnius nym mus, experientiffimúsgue , ſed qui ingenio effet ad fin
vhæ exciuille, & facro carmine lapidis confectio gendum acriore:ad perſuadendum veroquampar fuie
em ab co poftulalle, dæmonem iuflille , vti ex ſubtiliore. Et quivariis , tamerſi regoriis implicitus
ex metalli ve dicanoJaniſacis,hoc eft æquali pro Chymica tamen arle , quam occuliè exercebat ; mirë
ortione , & hydrargyri certâ mołe mixtis ,ma dele&taretur. Is puero Franciſco Gallorum Regi fa
igma componerent , cùm itaque hoc igni impo miliaris valde gralus atque in oculis erat : ac , quo
Ullent ecce tibi,fraudis minifter, catus illeMer lempore diuturnum illud et exitiale bellum apud
urius, more grandinis cum tonitru metalla huc Belgas, anno.18 42. ab eodem Franciſco commotum ,
lud dificit , & fpem fimul eorum ; cachinnante à Carolo quinio Caſare confirmatus vigebat: è Gal
liaille
 LIBRI I. CAP. V. Q. I.V. today 39

bsa ille in Belgas profectus eſt, aique Hispanur ſe la- A dens, tandem annuu : argue ſub crepufculo veſperie
mulans idiomale confiſus, Louanium primo, quo ipſe noad ſe nummas,vadduci juffit : fugreſque ad ipfum
paulo antea ciufdē cauſabellisé Luteria pulſusmere profecto quattuor, aureorum mildra altia :nam iesit
ceperam :deinde Antuerpiam fe contulit,vbi domun monio mibi funt , qui adnitmçrakmot. Quos ille aca
culam conduxit , in eaque fornacem cum reliquis in cipiens : alquera depreparandas eps integrum dari fan
ſtrumentis Chymicis fecreto construxit: iamque con bi dem perens ,mercatores aumoittaumque fub ip
uocatis amicis,atque imprimis quatuor ditiſſimis fan ro no&tis contiçinio admiffus equis,quos præparari suſſe
bi notis Hispanis mercatoribus: horum in negotian rat , quam celerrimè fe in Galliarn iniulit , atque Lu
c.ad maiora eo , com .
do tarditatem exprobare , digue. tetiam tandem entus peruenir...). Hæc ille : fi.
pendia excitare cæpie. Tenſle quippe ſibi artem pro Dis non forer ſcribendi , fi quæ fingulis die.
feffus eft , qua brebi ac compendio ,finéque periculo, bus talia conuingunt, vellem pecſequi. Vtilius
nauigatione , ditari ipſi ampliffimè, arque vel Mi erit , quod reliquum eft , & ad animæ falutem
de , Créliquediuitias nullo negotio ſuperare poffent. ſpectar, diſcucere .
Idque ad oculum prompiu ſemonftraturum ex peri,
mento , ſi auri fibi numi quindecim , boni, probariga
Q VÆSTIO 1111.
ponderis praberentur. Atilliprotinus totidem liben . B
viffimé erogarunt. ltaqueacceptis ille numis , vnum
Licitane an illicita fit alch mia?
quemuis ex mercatorum pediſleguis ad fe accerſeri
iubet :cui imranis ,duobustanınm regalibus impen
fis: vade , inquit , in domum , qua prima occurrat Rohibitam cenſuit Angelusde Clauaſa ,rajin verb .
pharmacopola', à quo pere lapidem , qui Onaſtros apo ſed
pellatur , qui tametſi vilioris fit presij , tamen vi dumtaxac P. Valencia eò inclinat , vo faltem rá .
emas citsus , totum impende. Quoabeunte heus , air, tione circumſtantiarum hac illicita & perniciofa:
ne lonjam nobis moram faciat, ito recta ad eum , qui idem P. Percrius cenſuit : vterque locis ante ci
e regione porte maioris templs conſiſtit , vidi quidem tatis .
beſterno die eiufcemodi lapides praſtare apud hunc, Licitam verò nec vllo iure prohibitam , im
longè præftantiores quàm alibi. Aftutè námque ille mò & inter attes metallarias à iure ciuili rece
rem omnem , ac perquàm causė prawenerar. Nam ptam ,communis eſt ſententia iuris interpretumbbOldradi,
maſam qu.dem auream triginta pondo auri probacija Pedetentim progrediendum : nam facilis hic in Abbat. loá. Andr.
&
fimi coëgerat , eámque in modum lapidis compa- c via lubrica ,laplus. Baldi locis
Etam , variis appingi fecerat , atquecircumue tire co Prima Concil. Nullo iure in foro fori bes ans fa.citat.q .
loribus : quan eidem noto ſibi pharmacopola , fortè videtur prohibita , vt non liceat eam exercere , ex de. 1. fect . 4.
Alberti.de
doli conſcio , lucrid, participi , commendarai : dala fenfione iuris pofitiui. Rotate in
teffera , vi cuiufcumque pelenii Onaftrum lapideno Quoad ius ciuile & commune Romanorum ver. alchi
quantulocúmquc oblaio pretio exhiberet : unde occur ( de communi enim igre nunc loquor , non de mia,Gui
renti pediffe quo lapis eftdatus ,atque ad manus Ar particularibus locorum ftatutis ; vel regnorum do. Pa
chichymiſta dignus eft enim hoc titulo ) perlains. ſanctionibus ) res eſt expedita : nec ulla conſti-
pæ decil.
388. Fabia
Tumille lapidem oſtentans ,ac feſquipedalia de cor tutio talis reperitur. Quod ad ius Canonicum , ni tracta .
ba proferens ,iubetaccendi fornacem , ollas educi ,in videntur obftare duo canones ,nempe , cap . Epi- de empt.&
ſtrumenia apponi , quin lapidem inungere , laruaré scop. 26.quaft.6.c.fpondent,in extravagant.com- vendi.9.5 .
Zanetini
que cæpir, Demum oblatos fibi aureos dentibus pre mun .libr. s.de crimin. falſi. Sed , li bene conlide ca. extrau .
mnebai , poſt maleolis tundens , cum quadam iaci res,neuter canon conuincit intentum .Nam d.ca. de accufat.
la verborum interiectione,in ollam immittebai. Quis Epiſcopi, tantummodo damnat cos qui credunt Thomæ.
bus rebus giectatorum oculos in,fe, non intentos mo-id perſonarum tranſmutationem in varias ferarum Alfoncini,
do : fed quafi colligatos tenebat. Ex quo illi, caca (pecies fieri:quod & ratio docce addita : ſiquidem hac re có
duce charuia , lapidem curiosè luſtrare oculis, ſum ( aic ) Satanas transformat fe in varias ſpecies fe filio .
moperè admirari,ſe fimul e exſpectatione accen rarum . ] Non cft igitur cur ad quamlibet ſpeciei
di, hortarique fe inuicem , neque cunctandum expe in ſpeciem tranſmutationem canon excendatur.
rimentum fucclamabant. Tandem commiſtis aureo Et licet eò extenderetur, dicerent alchimici k
cum lapide aureis quoque numis , vniuerfa educta non credere hanc à dæmone , fed à natura fieri
maſa, excretisque per ignem coloribus , iam non la metamorphofim : nec eam elle veræ ac perfectæ ,
pidem , fed aurum purum parum ipfa referebat. ſpeciei , in aliam perfectam ípeciem , fed imper
Quesbico per duos ex mercatoribas ad aurifices de fecti & inchoati in ſuam perfectionem . Fortius
lata eft , eaque probata ſaris triplum haberi inuen ſtringit alterum illud cap. Spondent,nam illud di
ia eft ex auro puriſſime , atque aftimatione primo. ſertè alchimiam prohibet , & infamiæ carcerit
Quo nuntio allaodomum ,atqueoccluſo poft feoftics que pænam præfigit , clericos etiam poffellis be
mira omnes exultare letitia , ac triumphare gaudio neficiis priuat, & ad capiendareddic inhabiles.
expetunt. Quare mutuo fe imprimis iureiurando Refpondet Arfoncinus ; Pontificem egifle tan
ajiringentes,ne cuiquam hominum hac ranium ar. E cum de iis , qui Sophiſticè tranſmutationem con
canum retegerent : protinus experimentum , quod fingunt: ramen Canonis verba fatis clarè indi
..

plufquam pro comperio babebant , non denis am cant cenfuiſſe.loann . 22.nullum à quoquam co
plius , cenienifuc , ſed millenis , & eo plus aureis rum verum aurum fieri, & idcò omnes pro in
iterandum cenſucrnnt. Iamque fe 1010s Archichy poftoribus habuiffe ; fic enim verbo tenùs ha
miſte , tamquam alteri Plutoni pecuniarum Deo , de bet ſanctio ; Spondent, gaas nion exbibent, diu:
nouentes , precibus ab eo petierunt , ve millenis ab rias pauperes alchimiste : pariter, qui fe ſapientes
vnoquoque oblatis aurei experimentum geminaret: existimant , in foueam incidunt quam fecerunt.
nam fi fuccederet , iam non per chiliadas, ſed per Nam baus dubic huius artis alchimia profeſſores al
myriades, ipſum deinde experturum . Quibus ille terutrum fe. ludificant : cùm fuæ ignorantia conſci
lenie, aique grand oribus quam antea verbis refpon eos , qui fuprà ipfos aliquid huiufmodi dixerint , ad.
D 2 miren
40 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

mirentur : quibus cùm veritas quaſua non ſupperat, 1 A fin hac operatione inueniuntur. Hæ lid elint , non
diem cernunt, facultates exhauriuni, iydémque verbis idco quid reprchendi queat : ſed quiavix vni
diſſimulant falfitatem ,ut sandë,quod non eft in rerum quam delunt omnes , rarò fic vt alicuius ra
natura,elle veri aurű vel argentă ſophistica tranſmu tione non adfit vitium & peccatum . Ideò dixi,
latione confingant : eóque interdum corum temeritas pleriſque perniciofam illicitam cenfendam .
damnaia a damnanda progreditur , vt * fidismi Sed quæ iftæ circumſtantiæ ? præcipuæ & ca
iallis cudant publica moneta characteres fidis oculis , pita cæterarum : quaruor : finis , modi , tempo
e non alias alcbimitum fornatis ignem vulgum ris & perlona .
ignorantem eludant. Hac igitur perpetuis volentes Si finis fit lucrum , auaritia ; illicita eft , quia
lucrum ex hac arte eft illicitum , non enim licet
exulare temporibus, bac edictali conſtitucione fan
cimus : vt quicumque buiuſmodi aurum vel argen . hoc auro vti ad commercia contractúfue , ve ſta
eum fecerint , vel fieri ſeculo fa&to mandauerint, cuit loann . 2 2.Intellige, li pro vero auro quis vri
vel ab hoc fcienter ( dum id fieret ) facientibus mi veller, nam hoc illicicum contendunt communi
niftrauerint, aut fcienter , vel argento , vel anro uſi cer DD . de hac re fcribentes a : & meritò , nam a Sic D.
Thom . in
fuerint vendendovel dando in ſolutum : verum tan aurum iftud velnüquam haber proprietates om
2.d. 7.9.3 :
ti ponderis aurum vel argentum pæna nomine in B nes veri auri , vel id adeò rarò contingit , vecen 3. art, 1. &
ferro cogantur in publicum pauperibus erogandum : lendum -fit non contingere , quare tam verifimili 22.9-77.a .
quantum alchimitum exiftat , circa quod eos aliquo caula dubitandi exiſtente , non licer in commer 2. ad 1. &
ibi Caieta .
pradi &torum modorum legitimè confiterie deliquif cium deducere , vt verum aurum : vendi tamen
Silu .& Fu
ſe: facientibus nibilominus aurum vel argentum al poſſe pro auro alchimico , & iuxta æſtimationem mus in Sú.
chimirum , aut ipfo vt præmittitur ſcienter vtenti peritoru aurifabrorum , nemo DD.illorum negar, Fabian ” d.
bus perpeise infamia noia resperſis . Quod fi ad neque negandum cft.Non licet etiam id facere,vt 9.8.Alber,
in verb.
prafatam pænam pecuniariam exoluendam delin in medicamenris quis eo vtatur :nam proprer ra
emptio .
quentium ipforum facultates non fufficiant', pote tionem iam memoratam , nec yeriaurivires ſalu
rae difcretimoderatio iudicis , pænam hanc in alsam tares habere,nec noxiis qualitatibus, ab igne car
( puta carceris , vel alteram iuxta qualitatem ne bonario & venenato hydrargyro córractis carere
gotin , perfonarum differentiam , aliáſque attenden célendú . Multò minùs licet co vti ad monctarum
do circumstantias ) commutare. Illos verò , & c. Sub mixtionem :hoc enim vnum caput foret criminis
dit pænan in cos qui alchimica materia abu monetarij, iuxta dictam ſanctionem loann.22. &
tuntur ad monetarum adulterarionem , de qui с pradicti DD . iuris conccdunt tales puniendos
bus eft eiuſdem Pont. conftitutio alia , in capit. pænâ monetæ adulteratæ . His cafibus fubeflec
prodiens extrauag. fingular. riiul. de crimine falli. peccarum Mortale.Si verò quis illud cuderee live
Ad hunc Canonem duplex mihi occurrit reſpon. produceret tantùm ea gratia , vt ipfemet in an
fio , vna eum non fuille vſo receptum ,ſed non nulos , cathenas , aut fupellc &tilein propriam eo
vſu abolitum . Nam poftea hæc ars in ipſa ad vteretur : huic omni curâ foret adnitendum , &
huc vrbe viguit ; maximè, vix centum annis po vigilantiâ ,ne quis co viuo vel mortuo per hoc
ſtea , ſub Leone X. nam illi Aurelius Augurel deciperetur. Alioqui pro negligentiæ latitudi
lus egregius poëta librum fuum de Chryſopæia, ne, hic quoque peccati grauitas nafceretur : &
dedicauit : Qui inter cætera illud nimis iactan quantumuis quis diligens , vix vanitaris culpam
ter , de philolophico ſuo lapide. euaderet. Numquam fanè ftultitiæ & impru
dentiæ euadit , qui ex hac arte lucrum quærir.
Ipfius vr tenui proietta parte per vndas Semper enim ftultuseſt mercator , qui in illud
Aquoris argentum fi viuum tum forct aguor, negotiationis genus incumbit , quo videt nul
Omne vel immenfum vertimare poffer in aurum , D lum , vel de millibus aliquot vnum , lucrum fe
ciffe : omnes verò , vel mille contra vnum facul
Pici quoque Mirandulani circonfertur liber rates ſuas abſumplille. Quod cùm alchimicis
hac de recitulo,de Auro conficiendo : nec huiuſmo contingat, idem de his damnilucrionibus dubio
di in Italia libri ex illo tempore vervæ le & ionis procul ſentiendum . Nectuti in confcicntiâ , qui
vmquam fuere. Altera Canonetn ex hypotheſi hac in re lola vana ducuntur curioſitate ,nam cu
procedere ( aucum omnc alchimitum cfle falſum riofitas, peccatum eſt oppofitum fudiofitati, per
& idcò damnari tantùm , qui fallum cudant : id . exceflum : quo quis deliderat immoderatè fcire
que ad lucruin : nempe, ve v tantur in contacti quod non expedit , vel plus quàm expedit ipfi ,
bus & folutionib '( quod clarè indicat textus)ideò vel modo quo non expedit: & eft ex filiabus ſu
non damnanturhoc capite,qui vecum aurum pro perbiæ , ( Vide S. Thom.2.2.quaft.167 .] Et animus
ducunt , & artivacant animidumtaxatcauſa, no deditus vanitatibus atque inſaniis fallis , expo
lentes in commerciis aut folutionibus hac arte nit fe decipiendum Diabolo : atque hoc eſle oin
vti. Quare non ars , quæ ritè inftituitur , & cxer nis ſuperſtitionis initium docet B. Auguſtinus
cetur : fed artis abuſus damnaretur. Sit lobr.2.de doĉtr . Chrift.cap.22. 23. Etdiuinæ fcri
Secunda concluſio ; in foro conſcientia non pro. E pruræ teſtimonio , qui amat periculum peribit
miſcuè , ſed cum dele &tu ats hac permiſſa : immò ple in illo . Sic enim ſapiens loquitur : In fuperuacuis
riſque,vt pernicioſa , fic illicita cenfenda. Hanc con rebus noli ſcrutari multipliciter , & in pluribusoperi
clufionem optimè probant argumenta Angeli & bus cius (Dei) non eris curiofus. Multos enim ſup
auctorum primæ fententiæ , contra præceden plantauit fufpicio eorum (hoc eſt vana ſpes & ex
tem verò vim habentnullam . Notandum quo pectario . ) Et in vanitate detinuit fenfus illorum .
que, quicquid illiciti eſt , id non ex artis natura Denique fubdit : qui amat periculum peribit in co.
( quæ in ſe mala non eſt , immò, quatenus ars Ecclefiaftic.3.à verſ.24.Denique vno verbo,quan
eft , & fcientias imitatur , fecundùm fe bona eft, do finismalus,ars illicita: 6 qualis finis,taleexerciriú .
vt & cæteræ (peculatiuæ cognitiones ) proficiſci, Simodus ( hucmedia pertinent jexercendi arlem
ſed à vitio circumſtantiarum , onæ vt plurimum lillicitus,arsquoque : ſi vanus, arsvana: le ford :dus et

inquinatus,
 LIBRI 1. CAP. V. Q. IV.
41
Inguinalus , ars eru inquinata ( impura . Huc re A tur corum ratione, quæ dicta ſunt in circumſtan
ferendamedia ſuperftitiofa ,ve li ex pacto exprel tiâ finis,nam auro silo intendunt vti ad commer
ſo vel tacito cum dæmone ; quod frequens elle cia,medicinas,velmonctam :aut fi ipfi non vluri,
docuit auctorDæmononianiz ', & fanè docec ex periculum apertum eſt ,nevtantur hæredes. Ini
a lib.3.c.3 .
perientia : adeò ve Arnoldus Villanouanus , & hac arte depauperantur : familiæ neceflaria non
Lullus , & Geber, & Bachonus, & Richardus An præbent : caula lunt ve vxores & filiæ cogantur
glicus , Magiæ huius nigræ ſuſpecti vehementer indigno ſe quæſtu ſuſtentare : cùm media & in
fuerint: & Paracelſus , & Agrippa, & ille Guilh . ſtrumenta, propter inopiam deficiunt, facilè pro
Conſtantinus, & alij nonnullideprehenſi : & in grediuntur ad ſuperſtitioſa , immò & pacta quæ
ter inſtructiones inquiſitorum fidei ſit vna , hac diximus in circumſtantiâ modi:ſanè hocipfi quo
quoque notâ magos hæreticos dignoſci, Director. que chymici ſcriptores ſunt teſtati.Nam Gebet , e Roſarij
Inquifir.fidei p.3.f0!443. edition .Romana , qua in ls non ergo, inquit ,hac fcientia pauperie agents conue- philoſop.
fol.2 24.
cem prodiit iuſſus Gregori 13. vbi rationem fubdit nut : fed potius eft illis inimica . Secundo Polyr.dicit
auctor libri ,Nicola . Eymericus ; quia vt pluri philofophus, impoſſibile cjtindigentem pbiloſophari.]
mum alchimiſtæ , quando non poſſunt pertingere b.alchimiæ ftudere .( nam folos alchimico ,in li
ad finem intentum , quærunt auxilium dæmonis B bris Turbe philoſophorum , vulgati illi vocant phi
( exemplum poſui precedenti questione ) eum inuo lofophos , latis fuperbè.) Et idem Geber alibi'; | fli.de per
fecto mi
cant & implorant , & implorando obfecrant , & Arrificem (ait) huivs ſcientia oportet effe fubtil fini
tacitè vel expreſsè ei ſacrificanr. ] Accedit expe giſteria
ingenij , & naturasmetaller un o eorum generatio
ricntia , quia quandocumque viguit intermultos nes infirmitates & imperfectiones in fuis mincris fsir
alchimia , etiam inter mulios tum viguerunt ma reco cognoſcere antestiam perueniat ad hanc anem .
leficia & fortilegia ,vt hoc infelici çuo cxperimur. Non artem ad ipfum indagandum accedat antifex
Tum quia non defunt, qui adhibent vanus obſer groffo ingenio e duro repletus, nec cupidus, nec aua
uantias cæremoniarum , nihilad effectuin condu rus in ſumptibus cớ expenfis.] Necrirduplex animo
centium , vt certæ diei, tunicæ ex lino crudo , cer line felle ceruice ,vel men:e variabilis,nic nimis fe .
torum ciborum abftinen :iam , & alia huiuſmodi jlonius: fed doctrine filius, vir lubusliflimo ingenio de.
inania. Quod G ad auiditatem odium accedat aut coratus, ſufficienter locuples ,largus , fanus , firmusin
incontinentia , procliue admodum fucritad phil propofiio o conftans , patiens ,miris, longanimis ,
tra & intoxicationes recurrere . Peccatur quoque temperatus.]Auaro igicur,& pauper: hæc fcienria ,
non leuiter in aitis tradicione, quando facræ ſcri. fecundùnicius Principem Gebrum , inacceflum
pruræ nominibus & verbis abutunturad ſuas no & vetitum babet linnen . Et nota requirere fuffi
С
menclaturas vel præcepta : neque minus , quan cienter locupletem :hoc eſt cu : ſuperfit, à necef
do libris ſuis inſerunt figuras leu imagines , vel fariis, ad hoc ftudium . Arcet etiamn . ſimplices &
planè obfccnas , vel etiam propter abuſum rei parui iudicij , cùm dicit ibidem ,non defereeſſe
facræ prorſusblaſphemas , quod fecit ille typo line fellc & ceruice :huiufmodi enim facillimè à
graph is Batilienſis ,qui Rolarium excudit ; & la damune, & aliis impoſtoribus circumueniuntur:
cræ Triadis , Chriſti Domini reluigentis , & ideò vetita illishæcars propter periculum . Arcet
B. VirginisMariæ coronationis icones : quasho etiam eos quianantalios decipere,cùm addit;nec
mines hæretici templis eiecerunt , easad alchi virdeplex ,quia hos arcet perniciesaliorum ,quam
mica myfteria & transformationes tranftulit. quærunt. Arcet intemperantes , vt luxuriofos &
Sed mirum id non eft , funt enim Sacramentarij amantes vindictæ , cùm vult eſſe longanimes &
vbique præpoſteri. Peccatur denique nimis cu temperatos : alioqui periculum eſt ne recurrant
riolis læpè experimentis ,dum modò hanc ratio . ad maleficia hoftilia vel amatoria . Arcet variabi..
pem , modò illam ſequuntur , & fic numquam les,incóſtantes, & imparienres:quia hi facitè,cùm
ſciunt, quod ſemperaddiſcunt. non ſuccedit,ad dæmoniaca fublidia confugiunt.
Temporis quoque circumſtantia perpendenda . D Arcet eos qui obenſo ſuntingenio , quia oleum
Nam temporis iactura pretiofiſlima:eiúſque male perdunt & operam ; item qui philolophiæ veræ
cófumpli ratio reddenda Deo, quare peccant, qui imperiti,eandem ob cauſam . confirmat id Arnol
nimis multùm his vacăt artibus,item qui eo tem dus Villanouanus& his verbis; Quicumque velu ad gd. f.224 .
pore; quo officij ratio, vel debitum aliud charita hæc fcicnriam peruenire, & non eft philoſophus,faruus
tis aut iuftitir poſtulat :vtad ſeria magis ſe confe eft:quia hæc ſcientia non eft,nifi de occultis philofopho
rant:v.g.magiſtratum quis gerit?non poteſt detra. rum . ] propter irritos itaqueconatus,temporis &
bere horis , quæ ad rectè munus exercendum ne lumptuú iacturam ,his quoque videtur illicita : &
cellariæ : familiæ præelt?æconomiæ rectanon de cùm plerique alchimici vulgares linttales,ſequi
bet incommodum fentire.Ecclefiafticus eſt ? quæ tur plerisque illicitā eſſe, in foro poli,de quonunc
ratio ordinis poſtulat ca præponenda fornacu agimus. Denique exigūt artismagiſtri & meritò ,
lis, & voluptari luz. Proximineceſſitas operam ve Git homo humilis,iuſtus,pius, & Deum timens,
cam depofct? charitas ei iubet adeffe, non facis? citantur illa Hermetis":Oporiet illum ,qui inırodaci tractatu
h è quarto
ú,
peccas. Demum ,vno dicam verbo : quod tempus vult in hanc artem & fapientiam occultam arrogālia
oco,licet honeſtè dare , illud licebit his ſtudiis: E viiū à ſe repellere,o pium eſſe ,ac probum & poftea: 223.
rec ampliùs. Ocum voco , quietem & vacatio Fili ante omnia Dež oportet timere, in quodispoſitionis
neu ab actionibus & ftudiis,ad quæ quis tenetur. tua vifuseft.& illud Alphidij neſcio cuius:Scro file
cnique perfonarum conditio hic vel poriſſimum quod istam ſcientiam haberenon potes,quouſquemen
ſcrimen inducit: hæcenim , & finem félet illici iem ruă Deo purifices,& ſciat te Deus habere cerinne
tuin intendere , & in modo errores gignere , & animum acrectum .]Cùm ſuperbos arcet,docet illi
tempus, inopportunum facere. In primis ars hæc citā eſſe curioſis: cùm pietaté, ſuperſtitiolos reii
illicisa célenda pauperibus,immò & priuatis om cit :cùm probitaté & Deitimorem ,& aninipuri
nibus pericoli pleniffima eſt , manifeftum id fic. tatem : vitioſas omnes quas diximus circoſtantias
1412 quia hi ſolent lucrum ſpectare , & fic arcen teftatur.Nó aliis ergo licita ratione circúftáriarú ,
aichi
 DISQVISITIONVM MAGICARVM LIB. I. CAP. V. Q. IIIE .

chimia ; quàm huiulmodi:hinc potcſt vnulquil. , Adiat o dinariè hanc artem Principibus & valde
ue ſecum perpendere an iple talis : & an vlla, & locupletibus elle Ircitam : qui & cá luot philoto
uæ,pericula ipli ex alıquo barum circumſtancia phiæ cognitione , & eo ingenio , vt fraudibus &
om defectu immineant : & cacum Confeffariis impolturis non patcant : & câ pietate , vt in pro
ais communicare, & corum ſequi iudiciú debet. ximi & Dei otfenfione le abftineant : & illisopi
Secundò poteſt videre confeſſarius,quando ſit bus, vc fubditos propterca non grauent : & co
alis à peccato immunis,vel quando adlit veniale, fubditorum amore , ac Dei timore , vt publicum
ut etiam mortale ; quando impendenda , dene regimen vel pauperum fubuentionem propterea
anda,vel differenda talium abfolutio :differenda, non negligant, & habenas libi à Deo crediias ip
ùm recidiuæ verifimile periculum : deneganda, li abiiciant, & aliis planè tradanı. Ve enim al.is
Luando grauiter , contra iuftitiam velcharitatem honeftisftudiis an mum princ pes,quantùm opus
ib ſtudium iftud peccat,nec vult deliftere. elt , fic & hoc ftudio relaxare quin pollint , non
Tertiò .Quia fæpiùs curiolitas caufa eft ftudij, eft dubitandum.Sanè qucd Eymericus de indiciis
& hoc virium valdè proferpit à minoribus ad Maglæ hæreticæ dixerat, cam præfumptionem in
naiora , diligenter videndum , ne quis ad expe Principibus viris & valdè locupletibus nonelle
ientias & opiniones erroncas excurrat: v.g.ne B admitiendam , in cæteris locum habere , ibi in
vucet hac arte hominem verum , modo à naturâ Commentar.optimèPenna anporauit.Ei Cardin .
d hanc generationé non inſtiruto : fed vrinâ vel Caitanus diſertè fcriptis, ac pruden er : harc ar. 22. 9.77.
l. 2 .
lio humore,igne aut lole in vitreis phialis deco sem vel nullorum hominum effe : vel frincipum diem
to , poſle produci, quod temere lul.Camillusal taxat, audito fapientum confilio ,eſſe. Sanè pericula
eruit, & incautè Thom .Garzonus dijcur.41. Fori pleraque ſuperioribus commemorata cellare in
iniuerſ.credidit & quidam hoc inuentum Arnol Principibusmanifeftum eſt.
lo Villanouano tribuunt , vero an mendacio di Cæteri ,non eft cur ſibi blandiantur, vt tutos
putare non eſt necefle,inquit Mariana lib.14.rer. in conſcienuâ ſe arbitientur opinione "Ila Ol
Pupan.cap.9.Nam quod tale quid fieri queat vel dradi & aliorum Iuriſconſultorum . Nam illide
ferere, vel experiri ftultum , impium , erroneum foro tantùm exteriore agebant , de quo ab illis
& blafphemum foret.cum quia, cùm homo præ quærebatur. Et plerique corum rem non diſcut
upponat corpus & animam rationalem , li quod ferunt : ſed , vt oues folent ducem gregis caprum ,
iroducishomo eft : fequeretur , Deum ex lege & lic ipli Oldradumi ( cuius etiam argumenra , iam
ordine, quen , naturæ præfixit,teneri huic animam С diffoluimus : iis quæ dicta ſunt ) claulis oculis,
ationalem corpori infundere , quod blatphe vt oraculum , lunt fecuti , nihil eiùs addentes di
num : vel rationalem animam exmateriæ poren Etis ( ve loan . Andr. Abb . Alberic. c Guido pop. )
iâ illic educi , quod hæreticum : toret enim tunc plerique etiam ambiguè loquuntur, li faciantve.
inimacorruprioni obnoxia & mortalis. Deinde rum aurum , idque arte naturali( v1Oldrad .Jfern .
alis animanoa haberet peccatum origin.le: quia Bal . Brun . Fabianus ) nullus verò ipforum
per generationem viri non cſſet propagatum hoc omnium , præter Thom . Arfoncinum , mentio
corpus, & homo conceptus:nec indigerer Chri nem fecit d. extrauagantis Pontificiæ , cap. Spon
Iti redemptione : quæ hæretica quoque omnia . deni , vt vel eius non ſint recordari , vel non bo
Quarto . Ex his omnibus patei,optimam elle, nâ fide diflimularint. Et licet , vfu canon ille non
quam aiunt Angliæ )legem ,ne cui line permillu obferuetur : canti ramen Pontificis fententia , &
Principis , lub pana capitis , liceat alchimicam iudicium fufficere debet , vt vulgus hominum
exercere, quam legem expediret etiam al bi ferri. ( hoc eſt quibuſcumque conditiones luperiùs re
Nam tunc cum delectu Princeps talia poteſt per quilitæ defunt) libi exiftimet , ab hoc ftudio ab
D
mittere , confiderauis circumnitanuis prædictis : Itinendum : quod grauiſſimis verbis Summus
pli enim reddéda Deo ratio li temerè permittat Pontifex Romanus libi cenſuit damnandum , &
8 promiſcuè ) damnorunt inde ortorum . Tunc à quo illos tam ſtudiosè Chriſti vicarius , Petri
eriam cellarent pericula pleraque quæ diximus. lucceſſor dehortator. Sed hæc fuffecerint,dema
Quintò , patei ( nili quæ circumltantia impe . tcriâ non pallim obuia.

SVMMA
 43

malo

S V MM ARIA LIB . I I.

DE MAGIA DAEMONIACA

rauerint?
Q.1. An ſit aliqua magia dæmoniaca ? Proba- A
A Paéta buc vana,in aria, i periculi plena funt.
lur effe.
habeat Theodori Masilo :1 féctum ,
Q. 2. Vnde lit hæc Magia , fiue quem
Germinus à demine necatus.
primum auctorem ?
Non effe a Deo , vi gratie gratis date. A Q.5. Quibus indiciis difcernendieffectus Ma
Non effe effi &tus bonorum Angelorum . B giæ ex pacto conuento, ab effcctibus phyfi

Magia nulla alba , o de fulla Theurgiâ. cis,arcificiolis, & miraculoris?

Planciaria ars . B Raisine distantie . A
Ratione verborum characterum . B
Eſtoria e administratur permalos Angelos. C
Glyce error : ipfo o aly guidum Greci Historici Circumftantiarum ,rituum ,obferuantiarum ,
nimis ſuperstitiofi fuere. Cauſe à qua.
Q.6. An hæcMagia habcat quofdam effectus
Palingenij impietas .
Non fiunimagici effe&tus per animas defuncto veros, & quo pacto dignoſcantur?
rum .Grimoyriæ anis vanilas. D. Effe&tus triplices ſuni, falſi, veri ,mixti . A
Efficiens harum artium cauſa eſt diabolus, og ha Exempla prestigiatoriorum effe &tuum . B
mani ingeny deprauario. E B De Lamia ( Menippo.
Apostolus de generarione ( Orix Magia . DeGelo e Mauricio.
Quæ fit diuiſio dæmoniacæ magix , & de De Pafere, á eius obolo .
eius libris. Simonis Magi varia.
A. DeMagoqui fecit à Domino cunéta vafa frangi.
Refellitut Agrippe diuiſio .
Omnis magia išta nitiur paéto cum demone. De Zytone Bohemo.
Auctoresquidehac feripferunt ideò cauendi. B De herbis magicis .
Zabulus, guis. Circulatoris cuiuſdam moderni praftigia.
Verorum effeEtuum exempla . C
Barnabas Cypriw ..
r Ada . Incantatio ferpentum .
Abelis . Signa Pſeudoprophetarum in Euangelio.
An Samuel per Pythoniſſam ſuſcitatus verès
SEnoch,
frem fiftitij libri. Abrahe. Locus1.Reg.28.Ecclef.46.v.vlt.
Pauli, De effectibus Magorum Pharaonis , Exod . 7 .
Cypriani. C verf.nr.
L Honorij : Quomodo virga mutata .
Di clauicula, de aliis libris Salomonis. Deeffe &tibusmixtis,eô relata SS . exempl. D.
Tiubemi fteganograph . Item libri Agrippa de De duorum magorum ceriamine, ex Trrezio.
receniiorum nominali, veriti. Quomodo hi effectus difcernendi,regula dua. E
Q. 4. Debali huius Magix ,pactóque explicito Q.7 . An magi poſſint facere aliquod verum
miraculum ?
& implicito
A Opinio affirmatiua multorum erronea . А
Probatur tale pactum intercedere.
B Miraculum á mirum quomodo differant & di
Locus Iſaie cap.28.v.1s .
AliusManhai 4.V 9 . ſcerni debeant, B
Non poſſunt miracula fieri niſi à folo Deo. G
Similitudines duæ hujus pacti.
Damoni liberum fallere pactum . Miraculis efficaciter fides probasar.
Libellum offerunt Magi Sybillis. C Elizabetheregina Anglia curario ſtrumaria.
Palts exprefli forma en genera , de exempla . Non poſſunt Magifacere abſolutè mira:locm pſal.
71.0.81. D
Grillandierror.
D Poſſunt facere mira que fine respectu nostri. Е.
Communia his paétis folemnia .
Signa damonis,in his vetusta á noua . De pariu feminarum in regno Neapolirano , qua
D.Irenæi locus correctus. rum fætam ranunculi præcedunedecretory .
Promiffa fimilia fattis hæreticorum nostrorum . Cur Nero non potucrit quidquam miri per Ma
Que utrinque vis huius pafti. & quale pecca giam?
Ism . E Demiraculis Antichristi, Ilem hareticorum Cal
F vinianorum , & c.
Pactum tacitum fine implicitam quale.
Quid demonem inducat ad pactum & obedien Q. 8. Quo pacto magi per diabolum hæcmi
tiam ? ra perficiant?
Quàm malum fit cum eo paciſci aut fæderari? Qua pofſit per motum localem . А

Quo pacto Christus et Apostoli Sarana impe on poteft integrum elementum laco mouere.
D 4 Firms
 44 S v MMARIA LIB. IT.

Formilianilocus explicatus. A talem immediatè producere . B

Celeriiate mentitur transformationes , vt Iphigenia AC creare , nec ex quolibet facere quidlibet , nec
eĝo aliorum gentilium . quouis instrumento quemuis factum , nec codem
B tempore.
Actoriushanc fraudem in Fbenycia detexit .
Que pollut applicando paſſiuis. Nec in instanıi operari.
Quopacto hic damon fit caufa , & quomodo conſide Nec vacuum producere. B
randa tim vis natura, accuratè inueftigatum . C Nec infini um producere,nec elle ubique.Locus Ter
tulliani explicatus.
Que faciat mira prestigiosè.
De triplicimodo deceptionis , per mutationem obie£ti, Non poſſunt tollere connexionem neque conferuatio
medij , vel organi. nem partium vniuerſi agentium naturalium ačti
Demuiationemultiplici obie &ti,varia exempla. uitatem dorectè impedire .
Per foramen ad latus videntur imagines , que ſunt Linteum ex Carystio lapide purgatur igne.
nude o incondita linee, Adamas impedit ałtouitatem Magnetis.
Paleat iunci immoti videntur ferpentes faltitan Lurbeti error de balone , corona , óc. de ignibus
kes. D Athne .Medea ignes.
Demuratione medij . B Marci leſuali miraculum .
Vipraſentes videantur effe fpe tra . leſuarı aly à leſuitis .
Videantur habere capila afinina , Abbatis locus correctus.
Fumi error.
Denarius in feitelia fundo videatur effe in ſuper
ficie , Baldi error .

Gallinaceus habens feſtucam videatur trabem tra Papyry Maſſoni improbuserror cum hypocriſi.
here. De flamis non urentibus ſeu fatuis ignibus, laie. C
--

Claudia veſtalis quornodonauem zona traxerir. Deigne ad aquas Stantias. D

Varia apparitiones per conspicilia . Dealbo igne S. Telms,in naufragy melk .
Res videtur præſens cum fir abſenscromola . De flammis loquentibu .
Viſto philofophi apud D. Auguftinum qualis. De brachiis & digilis ardentibus fine noxa.
De deceptione ratione organi, E De Æthna ignibusnon liquanuba niuem .
Veres abſentes videantur præſentes. Decrebro Tuccie non effimente. De flamma non
De quod vnicum videatur geminum . conſumente lonis Apameni templum .
De sorafià Sodomorum .Genef.19 . c Q.11. Quæmagorum poteftas in orbes cæle
De preſtigiis Zedechia Iudęi. ites,fydera & elementa ?
Regula ad difcernenda preſtigia à veris effectibus. F Aug. Thuani error.
Quomodo faciant videri repentè fiumen in cubi Nec cælestem molum velfyderum curſum impedire ,
}
culo . vel ca corrumpere poſſunt. A
videntur eguos vorare la reſtitaere. Non poſſunt Lunam deirahere cælo.
Videntur magnos ſerpentes immittere , vt fecit Mi Pinde oria fabula , de Afino qui Lunam putabatur
chael Sicidites. bibile.
Eonis heretici preſtigie. Non poffunt integrum elementum loco mouere vel
lacobi Melstinski Poloni festiue ſycophantia perfi destruere. B
mulala miracula . Idem decæteris partibus vniuerſi precipuis.
Circulatoris praftigia apud Apulcium . Poffunt terram mouere , ventos ciere. De doliis d'o .
Q2. Quam admirandos effcctus veterés ma bus Brachmanum . Sopater magus ideò fupplicio
gis tribuerint. affectus.
Qyid Saxo Grammaticus de Magis ſeptentriona Poffunt procellas & rempestates, å nymbos produce
libus, A D 10,ct ſedare. с
De Lappis, Finni , Biarmiis . r Zoroastre . Clônis fuere ſpeculatores grandinis, e quo modo
1

De Tariaris quibufdam . auertebant.

.

Dofitheo.
Simone. fe
Seneca reprehenſus. Recentiores refutati qui cum
De aliis famofis Magis ſingulis. Pythag . fequuntur.
Orpheo. Regula,quomodo in S.S.Deotribuantur,qua homines
Baiano, quoque poffunt.
Ollero. virici Molitoris error, Burchardi locus.
Item , Ericus Rex Gorthorum , Apollonius , lulianus, Locus Iob.i. alius Exod.9.6 alius Apocal.7 .
Manithon . B Magi tempestatem ſedarunitempore Xerxis.
Apuleises,Regina,Copa . De Finnis venios vendentibus, D
lum olim quadam fage d.&te Reginæ . Aristaus Etefias elicere docuit. Sed & ignem magi
Pamphila Hypatenfi . eliciebant Hyp &pis, ritus nouus Strigan.in Lorba
Deeffectibusmagicis,herbarum ,lapidum ,byens. CE ringia .
Vis Magorum apud poèlas , Em ;edoclis , Møëri Hiſtoria deruſticella Treuirenſi. Mos vetus ſcrobicu
dis. D lam fodiends ( commouend :, ſceleſtiſſima ratio,
Circes,Carmoniis , Medex ,dealiâ quadam Tibulli . qua quidam ſacrificus in regno Neapolitano tem
Alia Petronij, & Nemefiani,Folia e Canidia . ) peftatem excitauit ,ve hoftes obſidionem foluerent.
De Erichio Liucanic aliis Theffulis. DeMedea ex Property lotus explicatuia
Seneca, dealta ſaga quadam , Ale to. E Riius trahendi ſacras imagines in flumen & malè
Q.10 . Quid poſſint Magi circa leges naturæ tractandi unde manarii ? Conſtantinopolitanorum
& ordinem vniucrli? factum . E
Non poffe contra bas ligas vel ordinem vniuerfi. Explıcatus Canon Concily Braccarenſis Primi.
Exempla. A Fulmina ciere poſſunt.
Non palle vllam formam fubstantialem vel acciden Poffunt tenebras inducere , fecêre Tartari.

Poffunt
 S V MM ARIA LIB . I 1. 45
Poſſuntaërem contagione inficere lettum odorem ex- | A tribus .

citare. Saltzburgenfis Magus à ferpente necatus.

Fecêre magi Perfici , e Marutham calumniaren Locus Pfalm . 57.0.5.6 lerem.8.0.17 . B
tur. An idem poſſint in alia animantia ? D. Auguſtini
Poſſunt fontes producere de ficcare , fluuios ſistere, locus explicatus.
aguas dirimere, & c . Magus taurum funiculo domans,Grillandi error .
Poffunt permineralia mira efficere , vt pluuias. An colores queant immutare. Aquarum variamira
Q.12. Quid magivaleant circa externa (eu for cula, foniium , fluminum .
tunæ bona ? Q.14. An arte ſua poſſint aliqua mixta
Greges & armenia perimere. A ducere ?
Meſſes aliò traducere,vt Saga Treuiren Poffunt imperfecta viuentia , vt infesta . A
fis lac . Quomodo id foleant facere? Anſeres Scoticos im
Poffunt { Meſles fructus perdere, o sterilica perfectos , an perfeita animalia poſſint ,mira ex
tem inducere.Modi vary. Guilh . Paruo. Canes reperti vini in lapide im
Domos incendere , vt oppidum Schilla . pernio .
l chium . B Monstra quadam infolita & quomodo: de Monstro
Pojfuntvariismodis nocere fame aliene. B Baſileenſie de Saxonicis. B

De Triſcalino preſbyterum diffamante . De natis ex commistionehominum & ferarum ,henni

De Mogumino demone. nis cum elephanio, Leone, catto,cane, porco ,mirus
Poffet focios in conuentibus repreſentare, ſed non in partus mulieris Auguſtana, demuliere Lufitana,
noxios, & cmr ? Sic infamauit B.Siluanun , S. Ku qua ex fimio duas proles peperit. Gottici Reges ex
nigundam , B.Eustochiam Patavinam . vrlo. A
Vicinas tempore S. Germani. Sianita e Peguſiani ex cane orti.
Per energumenos interdum diffamantur , ut quidam Refutata a explicata hæc omnia. D
in German. Dorotheus Abbas. Monftra ex hominibus á fimiis .
Que conuiuia exhiberipoſſint & foleant.Ficta,Brach Deviro qui putabatur ex vacca natus difquifurio.
manum , Pafetis , Scotti. Vera e qualia ordinariè . Caſalpini opinio de homine ex putrefactione exami
С nata .
Cur ſal & panis foleant adeſſe .
Poſſunt carceribus e vinculis eripere. Hiftoria Fri Monſtra ex diuina vltione.
derici Austriaci. Apillinius ſe cippo eripuir.Vesta C Docomenſes caudati.
ſtalesmancipia fugitiua ſistebant . Angli caudalie
An in bellis ad victoriam poſſint momentum adfer Q. 15. An Gior vlli dæmones ſuccubæ & incu
re ? probatør poffe ,fi Deus ſinat. Probatur exem
cubi, & an ex talicopula proles naſci qucat?
plismulis Sepientrionalium , o Tariatoram : Lu
cenfum , Chinenſium . Poemanumen og saga. Probatur ſolere hoc demones, de agere & pati. A
Epheſior. Chryſamnes, Hunnorum . E Probatur poffe ex incubo damone naſci prolem ,co ex
B
Sed ſepe Deus non permitist , •tunc Diabolus fuos plicarur,quo id modo fieriqueat.
fallit , vi Magnentium , Erricum Regem Suecia, Demones inter fe non multiplicantur , contra Rije
Hadingum , Ferrantem comitem Flandria. Gui. num ,non habent corpora aërea, contra Cairanum .
donem Iuliacenfem . Iuuerem quendam Bohemum , Nec etiam proprium femen , contra Tertullianus
Frid . Stuphium . Joſephum & alios veteres .
Innocentius Papa noluit per Magos ab obfidione libe Sententia Chryſoſtomie Caſſianiexplicata .
C
Tari. Allobrogum Comes respuitauxilium Magi, có Respondetur contrariis argumeriis .
F Exempla natorum ex tali commiſtione, SemideiGen
cum gladio necauir.
Poflunt dignitates & honores procurare De Martino D tilium , Merlinus, Hunni, Clinie duces, laponum
2.De Siluestro 2.De Benedicto 11. loanne 21.22.6 Xaca ,muliercula Lonanienfis , aly mulis. Co
de Gregorio 7.ds libro Cardinal.Benonis. rocoton .
De Theoph .vicedomino.de Stuphio.de Barone Rait Ex diuerſa ſpecie poffe aliquid naſci.
zio Britanno , Duce Aurelianens. Marci Ephefing argumeniuma refellitur et explica
Poffer Deo permittente veros thefauròs el diuitias iur. D
largiri , & cur Deus non permittat : fed ipfomet Ex fuccuba demone prolem ſuſcipi non poſſe . E

femper ferè fine valde inopes. De Meluſina, d . ftemmate Cornitum Pictauorum , o

Pſellus e Damhauderius explicati. Quomodo da Andegauenfium , de Banari vxore reſuſcitala, co
mon materiam eo formam moneta poſſit produce poſtea cuaneſcente. De Cambionibus feu vagio
nibus.
re ? quomodo potuerit Deus per Angelos creare
F
mundum ? exempla varia deceptionum , to curde De puero Galleco feu Afture .
mon nolit etiam quando poteft veras vel multas Quomodo Demon virginem poſſit illaſo clauſtro im
E pregnare?Non poteſt idem in partu .
largiri pecunias.
Exempla malè percuntium qui fic thefauros quere Caluinifta virginitatem adimunt Deipara .
bant.Greculus quidam , Macrianus e alius Ba Explicatur narratio Nideri de Virgine Bamber
H genſi.
filea , Anstalius, Piſani quidam . '
Saraceni cuiuſdam factum , Melindenfium ſuperſti Demiris aliis conceptibus, Hebræorum fabula de filia
Ieremia de nepote eius.
tio quadam .
Demones cum ſagis interdum exercerelibidinem pre
Caroli V.Imp.laus respuentis talia.
R. 13. An magi valeant incantare animalia pofteram .
bruta ? An gigantes à demone produci queant. fuiffe Gig.
Poffunt,ut Atyr ,Medea, Nigrita ,Marſi,Peruani, probatur.
Andini. А Gigas Antuerpienfis defenditur contra Goropium .
Locu D.Hilary explicatus conciliatus cum aliis pa SiculiGigantes ,Britanni & aly.
Pigmsine
 DE MAGIA ' DÆMONIACA

Pigmeine poffint produci? fuiffe, & quales , de A Iuliacenſis deceptio.

hodiernis in Perunia, Ezech.capit . 27.0.11.ex. Heliotropia gemma non reddit inuifibilem .
plicatum . Vimembra grandiora ,vel minora, vel ſublata appa
Q.16. De nocturnis ſagarum conuentibus , & reant.Cichor anorum opinio.
an vera fit illarum de loco ad locum tranf Q. 18. Anmagi queant corpora ex vna ſpecie
latio . transformare in aliam :falla quorundam opinio
Auctores fententia negantis refelluntur , ſolutis Diodorus. Vberius Pendragon .Nicaraguani.
argumentis.Illufionum varsa exempla. A Non poffe perfectam ſpecich in aliam perfectam de
Substirui loco abeuntium aliquid . organicam .
Explicatur locuslib.de fpiritu & anima.cap.28 . Non poteft animahominis informare corpus bellue,
Trein ca. Epiſcopi 26.g.s. nec ex aduerfo. Nec poteft corpus & anima fimul
Nauarrus explicatus. fic mutari.
Auctores ſententia affirmative : hæc multis pro Locm .Horaty in Epod. Spondanderror. B
bata . B Distinguendum inter ipſam transformationem , Ó
Coguntur fage adeffe conuertui , probatur exem effectus cam concomitantes : bi vert: illa illufo
plo quodam ex Grillando. B ria eft.
Defcriptio conuentûs fagarum , & follemnia ado De Lycanthropia feu inſania lupinamorbo.Quomo
rationis conuiny , chorea,cc. do videntur fibi eales, non aliis.
Sacrilegia ,inun& tiones , tranſlatio,etc . Quomodo fatini Diabolus , vt aliis tales videan
Cur demon unguento vtatur ad tranſueftionem , С.
que vis unguento infit. De variis exemplis eo quomodo fiat, vt relinquant
Loca Matth . 4. verf.8 . - Luc. 4. verf. 9. neper terra impreſa vestigia lupina , ut inuenianiurho
λαμβάνειν. mines báſi in membris , quibus illatum lupo , vel
Ad transferendum aqualis vis demonis & boni Caito vulnus .
Angeli contra Nricui Molitorem . Deſaga. Ferra.de alia Flandr. matata in Buffonem .
Exempla varia tranſlationum damonicarum ,pre Demutatione Nabuchodonofor , Dan.4.v.30 e 33.
dieta future tempore Antichristi. Anglicum to vxoris Lorb ,Genef.:19 . D
vetus exemplum . D De platano verſa in oleam apud Herodot. & cada
Doctoris Edelsni. MonsVeneris. Puerului Aue neribus hominam in fainas ſalis.
nionenſis. Mafguillon quid . C De S. Spiridone vertente Serpentem in aurum , au
Simon Magus, Abaris, Badudus, Ericus , rum in ſerpentem ,
Berengarius, Angla venefica , Comes Matiſco Q.19. Aninagi poſſint facere beſtias loqui, &
nenfis.
an intelligantvocem beſtiarum ?
Puerulus quidam , Lucretia quadam ,& alia mu Quo pa &to brala of res inanime, Angelorum opera,
lier Sabinenfis.
queanı loqui.do quo pacto nobis de hac tali locurios
Depuella Bergomali . Demuliere vallis Tellina . ne loquendum fir.
Di Hollando.De Lotharingicis ſagis variis . Deangelo in rubo alloquête Molem & Efdram Exod.
Probatur bac non potuiſſe esſe illuſoria á phan
3.V.2.4.Efd.14 .
iastica . Iudiciscuriofis fupplicium ,
De filia Spiridionis ex fepulchro loquente.
De quatuor modis tranſlationum . De cadauere Macary iuffu indicanic bomicidam .
Cur damon conuentus instituat.
De caluaria eidem loquente.
Quo pacto queat Diab.rem corpoream loco mouere. G De Africa confeſſoribus loquentibus fine lingua.
Poſle damonem deferre , fine defarigatione hominis De Angle Sacerdote. A
quem transfere , conira Remigium .
Decapite loquace inter cadauera Hungarica postu
0.17 . An pollit dæmon quantitatem corporum D lante confeffionem ,mira historia , contra bercricos,
fic mutare,vt penetratio partium fequatur:quc cui fimilis alia citalur,
vnum corpus in duobus locisdiſiunctis , vel Pſeudomiracula gentilium varia in hoc genere. B
duo corpora in loco conſtituere ? Caput homicidam indicans, Orpheusmortuus. Cyro
Nihil horum porejt . A predicii exitium.Narratio mira de Polycrito.Publy
Exempla eorum qui viſi effe duobus locis,quomodo in Romani caput vaticinatur . Columbá locula , Vi
telligenda? quercus Dodonea, Argủs carina, equus Achil
S.Nicolas , Agarbi,S. Bened.filius Constantini Imp. lis,vimusGymnoſophiſtarum ,Caufus flumen ,canis
Ananias reprehenfus , quomodo duos fimul homines Simonis Magi, & alius Franciſca Senenſis : Theo
polidere,vel tentare damon poſſu ? technus ſtaluan louis fecit loqui.
Non poſſer facere vt homo conuerſus in mustelam per Axulla crcatura poteft facere, vtbruia vel in anima
exslem rimam ingrediatur:vel per ianuas clanſas.B intelligant ,qua loquuntur : benc iamen , vi apie fuo
Apuley fabula.Remigius deceptus. C
tempore ex artificiosè id faciant.
Scafij mëdacium .Quomodo Demon latenteraperiat, E De ſerpente Epidaurio,de Apollonij Leone, de aſino
e claudat januas præcedens ante Magos.
Cayri. De Greta Ezlingenfi , voces in vieris pre
Locus Ałt. 2. de B. Petro. Locus D.Chryſostomi ex gnantium . Brutoram voces vt edat homo, facile
penſu.Demodo aperitionis parietum per fiffionem . facit demon.Magi quas brutorum voces queant in
De prestigio Magdalena Crucia . telligere , quas nono ?
Chriſtus Dominus verè ingreſſusclauſis ianuis,contra Porphiri locus de Apollonio.
Caluinum . Etdeegrefu ex vtero virginis , & le Anbeftia fe inuicem intelligant?
pulchro contra Bezam . E
Exempla elephanti, ſcorpij pifcium .
Damon non poteft aliquod corpus facere verè inuifi Q.20. An intelligentiam diſcurſiuam queatdæ
bile ,fed bene poteft facere inuifum . mon brutis largiri?
Quomodo inuifibiles , Apollonius, Gyges. De Perſei Coniramultos, belnas,nec rationem ,nec prudentiā,nec
ſculo.loan .
prouidentiā,nec diſcurſum ,necſapientiam habere.A
Quia
 S v MM ARIA LIB. 1 1.
47
Quid Galen. vocet tydobbetov dózov. conira Eraf. A rica . B
Cardinalis Hofius explicalus. Tarentinus quidam fenex . Et alius Riofanm . Et
Sune quadam in illis rationens of prudentiam ef abbariſſa Monuedrsenſis.
prouidentiam imitantia. Quomodo fcriptores in Indus quidam .Fons in Bonica id praštans,aliusin
ielligendi qui rationem videntur tribuere, el pru Lucaia.
denriam . Vita bumana periodnes que es quomodo intelligen
da . С
Quomodo animalia tendantin fuum finem ,de an eum
B Locus Genef.6.v.6 .
cognoſcant.
Alius eſt finis rei particularis,alius vniuerfi. Loom Deuiero.31.0.2.Valeſius reprehenfus.
Pulcher des acutus diſcurſus Hieron . Fracastory. An humidum radicale poſſie reparari?
Q.21. An polline dæmones facere vt homonon Quod sta ,non tamen poffet fic vita aternars. D
Tentiat,vel vt longiſſimo tempore dormiat,aut De ligno vite locus Geneſ.2.v.9.expenfus.
inediam ferat ? Q.24 . Quid magia poflit circa animam quam
lamblici locus notatus. А diu illa corpus ſuum informat ?
Cur Dous folitus permittere, vtMartyres gladio ne Quid pofſie in fenfusexternos. A
carentur :quos à bestiis,flammis, & fimilibus pra - B Zardiētýli.
ftiterat illifos?Locusad Hebr.l.v.34 . Achamenidon,
Superftitiofa quibus aliqui fe putanı inuulnerabiles. Adamantis.
arme incantata. Crucifixus compunctus, Camiſa Otriuffa.
inferni,Orai. Leonis Pap.com Caro.Magn . Potamantis.
Exemplum cuiuſdam Quirini Belge.ſic decepti. Theangelis .
liem Scafu aliâs Heluery . Manicum Salonum .
Pnde fiat,vt quidam maleficitam fortiterá con Gelorophyllis.
temtim fubftineari tormenia . B Oenothetis do fimiles.
Caufa tres. Quid in ſenſum internum ,maximephantafiam .
Defigmate quod fagis demon imprimit. mirum Quid in appetitum concupiſcibilem ó safcibi
de ſtigmate loann.de Vaulx . alia quadam lem .
exempla. С Concupifcentia motus non funt peccata contra be
De dimarno quorumdam fomno diſquiſitio : ru relicos .
ſtici Germini, ebriorum in Apaturiis , Epi- c Quid poffir in memoriā . Memoria mira Arbali
menidis , Heroum Sardorum , Septem dormien de , Apollony.Obliuio Sacerdoris Germani,&
tiam . Sumonis Turbay Angli. B

Quo pacto contingat, vtquis diu perferal inediam . Quid in intellectu.Contraria operationes bonorum
D & malorum Angelorum .
de herba Coca , Scyihica aliis .
Locus Hippocratis. Poſlune demon aries & ſcientias intellectui inſe
Exempla vera , de Anglicana pueila . Sacerdote rere , & quomodo ? Exemplum tempore fanéti
Gallo.puella Spirenfi. Norberii. Anabaptistarum hodie . Et Sagarum
De functorum iciuniis miraculofis . Bacconus re per unctionem in Germania . C

futalus. Modus & vfui vnguenti ex pueri corpore con

Q.22. An magicis artibusopera dæmonum ſe festi,
xus murari queat? Ritus promotionis admagisterium lamiarum .
Exempla eorum ,qui ex mulieribus facti viri: ve Diſcuiitur opinio corum , & detegitur fallacia da
tera ex Plinio Gellio , Hippocrates a monis.Hiß.de B.Ignatio Loyola.
A De Chryſanthy Sardiani filio. Tiem Euage ,Tby
Gallina in gallum conuerſa . Tonianus in Neapoli- D nico , Ampharao , Anu Pindari , Sopatra,
tana Historia da Sabellicusmulta exempla po recens de Romano Ramirez Moriſcone in Hin
nuni,qua in Italia contigerunt. spania. D
Alia duo mira valde, qua in Hifpania . Quid quam modicum poffie in voluntatcm .Vo
Alie dwa apud Fulgofum ,vidi due olim apud luntas coginequit,contra hareticos. Locus 1.Cor.
Phlegoniem . 10.0.13.explicatus, contra quofdam . Nec eos
Alia in Picardia . cogi poſſe , qui ſunt in Mortalı, Nec impedire
B poteft,ne faga qucanıpænilere,cõtra dubi,alio
Ralio naturalis qua hoc contingat.
Suspicio, hos androgynos faktos .Si fit natura : poffe nem Nicol. Remigij. B. Angela de Fulgino ve
a demone id procurari. xationes in voluntate vehementiſſime. E
Exempla demoniacæ cornmutationis per idola . Q.25. Quid Diabolus qucat in anima à cor
Non poffe ex viro fæminam fiers. pore leparanda, ipſaque ſeparatione ? vbi de
Aufony locus de hac re non credibilis. ecſtali & admirandis circa cadauera.
Opin o auctoris.dehyana. E Ecstaſis naturalis, dy demoniacamodi. A
Q. 23. An dæmon polic ſeni iuuentam red Lapiporum ecstaſismira. Olaus notatus.
dere? Errrores bac in reCardani, de ſportino rapiu . B
Problematicè deciditur,quoad accidentia ,que ſe Virgines Ceſurangustana,&• Magdalena Cru
nium à iuuentute diſcriminanı,polſe. cia rapius. Bodini crror refellitur do anima cor
Explicantur Ouidiy o poëtarum dicta detali Me. pus relinquente . Deere Armenio , de Aria
iamorphoſi. A ſtea Proconefro. De anima militis ex ore ima
Locus Pſal. 102.v.s. Eſai. 40. v . fin.de aquila gine mustela egreffa o ingreſſa. Finnis, Her .
iuuentute .Serpens cum liber de ponit fenium . mitimo. Locus Pſalm.115.v.15. Qualis D.Pauls
Fabula de afino ferente poculum iuuenturis.Corui raptus? dubium ,nec fequenda deciſio B. Hilde.
candidi. gardis. Aphereſia eg ecstaſis differunt. С
Exempla fonum , iuuentuti restitutorum histo Error refellitur confundentium rapım diuinos cum
magicis .
 A
IA
GI
G
48 DE MA DÆMONIACA

magicis. De rapiu diſquiruntur fcripta Mocenigi. A Iacobi de Chuſa liber hoc ducens.Et alius Thyrai.
Quale fit fubie&tum rapiùs. Qua cauſa formalis. Regale ad dignoſcendum damonem ab angelo vel
Que finalis. Que efficiens , quomodo hac du anima beati.
plex . Quomodo concurrat iniell:&tus agens: Ra Quomodo diſcerni queat damnata anima , à da
plus Supernaturalis ex parte hominis eft inuolun mone.
tarius. Exemplum virginis Burgenfis. D De anima Andrea Romani de iis ad eternum
Non poteft intellectus agens ſolus effe caufa ra damna's dicuntur reuixiſſe.
prûs efficiens. Deus quomodo intellectus, o multa Quo pacto angelorum & beatoruni ab inus
cognoſcit extra ſe. Auerroes ſuos inducit in graues cem .
errores. An rapius omnis fucceffiuus Diabolus po Angelus apparuit Anachoreta, in forma ſenis, D .
teft occidere homines. Multa poteft in cadaueribus Augustino in forma puere , Vid B. Doro
mortuorum . E rbea ,a iis forie bakstu fæmineo, in forma co
Vi fanguis fluat,ut cadauera non puteant, nec pu lumba , Et aliis aguilen
treſcani.Hoc etiam naturaliter fit, vt in cadaueri Sec .4. Probatio ab auctoritate, Philoſophorum , K
bus Perfarum . Et unde hoc proveniat , diuerſa Aſtrologorum , Chaldæorum ,Mahumeiarum ,
cauſa . De cadavere in Elea . Iiem ne cadauer com - B Rabbinorum ; Magorum , Indorum ; ltem le
buri poſſue,qua cauſa .Ve capilli ó barba defun to gum , & Iuris interpretum . 1
rum creſcanı. Miraculum crucifixi Dammenſis. Item facra fcriptura veteris & noui testamen
Furor iconoclasticus.
21. 1. Reg. 28. Samuëlis anima vere excitata de
Miraculum in puerò Linzienki . fenditur. Refelluntur obiectiones Leleybery.
Q.26. An opera dæmonum fieri poffit, vt fpi probatur exemplis Moſis , Ieremia Onia.
ritus ſcu animæ defunétorum viuentibusap Locus , Luc. 24.0.37 . loan , 20. v.19 . Matth .
pateant: 14.0.16. A &t.12 , v.15 . Gal.s. v , 16. 17.1.
Virum animevmquam queantapparere. Et fufif Pet. 3.0.19 . & c.4.0.1.
fimè probatur pars affirmatiua contra Epicu Sect. s. Probatio ab exemplis eu auctoritate fcri.
reos, Lanatherum et alios noſtri temporis hę ptorum , qui ſingulis ſeculis vixerunt. Qstendirur
reticos. A corum dičła ſimpliciter & citra metapboram acci.
Sect .1. Notata temeritas Magy , Tiraquelli pienda . N
aliorum B
(B.Virginis.
Genulium prifca fententia , etfi vana , pro nobis C Christi Do- s Petro.
tamen . Paret verbis poetarum , patet ex Ne Seculo 1. 1 mini ſemel. | Carpo.
cromantia . Et ritu animas peregrèmortuorum ( B.Valeria :
in patriam rcuocandi. Violenter oocijos , effe ve
xatores fuorum bomicidarum . Rem sna , Sili
reApparere rIuftinus Marigr .
cernia , culinę, parentariones. Platonis et en les | Testantur j Tertullianus. 0
Etatorum de bac re do&trina. Quid Geny , La Seculo 2 . Origentes.
res , Laruę, Lemures , Manes. Differenria ani. Apparuere.
ma, umbra ; ſimulacri.-Exempla apparitiorum S.Potamiena. aly .
à gentilibus tradita varia.Lernum . С { S.P
Sect . 2. Philofopbia recta idem docer. S. Maria virgo,& B.loannes.
Quomodoanimafue in loco,& moueatur localiter . Seculo 3 Martyres Africani vary .
Conciliantur mode loquendi varij. Poffet una LB. Cyprianus.
anima in pluribus locis effe. quopacto.Quo
B. Perus.
modo moneatur loco. Quomodo corpus fubeat
B. Agnes.
iniret. D
B. A gasha.
Posſe anim u oculis corporeis, velalio fenfu perci Christus Dominus.
D
pi, guomodo. Petrus et Paulu .
Cardinalis dictum ridiculum exploſum .
B.Virgo Maria .
Cefary Cistercienſis dictum de forma anima se
Spiridion & Triphillius.
paratæ perpenfum explicarum . Vifio vi
Filia patri Spiridioni respondir.
fom differuni. Apparitio triplex . Intellectua
Duo Epiſcopimortui ſubſcripſere.
lis,imaginaria , corporata, & quid fingula.quo
Seculo 4. Explicatus Canon Conc. Eliberirani.
pacto fine fpiruualis , quo pacto corporca. An
B.Virgò iterum cum S.Mercurio.
anıma few ſpiritus defunctorum aliquandoaf . Item S. Artemius.
fumat corpora . E
S.Febronia. D. Ammon .
Moſes quo in monte Thabor modo apparuerit.
lierum B.Virgo . ( anima.
Temerariè dictum Ang. Thuani c iudicium Laironis .
port

de eius Tragedia . tem de iis qui cum Christo E

D.Caſarius.D .Paulus. S.Mamano .
Domino reſurrexerunt.
Hoc renuere D.Bafilius. Nazianzen.co
Quando anima apparet in corpore aëreo, an ipſa ,
Nemefius.
an angelus hoc fabricetur , & quo pacto : Item
F SD. Martinus.
quomodo fubeat corpus og illud moueat.
Sect. 3. QH0 pacto deceat , & vtile fit , Deum Aparuere. S.loannes Baplista .
G I s.Geruaf.et Prothaf.
hoc aliquando permittere.
! S. Ambrofius.
Eft vtileipſis animabus.
Locus 2. Corin.s.0.4 . S. Eulalia .

Eft vtile nobis viuentibus. S.Fructuoſus.

į Latro quidam inſepultus D.Germano.
Quo paéto fpiritus à demonibus vel angelis bonis
difcernendi. H ( Felix Molanus , & ali multi,
vt Ba
 DE MAGIA DÆMONIA CA. 49
fut Bafili. Mart .Euagr.ph . A 7 Teneni. r Colonienſis. S. Benno.
Seculo | Petrus Damianus.
los . Gamaliel. S. Stephanus
Micheas Abacuc. S.Ze I2. Appa Guilhelmus Tyrius.
Sacolo.s .
ruere.
1
charias Eutbimius. B. virgº Chriſtus.D.Iſidorus.
cum SS. loanne Baptiſta a B.Virgo. Benedi&t.X .
Euangelifta. S. Ianuarius. B.Norberius.Gualdricus.
Dodechinus. D. Bernardus.
S. Appollinar . S. Cypria
nus. S. Eulalia , iterum S. Tenent. Petrus Cluniacenfis . Rxper.
Petr. S. Leo . S. Barnab.D . ius, 6 Honor, Augufto du
| uenuere Hieronymus , explica nens.
Choc. | tur. ApparuereBrful. " inny
meri.apud auctoresciratos.es
D. Auguftinus, & explica
Apparue - s tur. Saculo de Marino Presbytero Ca
Ire . D. Chryſostomus,& explica 13 : 'nonico Regulari Legionenſe
tur . B
ſtenuere resúsque fcriptis .
Auctor epift. Ad Cyrill. de hanc fen- Vincentis Belluacenf. Caſa
morie Hieron . Theodoretus. tentiāplu . riusCiſtercienſis. Helinan
Saculo 6.1 rimi, dus. Thomas Cantiprai. D.
Damnatusquidā. B.R. Vir
$ 80 fæpius. S. loann.Silentia | tenuere Thomas. D. Bonaseni.
rius.D. Bartholomeus. Ma Seculo Iboc . Guilhelm.Pariſ.
cedonius Patriarcha . Theo Scotus.Richar.de Mediauilla
14 .
Paludan .
doricus rex.Neftorius, & alii
beretici . Principes Apofto S. Antorinus. Gerfon . laco
lorum . S. Stephanus , S.Enti bus Cuſanus, Dionyſ. Car
chius. S. Tetricus go focii E Seculo thufiam epif. Abulenſ.To
piſc.S.Sergius. 15 . starus , qui omnes varia ſup
Apparue- [ Tenuere hoc ſeculo hanc fen Tenuere. peditantexempla .
re. | renriam ,Procopius,Euagrius
y alii . B. Mula apparuit C Tenuere exempla retulere
j

Dei Spara SS . Iuuenalis enim Catholici plurimi, idémque

Eleuth. Theodor.rex, mo į viridoctiſſimi,in libris Theo
nialis quad . Paſcafius , logic. Dornin . Sorus, Pelita
Balner Dominus. Iuſtusmo Seculo nus,Caniſ
Maldonai.Bellarmin .Valen
Saculo 7. nachus, Deipara apparuit S. 17 .
Ildephonjo . S. Leocadia. cia, Tyraus , Angles in ſcri
pris X.Hiſtoricis, Alb.Krăta
D.Gregorius Magn .
tengere Gregorius Turonenſ . zius,Marul. Egbar.Sabel
hanc fen- i Š.Ildephonſus . Variis lic, Fuglof.louius , Baron. Sia
lentiam . S./fedorus. gon.Ofor. Maffeius.Senior
lēporibus
Lquidam excommunicatus fed
appar.
mariyr. Hiſtoria Vdonis E
S. Suibertas. Dcipara , TB.
Sabinus SS . Euphemia i pifcopi Magdeburgē. & Ga
Apparue Glyceria,B.Tharaſtus.S. an D leatii Sfortia. Alodifii imo
re . dreas. lenſis pater . Ferdinandusrex :
S.Gertrudis . Neapolitan . locus Guicciar
D.lacobusmaior . dinir.loă . Picus Mirandola
Seculo 8.1 Tulianus Pomerius,Venera . Comes Marfilius Ficinus. Pe -
ri'de Paz . tribuni , Carbari
bilis Beda. Conftantinus E
piſcopus. inę Indeexempli.
Paulus Diaconus.
D.Iacobus Apoftolus. Queſtio de ſpeetris fimilis cauſę Scaurianęoſtenditur.
D.Maurilius r
Seculog. Tenuere. | Pandulphustyrannus. Sect .6. Soluuntur argumenta aduerfariorum , Me
demones. lanchthonis, loannis Rinis , Marbachii, Centuriate
Apparne-( Iulian. Toleran. iunior Theo rum , & Lahatheri. Locus Luc. 14.v.26. Item 2.Petr.
ye .
Stop Sphilačtus. 3.v.4.1. Theffal. 4.0.15, Dormientes promorienti.
Sacolore. E busin SS.locus 2. Reg. 14.0.14.Pfal. 102.v.15.0 16 .
Tenuere . S. Libuinus. SS. Petr.d Pas 1ob.7.v.9.
lus.-B. Virgo. S.
Apparől. Mauricius D. Iacob . V Sententia , D. Auguftini ,i Anaftafii Nilſeni, D.
Tenent. ) Euthymius Monachus Patrü ex- Chryfoftomi,o Ž Theophilačti, Tertul.
Hugo Ætherianus . plicata . Iliani .
Chriſtus , Deipara , BB. Apo
ſtoli e multi Angeli. D. Se & .7 . Demones non poſſunt exhibere veras defun .
ÇApparur- | Andr.B. Adimarus. Quidam Storum animas.Superftitiofum eft, putare animas co
I re. amicus Duxstani. B. Odi rum , quimoriluri dexteram porrexerint, apparita
Saculo lo. Fauentini duo.BenediEtus ras. Periculofum paſsi cum moriente vi apparet. E
11. 8.6 9. B.Gregorius. Cano xemplum S. Lurgardis. Exemplum Monachorum Zao
inicus Parifienfis. Epiſcopus morenſium .
E Q.27 .
0 DE MAGIA
MAGI A DÆMONTACA .

Q.2 ; .DcDamonum apparitionibusde A plura riomina, moſcel.des,piloſofirenes,onocenzauri,

fpe &tris,qua Dæmones nobis lamia , & abu hainſcemodi.
obiiciunt. Eorum tripudia .
Secti. Naturalia quadam ,babentur pro ſpeetris. locus Pfalm.90.0.5.0 6.dedemonio meridiano.
Ignes fatus,infulanatitantes,item ſilua,ligna purri . R «fellunımı Nohateres.
da lucentia, Cicin A dela fndsca,lgnes concurren Damin meridianus, demon deferti ,pro ferociori ,
tes do coimpulſamies apud Syrtim , Andor ús deceptio. cidem .& cur,damones defernis gundent:
nes.Echo, tatua Memnonis , murus Megarenfis, Locus lob.1.0.19.
cauerna Britannica, D. Patricii antrum . Perfici Damon in meridie ferocior y importunior.
montes. Pan demon meridianus.
Artificialia ,qua pro ſpetris , vt avgópata fta De Rusia damonemeridiano.
twa Dadali, Archyta, Archimedis,Boets ,aquilia vo Cum inuadente peſte cernunior Spectra demorum .
lans, triremis ex argēro ,hydranlıca , fietura Spectro ut fub luſtiniano.
B.rum voces, Bonifacii v 1 1 1.coniugia his obuenta . Conſarenſe Spectrum in India.
à Ssotis de Piftorum gente viétoria .Teſtudines cum , De Empuſago onoſcelide ſen onocentauro . H
candelis , Abderitanorum , iuuenum Plauti ſerunlı , De nocturnis demonibus c Lucifugis.
Simonis Aikenai, Mundi,Tyrannionis.Nečtans Locus Seneca in Oedipo.
bi, qui pater Alexandri Magni. Locus Gene.32,0.24 .
Quale peccatum fit in fictione Spectrorum . C. Ex fen De Lilnih .
fuum vitio quadam habentur prospectris, que non De incubo.
ſunt talia,de ebriis, Locus D Prouerb. 23. & 33. Et locus Hymni Ambroſiani.
Oculoram morbi , vt fuffufio . halabol. arcuatus De Pane,cur Inuus dictus.
morbus,quibus ſuivmbra ſemper obuerfarur , alte Locus Caſſiani explicatus.
ratio oculorum ex inſpectione folis. Nulli demonnm amant homines, omnes odere.
Andirøs vuia in hoc genere, Phrenitis, & Coribar De Ephraliemorbo , deMare, feu coquemare;Eury.
riafmosſpeciesmorbiimaginoſi. nomus.Sphinx: Ó quid .Harpye.Gorgones.Syrenes,
Vísia ex audiru eto guftu , Gorgza ,Polypus. Eumenides feu Pæna . Nympharum omnia genera .
Viria ex phantafia triplici lafione.de E iis qui putant quos morbos huiuſmodidamones inferant, qui Nym
fibi ade je tibicines, Exempla ,unum Theophili,aliud, phaus,Ceriti,attoniti, pawidi , vexati vanometki
Argini,tertium Abydeni,guarium eius qui puta Nurricum mormolycia , Acco, Alphiro, Moimo.
bai nanes omnes effe fuas, quintum Taurominitano Gello ,do Golo diucrfa
rum inuentum putantium je patinaufragium , cum Nicephori locusnolaius.
effent Agrigenti in diuerforso. Lamia ,quid .
Item de hydrophobia. Striges.Laſlrigones.Aluen .
Vritar hismorbis dextrè damon , fe iinmiſcet fre D.Hieronymi locusexplicatus.
guens. Piloſus ſe'u Zabir, cur templis gentilium affixe ſpe
Se &t. 2. V'Aria damonum genera , & ſpecies , ac cies leonine .
ſtudia . Varia forma animalium , in quibus Diabolus ap
Terreſtres vocantur, fera ,ſem canes. paret.
Lubenter vexant initia Religioforum conuen Beelzebub.No&tua Athenienſis.
tuum . FI Serpens Epidaurius. Mira apparitiones falta cuidam
V Dini Antonii. Dini Simeonis, San ti Norbeti.So conuerfo in Francia.
cietatis Ies y viuo adhæc B.Ignatio,& ciusvirtu D De ſpeetris acierum , caftrorúmque militarium :que
te precum ceſantibus terriculamentis. oblaia,S. Norberio. S. Gutblaco , Monacho Lom
Disputatio deſpeciebus Damonum á diſtinctio à purgio.
Trishemio propoſita,difc: Ja.explıcatáquefufillimé. Leloyherii fententia improbata.
De igneis:an ſini? Arguſtinilocus. Due viſa prope Montenakum acies.
De aeriis,eo qua illorum natura . Duo armigeri temerè ad videndum propius ac
Deterrestribis, á varie species offersem á ſtun. ceſſere.
dia . Miles Rhenanusà talibus Ierofolymam vectus ei
redux .
Hellequini familia.locus Petri Blefenfis.Deaquari
cis, varia horum ftudia e apparitiones. Ante Naclam Polonipropter Quadrageſima ie
Deſubterraneis:ſpecies of ſtudia iftorum . iunium violatum à ſpeetris decepticladem accepere.
De Sibylla Nurſina rare quadam fabule . Familia Hellequini.
Dominicus Mirabellius .
Quofque fe vistalium militum porrigai.
Theſaurici damones.Mammon . Spectra marronarum & puellarum varia .Ruſianama
De Lucifugis. E
trona .Sibylla alba ,Domina nocturne.Domina bona
Aſmodeus. locus Gen.31.V.2 4.varii errores Tri & Regina Abundia . Fatales Alympha.Meluſina,
themii in his refutats. Alcina Morga. N
Nomina Græcorum ,Hebræorum , Latinorum , Hif Spectra giganiça denunciantia peſtem ,bellum & fornilia
panorum ,Gallorum , Italorum , & c. mala . O
DeHecate, & Empuſa , De Pluione feu Orco, o Spectra ſolita cerris locis turbasdare, o vexationes
Pluto, Serapi,cheMammona,Charon . Cerberus. exbibere, ut Themefiusdemon , 6 aliipaſsim ,citan
Luctaiores demones,ve Temeſius. tur nomina ở loca . P
Alaftor,qui de exterminans, Nemeſis . An conduitam dimum propterea liceat relinque
Locus spocal.explicatus et à deprauatione ſtraatus re?
contra Bezam ,Apocal.c.9.v.11. Quç verę cauſe huiuſmodi inquietationum exemplis
Primaſii abo Ansberts error . oftenfum .
De Satyris Pauno,varia eorum in Sacrâ Scri Quo paéto Spiritus poſſunt ſaxum vel lapidem in
cere?
:
 DE MAGIA DÆMON I AC A. SI

cere? AL Q. 29. An diabolus pofsit facere,vt homo

Spectra favulan ia ,ix Boruffia Koltrifew Koboldi, verè relurgat?
Sueonum Trilli. 2
GutelkensRabauterkens. Sect. 1 , Errores hac de re varii .
Eros Anteros, Montani virunculi in fodinis. Animalia que naſcuntur ex putrefactione , poſjet vi
Demones metallici. uificare.
Vicicilinws anis .
Combali. Damones no funt animantia contra Georg .
Vallam . Perfectiora,non poffet .
Theophraſti Paracelſi harefisde quatuor hominum fpe Idem numero reproducere non poteft.
ciebus confutata , Non poteſtfacere,vt anima vnius brutimigret,velin
Dæmonum iheſauros cuſtodientium ſpectra. Fugarune formet corpusalteriusbruti,
Perſarum Regem , B Theſaurus Bafi Hominem nullomodo poteft viuificare. B
Cabaden
leenks. Poffunt fimulatas reſurreétiones facere ſubintrando in
Cur fita fabula cuſtodis aurcorum malorum , au corpora .
rei velleris , & in thefauris cur ſoliti poni ſerpentes B Louanijid olim Cornel. Agrippa cirante factum .
aurei.Magusthefaurum quærens oppreffus. Sect. 2. Diſcuſſa exempla falſarum reſurrectionum
Q.28.Quomodo poffit dæmon , cùm fit inuifibilis primò fabuloſarum : deinde cæterorum Gentilium :
te viſibilem corporeis oculis exhibere? ve Galieni , Zacla , Apollonij , Simonis Magi,
Sect.1 . Quopacto pofſitaffumere , & mouere cadauer Enarchis .

aliquod , in illo comparere. Mirum exemplum , & c.recens ex Nicol.Remigio .

Poteft illud fic temperare , vtfenfum lactüs fallar. Mortuusample& ters Comitem Richardum .
Locus Luc.vli.v.39. Populi Luscomoria quotannis rediuini.
Cur bac cadaucra fentiantur frigida . Dæmonum in his fraus.

flluſiomilitiscuiuſdam . aliquando ſubſtituit alios ac fupponit.

Historia Polycrili alia Machatis, & Philenij. aliquando ipſe corpora fubinirat o mouet.
Phlegonrislaus. Apalei, Platonis Philoftrari loca.
D
Baltazusdemon ſic apparuit. aliquando fingie mortuos,quinon funt.
Agrippæ facinus fimile,& aliorum aliquor exempla. c Demorbis qui faciunt,vi quis mortuus appareat.
fic etiam plerumque fagarum amaſy. Debobus quasfriges putanı reſuſcitari.
loannis Duns Scotimors. E
Sagarum odor cadaueroſus vnde?
Sect.2 Quo pacto polju fibi formare corpus ex elemen Christi Domini & Sanctorum reſuſcitationes, quo pa
tise in illomoueri e apparere. Eto ab hismorbis Diſcernanıur.
Non aſſumit ex folo aere.
Error Magorum Mantenfium . Q. 30. Quid magia poſſit in ipſos caco
Poteft exhibere folidum palpabile. demones?
Locus Genef.19.
Sect. 1. Battiadise Campeſtris libri. A
Locus Virgilii.
Quam vim habeant boni Angeli in malos.
Damon ſape apparet in forma vaporis.
Quam cacodamones in inuicem .
Damoniacarum apparitionum exempla.
Fra rum Tarquiniorum . Species corum .
Athenodori , Facij Cardani, Philippi Melanchionis Pythonici, Paredrij.Catabolici Oniropompi.
colloquia cum damonico spectro. D An fi ſubordinatio intermalos genios .
lob.locus c.9.0.22 .
Perfe inceſtuofi.
á alia plurimaó quotieſcunque euaneſcunt. Caſiani locus.
Diſcrimen haram duarnm aſſumptionum . Locus ad Ephef.vlt.v.12.
Vnde proueniatfacilitas molis augenda, & minuenda Ceriamina Magorum .

in ſpectros ? Vnum in Burgundia .

Genusmirum per ftatiunculas feu figmenta. Secandum in Anglia.
Tertium in Germania .
Šect.3. An damon poffultam accurale corpus effingere
Q uartum in Bohemia.
vi nullo figno gueardignoſci?
De fignis quibus dæmon dignofcitur . Quintum in Suecia .
Sextum in Dania .
s . Alberto abie&tum ſpectrum .
Cur.nondum viſus in forma agni,vel columba .Cur in Septimum in Gracia.
formis,hirci,canis, catti,equi,muſtela ,vefperiilsonis. Sect.2. Sancti homines quantam vim acceperintma
Galligallinacei,& innumera alia . gos e demones compefcendi.
SAHİR cur damon . patalos á Follon ,feu Fa vis exorciſmi.
twellus. E Salomonis exorciſmi quales.
item in formaDei,vel Chriſti Domini,vel Angeli:hu locus Luc.11.0.19 .
manam formam induit omnis conditionis,fexus,ata Dæmones à Magis non coguntur,fed ex pacto obtem
perant tantum ,
tis:probatum id exemplis.
Qui defe& tusve plurimum in cius apparitionibus . Magi vim non habent eliciendimanes vel fpe&tra.
adeò rerribilis appareal. Varia exempla .
Curmorientibus ſemper
Quomodo loqui pofſit in corpore affumpto ? imprimis loannis Teutonici.
inpoffit audiri & videri tantùm a quibus vult ipſe? nec habent vim euocandivrbium cuftodes .
E
Capita ſeu caluaria que loquelam imitata , exempla San &tis visifta quandoque conceffa .
Sect. 3. Res corporee , vt herba quadam.thura , vn
velera,nouaque quomodo fiat bac locutio?
Sect.vltim . An liceat procurare et appareant nobis &tiones verbera , quam vim habent in demone
Spectra: accuratè difputatum .
Cur antiquissam crebro damones viſi, nobistam rarò? Errores hac in re varii infidelium : fed & abufus Ca
E 2 tholo
 SVMMARIA LIB. II. DE MAGIA DÆMONIA CA.

tholicorum exorciſtarum quidam . A | Periculofum tales habere incarceratos.

flagra obfeffis infligenda. Probatur vno exemplo,quod in Germania conigir.
balnea profini ? Faétum figno crucis fecurè à S. Lupo Senonenſi.
vid ruta ,cornucerui o fimilia. Satanam ligatum quid in S. S. locus Apoc. 9.0.14 .
ocus Ioſephi explicatur. do 15. do 20.0.2 .
# s Tobia 6.6.v.S. Tob.8.0.2 .
viftuscur diētus izgus. A San &tis quomodo damones ligari queant .
ofperi locus. Locus D.Hieronymi.
icus 1.Reg.16.v.vle . Locus Euſebij.
'ec demones certis rebus ligari,aut locis includi per De Paredris illosfponte ſeruire ratio ex Toftato. & quã
Magos gucunt. periculofum id semper.
ma hac in re arsHermetis. B. Exempla varia,in his vnum mirum militisGermani.

FIN IS.
bi
8
0

in
0

0
8
0
I
L
01
5
1

MARTINI
 ta
ten
Mon

MARTINID EL RIO

MAGICAR DIS Q VISITION

LIBER SECVNDV S,
QUI EST

CA
DE MAGIA DÆMONIA

Præcipua hæc operis noſtri tractatio eſt,& ideò pluribuscapitibus,fiue quæſtionibus,

luculenter quoad poterimus,diſcutienda. Sit,

QY ÆSTIO 1.

An fit aliqua Magia damoniaca !

А Vi demoneseffe,Amalferribuunt autem effe& us eiusvel immedia

negant,criam hæc cè Deo per Magos hurufmodi operanti ; vel Deo
effe negarunt cú per angelos bonos ea perficienti.Priores dicuritele
Sadducæ : s, De quafdam grarias gratis datas, ficutſunt gratiæ lin
mocrito ,Ariſto guarum ,lanitatum . ; & hæcdona vt Balaamo 5, lic
tele , Auerroc & & aliis improbis concedinon rarò folere . ai.Corin .
Simplicio , quo Dico primò,hac fententia eſ mere blafphema"tri- | 12.08.
rum ſenieniia éſ buit enim Magicis artibus id quod eſt proprium Matt. s:
impiaç harerida. gratiarum gratis datarum ; & cum veris miraculis 22.1. Cor.
Namn & då . preſtigias confundit. Deinde gratuita Dei dona 13.V.1.
mones effe & de fubiicit humano artificio , & certis ac ridiculis ob
moniacă Magia; ſeruationibus. Denique iniquè & inuidè Deus
quæ nec induſtria auc artificio hominum , ncc na B vetaret,id quod ipſe hominibus, vti gratiam , gra
turalibus cauſis , fed immateriali quapiam & fèpa tiosè largiatur. Aduerfariorum argumenta ex lo
fata virtute nititur;hoc & facrę ſcripturæ teſtimo cis illis fcripturæ petita , folùm probant , aliquate
niis,& omnium ætatum memoria atque experime, nus fimiles effcétus per arres inagicas & per gra
tis tam eſt compertum , vtvelle probare , nihillit rias gratis datas fieri; Deum quoque per malos a
aliud quàin lychnis accenſis meridianæ luci opitu- liquando miracula edere,ad'tidei & diuinæ gloriæ
lari.hoc probantcum B.Auguſtino TheologiCa- propagationem . Accedit, quod qui ex dono gra
a Auguſt." tholici omnes , & philoſophi pleriq;Triſmegiſtus tiæ gratis datæ operatur ;ille ad certum tempus,
lib. 11. de & Pythagorei; ex Platonicis,PTellus,Plotinus Pro occaſionem , aut ceremonias certasnon reſtringi
ciu.Dei.
1.6.D. Th. clus,láblicus,Chalcidius & Apuleius ;ex Ariſtote tur, vt ſolent'magi; qui, ſivel in minimo deficiunt,
licis , Thcophraſtus Ammonius,Philoponus,Aui nihil efficiunt. Nec etiam huiuſmodi Dei dona,
| li.z.contra
gét.c.104. cenna & Algazel.Anne dare reſponſa de furtis oc gratuita poffunt aliis , per diſciplinæ ac pra cepto
& quio cultis , & detrelauris ;conſequi ſcienrias nonnul rum modum , tradi :Magiverò ſuis diſcipulis hanc
prime, Vi- las fatim , & fine labore addilcédi; ſubtrahere cor Magicam tradunt ; & auditores, magiſtrorum ſe
ctoria , de
Magia nu. pus præſens oculis videntium , & innumera huiuf cuti præcepta, quæ magiſtri. eadem operantur.
C
9. modi, qucunt reduci ad vllam aliam cauſam ; quàm Alii dicunt hos effe effe&tus bonorum Angelorum , B
intellectualem aliquam & feparatam naturam ; quos per excellentiam vocant, Spiritas.Sic ia &tita
b Vide Deniq; ſcimus Salmanticæ ,& loleti in Hiſpania; & bat his annis celebris illemagus Scotus Parmen
Laur. An- ' in Italia ,ad lacum Nurlinum , & in (pelço Viſignia lis , qui Gebhardum Truchſeſium Epiſcopatus V.
de nat.de no, adhuc auorú memoria huius Goëtiæ celebres biorum Apoftatam dementauit :eftq; peructus im
mon . fol. ſcholas fuiffe b . poſturamagorum maximè Platonicorum , lambli.
10.4. ci,Porphyrij, Plotini , Procli & Iuliani A poſtata .
QV Æ STIO I 1. Ex quorum craditione , Magia omnis diuiditur in
Albam ,quam cenſent effe licitam ; & Nigram ,quæ
Vnde fit hæceMagia,ſiue quem habeat primum fit illicita .Albam ergo vocant Stovgylar , & Nigrá
autorem ? gouté dr. Verùm hanc fictitiam planè & palliatam
Theurgiam fatis ipſe Archimagus“reiicit, cùm di- 1. de va
nt quidæmones elle fitcantur,ſed negent ta ſertis verbis teſtatur ſapiſsime ſub nominibus Dei nit.ſcien.
Angelorum ,malis demonum fallaciis eam obftringi.

E 3 olscel
 34 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

licet eiusceremoniarum pars maxima,munditiam | |buere videtur luperſtitiolæ prodigiorú obferua

animi, corporis ó rerum externarum ,viewfiliúmque tioni.
oftenter, immundos tamen fpiritus & deceptrices pose Errauit eundem erroré Palingenius Stellarus,
lates banc exquirere , ut aderentur pro Diis.] poftea dum in verito iure libro Zodiaci 8. cenfer aerem e
addit , huiusſpeciem effe artem Almadel, artem noto tiam bonis dæmonibus plenum effe, quos harum
riam ,artem Paulinam ,ariem reuelationum , & huiuf artium auctores facit , & Deos appellat ,Plotini
modi ſuperſtuionum plura , quæ eo ipfo ( inquit ) ſunt & lainblici deliciis nimis dedicus : & quàm non
perniciofiora, quoapparent imperitis diuiniora. ] Ha maluspoeta , tam non bonus Chriſtianus , vtpote
beát illi hoc Principis & anteſignani ſui de hac al hæreticus potiùs ( fcripta probant ) quàm catho
bâ Magiâ iudicium , ab homine mendaci verita licus. Aulus tamen opus illud Ferrariæ Duci de
tem meram.Damnat eandem Theurgiam.D.Au dicare.
guſtinus lib . de vtilitate credendi contra Mani Succedit his error 3. eorum , qui cenſebant Ma
chæos. His adde fictitiam illam artem Planeta gicos effectus per animasdefunctorum fieri:quos Ca- Victor.
de Magia
rian ,laminis infcriptam , & ad Carolum Magnum tholici Theologi iampridé exploterunt , ‘idq,nó
nu.17.An
à quodam Bedæ diſcipulo ( ficmentiantur & Al- B difficulter, nam quæ rationes id conuincunt de gles in 2 .
kindum Alcuino ſupponuni (miſſam ,vtilem (fcilicet) bonis ſpiritibus eædem in animabusbeatorum lo- ſentent.q
obtinendæ omni cognitioni ſupernaturali ar cú habent : quæ verò in purgatorio ſunt animæ ,nó de arte
tium & ſcientiarum ,& conſequendis dignitatibus exeunt,nifi fpeciali permiffione Dei,vtpetant fuf- Mag. ica
2.2
diuiciis,robori,amoris fruitioni, & c . fragia viuorum :animæ deniq, perpetuis addictæ
Dico Secundò cum Catholicis,vt nec per fe, fic ſupplicijs , nulla dæmonu licentia velpermiſſione
nec per bonos angelos his magicis operationibus Deum polluntexire,vtpure,diuinoiuſſu , peſſimo carceri
ſeimmiſceremagis quàm cæterisrebus, in quibus con mancipatæ . Apertiffimæ funt igitur impoſtura: 16 vide A
curris,vicaufa vniuerfalis Quare cenfeo hæc omnid vi quæ de euocandis per Grimoriă animabus.Ne- nan.lib.3.
inftitula fuere à malis angelis, fic etiam ab illis perfici cromantici confinxere.Si exirent,ad vnius Deie- de Nat.
adminiſtrari, che contrarium eft erroneum .] xirét imperiú.cur verò id Deus iubeat vel permit- dçm . fol.
97.Petri
Probatur primò ex variis Canonum reſcriptis tat,caufa fubeft nulla.Vtad Magorú preces & in . Thirçilib .
quæ Gratianus exhibet caula xxv I. Secundò ex cantationes id iubeat,impiuin elt opinari.d 1.de appa
Pariſienſibus articulis, nono , decimonono , & vi- C Præcipua ergo efficienscauſa iſtarú artium eft , rit.Spirit.c.
II. à num .
cefimo tertio . Verba funt , quod Deus per artes ipſe Diabolus, proxima,eſt humani ingenij ex o
216. & c.
magicas to maleficia inducatur compellere demones riginali labe detorta indoles, quam feftiuiApolo 13.à num .
fuis incantationibus obedire : Error. Quod bonian gi frondibusvelatam nobis protulit , perquam fal. 302.
gêls includantur in lapidibus ex confecrentimagines, sè,CaliusCalcagninus Libello de Amatoria Magia,
vel veſtimentayant alia facianı,qua in iftis artibus co cuiusverba non piget udfcribere, & vos,ni fallor ,
rineniur:Error & blaſphemia .Quod aliquidamones legere iuuabit : Vaniras (inquit )olın iunčła imira
boni fint,aliiomnia fcientes ,alsi nec damnari nec fal culo , furrino concubitu genus Magia fecundam co
wati.Error. ] gnomine ,reformidánsque Re fortèveritas ,cum qua
Tertiò ex his Arnobii Coni. Gent. Maginõ tão perpetuas inimicitias gerit , à qua eriā paribus fignis
tum ,fciunt demonas , ſed etiam quicquid miraculie congreffa,fapiùs profligata eft, fuum partum enecaret,
duni,per demonas faciunt:illiswjporanıbus et infun illum impudentiæ ac timoriiunctis connubiali fede
dentibuspreſtigias edunt,vel que ſuninon videri & r. re comendan ;at ille in finu incomprehenſibilitatis
& ex his loan . Salisberienſis lib .1.denugis curia . Deveſtigio collocarüt furrim , á ſubpræſtigiarum cre
lium c.9.Eos autem qui nocentiora praftigia artésque pundis educandam . Que mox in grandiorem atatem
magicas , & variasſpeciesmathematica reprobate for adulta,iamgz pinnulis prçmunita,euolauit in fatuo-
xercent ;iampridem fancti Parres ab aula iufferunt rum arces, ibique nidulans, credulitaté peperir. Quę
exire, co quod omnia bac artificia,vel poriusmaleficia Pipote parentis beneficis grała , illam mutsó enutrit,
pestifera quadam familiaritate demonum & homie á quaſiar Tigenapije, altoque breui inserituram .]
num nouerunt profiuxiſſe .] Hæc ille , pariacumine & veritate. Pergamus nos
Deindeprobatur ratione,hos fpiritus bonos di quog, pro Veritate confligere, & Vanila!em expu
cinon pofle.tum quia iubent le tanquam Deos a gnare, & fugatistimore ac impudentia,labyrinthum
dorari, & facrificia fibi fieri ; quod boni angeli iu illum incomprehenſibilitatis ( quis enim , quæ nihil
bere nequeunt.cum quia hæ artes nó minus diri ſunt,vclintelligat, vel comprehendat ? ) Theolo
guntur ad inferendú aliis exitiú,per furta,neces, a giæ veræ filo permetiri : & preſtigiarum crepun .
dulteria , & c . quànı ad iuuandum , tum quia mil dijs in lucem prolatis, tandem faruorum hanc arcē
centmultamendacia & deceptiones.tum quia do demoliri, & è nidulis ſuis credulitatem adeò perni
centur Magi in ſpiritus vti imperio , & coactione, ciofam profligare : quod vtinam Deus Opt.Max .
immò & minis rerum impoſſibilium ac planè ab nobis largiatur.
ſurdarum , vtapud Euſebium .docet Porphyrius , E QV Æ STIO 111.

quorum nihilbonis angelis poteft conuenire. Que fitdiuiſio damoniaca Magia , o de

Hinc apparet conlidcranter legendum Glycā , libris cius.
dumn Magiam ſic diſtinguit àGoetia , quôd illa ,fit Vm nulla ſit Theurgia neque alba Magia , ſe
beneficorum geniorum ad boni alicuius effectio , C quanto
quitur,omnem hanc prodigiofam Magiam ,
nem.Gocciâ ,maleficorum ad mali effectionem .Nā non aliam ,quàm Goetiam & nigram : hanc folemus
non tantum impropriè viurpauit nomen Magix vocare Magiam ſpecialem . eam Archimagus in
zenericum ,pro ſpecifico theurgiæ , fedain erro duas ſpecies diſtinguit.vnam , cuius cultores di
enn quoq,labitur ponencium albam Mugiam , & cit le dæmoni ſubmittere , ei ſacrificare , & cum a
rius adminiſtrationem bonis angelis trib entium . dorare:alteram quam ipfe vellet perſuadere à pa
Vtq ;hoc femelmoneam icriptor iſte,vc & Cóſtá. Ctocum dæm onibus immunem effe , fed eam dæ
Manafles,Gregoras, & Nicetas,niinismultumiri monibus vel nutis imperare, virtutéque quadam

diuinorum
 LIBRI II. Q. IV. 55
diuinorum nominum adiuratos aduocare , & A
QV ÆSTIO IV .
cogere,priorem illam fatetur eſſe legibus humanis
diuiniſque vecitam , nefandiſſimam , & cunctis i De baſi Magia huius ſiue de pacto, expreffo,co
gnibus plectendam . pofteriorem aſſerit, conſequi implicito .
quidem quod prætendit , nempe dæmones cogere
(quod poſt oftendetur effe idoneum ) ſed tamen mani Oncl.1 . Omnesoperacionesmagica, velu baſi,
mel,
Covinnituntur
feſtis periculis illuſionum obnoxiam eſſe.De prio pacto per magos cum demone inito :
re verú eft eius teſtimoniú ,de poſteriore bis men ila ut quotiefcunque collibitum mago aliquid effice
cirur:primò,dum negaleam nits fædere cum damoni re adminiculo anis (ua;expreſſè, velimplicitèteneatur
bus iniiso : nam reuerâ ſemper expreſſo vel tacito à damone pofcere,ut ex condicto concurrat. ]
pacto corrumpitur? Secundo,cam aſſerit ca demones Probatur hoc primò Patrum auctoritate.D.Cy
a lib.de du
cogi, de quo poſtea. Volunt vetitæ huius Magiæ prianus * dicit ,eoshabere fædus cum damone, D.
plicimar
inuentorem fuiſſe, quendam Mercurium fic contra Auguſtiniverba retulit Gratianus in Decretorú tyr .
Symmachum . Prudentius, dá Salisberienfis lib . 1. Po
codicem ,quæ ſunt iſta:Omnes artes hujusmodi, vel b lib .2. de
lycrai.c.9 .alij quendam Zabulum (quem ego non nugatorie ,velnoxia ſuperstitionis,ex quadam peflife- doct. Chri
alium exiſtimo ab ipſo cacodæmone , cui D.Cy. Bra focietate hominum demonam ,quafipacta infide- habes. e.
prianus & alij Patres hoc nomen tribuunt)deinde lis doloję amicitia ,constiruia .] illud . v .
magiſtrum laudant , quendam Barnabam Cy Probatur deinde ex iure ciuili,ſanctione Impe- vlt. 26.9.2
prium (hunc confinxere in contumeliam D. Bar rarotiâ ;Multimagicis artsbus vli elementa turbare, c l.multi.
nabæ Apoſtoli , vt deformiſuæ meretrici lenoci vitam infoniium labefaétare non dubirani,o manibus lefi.& ma
narentur.) lcem oſtentant, paris mendacij iactan accilis(lic legendum ) andeniventilare , vi quiſquis themat.
tiâ,libros Adæ,Abelis,Enoch , Abrahæ, Pauli, Cy fuos conficial malis arribus inimicos: hos(quoniam na
priani,Honorii,AlbertiMagni,& aliorum , & bla iure peregrini(une)feralis peftis abfumat.]
Iphemèmentientes dicunt , quæ his libris con Tertiò , id ſtatuirur credendum articulis Pari
tinentur,ea fuifle tradita ab Adamicuſtode ange fienfis ſcholæ & in hæc verba ; Quod inire pactum dartic.z .
lo Raziele, & à Tobiæ Comite Raphaële reuela cum demonibus tacitum velexpreffum ,non fu idolola
ta.Prætexunt etiam Salomonis auctoritatem , cu tria velſpeciesidololarria : Error. El intendimusejſe
ius quandam Clauiculam , ( quam egregiè refurar pa£tum implicirum in omni obferuatione fuperfturiosa,
Bap.Segnius lib.de vero ftudio Chriſtiano c. 7.) & cuius effectus non debet à Dco vel natura rationabili
aliud ingens volumen in ſeptem diftinétum obtru . C ter’exſpectars. ]
dunt , plenum Sacrificiis & incantationibus dæ Quartò id ratio perſuadet. hoc enim & multi
monum.Hunc librum Iudæi & Arabes in Hiſpa mali homines optant,& dæmon cupit ; nec eorum
e c . 28.v.
niâ fuis poſteris hæreditario iure relinqucbant, & id vires ſuperat.docethoc lfaias Propheta ',apud is.
per eum mira quædam atque incredibilia opera quem impij dicuntpercuſſimus fædus cum morte ;
bantur. Sed quotquot inueniri potuerunt exem cum infe :no fecimus pactum.quod ſanctus Thomas
plaria iuſtıſimè flammis inquiſitores fidei con fatis probabili interpretatione Magis accommo
2 Eimeri
cremarunt , & vrinam vltimuin exemplar nacti dat,vt & Pontifices,loannes 22.in Extrauag. con
cus Dire
dor.inqui fuiſſent'. Vix dubito aliquod in manus Ioan.Trit. tra Magos, quæ incipit; Superſpecula . & Sixtus V.
fitor.p.. chemij incidille , vnde & partitionem & mate in Bulla contra Aſtrolog . Mali ergo hoc lubenter
C.28. & riam fuæ Steganographie,periculi & ſuperſtitionis faciunt , necminùs ipſedæmon ; qui ,ipfi quoque
Penna ibi pleniſsimæ,acceperit, cuius operis nomen , quod Chriſto Domino,aulus pacti conditionem offer
fMatth.4.
33.memi- nondum prohibicis ab Eccleſià libris fit inſertum , ref; Hecomnia (inquit ) ribi dabo, ſi procidens adora V.9 .
nit Nice- luſpicor accidiflc :quia liber nondum typis vulga uerisme: vbividere licet pactum contractùs iono 1. Labeo
tashift.
lib.4 . cus,in paucorum manus incidir : alioqui, quando D minati, do vt facias. İta nunc diabolus Magis fcribit.l.iu
prohibiti libri omnes Magici, ſatis iſte prohibitus rifgent. de
ait.fitemihi addixeris,vlcifcar te,ditabo te , óc. quæ
pact . Bald .
cenlendus, qui inter alios familiam ductat, idem germana & perfecta eſt pacti formula . Deinde, & Caccie
dixerim ,de Agrippæ libris tribus de occulta Philo vt dixi,hęc fiunt operâ dæmonum ,non magorum lu.in tract.
fophia,& omnium perniciofiffimo quanto ſeorfim viribus: dzmones ab hominibus cogi nequeunt, de pact.
h D. Tho.
poftea addito & edito:necnon de Thomæ Ebora vt id faciant : ſponte ergo dæmones accurrunt.
2.2.9.96
cenfis, Peiri Aponi & fimilium venenis, & libro Dæmones aurem graui hominem odio profe- a 4.Guilh .
artis Grimoyriæ ;qui, Patrum noftrorum ætate , cir quuntur, quare nec putandi gratis accurrere,fed Parif.Scot.
cumferebatur , docens mortuorum euocationes, vic: ſlim aliquod operæ fuæ precium ftipulari. Gabr. Ger
ſon . Trit
Omnia horum placita ſceleſta ; de antiquioribus Vnde patet ralem effe hanc conuentionem & them.q.s.
etiam illis operæpretium duco Archimagi verba focietatem : qualis eſt duorum latronum , quo- i Abuleni.
afcribere. credendum illiin arte ſuâ , nec magiſtri rum alter palàm in lylua vagatur , alcer clam in Alph.à Ca
auctoritatem diſcipulis licet ſubterfugere.fic ergo ſubſeſsis latitat;excitacúſque certo libilo vėl ligno ftro,Victo
fcribit; Hilibri acutius,intuenti preceptorum fuorum prioris, viatorem poſterior dolosâ ſagittâ transfi- ria,Valen
Canonem ,ritum , conſuetudinem verborum , to chara E git; priore id ſæpè nec vidente , nec gnaro , quo feld. Spi
Eterum genus,exſtructionis ordinem , infulfam phra necem telo intulerit , in miſeri tamen necem con- neus,Ang .
som ,apertè fefe produnt ,nonniſ merasnugar o impo ſentiente . priori magus, poſteriori dæmon fimi- Spreoger .
'Sturas continere , e posterioribus temporibus à per lis. Satis enim idonea rei declarandæ fimilitudo & alii.
.. kNauarr.
ditiffimis perditionum artificibus effe conflatos , ex eft:quæ peritur à potentibus vindi&tæ auidis ; qui Grillan.se
prophanis quibuſdam obferuationibus', noftrareligio manu promptos ſicarios fibi adiungunt ; quibus mig.Bins
niscerimoniis permixtis , infitiſque ignotis multis no conſtituto figno innuunt, quos & quando , velint feld . præ
minibus ac ſignaculis,vt perterreantrudes fompli interfici.
lij.
ces, et ſtupori fint infenfatis, & his qui neſciune bonas Deniq;conſentiunt hac in re Theologi tam ve
litteras.]Hæcmiſer ille , qui, vidensmeliora,in fi teres ",quàm recentiores ',Iuriſconſulti quoquek
nem vſque vitæ deterioribus adhæſit. I & Medici, Condronchuslib.1. demorbis venefic.
Ceſalpin. diſquiſie. demon . & res prorfuscoperta ,
'C 4 vnanimi
 DISQVISITIONVM MAGICARVM

vnanimimalcficorum & lagarum confeſſione,mi-| A & ſtudia iflis profperè in aulis & amicitiis princi
rè per Europam omnem , & cunctas ætates con pú fuccedant:in ludis quoq; temper quandocunq;
fentiente . Lucanus etiam dubius licet , tamen hu volenr lucrentur: Quintò neinimici iptis valeant
iuſmodifædus agnouit, co tantùm deceptus,quod nocere.Pro his viciſsiin polliceri leſe,quod pradi
a li.6.pada cogipacto dæmonem exiſtimet“. etas Sibyllas, pro Dominabus & Principibus fuis
lo poft m
Quis labor hic ſuperis canius berbáfque fequendi perpetuò finthabituri , & quotannis singulas ani
dium .
Spernendique timor? cuius commercia paéti mas ſe eis oblaturos (hoc eft necuinros ſacrifica
Obſtrictos habuere Deos?parêreneceffe eft, luros ,velcerie adhunc eundem perfidia retuin initia
An iuuatrignota tantum pictate merentur, turcs hominem vnumquamdiu viuant, hoc ipſo co
An iacitis valuere miniszhoc iuris in omnes lecrationis librorum dię.hac tamé lege veSybilla
Est iilis ſuperos,an habenıbec carmina cerium hæc poftulata eis fidebonâ præſtaren . HiPariliis
Imperioſa Deum ,quimundum cogere quicquid omnes cú ipfis libris combuſti fuere . Narrat Cre
Exépla
Cogitur ipfe poteft: * Jpetuslibde ouso Sarana,difcurfu 15 .
pactorum
pete ex vi Solus (agarum patronus recalcitratur, adcò fu Aliusmodus priori luwilis içtera , nifi quod fi
B
D.Bafil. tilibus ratiunculis chartas implens ; vt contem ne teſtibus peragitur.Tertius per vicarium nitur,
per Am-, nendas potius, & ſilencio tradendas , quàm refel Magum videlicet,vel tertuin aliquem ; cùm paci
philochiú lendas mihicenfuerim ,maximècùm alij id dili ſcens dæmonis afpectum vel colloquium rcfor
apud su- gentiùs, quàm difficiliùs præſtiterint'. mıdat,hoc tertium genus malè Gullandinus 9.3.
riū tom . I. Conc.2.hoc pactum demoni, liberum est,præftare, vocat Tacitum ; quamuis enim profeffio hic bat
& eod. 10. vel fallere.] probatur experiencia & ratione, ratio alteri, quàm dæmoni;fit tamen expreliè, & in da'
de Theo- docet dæmonem cogi ab bomine non poflc, vt monis nomine , vt patet ex iis quæ iplemer tradit
philo Ade
nenfi, & no itet promilliszexperientia verò , mendacillimum 9.3.n.1. e ſegg . Fortaſſis ad expreflum pactú per
bilis Leo- efle & decipiendi cupidiſſimum : ideóque rarò tiner forma illa rarior, in exemplo Germanicæ fi
dini apud præſtare,quod pollicitus : cùm verò ftat promillis minæ , quæ obuerto tergo , ex balneatorio lebete
c. 21.de : ( quod f.citnonnunquam ) non facit coactus , ſcd exſiliens, proclamabat , Quantum à Christof
quibus a- fpontè ac fubdolè , vt fic magos libi retincat de ſaliendo recederet , tantum je ad damonem accedere.
lias. unctos,& aliosalliciat , & huiuſinodi nugis vim dicam fufius lib.s.
b 1.6. de iftam iuelle perſuadeat . His pactis omnib.quædă ſunt cömunia . Primú
præftig TertiiConcl. Pactum huiuſmodi duplex est,2o C eſt abnegare fidé & Chriſtianiſmú ;Dei obedien
dæmon . &
I. de La num expreffum alterum iacitum :de viroque zero ,non tiæ fe fubtrahere.B.Virg.Marię patrocinium repu
miis. ide per omnia iudicia .] Explicãda hæc cóclufio po diare, & conuitiis inſuper incellere. Solét bialphe
c. Binsfel. tius quá,pbáda.pro explicatione notáda ſcquctia. mè,per contemptuin ,vocare ruffan ,latam ,exten
vbi fupra , Primo lciendum pacti expreffe huius irsplacem fam . Sic ergo , venit Diabolus , 6 lollit verbum de
Eraſtus
Bod. & effe modum.Primus fir felemnitate varia , & pi ca corde corum ,ne faluifiant.Luc. 8.v.12 .hoc eft collit
Tritthem . codæmoni yilibiliter in corporca aliquâ formâ tidem verain ,eiufq; confeffioné. quia diuipos an
d.q.5. apparenti, coram teftibus, fidelitas, & honasium bit honores( vide D. Aug.lib.10.de ciuir.Dei c.20 .
d Hoc de
fcribitur promittitur ". Huiuſmodi pactuin inmue nobuis il e lib.20.contra Fauft.c.22 .) Ideo cogit primum bu
in Malleo leduonis Levdicenſis warranie Cæfario Hellter prilmo renunciare , quo quis vero Deo fuit initia
naleti.p. baceoli ', vbi tamen dætro loquens audiebatur, tus. Quare & Hippolytus Martyr lıb . de confum .
2.9.1.6.2 : led non cernebatur . hicinter cetera , iuuenis zile mands, icribir coacturú dæmoné , vt dicant : Nego
Cutro.li. inconſultuscreatorem fuum ore pegat,manúque creatorem cæli et terra,nego bapuſma, nego adoratio
de iuit.hæ exfeltucat, & diábulo homagium præſtat;hic vicif nem Deo à mepraftarıſolutā ; ribi aabareſco , in te cre
recic. pu- rim , ilis diuitias & hongres pollicetur.cò lectoré do.Ideo vngueillis dæmon in frontem micit , fin .
nit.c.6 . amando,fpondcoque !cctionis & laborislui vbc gens ſechrilmaabradere & baptilini characterem
cl.z.illuft.
miraculo- rem legendo fiuctum reaturgiw.iuc etiam rete delere: Şecădò, fictè quoque illos nouo tingit laua
rum ,c .12. redum Thacoph :l Vicedonja :factum , qui ad di cro baptiſmatis. non ignorabat hoc Tertul.lib.de
fann. Do- gnialey scarpeiandam à principe,damontori moj cm baptiſ Huc quoque ftudið (inquit) Diabolorecognofci.
mini 537- (veiciibit Sig: ibertus', ). experiyt , cab.co,imlus mus,res,Duamulālis, cum ipfe baptifmum in fuis
abnegaie Chitum filium Desciugmemarrem Mia exercear, Ideò tertiò,negato priore nomine ,nouú
ruam cum omniChristianiſm propofito, o ipſam ab illis indiţur: (vt Rouerélis Cuno, Barbicapra.voca
nigarionem fcripto formare, ſcrupiam fignare, Óli. rus fuit )nóne cognoſcis hgurā huius reiin præcia
gnaiam fibiiradere, ius fe jersaugo addicere. ] In hac ris illis Satanæ mébris ?Ægypt. Pharao Iofephino
reftis fuit Magus, in illa villicusmiquitatis . menmutat Gen.4saled S.S.co illú nomine nunqua
Aliquando id faciunt per libellum fupplicem , cópellat.Nabuchodonozor alia imponit nomina
qué diabolo pralentaat . Sic poftro tépore Man E Danieli & lociis (Dan.3 .)ſed Daniel femper fe Da
tenfes in Normandiâ magilibellú conſcripſerant, nielem vocat, & tres illi in ipſo clybano Hámante ,
qucm oblucuricrát Sibyllis Magix Necromanticæ Bencd.cite, canunt, Anania , Afaria,Miſael Domino: Michael
Pneuma
pratidib.cuiuis fumma ;Sçorare Dominasjvci di hoc dicétes nimirú ,cui ô Deus non Regis terreni log. ſchol.
gnentur libros fuosmagicos confecrare ; ad eum -milites ſumus tibi,nó cyranno , nomen dedimus. 4.
ettectú,vemaliſpiritusiplis per omnia promptè o Abnegare quario patrinis & matrinis cogit , tá ba
bediant,iuxta formulas coniurationis in libris con
ptiſmi, quam confirmationis , & nouos illis alios
tentas ; & , vt vocati, ipfis fine noxâ appareant in allignar :quia ſuſceptores ifti,funt quali fidei fpó
formâpulchri hominis ; & ne ſit necelle circulum fores, & tenentur,quod credendú, ſpirituales tilias
vllum facere,aur ſubire , in domibus autagris.Se luosdocere. Quinio dātdiabolo ſcrutum aliquod
cundò vt Sıhyllæ libris fignum ſuum feu chara veſtimenti quia Diabolus parté rerum fingularum
cterem imprimant ( treseranınumero libri ) veplus ſibi ſtuder vindicare;ex ſpiricualıb.gratiæ bonis, fi
efficaciæ & dominii libris ineſlet in prædictos de ac baptiſmú;ex bonis corporis , fanguiné; ve in
ſpirirus.Tertiò vt fupplices icddantur tuti à iudi facris Baal. 3.Reg.18.ex bonis naturæhlias,ve ſud
cum infitis & punitione. Quartò vt cæpta omnia loco oftédetur;ex bonis fortunæ , fragmétú veftis .

fors,
 LIBRI II. Q. IIII. 57
fors, an quia Regi ſoliti fubfternere veſtimenta,| A | limillima ;nunquam ſe Euchariſtiam adoraturos;
Michael
Pneuma in Dominij agnitionem ?4.Reg.9. Matt. 21.Sexió, iniurios ſe perpetuò ac contumeliofos in B. Vir
log,ſchol. iuſiurandum dæmoni præſtant ſuper circulo in ginem ,fanctó que reliquos, futuros , non verbis
terram ſculpto. An , quia circulus expers principij rantùm , fed & factis . conculcaruros enim , con
& finis,fymbolum eft diuinitatis; & terra,ſcabellú {purcaturos, & conftacturos quaſuisſanctorum
Dei ſıc certè vellet cos credere, eú efle Dominum reliquias ac imagines : ligno crucis , aquâ lu
cæli & terræ .An quia circulus contrariá ; co quòd ſtrali , fale benedicto , cereis & reliquis, ab Ec
omni caret angulo ;habet figurá crucis , quæ valdè cleſiâ benedictis , confecratílue ſe abſtenturos:
anguloſa ? certè hanc odit vehementer , in qua ſe confeſſionem peccatorum integram ſe nunquam
triumphatú meminit & mæret. & ideò amat figu manifeſtacuros ſacerdoti,iſtúdque commercium
ram contrariá . inuenias inter magica ligilla crucé cum dæmone pertinaci filentio obſcuraturos:
in medio circulo locatá,quali capriuam : quod li ſtatis diebus , ad conuentus , fi qucant , aduo
lacuros ; & quæ illic peragenda non fegniter
gillum ( vt Greg . Theologus contra Iulianum fcri ,
bens ſignificat )illemagicis addictiſſimusapoſtata obicuros ; denique , quotquotpoterunt, dæmonis
fic interpretabatur , vt præſumeret fignum crucis B ſeruitio adiuncturos. Viciſlim Diabolus polli
calcandú & abolendum planè breui.Seprimò,petút cetur, le illis ſemper præſto futurum fe , in hoc
à dæmone fe deleri de libro vita , & inſcribi in libro mundo , votis eorum ſatisfacturum : fe, poſt mor
mortis;& fic legimus Apinionenſes Magos infcri tem , illos beaturum . Ex his pactis non naſcitur
pros libro nigerrimo.Ostawòpollicentur facrificia , obligatio mutua : fed diſpar admodùm eft con
vt illiMantenſes,de quib.paulò antè ſum locutus, ditio paciſcentium ; homines enim fe morti æ
& quædã ſtriges promittunt,ſe fingulismenfibus, ternx addicunt , & per peccatum vera Diaboli
vel quindenis,vnum infantulú ſtrigando (h . e.ex mancipia efficiuntur ; dæmoniacæque doncc ad
[ugendo )occiſuras.fic Spincus q.de ſtrigib.c.2.Nono Dei gratiam iterum perueniant, ſubiiciuntur te
quotannis aliquid luis magiftellisdemonibus pen terrimæ feruituti : veruntamen hominibus hoc
dere tenentur,vtvel plagarum metum , vel earum , pacto nihil iuris , vel virium , in dæmonem acqui
quibus ex pacto ſunt obnoxij præſtationum , redi ritur : nihil etiam facultatis in ſigna , quibus ex
mantvexationem :nec legitimum eft aliquid ,' niſi condicto vtendum , commigrar: cogi le fimulat
lie atti coloris.multis hoc proba! Nicol . Remigius lib . verlipellis, & fpontè perficit , quicquid Magica i
1.demonclatr.c.11. ſta profitetur,
Decimò,corporisalicui parti,modò huic, inodo C In his tribus pactis lethale peccatú grauiflimú
illi,(frequentiùs latentibus ) itigma ſeu characte interccdit idololatriæ : quia cultus idololatriæ ex
rem fuum ,velur de lapide emprismancipiis fugiti preſle creaturis exhibetur. Quod fi ex animo fi
fuis,folet imprimnere : quod clt inſenſile etiam acu dem Magi abiiciant , ſunt etiam apoftatæ : fi ve
perforatum . Non miraberis , îi recorderis Anti rò non totam fidem abiiciant, duntaxat creden
Chriſtum vltimistemporibus ſignum beſtıæ (Dia tes hunc diabolo cultum deberi , vel diabolum
bali) impreffurum manui vel fronti ſuorum par ea polle, quæ fides Catholica negat polle , ſunt
tiariorum , vt in Reuelatione fuâ D.Ioannes tefta hæretici: ſin hæc omnia fictè faciant, nec apoſta
tæ ,nec hæretici ſunt , peccant tamen mortaliter &
tur , Apoc. 13. v . 16. quod litterali ſenſu de vero
charactere ſeu ſigno beſtiæ accipiendum , cum grauillimè;quia fpontè faciunt acum idololatri
Primafio & Ausberto in Apocalyp. & D. Hip cum . etenim fi à dæmone compulſi ex graui ti
polyto , d.lib.de confumm . mundi. Quod dæmon more id fecerint,(vt aliquando contingitc) com - le Vide Re
iam ab initio mundi facere conſueuit. Amarenim mittunt peccatum mortaleminùs graue,contra fi- migiú lib .
nequiſfimus Deum imitari; qui in veteri teſta 1.dæmo
dei confeffionem . In his pactis expreſſis digno
nolar. c.i.
mento ſuos ſigno circumciſionis, in nouo autem Dſcendis manifeſta ex ſolemniis indicia deprehen
lignat ligno crucis , quod circuncifionis ſucceſ duntur. Quæ quia Grillandus clarè admodum
file volunt ligno Nazianzenus & Hieronymus. proſecutus fuit, & quæ dixi, optimèconfirmauit
Sic etiain Diabolus ab incunabulis Ecclefiæ hære ex confeffione vniusStrigis,cius verba ex q.7.non
ticos illos , qui Magicis ſimulimpliciti,certa infi pigebit aſcribere; Quę quidem mulier ſub ipe vita
gniuic notâ.Auctoresſunt grauiflimi, quidocent. cunéta à principio uſque ad finem recenſuit , que pro
ali. 1.C.24 Irenæus,cuin tradidiſſer • Carpocratianos aries ma feffio ipſa requirte, exprimendo omnia fingula illius
gicas goincantationes operari,philera quoque , de cha capitula. Primùm enim dixit, quod quandoadducta
ritefia , é paredròs ontropompos, & reliquasmaligna fuit per illam cius Magiftram ante tribunal Prin
* male tiones, dicenies ſe poteſtatem habere ad daminandum cipis earum , quieft Diabolus in forma Regis prafs
vulgo iam * etiam principibus do fabricationibus mundi huim ; dens in folio Maieftatis ; inftruéta prius à magiftra
ſubdit de ligno inuſto his verbis : Aly verò ex ipſis guid factura erat , venit la oportuit primò abnegare
b li.de præ fignant canteriantes fuos diſcipulos in pofterioribus Baptiſmum , ea omnia Chriſtiana fidei documen
ſcript. ad- paribusextantia dextra anris.]Solitusalios dæmon E la relinquere: (En Apoſtaſia ) deinde Ecclefiaftica
uer med . I'lignare in fronte,vtindicat Tertullianus fic fcri
poft.hæret. Sacramenta cunéta proycere , pedibuſque propriis
cli. 1.con bens; A diabolo fcilicet,cuiusſuni partes interueriendi conculcare crucem ebu imagines B. Maria Virginis ,
ment. in veritatem , quiipfis quoque res ſacramentorum dini aliorum ſanctorum : (en facrilegium ) quamuis hec
Hamos.
norum in idolorum myſteriis emulatur. Tingit & ipſe vltimanon fiunt coram co,fedalibi poftea:ſalis eft,quod
d.inf.9.19 quofdam ,vriquecredentes ó fideles ſuos,expiationem ista promittantſefacturas,quàm primùm cedetoccafo.
mig.lib.i. deli&torum de lanacró repromittit : & fic adhuc ini (en profeſſionem .) Deinde fecie obligationem per ſo
dæmono- tiat Mithre : fignat adhuc in frontibus milites fuos. lemnem stipulationem in manibus ipſius Principis,
latr.cap.s. Quos? vtique Baſilidianos qui Abraxan colebant: qua vouit promifit ,quod perpetuoilli erit fidelis,
Nider.lib . Abraxas enim idem quiMithra,reſte D. Hierony obediens , de omnibus eiusmandatis parebir. (En vo
5 Formica
rij Spren moº , tam vetusergo origo huius ſtigmatis , de tum )Deindemedio sureimrādo,lactisſcripturis ,fuper
ger. & a quo aliàs plura ". Vndecimò , ſic ſignati promit. quodam magnolibro obſcuraspaginas continente,pra
lios. tunt complurá noftrorum Gcuſiorum Orgiis ſtitie homagium fiue perpetuum vaſſallagium ( en ho
miuium
 M
TIONVM MAGICARV
58 DISQVISI

minium )& quod nunquam redibie ad fidem Chrifti, A monem velle luis mancipiis gratificari obcdien.
nec diuina pracepla feruabit ; fed folum ea que per : do, quo velit pacto ,qui odit cos acerbiſſimè? façit
pfum Principem erunt decernenda, & quod perpetuis potiùs,yt fortiùs & arctius irretiat , deuinciat ; &
futuris temporibus erit obediens illi, s venietconti perdat certiùs,celeriúſque.
nuė,cùm vocata fuerie ad ludos & congregationes no Denique illud maximèanimaduertendum , gra
Eturnas, & qua in eis per alias mulieres fiunt ,ipfa fa uillimum effe peccatum pacto vllo dæmombus
ciei,o quod etiam aderit facrificiis illorum nocturnis, fæderari,vt docui olim in Monitis ; nunc hic tan
foliras preces cultum adorationis prestabit: ( en tum inferam , & addam alia multa, quæ cùm alij,
idolomaniam ) vota quacunque , que ipſam prestare tum Sebaſt. Michaelis grauiſſimè ſcripſit Pneu
contigerit,pro viribusadimplebit,& quofcumque pote malogięca . 7. contra eos diſpurans, quiMagos ex
ritalios ad eandem profeffionem adducet (en dogma cuſant, ſi nocumentum alus non inferant: eo quòd
tiſationem .) E conuersè autem ipfe Princeps, egregia tales Patronomagi concendant,nihil efle mali,yti
fronte promiſit cidem mulieri ſic prafenti prestare per dæmoniorum operâ ad bonum , præfertim iisim
petuam felicttarem .* grandia immenſa , et voluptates , perando : quod & CHRIST VM & Apoſtolos fe
quafcumque in hoc mundo habere defiderauerit,& de- 1 B ciffe legamus.
mum poſt bane viram longè Thaiora munera conſegue Ipſe contra & iure optimo affirmat, ſummum
retur. ]Hæcille. Addebat Ioan.de Vaulx Stabulen effe malum ,ſic argumentari , & lignum efle animi,
ſis fortiarius , perſuafiffe fibi diabolum , ſortiarios prorfus infatuati, & Deum concemnentis : iuxtu
poft hanc vitam dæmonibus limites futuros, & in illud , Impius cam in profundum (peccati) venerii,
dæmonas conuertendos , & in aëre principatum contemnit . Pro.18.v.j. Sic enim omnia illum ſub
obrenturos. Quæ facilè quiſque intelligit in Ori fannare. Si quis timendas dicat inferni prenas, &
genica ludibria recidere ." dampandos in perpetuum impænitentes; ridet, &
Pałtüm tacitum daplex eft,primum ,quando quis negat adeò metuendum Auernum , Deum nolle
ſciens ac volens,fupcrftitiofis vtitur lignis , quibus mortem peccatoris , nan creafle hominem vt pe
vti ſolentmagi; quæ quidem ex libris aut ſerino reat,& c. hos fanè ( Theodoreto iudice ) ipfis da
nibus eorum vel aliorum acceperit: hoc quoque monibus eſſe deteriores. quia demones credune et
Mortale eft crimen , nec enim vllo modo licet contremifcunt,iſti nec credunt, nec contremiicunt.
ſcienter vllam directè vel indirectè cum prauis deteriores etiam ſunthæreticis. nam hæreticorum
ſpiritibus ſocietatem inire, vt Theologi- & Cano-| C corypheus Arius è D. Athanaſio interrogatus;
niſtæ " ſentiunt. Si quis autem remedium aliquod quid cenſeret ? eúmne qui Satanam adoret , recte
naturale ex magorum libris vel ſermonibus acce an malè facere ? reſpondit , impium hunc & fine
piſſet , & ab omni pacto foret alienus ; ille licitè Deo efle,nec communem ſenſum habere,nec me
tali remedio yteretur. Iftud pacti genus facilè reri hominis appellationem . D. Athanaf.in difp.in
dignoſcitur . Secundum pactitacitigenuseft, quan Concil. Nice no: Quod àmendicidictum verili
do quis ignorans vtitur magicis fignis , quia ne mè, & in Sortiarios accommodatè , nam hi Şara
ície effe mala à dæmone inſtituta ; quod illis ſo nam adorant.
ler accidere , quibonâ fide libros legunt ſuperſti Sed CHRIST V S & ApoſtoliSatanæ im
tioſos, putantes eos eſſe probatorum philolopho perarunt, quid ab eo fierivellent iubentes. Cur
rum ,autmedicorum ; item iis qui accipiunt ea ab non & nos poffumus ? Dicere poffem ,non quæ
hominibus,vulgò habitisbonis & fidelibus. Hoc cunque à Sanctis aut Deo fiuntnobis licer imita
in idiotis vel nullum vel leuiſsimum eſt pecca ri. Nam in rebusdiuinis, quædam ſunt credenda,
tum ,fi duæ conditiones accedant. Primaeit , fi ve incarnatio,tráſſubſtantiatio, Trinitas,purgato
D
gnorantia fit probabilis. v. g. eorum qui hoc ſci rium ,& fimilia quçdam admiratione honoranda,
re non tenentur , quoad eos qui ſcire tenebantur, vt CHRISTI domini, & ſanctorum homi
vtEccleſix paſtores, confeffarij, concionatores & num miracula ,quædam etiam imitanda,vtquæ ad
Doctores :ij vt plurimum laborant ſupinâ & cral morum & vitæ inſtitutionem pertinent , quæ
ſà ignorantiâ ; adhuc tamen iftorum peccatum CHRISTVS diſcere nos iuſsit,vtmanſuetudo,
minus eſt graue , quàm eorum qui ſcienter iſta humilitas , charitas: de quibus illud eſt Apoſtoli
dehgnant.Secunda conditio eft , vt ignorans iſta, cum ,imitatoresmei eftote ,ſicut ego CHRISTI.
paratusfit , quando admonitus fuerit huiuſinodi Veile in illis prodigiofis effectibus imitari, eſt ani
ſuperſtitionem relinquere. quia poft admonitio miprorſus luperbi, & ftulti, & volentis ambien
nem deficit ignorantia , & oriturcontumacia . pro tiſque Dei fimilitudine in omnipotentiâ ,aut oinni
cuius grauitate;delictimagnitudo creſcit. Hoc pa ſcientiâ.tales imitantur Diabolum , quifimilis eſſe
ctum vltimum diſcernere à naturali vel miraculo voluit altiſlimo,dum per imperium ,ficuti CHRI
lo effectu , difficillimum eſt. Qua deredicam ſe- E STVs,voluntdæmonas cogere: tales, dum archana
quenti quæſtione. & : futura ex eis diſcere volunt, fimiles funt proto
Interca,ſi quæras; Quid demonem inducat ad pa plaſtis ; qui ſcientiam diuinę fimilem apperierunt.
& tum ,& obfequium , ſeu patientiam huiuſmodi? Vide Hoc vetuit Deus,quando dixit ;gloriam meam alte
tur effe quædam ſimilitudo malitiæ maleficorum ri non dabo:ego verò corde,rales inquiunt, etiamfi
& dæmonis;quæ amicitiæ limilem aliquam fami nolis eam mihi vſurpabo. Vtebantur quidépriſci
liaritatem gignit; ex hac paulatim nafcicur mutua CHRISTIAN I imperio in dæmones. (vt ait Ter
confidentia : hæc gignić minoris in maiorem tullianus)non inuitatoriâ operatione,fed expugnatoriâ
quandam præſumptionem , & audaciam quaſi im dominatione. Ideò reſpondeo , hos qui pactum ha
perandi: & in maiore , voluntatem aliquatenùs bent cum dæmonibus , non modò non imitari
præftandi,quod à fæderato imperatur,Ita fit vt & Dominum & Apoftolos,led planè contrarium fa
naleficusdæmoniconfidar,cui ſe putat imperare cere,nam illi non aduocabant,nec conſulcbantde
& dæmon fimulet fe imperium agnofcere.hoc fu mones,nec eorum operâ vtebantur: ſed eos incre
iè & bene oftendit Abb . Tritthem . 9. 5. lib.očto : pabant, pellebant, torquebant,etiam vera loquen
questionam : ſed in eo diffentio , quòd ille putar dx tes obmuteſcere iubebant , nec aliter quàm in
fenali
 LIBRI II. Q. IIII. 59

fentitsimos hoſtes tractabant, quos aduerfarios Auenias:Prudenter Orig.li.8.contra Celf.fcribit,pro

noftros efle,& ficutrugiétes leones circuire, quæ babile eft demones, cùm fintmali,ne cultoribusquidem
rentes quam deuorent animam , ſciebant. Pofuit fuis fidem , datámg;dexteram feruaturos. Immò non
Deus ab initio mundi inimicitias inter hominem probabile id tantùm , ſed prorſùs improbabile fer
& diabolum.Gex.3.0.15. iſti fædus incunt cú Dei uaturos.ná mendaces ſunt, & homines irreconci
inimico & iurato holte. lob poſtquam multa de liabili odio profequuntur ; quod à laplùs ſui tem
dæmonismalitia dixiſſet.c.40.0.27.concludit :Me porenunquam remiferunt, nec vnquam minuent
mento belli:nec vltrà addas loqui,quafi dicat,ne fru vel remittent.Si Deus permitteret :citò illimorta
ſtrà tibide induciis aut pace cum illo percußlà glo les omnes interimerent:quod quia vident fibinon
rieris vel bládiaris;caue, & ſta pranſusparatus , vt licere;ideò aſſiduè hominibus aniinæ morté mo
in procinctu,ſignum prælij exſpectás.Bellú Deus, liuntur , per varias & multiplices peccandi illece
vt Paterpatratus, indixit : inter Deum & Diabolu bras:ne quâ,ipli beatitudine excidere,homines po
perpetuum eſt bellum ,ná ſuperbia corum quiDeum tiantur.Odii magnitudo patet ex vehementiâ &
oderunt,afcendie ſemper: & Diabolus Satan, h.e. ad acerbitate cruciatuum ,ac vexationú quas intulere,
uerfarius ideò nominatur, quarc nos, qui vaſalli B quotieſcumque tantillùn Deus permiſit,lobo,'Sa
ſumus Dei,non poſſumus , cum hoſte eius depe ræ maritis, D.Antonio & aliis innumeris Pertina.
ciſci,inducias , aut commercium habere . Clamat ciam odij docet lob :0.41.0.15.dicens,Cor eius indu
Apoſtolus;Nolofocios vos fieri demoniorum . 1. Cor. rabitur languam lapis , & ftringetur quaſi malleatoris
10.v.21.Hoc in baptiſmopromifimus Sacramen incus, & Seruatornofter Ioan.8.v.44. ex operibus
to adacti, nominc Ecclefiæ rogante Sacerdote , & filiorum patris genium declarat: vos ex patre diabo.
patrinis pro nobis reſpondentibus, iterum atque lo eftis, defideria parris veſtri vultis facere: & ille
iterum : Nos abrenunciare Satana ( aduerſario ) homicida erat ab initio: quibus verbis indicat hunc
pompis eius. Data eſt poteſtas Chriſtianis calcandi eius eſſe perpetuum conatum :ad hoc cùm nequit
ſerpentes: & D.Paul.pollicetur,Deus conteret Sata viapertâ graſſatur dolis , & beneuolentiæ ſimula.
nam fub pedibus veftris : cur eius pedibus aduol tione,vt præclarèdocet B.Athanal.ad Aegypti &
uuntur:In nomine Chriſtimiracula faciendi, & dæ Lybie Epifcoposſcribens contra Arium orat.i.in prin
mones ejiciendi virtus,Eccleſiæ reprowniſſa; cur ad cipio.Stultiergo ſunt,qui ei fidunt ; & immemores
nomen & inuocationem Beelzebub confugiunt? eius;quod Spiritus Sanctus per eundem lobum c .
Cùm itaque hocbellum initio mundi conditi in 40.à v.22.nos admonuit,impoſibile elle ſuperbiæ
dictum , & initio Eccleſiæ Chriſtianæ tubâ Apo C illi vertici, ſe cuiquam ſubiicere , Numquid (ait )
ſtolicâ renouatum : & à nobis cum in Eccleſia fui multiplicabit ad te preces , aut loquetur tibi mollia ?
ex animo ſcilicet & fidebona, vt tibicomplaceat.
mus regenerati,iureiurando votiuo fit promiffum ;
nonne ſequitur,eum qui cum Ecclefiæ & Dei ad Numquid feriet tecum paftum , en accipies eum
uerſariis pactum vllum , vel familiaritatem colat; quafi feruum ſempiternum ? finger & pollicebitur,
perfidiæ ,transfugii,& apoftafiæ reum non minus ſed non præftabit promiffa . Indicat ergo hæc
effe;quàm ſimonachus votiuam deſerat profeſſio adúvata cenſenda. Nullis enim vinculis eum à no
nem ,quàm fimiles ad hoftem transfugiat:quàm ſi bis ligari,nullis cancellis includi pofſc ; Numquid
Chriſtianus ad Mahumetıſınum , ludaiſmum , aut illudes ei quali ani,aut ligabis cum ancillis tuss ? Sci
aliam hæreſim ſe recipiat.Qur omnia contra pri licet parebit homini, quimaluit carere beatitudi
mú præceptú ſuntpeccata: & ideò, grauiſſimame ne æternâ, quàm parere Deo , & Verbum homi
ritò céſentur.Illud.n.vt ordine,lic & dignitate pri ncm factum adorare.
mú eft.Ná,ratione obiecti, digniora lút primæ ta Denique non vana tantùm & inania funt hæc
bulæ præcepta præceptis ſecundæ tabula : & inter pacta & familiaritas cum dæmone ; ſed periculoſa
tria primæ tabulæ ,præcipuum eſt primum præce D & pernicioſa ſupra modum . Ait D.Leo,beneficia
ptum . Tertium enim potiſſimum agit de cultu Dæmonum cunctis effenocentiora vulneribus; &
Deiexterno : ſecundum de verbis exhibendo ho præſtare illorum odium quàm pacem meruiſle.
nore :primum de anore & fidelitate internâ Deo ho.19.de Paſſione Domini,Confirmat ratio , quia ni
præſtanda & virtute religionis, ſeu Theoſebias,ſeu hil exitialius eſtmorte animæ ; hanc his pactis &
Latriæ . Quare cùm hæc virtus Deo fit omnium familiaritate incurrunt,nec animæ tantùm , fed &
acceptiffima, contrarium quoque vitium eidem corporis ſæpenumero.Vno id nunc exemplo do
oportet eſſemaximèodioſum : & idcò huic primo cebo ,aliàs pluribus.Nicolaus Remigius lib.i. De
præcepto à Deo addita fuit pæna:quando teſtatur monolatrie c.9 .his verbis deſcribitTheodorus Mail
te fortem & zelotem effe , & hoc peccatum vſque lotius( is propreruram in vaftiregniproninciâ, qua di
in tertiam & quartam generationem vlturum , & rionis eſt Lotharingica fenex obtinuit,cùm adhuc iuue
eius præcepti tranſgreſſores vocat oſores lui. nis,ampliffimafamilia natam adoleſcenıulam in ma
Exo.20 . v.s. Tam ergo graue peccatum eſt cum trimonium deperiret , illi eius potiunda fpes omnis
dæmone paciſci. eſſet abſciſſa atque erepta,(nam & o fortuna egens Atque
Præterca talia pacta ſunt vana & inania : nam E bumilis;atque famulatus mercenaria cöditione, in qua
dæmon nunquam fidem ſeruat, nec vllo promiſſo tum eratignobilis & defpicatus , nullam ne deregendi
ſe ligaripucat. QuiCbrifto auſus mentiri, cùm di quidem amoris fui horeſtam ſaris rationem viděbar.]
xit: Hçc omnia dabo tibi , siprocidens adoraueris me: Ergo,vt defperaris rebus, ipsâ ſe jã deferenteexfpe
ſcilicer te reuerebitur. Cypriano Mago nóne pol Etatione,homines ad quoduis confilium ſe facilè cõuer
licitus alius luſtinæ fruitionem ? quid præſtitit ? A tunt,ac nullo dele £tu fugienda ſeguendáueamplectun
mendaciipatre veritatem expectare,quæ dementia tur;Maillotius conferuum ex Germania ,cui audiuerat
eſt ?nonne lefus ait de illo ? non eſt veritas in eo.cùm damonem effe ad quacüque obfequiaparatiffimã ,adir,
loquiturmendacium ex propriis loquitur.quia mendax buicq;fuam agritudinē aperii,rogans;ve fi quod cire
eft, & pater eius.Io. 8.v. 44 . fruſtra ergo cum illo mediñ adferre poffet,id ne granatè faceret.ingrato enim
paciſceris :qui exmendacio & perfidia cóflatus eſt. non iri locatum beneficiū .Hanc Germanus occafionem
'credelli : li, quem nunquam deceperit, vllum in lebens arripit,vi cui ex pacto intra dies paucos neceffe
Cral,
 60 DISO VISITIONVM MAGICAR VM

crai,vel ſe fuodemone liberare ,atque expedire addu- | A ceffariò debeant effe contiguæ , fimul fecundùm
Eto alie,qui iftud ſeu as alienum in ſe tranſorberei , vel contactum ,quem vocant quantitatiuum ; an verò
ab eo obtorta ceruice necari arque interfici ( ſiquidem fufficiat ſe contingere tactu virtualı (quem appel
bac es pacto lex addita fuerai.) A gendo itaque einego lant)eo quòd paflum ſuum fic intra fpatium illud
cio conſequentis diei diluculum in clauſo atque re ad quod le visagentis poteſt extendere.licet enim
condito quodam conclaui condicit : vbi vix dum ſe sti ſententia negans D.Thomæ plurium fit,& proba
terant,cùm repentè patefaétis foribus fe infert lepida bilior ; affirmans tamen rationibusnititur proba
Globerali forma puella(hoc habitu demon primüm ſe bilibus admodùm , & grauiſsimis viris placuit b. b Scoto &
Ockamo
oftendere volebat,ne Maillotiusad formidabilem cius Sccundò, cenfent Theologi iidem ,ad dæmonia
ini. d.37.
afpe£tum exborreſcerei)iámque ſe esſe pradicat , quæ cam Magiam pertinere tria quoque alia vitia. pri- Auicenn.
illinuprias quas tantoperè ambiebat , faciles effet con mum eſt,li adhibeantur verbaignota, falfa,apocry- Nyph.
fitura , modò vellei in ijs qua eller praceptura obſe pha;abſurda,nihilcohærentia,aut facra,fed decor- Franc.Va
qui. Ac illo auidè attentéque cxſpectanti , quanam cius elio & a
ta ad fenfus alienos,aut ad quem non ſuntinſtitu- liis .
effet fententia :inprimis cæpitedicere,vi furtis , crapu ta:vel fi aliqua nomina Dei incognitæ fignificatio .
lis,libidinibus,blafphemia ,cateriſque qua animumin nis , vel etiam bonorum angelorum ignora , vel
quinant vitiis temperaret, pietatem coleret , inopes fa B malorum angelorum nomina inferantur , quæ no
cultatibus fubleuaret, ſeipſum in hebdomada bis icin nouit Eccleſia , de quibus pereruditè differuit c Sum .de
niomaceraret , folennes ac quotidianas precationes ne Guilhelmus Pariſienſis c.idem erit , fi adhibean- vniucrlo
intermitteret;eáque ſedulò abiret omnia,qua Christia tur certicharacteres , aut figurę aliæ ,præter fignú cap.vlt.
num hominem decet atque aguum eſt facere.Iftis enim crucis , velipſa crux non vtoportet locaca forma.
omnibus,fi fe vellet nuncupuris verbis obſtringere, fu táque , vel vbinon oportet polira , vel ſuperfluè
turum vt potitis thalamis fine vlla difficultate porire certis locis ac numero iterata : denique fi quid ap
tur.Hæcque fic elocuta ,ac conſtituto intra quem reſpon ponatur aliud,nihil pertinensad effectum , quitali
ſum auferrei die,fe foràs eiecie . Maillotius qus vide operatione intenditur. Secundum eſt , quando ef
ret tam (an tis atque honeftis conditionibus tantum ſi ficacitas operis tribuitur certis ritibus atque obſer
bi beneficium obtendi,iam nihil cunétandum putabat, uantiis quibuſdam peculiaribus & ad hoc deſi
quin id gratusac lubens acciperet.Sed dam magis ma gnatis,verbi gratia , vt id fiat certis diebus vel ho .
gifque in eam rem cogitationem intendit , atque huc il ris,ad certum ſtellarum litum , lub certo numero
luc variè inter fpem merúmque impellitur ; ex eius crucium vel candelaruir , certa corporis poſitura,
vulru domefticus quidam Sacerdos conycıens aliquid c in tali charta,talis coloris & figuræ . Tertium eſt ,
subeſſe quo fic diſtraheretur ; eum blande adorus, ac quando vis collocatur in obieruantiis aliis planè
quid animo agitaret expuſcalus,monites ſuis peruicit,ne Superfluis & indifferentibus , v.g.vt ad expellen
ampliùs ad colloquium vllum cum damone deſcende dum dæmonem piliradantur , vtquis indvarur te
rel. Sicque fruſtratus fua exſpectatione Germanus, la nunquam lota,operetur vno pede nudo, difcin
non longè abye,guin ex pacteformula pænaspenderet. dvs,paiſo capillo,& quæ huiuſmodi.
Nam non adeò mulris poſt diebus, equo plana arque Quando dicitur his omnibus , vel aliquo iſto
aperta via decidens, inquecaput proruens exanimis rum opus efc ad effectionem , res meritò pluſquá
momento temporis reperius est .]Hæc Remigius. ſuſpecta eſt;præfertim cùm duo concurtrunt,ſci
licet quòd credatur res non efle proportionata
QV ÆSTIO V. ad effectum producendum ; nec adhibeatur ex le
gitimna auctorirate:hoceſt, quando is, qui inſtituit
Quibus indicijs difcernendi effe&tusMagia ex pacto vel præfcripfit hancrem ,vtlignum ad talem effe
conuento,ab effectibus Phyſicis, & miraculofis, ctum , non poterat naturæ defectum ſupplere:
o artificiofis ? D ( quod facit in Sacramentis Deus, in Sacramenta
libus Eccleſia ) item quando iple effectus non po
Binecmiraculi , nec nature vis,nec arrifici fol teſt prouenire , niſi à causâ intellectu præditâ , &
V lerria inuenitur,pactum imercedır. Sed hoc ni circumſtantia requiſita eius generis eft, vt non vi
mis obſcurè ac breuiter dictum ,conſueuere Theo deatur idonea ,velnon folita mouere Deum , vel
a Caieta .
in funm . logi latiùs explicare “. Ad dæmoniacam magiam angelosad effectum producendum :tunc enim lu
verbo in- pertinere , primò fi opera naturalem facultarem ce clarius eſt,non nifi àmalo {piritu effectum fpe
cantatio, excedunt. quod locum habet , fipofitiuè conclu rari poſſe. v.g. Si quis à ſtatuà reſponſum portu
Victoria datur res adhibita non habere vim fufficientem ad lans de rebus occultis,minas vel precesabſurdas &
deMagia, hunc effectum :nec etiam rationabilis cauſa ſup ridiculas adhiberet, quales funt Magorum apud d Epiſt. ad
num . 16 .
Valencia perat , cur Deo vel angelis bonis effectus aſcriba Porphyrium d , & iis gemmæ Lacheſis apud Cl. Anebone.
dil.6.q.12 . tur. Vult Valentia ad hanc notam reduci defe Claudianum illarum fortaſſis imitatione con- e de raptu
punc.z.in ctum ex nimiâ loci diſtantiâ. quia conſtar cauſam fictæ . Proſerpi
2. 2. D. næ lib . I.
Thomæ. diſtanténó poſſe agere,niſi per medij alterationé: Econtrà quando huiuſmodi effectus miri con
E
vnde ficadě caufa non agererproximè vel propiùs ſequuntur à quocunque & quotieſcunque hoc
applicata , quæ tamen agir in diſtans,euidens vide applicatur, ſine aliis cæremoniis vel obſeruationi
tur ei,hoc naturaliter non fieri. Aliud fore dicit, ſi bus meritò iudicamus effectum efle naturalem .
lapiens duntaxat profiterentur ſe caulam ignora Sedulò cauendum hic duplex extremum , alterum
re, nam rerum naturalium vires & analogia cum ne in hac diſquiſitione temerè ftatim cenfeamus
effcctu ſæpius nos latent. Aliud etiam foret, omnes effectus naturales ; quia multoties dæmon
mea ſententia , fi diſſenſio foret inter lapientes, quædam naturalia admiſcet,vttotum naturale pu .
num id naturaliter fieri poffit necne ;verbi gratia, tetur: alcerum ne temerè condemnemus, multa
f lib.2 1.de
fi ageretur de effectu producto in re parùm di rum enim (vt D.Auguftın .docet ') rerum naturæ ciu.Dei.
ſtanti:dubium enim eft, vtrum res aliqua poſſit a noftram ſcientiam fuperant & fallunt. C.4 .
gere immediatè in paffum à le diſtans, nihil in me. Artificialia diſcernipoſſunt minimonegotio , ſi
dium operando; & vtrum agens ac patiens resne Ivel
velmagiſtratui(ad hunc pertinet in exterioriforo
exami
 LIB. II. Q. V I. 61

examinare , & publicum licentiæ teſtimonium his A , nulla Anaſtaſius Nicenuse, Stariias ( inquit) facie- e q. 23.in
mirionibus dare vel confeſſario, quo ad forum in batambulare, & in igne volutatus non vrebatur , e fac. fcrip .
ternum ,occultè fiat arcis demonſtratio . ir aere volabai, & ex lapidibuspanes faciebar:Jerpens
fiebar , eo in aliquas alias beftias iransformabatur:
QV Æ STIO VI. duas habebar facies , in aurum conueriebalur ,in conui
Anhus Magia quofdam habeat effe& tusveros,co niis exhibebai Spe{tra omnis generis: vaſa que eranıin
quo pacto dignofcantur. adibus faciebat videri tanguam que ſua ſponiemoue
rentur ad miniſterium ijs , qui poriabant , non viſi : cf
Epo ſit , non homo, quivel'aſſerar omnes effe ficiebat, vimulla umbra cum pracederent ,quas dice.
&tus effe præſtigiatorios, vel credat omnes ve bat effemenimas defunctorum . ab his deſumpta quæ in
ros.læpiùs demon fallit, quia mendacij pater eſt: eandem ſententiam refert 'Glycas f Hiſtoricus. fp.2.annal.
idcò fæpè preſtringit oculos , aut ſenſibus alijs il Quartò huc ſpectat illud Nicctæ Choniatæ g de glib.4. de
ludit vana obiecta imagine. nec rarò Deus impe Mago per quem factum vtcuncta ſua vaſa remex vita Ema
nuel.in fin .
dit ne, quod in Magoruin gratiam facere vellet ac frangeret. Quinto loco memoriæ occurruntpra
poflet , id verè faciat: quod cùm cernit; ad præſti- B 1 ſtigiæ Zijtonius Bohemi( de quo etiam acturi ſu
gias confugiene impotentia ipfiusdetegatur.Quá mus ſequen.libri capite vltimo ) hic artem ſuam o
do autem & Deus permittit, & dæmon verum vult ſtentans , nunc fua, nuncaliena facie ſlaturávue,item
effectum producere ;fi is vires ipſius non ſuperet, in purpura & ferico ac confeftim in lana ac panno for
nihil profectò prohibet,quominùs vetum effe &tum dodo,regi fe offerebat :ambulamique in terra, ipſeran
producat. Etenim caulæ naturales verum effectum quam in aqua adnanizabal: aliquoties equis rhedarijs
gignunt: vti illis potcſt diabolus & actiua paſsiuis veltum , gallisgallinaceus ad opiredium ſuum alligaris,
applicare:poterit igitur tum effectus veros produ subſequebatur.Conuiuas pralerea Regis varièludebal:
cere.Minor propofitio probatur, quia diuino Dio . inierdum manus illorum , ne illas ad parinasporrigere

-
d.c. 4. de nylio Athenienfi auctore d donoruin naturalium valerent , in pedes boum , interdum in ungulas equo
diui. nom . .
peccando ille nullum amifit: vnde fit, vt & vires rum transformans. Et aliquo:ies fronti illorum cornua
naturales habeat valentiſsima,diuturnam & multi ceruina lariſſima adijciens, queries videlicere feneſtris
plicem experientiam ; cſſentiæ & qualitatum , quæ ad fubitum ſpectaculum profpicerent, ne rursus capust
rebus quibuslibet peculiares,ſciétiam exactă:adeò cóora ad menfam referre pollent. Atque vt oſtende
ve verè effectum , quod cupit , dare poſsit commo rer le pecuniam quoquepro vſu ſuo facilè conflare poffe,
diſsime.
triginta ſuesbene ſagınalos,ex manipulis fænieffingir,
Prudéter itáque communis ſchola Thcologo illoſque paſtum proximè Michaelis cuiuſdam piftoris
epoſt Ori- rum e duplices ctfectusMagiæ ; veros, & appareres locupletis exerudst, proponitquevanales,quopištor vo
gené. Au- agnoſcit.PropterhosTertullianus fMagos appellar luit precio : hoc tantum emptorem monens,ne gregem
gufti. & circulatores ac Sophiftas.Ego illis tertiam fpeciem nouam ad flumen locum compellar. Qua illemonitione
Thó. Alp .
à Caſtro adiungo,mixtorum cffectuuin ex veris, & fallis,fiue neglecta , cernit in fluminemampulos fluitare, juibus
de iuſta apparentibus tantùm . ſubmerfis. Ergo din venditore quafito, atque in taber
here punit na vinaria tandem reperto ,in quaporre&tis pedibusin
Ad præſtigiatorios refero , quosrecenſuilib . 1.
bifupra n. cap.4.item illud,quod de Menippo adoleſcente & ſcamno recubabat ,dum ftomachabundus altero pede
5. Spreng toto illo nuptiarum cum Lamia apparatu atque v correptum excitare vule , cum à corpore protinùs cum
à Philoſtrato , quod fuit à no D coxendice auellit ?claré Zycone quiritane , & obrorto
1.Mich . 9. tenſilibus fcriptum
mallei.
Medina d . bis a alibi commemoratum : & quod de Em collo emptorem ad Iudicem trahente. Quid facerer pi
4.9.401.61: pula ſeu géra Nicephorus b , cam fæpe infantem for,in manifefto deprehenſus,vt fibi videbatur,facinore
& alii, Mauritium è cubili, velut mox deuoraturam , ex nifi vt damnum damno adderei , atque dehac infuper
fApolog .. culiffe , nullo accepto incommodo . Secundò,quòd iniuria cum Zijtone decideret ? ] Hactenus Dubrauius
4.23.& ib. de Palete proditum , incantamentis quibuſdam lib.23. Denique iactatoria illa Magorum de qui
de idolo- facere folitum , vt repentè conuiuium ſumptuo buſdam herbis,vt de verbenaca ,delatace,de æthio
lat.c.9.
a Quodli- ſum exhiberi videretur : rursus ,vbilibuiſſet.om pide,de chamaleonte apud Plinium & Gellium b. h vide
de Lamiis, nia cuaneſcerent; ſolitum quoq ; res emere & pre Talia denique quæ proh dolor ) nimis creduli Gell.li. 10.
C.12.Pli.li.
quę edita tiuin numerare , verùm mox numminiclàm à ven Principes quidaın ,aliàspij; coram ſe fieri ſinebant, 25. 26. &
cu aduer- ditorc ad emptorem rediſſe cernebantur c : Tertiò res ferrcas ( linemagnete ) argenteas pateras & N - 26
ſar. in Se
necam . talia pleraque quæ de SimoneMago legimus apud milia magni ponderis ſuper mensâ locata , ſine fu
bl.18.hift. D. Clementem dRomanum , eum ex aere nouum niculo , capillo , vel vllo inſtrumento , ab vno ex
c.9. hominem creaſſe ; quibus volebat, inuiſibilem fa tremo ad aliud ſubſultantia,attraheret:chartam ab
c Suidas
ĉtum ;faxa, qual lurum , penetraſſe ; ſtatuas a alio ex toto faſciculo clam extractam , in many ex
ex Appio
ne,in ver nimalſe; in ignem pofitum , non arſiſſe; duas , ve- E trahentis manentem ,noua inducta forma ter fa
bo.Tois lut lanum ,facies habentem ſe oſtendiſle; in ouem cere immutari: ſpecula fabricari, in quibus quæ re
d lib.z.re- autcapram ſe immutaſſe ; in aerem ſublatum vo motis admodum locis fiunt videantur:trium hora
cognition. lalle ;aurum plurimum exhibuifle repentè; reges rarum ſpacio arbuſculam veram (pitamæ longitu
dinc è menſa facere vt excrefcat;vt arbores ibidem
ftitli.6.com
å . Apoft. facere eoſque deijcerc potuiſſe;falci præcepiffe, vt
ipfairet & meteret, eamqueiuille & decuplo plus frondiferæ & fructiferæ ſubditò enaſcantur : certo
ceteris meſſuiſſe ; eundem , cum eſſet aliquando lucernæ lumine accenſo efficere , vt quotquot ad
Sclene meretrix in turre quadam , & accurriſſet ſunt mulieres , veſtibus ſe nudent , & quæ natura
multitudo ingens ad cam videndam , currimque docet tegenda oculis obijciant, & fic nudæ tripu
circumcinxiflet adftantium corona ; feciſſe ve il diarenon deſinant , quamdiu ardet in medio ap
la per cunctas feneſtras turris illius omniſimul po penſa lucerna certis inlculpta characteribus, & le
pulo profpicere & procumbere videretur ; deni porino adipe plena, & alia in huiuſmodi, quæ no
que quod pueri incorrupti violenter necati ani uitij circulatores ex Baptiſtæ à Porrâ ſcriptis & di
mam adiuramentis euocaffet , ciúlque adiuto Iciplina obtrudunt : quorum cùm nec naturales,
rio talia patraret. Hæc Clemens. Addit non Inec artificiolæ caufæ idoneæ proferantur, præſt
F
gii;
 DISQUISITIONVM MAGICARV M.
1 Sic Phi
gijs afcribidebenr. A cuiſſe :ſi veros ciniphes producere nó conabanrur lo libr. 1.
Verorum effectuuin exépla ſunt fecundum ple De modo huius productionis adhuc controuer- de vita
roſque ſerpentum incantatio ,de qua Propheta a titur. expeditior eſt ratio eorum n, qui diabolum , Moyſis,
Ioſep. libr.
Furor illis fecundum fimilitudinem ſerpentis,ficut afpi non aduerrentibus ſpectatoribus , cenſent virgas 2. antiq .
disfurde es obturaniis aures fuas ; Qua non exaudiet ſubtraxiſſe & earum loco veros ſerpentes virgis D.Iuftinus
vocem incantantium , o venefici incantantis ſapienter : mole æquales ſuppoſuiſle , tam ſubito & lubtiliter Dialo.adu .
item figna & prodigia pſeudoprophetarum in E vt Ægyptij ſpectantes omninò crederent ipſarum Triphon.
uangelio D :uiMatthæi b & quæ ſuis locis docebo virgarum ſic commutatam formam fuiſſe. & pro- librieron
pofle fieri, & facta fuiſſe. Duo ſunt in facris litte pter hoc erroneum iud :cium ſpectatorum , dixiſſe ponf. ad
ris,de quibus admodùm ambigitur , an veri,an ap ſcripturam virgas in dracones conuerſas, non rei quæft.Gé
parentes tantùm effectus fuerint. Prius elt de ſuici veritate, ſed hominum opinione.Quare volunt fi- tilium q.
tato per Python iſlam Samuele c.illuforijs annu 26.Tertul.
militudinein in eo pofitain, quod ficut Moyſis fer
lib.de ani
merant ; qui voluntnon iplam Samuelis animam , pensverus,ſic & verı fueruntMagorum ſerpentes: ma.c. 57 .
fed dæmonem laruatum ac ſubdititium aduenifle B non autem in eo , quòd ficut ex virga Moylis tan- Hieron. &
feriptores fanè graues hoc arbitrati d. Verú Diuus quam termino ex quo cæpra conuerſio , producti Ambr. in
2.Tim . 3 .
Auguſtinus libro de cura pro mortuis cap . 15. affir ſerpentes, vtterminusin quo delijt conuerfio ; ſic Procop.
manter afleuetat ( quem plerique cum Toftato & etiam virgis Magorum acciderit , fcio cur hoc di Rupert.
Lyrano fequunturNeoterici , alibi à me laudati ) e cant. & quid adferant cauſa , tamen ( mea ſenten- Raban .
veram Samuelis animam apparuiſſe Sauli , non vi tia ) nihil repugnat Philoſophix placitis, li cum Hugo in
Exod .
carminisMagici euocatam ; hoc enim rectè Ter D. Auguſtino & Caietano dixerimus , ex veris m D.Au.I.
tullianus & fequaces eius refellunt )ſed Dei impe virgis , vr ex materia conuerfionis, veros ſerpen- 3. de Tri
rio aduentantem vt impium Regem corriperet tes & ranas prodiiffe . funt hæc animalia inlecta nita.c.7 .&
eúmque ad pænitentiam ,denunciatæ mortismetu , & de numero imperfectorum ; quæ diabolus 8.& li.83.
prouocaret. Hæcmihi fententia videtur verior at queſtioni
breui tempore ex putrefactis virgis potuit pro . 9., 79 .
que ſecurior. Nondum enim aduerſarj ſatis cffica ducere , neque id vires eius fuperat . nam quod Theodo
citer reſpondere clariſſimo teſtimonio libri Syia ſolis calor multis diebus efficerer , id ille poteſt ret.in Exo
cidæ f,vbide Samuele iſtalegimus, Et pofthoc dor. C exiguo tempore , applicando actiua , quæ nouit / 2.18. Gly
miuir (hoc eftmortuus quieuit ) & norum fecit Regi ad hoc efficaciora." Nihil ne ergo inter hæc , Pub.an
( cui, li non Sauli ? & quando, ſinon hac vicc :) mira mag oru m & Moyſ is eſt ò
inter ? prim quod Thome,
oftendit illi finem vitæ ſuæ ( prædixit,eum dic craiti Moyſis operatio miraculofa , magorum miranda Lyra. To
ítá.Burgel.
nomoriturum ) & exaltauit vocem ſuam de terrain tantùm . deinde Glycam audi; & ipli quidem vir.
& Caieta .
prophetia . quid hoc eſt , niſi egreſſum ex inferno , gas ix ſerpentes commutabant , verùm virga Moyfis in Tofta.T
qui eſtin terræ centro ? quid hoc,niſi quòd loqués upforum virgas degluriebat:mutabant & ipſi aquam Caieta.Li
propria voce propherauit ? vtique non alius, quàm in ſanguinem , ſed immutalam ſemel natura prori pomani.
ille qui mortuos dormierat . Nec obftat , quod reftituere non poterant : educebant eu ipſo ranas, ſed
obijciunt; eum dicere, Crasmecum eris, quod de ve ab iiſdem ades Ægyptiorum repurgare non poterani:
ra Samuelis animâ dici non queat: quia hæc in lim iiſdem facultas erat Ægyprios vexandi , ſed ſedan
bo,Saulin inferno . quomodo mendacium tribua di ſupplicii poteftatem nullam habebant. Quin e
tur Prophetæ ?non inquam hoc obftat. vel enim Dciam ipſorum corpora Deus magis puſtulis affls
poffunt illa verba ( vt ait Diuus Auguſtinus g ) xit , quàm reliquorum : ut hinc manifeſtum fie
ad fimilem mortis conditionem referri, quaſi di ret , non folum ipſos pænas diuinitis irrogaras inhi
cat, crasmecum cris, non vuus viuentium ,fed vnus bere non potuiffe,fed etiam cum cæteris cadem fuppli
mortuorum , craftinustibidies vltimus illucefcet. cla pertuliſſe.
Vel fanè,adloci & habitationis viciniamreferentes, Mea igitur ſententia , illud de Samuelis animà
dicere poſſumus : cum aliquo efle , qui in eadem omnino pertinet ad mixtorum claffem . Vera enim
eft vrbe,licèr nó in cadem domo. Limbusverò Pa fuit Samuelis anima,quæ apparuit:falſitas tamen fi
trú & locus gehennæ eiuſdem inferni ſuntdiuerfa je deceptio fenfuum in eo reperitur, quòd vila ob
habitacula ,vt domus vnius oppidi. Plura de hac re téperare voci Pythoniſlæ ; item quia verum ſuum
dicentur poſtea hoc eodem libro 9.26.feft.4 . corpus, aut veram ſyndonem non attulerat ,vt vi
Poſterius dubium eft ,de Magis Ægyptiis , qui debatur. Alterum exemplum de Magis Ægy
cum Moyſe demiraculorum patratione certarunt. prijs , ſi ſequamur ſententiam agnofcentium dun
Sic enim ſcribitur:Fecérunietiam ipſe per incantatio axat celerem fuppofitionem ſerpentum , pertinc
nes Agyptiacas, e arcana quadam fimiliter, proiece bit ad inixta ; fi vero placeat fententia D.Auguſti
E
riénique finguli virgas ſuas, queverſa fune in draco ni , pertinebit ad vera . Lubenter etiam his
mes.in aliis q !loq, multis poftca h dicuntur ,fimiliter mixti generis annumerem mirandam narratio
o li. de re
ac Moyſesficilei, conatitandem fimiliter ciniphes nem Roberti Triezij Inſulenfis o de certamine chnis &
producere irrito conaru:nam additur k. & facere no duorum Magorum . Rapuerat vnus puellam for- impoftu
potuerunt. Defendiquidem poteſt ſententia pucan inâ cgregiâ , & cquo lignco impoſitam per aera ( ris dçmõ.
tium hosMagorum ferpentes ac ranas præſtigio abſportabat,alter in caſtro quodam Burgundiæ ,ce-c.so
(as duntaxat fuifle 1. Veruntamen folidior & pro lebri conuiuio præſens ; quod caftrum raptor
babilior mihi feinper vifa fententia cæterorum m , præteruolabat ; carminibus cogit raptorem in
quia fcripturæmagis conſentanca, nec abhorrens à caftri aream defcendere , & immobilem illic
Philoſophiæ fcicis. Noune dicuntur Magi, ſic fe. coram omnibus mæſtum cum præda erubeſcen
ciſſe quemadmodun .Mayfeszſed iſte veros ſerpen te filtis . Nec ſegniùs captor , nihil tale metuen
es , verasranas produxit . SiMagorum apparen rem , eum à quo ita vinctus , latenter incantat
res tantum fuerunt, cur fraudem Moyſes non de & è feneſtra editiſsima, per cuius cancellos col
exit : an & illum in re tain graui Deus decipi pal lo & capite prominebat , deſpicientem , im
us : cur Mīgi dicuntur conati cinishes , non po manibus fubitò fronte protuberantibus cornibus

dehone
 LIB. II.. Q.
Q. VII. 63

dehooeſtat, & à repagulis ferreis magnitudinera-| Al ftri,velmirum autmirabile. Hæc mira rurſus diui
moſæ frondis ſic illaqueat & ſuſpendit; vt per cla dunt in abfolutè mira , quæ fimpliciter & fecundùm
tros caput retrahere non valeret , præcipitii verò ſe digna forent admiratione,etiamficauſas & mo
altitudinedeterritus,le demittere non auderer. Ita dum lciremus quo fiunt , & in mira fecundum quid
coactus corniger , pacta ſalate priùsmutaa, & dil ſeu reſpectu noſtri , quiea admirantur,quia cauſas
rupto ligamine,raptorem cum præda dimittit; qui neſcimus, non admiraturi li cauſas cognofcere
rursùs nube caua rectus in aerem ſe leuauit :alier mus .
f vide D.
depoſitis cornibus ,magnâcum ſpectantium vo Notæ verò quibusmirum à miraculo diſcerna Th
o. 1. P :
luptate,ſaluum in cænationem caput retraxit.Cre tur,nunc mihi iſtæ occurrunt, prima, vt dixi , ſi 110.2.4.ad
do volatum accidiſſe ; ſed dæmone equuleum ſub effectus ſuperet,vires rei creatæ & natura,miracu- 2.
leuante non proprium , qualis eſt auium : fieri po lum erit. 2.Si effectusnon habeat propofitum fi
teſt vt raptor verus & rapta vera, de cornibus il nem bonum , pura falutem ſpiritualem vel corpo
lud alterum totum puto præftigioſum . ralem , fed tantummodò finem malum ,vtputa cu
Reftat quo pacto effe &tus finceri à fucatis diiu riofitatem , vel quid aliud bonis moribus ,aut ve
dicentur.Cùm hæcmira non àMagis , ſed ab ipfo B ræ fideirepugnans, non eſt miraculum .ex hoc ca- lib.co.us
dæmone perficiantur:non poteruntMagi perfice pite probatur , prodigia illa , & ſtupenda Ante- ciu. Dcic
a Ana re,quæ dæmon nequeat ( vt incautè quidam • ſcri chriſti opera , veramiracula non futura , fcd falla ,
nias. Re- psêre ) ſed quæcunque dæmon reuerâ poteft ef vt D. Paulus Theſalonicenſibus fcripfit. binc
migius & ficere,ea per dæmonem ex pacto poteruntMagi . pater quid de curatione ſtrumarum illa Elizabe- !
alii recen
tiores. Quo fundamento pofito rectè fuperftruitur le thæ Anglorum reginæ , hæreticę Principis fit iu
ries regularum fequentium , veluti column sum dicandum , fi faciat in fidei ſuç confirmationem ,
huius ædificij. I. regula , fi effectus magicus eiuſ vt Gnato ille Tookerus affirmat. 3. dæmonum
cemodi fit, vt potentiam dæmonis ſuperet( quales mira fæpè deficiunt in minimis , miracula perfe
funt , qui foli diuinæ omnipotentiæ rcleruantur, cta lunt , vtpote Dei opera. patet Exodi 8. de
(tonc effectus cenferidebet præſtigiatorius. II. re certamine magorum cum Moſe. 4. dæmonum
gula . quando non conſtat effectum ſuperiorem ef mica veris miraculis luperuenientibus euaneſ.
le viribus dæmonis,res planè dubia eſt, & oportet cunt vt virgæ Magorum deuoratæ à virga Mofis
recurrere ad circumſtantias, ratio dubij, quia nec c6 , & oracula dæmonum coram ſanctis hominibus 16,
dæmoni Deus ſemper permittit facere quicquid obmutuerunt . Denique miracula fiunt, per aper- b Exod.7.
poflet, Deo non impediente : nec dæmon ſemper tam & feriam Dei inuocationem ,mira magorum cD.Iuſtin .
ini. Apol.
vulc verè facere quicquid facere permittitur ; ſed ſcmper admixtis abſonis , abditis , vanis,ridicu- Chry. lib.
gauder præſtigiaror hominum deceptione . Verum lis aut ſuperſtitiofis precibus vel ſignis. His po- cótra gen
verò effectus luperet vires dæmonis, id luculentiùs Giris. tes de Sa
69.7 .& 8. docebitur mox dicendiso. Sit 1. Concluſio , Miraculi proprie difta nulli to Baby
magi poſſuntedere. Eſt communis Thcologú afen- d Alex. de
QV Æ STIO VII. tentia , & probatur , primò quia faccremiraculum Hal.2.p.9.
eſt potentiæ infinitæ , & ideò diuinitati refer- 45. D.Th.
D. Bona
An Magi poffint facere aliquod verum miraculum ? uatum . omnis etiam creaturæ potentia naturæ
uen.Fr.Vic
cancellis limitatur : alioqui non haberemus efficax
Etor. fupra
X dictis in fine præcedentis queſtionis manife argumentum probandæ veritatis fidei,quam fem- nu. 18. &
per Eccleſia miraculis aſtruxit ; imitata Salua- 19.Ang.in
poſſil , & ; V. demon aliquid poffir z quoniam Magi Duatorem noftrum , qui hoc argumento probauit, 3.q.vnide
opera vi pacti à dæmoneperficiuntur,Miraculorú exculari non poſſe ludæorum incredulitatem ,pro- quigenti
ergo editionem Magiolim fibi vindicarunt. nam pter manifeſta miracula coram ipfis edita ': Siopeliu exem
cli.derec, apud Clementem Romanum . Simon Samarita ra non feciffem , quenemoalius fecit ;peccatum non ha plis opti
gloriatur , nihil non quod velit ſe poſle facere, ſi berent. Siobiicias àmalis quoque & perperam de me reipó
bique obtemperare omnia . Porphyrius lib. de fa . fide ſentientibus nonnunquam miracula edita Medina d.
crificijs cap. de fpeciebusdamonum , fcribit ; quoties fuifle : & ideò miracula non debere cenſeri effica 0.7 .
luorum prodigiorum machinas dæmones adhi. cem fidei probationem : Occurram : ſolere Deum e Greg.li.
bent,multa cos naturæ conſueto ordine alieniſ aliquando hanc gratiam gratuitò etiam talibus 27.Morta
fima efficere . Idcirco illos lamblichus - vocat largiri,ſed id in veræ fidei probationem ,vt quan-!f 10.15.v.
...demy- Deorum pediſſequos ,quiadmirandis operibusDeo do dedit prophetiam Balaamo & Caiphæ :in fallæ 24.
kter.Ægy- rum veſtigia lublequi proximèvideantur. Eadem fidei confirmationem nec dediſſe vnquam , nec
pt.cap.i.
fuit exiſtimatio poetarum , quorum fuis locis ver darepoſle. non magis enim mendacii confirma
ba forcaſfis inferentur commodius, videntur in tionem poteſt Deusmiraculis comprobare, quàm
hurc errorem incidere quidam recentiores.dum poteft ipſa veritas,mentiri. Itaque miracula vera
e Nic.Re inquiunt , ' nature leges in magicis operibusnon al- E pfeudoprophetarum & in nomine Chriſti eduntur, g Matth .
migius li. tendendas.Noshoc diligentius fcrutemur. & proinde in veræ fidei cófirmationem.Ex his pa- 7.0.26
3.C.12 . Obferuare lectorein velim ,miraculum hoctra tet diligenter diſtinguédum inter hácillationé; Fe
Spondáin etatu menon accipere pro quouis admirando ef cit miraculum , ergo fides eius eſt vera , & hanc
Homeri fecit miraculum verum in confirmationem fidei,
fectu , vt capiuntprophani fcriptores ; ſed Theo
Odyft.
logos fequi, qui ſtrictiùs ſumunt, pro eo quod quam profitebatur ipfe , ergo hæc fides ipfius erat
Græcitò légæs effectu tantùm producto præter & vera. prior. n . falla effe poteft , quia per infideles
fupra naturæ creatæ vires.(verbi gratia,cæco nato Deus poteſt miraculum operari : poſterior ſem
vilum reddere , mortuos ſuſcitare. ) Quando au per vera , quia non poteſt Deus ad falsæ fidei
h vide
tem effcctus reſponder viribus creaturæ , ( v.g.cie confirmationem per vllum operari miracula h. Maldona
re pluuias ac ventos, à febri ſanare & c. ( 7 Bavua Confirmat noftram concluſionem dictum Nico- tum add.
folent vocare non miraculum fimpliciter, fed cum demi de miraculis Chriſti loquentisi, Nemo po 1.2 ).
addito miraculum ſecundum quid , ſeu reſpectu no teft hac figna facere , nifi fuerit Deus cum co .Præ- i lo.3.V.2.
F 2 cerea
 64 DISQ VISITIONVM MAGICAR V M.

terea hæc eft fententia Origenis lib. 2.conira Cel- | A QVÆSTIO VIII.
ſum ,D.Auguſtini.lib.3.de Trinitale cap.8.& D.IN
dori inc.non mirum.26.9.2.Plura de hac re, & per Quo pactomagi per diabolum hacmira efficianı?
er dita Fran . Toletus comment. in loannem :vbi
tamen quod ait ; dæmones aliquando ea facere Ciendum cuncta dæmones operari vel actio- , D. Aug.
quæ miracula non modò videantur, ſed & ſint, id neaimmediata per motuni localem ,velmediata :
Soci uinat. de.
cautè lcgendum ,miraculi namque vocabulum ex idque dupliciter,vel illudendo ſenſibus, vel appli- c.3.& 5.&
cando actiua paſſivis per alcerationem veram : qux lib . j. de
tendit ad mira quæuis & fpuria miracula : quod re Trin .D.Th
pugnat cómuni inter Theologos vocis acceptioni. eſt communis doctrina Theologorums.operantur 8.9. .
2. Concluſio , nec etiam poflunt Magi operari ergo per morum localem por alleralionem , per delu . Sotil.g.de
abſolutè mira. patetid. quia nihil reuerâ ablolutè fionem . uft. q. 3:
& per ſe mirum , quod nó idem ſitmiraculú . Quo Victor. &
Quoad motum localem inferiora corpora parent
ſenſu prolatum illud propheticum k , Benedictus angelis , adcò vt & cælos rotare queant: an de fa- Anglesfa
Dominus Deus Iſrael, qui facit mirabilia folis . & il- Bato fint tales orbium motores, alıbidiſquirendum : ne & Va:
lud ', qui facit mirabilia magna ſolus. ſed cùm queant eosmouere,ſequiturnulluin adeò lenciæ in
Quædam ignaris cauſarum folét videri abſolu valtum efle corpus,vt id dæmones, quadam impul . 1.P.
tè mira:quæ non ſunt orra ex cauſisnaturalibus, vt sûs impreſſione , loco mouere nequeant, dummo
illud quod refert Curopalata,de mortui Michaelis dò tamen ea motione ordo vniuerſi non turbetur.
Cerularij dextera in crucis figuram conformata, quare nec integrum elementum loco ſuo mouc.
quæ firmamanſit. Sed deceptionem aperit Baro re valebunt ( quo pacto capienda quæ Firmilianus
nius to.xi.ann ,anno tog 8. defuncti hominismé ad D. Cyprianum fcripfit , quæ de terræ motu lo- b epifts.
bra calentia ,quam qui velit recipere formam & fi cali ſeu partialivera non forent ) nec poterunt e i D. Tho .
tú,& obrigeſcentia frigore fic immobiliter perma tiam cælorum curfum mutare vel impedire '. Mo- 19. difpu:
nere.Etaddit Sapienter debere talia eſſe miracula nere verò corpora localimotu poteſt dæmon ve 2. 10 .
ſciſmaticotú humana arte compoſita:addo & hæ lociſſimè , & quo videmus motu celos celerrimè
reticorum .
moueri.Vnde fit, vt queat rem aliquam oculis ſub
3.Concl. Magi poſſuntoperarimulta mirabilia fe- ctrahere, & aliam lubſtituere tani pra properè, vt
cundum quid,feu reſpectu noftri,damone adiuuante có animos oculoſque intuentium fallat , eifqueper
Deo permittente . concluſionis probatio inde pere (uadeat prioris in hanc pofteriorem integram con
da , quod plurimi funt,miri & occulti effectus uerfionem.cales credendę gentilium metamorpho

rerú,quos omnes optimènouit diabolus:& quol les,Diomedis fociorum in aues, & Iphigeniç in cer
cunquenaturaliter nouit poſle produci, eos celer uam , vt D.k Aug.obſeruauit , & fraudem aperuit k l.18.de
rimè,non tamen in inſtáti poteſt producere. Qua àſtyrius:cuius factum'Euſeb . ab obliuione vindi- ciuita.Dei
re (quod alicubidixit D. Auguft.)difficillimuin eſt c.18.
cauit . Cæfarea Philippi , quam Phanyces Pancada
11 7. Eccl
hominiintelligere,quouſque fe diaboli poteſtas ex vocant , fertur victimam quandam in fontes,qui illic hift ca.14
tendat,de qua propheticus iermo profarur ,, Non ex rádicibusmontis Panci prorumpunt ,ex quibus for
eſt ſuper terram poieſtas que comparetur ei,quifactus danes prorumpere dicitur : in quadam dies feſti Genis.
eſt vinullum timeret .Nolo multa cógerere,pro cun lium Jolemnitatemactatam consct : atque eam demo
ctis vnum ſit exemplum plenum admirationis nar nis viac poteftate mirandum in modum ab corum afpe
ratum ab Ant. Torquemadab. quibuſdam regni Etu cuanefcere,miraculumque viderspreferibus valde
Neapolitani locis,quando fæminæ enituntur, pue- D memorabile. Quibus dum gerebantur Aſtyrium quo
ro naſcituro præire vnú vel plures ranunculos ſiue dam tempore foriè interfuiffe , ac cùm viderei tam mul
rubeculas :quorum fi quis terrá contigerit ( ſtatim los illius res admiratione obſtupefactos ,eorum erroris
verò incipere falcitare hucilluc)cöfeftim puerperā admodùm mifertum effe : deinde fublatis in cælum ocu
emori. Quapropter folere ſtoreis inſterni torú ſo lis Deum omnium moderatorem per CHRISTVM
lum , & parietes vndequaque aulæis conueftiri ,ne fupplicem precatam , vi demonium illud ,quod populum
funeſti anteainbulones ifti, dú cadút ex vtero, vel tanto errore cecaniſfet , comprimeret, ipfum fraudeas
ubfiliunt, terram contingat.ideò etiá obftetrices fallacis,quas bominibus folet intendere, coerceret : Hoc
eberes penes ſe habere foliras, vel poculum aliud modo, cum Deum orauiffet, repentino victimam fonti
aqua plenum ,in quod animalcula hçc coniiciant, & bus fupernataſſe atque ita rem illam , quam tantopere
probe obturatum deferre ad Auviuin , ibique de admirari conſueuerant, in nihilum interijſſe, vſqueadeo
mergere.Hoc ille,vtcerta copertu fama refert. Si vl nullum in poſterum ex co loco ex ea omnino edere
fit,fieri puto dæmonis artificio: qui has ranasméti Ihrmiraculum .
E
tur, & ad malefici cuiuſpiam petita,puerperam in Alter modus erat actina paſſiuis applicando, per
terimit, Deo id iuſtis de caulis permittente : line quem alteratione fiue mutatione rerum mirabilia
hoc permiſlu nihil eum poſſe,hinc manifeſtum fit, fæpè facit, quorum naturales funt caufæ : fed no
quia nonmodò potuit ,quod eratoptatiflimum ,ar bis incognicę , ipfi notiſsimę. Vider enim natura
bitrio fuo lobum lædere: fed nec perfidum regem lium rerum omnium ſubſtantias , & proprietates
mancipiú fuú decipered : imò nec porcos inuade peculiares fingularum perfpectas habet , com
re.' Hinc factú ,ve củ Neroni Imp.nec ingeniú ,nec moda nouit applicandi tempora , ſollertię & ar
opes,nec volútas,nec ftudiú ,necpręceptores deel cificii vix eſt quicquam quod ignoret : quid e
lent:nunqua tamen ,per illum ,Diabolus magiæ vel nim , adeò diuturna & aſsidua experientia at
vnum experimentú edere poterit:ficque Nero ma que obſeruatione , non ſit aſſecutus : prçfertim
gicen contempferit '. videlicet non paſſa fuit Dei cùm norit cuncta , quę boni angeli à mundi e
prouidabonitas hoc inſtrumentum ad nocendum xordio patrarunt
, & quę homines excogitarunt
aptiſsimum ,fummæ potentiæ & malitiæ depraua & plurima per bonos angelos , Dei iuſů . Sara- 2 D. Aug.
tiſſimæ accedere .
nę reuelentur , quę illi à Deo didicerunt . Ita ne, ad litt
De hoc mirorú genere futura prodigioſa opera que ſæpenumero efficiuntur multa : quæ naturę c.17.
Antcchriſti. feciſſet , nifi demoncs
folius operatio nunquam
illam
 LIBRI II. Q. VIII. 6 .
illain artificiosâ applicationc iuuiflent, atque illi A humi ſtratas , lilaverna de cera & corio ferpentis
tunc agentia naturalia , vt inſtrumenta fumunt. ſulphurato accenſa inferatur;videri ſerpentes falti
inſtrumenti verò conditio eſt, effectum produce cantes : ego hoc exemplum ad mixtam Magiam ex
re , non tantum naturali ſuæ virtuti æqualem , naturali & artificiofa malim referre. Tertio , cum
led longè etiam excellentiorem , ac agenti formant ſubitò ex elementis ,potiſsimum aere , ob
principalis à quo mouetur facultati reſponden iectum & illud offerunt ſpectatoribus,v.g. quando
Item.Securis ex ſe dumtaxatvirtutem haber fecan velipfi affumunt,velalteri rei circumponunt cor
di;ſed , quatenùs eftinftrumentum periti fabri,po . pus aereum ſiue fantaſticum fimile rei puratitiæ .
celtmenfam vel ſtatuam facere. Calor natiuus,qui Quarto , Cùm apponunt corpus aliquod mixtum ,
eſt in humano ſemnine , qua calor eſt, poteſt calefa puraminerale, quod vi fua naturali lic in caufa, vt
cere , rarefacere , ſegregare , & condenſare , ſed corpus cui apponitur longè aliud appareat. Quo
qua inſtrumentum eſt animæ; poceſt oſſa , neruos, calu ſolerdubitari, num corporiaddito vis natura
carnem generare. Pari ratione intuemur cauſas is inſit hoc faciendi : an verò dæmon qualitatem
iſtas naturales à dæmonibus applicatas ,ſuis ipfa- Bullam obiecto imprimat : an verò tantùm in ipſo
rum propriis vicibus quodammodo præſtantiora medio qualitatem producat : qua mediante ſpecies
effecta dare . quia quz ſecundùm communem per medium delatæ fic modificentur , vt caufam
ſuum curſum nunquam produxiſſent,fi à dæmone præbeant ,cur obiectum qnàm eft aliud appareat:
non fuiſſent applicatæ : ea nunc , vtà dæmonibus eo modo, quo velum cærulcum per dioptram viri
mota inſtrumenta , quoad ſubſtantiam ,modum , dem viride apparct.
D. Tho . vel celeritatem , admiranda producunt a. Nun Ex parte aeris medig hæc faciunt.primò li impe- | D
P.9.110. quam tamen hæc opera naturæ cancellos effu diant ne ſpecies ad oculum vel alium ſenſum de
2.ad 3 :
1.3.adu. giunt , cò quòd vim naturalem caufæ principalis ferantur.v.g . quando vilui totum obiectum , quod
ent..c . non excedunt. Inſunt enim reuera hi effectus in coram eſt, occultant, velaliquam eius partem tan
D3 ipſis naturalibus agentibus , eo modo applicatis ; cùm . 2. li medium imbuant aliqua qualitate , qua
quibus agentibus diabolus nihil confert appli pecies permedium tranſeuntes, fic modificantur,
cando , præter conditionem fine qua effectus iſte ve obiectum non quale eſt repræſentent.v.g.li ace
non produceretur . licet enim dæmon vtatur re- clso commiſceatur ſal, & lintcus pannus id acetum
rum applicatarum vi naturali , operatur tamen bene imbibat, poftmodum verò fuppofita candela
ipſo potißimùm per modum artificiofum . Sicut inflametur pannus, ſpecies quæ diffundentur per
coquus, cùm ſuaue edulium concinnat , median medium hac flamma illuminatum , formidabiles
te arte per ignem id excoquit , licet ignis naturali admodum facies præfentium exhibebunt c. Item fi e Molina
ter operetur ,quod folus ignis niſi cali eſſet arte ap deſemine alınino & cera fieret candela , quæ fola vbi fupra.
plicacus nunquam effeciflct. quid tamen hîc co in conuiuio luceret , omnes ( ſi fas credere Pari
f Guil.Pa
quus igni confert , niſi modum & conditionem ſienli Antiſtitif ) conuiuæ viderentur onocephali. ril. fupra
Gne qua non ? vim verò , quæ caufæ phyficæ no 3.fimedium circa ipſum obiectam inſpiſſetur,mu

men mereatur igni nullam influit. Duo igitur hîc tatur obiecti aſpectus : vt quando denarius inie
obſeruanda . primum quod nec fola actiuitas rei dus in ſcutellam aquæ plenam , videcur maior, &
naturalis ſecundùm ſe deber attendi,nec ſola quó iacens in fundo apparet in ſuperficie. Eodem per
que fecundùm le applicatio dæmonis : ſed vis na tiner ſi vapores intermedij aëris condenſentur,vn
turalis ,vt applicata à dæmone. ſecundum , quod de contingit ve luna multimodis minui & mutari
caufa inſtrumentalis in his operationibus eft res videatur, & vt putemus è gallinacco trahitrabem ,
applicata ; cauſa principalis ipſe dæmon applicans. cùm reuera feſtucam trahat. 4. fimoto aere medio
Quare vt dicatur effcctum non poſſe naturaliter fimul ſpecies moueantur , vnde fit venauigantibus
produci; debere eſſe talem , qui vtriuſque caulæ videantur ad nauigii motum arbores moueri : fic
coniunctæ ſuperet facultatem . Hæcde alteratione, fecit diabolus , vt Claudiæ zonam nauis quæ ve
8 Tertull.
nunc de deluſione. hebar Matrem Idæam ſequi videretur g. s . non- apo..c.22.
C Quando nec motus localis,nec applicatio hu nunquam contingit falli ſenſum ex varia confor- Minucius
in O &ta
iuſmodi fatis iuyant ,tunc ſolentmagi confugere matione velmultiplicatione ſpecierum ſenfilium : uio , & D.
ad circulatorias deceptiones , & mendaci ſpecie quod contingit aliquando ex forma inſtrumenti Auguft. 1.
ſenlibus illudunt humanis , ita vt quæ facta mini per quod videmus, v.g. quando vnicum conſpicil. 10.de ciu .
mè funt , à deceptis facta patentur. Deceptionis lum plures nobis vnius obiecti figuras exhibet : a- Deic. 16.
nomen latè diffundo , vt præftigium ,deceptionem liquando ex inſtrumentorum collocatione ac fi
bvide Va- & erroré comprehendat , quæ ſolent diſtingui b. tu ,vt fi plura ſpecula diuerſis locis diſponantur,po
lenciam E
Dccipit autem diabolus tribusmaximèmodis per terunt totde loco in locum fpecies multiplicari, ve
in 1.p.diſp .
4.9.2.pu- mutationem ,mutando vel obiectum , vel aerem quæ in vno loco fiunt,in alio appareant , & intuiti
& o.z .
medium , vel ipſum organum , quod cæteris quia ua rei præſentis efle vilio videatur h : aliquando h Tigno
C 1.p.a. meliùs noſter Molina cexplicuit , eum ſequamur. poteſt contingere per ſolum ſpecierum ſenſilium lus in l. 2.
III.a.4 . de anima
docet ergo ex parte quidem obiecti hoc poffe , primo quæ funt in fantaſia tranſitum vſque ad ſenſum fol. 177
exteriores ,vel falcem ad ſenſum communem ; qui
oftenſarum rerum celeri agitatione,fubica occulta
tione,varia collocatione, ſeparatione vel conglu ſenſus codem modo à ſpeciebus afficiantur , quo i D.Tho .
tinatione latente : vt faciunt circulatores agyrræ affectie forent,fi reuera ab obiectis excernis eò ſpe- in 2.d.8.
variis ligaminibus, globulis , ſcyphulis , & c. Se ciesmitterentura,huci quidam referunt relatam à q.vni.ar.s.
cundò per artem peripectiuæ , certa quadam diſ Diuo Aug. k apparitionem philofophidubia ſolo kl.18.de id ;
d D.Bo- poſitione obiectiin ordine ad oculum videntis. uentis , ciu . Deic .
Gallein verbi gratia ,cum lineæ confuſo du &tæ ordine( vt Denique deceptio ex parte organi non minùsva- 18.
d.8.Guih. fir manifeftum , quando quis duectè ex aduerſo ria eſt. Naſcitur primò, mutato licu organı: vndc E
Parifienl. illas videt ) aſpicienti per foramen , velrotata ta facit rem quç vno in loco eſt videri efle in alio ,vel
p.vl.dev. bula , (pecieni exhibent artificiofæ alicuius picturæ . geminam quę vnica eſt. ſicuti fi digitum mittas in
miu. C.22. Sic volunt Doctores grauiſsimid iuncos & paleas ler oculum concauitatem cui oculus eft inclulus,
3

F digilo
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
igitóque compreſſo cleues vel deprimas ocalum , | A honeſtæ voluptatis corum gratia , deſcribendi ia
açies yr res ſimplex gemina videatur.fecundò , Si boré hoc loco allumá. Tépore Sigiſmundi primi regis
lumores agitentur vel perturbentur , res aliter ac *Polonia , lacob . Melinki prator oppid. Brez 'nis,
unt conlpicientur , ye contingit ebriis ac furioſis , leuitate quadam animi,auctoritatē nomenque CARI

quicredunt, STI ſibi adfciust: virúmque Zatorki Craconienfem ,

duplicem ſolem & geminas ſe cernere Thebas. Cercrofque fibs fimiles latrones duodecim elegir,fingu
Huc referendæ ſunt ludificationes Zedechiæ lu biſque nomina aj oſtoloruin impo,uir, ſe vero IESVM
dæi, qui fuit tempore LudouiciPii, & hominem CHRISTV M appellanii. quiper vilias ubique
in aera iactabat , & in membra diſcerpebat , & ambulantes prodigia morsonum a praftigratorum
ea recollecta adunabat , currum etiam onuſtum more exercebani,fycophanıáſque alios & latrones: ve
feno cum equis & agitatore coram toto popu lut moriuos , jubornanies ſuſcirabant , piſces in pain

lo abſorbebat a. quamquam in his etiam ex primo desbutojas primò impofitos, vbi nunquam cos nafcı
genere ex ſecundo mixta nonnulla. Tertiò , ſo posſibile erat, in nomine CHRISTI fuis manibus
ler impedire ſenſationem , craſsiore aliquo hu capiebant , panes in fornaces imponebani , in nomi
more obſtruens viam ne ſpiritus ad organum per- B neque Chrifti fui: cum illic ante, non effent, de pro.
ueniant , vel alia ratione vim ſentiendi hebetans. mebant , cum ingenti fimplicis vulgi admiratione.
qua forte ratione Angeli Sodomæos aoralia b Quodam tempore ad Ceſtochouiam monafterium , D.
percuſſerunt. Cùm verò dæmon hominibus per Virginis imagine celebre , cum ſuis Apoſtolis venii,
luadet eos immutatos efle in beſtias , tunc non cúmque illic aliquot diebusmorarentur , vnum ex ſuis
organum dutaxat immutat , ſed interdum & me quaſi obfeffum à demone ſubornameruni , cuius opera
dium , ſemper verò ſimul phantafiam , vt accidit vičtum acquirebant . Ille enim per hofpitia ambulans
Præſtantii patri apud D. Auguſtinum c. Poteſt Carnes de coquina rapiebat , in ſuoſque prosicsebas ,qui
enim diabolus ſic componere & ordinare phan cruce illas munientes carnes comedebant. Cúmque in
talınata , vt quis etiam vigilans ( quod dicitur) gens illic eſſet concurſus populi ad Diua Virginis s
ſomniet ,more dormientium , & putet ſe ca ſen maginem , ſycophaniæ illi obſeſſum fuum ad altare
tire , quæ non ſentit, dinicar maniacorum . Hoc ducunt,duplici vefte indutum , in cuius intercapedi
fir in Turcarum incantatione qua fugitiuos retra- C nem necejſ arsa imponere poffet : lapillos vero inira in .
hunt , quam defcribit Bartholom . Giegorgieui dufium ei impofuerunt:cúmque ad altare deducere
zius lib.de Turcarum moribus fol.93. tur ,ille è manibus deducentium furibunduk lefi pro
Porrò praftigiatorij effectus duabus regulis de ripiens,in altare donariis onuftum irrutt, pecuxaf
prehenduntur. Prima eſt, fi effectus non oritur à querapiens in veftis duplicate intercapedine cas ab
motu locali, & ſuperatcaularum naturalium ap sconds . Monachus ab aliari diuino iniermiſo officio
plicatarum actiuitatem ( v.g. ſuſcitatio mortui,aut aufngir. ceterimonachi accurrentes cingulum ciusfol
veræ cæcitatis curatio ) interuenit deceptio & præ uunt. ibi lapıllı dumtaxat in tetram ceciderunt,pecu
ftigium . Secunda quando id , quod vilum eft, fta nia vero in veſte duplicata remanfit. Monachi pecu
timeuanelcit,necpermanet,eft præſtigioſa machi niam arie demonis in lapıllos transformatam putan
natio .Prioris exemplum eft , quando Magi polito Los , exorciſmis * eam in priftinam formam transfor
in camera arcu de certo ligno , & fagittâ alteriusli mare nitebantur: fed cum lapilli permanereni,Mo- * Opína.
bantur dæ
gni , & chordâ certi fili,lagittam eiaculantur ; & nachuslibrum facrã indignabüdus in terram proiecit, monis
pre .
lic faciunt apparere in loco fumen enatum tantæ D dicens:fimilem demonem nunquam habuimus :abste cũ ſtigiis ita
latitudinis,quantæ fuit fagittæ iactus c.Posterioris eo ad omnes diabolos:ſycophanta illi cum pecunia recta videri mu
vt cum videntur lacerare & vorare equum , qui in Sileſiam fugerunt. Ibi apud matronam nobilem in tatam , &
mox lanus fiſtirurf :item in illo facto magi , quod quodam pago diuerientes, cùm illa viro abſentecos reci pulſo per
exorc . da
narrat de ſimulato ferpente Nicetas Cum ex e
pere nollet, altem mappam veltelam ad ſacrificandum mone præ
duriore palatsj Conſtantinopolitani loco i Michael Si pericruni. Aimulier faſciculum tela illis ebrulit. Tunc ftigias cel
ridores nauisulam vidiffe , qua ollege patina vebes illighanc nobifcam accipiemus, ó Chriftustibi benodi- laturas, &
bantur , carmine magico effecit ; vt numa exfurgeret cet, viubilinum abundanriùs creſcai. Oftende aliam pecuniam
ou en vafa non priùs ferire defifteret, quam in pulue fa habes : quam cùm fimiliter accipere vellent ,mulier formęred
em redegiſfet. Atpaulo post barba prebenſa lamen recufauit,maritum timens.Illi autem fruftulum fomitis dendam .
ari , amoráque caligine , ſe ul ira numinis agiiatum cum igne in telam clam innoluentes,mulseri reddide
teplora... Rogalus , cur merces ſuas ila tračtafſet? runt. Itaque cista à relâ , à ciſta vero domus accenſa
um dolore narrabal , ſe remis intentum , horribilem conflagranir.Viro domum reuerſo, vxor ob Chriftum cũ
erpentem ſuper vaſa porrectum ; oculis inconninen- E Apoftolus maletra&tarum hoc ſibi sufle contigiſſe dixit:
ibus in je conuerfum inſtar demorasuri, vidille ; qui Ai virira excandeſcens ;latrobic(inquit )nequiffimus,
itsus volutari non deftiters ,quam pctilia confracta ef o non Chriftus fusi . Itaque cum vicinis cos inſeguirur,
ent.inde fubitò ex oculis euanuiffe.] De Eonis hære e in quadam villa affequitur. Tum Pſeudo CHRI
ici & magi præftigiis teftatur Guilh. Neubrigen STV'S ad illum , quivocabatur Petrus, dixit : lãmea
ish ,ita oculos hominum faſcinaffe , ut videretur ma paffio Peire,calixque,quem bibiturusfum , appropin
znam virorum iarbam penes ſebabere', ý regiss deli guai, Chi Petrus, & mibi,vt video , Domine,imminet.
is ciborum , ó apparatus splendidefimiabundare.] Ille vero dixit ; Perre ego aliter non poſſum ,niſi perfe
Sed hunc tandem concilio Remenſi damnatum , neftram ,hinc cuadere.Tum Perros: egote,quoad vi
cùm ad mortem ducererur ſæpiùsad terram dixif uam ,non derelinguam :fed ,quocunque fugeris , feguar.
fe; Terra findere, idque irrito conatu,legimusapud Ergo per feneftram aufugit : ceteri quoque Apoftoli,
Robertum in Chron . Sic dæmon ludit præftigiis, qua potuerunt , cuaſeruni. Rustici cos ſecuti baculis
i Martin
nec contentusmiracula præftigiis imitari, conatur fuſtıbúſque cacidere : dicentes:Prophe riſa nobis Chris Bielski in
in hereticis etiam ipfa præftigia ſubdolis Syco ſte,cum iuis Apoſtolis, qua in filua baculi ifti creucrint. annal. &
phantiis adumbrare. Legi exemplum adeò lepi Ergoplagis emendali vitam fuam poftca emendarunt, Guaguin .
duin & feſtiuum , vt quod merecreauit , eo lecto docēles :Difficile eft nobis Chriflipaſſionē, Apoftolorüq; in vita Si
res huius libelli ncqueam fraudare , ſed lubens, normenta jubire .] Sic Poloniæ Chronicai.Agnoſcis / giſmundi.
puto
 LIB . II. Q. IX . 67
puto lector eundem infidelitatis & blaſphemiæ Agus egimus iam prius, & breuiter ira Glycas part.
{piritum in his ſycophantis; qui fuit olim in Cy 2. Effecit vt ftatue ambularent ,idémque in ignem pro
rilâ Ariano , & poftea in Caluino eiúſque ſequa foliens:non tamen vrebatur : in aera ſubnolabar:ex la
cibus. nimirum omnes eiuſdem Satanæ orga pidibus panes faciebat :alias atque alias in formas mi
num fuere. De Ariano Cyrila res notiſſima : de grabat:facies aliquãdobinas habebar:in columna con
Albigeenſibus ex Luca Tudenſi illorum tempo weriebatur:efficiebat,vt ianue clauſe fua ſponie aperi
rum ſcriptore fimilia lectu digna refert Mariana tentur,vafa domeſtica fpontèmoueri ad vfu humanos
lib.duodecimode rebus Hifpania,cap.primo. de Bel viderentur : vmbræ ipfum multa precederem ,quas mor
gicis Caluinianis teſtatur ipſe,per quem res geſta tuorã animas eſſe dicebar.Cùm aliquädo à Ceſare per
Matth . Launous , in narratione cauſarum con quireretur , terrore perculfus , alteri formâ fuâ reli&ta
uerfionis fuæ de Caluiniſmo ad Catholicam reli fugit.] & poſtea idem de codem Simone f:habuiſſe fpar.3.An
gionem.Lege li lubet(lector)eius ſecundam ,quam canem alligalum cathene in domus limine , deuoran nal .
cum ſocio Penneterio eriam conuerſo , edidit A eem eos ,quotquot ad Simonem iniufli adire conareniur.
pologiam ,ante annos aliquot Lutetiæ impreffam . Canis vero Petrum intrare iufſit,ef humana voce Pe
Mibi nuncliber non eft admanum . Finiam itaque B erum adeſſe nunciauir.] vides diuinæ , quæ in Petro
a lib.1.de cum Apuleio a ;e Anie Poecilen porticum ,isto gemi virtuti,Diabolicam vim ceffiffe, & Cerberum , cui
Asino .
no obrutu circulatorem adfpexiequeftrem , ſparbam nequibat nocere,adulaſſe.Quæ de Orpheo & Am
preacutam mucrone infesto deuoraffe: acmox eundem phione commenti poetæ & vimulicę eorum ; ea
inuitamento exigua ftipis venatoriam lanceam , qua Magiæ vtriuſque nonnulli adſcripſerunt g. PythagPaula.li.
parteminatur exitium , in ima viſcera condidiffe: ea goras femur ſuum aurcum oſtentauit , carmine a 6 .
ecce ponè lancea ferrum ,quâ bacillum innerfi ad occi quilam cicurauit ; cum qua frequens colloqueba
pitium peringuen ſubut , puer in molitiem decorusin . tur h.NumaPompilius cænę opiparæ apparatum , h Plutarc.
cùm nihil domiobloniorum babuifler, exhibuit i. in Numa,
furgit , &nque flexibus tortuofis eneruam , t exollam
| faltationem explicat , cum omnium qui aderamus ad Baianus Bulgariæ rex , fe quoties volcbat in lu- & Ammia .
i Sabellic.
mirarione.]Hæc haud dubiè dæmon perfecit, ſpe pum ,vel in cuiuſlibet alterius beſtiæ formam mu lib . 3 . En
ciebus faili obiecti in oculosimmifſis,per medium tare cernebatur , interdum faciebat vt à nullo vi- ncad.2.
aërem iis imburum . deretur k ? Ollerusolie incantato , tanquam naui- k Trithe.
gio , vaſtiſſimâmaria luperabat 1. Ericus rex Gör- Chro.Hir
QV Æ STIO I X. - cthorum quocumqueverteret pileum , inde ven- 1 såxo lib .
cum proſperum eliciebat m . Mira quoque de A 3.Danic,
Quàm admirandos effectus veteres Magis pollonio refert Philoſtratus, & de luliano Chaldeo m lo.Ma
tribuerini?
Suidas1 ; quem in hac arte & fubitò ledandá vrbis gn.lib.17.
Rnobius lib . 1. agens de Magorum adini pefte Apollonium ſimul cum Apuleio ,coram Do- Gore. hift.
randis,ad diuinationes & maleficia , vt ad ca mitiano , ſuperaſſe narrat Anaſtaſius o ; huius lu-l'Iulianus.
pita reuocat his verbis: Quis enim hos nefciat antim lianimentio apud Arnobium lib . 1. vbiduo docti oq.in S.S.
» minentia studere pranoſcere , que neceſſario (velint no viri alucinatidum Vulcanum reponunt :addit idem 23.
» line)fuis ordinationibus veniun !; autmartiferam im Anaftafius, & ex eo Cedrenus, Manerhonem ma
» 'mittere quibuslabuerit rabem ; aut familiarum dirum gicarum operationum adeò fuiſſe peritum , vt pa
» pere caritates;qui fine clauibus referare qua olanja ſunt; låm ſemper præ ſe contemferit Apollonium Tya
» aut ora ſilentio vincire ; aut in curriculis equos debili neum .Apuleius ipte ,multorum teftimonio magus,
» care incolare,tardare;aui vxəribus fliberis alienes in de duabus feminis ſcribit admiratione digniſſima:
conceſſiamoris flammas(fiue illi mares fine, ſsue foemi primum p de quadam Cauponâ , regina lagarum Plib.r. de
D
A nei generis) ete furiales immitere cupiditates .] Ioan . (ve ſcias etiam cum quafdam ab iishoc titulo ho- afino au
reo.
Sabisberienſis lib.i. Polycratici cap.io. Domino , in noraras ) Saga,inquit,est & diuinipotens, celum depon
quit,permittenie elementa concutiunt , rebus adimunt nere da terram ſuſpendere, fonies durare , montes di
species fuas,ventura plerunque pronunciant , turbant luere,manes ſublimare , Deos in mare, fidera exstına
mentes hominum ,immittunt fomnia , homineſque vio gueretariarum ipfum illuminare. Amatorem fuum ,
lentiâ duntaxat carminis occidunt, & c.]nen ei om quod in aliam remerallet, vnico verbo murauit in feră
nia colligere animus,necoperæprecium ; ſed quæ caftorem :quod ea beftia capriuilatimetuens,feab infe
nunc occurrunt , & prçcipua videntur. Ab Aqui quentibus repreciſione genitalium liberat : vt illi quo
lone ordiamur;vnde,prophetâ teſte, malum omne quefimile,quod venerem babuit in aliam , proueniret.
b li.z. hift. panditur, Saxo Grammaticus ', apud Septentrio Cauponem quoque vicinum ,atque ob id amulum , de
Dan .
nales ſcribit , gigantes Magóſque inanditi generis formauit,in ranam :( nunc fenex ille dolium innatans
miracula diuerſis praſtigiis exercuiffe , “ por ſum vini (wisaduentores priſtinos in fece ſubmiſſus officioſis
mam ludificandorum oculorum periciam proprios a- E ronchis raucus appellar. Alium deforo, quiddam quod
lienóſquevultus variis rerü imaginib.adumbraſſe ,il aduerfus eam locutus eſſet , in arietem de formauit :
( 1. 1.c.1. licibúfque formis vcrosconfpe tus obfcuraffe.] Olaus nuncaries ille cauſas agit. Eadēamatoris ſui vxorem ,
& 1.3.C.18 Magnus,de Lappis, Finnis, & Biarinis auctor eft c, quòd in cam dicaculè probrum dixerat , iam in farci.
din Tarta guamcunque volunt figuram affumere:stem qua in alio nam impregnationis , obſepro vtero me repigrato feru ,
e Clemés, gerantur orbe ab amicis vel inimicis , linee veſtis pre perpetuâ pragnatione dánauit:& ,vt cunéti numerant,
in itinera. 1:0,explorare;ventos quoquequos oplene nauigantibus oéto annorum miſella illa , velue elephantem paritura,
B Petri: fi- vendere,] Tres Tartarorú hordas,vltra Cazanenſe diftenditur. ] Poſtea de Pamphilo q ; Maga primi a lib.z. de
alino aur.
ue Clemé regnum ,incantationibus ſupramodum deditas, ijs nominis, et omnis carminis ſepulchralis Magistra cre
ti falsò a
caligines, aliáſque tempeftates cela frequenter excitare , ditur:que furculis ego lapillis, Gridgenus friuolis inha
fcriptus li bócz,modo hostes profligare,narrat Alexan:Guagui
ber ", fiue latis,omnē iſtam lucem munds ſideralis,imistartari, o
(ve puto) nus d. A populis ad fingulos fi deſcédamus,occur in vetustü chaos ſubmergerenouir. Nam fimul quen
ipfius: fed runt plurima. Zoroaitres ex ſtellis velur ſcintillas quam conſpexie ſpeciola formesuuenem ,venustalelius
a ma'a cor eliciebal.c.Dofitheus olim mira perfecit , ſed eum capitut , “ ilico in eum & oculum animum detor.
ruptus ma diſcip: lusSimon Magus laperauit,de cuius prodi quet. Minusmorigeros odio viles faflidens, in faxa
nu .
F 4
 VM
SITION RVM
68 DISQVI MAGICA

ajo in pecua,& quòduis animal punétoreformat : alios, A Ter iuuenem baculo tetigit,rria Carmina dixit;
verò prorſus exſtinguit. ] nihil attinet limilia ex Lu Et ille in auem mutatus , pennasin corpore vidit.
ciani Alino deſcribere Pliniusa , ſed irridens, ex Denique cùm famuli ab malefica vi,miníſque ad .
Aſclepiade, Aethiopide berbâamnes deftagna ficcari hibitis,regem ſuum repofcerent:
conie tu,tałtu claufa omnia aperiri. Achimenide con . Illa nocens fpargit virus, fucósqueveneni.
sc&ta in aciem hoftiüstrepidare agmina ac terga verte Exiluere loco dičtu mirabile) ilua ,
re. Latacen dari ſolitam à Perfarum Rege legatis, vi Ingemuitque folum vicindque palluitarbor,
quocüque veniſſent,omnii rerü copia abundarent.]De Spørsáque fanguineis rubueruntpabula gurtis ,
hyænçpartiú effectis plurima idéalibi b; de variis Et lapides viſimugitus edere raucos,
lapidibus etiã magis incredibile c,achatis ſuffieniem Et latrare canes,& humus ferpentibus arris
peftates in Perſia auerti,& flumina fisti, fi lapis fimi Squallere,ef tennes anima volitare videntur.
lis fiepelli leonina:byana pelli familë, diſcordialem effe Attonicum monstris vulgus pamet ,illa pauentum
d mibus;eum qui vnius coloris,inuictum athletis : can Ora venenata tetigitmirantia virga;
demi vim alectoriaMilonem expertum , c.Veniamus Cuius ab artactu variarum monſtraferarum
ad poëtas. Empedocles , apud Laërtium in hanc B In iuacnes veniunt,nulli ſua manſu imago .
ſententiam valdd iactabundus : Et de Medæa, Circes nepreg: gEpiſt.Hi
plypiles.
Pharmaca quis pellas morbos,leuéfque feneétam Illa relmetantem curfu deducere lunam
Percipies ,qua cuncta ribi communico foli : Nititur,de tenebris abdere Solis equos:
Compefcéfque truces ventorum ritè procellas , Illa refranat aquas,oblignáquefulmina fiftit,
Exonto inſanis quivastane flatibus agros. Illa loco filuas , viráque faxamouer:
Surſum , ſi libeat,mox flumina pigra ciebis, Per tumuloserrat(parſosdiſtincta capillis,
Ermedia induces ex iempeftare ſerenum , Cerráque de repidis colligir oſſa rogis :
Induces media pluvias affare ſalubres , Denouei abfentes,fimulacráque cerea fingit,
Er flatus ficca qui perflent omnia meffe , Etmiſerum tenues in iecar vrget acus.
Exſtinctúmque hominem nigro reuocabisab orco . Tibullush , Vemihi verax . h Eleg. 2.
Et ſubdic ex Timæi hiſtoriis, Empedoclem Etefiis Pollichia eft magico ſaga miniſterio.
Hanc ego de calo duceniem fidera vidi,
aliquando vehementer flanubus, adeo ur fruges cor
rumperent,excoriari aſinos iuffore,factiſqueutribus cos Fluminis hæc rapidi carmine vertit iter:
collibus montium verricibus admoueri ad compel Haccaneu finditque folum ,maneiſqueſepulchris
tendos flatus: ceſſantibuſque ventis,ab eueniu reiranu C Elici ,& tepido denocat oſa rogo.
cavijar vocalum elle. ] vnus iſte ex Græcis ſufficiat; lam ciet infernasmagico ſtridore cateruas,
locupletiores ſunt teſtes Latini,qui hæc vberiùs & Iam subet aſperſas lačte referre pedem .
elegantiùsdeſcripſere. Virgilius e: Cum liber haciriſti depellutnubilacælo :
Carmina vel calo poffuntdeducere lunam : Cum libet,estino prouocat orbenines.
Carminibus Circe ſocios mutauit Violis. Illarenere malas Medea dicitur herbas,
Frigidus in pratis cantando rumpitur anguis, & , Sola feros Hecates perdomuiſſe canes.
Has herbas arquehac Ponio mihi lečta venena Hecmihi compofuse cantus queis fallere poſſes:
Ipſe dedit Moeris,naſcuntur plurima Ponto. Ter cane,ier di&tis deſpuecarminibus:
His ego ſepelupum fieno ſe condere filuis , Ille mohlpoterit de nobis crederecuiquam ,
Moerim ,ſepèanimas imis excire ſepulcris, Non fibi, fi in molli videris effefinua
Atque fatasaliò vidi traducere mefleis. Tw tamen abstineas alys.nam calera cernet
Ouidius in Metam . f poſtquam narrauit Vlyſſis Omnia:demeuno fentieieſſe nihil.
ſocios in ſues mutatos, de Circes amore & odio Quid credam ?nempe hæc eadem fe dixitamores
Picum Regem copioſior,inter cætera;de Carmen - D Cantıbus aut berbis foluere poſſemeos.
te , feu Canente Pici vxore; Et alibi idem vates i:
i Eleg.8.
Rara quidem facie, fed rarior arte canendi, Num te carminibus,num te pallentibus berbis
(Vnde Canensdiéta eft )ſiluas to faxamouere, Deuouit tacito tempore noctis anus?
Etmulcere feras & flumina longa morari Cantus vicinisfruges traducis abagris,
Ore ſuo,volucrésque vagas retinere folebal. Cantus irata detinet anguis iier .
Et paulò pòſt;de ipſa Circe quæ Pico vilo ,amore Cantus euè curru lunam deducere teniat,
correpta,inquit, Et faceret:fi non era reputfa fonent.
Non tamen effugies,venio rapiare licebit, Propertius lib.i.Eleg.12 .
Simodò menoui,fi non enannit omnis Inuidiæ fuimus?num nos Deus obruit?an qua
Herbarum virius,net memea carmina fallunt. Lecta Prometheis diuidit herba ingis?
Dixie,& effigiem nullo cum corpore falfo Non fum ego,quis fueram .
Fonxit apri,pratérque oculos transcurrere regis Petronius Arbiter inducit lagam fic gloriantem ;
Iuffic, & in denfum trabibus nemusire videri: E Quicquid in orbe vides,paretmihi.Florida tellus,
Quem inanem aprum dum Picus equo admiffo Cùm volo.ficcaris areſcii languida fuccis :
infequitur,ab eâ folus deprehenfus,verbis in flagi Cum volo fundat aquas,fcopulusaiquearida faxa
tium inuitatus & carmine malo :
Indigenas iaculanturaquas.mihi ponius inerteis
Concipit illa preces,et verba precantia dixit, Submittit fluctus,Zephyrique tacentia porunt
Ignotosg, Deosignoto carmine adorat, Ante mcosſua flabra pedes.mihr flumina parent ,
Quo folce & ninca vultum confundere lunę, Hircanaque tigres,& infiftare dracones.
Ei patrio capitibibulasſubtexere nubes . Quid leniora lognor:lune defcendit imago
Tuncquoque cantato denſatur carmine celum , Carminibus deducta meis:trepidúfque furenitis
Et nebulas exbalat bumus, c.
Flectere Phoebus equos reuoluto cogitur orbe .
Sed cùm illemæcham caftus auerſaretur, in furo Tanium dičta valent.saurerum flamma quieſcic
rem verſa ,
Virgineis extin ta facris, Phæbeáque Circe
Tum bis and occafum ,bis ſeconuertit ad ortum , Carminibus magicisfociosmutauit Vlyſis .

Neme
 LIBRI II. Q. IX . 69

a E clog.4 . Nemelianus Bucolicorum ſcriptor º; A on aliter dirisverborum obfeja venenis

Cantauit quod luna timet ,quorumpitur anguis, Pallure , nigris terreno que ignibus arfit ;
Quo curruntſcopuls,migrantſara , vellisur arbor. Quàm ſifraternâ prohiberet imaginetellus,
Et lyræ latinæ princeps de fagis tribus famofiſti Inſererétqueſuasflammis celestibus ombras :
mis b ,de Folia , Et paritur tantos canın depreſſa labores,
bEpod.
Odc si Qua fidera excantata voce Theffala , Donec ſuppofitas propior deſpumet in herbas.
Lunámque deripit. Nec minùseruditè patruus Lucani, pallio clarus
Eribidem fic Canidia canit, & cothurno ; reliquiæ Latialis Orcheſtrę , noſter
e Medea
Non vſitalis (Vare)porionibus; Seneca ";
V.752.
Omulta fleturum caput; Nuncmeis vocata facris noctium fidus veni,
Ad me recurres:nec vocata mens tua Peffimos induta vultus, fronte non vnaminax .
Marſis redibit vocibus. Tibi,more gentis,vinculo foluens comam ,
Maiusparabo,maius infundam tibi Secreta nudo nemora luftrawi pede,
Faftidienti peculum : Et cnocaui nubibus ficcis aguas,
B
Priúſque celun ſidet inferiusmari, Egique ad imum maria, Oceanus graucis
Tellure porre&tâ ſuper: Interius undas aftibus vi&tis dedit:
quam non amore ficmeo flagres,uti Paritérque mundus, lege confusa aiheris,
Bitumen arris ignibus. Et folem of aftra vidit,& vetitum mare
c Od.vlt. Et poftmodum eademº:
Tetigiflis orſa.remporum flexi viceis.
Quamonere cereas imagines, Aeftiua tellus floruit caniu meo :
Viipfe nofti curiofus, polo Meffem coaéta vidit hybernam Ceres ,
Deripere lunam vocibus pofum meis, Violenta Pbaſis vertit in fontem vaaa,
Poſſum cremalos excitare mortuos, Et ifter, in tol ora diuifus, iruceis
Deſiderique temperare poculum , Compreſſit undas omnibus ripis piger:
Sed omnium accuratiſſimè, licet, propter grandi Senuére flu £tus, tonuit infanum mare
loquentiam , & cellum illum ſpiritum , obicuriùs, Tacente venio ,nemnoris antiquidomus
d lib.6 . M Lucanus de Eriſichto d . Amiſil vmbram ,vocisimperio mea .
Carmine Theſſalidum dura in præcordia fluxit, Die relićto Phabus in medio fterit,
Non fatis adductus,amor,flarnmiſq feneri с Hyadéſque nostriscantibusmorçlabant.
Illicitis arſere ſenes,nec noxiaranium Apud eundé non minora ſibi vēdicat Nutrix illa f: f Hercal.
Oet.ver.
Pocula proficiunt,aut cam turgenlia ſucco. Anibusmagicis fere
450 .
Frontis amature ſubducunt pignora feta Coniugia nupla precibusadmixtis ligant,
Mens hausti nulia ſanie polluta veneni, Vernare sufli frigore in medio nemus:
Excanıata perit. quos non concordia miſti Miſſúmque fulmen fare,conculli fretum
Alligai vlla tori,blandaquepotentia forma; Celjante vento, turbidum explicui mare,
Traxerunitortimagica vertigine fili. Eificca tellusfontibuspatuie nouis ,
Ceſſauere vices rerum ,dilaiáque longa Habueremotum faxa.diſcuſſi foreis .
Héſie nocte dies:legi non paruit arhet, Vimbra stetištis, mea iuſſi prece
Torpuit & praceps audito carminemundus, Manes loquuntur,fonnit infernuscanis.
Axibuseo rapidis impulſos lupiter urgens Mare,terra,cælum ,Tarlarus ſeruit mihi.
Miratur non ire polos.sunc omnia complent Nox media ſolem vidit,& noctem dies ,
Imbribus, & calido producunt nubila Phæbo, Nihilque leges ad mees cantus tenent.
D
Elionai ignaro colum loue. vocibus yſdem Deniq ;,& pueritiæ meæ labor ac ſtudiu Claudia '. g lib . 2.in
Ruffin .
Humenteis laiè nebulas,nimboſque folutis Namque mihimagica vireis,cuique futuri
Excufferecomis:ventis ceffantibus aquor Praſciusardor inest.Noui,quo Theſſala cantu
Intumuit,rurſus,vetitum ſentire procellas; Eripiat lunare imbar:quid figna ſagacis
Conticuit,turbante Noto :puppimque ferenieis Aegypti valeant;quà gensChaldea vocatis :
In ventum tumuere finus,de rupe pependie Imporet arte Deis,nec melatuere fluentes .
Abſciſſa fixastorrens,amniſquecucurrit, Arboribus fucci,funeſtarúmque potestas
Non qua pronus erat. Nilum non extulit aftas, Herbarum ;quicquid lethali germine pollens
Meander direxitaquas , Rhodanúmquemorantem Caucaſus,& Scythice vernantin gramina rupes,
Precipitauir Arar, ſummiffo vertice montes Quas legit Medea ferox , & calidaCirce.
Explicuere ingum.nubes ſuſpexit Olympus. Sapiùsborrendos Maneis,ſacriſque litaui
Solibus et nullis Scyrice ,cům bruma rigeret, Nocturnis Hecaten , & condita funera praxi
Dimaduere niues.impulfam fidere Terhyn . E Carminibus victurameis:multófque canendo,
Reppulit Hamonidum defenfo licore carmen . Quamuis Parcarum reftarent fila,peremi.
Terra quoque immoti contufit ponderis axem . Ire vagas quercus, ó flamina Stare coegi.
Etmedium vergensniſu titubanit in orbem . Veraque non prono curuani flumina lapſu
Tant& molis onuspercuffum voce receffit, In fontes reditura fuos.Neuvana locutam .
Proſpectúmque dedit circum labentis Olympi. Mefortaffe putes:mulatos cerne penateis.
Omne potensanimal lesbi,genitumquenocere, Dixerat,& niuea (mirùm )capere columna
Etpauet Hemonias, co mortibusinstruit arteis. Ditari,fubitóque irabes luceremetallo.
Has auide tigres,& nobilis ira leonum . Tam multa ,tam magna ſibihæc vanitas vindi
Ore foveni blando.gelidosbisexplicat orbeis cat:quædam falsò , quædam verè : ſed quæ falso,
Inque pruinofo coluber diftenditur aruo: quæ verè,nuncnobis, quoniam alii id omilêre, di
ſcutiendum eft.rem totam certâ methodo ad fua
Viperiicocunt,abrupto corpore,nodi.
Humaróque cadit ferpens afflara veneno. capita reducemus ; illud ſemper memoria reyol.
Etmox illist ſidera primum uentes , quicquid demon poteft, id per eum , ex pacto,
Precipiti dedu £ta polo ,Pbabéque ſerena magos poffe: nihilg. fic pojemagos,quod nequeatdemo
QV Æ
1
 DISQ VISITIONVM MAGICARVM
90
E QV ÆSTIO X : A , aut peruertere; nec corpus de extremoad extre
mum transferre,non tranſmiſſo medio ;nec corpus
Quid poffintMagicirca ordinem nature e
longè à fe diſtans localiter mouere , quia neceſie
leges vniuerfi?
eft,vtmouens ac morum fimul ſint in loco (alio
quin ſequeretur etiam poffe mouere corpus per
ſuperiorem ſe( vt legiſtis)magica gloriatur: vacuum , & per quantamlibet intercapedinem )
Mare,cælum ,terra, Tartarusferuit mihi: nec in inſtanti vel quanralibet celeritate corpus
Nihilque leges ad meos cantus tenent. mouere aut transferre.quia vis eorum motiua cer
Falfum hoc imprimis, & ſoli Deo omnipotenti re tis eſt finibus limitata. Quare intelligendum fanè, e Apol. c .
feruatum .Naturæ ordinem mutarenequit,niſi au quod Tertullianus ſcriplit e; damonesmomento effe 12.
Ctor naturę,nec leges vniuerfi refigere; niſi qui fi vbique.] Item ; totum orbem illis vnum eſſe locum .]
xit.ſcitum & ratum eft hoc Theologorum decre Nam impropriè totus orbis vnus illis locus eſt,
tum ,necmotu locali( quæ actio eſt immediata dæ cùm conſtet fic v.g. eos eſſe in Oriente , ve limul
monis ) nec applicationc agentium & patientium tunc non fine in Occidente. fiue enim per ſub
ftantiam ſuam ſint in loco ( quod probabilius )
per alterationem , corruptionem , generationémve
(quæ ſunt eius actionesmediatæ ) poſſe quidquá, B fiue per virtutis applicationem ( vi multi volunt)
quod naturam ſuperet , & proinde , nec id , quo adæquatus eorum & proprius locus , omnium iu
mutetur ordo ,ſeu lex yniuerli : Sic D. Auguſtinus dicio , certum habet & limitatum ambitum , vel
& D.Thomas “, probatur à Scholaſticis auctori virtutivel ſubſtantiæ proportionatum , & vbique
tate Apoſtoli . Non ſubiecit Deus Angelis orbem eſſe, omnia implerc eſt:quod ſolius Dei proprium .
terra futurum . Vt interpretati D. Chryf. Theophi Momentum etiam vſurpauit pro celeriadeò mo.
lac.D.Thom . & Salbaut.non malè. quanquam re tu,vtab hominibus vix queat percipi.
uerê verba illa demundo nouo ſeu Ecclefiâ po 6 . Ex eo quod dictum eſt non poſſe tollere
tiùsagant,cuius caput eſt Chriſtus,& de quo non connexionem & ſubordinationem partium vni
ſemelProphetæ « Meliùs probant ratione , quia uerfi; ſequitur etiam ,non poffe tollere earum con
pars non poteſt plus toto. Ex hoc axiomate infe ſeruationem : quæ eſt ordinis & connexionis illius
runtur multa particularia . cauſa finíſque. hincporrò fequuntur,quæ de ce
Primònon poffe Magos dæmonis operâ pro lorum motu & clementorum tranſlatione , fe
ducere immediatè yllam formain ſubſtantialem quenti quæſtione dicentur: ſequitur etiam non
vel accidentalem.quia naturæ lex eft ,vt corporcú c poſſe impedire proximè & directè ( ſicut faciebat
ſubiectú nequeat à re incorporeâ immediatè alte Deus, quando in tam variis ac enormibus fuppli- f Angle
rari:diabolus auté eſt incorporeus , formæ autem ciis Martyres ſeruabat illæſos‘ non pofle(inquam ) in 2.q.vni.
illæ ex potentiâ rei corporea ſunt educendæ . hinc fic impedire actionem agentis naturalis, quod ha- de demo.
ſequitur non poſſo diabolum immediatè vllam bet omnia ad agendum requiſita : fed dumtaxat a.4.dub.r.
qualitatem corpoream & permanentem impri id pofle indirectè & mediante aliquo artificio diffic.s.
mere.v.g.calorein , frigus,albedinem , & cd. aut medicina , ficut faciunt homines, videlicer
Non poſſunt aliquid crcare. propriè lo. primò adhibitâ contrariâ cauſâ , quæ alterius cau
quendo,fiue ex nihilo , quia caufæ naturalis actiui iæ vim exeri impediat. v. g. fimantile demolli
tas non extenditur in id quod nihil eſt;hocenim bus lapidum filis ex Caryſtopetitis , & inftar telæ
eft virtutis infinitæ . contextis, in flammam coniiceretur , id nonmodò
Nec ex qualibet renaturali poſſunt facere non ambureretur,ſed ſplendidius, nitidiúſque exi
Plutarc.
quamlibet.quia nequeunt immediatè formam in rets: item ſi adamantem admoueas , impedietur fi.de defe
troducere , vt autem eam mediatè introducant. magnesneferrum attrahat h . Sic fortè diabolus cu oracu
neceſſarium eſt apras diſpoſitiones præcedere: D gentiles decepit , quando fecit ne flamma exu- lor .
nulla verò res eſt capax cunctarum diſpofitionum , rerer capillos luli , aut Seruii Tullij,aut L.Mar- b Plin. lib.
quæ ad omnes formas requilitæ ſunt. Hinc etiam cij, aut tunicam ſerui Anagnini. poteft tamen D. Aug.li.
fit, vt nequeant , quouis inſtrumento vel caulà , & alia prodigij tam celebris caula reddi. Nem- 21. de ciu.
quemlibet effectum gignere : cum quia pendent à pe hos ignes ex illo flammæ genere fuiffe : quem Dei.c.4.
pacto inito , quod certa præfcribit media : tum vulgò vocant IG NEM FA TVVM : cuius o- li vide Vir .
Aeneid.z .
quòd ,cùm non agant immediatè,caula vel inſtru rigo hæc à Philoſophis traditur. Exhalationes ab Liu.lib.i.
mentum debet idoncam proportionem cum effe aëre frigido , & nimis condenſato,'propè nos deti- Plin .lib.2.
etu habere. neri; pofteà,per vehementem quarundam exha- c.107.0b
4. Nequeunt formas ſubſtantiales(vt dixi) line lationum inuicem fuccedentium compulſatio- fequentē
præuiis alterationib.ac difpofitionibus producere. nem ,calefieri & inflammari ; diuerlos quoque co deProdig.
Nec ctiam id ipſum pollunt facere in inſtanti lores & figuras recipere, prout vapor craffior &
( quia mutatio per creaturas nulla fit, nifi in tempo ſubtilior fuerit, & prout diuerfimodè fuerit con
re)nec etiam poflunt quantumlibet paruo aut æ figuratus. rubram apparere vel nigram flammam
E
qualitempore quicquid volunt perficere: nam na in materiâ craffiore , candidiorem & clariorem
turaliter ad vnam rem plùs,ad aliam minusmoræ in ſubtiliore , & cæteram figuræ varietatem ex
requiritur , fecundùm plures aut perfectiores v lucis reflexione repræſentare. Apparent etiam
nius quàm alterius difpofitiones. huiuſmodiphantafmata (Galli vocant des Aduis,
s. Præſuppoſitâ ' Ariſtotelis & fequacium ; Germani Stallichten )vel inter equorum aures, vel
quæ in Lycæo Peripatetico ,& fcholis Theologo ſupra verticem hominum vino,irâ,vel alia ex cau -
rum receptior eſt ; non poterunt vacuum in re sâ cfferueſcentium ; item iuxta ſepulchra , buſtua
rum naturam inducere ; nec infinitum vllum a ria,velpatibula ; quoniam ex corporibus viſcoſa
ctu ;nec à priuationead habitum regredi; nec or excunt exhalationes;quæ, ficut dictum , motu illo
dinem , qui inter formas ac diſpofitiones rerum inflammantur. præcedere vel,ſubſequi viatorem
naturalium inducendo , extremas prætermiſſis putantur , quia progreſſu citatiore homo aërem
mediis , vel pofteriores ante priores , immutare commouet ; idcirco fi coneris apprehendere, dif.

fugere
 LIBRI II. Q. X. 71

fugere videntur,ab aëre pulſz.LegiNuperum ſcri- | A malum totum dormienti infudiffent, idque quod
a lib . 2.dæ
prorem Iuriſconſultum . qui cenſer hæc omnia conſtituerant totum perfeciflent, demum Hammâ
monolat,
damonum eſſe ludibria, & his ignibus malum ge extincta tam integros illibatoſque manlille digi
C.3.
nium inſitum eſſe. cur enim alioqui homines fic (ait) tos,quàm fi lumini fontem nullum antè prabuil
pelliciunt in ftagnorum fluminúmque voragines ac ſent,quod Magas , quoties volunt , faccre Remi
precipitia ? non illa (mihomo) pelliciunt; ſed fit, giuseafleuerat , id omne idem rectè ad damonis c d.c.3 .
quia nocturnym ſilentium , & Hammæ nouitas i technas retulit.Ceterum quod Cl. Claudianus'ca f de raptu
gnaris cauſæ metum ac conſternationem indu nit in Æthnæ cacumine niues illælas permanere, Proferp.
cunt, & faciunt à viâ aberrare , & licin malum a quia vaſtum illud incendium fub niuibus feruar e
liquod ruere,præſertim in fluminavel ſtagna. Na fidem , & lambit contiguas innoxia flamma pruinas,
turâ enim ſuâ hiignes (vt flammæ quas Æthna e hoc nó eſt fabuloſum (ſuffragantur enim hiſtorici,
ructat(in fretum feruntur) ctiain voluuntur verſus philofophiques ) ſed eſt abditú vaturę ſecretum . 1: Strabo,
aquas (ut recte Leloyher obferuauit lib . 1. de ſpectr . fortè , an quòd Hammanimis violéta propulſione Plinius &
ca: 5. ) ideò quiperturbati ſeu conſternati vel du ciccta,minùs actiuitatis habet in circumiacentia , Seneca .
dicuriofitate , hos ſequuntur ſæpe ſubmerſionis quæ tá obiter attingit:quod fiverú cft ,pertinet ad
periculum ſubeunt. Si qua coactio extrinſeca ad B poſteriorem actiuitatis impediedæ modu . Alter e
Tequendum quandoque deprehendatur ; illa certè nim modushuius impedimenti fit, per aëris inter
naturalis non eft, fed à dæmone. Nam non nego iecti celerem ac violentum motú , quo impeditur
quandoque poſſe fieri, vthis le fammis dæmon actio naturalis,ne fe in obicctum inſinuet. ficut fo
adiungat. ſed cùm naturalem cauſam Alammarum lemus moto aëre fumum ,nenoceat oculis , abige
teneamus. haud arbitror cum plebeculâ ad prodi re.ſicut etiam diabolus effecit ; ne difflueret aqua,
h Valerius
gioſas cauſas confugiendum .Cur verò his non v quam Tuſcia Vertalis cribro portabat h. Sic Ham
Max.lib.8
main iniectá atri dæmonisſpectrum impediuit;ne Tertul.A
ſtulentur equorum aures , vel hominum capita ,
cauſam putarim ; quod ex ſententia veterum phi louis Apameni fanú abſumeret,donec diuino mi- polo.c.22.
loſophorum “, ignis duo ſunt genera ( ſeu partes raculo aquæ benedicte afperfio demoné ábegit i. Minucius
b Galeni potius)Hamma & pruna : prunxque proprium ſit , * Sıc ad Medea incantationes taurorú flammiuo- in Octa
li.4.de fim vrere ac non lucere;flammæ vero ,lucere & vrere , uio ,D.Au
morum hálicum innocuum factum poetæ canunt.
guft.li.ro.
plic.medi- quando perfecta eſt flamma; quando verò imper Semper enim Dei miracula diabolus conatur fi- de ciu.Dei
mulare.Scit ſanctos per fidem (vt ait Apoſt.) impe- c.16 .
cam Plato
tat. . fecta (vt de qua agimus ) tunc tamen poſſit lucere ,
,facul
nis in Ti vim vrendi nó habeat.Er nomen fatis indicat,húc c Lumignis extinxiffe:Heb.11. v.34.vt fecerunt tres i Theodo
mço & i- non verum cſſe autperfectum ignem , ſed quid i pueri Hebrei Dan.3.vt fecit B.Franciſcus de Paul- re. libr. s;
Hiſt, Eccl.
plius Ti- , gni ſimile,ficut caprificus , & ficus fatua non vera la ;alríq;.vno contentus ero exemplo ;in quo, cum C.21.
mæi Locri eft ficus,ſed degeneransquid & ficui ſimile . Con fide,meritum quoque religiofæ leu cæcæ obedié
С
firmant, quod narrant ad aquas Scantias Alam tiæ ,reſplendet.Scardeonius ira ſcribit : Accidit ali
c Plin.d.c. mam exire ; quæ inualida fit quando tranſit, nec quando fortefortuna,vi prepoſitus quidam pradicato
107. longè in aliâ materiâ queat durare : & fuper hunc rum D. Auguft.illic apud hos ( leſuatos D. Colum ,
igneum fontem ,quæ illum contegit fraxinus,ęter biniſectatorcs ) ad prandium inuitatus accumberet :
num virere cernitur:quod non foret, fi hæc flam gui amotis epulis,femorisque arbitris,daráque loquendi
ma vera perfectaque foret. Talis etiam albus ille veniâ,coepit de Dominica profeſionis merito copiose
ignis, qui poft tempeftatem nautis apparet , & admodum ,arrogaiérque dejjerere: taciie exprobraseis ,
ſuper malum ,nauiúmque armamenta lidens,nihil quod profeſſioně triū votorum ,cùm inter cænobutasco
adarit;Gentilibus Dioſcurorum feu Caſtorum al numerarētur,publice,palámque cil cateris monachisſo.
d vide ba ſtella ,nobis S.Telmus dicitur d. Videre nuncin lita non profiterentur formâ. Ad id lefuitarum prapo
quæ dixi lignem mathæologi LutheriMeteorologia. com- D forus,homoidiota ſane,ſed prudens de dile &tusDeo,ar
comment mentar.in c.9.Gen.fol.146. de iride difputans, non gute reſponda : Vis( inquit)Pater,quoniam in hos ſera
in Hercul.
Fur. v.14. contentus Iridem cum Halone vel Coronâ con mones incidimus :vtrü vnusex nostrisfratribus,ita fim
fudiſle,ſubdit; Ego non dubito faltantes capras , vo plici quodãmodo Deo oblatus:an comes iſte iuus,publi
lantes dracones , lanceas, & fimilia effe effeétus malo ce tria vota profeffus , ſuperiorifuo obedientiam exhi
rum priluum in aere ſic ludentium , vt autterreant, beat ſinceriorē? Annuitille ignarus quidem ,lebens.Tum
au decipiant homines, gentes flammas in nauibus ap Ieſuita ad huncnoftrú Marcã quáprimim couerſus,
parentes sndicarunt. Caftorem & Pollucem effe. Et guiibiforte accübentib.ministrabat,ait:Marce fratır,
apparet aliquando luna ſuper auresequorum . Hæco. hiſodales nostri frigēt: in virtute ſancte obedieniia ad
mria certum eft efſe ludibria demonum in aere.] Sic feras huc eis cito e coquina nudismanibus ardētes pru
ille,per certum eft ,& non dubito ; nullá redditâ ratio nas,vi confestim calefiát. At ille haud cūčtabūdus( vt
ne philoſophiam euertit ; eodem iure , quo fidem ; crat ad obedientiă prõpras)nihilfore credēs , quod fieri
vtin Deum , fic in naturam ius fibi vſurpans : Lu no poljet, fi fubobedièria preceptomandaretur: festinus
nam vocat,illas,quasdixi flammulas : aut fi lunam nihil hafitās à coquinâ ad menfam ardētes prunas quā
vidit equorum auribusinſidentem ; vidit , quando E plurimasambabusmanib.iunétis,abfquevllo detrime
lunaticus.Et tamen hanc cenſet effe vnam firmiſſi 10 aut lafione ſuiportauit,vtriq.eas porrigés ad frigus
main a certiſſimam (verba eiusſunt ) demonſtratio tollendú:quas iterü,iabēte prepoſuo,cunétis admiran
nem ,quòd ornnes ille impresſiones, vi vocam ,fintopera ribus,ad lecü vnde detulerat deport anit.Hincprapofi
Des,vel etiam demonum .Iris,& cometa quidem , fe tusille Domicinusvltra modū obftupefactus comuem
cundùm illum , Dei; cętera dæmonum . Gaudeant fuã intuetur,quafi idő effet illi ilico præcepturus. Atil
tali Doctore , qui amant delipere. Quod verò le le cognita re nihilcăētādū ratus,quäprimă in hac ver
gimus de erraticis Hammarum globis humanam baprorupis.Pater Reuerēde,apageie,nemeiubeastë
edentibus vocem , & de refecto cadaueris cum hu care Deŭ.adferājſivoleszignē,prout foleo,teſtulâ ,nāma
mero coſtíſque brachio dextro , in vſum luminis nib . Az illi admirabūdi ob rátū miraculū ,hinc taciti in
nocturni : cuius extremidigiti flammâfulphureâ | tra ſe ſtupebăr:hincrepērino comitis refpõſo deleEtali,fe
ac violaceâ tantifper arſerunt, dum ſtriges venený mutuò infpiciētes ſubriferüt.Subrideat fortè & alias
Telui
m
 72 DISQVISITIONVM MAGICARVM

A
Ieſuitarú hoſtishæc legés. ar Scardonius Ieſuita | A QV ÆSTIO XI.
non fuit,quin & Ieſuitarum tenuem admodú co
gnitionem habebat,quitum recens Patauium ad Qua Magorum poreſtas in orbescæleftes, fidera
o elementai
uenerant.ille namque nos vocat Sacerdotes nominis
Iesv lib.2.clates.fol.9s. Ieſuitas autem in prædi Erendiſunt Empedocles, Sofiphanes , Apollo
eta narratione d ,lib.2.claſſe 6.fol.113.vocat eos, qui nius,Virgilius & aliipoetæ ,vt quæſtionepræ
Felice
propriè Iefuatinominantur , illiauctorem ordinis cedente docui,plus nimiùm Magis tribuentes : fe
habent B.Ioannem Columbanum , & ferè ad vnú rendi,quia gentiles: ſed quis ferat hominem Chri
laici ſunt: nos auctorem labemus ordinis noftri ftianum , & qui Catholicus amat audire.in Paraba
B.Ignatium Loiolam , & in fingulis domibus mul tâ vincto, ſic cancntem ?
tos Sacerdotes.illi ab Vrbano V.Papa , anno 1369. Verba vel alto errantia cælo
confirmati fuêre :nos primùm à Paulo III. poſt Sistere fidera,verba poteniem
annum 1540. illi Zeſuati S. Hieronymi, nos clerici Noctis poffunt ducere lunam .
Societatis lefu ſumus vocati. de illis lege Paulum quod ethnicum eft,ſtolidum eft, & merè fabulosú .
Morigiam lib.deorig.religionum .C.33.6 35. de no- B Primònec cæli,nec fiderum motum filtere, vel
bis vitam P. Ignatij Loiolæ à Patre Petro Riba eorum ſtatos curſus retroagere magicen pofle .
deneyrâ , & P. Petro Maffeio accuratè deſcri hoc enim foret vniuerſi ordinem turbare. Hinc
ptam.Errauit ergo Scardeonius in nomine , vt & verò concidit fabula veterum , de lunæ detractio
ceteri;qui l E s VIT A s cum I ES VA TI $ co ne;non magis conſentanca rationi, quàm recen
fundunt . Et ex hoc errore Bartholom . Fumus in tior noſtris temporibus ridicula populi cuiuſdam

Armill.aurea verb.religio.nu.4 . ſatis inconſideratè opinio, arbitrantis lunam ab alino epotam ; quia
negat leſuitas propriè religioſos eſſe , & auctorem pecus Arcadicum de Alumine biberat , in quo
laudat Abba.in rub.de regular.n.3. qui tamen dun noctu lunæ facies, vt fit, lucentis reddebatur cum
taxat ſcribit eos non propriè dici regulares : quod biberet;eoque recedente ſubitâ nube luna velata
& ipſum falſum , nam leſuitæ vtrumque ſuntRe videri defiiffet : ideò miferuin Sileni vectorem
gulares , quia regulam cerram profitentes clerici in carcerem coniecere , in eculeum egere, & al
ſunt religiofi:quia quidem tria vora etiam folem uo reſcıllà, vt lunam mundo redderet , læuiſſimè
nia,quæ Abbas requirit,emittunt ; & nihilominùs exenterarunt '. concluſionem noſtram D.Augu- a Narrat
qui ea non emittunt , fimplicium emiſſione reli ſtio.confirmat ". Veteris fabulæ origo nata ex i Viues co
ment.Jin
gioſos eſſePP.Maximi,GregoriusXII. & XIII. C gnoratione caufæ , quur luna naturaliter deli lib . 1o.de
definierunt . Verùm Abbas errabat in facto : & quium luminis pariatur,tefte Plurarcho , & vete- ciuit. Dei,
Fumus imperitè Abbatis ſententiam excerpfii. ri quodam poëta,cuius fragmentum ,vt à Turne- 4.4.
ambo autem de leſuatis prædictis loquebantur. bo accepimus , digniſſimum eſt , quod pluribus b d.c.4.
cli. de prç
nam Abbatis tempore de Ieſuitis nulla dum erat locis legatur.
cept . con
cogitatio : libri ſunt corrigendi Abbatis , Fumi. Sediemen incuruus per pondera terrea nitens nubial.
Scardeonij;& (miror):d ab iis,qui nuperis cditio Dicam quur feſo liuefcat circulus orbe, d libr. 19.
Purpureumque iubar niuci cur tabeatoris. aduerſar.
nib.præfuerunt, non animaduerfum . Venia planè
dignus Fuinus, fi ante Soc.lelu inftitutam fcripfit. Non illam ,vt populicredunt, nigrantibusantris c.j.
Veniâ indignus Baleus hæret.Anglus in bıb.ſcripro Infernas vlulans mulier predora ſub umbras
rum Britanniasquinos fingit ,additis (vt illi folem Derrabit altinago efpeculo,nec carmine vifta ,
ne)fabellis, Thearinos efle , & Venctiis primùm à Vel rore Stygias *
Paullo Caraffà, qui poftea Paulus I V. inſtitutos. Vincibilémque perit clamorem . quippe per athram ,
Minùs tamen mirandum . Anglo Caluin.nomen Quà citimuslimes diſpeſcit turbida puris,
noſtrum ignotum faiſle , ſed planè mirandamali- D Inuiolata meat:fed vasto corpori tellus,
gnitas,& ftupor Pariſ.aduocati, PapyrijMaſſoni: Quamedium tenet ima polum ,dum lumina fratris
qui cùm in noſtra ſocietate non paucis annis vi Derinei umbriferis meris ,tum (idere caſſo
xiffet;vt rabula fori fieret, eam delerens nialedice Palleſcit teres umbra rota ;dum iranſeat axem .
tiæ quaſitirocinium fecit , in nominenoſtro inſe Aggerei velox tumali, ſpeculog rofanii
Aando.nam in Pauli I V. Pontificisvitę rapſodiis, Fraternas reparet per cælum libera flammas.
Ccribit nos in Hiſpania Ignatianos : Nolæ in Cam Addit poftea multa diſertiſſimè, quibus hanc
pania lefuinos vocari,& lic ipfe appellat:cur?ne no fententiam confirmat ,ibi legere poterit, quem ca
rifle videatur , & vtapoſtaſiain tegat.malè noue . pit priſcorum poëtarum lectio .
cat,à quib.tá malé, tam malo exemplo defecit. Sita Secundo nequeunt integrum elementum delo
parùm illi noti; vnde, aut quả , in intima ſe arcana co fuo naturali in alium transferreznec partes , qui
cordis ifte cordium & renum (crutator penetrauit , bus integratur mundus , tollere vel luo mouere
vt nihil vereatur affirmare;eos fibilolos videri ſo loco.ratio eft cadem quæ præcedentis concluſio
cietatécum Ieſu contraxiffe : & in eo vimiú lapié E nis , éftque fententia conimunis Theologorum ,
es effe,quòd feputentcælo velipfi quandoq;im atque hoc voluit Firmilianus ad D. Cyprianum
beraturos ? Qui cordis enrú tam penita perſpexerat fcribens. Terræmotus tamen poflunt cfficere;
ircana , quo poruit pacto nomen ignorafle ; fi nec nempe immiſſo quopiam veheinenti ſpiritu in
somen nouerat , non potuitſe in hęc latibula pro cauernas terræ ,vel vehementer agitato aëre , qui
unda cordis penetrafle . Teneo te Spiritus apoſta in terræ viſceribus eſt incluſus. Non id poëtæ
ice. Bruciorum brutus iſtemos eft , vt quos flagi tantùm afferueruite , ventisMagos imperare : ſed
iosè deferuerunt, quia diſciplinam non ferebant: & Philoſtratus , dum fcribit Apollonium apud
llos infrunito ore, & linguâ virulétâ concntur pro Brachmanas duo dolia vidiſſe ; quibus apertis,im
cindere,ne non meritò transfugiſſe videantur. Ad bres & ventierumpebant,clauſis ſerenitas & tran
em redeo ,à diuerticulo ,in quod me Scardeonius quillitas aëris redibat. Sopater quoque philolo
pertraxerat.
phus ,affectus vltimo fupplicio fuit , quòd accuſa
retur carminemagico ventosvinxifle,ne annona

Byzan
 LIBRI II. Q. X I. 73

unapius Byzantium inueheretur a .De Empedocle ,& Re- , A ctus,dæmon ergo id ex pacto condicto ad lignum
viris ge,cui cognomen, Puleus ventoſus,iam diximus. concurrens perficit. Fallitur etiam Moli or,nimis
ilolo. &
Tcr110, quod huic affine eſt, poffuntMagi tem ieiunè & frigidè hîc & toro libello diſputans
gidas.
peſtates fedare, poſſunt excitare fulgura, & toni dum probat, line Dei permilione hoc dæmonem
trua , grandines , & imbres , & fimilia Meteoro non poffe, quis vmquam Catholicorum hoc non
logica ciere , & in agros quos volunt immittere . aſſeruit ? omnes clamamos permiſſionem Deine
lib.4.na- Irriſre hoc olim Seneca Philoſophusbita fcribens; cellariam ellc ; at contendimus Dco permittente ,
ur.quæft. Illud incredibile Cleonis fuiffe publicè propofuos, & caulis naturalibus non impedientibus dæmo
Xanaloquraxas , ſpeculatores furura grandinis. Hi nem id ,quando vulr ,pofle,licet aliàs cum tempe
cum ſignum dediffent ,adeſſe iam grandinem ,quid ſtas nulla naturaliter fuerit oritura.Scio ; Burcbar
expectas, vt homines ad penulas diſcurrerent, aut ad duslib.19. Decret.in .deartemagica.v.oredidešti um
agnum immola .
foreas ? Immo pro fe quifque , aliusagnum quam ,idem negauit, & cenſuit magos id credentes
bat ,aliuspullam :protinis illa nubes also declinabant, elle ſuperſticiolos,fupeiſtuoli lunt,quiamagi:iien
cùm aliquid gustafſene fanguinis. Hoc rides? accipe ſicredant le hæc etiain non permitienie Deo poi
quod rideasmagis,ſi quis nec agnum ,pulkúmve habe B le ; iminò & hæretici tum forent, ex hoc capite.
bat :quod fine damno fieri poterat ,manus fibi adfe Sed rectè ſentiunt , li, ſuppolira Dei permiſſione,
rebat,,ne iu anidas ana crudelis existimes nubeis: vipacti ,ſe.id per dæmoné poſle facere arbitran- f quosci
digitū fuum benè acuto graphio pungebat , & hoc fan cur. Et hæcom vino fequenda,quæ eſt communis feld.q.4.in
guine bitabat . Necminus abhuius agello grando le ſententia Theologorum , & luriſconſulcorum f, 1. 4.C.de
auertebat : quam ab illo ,in quomaioribus bostiis exo probatur Primò, ex S.S.Nam ibi Saranas g facit malefic. &
rata erat .Rationem huius rei quidam quarunt. Alteri ignem de cælo decidere & ablumere ſeruos ac mache.cui
addo Ho
vt homines fapientiflimos decet, neganipoffe fiers : v peçua lobi;exciiat quoque ventum vehenientem , rozad. lib .
cum grandmealiquis paciſcatur , tempešiatesmu qui filios ac filias conuiuantes ruinâ oppreſſit : 1. devera
.nufoutisredimat , quamuis munera t Deos vincanı, quædiabolummet ibi teciſle patres orthodoxido- & fall. pro
Alteri ſuspicariipfosaiunt, effe in ipfo fanguine vaya Ceny h. Deinde grandinem , qua Ægyptij puniri, py; cap:19:
quandam porentem auteriendanubesacrepellende.Sed exprefle S.S.dicit per malos Angelos inmiſlam . 16. & 5.
quomode in tam exiguo ſanguine poreft effe ois tanta , ertò le offerunt quatuor angeli ftantes ſuper 19;
vi in altum penetret, o illam fentsanınabes ? Quanto terræ angulos,ventorum Alatus impedituri, & hic Cariēl.i
h And.Cę:
n c.
expeditius era ! dicere ,mendacium t . fabula eft ? AI damna viuentibus illaturi maxima k : quos eſſe
13.Apoca .
Cleona iudicia reddebant in illos,qusbus delegata erat genios alaſtores plerique Sáčtorum cenfuerunt 1. v . 13. D.
cura prouidenda tempestatis , quod negligenti& corum Denique cur ab Apoftolo toties vocanturdæmo- Thom . &
alij in lob.
vinca vapulaſſenl,aui fegetes procidiſſent. Etapud nos nes , principes aëris huius? potiſſimum proprer
inxu.cabulis cauerur. Ne Qvis alienos FRVC magnam in aërem poteſtarem). Hoc confirmar Exod.99.
IVS EXCANT ASSIT. Rudis adhuc antigultas non modò lex vetus X 11.tabularum ,quas eo no plal. 77.v.
credebat,ó alırabi imbrescantibus, repelli:quorum mine laudant Plnius & Diuus Auguſtinus m ; 49.de quo
nihilpoffe fieri,lam pală eft , uthuius reicaufa nullius ſed & Imperatoriæ , & Pontihciæ ſanctiones 11. ibi opt D.
philofophefihola intranda fit.] quàm fortiter alferit, Confirmant & ij . quos c tauit Patres omnes, Augufti
k Åpoc.7 n ..
quod ignorabat :aërem verberat,iple fallas com Clemens , Hieronymus , Auguſtinus , Andreas, v. 1.reco
minifcenscauſas quas refu:et:nihil horum dictu Strabus,Diuus Thomas, & alij præterea complu- gn.D.
rus,li hæc pacto com dæmone fieri fciuiflet. Au res,vi Orig.libr.8.cone.Celf.loan . Saliſberrens.66.1.6. I D. čle
dierunt hoc & lgere ſæpius recentiores illi , qui -0. Henr, Theutonicus , quem fequitur Canıpratenſis Hier.li. .
cCalcagni neganttam Catholici c,quàm bærctici d , quorum lib.2.cap.57.part.29. Quartò probatur hiſtoriis & in Efai.b.
nus Pon- potiſſimæ rationes funt, ab homine nec vná aquæ exemplis , de ventis & tempeftace ledara à Ma- Aug.lib.s.
zimbiul
gurculam gigni poſſe, quali verò dicamus, folùm gis tempore Xerxis , teſtis elt Herodorus 0. De contra lu
que. lian.cap.3.
Vrierus hominé luis iſta viribus perficere : ſed id dæmoni D Finnis & Lapponibus fic fcribit Olaus P ; olim Strabus in
medicus , aſcribimus ex pactis conuentis operanti. Addunt mercatoribus ventos venales exhibebant , tres nodos Apoc.
& Godel
mann.us ros impiè dæmoni adſcribere :cùm in S. S. prui •Magica arie facralos, quorum primo ſolaio placidos mPlan.lib.
| igrifta. næ,grădinis,pluuiæ & fimilium origo adſcribatur ventos,fecundo vehementiores ,ierodo vehementiffimos hor. c.218
Deo . Quod non ignorabamus;vt nec illud,pluri fins habituri. ]Olim Arıſtæus docuit incolas Cy- lib. 30.0.1.
ma paflim in S.S.tribui Deo, quæ tamen conſtat cladum certis ritibus ac hoftiis Eteſias æſtiuo & D.Ang.
humanasviresnon ſuperare:vt percutere,occide empore elicere , & lic fuaui frigore ſquallorem 11.8.de cia.
cDeut.32. ce ,ſanare .Sed nimirum ,Deus hæc omnia facit,vt & fterillitatem ab agris arcere ? : de pluuiiscælo Dei,ca.1
*. 39. 1. caufa efficiensprincipalis,indepédens,& vniuer deuocatis per Magos , plena ſunt veterum mo- 6.C.dema
6.cum 2.fic falis : creaturæ verò ,vt caufa efficienies, particu
Reg. numenta Pluuiam etiam Cianitæ Indiridicu- lefic.c. nec
mil. larcs, dependentes, ac minùs principales. Vlricus lo ritu ſic procurant, vt in Epiſtolis Peruanis no- mirú. 26.
Molitor, in Dialogo Austriaci, paululum deflectic itrorum , anni 1590. & 1591. narratụm ,his ver 9.5. & bul
la Innccé
ab aliorum errore , & ingeniosè comminifcitur, bis excerplitGaſpar Scicillius: Quando pluusa in- tij 8.cont.
diabolum quidem non polfe aërem turbare,gran . digent, Magus quispiam magna vocis contentionem nalekicos.
dinare, & c.cùm vult ; nihil tamen adfert ad pro- E acceleratione clamat , utomnesad montem concēdant: D
badum ,cur id nequear : fed quod quando futuram quo postquam peruenerunt, vt quilibet conſueto more olibr.7.
D lib.3.ca,
præuide tempeftatem ;tunc ſagas impellere ad fa à cibis abstineat. Eft autem corum hoc ieiunium , vi 16 .
ciendum ea quæ procurandæ tempeftati facere à fake, pipere , cibis co&tis contineant : quod vbi fa - 4 ° Victo
conſueuerunt , & is perſuadere rebus ſeu factis Etum eft, voce intenſa & clamore fummo ftellas inuo- riuslib.19.
illis hanc vim conciiandęprocellæ inefle,non ne cant ,aquámque precantur , & ad terras, castellum avia.lect.
ap.21.
30,poſle id aliquando cótingere: fed vt plurimùm quepaganum fefe vertunt, potionem quamdam man r Paula.in
aliter fieri conccodo. Nam lagæ vnanimitercon bus renēt, quam vbi nobilis alicuius adolefcentulama- 1 Arcadic.
ficentur, ſe quandocumque lubet hæc poffe per nu porreétam ebaberint : ita à ſenſibus abducuntur, I 'ion.Cal.
ficcre : & id confirmat experientia ,quorics à iudi mentiſque imposes fiunt:vtmorinivideantur :fed vbi fus lib.56 .
cibus vel inuicæ coguntur : fequitur enim effe in fe redierint,mel aqua & maizomiſcent, quibus phili. in
G permixtis
 74 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

permixtisnubes esperysinie. Die ſequenti nobilem ali-| A | ſecedam ,ait :quo recedcnte, ſcrobem puella todit,
quem , aut conspicuuma yo venerandum quempiam fe neam de pedibus ( vt cum Hebræis loquar pu
nem in le& tum deponuni, ſubie to lento igne,atque vbi dentiùs) aquam fundit , cámque bacillo rubidat,
ſudare cæperit,ſudorem vaſe excipit Magus, anſerino neſcio quid ſubmurmurans. Et ecce tibi lubiò
fanguini admiſcet argue ex radiceexpreſſa aqua rar pluviam denubibus in condictum locum . Quis
Yum in aëra iačtat,nubes ottingat :rogai, per ſudo ( inquam obftupefactus pater ) re hoc docuit?ma

..
rem ſanguinem , & aquam , vt defideratam pluuiam cer, reſponder, huius & alioruin ſimilium peritif
largianiur. Quod fi caſu co die quo funt ſuperstitioſ ama. Zelo incitatus agricola , poſt paucos dies,
pluat, gratias aguntftellis, magúmque muliismune inuitatum fe ad nuptias fimulans, vxorem cum
ribus ornatum efferunt. ] Tanto nimirum Diabo gnatâ , feſtinėnuptialimodo exornatas in currum
lus faciliùs ftat pacto , quando pluuia vel grando imponit , in vicinum oppidum deuchir , & iudici
in perniciem aliorum depoſcitur, vevix vmquam tradic maleficij crimen lupplicio expiaturas ,hoc
fallat : quàm quando in commune bonom , quod mihi fide digniſſimorum virorum narratio fuga
hi poſcunt Indi, quos vt plurimùm ludificatur; geſſit:vbi notandus modus fcrobiculam faciendi,
cùm tamen non minùs corum Magi, quàm noftri & quod in eam iecerisbacillo confutandi, ſic in
ſortiarij vi pacti operentur, B telligendum illud Propertij, de anu , quæ ſaga,
Nemini porrò videri debet mirum de aqua: libr. 4.eleg.s.
cum Pauſanias fcribat , a è lignis nullo admotis Quippe e Collinas ad fortam mouerit herbas ,
igne purillimam Aammam Hippæpis ſolicam bar Siagnáque currents diluerentur aqua .
barico carryine educi. Recentiora exempla nupe Sequens exemplum lovinianus Pontanusme
ri ſcriptores prodiderunt. Admira : ione dignum moriæ mandauit 6. Ferdinandus Neapolitanorum b li.s.bel
eſt, quod de ritu noſtrarum ftrigum tradit Remi Rex Marcos oppidum ,arci mõis Draconis ad Maſli- i Neapo
gius ,libr.i.demonolair.cap1.25.his
. verbis ;Hoc cerie corum montium exitum fute,ſubiectum , Andegauen
memini teſtarum ſpontaneâ & liberâ affertione plus fium factioni fauens,arfta obſidione premebai,ó de
minus ducentorum hominum ,quime duumuiro dam feetm aquarum propè ad deditionem compulerat: cùm

..
nante incendio crimen förrilegýluerunt:ftatiscertisque quidam impy ſacerdotes magicis arusbus imbreselicere
'diebus folitos ſe conuenire gregasim ad ripam vel fta aufi funt.Inuenti enim ex oppidanis atque obfeflis funt:
gni velriuuli alicuius,maximéque fi quis effet quem gui nocturnis tenebris deceptis castrorum vigiliis , per
folitudo à praterenntium oculis fepofitum haberet :al asperrimas rupesfurtim profecti ad litus,trahentes ſe
que illic aquas,accepta à demonevirga ,lanıisper di cum imaginem affixiad crucē Chriſti,maledi&tis illam
C
werberare , dum vapores fumóſque abundè excitarent, priùs ac diro proſecuti carmine , poſt in mare execra
quibuſcum unà fublimes efferrentur. Illud deinde, bundi immiferint:cælo,mari,terrisg,tempestatem im
quod ſic eſſet excitaium , fi in nubes denſas ac caligi precati. Quo etiam tempore ſacerdotes quidam morta
noſas induere : quod postquam unà cum damonibsis es lium omnium foeleftiffimi, dum ſatis facere prophanis
effent inuoluii , agerent pelleréntque qua erat libi militum artibusftudent,ritum nefarium ſecuri( quo,vt
ium , ac tandem multa precipitarum grandine in ter dictum eſt,in buiuſmodielici imbres putātur)aſinopro
ras decatereni. ) Hîc nullam puto deceptionem adis foribus conftituto,rãquam agenti animam ,cecinere
aliam interccdere,quàm quòd diuerberatione ſua funeftum carinen ,poft diuina Euchariſtia in illiusos
ſe putant vapores illosexcitare:hoc dæmon facit;
palatumg inie Eta ,cõclamarum afinum funereis canis
& ſtriges effert per aërem in ipſis nubibus & ne bus viuürandem ,ibidem pro templı foribus humauêre.
præfocentur præbet remcdia.Šiper pubes ferun Hic verò vix dum perfetto facro ,obnubeſcere aër, ac
tur, an negandum illas,dæmone deferentc,ex nu mare agitariventis cum cæpiffet ,diéfa,medim offundi
bibus in terram decidere poffe:fed de hoc poftea. renebris,ac nunc coelum micaret ignibus,nunc lux eri
Remigius addic ſolitas aliquando priuſquam fic D peretur,tonitru cælum iertag borrefcerent, volitarent
vndam diuerberent,in eam immittere ollam ficti euulla ventis arbores, difosfag fulminibus faxa com
lem , cui aliquid arcanum dæmon incluſerit ; vel plerent auras fragoribus: prorupit tanta é nimbis plu
etiam lapides, ad eam magnitudinem , quantam uia,imbreſjyram validi,vi non ciſterna modo colligen
volebane grandinem decidere : Interdum cande dis aquis ſarisnon eſſeni, ſed arentia faxa,rupeſga exu
las tantiſper in ſtagnum deuexas, ac lumine pro te folibus torrentesundequaq, prolapfos diffunderent.
nas tenere, dum ftagnum affatim guttis illis de Ita Rex ,qui fola in firiporiundi oppidifpem collocaue
Auentibus imbuiſſent ; puluerem præterea me rat, fruftrà ab ea habitus, ad Sauonem vetera in caſtra
dicatum in aquas ſpargere. Vt plurimùm vti ad redyr.]Eo lubentius iſta adſcripſi,vtmonearismi
diuerberandam aquam virgis nigris à dæmone hi ( Lector )ritus,qui per abulum ,& prælatorum
daris , & his conſtantiſſimè aquam flagellare , & negligentiam quaſda in regiones irrepſerunt,tra
diras fimul verborum execrationes ingeminare. hendi Crucifixi, & ſanctorum imagines,vt ſan
Quædam etiam confeflæ ,dolia tranſuerſa per nu &ti Martini, ſancti Vrbani, ac aliorum in Germa
bes,à ſortilegis dæmone auxiliante impelli, donec niâ , & Aquitaniâ ad impetranda commoda anni
loco , quem animo deſtinarunt ſuperimpendeant: tempora,contra quos in Cantabriâ librum de ſu
tam dirumpi illa in laxa & flammas,& velociim le perſtition. Martinus de Arles edidit ;videri ini
peru obuia quæque valtare ac conterere . Mulia tium accepiſſe à ſuperſtitione magicâ , & taciti
refert idem exempla , d.c.25.6 lib.codem ca.29.ad pa & ti iure quamoprimo ſuſpectos haberi.Nam &
dam duo, vnum lepiduna,horrendum alterum la Vincentius Belluacenfis prodidit c.Conſtantino- c libr.zz.
ditione Treuirenli ruſticus fuit , qui cum filiola politanos , ſuaſu cuiuſda Magi. D. Virginis ima- Spec. Hi
fto.ca.147
luâ octenni, caules plantabar in horro : filiolam gine in mare demersâ , Saracenorum claffi tem
fortè collaudauio , quod aptè hoc munus obirer. peſtarem immififfe . Nónne animaduertis ( Le
illa ,ſexu & ætare garrula , ſe noſſe alia facere,ma ctor )ſanctorum effigiesdæmoni admodum odio
is ſtupenda iactat.pater,quid id forct ſciſcitatur, las elle ?hinc licet colligas quo noftri iconomachi
ecede paululùm , inquit , & in quam voles horri genio agantur. His nihil obftat Canon Concilij
artem ſubitum imbrem dabo ,miratus ille ; age Braccarenſis primi. Anathema dicens ei,qui crederet

aliquas
 LIBRI II. Q. XII. 75

aliquas immundas creaturas( Diabolum ) tonurua A quod fuis temporibus accidifle Plinius. fatetur c lib.2.ca.
it fulgura, tempeſtates, ficcitales, propria andło Denique poffunt,per mineralia quædam ,merco 103.
ritate facere,cum Priſcilliano. Vera enim ſentencia rologica opera facere : quæ etli videancar prodi,
Canonis eſt damnare hæreticos illos qui cenſe giola , ſunt tamen nacuralia; vt congregare in ca ;
bant cum primum efle principium , & virtutem ucrnis monciú mineralia aluminola, & nitro com
creandi hasres habere diabolum , easque produ mixta fuccenderc , & lic ſubitam cxcitare.nu
cere poſſe,etiam non permittente Deo, quæ om bem , quæ ad mediam aëris regionem cleuata,ibi
nia ſunt hæretica & Mago Priſcilliano digna . tandem in imbrem refoluatur.
Arquod à nobisnunc aſſeritur , id diuinæ & QVÆSTIO XII.
humanæ fapientix placitis planè conſentaneum Quid Magi valeant circa externa ſeu fortuna bona ?
eft;&c'experientiâ compertiffimum ,non de pluie puzquoque
Orum funt dæmonis illecebra
cùm finthomines,auidiſſi mi, præci
, nos
& grandine , & ventis tantùm : fed de fulmine
quoquc,cuius cadem ratio eſt.Andreas Caſalpi lingillatim agemus, & à facilioribos ad difficilio
nus Petipateticus , in Demonü inuestigatione ca ra progrediemur.
А
pire undecimo, ita ſcribit: Virireperti ſunt, qui non B 1. Nemo dubitat greges & armenta poſſe pe
folùm grandines, fed eo fulmina concitabanı, non ta rimere : quod faciunt (parſo , affricaro , velaliter
men ladere polle farebantur ,quoſcumque vellent: fed exhibito veneno ; interdum & motu locali quan
costantum ,quos Deus dereliquiſer.( hoc eft,fic reor, do dæmon beftiarum ſubit corpora,cáque præfo
quiper mortale peccatum Dei gratiâ excidiſſent.) cat,præcipitat,vel diſcerpit:nonnumquam & lau .
Eorum quidam hunc modum ſeruabat , in campio dationc lola , dæmone interea clanculum perni
Principem demonum inuocabat , orabátque, ut ali ciem adferente , Nec aliter admittendum quod
quem ex fuis miiteret ,qui destinalam à ſe percuteret Gellius ſcripto prodidit d ; Id etiam in ijſdem libris alibro ?
fulmine :cuipostea in biwopullum nigrã immolabat , ſcriptum offendimus,quod posteaquoque in libr.Pisny tic.cap.4 ..
to in aëreni proiiciebat : quem cùm postea damon af Secundi naturalis historie 7.legi:ejſe quaſdam in terra
fumpfiffet , procellam acerrimam concitabat. cum fil Afroca familias hominum , voce atque lingua effafc
mine , fed rarò in hominem defignatum cecidije. ] natiü :qui,fi impēfins fortè laudauerint pulchrasarbo
Nimirum plusdæmoni Deus ſolet in agros, quàm res,fegeres :etieres ,infantes amæniores,egregios equos ,
in homines permittere . pecudes paštu atque cultu opimas,emoriantur repeniè
Quartò,vt tempeſtates,fic & tenebras excitare bec omnia , nullo alie caufe obnoxia. ]
aim pregat, poflunt.legi apud Marcum Venerum ?, Tartaros C 2.Pofluntmeſſes & fructus alienos pellicere &
adeò pollere dæmonum præſtigiis : vt tenebras aliò traducere; vt narrant Seruius,in Ecclog . Vorg .
cùm velint,& vbi velint, inducant:ſemélque à la Apuleius,in Apolog .& D.Auguft.lib.8.de ciuit.Dei.
tronibus hac arte ſe circumuentum vix eualifle . necmirum , cùm id ſolo moru locali perficiarur à
b in hifto .
Haitonus quoque narrat , prælio inclinatam dæmone.Non videtur alienum à ratione ſuſpicari ,
Sarmata
rum . Tarrarorum aciem , à vexillario Mago ; qui præ hoc fuiſſe DardaniMagi inuétum ,liquidem Tur
cantarione tenebras hofti obfcuriſimas offudit; nebus etiam célu , à Dardano vocatos,Dardana- 'cli.g.aduit
reftitutam viciſſe, rios,annonæ flagellatores:eò quòd,vel crediti,vel cap.16.
Quintò ,poflunt aërem & aquam certis in locis inſimulati magicis artibus alienos aceruos in ſua
corrupere & tabificam lethalémque reddere iuxta horrea traducere. Superioribus annis cùm Mo
Originem d.1.8.& probatur ratione,quia poſſunt gútiaci degerem , Treuiris affecta fuit vlcimo lup
iis cerrum odorem conciliare , qualis elt Italiæ plicio faga nominis notiſlimi: quæ in domûs ſuæ
Auernus , aut ludææ mare mortuum . De aquâ id pariete impacto cpiſtomio , lac omnc vaccarum
faciliùseft creditu ?deaëre probatur, quia licet aër alienarum eliciebat,videlicet interca dæmon illas
continuò fuat , vim tamen haber imbecillam ad mulgebat, & celerrime lac cotran /portabat.
reliftendum , ſed leui momento frigefcit ac ca- D 3. Faciliùs poſſunt qualibet fruges, terræque
leſcit ,ac enim idem in autummomanè frigidus, fructus perdcre,& agris ſterilitaté inducere.Magi
meridie calidus , ſerò tepidus , qui tam mollis ad malo carmine dæmonéaccerſunt , illc fruges mox
calorem , cur durior ad odorem tetrum ? Denique perdit & amniprouérum ,ſic intelligéda iſta .Ouid .
cum Maruthas Mefopotamia Epiſcopus legatione Carmine laſa Ceres ſterilem veneſcit in herbam :
fungeretur apud Isdigerdem Perfarü Regem ,& Epi Deficiuni laſi carmine fontisagua ;
ſcopo pietatis nomine faueret Isdigerdes:Magi,timen Ilicibus glandes , cantaráque vitibus qua
tes ſua religioni,quacumque Rex effet tranfiturus,illic Decidit, nullo pomamouente fluunt.
intolerandum fælorem excitant ,calumniamque con Solent(teſte Remigio )acceprum á dæmone mi
fingunt,comites Christianos istiuseffe arrifices: fed de nucum puluerem ſpargere,vnde crucæ ,bruchi,lo
prehenfi, re penitiùs cognita Magi ſupplicio affe &ti cuftæ , limaces,campe, & id genus peſtesagrorum
ſum . Tla Nicephoruslib.14.Hiftor.Ecclef.cap.18 . & hortorum confeſtim enatæ , omnia deuaſtant &
6.Poffunt Magi impedire ignisa &tiuitatem ,ita depopulantur ſata , olera , fructus, ipſaque inter
vt quis innoxius per prunas ambuler,& nó com dum gramina, interdum murium copiam hoc fa
buratur ( niſi Deus impediat, vt ſolet in ſummo Eco excitant, qui ilicò in terram ſe abdunt, & ger
damnatis ad ignem .)Sic enim olim Diană Caſta mina radicéſque omnes abſumúnt , interdum iu
balis facerdotiſſæ non lædebantur ab igne ( Stra mentis æſtrum immittunt, à quo tandem itera
bo libr.s.)Sic Hirpi in Pbaliſcis per ignem illæſi ris aculeis crudeliter interficiuntur, interdum lu
ambulabant, teſtibus Strabone libr, 12. & Plinio pos illiſo quodam in arborem graminc ex arboris,
118.7.cap.2 . Sic poſſunt facere ne quis aquis mer vt videtur, cauo educunt, eo in quod voluntoui
gatur, vt quotidiè videmus fieri in Probà aquæ le gregémquc adigunt,vnde non niſi gravi ſtrage
frigidæ : poſſunt Avuios ad tempus fiftçre ; fontes illatâ reuertatur,horum omnium iudiciarias con
venis exſiccatis durare ; ſcopulos & faxa nouis feſſioncs idem Remig.exhibet, lib.i.ca.21.4 24. &
fontibus terrâ productis diluere;aquas dirimere, cēſet tú à dæmonenõ produci denouo has peſtes,
& in caput repellere , vt retrofluere videantur, ſed vndique celeriter ab co collecta in vnú locum
G 2 congie
 ONVM RVM
76 DIS Q VISITI MAGICA

ongregari, quod quin facere poſſit nihileft am - 7Affamam lædere : inſtrumentamaleficijcriis locis
sigendum . Lupos illos : quia gregi & ouili certo ceponendo : vbi ea innocentes ifti , quos volunt
lc definito , & cui iufli , & quantum vule iubens, diffamare ,putentur abfcondille :vt fic illi pro ma
Jocent & infidiantur , verifimile videtur , dæmo leficis habeantur, Ioyenio id fecilleMaminonda .
nes eſſe , qui ſpecie lupina talem pauperiem fa monem ,obſellorem B Evitochie virginis Pataui
ciunt. Locuftas,& reliqua inſecta, & mures : quia næ : quàm Deus maioris gratiæ & gloriæ causâ
ex putredine naſci poſſunt : nihil vetat : quin , toto vitæ tempore,quòd illa patientiflimnè & lan .
actiga palliuis applicando , dæmonein producere Ćtiſfimè tranlegir, energumenam cllę permini : &
ex materiâ diſpofitâ poſſe cenſeamus , tempore cuius defuncte corpulculo in fcriprum indcb:li
tamen ad id requilito : quod breuiſfimum etiam charactere , inuentum , nomen 1 E s v fuit, Lege
ipli fufficiat. Bernardin . Sçardconium ,lib.z.antiguita . Palanina
Recentia exempla quotidiana ſunt , & ab aliis ciuita.claf. 6. fol. 121. Item poffunt famam lædere
congeſta plurima a. Et legi in Hiſpania litteras peccata occulta rcuelando, vt Tolentenergumeni;
Inquiſitorum quitum Pompeiopoli verſabantur, vel falsò inſimulando , vc tempore Ludouici 2 .
& idſe conſtanter comperiſſe teſtabantur : & linper. f.cit quidam in Germania , quod parant
f Sigisber.
Sigiſber, & Vincen . Bellụacensf. & aliusdemon in
conuincit auctoritas ſummorum Pótificum ,quo- B Chron .
inimulans de eodem crimine Dorotheum ,, vt Vincen e.in
rum hac de re bullæ exſtant: Innocentij octauiad
Inquiſitores Alemaniæ ,lulij Secundi ad inquifi narratMeraphraſt.apud Surium , Ianua . s. ( pccu.hiſt.
torem Cremoneſem , & HadrianiSexti ad Inqui 6 , Poffunt exhibere conuiuia , vel phantaftica lib.is.cap.
fitores Lombardiæ.Vide Spineum q.de ſtrigib.ca.is . planè, ve arbitror fuiſſe Ægyptiorum de quibus 37
4. Poſſunt igne domos abſumere , vt contigit apud Origenem Cellus , & Brachmanum , apud
integro oppido Scilcochio , quod in Sueuiâ anno Philoſtratum : & Paſetis,apud Suidam : & exhibe.
1533. fuit à quadam ſagâ concrematum b. bat ſuperioribus annis Scotus Parmenſis ,ex cuius
5. Poffunt alienæ famæ nocere ,multis modis, cpulis ſaturi,vt fibiviſi,conuiuæ ,mox fame verâ
primòdzmoniacis pręſtigiis & ludificatione ſen cruciabantur :vel ex veris cibis:quos cùm dæmon
ſuum :vt Cenomanenfis ille Triſcalinus:qui inai præbet ſagis, vt plurimùm mofticina ſunt, mali
mulauit parochum geftari ſub brachio chartarum guſtus & odoristeri 8,nimirum diuina ſapientia, lg Remigiº
luſoriarum pro breuiario manipuli : quod & ipfi rarò permittit vt ſuauescibos appona ::ne gumiis iudiciatiis
parocho perluaſit:fecítque,vt rubore luffuſus, vo hæs lit ad ineſcandum efficax illecebra , ſal vt confeffio
Tumen abiiceret:talis etiam ille dæmon Mogunti с plurimùm deeſt , fæpè panis , foriè an ve diuinis nibus fa
nus, diffamator mirificus, de quo Lycoſthenes, in myſteriis orgia inſtiruat contraria ? nam in veteri garum .
prodig. anni.858.& demon alius ſanctum quendam teitamento panes propofitionis quotidie coram
inonachum in Lufitaniæ Santareno exhibens, de Domino ponebantur h : & omnis victima atque ! Leui.14.
i Leuit . 2 .
quo infr.lib.6.c.2.9.3.fe£t.3.Poſſentetiá,quod tenet oblatio falibaruri,nunc etiam baptiſmo lal miſce
Cumanus, in lucerna inquifitor.nu.13.in fine,aſſum tur, & in Euchariſtiâ palcimur viuificâ Chrifti
ptâ hominum innoxiorum figura in conuentibus Domini carne panis fpeciebus fiue accidentibus
ſuis comparere ; fi Deus id non impediret : quem velatâ ,an hæc odij cauſa in falem & panem : Non
id hactenus permififfe mihi & ille& um & inau dubito, li Deus ſinat , & ipſe velic : poſſe & falem ,
ditum adhuc,in crimineMagiæ :in quo pactú cum & panem , & benè ac opiparè conditos cibos ap
dæmone intercedit: & ,ratione huius pacti & con ponere , rarò id facit : non rarò iuber inuitatos
(pirationis fæderatæ , poteft & folet exhibere fa Tyınbolum conferre , & quemquc quo veſci volet
gas etiam abſentes,vtrcctè Petrus Loyher.lıb.2.de ſecum adferre : quod lagæ nonnumquam confel
ſpectr.capite quinto.contra Alciatum diſſeruit.Qui fæ iudicibus k . k loan.de
Vaulx Sta.
nimò lagæ omnes fatentur,eos qui criminishuius D 7. Quando Deus finit,poſſunt captiuos carce
{eu pacti ſunt expertes, & alicni, repræſentare in ribus & vinculis eripere , moru locali tantùm ad puleti, an
no 1997
conuentibus ſenon poffe,quod multisdocer,eru hoc opus eſt ,& perfractione : quod cùm homines
valeant : curnon & dæmon : Narratio exftat de C
ditione egregia , necminori fide quàm dignitate,
I in Chron.
Treuirenlis Suffragancus, Petr . Binsfeldiusc , ſa Lupoldo Ducc Auſtriç apud Trithemium ' digna Hirlaug.
tíſquemanifeftum eſt pertinere ad diuina proui memoratu ; Anno Domini 1533. Fridericus dux
dentiam , vt in innocentes nihil tale perfidia pof Auftrie : gui contra Lugdouicum Banarum Impe
ſit : fi verò ad tempus breue aliquando con smile rator /dele£tus erat, inier Oetingam & Moludarfum
quid Deus permiſerit : inox ſane dæmonis tech magno pralio vi tus, Ludouico traditus , quiin ar .
nas , vtaraneorum telas deficit , & innocentiam cem muniram eum afferuandum miſit. Magus inic
ſartam tectámque tuctur, quod legimus de Beato rim quidam Lupoldo fratri eius in Austria promifit ,
Siluano Epiſcopo Nazarenod :& de B.Kunequndi fe fua arte Fridericum incolumem edu £turum unius
( apud Krantzium ) fic diffainatâ perdæmonem de hora spacio , ſe digna fibi merces numeraretur. Dux
ſtupro :demultitudine illâ dæmonum , quinoctur liberaliter promijer. Ergo damon ad Fridericum able
num conuiuium celebrabant , & fe hoſpitij vici gatus auolat in Bauariam , formáque peregrini af
nos atque vicinas fallis laruis mentiebantur; fed efumpta ,cuftodiam ingreditur , inquiens:fi ex caprini
fraudem Diuus Germanus patefecit c. Faciliùs tate liberari vis , bunc equum aſcende , e te in Au
Deus permitta cos repræſentare imagines mago ftriam ad fratrem tuum Lupoldum incolumem per
rum , & corum quialiquando hoc crimine fuerunt ducam . Cui dux , Quis es tu ? ad quem ille : Noli in
irretiti.Non tamen negandum ,abſolutè poſle dæ terrogare , quis fim ? quia nihilad rem :fed afcende buna
monem innocentum exhibere formas , li Deus fi equum , què tibi exbibeo. Hic,cum ducem ,alioquin ,qu
nat,quicùm id Goit : fi tamen finit : vel fraudem daciſſimum , horror inuafiffe , & figno fe fanétæ crucis
mox aperit,vt dixi: vel propter alia peccata in co muniuiſſet : fpirituscă nigro cquo difparuis, & vacuus
um remiffionem :velad maius meritu & gloriam ad mittentē reuerſu eft:& quo increparus,quod non ad
ufferentiæ ,id permittit . Vide, Bart.Spineum g.de duxiſſet captiuü,ordinē reigesta narraui .]De Apol
frigibros cap.14 . apolog.3.cap.3.Denique poffunt lonio fcribit Philoſtratuseu le cippo eripuiffe : &
Veſtales
 LIBRI II. Q. XII. 77
Veltales Romanoruin ſuis creditæ precationibus Acatis profligatorum exigentibus.Sane perantiqua
Plinius mancipia fugitiua, nondum vrbe egreſla fiſtere a . hæc Magices bellica præftigiamenta. Nam logo
5b.28.c.2 . 8. Mihidubium non eſt poſſemagicen per dæ tur apud Diogenianum adagiographum Epheliis
D mones( Dei permiſlu qui Deus Sabaoth clt, & cui no ulas quaſdam & vocesmagicas fuifle , quibus
placet victoriam largitur ) præftigiis, & induſtriâ vientes in omni certamine victoria potirentur.
variâ; qua ( vt & robore ) plus cuncti s mortal ibus Et Suidas teftatur,Mileſium quendam cum Ephe
pollent; & vrbes obſidione liberare( vt exemplo ſio in Olympiis palæſtra depugnaſle ,nihí que in
Marcolano fupra quæft.11.probauimu )& expa s conflictu potuiſle : quòd Ephelius in talo patrios
gnandas præbere , & in præliis victoriæ cauſam illos characteres haberet : quod fimulac animad .
a
elle,non defunt exempl ,nec ratio repugn : ar cùm uerſum à iudicibus , ademptas litteras , & Ephe.
hominibusnon rarò laus victoria meritò adiudi lium , qui iam triginta defatigarat , ſuccubuiſſe.
cecur.Ollerus magica arte apud Suecos,armis cla Polyænus etiam auctor eft f Chryſammen vene f 1.8.Stra
rus euaſit , adeò vt diuinitatis opinionem fit ade ficam ,arte ſua,Cnopo victoriam de Erythra is perag .
Saxo.lib . periffe :non tamen carmine , ſed venenatis taun
ptus, auctore SaxoneGrammatico ; qui de Od
3. Dan .
donc Danico piratâ fic ſcribit ; abſque Carina al- B carnibus furorem hoſtibus immiffle . Sed Fran
c lib . s .
sum pererrans hostilia ſape nanigia concitatis carmine corum exercitum Rege Sigeberto ab Hunnis
procellis euertit, negotiatoribus mfestus, clements agre profligatum , carmine obiectis ſpectrismemorar.
pibus. Inito cum Normannis cõflictu, ita vicarminum Gregor.Turonenf.lib.4 .hifi.cap.28. Vt plurimùm E
bostilem hebetauit aspectum , vt districtos Danorum Deusnon permittit vi& orian in dæmonis pote
enſes eminisradios sacere putarent : cominus vero ne ſtate : fæpè hîc etiam ſuosmauult decipere veie
ferrum quidem vagina exiraltum viſu excipere pote rator. Sanè Magnentius fic vana ſpe plenus , vin
vant :victa quippe fulgore acies prestigioſa coruſcarso cendum fe præbuit Conſtantino Imperatori. Sic
nis impatiens erat ) Similia de Biarmelibus Olaus , cricus ille Rex Sueciæ , fummus huius cultor va
d Olaus li. & de Haquino Noruego memorat Saxo 4 : de nitatis , poft rot victoriasmanus Oſtanis euadere
3.6.19. Sa Bulgaris ita vincentibus Anaſtaſium Cuſpinia nequiuit & . In câdem Suecorum hiſtoriâ legimus g loã.Ma
xolib . 10 . nuse : de Tartarorum contra Polonos memora Hadingum ,ab Oihino dæmone iufium cum Cu- gnus 1.17.
ein Ana hift.Gort.
italio 1.8. bili victoria Cromerus , his verbis : Poloni Tar retibus confligere prælio , profligatum ; potione
hiſtor.Pol. taros annos CHRIST I 1240.ad Legnicam com quidem ab eo roboratum , ſed vincere non potuif
mi to prelio grauiter vrgebant ,& fugientibus insta ſe, donec à ſene quodam exercitûs inſtruendi in .
bant.Erat in extremo Tartarorum agmine,inter alia ( duftriam aliequeretur : fallacimolque dæmones
figna,vexillum inſigne,cuius pictura X.litera figutam eum plurimis ac variis bellorü calibus expoſu :fie,
pra fe ferebat:in cusp.de verò figura erat ietra nigra nunc victorem efferendo,nunc victum omni ope
que,capiris humani barbals.id vexillum cum fignifer deſtituendo: ſic tandem leipluin ſoſpendio publi
h Hoá Ma
vehementius quateret ,fumum atquenebulam denfiffi cènecari curalle victum mærorismagnitudine h .
gnuslib.2 .
mam & fædiffimam exhalabat . Ea nebula non mo. Deinde inter cæteras caulas cladis magnx , quam
do aspectum barbarorum Polonis adimebat , verùm Flandri à Francis cæfi, anno.1302.acceperunt,me
eriam odore reterrimo cos enecabat . Incantationibus moratMeierus lib.10.Chronic.quòd Flandrorú mi
id quibufdam Tartari effecerant : quibus iuxta ario litiæ ImperatorGuido luliacus , ſortilegosac ne
lationibus,diuinationibuſque cateris,cum aliàs, ium in cromanticos fibi adb buir, & cacodamonas adiu
bello plurimum viunrur , ex humanis etiam extis de rauit , & conſuluit . Eandem caufam Ferdinandi
futuris euentibus coniectare foliri. Barbari, vbi Polo Luſitani , Flandriæ comitis per vxo em , cladi &
nos trepidare fenferunt,cohortati fefe inuicem , impreſ captiuitati adſcribút,matris e us ſortilegium ,Ga.
fionem in cos faciunt , perturbariſque ordinibusma guinus & alij Hiſtorici Frác :led id reticent Flan
gnam cadem ediderunt . Tantus co prelio interfecto. dri.Sed idem Meierus anno.1304.de Guidone illo
rum Christianorum numerus fuit , vt ſingula auricu- Drefert iſta ;famaeft deceptum fuiſſe à quodam Necro
be a Tartaris præciſa , nouem ingentes faccos exple.. mantıco : abs quo ariem dıdıcıljet qua ille pollicebatur
rent . Scribit Dubrauius, lib.3.Hiftor. Boëm.in pu fore eum , quandocumque vellet , in quamlibet magno
gna qua victor Siderius , omnes Lucenſes vrnec periculo,inuifibilem . Atea incanta'io nihil ei hic pro
vlirà progredi, nec rerrò pedem referre poſſent fuit ad vita ſalutem ]ad veræ & æternæ morris ſup
à faga luo quemqi e loco ,de profugeret , iniro plicium apprimè vtilis fuit. Pergamenſes eriam
ftupore iniecto affixum.Chinenſes Ncomam vir . olim conati ſemagicis artibus oblidione liberare,
ginen pro fancta colunr.de hac fcribit Gózaluus irrito conatu operam luſerunt, vtnarrat Paulus
Mendoza , libr. 2.Hiftor . Chinens.cap.acam hunc Diaconus lib , 20.verum Romanarū . Tempore Leo
cultuin magicis artibus adeptain fuiſſe.Nam cùm nis llauri Maſalmas Princeps Sarracenorum Per
quidam dux belli , Compo nomine , regis iuſſu gamum nullo negotio occupauit : quamuis ciues
claffem in quamdam inſulam ductaret, is nulla vi freti mago quodam horrendum Diabolo facrifi
anchoras foluere potuit ad abnauigandum . Tan cium immolaſſent,ſectâ pręgnante fæminâ, & fc
dem aduercie nauis cheniſco inopinam Noëmam cu viyo extracto & in cacabo elixato : & cunctis
allidere. Accedic venerabundus & opem cona- Ebellatoribusmanûs dexteræ manicam cam impio
l'úmque implorat,Illa refert,nifi le ductrice Chi ſacrificia funeſtátibus:auctor Theophanes.Aliud
nenfes victoria non porituros. Vnà ergo profici. quoque memini ludibrij hac in re exemplum no
ſcitur, & hoftes magicis præftigiis fidentes maio bile . Vratiſlaus Lucenfis Dux ( verba ſunt Æncæ
ribus præſtringit.llli oleo in mare fuſo,quaſi claf Siluij i) Vratiſlauia conditor , bellum contra Gremo- i in hiſtor.
Boëm .
&is incendio ablumeretur ,omnia ficticiis flammis zifaum Boëmia Ducem ,nepotem ſuum ,fufeeperat: ib.
muoluebant.Noëma exſtinguebat , & fimilia co mulierem fuiſſe radunt,qua priuignobellum perituro ,
rum ludibria difpellebat arte efficaciore : adeò vt Vratiſlaum in pugna cafurum ,maiorema,popali par
cùm omnia incalium , conari ſe viderent , victos tem cum eo intersturam pradixıt: poffe tamen euadere
fe profeli,Compo dediderint,addit Mendoza & iuuenē, fi fibi pareret.Adoleſcenti imperata facturum
alia.nonnulla . Permittit iftâ quádoque Deus pec. respondenti,iuſſu :vi primã,qui obuius firret,occideret,
3

G atque
 ONVM
ISITI ARVM
78 DISQV MAGIC

atque verafque auresabſcoſſas in perâ reconderet :mox ;Anum Ciſtertiéſem & Calfridum incautè difperda.
gladio enter prioresequi pedescruce in terra faéta , & De veroque loanne , & Benedicto , & Gregorio,
deoſculatâ , fugam maiuraret . Pugna in campo, cui quæ ſparta feruntur :in teiſmaticorum Imperato
Thuſco nomen eſt , commiffa,cafoVrariſao : adoleſcens, rum eius temporis gratiam ,fuiffe diſſeminata, ni
qui nouerca paruerat , domum incolumis effugit: fed hildubitandum . Benno quidem ille Cardinalis,
vxorem ,quàm valdèamabat,interemptam reperit,ca hoſtis dum vixit fuit iurarus Gregorij, & librum
rentem auribus,pectufq confoſſam ,fic quashostıampu ſuum referfit tot impudentißimis mendaciis : vt
tauerat aures coniugis fuæ fuiffe ,Aupens tristiſque co vel voluiſſe vidcaturanimicaufa Pontificis peſſi
gnouit. ) dignamerces conſultæ de victoria fagæ , miideam exprimere,licur in Cyro Xenophon op
fortaſſis & vxor venefica fuit, & le prælio immi timiRegis: vel fanè, liber ab hæretico quopiam
ſcuit, quod ſolitæ mulieres Boëmæ:vel genus hîc patrum memoria , nomine Bennonis, fuerit con
maleficij, per imaginem lethalem in prælio exhi Icriptus :fanè ipli ſcriptores quiGregorijtempo
biram , dæmone , interea domi miſeram iiſdem re vixerunt, apertè illi contradicunt, vt Onufrius
vulneribusmulctante, qua de re libr.quarto dille & Bellarminus d docuêre.Nec crediderim ,Deum dOnufrius
rendum . Sed & Fridericus ille Stuphius , qui le vmquam permillurum , vt ſedes Apoſtolica ina- gung; li
Fridericum II.mentiebatur,cùm ex magica pecu- B gico inſeflore contaminarentur. Secundò igitur du cditis,
nia bellum pararet ; àRudolfo Habſpurgenſi op alia quædam exempla proferuntur: vt Theophili, & ad Pla
preſus , caprus & cremnatus legitur , in Boiorum qui Vicedomini dignitatem dæmonis auxilio re- ciná addi.
Rob . Bell.
histor. libro feptimo. Quare non minùs ſapienter, cuperauit €;& fimilia.Nec mirandum poſle magi in tom . I.
quàm religiosè factum ab Innocentio Pontifice; cas artes , quod fæpè poteſt ambitus, ſymonia , & libro 4.de
qui vocatos ab Ethnicis è Thuſcia magos, & fimiles corruptela : id enim cum ſuccedit,quando Rom.Pon.
promittentes ſe Romam Alarici obfidione libe Deus permittit : quicùm permittit , velmaturam cap: 13 :
raturos;vrbe curauit expellia judicans capi vrbem Aceleratorum vltionem ,vel diuiniculcus augmen- Chron.

præſtare, quàm magicis artibus eripi : ſicut ſe La tum , vel aliud bonum inde folet elicere. Iple qui
rinam oppidum eripuiſſe gloriabantur.Non diſli dem Diabolusvt plurimùm magosdecipit , inani
milis prudentia , fed iuſtitiæ diſtrictior vltio fuit dignita tis , Principatúlue ſpe , & pro ſccptro pa
in Allobrogum Comite . Comitatus iſte ducem lum ,pro corona rogum vrendis largitur. De Sio
Andegauenſem fimul caſtrum Oui;quod Neapoli phio llo ,narrant Annales Boiorum : de Barone de
municiſſimum , vndique marialluebatur ; à Duce Rais Britanno,Monſtreletus,lib.z.Histor.cæp 248.
accerfitus confilij gratia , n'im oblatio cuiuſdam de duce Aurelianenfi fusèMeierus libr. 13.Pror
C
acceptanda,necne:Magus iſte erat, & gloriabatur ſus verò ridiculum eſt , quod auctor ille nugiuen
ſe hanc ipſain arcem artibus ſuis Carolo Pacifico dulus banya78 narrat Iudæum quendam Ma
( qui in eam tum ſe receperat ) in manusdediffe, gum arte fua effeciffe : vt vltimusRex Italus Nea
paratum câdem techna Andegauenfibus arcem politano regno deiectus fuerit , & nullus Italicæ
tradere.præftigiis ſe ex nube denſata pontem ex nationis in æternum illic queat imperare:nec efle
ſtructurum , & à continente in murorum arcis remedium :niliMagus ille ab alio pocentiore euo
ſummitatem perducturum : Gic meru propugna catus,cogatur factum recantare .( Sic mendacijfolie
tores ad deditionem priùs à fe compulſos fuiſſe , Scribit aphorif. 35. ) quo nihil dici poteft inanius,
cauerent tantùm milites, qui ponte tranlituri :ne aut ftultius.Nec pofitum àme niſi vevanitas Ma
velmanu, vel brachiis, vel tibiis,aur armis crucis gorum cunctis appareat.
vllum lignum conformarent : tum enim pontem 10. Quod de dignitatibus , idem iudicium eit Ġ
illum , cum tranſeuntiam interitu , fumi inſtar de veris diuitiis & chelauris : poffe dæmonem , fi
dillipádum . Comes iis intellectis,Ducem orauit, velit & Deus permittat : non ſolere , nifi rariſſi
vti Magus ad ipfum mitteretur , de re tota eum D mè varias ob caulas. Nam quod Pſellus ſcribit f, fc.de cel
certiorem facturus. Venit mifer , & eadem Co mihil eorum que diabolus promittit ex ſe prestare lationibus
miti narrar ſpondérque. Contra Comnes ,Num illum poffe , fed viſu tantàm inania ſuis cultoribus auri
cucis .& vir
quam fe commiffurum , ut tam ſtrenuis militibus vete prebere . Id li de co quod facere folet loquatur,ve
rariſque belli ducibus exprobetur ,Carolum Pacificum rum : fideeo quod poteft ,fallum . Quod etiam à
ab iis,fine vetitis artibus, in famiáquetanta , debellari viro Cl. & tradirum ; non poſſe dæmonem , Deo g Iudic.
Dam.hana
non poruiſſe. ſibi fpem in Deo, virlule collocaiani . permittente (hoc enim fupponitur ) vllam veram
derio in
Simulmagum carnificitraduum capite feriri iuffub.] ac germanam pecuniæ materiam producere , nec Mora.pró
Accidêre hæc anno 1383 . veram formam dare:hocdiſtinctione fulciendum pruario. c.
Nonum lit de dignitatibus & honoribus , ad eſt , cùm enim forma pecuniæ fit inſcriptio nu- de pecu
quos promoueri quem arte Magica ,multa ſunt miſmatis ,qux eſtmerè artificialis: nihil dubitan- niæ vitu
perio.
quæ ſuadeant. Primò proferuntur Pontifices Ro. dum , quin aurca & argentea numiſmata , qualia
mani, quos ad Apoſtolici culminis apicem fic al. us
volet , diabol cudere poffit. Materi am quoqu e
cendiſſe tradunt varij hiſtoricif, neinpe Marci numiſmatis , ſcilicet corpusmixcum merallicum ,
num 11. Benedictum IX . loan.XXI. & XXII. poteſt produceré , applicando actiua paſſiuis per
Silueftrum 11. & Gregorium VI . Sed refpon .
deo de Martino 1 1. dicimalis artibus ad Pontifi enim poreſt producere inſecta viuentia , quæ me
catum.perueniffe ,fed à Pontificum oforibus :nec tallis omnibus funt perfectiora.Neque tamen hæc
neceſsè qalasartes demagicis accipi mala eſt ars, productio eſt vocanda creatio . Per veram nam
ambicus:mala,calumniæ :mala fimonia & huiuf que creationem nequit Diabolus nummimare
modi.Silueft.II.fummus fuit geometra , & de arte riam gignere , quia vera creatio eſt pecuniæ ex
illa librum (ceipfio : qui m . ſcilicet habetur in bis nihilo productio , quæ eft opus omnipotentiæ
bliotheca Farmeliana : philolophiæ quoque peri ſoli Deo propriæ . Vnde communiter Theologi ,
illiinus , ſæculo tam inerudito , vt philoſophi ac contra Platonicos , Simoniacos., & Auicennam ,
geometræ pro magis haberentur : à vulgi igitur docent non potuiſſe Deum per angelosmundum
rrore multiplex de illo fabula fuit , per Marci creare , ve per cauſas efficiences : inítrumentales ,
quæ
 LIBRI II. Q. X II. 79

quæ effectum immediatè , attingant ad morem | A flammis tradita , fiſcellam dederat plenam ſcuta
caufarum phyſicarum : nam quod per cauſas effi tis , vt apparebat : illa repoſuit in arcam : verùm
cientes inſtrumenrales inter caufarum moralium cùm vui voluit , loco numiſmatum fimum reperit
pertingentes ad effectum ( ficut in vltimo iudi cquinum . Alia huiuſmodi narrantur complu ia,
cio , ad angelicæ tubæ ſonum mortui ſuſcitabun gauder enim decipere, & ad ira:undiam homines
tur ) id per angelos Deus poffit,mihi quidem lon irritare.Laurent.Ananias 2 , curnolit, caulain red- la libr.z.de
gè probabiliùs apparer. Quare poſſet Deus ab dit aliá;malos genios eſſe deditosauaritiæ & the nat. dz
loluta potentia permittere , vt, diabolo quidpiam lauros ac pecunias huiuſmodialleruare Antichri- mon.
agente vel dicéte,per creationem aurum de nouo ſto , filio perditionis , vi ei ad ſumptum fi ffi
gigneretur: ſed re vera tunc Deipermiſſio ac vo ciant ; idque dæmonein ariolo cuidam refpondil
luntas foret cauſa efficiens principalis , ad effe ſe, quamuis autem dæmoni, vt mendaci,minimè
& um per modum caufæ naturalis immediatè per credendum ; res tamen à vero parùm abhorret.
ringens; diabolus verò rantùm foret morale crea Certior tamen cauſa, Dcúid nec iubere vmquam
tionis huius inſtrumentum . Nec arbitror, ſi rem ( quia non cooperatur ad malum ) nec nidi' rarò
ſpectes , hæc negari poſie ; ſi loquendi modum permittere , cur alioquivideamushoc hominum
obiicias , nolo nogouaxciv. Idem probatur , quia B genere, quibustam {plendidè diuitias,dignitates,
dæmon nouit omnes thefauros abſconditos , & gratiam principum polliceturdæmon : nih lelle
in mari ſubmerſas diuitias , auri atque argenti fo . vilius, egenius, abiectius,odiofius? fi antè diuites
dinas , voionum & gemmacun latibula : & inde erant, depauperantur : li pauperes ,numquam di
poffet ,nemine valente aut audente reſiſtere, quæ tantur.Lucianusbrefert Apolonium arte lua the bin Alex .
veller , ſumere : longè quoque vafriùs, & occul ſauros folium quærere : led nec Lucianus, nec
tiùspoteft ex cuiuſuis fcrinio velſacciperio num Philoſtratus teſtantur,vmquam euni conſecutum 7
mos ſubducere,quàm quiſquam mortalium : qua quidquam , vnde caputvnctius referrer. Pertinet
re cum furunculi & crumenælegi id fæpe faciant, hoc etiam ad diuinam prouidentiam , & probam
proculdubiò porerit & ipfe. Quod confirmant mundiatque Ecclefiæ militantis gebernationem :
exempla variorum , quibus dicitur pecunias dæ quæ in nimis cuidens,eam ob cauſam , diſcrimen
mon luppeditaſſe . Damhauderius quidem ,de pe deduceretur , quot allicerentur in exitium yeris
cuniæ vituperiodiſſerens, quatuorexempla com opulentiis ,cùm innumerari fallis alliciantur ?
memorac, quæ legi illic porerunt.Stuphius ( quem diabolus poffet arbitratu luo , quos vellet dicare:
dixi ) magicis pecuniis exercitum ſtipendiauit. quæ eftmortalium ferè cunctorum auri facra fa
Nihilominùsaddo, poſſe quidem Diabolum ſuos mes : valdè inetuendum foret , ne ad dæmonola
ditare ſi Deus permitteret , & ille vellet : item fi triá homines ferè omnes adigeret ,maximèeos qui
Deus iuberet , & ipſe nollet. (inuitusenim Deo à rectâ fide dcuiarunt. Impiis etiam hac ratione
cogeretur obedire ) ſed nec , nili rarò id dæmon diabolus pecuniam , belli neruum , ſuppeditaret:
vult, nec Deus vmquam iubet, permittit verò quare facilè pios opprimerent,nifi Deusmiraculo
non niſi rariffimè. Iplum nolle patet : quia vide nouo ſubueniret.Meritò itaque ditandi homines
mus eum ſuos plerumque ludificari, & licet pau poteſtateni atque arbitrium Dcus libi referuauit.
cis aliquando paucas & veras largiaturpecunias, Omnia dat Dominus,nec habet inde minus.
vt Treuiris fecerat Doctori Vlaet:tamen vt plu Dei eſt terra có pleniludo eius,ipfe aperiimanum ,
rimùm decipit inani (pe ac ſpecie , quod multis fuam , & implet emne animal benedictione ,ipfe dat
exemplis confirmat Remigius teſtis oculatus,libr. cuique , & non improperat , in ſinistra eius douuta (
primodemonolair.capir.4.his verbis ; Sennel armen gloria . Ipſe malos ditat , vt eius bonitatem agno .
taria Duza 5. Kal.Oétobr. 1586. accepia à demone, ſcant , & conuertantur : vel ſaliem , vr aliqua eo
ve fibi videbatur , pecunia, gestiensdomum propere rum bona opera compenſet:quod de Cyro & Na
rediit , eam vi numeraret : fed excuffo facco ,nihil ni- D buchodonoſor conftat. dicat & bonos , vt recte
fi nestas e carbones reperir. Carharina Meienfis vtantur, & in opera miſericordiæ expendant,Dia
Duza prid.non .Nouembr.1686. ſuccerdam : Claudia bolusde fuo , quod det non habet : & reuerà ma
Morelia Serra. 3. Non . Decembr . 1586. Benedictus leficos Variniano profequitur odio , tantúmque
Drigens Haracurie 18.Kal.Ian.Dominica Petronina blanditur vt decipiat , & ve ad æterna perducac
Pangai.13.Kal.Nouembr.1586.ac pleriquealy ,arbo ſupplicia : quod vi citiùs obtineat, non rarò iple
rum folia . loanna.à Banno Manerj.3 . Non.lul.r585. met prodit contubernales, & iudici quaſi in ma
cùm nummum aureum charia inuolutum in via re num tradit.gauderenim hominum ,( quos odit,vt
periſſet , nii damon euentum pradixerat , atque cum imaginem Dei ) miſeriis , calamitate , & interitu .
marito cupideostentaret : aduertie tandem , non fine Hinc fic ve videamus eum homines lactare vana
pudore , pro auro naftam ſe calculum ferrugineum , inueniendorum thefaurorum (pe: & cùm quære

gui etiam contactu primo facile in frustra diffiliret. E re,contra bumanas etiam leges , perſuaſerit : tum c !,prima
Vna Catherina Ruffa Valles ad Mofellam . 5. Kal. cos velmetu exanimet , vel crudeliter præfocer. C.dethel.
dl. 8.Col
Anguſt. 1587.agnoſcit nummos ſe tres ſemel ab co fi Andr. Theuerus d narrat ab oculato teſte acce
mogr. c.I.
ne fraude acoepiffe. ] Hæcille omnia ex actis judi ptum ,de Græculo quodam Macriano , cum dum
cialiis fe iudice exceptis , cuius exempla libens in Paro inſula theſaurum quærerer, à terra abſor- | H
vſurpo , quia fide publicâ notariorum , qui iudi prum.Similia quædam in Anaſtaſio refert Cedre
ciis intcrfuêre ſunt conteſtata. Sic fert fama Fau nus , & alij plures alia , vnum adſcribam admira
Itum , & Agrippam Magos ; cùm iter facerent, tionenon indignum :Circa annum Christi.is 20.Ba
folitos nummos ad oculum ſinceros in diuerſo filea quidam fartor ingenio fimplex,voce balbus,incer
riisnumerare; quos qui receperant , poſt.paucu tiem qua arie cryptă illam ,qua Augusta Rauraco'mm
los dies cornuuin fruſtra vel ( cruta viliflima te palet ingrellus & vlteriusquàm ollialij umquam po
pericbant. Sic cuidam infaultæ ,licetnobili,ma rueranı progreſſusmirandaquadam ſpectra referebat .
tronæ Moſellanæ ; quæ ob crimen ſortiarium , Cexeo confecrato.accenfo, in cryplam defcendins,prima
paucis ab hinc annis , apud aquas Confluentes per ferream portam ſétranfiuiffe aiebat.:inde ex vna
G 4 roncarne
 80 DISQ VISITIONVM MAGICARV
M
concameratione in aliam ,atque etiam in bortos pul- | Agentum : fed quam plures vidshuic operi incumbenies,
cherrime virentes. In medio aulam magnificè orna quimirabiliter conati funt,velle experiri:quipoftmul
tam ſpectari , e virginem formoſifliman pubeienus, tos labores,o diabolicas obferuantias, demum nibil vi.
aureo diademate caput cinétam , crinibus foluris , in derunt nec inuenerunt, nifiterram . Et ratio eft , quia
fermè in horridum ferpentem definentem , à qua ma Deus nõ permittit nec vult demonē poſle thefaur fare:
nu ad fcrinium ferreum dedu £tus fuerit , ſcrinio duos quia aliàs ſequeretur,quod istsmagici,Necromantici,
molofos nigros incubare, go terribili latraiu acceder ac cateri diabolicæ fidei profe llores,effent ceteris Chriftz
tes arcere. At virginem minabunde fimilem eos com fidelibus ditiores,ac praštantiores:ac quamplures repe
peſcere. Tum clauium faſce, quem collo alligatum ge rirentur ,ex ipſis Chrifti fidelibus , qui an mo ditandi
Naret ,ſoluto,arcam recludere, & omnis generis numi profequerentur illos, nec curarent Christianam ipſam
mata ,aurea ,argentea, ærea depromere. Quorum non postergare fidem : utmagno theſaaro abundarenie
pasca liberalitate virginis ex ipfa crypta ſe retuliſſe venerarentur ab omnibus.Quinimo videmushodie to
oštendebat . Addebat virginem narrare foliram diris sum oppofitum , quod isti fortilegi ,magi, necromantici,
imprecationibus, fefe , cum regio eſſet orta ftemmate, de fimiles ſunt cateris Christ i fdclibus paupe
sam olim deuotam , in talemonstrum mutatam fuiffe , riores , fordidiores, o viliores , & in hocmundo , Deo
neque altam falutis recuperanda rationem ſupereſſe: B permiltenie,calamitofam viram communiterperagunt,
guam ſi ab illibali pudoris adoleſcente ter deofculata demum verò infelici morte pereunt, ex æterni ignis in
fuiffet,tunc enim formam priftinam fibi restiinium cendio cruojantur, vr in cap. firmifſimè.extr.de hæ
iri , & doris nomine thefaurum omnem , quieo loci la ret.& c.nec mirum.26.9.5.Et ea argutia qua damon
teret ,liberatoriceffurum . Affirmabat quin etiam bis illos decipit,eadem , & fimilibas promiſſionibus ipfinos
fefe virginem deoſculatum :bus tam horribiles gestusin decipere ftudent :ſed non capiunt,nifialiquos :qui ſunt
ea pre gaudio fperatæ liberationis obferuaffe , vt fibi,ne fimplicis cognitionis, ó carent intelleétu , & ratione:
vinusab ea diſcerperetur ,metuendum fuerit. A qui. vel qui ſunt nimium creduli & curiofi: qui auidilate
bufdam neporibusin ganeum deductus,numquam po guadam impudenter appetunt ſcire ca , qua nulla ra
ftea aditum ad crypiam inuenire potuit nedum ingre tione , aut honestacaufà comperit fibi inuestigare. d .
Stumph. di. a ] Quis non deprehendic illufionem ? iuuenis cap.nec mirum S.auguria.verf.potentis. ] Hacte
n Chron. ille mentis non benè compos , velmagis, illa de nus Grillandus .Melindenſes Indos inuenio ſoli
Heluet. genere Lamiarum ,dămo,oſculum petebat,deuo tos merces, quarum iactum fecerunt , conari in
ratura poſt tertium , non permilit Deus,canes illi cantationibus è pelagifundo extrahere , quo cuen
duo:alijdæmones,velveri vel fi&titij thefauri cu tu neſcio . Lege Caſtannedam ,libr.1.Histor.Indicæ
ſtodes,numiſinata quædam fortè vera, & Deo per cap. 30.permittente Deo nonnumquam Diabolus
С
mittente data.Poft annos aliquot alius ciuis Bafi merces effert,vt eos in ſuâ ſuperſtitionc roboret:
lecnſis candern cryptam ingreſſus, vt familiæ ſuæ non permittente,nequit,& culpam in aliquod er
paupertatem leuaret, nihil prætercadauerum hu ratum incantantium coniicit. Notandum etianı
manorum oſſa inuenit , & fubitò correptus hot hac in re : quoſdam dici theſauros inuenifie ma
rore,feſtinus egreflus, intemperiis actus fuit, do gicis artibus : quiid conſecuti foller:i , atque la
idé Stū- nec tertiâ poft die miſerè interiret b . Paucos ante gaciconiecturâ : vt Sarracenus ille, tempore Gui
-hius fup. annos quidam PriorMargullinæ cum duobus ſo Icardi Normanni in Apuliâ ,cuius factum Magiæ
& Rhenă. ciis folíam quandam in ſpeluncâ Regis Salaï pro Platina c & Collenucius'; ſed prudentiæ meliùs Platina
b.3.Ger
pe Puteolos, thefaurorum causâ ingreiļus,milere adſcribit Petrarcha ,pro quo ſentétiam feret ,quif- Collèa.i
nan .
interiic,nec amplius viſus,yt narrat Villamon:ius quis rem iuftâ lance trutinarit.Claudat hoc caput hit . Nea
lsbr.1 . Tiinerari ſui cap.23.And . Cæſalpinus,in ſua Carolus V. fortiſſimus & religiofiffimus Imper. pol. & Bo
Demonum inuestigatione cap./2.ſcribit,quibushæc qui iure optimno Cornelium Agrippam , & duos finius in
confirmantur;theſaurum ,quidem ( inquit )indagato alios nobiles,aula & regnis ſuis exulare iullit : eð Hungati
ca, Petrar:
res permagicus facultatesmultosnouimus:fed qui aj quòd illi thefaurorum , per artem magicam ,fpem cha in E
securi fuerint compertum non habeo. Piſis ientauerun! Dobtuliffen .Benè tibi fit ,& ſtemmari tuo Carole: xcmpl.ca.
quidam nostris temporibus effodere, ſed rei difficultate cu quidem beatitudine iam frueris :viuet, vincéro de Pru
dentia.
victi eb opere ceffarun..Tandem anno elapſo locum ,in que poſteritas tua:quamdiu Catholicam tuebun
quo Neronis adificia exstitiſſe ferunt,hodie antem fa tur,& ab impiis curioſisque artibus abhorrebunt.
cris virginibus dicatum , effidere coeperuni, ubi erat Hoc fi deuoluantur : quàm virtutc , tam fortuna
ingenspini arbor:fed à damonibus adeo infestariſunt , tibi ſunt diffimiles futuri.
et pre timore ab incepto deſistere coacti fuerint: quo
temporemulta ex virginibus locum habitantibus à de QV Æ STIO XIII.
mone obfeffe funt . Quid mirum , li hanc theſauri
illicitam (crurationem in fuo ſolo fieri periniſe An magi valeant incantare animalia bruta ?
rant ? in hocmundo ponam Deus inflixit, vt in
aliâ vitâ parceret.Nemo(meâ fententiâ )pruden E ſerpentibus , id non poëtæ tantùm , ſed &
tiùs aut veriùs hac de re tora diſſeruit , Paulo Chriſtiani credidere . Poëtas laudaui ſup.q.
Grillando, libr. de forrileg.7.3.num.12.quamobrem 9. pleroſque Virgilium , Ouidium ,Nemelianum ,
conducibile reor , eius verba vobis tranſcribere: Eiis nunc accedant Lucilius in Sacyr.libr.20.
Artehuiuſmodisa ctant ſe poſle inuenire thefauros in Marſu' colubras
locis valdè remotis & fubterraneis abfcöditos et quan . Diſrumpit cantu , venas cum extenderit omnes.
doque inducunthomines in talem infaniam , vt foucas Horatius Epod .
quàm ingēres conficiant pro inueničdis thefauris huiuf Capúrque Marſa diſfilire nania .
modi: & ista videtur mihi,quod fit una ex rørpioribus Ouidius demedicamine facili.
illuſionibus ,quas demon homini faciat ,quia in rei ve Eimedie Marſis fondantur cantibus angues.
ritate numquam legi , vidi, nec audiui quemquam ex Sopire canto tradidit Mard lib.z.
necromanticis,magisis ,aur fortilegis huiuſmodi aliquos Irem P. Silius Italicus .
umquam inueniffe thefauros, aut aliàs aurum vel ar .. Serpentes diro exarmare veneno -
Do£tus
1
 LIBRI I I. Q. : XIII. 81

Doctus Aeyr , tałtúque graues fopireſchelgdros . |Ajidein confirmat Indicarum Nauigationum hillo :
& Seneca , qui fufiùs deſcribitMcd.act.4 . ria ,hanc cnim via Nigritis a fricę populis tribuir
1 Alofius Cadamuſtus. Quódque caput elt,patri a Nauga.
.. triste texâ complicans facrum manu
Pestes vocat , quafcumque feruentiscreat bus Chriſtianis id lacræ feriptura loca videtur in Indic.c.28

Arena Libya , quafque perpetuâ nine " dicare:dum ea,vt fonant accipiút: & quæ de Mar
Taurus coërcet frigore Arctoo rigens, fis veteres tradidere,vi'verilimulia admittüt, DD .
Etomne monstrum.racta magicw cantibus Hier:& Bafil.& D.Aug.Arnob.quoque Thcodo
Squammea latebris Turba deſertis adeft. ret.Alcymus Beda, & Euthymius . Nec puto risb in Pſal.
Hic fere ferpens.corpus immenfum trahit, D.Hilar.repugnare ,pamiple de demone accip , cin 57 :d .Pfal.
Trifidámque linguam exſertat ,o quarens quibus allegorice :de veris ſerpentibus, patres alij lenlu 57 .
Mortifera veniat : Carmine audito, fiupet , licrerat::ipfe de Marfis fabulam putat eatenùs,qua
Tumidúmque nedis corpus aggeftis plecat, ? . vulgus putabat ca,vi carminis contingene : cæreri
Cogáque in orbes. Manilius libr.s. admittunt eo ſenſu , quem Hilarius negares , &
on inimica facit ferpentum membra creatis. quem nos retinemus,ad incantationem ciheet,vt
Accipient femibuſque ſuis peplóque fluenti , ad tefleram ,malum genium aduolare , ipfumque
Ofculaque borrendis iungent impunè venenis . B ſerpentes vel exaimare,vel fopire ,vel nccare.Do
Sicenim legenda hæc carmina. Senibuſque,te cer celebre exemplum Mag. Salı zburgenfis , qui
etè eft in Gemblacenli m . I, ficut enim veteres, cùm onines,ad vnum milliarcjlerpenies in quan
Vergilium & Virgilium ,fic ſenus & finus, ſcripſere. dam foueam cogere niteret01;tandem ab ingenti
Nónne ſequiturapud eundem Manilium ? vno & annofoşin eum exhliente,necatus fuit.Ni.
Et ſenibus vires fumit, fluctúmque figurant : mirum ta terosdæmoeò compuierat:nunc noluit
Viderint critici, cur iſta corrumpant.redeo ad cogere,ſed in magum concitare maluit. Etenin li
inſtirurum . Quæ dixi, ea confirmat fufiùs idem vi carminis cæteri in foueam adacti, eadem fc vis
poſtca,agens denatis fub vrſæ ligno, idem confir in hunc quoque exeruiſſet , idem patet ex ridiculâ
mat quod legi in noftrorum hominum annuis lit & inepta verboruin formula , quamagi vtuntur;
teris Peruanis , datis anno 1591, viperæ innoxiam quàm li alij chartis non illeuiflent,meliùscuriofis
contrectationem in Magorum Indicorum ludi ingeniis confuluiffent. Loca ſcripturæ duo ſunt. B
bris , ad miraculum fortè B.Pauli eleuandum à Apud Dauidem legimus ; Sicut aspiais ſurda & ob
dæmone excogitatam , id ica narrat in collectan . turantisaures ſuas:qua non exaudiet vocem incantan
d Pfal. 57 .
fuis Spitillus ; Celebrane & feflum aliud fuperiore C 14m , Ó- venefici incantantis ſapienter d.Naturali er P.S.adhuc
non minus ſuperſtitiofum.Puerum decora facie ,o qui go inftin &tu nouit vim fibi ab incátatione inferri locum re
10!0 caſtello formofiflimus habetur,cubiculo includunt , poffe ,hoc genus afpidis tradic Euthymius, Palam- fpicit Al
cique tamdiu ieiunium imperant, dum excreſcant ca nem ,vocari,Apud Hier.º; Ego mittam vobis ferpen- cymus l.2 .
cap.is.
pillo,ium Magi praftigiatores cum ſenioribus eductum , ses regulos,quibus non eſt incantatio. Hoceft quine c8.0.17.
veluti applicatione quadam ,in ades amici alicuius ar queuntincantari, poffuntergo cæteri,quamquam
Etiffimèille iunctideducunt,vbi vetulæ puerum qaeru . ne quid diſſimulem ,ſenſus poteft effe,adeò letha
la voce lamentantur, et plebs, que interea cogitur e les fore ſerpentes,vt nequcant eorú morſus fana
conuenit,paulatim puericapillos preſcindir ; oblato in ri: quàm explicationem cófirmant LXX.dum ver
fingula capita anfere uno cocto. Altera die Magus iu tunt, fe: pentes mortiferos:quibus non eft incantario :
niores ad venandas ferasmittit , alios vi feſtum oppor . mordibusvos infanabiliter Melior ergo ad proban
runī apparent ablegar,puellis vi bonü vinü excoquant dum eſt ille locus Dauidis : vt intelligamus ,ma
imperal, Senioribus muſica vt inſtrumēta componani, gos vi pacti hæc poſle in ſerpentes : non dubito
& ex ea hora eadem pulfare incspiūr,atque ab eo tem idem poffe in cæteras belluas : vnde Silius;
pore, quieas in res à Mago emiſſi ſunt , libere furari Harcelo non pauidus fatasmulcere leanas.
poffunt,quidquid exira cuiufuis domü repererint.Inui . D Erenim in crocodilos id ſolere piſcatores,docet 3
tant populos, vicinos,vt variis armis instructi ad fe Villamótius,Itinerari lib.3.C.12 .Veriſimile tamen
tum conueniant. Puer festitempore coronatus , altera fatcor,quod cenſuit D.Aug.fjob fraudem ,qua pri Flib .11.de
manutelo instructa,altera vipera viua dependente,po miparentes à ſerpente decepti, Deum frequétiùs litc. ca.28.
fitam in loco quodam ornatiſſimofedem occupat ,unde permittere ſerpentum , quàm aliarum ferarum in
facilè colligitur damonis efſe antes ,cùm à vipera non cantationes , & maiorem illorum effe cum dæmo.
mordealur. Corpori etia pueri plures alia vipera mor nibus familiaritatem ;non natura , ſed diuina per
tua alligatæ ſunt. Qua venatione apprehendit iuuentus, millione quadā, Sanè Grillád.q.8.in fin.Etego alà
cum cočtis og afſmanferibus repofita funıad vnú pueri ( ait ) vidi Romequendam Magum excellentiffimum ,
:

larus : alterű claudit bona vini quanistas.Pofteaquam Gracum ,tempore HadrianiVantequam perueniret
miliresad fostum vocati militari quodam ordine de ad vrbem ipfe Pontifex :quod folis verbis comprefferat
leftu, ingreffi funt, ó viperam adorarunt,ad puerum E vires.cuiufdam ferociffimisauri,exiftenrisin armēto in
acceduni,vinum ille proximum ebibuni,ca preparatas loco flueftri:quem fic affixum ,ut ita dixerim ,& humi
pueroque adhærentes epulas fumunt:tum ad adorādam biarī apprehenditper cornua, & chordula quadá fari.
rursus viperam regrediuntur,eundemg cibum do po debili,arte samemagica fabricata laurã up/um ligarū
rum repetunt,toróſquetresdies bac ratione abfumunt , quo voluit adduxit media nocte , circiter quatuor au
guibus euolutis viperam necant.Exin famina (qua toto guingue milliaribus:qua vifa fuerunt perducentos o
feſts rēpore clauja damiharebanı(egrediñtur claman . vlera viros. ] Sed errat Grillandus , cùm putat hæc
res:Victoria . In celebritarebæiuſmodi freqnēter damon omnia ipſa verborum potentia effici potuifle , v!
apparet:ad combibendum ,comeſſandum , fejtófquedoes ille Magus aſſerebat, quod libr.primo, refutatum .
larè bilariterg agēdos exhortáns.)Sed & Pet.Chieza Quod in Circengbus ſoliti incantione luis equi:
ſcribit omnes Andinorúmontjú vaftos ſerpentes velocitatem ,aduerfariorum verò tarditarem ,mo
omnem ferociā,vímque noxialem poſuiſſe verulæ rámque adferre,docent Arnobius,lib.primo, Hier.
cuiuſuá carminibus olim exarmatos: nunc etiá af. in viia .Hilarionis .Caffiodorus libr.tertio epiſtol.si.
pectu tátùm terrere cætera innocuos elſe.Rursùs Quærat aliquis an vt ammos, fic & colores fe .
rarum
 82 DISQUISITIONVM MAGICARVM

rarum dæmones verè queanr immutare?nihil du. A factiong nakci non poſle probabilius , & non niti
birem , quia porupt aquas , quibus id naturaliter & prolifico parentum femine , vel à parente , vel
perficitur. Ariſtoteles,lib.3.de Histor.animal.ca.12. à dæmone incubo matriinfulo , prout poftea di
teltiseſt his verbis ; Sunt aqua muliis in locis, quas cetur. Pollec eciam dæmon saliasiam produda
cum oues biberint,moxg inierini,nigrosgenerātagros: muliebri vtero includere , & callidè inde educta ,
ve in terra Aſſyrit.de,agri Chalcids Thracia facut am occultâ quapiam clanculariji mcatus viâ ipfi.co
nis ,quem ob primiam frigoditatem Pſychrum vocant : gnitâ , in locis remotis vbi bara videantur foue
ef in Antandria duo ſuntfluuý,quorum alter cando re, alere, & reſpirare facere ; vopote inter faxa, in
rem ,alier nigritiem pecoribus facir. Scamander criam quibusnon rarò imperfecta nafcirconſueuerunt,
amnis flanas reddere onescreditur , quamobrem Xan muſcæ , ipures, & fimilia . Hoc omnino credide
thum pro Scamādro vocatum ab Homero auiumant: ] rim consigillo in caojbus illis , quorum mentio fit
Varro quoque apud Solinú tradidit, in litore ma à Guilhelmo Neubrigenli his verbis ; Dum in
ris cubri eſte fontem , quem fi oues biberint ,mu quadam lapidicma petra ingens.ferramentis findere-,
tent vellerum qualitate & antè cãdidas,poft hau iur , apparkere duo canes capacem fui in eâdem perra,
ſtú furuo nigrelcere colore. Plura memorát aqua capacitatem replentesabſque omni fpiraculo ( inrell.
rum miracula, quæ fi rcaple contigerant, pollent B perceptibili ) videbanturautem efjëcx co canum ge
circa animantia peraquas hæc omnia Magi. per , nere » quos deporarios vocant, ſed vultu rruces , odore
gam addere nonnulla.P.Nazo,lıb ,1s.Metamorph , graues ; pilorum expertes . Et vnus quidem eorum en
.... Medio ina corniger Ammon , dicitur, citò defecit. Alierum vcrò ftupenda , vtaiuni,
Unda die gelida eft, orráqueobitíquecalefcit. edacitaris Henricus Vuinionienſes Epiſcopus diebus
Admotis Athamantis aquis accendere lignum , plurimis in delsciishabuir.]lıb ...Hiftor.Anglor.cap .
Narratur,minimos cùm luna recefferit orbes. 28. & fubdit , in alio lapide inuentun bufonem ,
Flumen bab nt Cicones, quod potum faxeareddit
cathenulam auream circum collum habentem .
vifcera, quod lactis inducitmarmora rebus, Cenico huic catenulam à dæmone additanı , nam
Craris & hinc Sybaris vestris conterminus oris , ipſe bufo ibidem nafci potuit , vt in carbonariis
fodinis Leodicenfibus & lices ingentes nentium
Electro fimiles faciunt auróque capillos
Quodo magis mirū.Suni,quinon corpora tantùm , quam seperti , intra quos' viui bufones conditi,
Verim animos etiam valeant moutare liquores . vt in natiuitatis fuæ cunis , latebant.
Cui non audita eſt obfcæna Salmacis unda? Poſſunt etiam dæmones producere quædam in . B
Æthiopéſque lacus:quos fi quis faucibus haufit, ſolita monſtra : quale illud in Bralilia , altum pal
Aur furis,amepatitur mirum granitale foporem . C mos ſeprendecim ,tectum corio lacertæ ,mammis
Clitorio quicumque fitim de fonte lenarit, prætumidis,brachiis leonum ,oculis rigentibus, &
Vina fugir,gaudérquemeris abstemius vndis. Aammeis , ſcintillancibus , fimili lingua , d qualia ' d Anan.li.
Huic finit effe &tu difpur Lyncestius amnis; fortè monftra, quç in Saxoniæ filuis, ſemihumana 4. de Nat
Quem quicumque parum moderato guiture traxit, facic , capta anno 1240. Nifi fortaſlis illa fine ex dæmon .
Lycoften
nefario hominú ac ferarum coitu nata: quæ mon- de Prodig
Haui aliteriitubat , quàm fi meravina bibiffet.
De admirandis Siciliæ aquis multa Thomas ſtrorum plurimorú origo indubitata.Sic enim pe
Fazellus.1.decad.libr.i.cap.s.quod eft demirabili pericolim bello Marfico Alcippe elephantum ;fic f Alex.ab
bus Siciliæ . Alc.lib.s.
anno 1278.apud Heluetios alia leonem g;ſic anno
g Stumpb
poſtea 1471. quædã Papiæ catrú, Brixiæ cané alia: Chro.He
QV ÆSTIO IIII.
fic 1331.mulier Auguſtæ Vindelicorī , eodem par- uet.
tu ,enixa primò capur humanum mébranis inuo
An poſfint aliqua mixia ,maximè fenfibilia
lutum ,mox ferpétem bipedem ,tertiò porcum in
producere ſeu gignere arte ſua?
tegrum h :& quæ varia huiuſmodi legunturapud h Lycokh.
A It propofitio prima, Animalia imperfecta,mu recent'ores . Illud ſuperar admirationé reliquo- fuprà.
ç
ſcas, vermes,ranas, to buiuſmodi infecta , & alia D'rum ,quod Caftanneda retulit,in Annal.Lufianie; i Cardan .
qua ex putrefaclionenafcuntur , poffunt producere ce mulierem ob quoddam crinien in inſulam defer li.16.de va
leriter : non creando , fed altina paſſiuis applicando. tam nauideportatā ; cùm ibiexpofita fuiflet; eam rie. Lem
a D. Ag.li. Hæc D.Auguſt. quem ſchola Thcologica ſequi limiorum , quibus frequens locus, agmen circum- niū libr.1.
3.deTir.in cur ·, Solent autem hæc producere magi, ex pa ſtetiſſe fremebundú, fuperueniſſe vnum grandio- de occult
nat mirac.
c.7.D.Bo- cto , per dæmonem actiua pallivis applicantem , rem , cui reliqui loco ceſſerint ; ab hoc mulierem
cap.8.
pau. & alij nam ipli magi plerumque neſciunt, quo ifta pa blandèmanu captam in antrum ingés abductam ,
in 2.dift.7 .
Alexan.de do gignantur, & cauſas ignoranr, vt quando dia cique cùm ipſum ,cum ceteros copiam pomorum ,
Hales 2.p. bolus dac ſagisminutum puluiſculum , cuius in nucum , radicúmque variarú appoſuiſſc , & nutu ,
quæ.41.D. aërem iactu diuerlæ (pecies locuſtarum ,brucho . vt vefceretur,invitaſſe : tandem à fera coactam ad
Th...pa.g . rum ,murium , erucarum , & fimilium animalcu ſtuprum :facinus hocmultis diebus continuatum ,
114.art.4. lorum yariæ peſtes, ſtarim naſcuntur, iubet in adeò ve duos ex fera liberos ſuſceperit , ita miſe
terdum primain quæ obuia plantam ex agro illo , ram ( quanto mors optabilior ! )vi& itaſſe per an
quem vaſtari volunt, cucllere: aut gramen per nosaliquot:donec Deusmiſerius nauim cò Lufi
dendæ arbori illidere , & alias tales nænias adhi E
tanam deruliffet:cúmquemilites in terram aqua
bvide Nic. bere , quæ vim nullam habent naturalem 6. Sic tum ex proximo ad antrum fonte exſcendiflent,
dæmono- poſſent Magi etiam producere quoſdam anſeres abefferque forte fortuna fimius;feminam ad inui
latr,ca.21. imperfectiores , qui ſoliti gigni ex deciduis fru ſos diu mortales accurriffe , & accidentem ad pe
Etibus arborum in mari putrefcentibus , vel lanè des ſupplicaſſe, vri ſe facinore & calamitoliflima
c Card.lib . ex lignis nauigiorum putridorum ,vt norunt con feruitute irent ereptum :adſentientibúſque, & ca
7.de rer.va tingere Scoti, & Hebridum incolæ , quibus vo ſum miſerantibus illis , eam cùm ipſis nauim ad
rier.Lobe cantur,Klakis & Bernicles : Sed an perfecta quæ (cendiſle ; ſed ecce tibi fimium fuperuenientem ,
lius in fin .
lib.de hitt. vocantur ) animalia ? probabiliusmihi eſt, a &tiua inconditis geſtibus & fremitibus coniugem non
herbar. paſſiuisapplicando non poſſe,quia hacex purre coniugein reuocantem ,vt vidit vela ventis data ,

concito
 LIBRI II. Q. XIIII. 83

concito curlu de liberis vnum marri oſtentat;mi- | A rum fic ſuppoſuit : vt á vacca tundi videretur.
natur : pi redeat, in mare præcipitaturum : nec ſe Hinc nata opinio : & puer perſuaſus le vaccæ fi
gniter fecit , quod minatus tum recurrit ad an lium , marris putatæ propenliones haulit imagi
trum , & eâdem velocitate ad litus rediens, oſten nando. Nam vt verus homo, ex ſeminis vaccini
cat alterum ,minatur, & demergit : ſubſequitur & mareria , naſcatur, & organica illa diſpofitio per
ipfe furens, támque diu nauim natatu inlequitur, fecta humani corporis,in vaccæ vtero , & vaccinæ
donec vndæ natantem vicere.Rem torâ Lulitaniâ animæ calore ac virture , perficiatur:id philoſo
teſte notiliinam , & à rege mulierem Vliſſiponæ phosomnesmecum arbitror, inter durata , com
addictam ignibus, quorumdam precibus vità im putaturos. Illud verò Manilij ,monſtrorum pro .
petratâ lethum cum clauſtro perpetuo cómutaſſe. ductionem aftrorum in Auxibus & fato Scoïcoal
Miraris Lector ? en tibi Saxo Grammaticus , cum cribentis , ſectæ eſt deliramentum .
duobus Magnis,Vpralengbus Epiſcopis : narrant
Permiſcet fæpe ferarum
Gotthicos reges ex Vrlo & Virgine nobili origi
Corpora cum membros hominum : non feminis ille
nem ducere : & loannes de Barros Peguſianos &
D Partus erit,qaid enim nobis commune ferung
Şianitas Indiæ gentes, à cane , qui cum muliere
2 Videre corpusmiſcuerat 2. Verùm his ego non ſum cre- B Quiſve in porrenti,noxam peccariradulter?
Torque Astra nouaxt formas, columque interferit ora.
mandam dulus : qui certus ſum , ex hominc & ferâ verum
Horci AO- hominem naſcinó poffe,quia ferinum lemen per Cæterùm And.Cæſalpini Paradoxum :lineſe
ridiDial... fectionis illius eſt expers, quæ ad tam nobilis ani mine,bruta perfecta cquos,boues,elephantos,im
mæ domicilium requiritur , quare fi quid ex tali mò & hominem quoad corpus, ex Solis calore &
mixtione naſcatur,inonſtrum id fuerit,non homo. putredine ſola naſci poſle : quod mulcis probare
Sequitur enim deterioris ſeminis conditionem ta conatur,libr.s.Peripaietic. Quaft.q.1.vnde fequere
lis fætus:quare vt ſummùm hominis aliquam fpe cur arte Magica hæc omnia produci poſle applica
ciem præbebit .Nec enim crediderim ,cenſendum tione agentium ad patibilia :mihi nondum po ui
perfectum brutum eius ſpeciei cuius alteruter pa in mentem producere , vt id verum elle,vel fufpi
ienrum : ( v.g.ex Lufitana nati, nec limij,nec ho cer. Qui non ignorem , præparationem materiæ
mines erant ) led monſtrum quoddam mixcæ {pe ad formas animantium , quæ perfecta nuncupa
ciei & imperfectæ , vt mulus cx equo & alino , tur, dependere à virtute ſeminaria, & formatrice :
thuës ex hyænâ & lupo : quare nec arbitror li quæ ad perfecti animal's conformationem opus
commiſceatur libi ſimili ,vel alteri bruto perfe- Chabet, non tamen primarum qualitatum inixiura
&tæ (peciei,brutum vllum geniturum . Confirmat & temperamento, quod à cælorum influxu , & lo
hanc fententiam cordati Hiſtorici Petri Chieza liscalore recipit :ſed præterea perfe& i: animantis
narratio , qua tradit rupices illosAndinos ſolitos cooperationen exigit , vt cordati omnes Theo .
ingentibus fimiis le commiſcere : & natos inde logi & philoſophifatentur , quos c tant Conim
fætus caput humanum & pudenda habere , cætcra bricenles noſtri , eruditè hoc commentum refel
Gimiis ſimiles eſſe : feros iuxtà ac fædos , quivon lentes, in 2. decælo cap . 3.9.6.art.3.6 4.quos ( cu
loquantur,ſed terribiliter vlulent:& ab ipfis quo riosè lector ) ſuadco tibi legendos. Illud etiam
que Indis,pro moſtris haberi.Denique in prouin conlidera , hominem quoad corpu : ſic gigni , vel
cia Aulagamulierem Indam ex canc triamonſtra Gibi in his verbis contradicere, velhoc tantùm di
peperille,hæc ille,1.part.Hiftor. Peruana.capit.gs. cere; fic monſtrum gignipoſle :imò nec monſtrum
Præterea in nonnullis exemplis citatis , imagina quidem : quia inanimatum , quæro enim quà illa
trix vix & corruptio feminis , & fuperfluorum in humani corporismaſſa animaanimabitur ? huma
vrero humorum copia , luam Gibi lingula partem naiac hoc eſt delirium Paracelli ,hæreticum , ve
poffunt vindicare. Fieri poteft præterea , vemu aliàs oſtendi : ferina ? ſed ferarum anima non po
lieres harum aliquæ de ſtrigum numero fuerint, D telt humanum corpus informare, quia longè aliàs
& dæmon jocubus calidum horum animalium fe requirit diſpoſitiones , longè diffimiliores, quàm
men illis infuderit.cur qui poteſt humano ſic abu animabonis & canis , conſtat tumen corpus cani
ti , non poffit & ferino : Sanè in illis exemplis, de num à bouis anima informari non poffe,quale er
Indorum populis & Gotthorum regibus putarim go hoc monſtrum , aut quid futurum ?
boc dicendum : quod dæmon in ferarum talium Certum eſtmonſtra naſci aliquando diuina vl.
effigie fæminas compreſſerit,quod eum poſſe do tione. Docer Dockumenſium Frilorum pæna ,
cebit ſequens quæftio . Veriflimam narrationem ob corum Epiſcopum S. Bonifacium cum ſociis
his adiungo . In hoc ipſo Belgio fuit nefarius qui cæſum . Nam borum ſanctorum indignam mortem
dam : qui vaccæ leçominiſcuit. Poft viſa bos præ ( ait Kempenſis ) in filios filiorum Deus vindicauit:
gnans, & poft aliquot menſes edere malculum vt paffim ex eorum familiis ( quorum maiorestan ne
fætum , non vitulum ,ſed puerum : adfuêre non E farium ſcelus perpetraruni ) in hunc dicm videantur
vnus ,déquematris vaccæ cadentem vtero adſpe in occipite babere,groffos crines ſubalbicoloris,in mo
xerunt, leuatúmque de terra nutrici tradiderunt, dum cauda cuiufdam bruti animalis , vt iufte dixeris ,
adoleuit puer , baptizatus, & inftitutus Chriſtia Sentit adhuc proles,quid commiſere parentes.
næ vitæ præceptis,perati ſe addixit : & ,pro patre, Ita Cornel.Kempius Dokumenfis, libr.z.de Orig,
ſeriò pænitentiæ vacat operibus: homo quidem Frifior.cap. 21. Imitemur Samſonem , & caudam
perfectus , ſed qui ſenciat in aniino propenſiones caudæ concctamus, ſcribic Polyd .Virgilius,Hiſt.
vaccinas , paſcendi prata , & herbas ruminandi. Anglor. libr.13 .in hanc ſententiam : eo quod rex
Qui de hoc fentiendum ? nónne hominem effe? Henricus II. oftenderer fefe infenſum B. Tho
planè crediderim : ſed ex vacca matre natum ab mæ Cancuar. ſanctum virum , iam fic vulgò negli
nuo, quid ergo? Diabolus peccati illius gnarus,& gi cæpiſe ,contemni , s odio baberi : vt cum veniffer
impulſor ,mox vaccam prægnantem fecit videri: aliquando Strodum : qui vicus fituseft ad ripam Me
cùm voluit,alicunde infanté ſurreprum attulit, & ducia fluminis, quod fiumer Roceftram alluit: eius
vaccæ parturienti , qux vento grauida erat, puc loci incola cupidi bonum patrem ira dispećłum ign..
minia
 DISQ VISITIONVM MAGICARVM
84
minia aliqua afficiendi : non dubitarint amputare A in damonis incubi proles nafc . ] Maior elt ditta
caudam equi,quem ille equitaret ,feipfos perpetuopro cultas huius axiom . quæ tamen collitur quando
bro obligan tes . Nam postea nutu Dei ita accidit, ut benè & dilucidè tota res explicatur. Sciendum
omnes ex eo hominum genere,qui id facinus feciffent , ergo quod poteft ( præter ea quæ diximus ) dia
nati ſint instar brutorum animalium caudati. Sed ca bolus ſemen aliunde acceptum ( v.g. in ea , quæ
infamia nota iampridem , cum gente illa corum homi ſomniantı viro contingit , illuſione ) deferre , &
num qui peccarunt,deleta eft.] Sic Polydorus:cuius qua eſtagilitate & naturalium rerum peritiâ, ca
vltima clauſula , an in gratiam adficta , an ex ve lorem prolificum in femine quantumuis ille lub
ro ?nouit Deus , conuicium certè in gentem to tilis & aëreus fic ac facilè d Mipabilis , conferuare,
tam manauit , & durat inter homines proteruos; & illud denique quo momento mulier ad conci
A
a Pet.Mar. qui, linguæ petulantioris,nihilhabent penfivera piendum optimè diſpolita , quod eum non later,
Vvierus , an falſa effutiant. Si quid talis dedecoris perma cum illud matrici lic infundere , vei naturalı vi
Chytreus, neret, Guilhelmus TookerusReginæ ſuæ , etiam attrahendam exhibere , & muliebri leminicom
Lerchem . huius appendicis demendæ virtutem mirificam miſcere , hanc concl. tenuere audiores poftea ci
tandi.
nus,Fich. tribuiffet.Citrà iocum :apud Thom.Cantipraten
Godelma. ſem reperio;lib.2.de Apibus:Nobili cuidam vena B Axioma. 111. Attamen demones nequeunt , 21
& alij. tionis gratiâ feſtos dies prophananti,ex vxore na ſua, ú ex propria fubftantia ,more animantium , ge
b Additio . tam prolem canino rictu , & auribus braccorum nerare. ]
ad c.i.fo. Probatur , quia nec dæmones inter ſe vllam
ri Roman. ( ve vocant ) morc flaccis ac dependulis.
c Videre habent indiuidui vel fpeciei multiplicationem ,
hos cita QV ÆSTIO X V. nec dæmones corpus aëreum , vci vllum habent
tos apud omnino ( vt contra PlatonicosM.Anton . Natta ,
Six . Sené. libro 7. de Deo , fol. 75. docuit , Franciſc . quoque с
ſem . lib.s. An fint vmquam damones incubi & fuccube,& ar f vide Ti
Bib . (ac.an ex tali congreſſu proles nafci queat ? Georg . & Caietanus, & tenendum eſt ) quare nec Tap.I.con
nora.77 . & in proprio ſuo corpore commiſceri poffunt vt nub.1s.ar.
Pamelium oprimèdocet Perer.d.libr.8.dispeni.2. ) nec vllum nu.12.Na
Xioina 1. fic , Solent malefici a Lamia cum
in Error.
demonibus, illi quidens fuccubis : be vero in ſemen ; nedum prolificum , quantumuis renue, clátom de
Tertullia v: getati
ni Anno.r. cubis : actum Venerium exercere . Perperàm hoc habent( qui fuit error Marci Ephelij, loſephi, & 02 Porénia
qaib
de ' ad negarunt complures hæretici a ; inter quos pars
Pletho fortallis Athenagoræ , Tertullian. & vetuftiorum Theoren .
nem li.de iſta negatiua communior videtur ; ex Catholicis illorum Patrum . ) quomodo proprium ſemen ha- 13. Valle
fiu de Sa
mirabilib° etiam nonnulli : fed pauci admodùm , ex Belgis bere poſſint ; cùm ſemen lit tubſtantiæ corporeæ
C
& longæ- Philippus Broideus b , ex italis Cardanus, Pon viuentis pars , & reſiduum cibi optimèconcoéti, ca.3. Spa
uis. Pere- zinibius , & Bapt.à Portâ , led horum auctoritas ex meliorum ſcriptorum ſententiâ : f demones nolain . in
Gen. dil.i. non inagna , li cum contrarium afferentibus eam verò funt ſubſtantiæ incorporeæ , & ideò de fuo Problein.
non poflunt corporeum femen præſtare: ſunt e- g Chrysol.
d Gencl.6 . componas.
art, 2 . Placuit enim affirmatio axiomatis adeò multis, tiam expertes animæ , vegetantis autem animæ in Genet:
e Aug. lib. vt verendum fit ne pertinaciæ & andaciæ hit ab functio eit naturali calore cibum acceptum con- Caflia.col.
is.de ciui. iis diſcedere . Communis namque hæc eft fenten coquere. Idcò certiſſimum eſt hoc axioma, quod lac.8.c.21.
Dei ca.23. Phila.adu.
Ind.libr.8 . tia Patrum , Theologorum , & Philofophorum auctores præcedentis axiomatis admittunt : & hærel.Pla
Orig. Ale. doctiorum , & omnium ferè fæculorum atque na hanc dumtaxat conclufionem afferere voluerunt; to in Sym
de Hal. 1 . tionum experientiâ comprobata. Vtcæteros ta non verò,præcedentem ſecundam ncgarunt ; fcri- pol.& for
par
Thot.q 68 .
. Bo- ceam voluêre Plato,in Craiglo,Philo loſephus, & ptores quidam magninominis, vt D.Chryfoft. & iè Scalig.
nau . Scot. vetus Synagoga D. Cyprian . D.IuſtinusMart. alij 8 ; quorum íententiam retuli & explicuiolim , exercitat.
75.
DurGabr. Clemens Alexand. Tertullian . & alij , qui vetu Comment.in Seneca Herc. Furent.v.447.
h lacquet.
in 2.0i 4.8. tiores patres , in eo quod voluerunt dæmones Quæ aduerlarij obiiciunt exempla , illuſarum lib .Hagelli
rif. devni- poſle cum mulieribus rem habere , oprimè ſenie. D'aliquando,muliercularum ; eanosnon refellimus hær.Mar
uer.pa.vlt. runt, in eo verò à recentioribus iure reprehen net reiicimus , praſertim conteſtata illamira apud tin. Arles
C.23.Abu- duntur , quod de huiufi emodi concubitu Moſis laqueriuin & Martinum Arelatenf.h ſed conten- fi,nuin ..
leo.in c.6 . etiam verbad , de bliis Dei & fiabus Caini ac dimus ineptè illos hinc inferre ; aliquando de- i D. Tho.
Gene.q.6 luduntur : numquam ergo id verè contingit , ex Haléf,Bo
& c.7.Exo. ceperút. Solidior ergo adhuc probatio huius len
nau , Scot
9.12.Avct. tentiæ defumitur à D.Hier.in cap.6.ad Ephef. & particulari affirinatiua inferút vniuerſalem ctiam Gab Aba
affirmatiuam , in materiâ non neceffariâ , quod lenſ.Guill.
mallei ma D. Auguſt . quem cómunis fchola Theologorum
Remig. & cum D.Ifidoro fequitur e : & pro eâdem pugnat ineptum eſt, ſup. citati,
alij 1. C. Bulka Innocentij 8. Pontif.contra maleficos Dicimus ergo . Ex concubitu incabi cum muliere necnoR
cha.l'alud.
cómuniter Probantur hæc ratione & fimul explicantur . aliquando prolem nafcipoſſe : & tum prelis verumpa- Viet.Med.
& ex me- Dæmones ( quod poftea docebo ) pofTunt defun trem non före demonem ,fed illum hominem cuius ſe- Moli. Alf
dicis Sim Ctorum corpora afſu inerc , vel de nouo fibiex aë mine damon abuſus fuerit. Negarunt hoc Plutar- à Calt.sil
phorianus
lib.2.prax . re & aliis elementis ad carnis fimilitudinem pai chus, in Nnma , Paracelſus hæreticus , Vlric.Mo- ueſt.Spinæ
c.7.Cæfal- pabilia effingere ac formare , poſſunt illa pro li litor,de Pythonicis mulier.cap.vlt.& Nicol.Remig. 6.Mende
pinus , de biro mouere & calefacere , fi ergo poſſunt, quem Elib.1.demonolat.cap.6.ſed argumentis fulti leuicu- za in quod
dçmon.in
ueſtigat.c. natura non habent fexum artificiosè exhibere , & lis:non negat,dubitat dumtaxat Bened . Peter.no- lib. 9.6.ex
16.Códro . viris fpecie fæminca,feminis fpecie virorum abu ſter,libr.8.in Geneſ.difp.3.Sed hoc olim affirmarunt 1. C.Grill
Biosf.Mar .
chus lib.3. ti, & has ſubiicere , & illis fe fubfternere, poffunt Ægyptij teſte Plutarcho, & affirmárcommuniter de Arles.
de morb . eriam aliundè acceprum verum ſemen adferre , & Scholaftici, qui omnes etiam optimi Philoſophi Franc.Va
vencfic
10. . c.
Vale- naturalem eius emiffionem imitari. Potlunt ergo fuêre !.Probatur manifeſtâ ratione ex iis, quæ di- | leſc.medi
fiusde fa- illa omnia facere , quæ axioma iftud primuin lup Cta fuêre pro explicatione.2 .Axio.Accedút pluri- qua .Mal
cra philof. ponit : quod càm poffint, & eos facere doceat ex . ma exépla ab illis & aliis narrata ;quæ ſivera lunt, lei, & Ni
princ.& c. perientia ,non eſt curdubitetus. haud dubiè iuxta has cóclaſiones explicanda ſunt. der .
Axio . II. Porelt etiam ex huiufmodi concubi Veruſtas obrrudit fuos femideos,Hercules , Sar
B
pedones ,
 LIB . II. Q. X V. 85

Virg. Clë, pedones , Encas Seruios Tullosa , Anglia ,Mech- Ā cain quid fierifoleat , quain quid fieri poisir. Vi-"
Alex. Are numb: Pannonia , Hunnos ex Arlunis ftrigibus de ad confirmationein quoq . argumenti , patet lo
nob.li.s. Gothicis & Faunisnacos .Chicza6.27.0.2.biſt :Pe- ; lutio ; yoluptatis ſenlum quando abeft, ibille :vel
contra gét ru . Scribit in Hiſpaniola ſolitum Corcoron dçmo quia Deus id prohibet prouidè , vel quia dæmon
ipfum nem mifceri mulieribus & ex eo natos bicornes vult eum non adelle: vt fic maior fit peccati fa
Plat. iuxta dicas atque malicia , adelle autem potcithîc len
Orige.1.6. nalci.Cliucnſium quoq. ducum ftemma huc relu
cont.Cell. lic Helinandus lib.4. apud Belluacenſemd : Xa ſus : fi Deus non prohibeat , & dæmon velit , cum
b Vinc. cam ſuum lapones talem elle volunt : nec deſunt à ſuccuba percipi : profectò quæ ad delectatio
Belluac. I.
quiLutherum in hanc claſſem retulerint e.Et ante nem in hac (purcitia neceffaria , hæc omnia dæ
21.ſpec.
hist. Poly . ſexennium , in primario Brabantiæ oppido , punila monem incubum adhibuifle non rarò , conſtat
Virg . & fuitmulier, quod ex dæmonepeperiſler:& noſtris exemplis illis , quæ narrant plurima, Spreugerus ,
alii. cemporibus id contigille , etiam Lud . Moliua, ex Binsfeldius, & Ananias, & potiſsimum yno Sardicé.
c lornád.
nultræ Societatis Theologis, prodidit, & coinplu lis lagæ, & Virginis Hiſpanæ nobilis deceptæ ,quæ
de rebus
Gotth. & res alü gentium diuerſarum ſcriptores allatis exé inuenias apud Torquemadam Dialo.3. & Grilland .
Luitpran- plis confirmarunt f B 9.7.n.8 .6.9. idem ex plurimum confefsione alle
das. Videre nunc quàm leuia fint argumenta,quibus rit Alfonſ,à Caſtro lib.1.de iufta heret punir.c.16 .
did ope.l. hanc alii ſententiam impugnant , maximè Nicol, 4. Deniqueaddunt:haud effe credendum :Do
3.0.17. minum Dcum concurrere ad huiuſmodiactum , aut
é Fontan. Remig.quorum primum arg.eſt,Dæmon & homo
in hift.la- ſpecie differunc.ergo ex hac copula ſequi nequit animam tali corpori ex huiuſmodi coicu nato in
cra de fta- proles . Reſp.conſequentiam eſſe nullam , tum quia fundere , & inchoato dæmonis opericoronidem
tu religió. ex equo & alina, & aliis fpecie diſcrepantibus ani addere. Reſp. dæmonem quo ad naturæ opera
fMol.i.p. tionem , hîc duntaxat effe inſtrumentum , & appli
9. 10.2. 1. malibus muli,thoes: leopardi,pantheræ & aliæ hy
auctor c- brides gignuntur: tum quia generatio hîc non tri care folummodò agens principale : quod eſt ve
tiam vitæ buitur dæmoniſed homini,cuius eft femen , ve re rum ſemen humanum , Deum itaque concurrere
2.2.6.He: aè D.Tho,quodlibet.6.a.8.ad 6. & ideò hîc ex ho . ad vltimam diſpoſitionem organici corporis , ao
Boet. li. 8. mine,hoc ex viro & femina,naſcitur homo. humano ſemine nati: accidentarium verò quid ef
hiſt. Scot. 2. argum.Dæmon eſt expers vitæ , & origomor le , & morale duntaxat, peccatum fage atque de
Fr.Picus.l. cis. ergo nequit efle auctor & origo actus vita- c monis malitiam .luuat Deus, vc auctor naturæ na
die preneo lis. Relp. Vim hanc vitalem , non ineſſe dæmoni, turam , peccato verò , cuius auctor non eſt , non
Bin.p.1.de (cd ipliſemini: ficut vis calcfaciendinon ineſt ſcy adminiculetur. Si quid huiuſmodivalerent argu
conkell. pho propinanti ,leu tubo fundenti , ſed ipli vino. menta . ſequeretur , neque ex fornicatione ,neque
malefic. videD. Thom . fup.ad 5.& Sprengerum 1.0 .Mallei exadulterio ,neque ex incæſtu, proles gigni poſſe.
concl.s . Reſpondent diuerſam eſſe rationem : quoniam in
Lau. Ana- 9.4.ad 2.
nias lib . 4 . 3. argum .Semen , quod dæmon infundit, ſagæ his ordo naturæ feruatur, non verò in illo dæmo
de nat.dç- farentur effe frigidum & nullam adferre volupta nis Hymenäo,Hec reſponſio friuola eſt. nam e
mop. tem , ſed horrorem potiùs: quare nec pocerit inde tiam in cafu noftro naturæ ordo , quo ad phyſica
generatio conſequi. argumentum hoc fuit Marci generationis præcipua principia , ſeruatur. natura
Epheſij, apud Plelum . Confirmat Remigius có enim duntaxat poltulat, vt ex viri prolifico ſemi
feſfionc lagarum , quæ fafſæ ſunt omnem ſenſum ne, aptè mixto ſemini muliebri , proles naſcatur.
voluptatis è tali copula abeſle , imò & iummum Vie.Molitor argumentatur , ſecundum Concilia
ſe dolorem percipere. Refp . cogit argumenti fu torem principium gignendi eſt cor :ergo dæmon
cilitas, quam vellem meplura in re inani & ſpurca D illo ſemine non poteft ad generationem vti.quia
refellenda, inſumere verba. Certum ergo videtur deelt virtus cordialis calorem , vt oportet , tempe
dæmonem , quando vultſub certi alicuius viri ſpe rans, . Reſp. liue à corde ſiue à cerebro vis gignen
cie deludere , & non vult fcire fe efle drmonem : di oriatur,(piritus genitalis ipſi ſemini eſt implan
tunc quam poreſt aptiſſimè imitari , quæcunque tatus in ipla feminis ab humano corpore deciſione.
in veri viri & mulieris.copula requiruntur : qua dæmon verò hunc fpiritum cum calore ſuo tantùm
re neceflariò tunc curat, vt ſi quidem vult gene conferuar .
rationem fequi , ( quod ratiffimè accidit. nec c Quid igitur,dicat aliquis,etiamne ex viro incu
nim iple fua vnquam cauſsâ generationem inten bo,& dæmone luccuba liberi naſci poterunt; hoc
dit , quitibifimile nequit gignere : ſed aliquando nec Ægypti ;olim concedebant , nec cgo credide
duntaxat, in gratiam ſuccubu id operantis, co rim fieri poſse . Longè. n. plura hîc requiruntur,
natur generationem ex alio ſemine ) adhibcat ne vt ad prolis generationem partúmque longè plu
ceſſaria ad generationem : quare & prolificum ra matres quam patres ſuppedicant, in conceptio
femen quærit , & inuentum conſeruat , & tanta ne par fortè vtriuſque conatus :poſt, omnia folius
celeritate perfect :ytvitalis fpiricus non cuapore ſuntmatris , requiritur tractus temporis , vt ſemen
tur ,
& quando acquale oportetinfundit: Quan- e in corpus organicum commutetur , & abſolutiſ
do vero non intendit generationem : tunc in fimailla humani corporis architectura perficiarur.
fandit aliquid feminis inftar , calidum tamen , ne requiritur etiam continua vegetantis animæ ope
fraus deprehendatur: ficque ctiam corpus aſſum ratio in fætu alendo ; & alia penè innumera natu
pouin temperat, ne contactu cimor , horror , aut ræ arcana : quæ omnia vtrum tam multa , tamdiu
aſpernatio adferatur. Sed quando cum illis rem dæmon in affumpto corpore queat præſtare, plu
habet, quæ dæmonem eſſe non ignorant : vc plu rimum dubito , & potiùs arbitrer non poffe : fi
primùm ſemen ficticium & frigidum exhiber , ex poſsit , etiam fuccuba poterit concipere. Interea
quo concedimus prolem naſci non poffe. Dein dum quis conuincat hæc illum omnia poſſe, cen
de conſtat , fæpè cum interrogare luccubas: num ſeo , quos legimus matre ſuccuba dæmone na
sp 2.mal- velint impregnari ? quæ li affentiantur , aſſumit tos , vel ſuppoſititios fuiſſe alterius feminz ve
lei q.6.c.verum (emen aliunde actu carnali deciſum , ve di cos partus , vel ab alio dæmone prolem ementi
ri & docet Sprengerus g . Quæritur autem , non tam , vt non rarò contingit ad priorem fuppofitiui
H partus
 DISQVİSİ TIONVM MAGICARVM

partus fraudem lubens retulerimi cum lo. Rey- A , fuifler , fundum aquæ petijllet,non ſupernataſfer.
nardo [ libro de peregrinat. generis hum . ſerm . de Sic Hebræi fingunt Ben -fyram .ex filia Ieremiæ
impugnar. kom . per diabol. ) quod de Pictacorum Prophetæ natum.Sed mentiuntur. Ieremias enim
Comitum ex Meluſina origine referunt fabuloſe virgo manlic.Simile refert Auerroes & de alia: AL
Francorum Hiſtorix,item de Andegauenſis fami Magnus de format. hominisc. 1. Minùs incredibile
21.13.hiſt. lix ſtemmate Polyd . Virgil.a & alterius cuiuſdam , eſt, quod fcribit D. Thomas e,poſſe fortaſſismu
Angl. ex Galfrido narrat Vincent.Bell.b & quod ex ore lierem , abſque miraculo & falua virginitate om- Tho.
b Hift.l. 3. ducum Bauariæ & Saxoniæ acceptum narrat Sa nimoda, concipere ; ſicut ( aic ) dicitur accidiffe cui quol.6. ar.
4.26 . 18:
¿ Not. in binus c ; nec admodum diſſimile, quod de nobili dam puella iam pubeſcenti, quam propter pudoris cu
Metamor. Bauaro'narrantalij ; ci', cùm defunctam vxorem ftodiam in letto ſuo parer habebat : qui cùm in fomnio
Ouid . ferret impatientiùs : quadam nocte foeminam re pollueretur , ſemen eius ad matricem filia deſcendit,
dijſlezséque fcſuſcitatam dixiſſe , & marito conui inde puella concepie: hoc fequitur , & à dæmone
xiſſe , & ex co liberos ſuſcepiſſe ; quódque futu idé præſtaripofle,cótédit Abulēſis có.in c. 19.Gé.
ruin prædixerat , tandem , conuiciis & blafphe Item quæri ſcio , an dæmones cum fagis non
miis non ſeabſtinente marito ,ſubitò muliebrive B nunquam exerceant prępofteram libidinem :ſcien
ſte penes illum detelicta , euanuiffe . Dæmon fic dum hoc latruncularoribus. Quidam , vt poſt
Nobili huic impofuit, & aliunde ſubtractos furto comp. Theolog . & Antonin . 1.p.fum.tit.deluxur .
liberos ſibiſuppoſuit . Ad pofterius genusfraudis Ponzinibius, de Lamijs num .64. & Benedic , qui
refero paruulos ; quos non ex incubis , ſed per hos non cirat lib.2.peccar. fum.c.8.hocomninò ne
fraudem , quaſi ex ſuccubis dæmonibus natosvul gant :neque id compertum confeſſione Sagarum
gò Cambiones vocant; & ferunt adeò effe lacte in Hiſpaniæ , Germaniæ ,Galliæ :fed de làmijs Italiæ
laturabiles, vt, etiam quatuornutricum rumis ex id quaſinotiſsimúm affirmac Siluefter Prieras de
hauſtis,macilenti perfeuerent. ponderoſiſſimita Strigomag . & Ananias l.4.de nat. damon.fol. 148.
men , & tandem poft aliquot annos euaneſcant. I & etiam , ab illis affirmati fatetur Ponzinibius ſu
tali , à continuo vagitu , Vagiones appellant; Ger pra.Nimirum nihiladed fordidum eſt, quod non
mani , vt indicent fuppofitiuos effe , nominant, Xolmoupòs iſte ſubeat. vc hominum animas certiore
Vvechſelbalgh vel Vvechſelkind de his vide exitio inuoluat , ideo offert cuique , quo illum ca
Spreng.2.p.mallei 9.2.0.7.Guilis.Parif.p.vlt, de vni- c pi poſle ſperat. Nec vllum ſcelus eſt, quod fxx iſta
werſo, CA.25. Anan .lib . 4.de nat.damon. Molitorem hominum auerſecur. Poſſunt itaque Iudices, e
de Pythonic.mulier.c.6 . Talem arbitror fuiffe pue tiam de hocinquirere.Nec ratio vlla eft, quæ con
rum ; quem per Galiciam & Aſturias Hiſpaniæ an trarium conuincat. Porro ſciatconfeffarius , tunc
teannos is.Mendicus quidam , ſumma cum de videti efle duplex crimen morrale ; vnum contra
fatigatione humerisbaiulabat:cùm ex noftris eum genus,alterum extra vas naturale : & ideo grauius
quidã in itinere repertum propè flumen , vt tran peccatum , quàm fi cum dæmone more humano,
ſuadaret,miſericordia motus,retrò ſe in iumentum ac naturali commiſcerentur .
fuftuliffet ;vix valida beſtia poruit eú in alterā ripā Vltimam in hac quæſtione dubitatio naſcitur,
exponere:Paulo poſt mendicus comprehenfus,fa Verum vimagica fieri queat,vtgigantesnafcantur,vel
tetur eum puerum , non puerum , fed diabolum , pigmei ? Quoad Gigantes Fran . Valeſiusd.c.daf
fuiſſe ; quifibi promisiſſet , omnesfe ad eleemofy. firinat id fieri pofleli dæmones feligant ſemen nő
nas ei conferendas pellccturum , quamdiu fic cir- qualecunque, fed plurimum ,craffißimum ,calidil
čúferretur habitu puerimorbofi,& falcijs inuoluti ſimum , fpiritibus affluens , & feri expers : Id ve
His conſentaneum eſt , poſledemones efficere, vi rò eis facile efle conquirere , deligendo homines
virgomente corpore permanens,non tamen fine ur calidos, robuſtos , & abundantes multo femine ,
rili ſemint , concipiat. probatur, quia poteſt virgini quibus fuccumbant : deinde & mulieres ſimilis
dormienti & ignaræ aliunde fumptum veruni & conditionis quibus incumbant : & vtrifque eo vi
frecundum ſemen , ſine congrellu carnali,hyine; ris, inquain , & fæminis, volupratem maiorem ſolito
ne alijſue clauſtris virgiuitatis incorrupris,infun afferendo tanto enim abundantius femen emittitur,
dere. Vtautem in partu virginitas conferuetur , Guanio ( ait ) cum maiori voluptate excernitur : pote-:
hocdæmcn rcquir.cùm enim ad hoc vera corpo ranı vero illi volupidiem augere , & titillando pluri
rum penetratio requiratur ; quæ virtuti diuina re. mum , ed imaginationi plurima ad rem facienria repre
ſeruatur; id , ſineſpecialimiraculo,fierinon poteſt. ſentando.plurima enim pars venercorum motuum ab
Propterca,cum Caluiniſtę negant hoc ieprum vir imaginatione fluit. Quo fit, vt religiofi viri, & Deo
ginalis in părtu Chriſti Domini clauum manfifles adio dediti,viimaginationem etiam compefcant, cins
præcipuã certè miraculi, & veræ virginitatis præ E modimotusnon perſentiſcant . Robuſti ergo e gran
d Formic . rogatiuain tollunt. Exempluin quoque de Bam des vi naſcerentur, ita poterant demones procurare. ]
bergenſi puella , quod récitat'd Niderius,cautè le Hæc ille doctus fimul Phyſicus & Philoſophus,de
c.io.l.s.
gendum elt , & de mentis tantùm virginitate ac eo quod fieri potuit præclarè; fed erroncè, quate
cipiendum . carnis enim integritatem amiferar per nùsGigantes illos S.S. putat ex dæmonibus incu
candem copulam , qua conceperat.Nec à viro mu bis & fuccubis ita procreatos ; quod iam à Theo
lier cognoſcipoteſt, ſine virginitatis iactura,neč logis improbatum docui. Nos inde lumamustan
impregnari,niſi cognoſcatur. Scio quid multifcri tum ,non repugnare hoc dæmonispotentiæ & in
ptores narrent devariis, quæ conceperint dunta duftriæ . Nam Gigantes fuiſſe impudentis proter
xat éx ſemine, quod in balneo , in quo illa lotæ , uię licnegare,cùm S.S.teſtetur Gen.c.6.& omnium
priùs fuerat effulum ;ſed non credo: & video id e Gentium Annales ſimiliamulta proferant.Diodor.
tiam negariab Andr. Laurentio lib . 8. hiftor. a . 1.5. & 9.Plutarc.in Sertorio Pbiloſtrat.in Heroic.Plin .
natom.q.11.quia neque virtus attractiua matricis, Solinus , Marian . Sootuse ulijmemini me non
cam à le longè queaevim exſerere , neque aqua fo nulla 'notaffe aduerfarijs in Seneca Tragedias : &
lertiam habet , quam dæmon ſpirituum euapora miror Goropio Becano placuifle, ram ardenter in
tionem prohibendi, & ſemen illud , fi fæcundum ea quæ de Antuerpienfi noftro Gigante narratur
decla
 LIBRI II. R. X V I. 87

Antuerpienfi noftro Gigante narrantur declama- A breuiſsimæ. Colligo vtrúmque ex loco Eze 27.
re. Dentis cius magnitudinem ferre non potuit. V.11.Pygmar in turrib.suis ſcio hoc aliter & aliter
quid illa tamen , ad maiores molares Siculorum verti,& verſiones poni à D.Hiero.ad eü locú:ſed
Ciclopum , quos vidit, appendit,penes ſe , inſignis nofter meritò Tecutus eſt Aquilam ita verten
hiſtoricus. Tho. Fazellus,habuit? Non iniucunda em . Symm ; Medos vertit , quod placuit Thco
lectio verború cius opinor futura ciuibus meis,vt doreto ,Chaldæus Paraphraſtres, Cappadocesi Ye
hoc antiquitatis patriæ cymelium libi ab homine rùm . ) eſt de vocis radice , & idco Theodotion ,
Campinienfi tam facilè extorqueri non patiantur. nó fatis certus , quid 793 fignificaret Hebræum
Prolixa planè res eſt, adſcribam & decerpam bre D'nda gamadimi retinui Diuus Hieron . gna- !
uiter.ad Erycé montem anno.1342.cadauer in an rus; 7 ſignificare cubitom brachii , feu menſu
tro inuentum portentolæ magnitudinis,cuius an ram cubitalem /nd.3.v . 16. vnde 701 cubitalis,ver

-
terior cranijpars aliquor Siciliéfiú modiorú capax tit Pygmeos , quorum hæc eft menfura ftaturæ :
erat:cuius etiá Bocacius fecerit mentionem libr.4 . Item D.Hier. ad vocem Græcam Aquilæ atten
de Geneal. Deorum c.68. Anno 1516.in Mazareno dens, Pygmeos non accepit , vt nomen proprium
agro cæmentarios effodilſe cadauer hominis cu- B ſed-ve appellatiuum , quia interpretatur bellatores
bitorum ſtaturæ circiter 20,caput habens dolijin promptifsimos , quafi deducatur and TŘS AUXIMS
ſtar , molares dentes ſingulos , vnciarú 5. pondus cuius vocis vna interpretatio eſt , pugna feu pu
æquafle,quos(ait )ſe vidiffe.Penes ſe alios elle non gilatus, altera menlura cubiti , quod lequitar Đ .
paucos,Melilliseffolorum gigantum dentes , qua Aug. libr.16, de ciper De c.9 .Hincorræ variæ inter:
ternarú vnciarum :habere quoque fc os humeri la pretationis. Quibus videbatui de Pygmæis alļis
tiſsimum & penè monſtruoſum alterius gigantis propriè dictis accipiendum , quidam comminily
Hyccaréſis. Duos ſibimolares alios,4.fingulos vn cuntur , cos fuifle bellicofifsimos , vifus acutie
ciarú ,datosà Simeone Pigliono,cadaueris 18. cu fimi, & ſagitrandiperitiſsimos , & ideo illis tur
bitorú propè Panormum ,anno 1547.Sequentian rium cuſtodiam permiffam , ſic Dionyſ. Car
no ibid.à Geor.Adorno cadauer aliud , cubitorum tuſian . Verùm id vnde probant? certe vix credé
20.Cepertú.latraſis an. 155o.inuétum cadauer cu dum , potuiſſe eos loricam iaculis fuis penetrare.
bitorú circiter 2 2.cuius caput 10.ferè circuitú pe Aliud itaque ſatis ingeniosè commentus Liranus,
dum metiebatur. Addit multa fimilia, quibus lin- c robur Tyrideſcribi, & munitionum eius, tale, vt
gulis recenſendis nó eft cur inhære..illud notat ce etiam à pumillis 'iſtis turres defendi potuerint
teris eriam oſsib . in cinere contactu tandé abeun contra hoftes potentiſsimos.Contortum id quoq;
cibus dentes noſtris liiniles, ſed maiores, integros, nec fatis beneuolum aut confentiens contextui,
B
effigiatos , ſubalbos, & carie carentes remanliſle: Reor omnino , cuſtodum ſeu robuftorum , ( vtver
quod etiam in dente illo Antuerpiéli olim viſeba cunt LXX . ) mentionem fieri ; ſed hos vocari
rur.Hetrufcorú gigantú vetus quodda ,An.Popo Pygmaos : non quod ftatura cales ,fed quia turres
nij Leti,epigrámameminit, Britannicorum Cam tam altæ ,vi viri eriam fortiſsimi & maxiiniin in.o
denus: aliorum alij. Ipſe D. Auguſtinus ſcribitle verſantibus vix cubitales apparerent.ſic vulgatam
vidifle in litore Vticenſi molarem dentem adcò cum LXX . verſione & cum Hebræo fonte conci
magnum ,vtmolaribuscentum communibus pof liaridebere,nuncquidem cenſeo; paratusſequido
ſet exæquari, libr. 15. de ciu.Dei c.9.Præterco quæ centem certiora .
Fran . Patricius Dial.3. de Hift. ex Hemone Ere De pumilionibus his ex Nonnoſo ifta Photius
mita de Emiphimis & Gyginis retulit , quia fa bibl . fol.3.ότι από τις φαρσάν πλέοντι,το Νοντίσω,
bulofa .
Ρεσιτάλ εσχάτίω τών νήσων κατωχηκότιτριέν δέτι
Reſtat de Pygmeis: poſſe demonem efficere cauſis συνέβη, θαύμα και ακεσαι. έγέτυχε γάρ τισι μορφών μεν
contrarys adhihiris ,ut ad iuſtam humani corporis ſta και ιδέαν έχουσιν ανθρωπίνην , βραχύτατους δε το μέ
turam homines non perueniant , non eft dubitandum . γεθG , η μέλαζι των χρόαν υπό δε τριχών εδασυμ
fic enim videmus artificio humano,népe potu vini μένους ολιά παντός του σώματG.ειποντο δε τους άνδρα
adufti & incluſione in ollis paruis,pulillos illos ca Cι καίγηναίκες σαραπλήζιαι , και παιδάρια επιβρα
tellos,delicias domicellarum parari : & lucri aui χύτερα ,των σαρ' αυτούς ανδρών. γυμνοί και σαν άπαν
di parentes , impiè certè , certismedicamentis ef
τες πλάι δέρμαλι τινί μικρώ τίύ αιδώ πέρακαλυπτο»,
ficiunt , vt filii pumiliones nafcantur. Omninò οι προβεβηκότες ομοίως άνδρες τι κι γυάικες.άγριον δε
tamen crediderim , hac in re minimam quoque δεν επεδάκνωτο 8δε ανήμερον.άλα και φωνάι άχον
corporis humani quantitatem , etſi ignotam , dari , μέν ανθρωπίνω, άγνωςομ δε παντάπαζι των διάλεκ
infra quam nequeat anima rationalis potentijs luis Τον τίς τί περιοίκοις άπαζι.
vri , & efficaciter corpus illud informare. Quare E
Icriptoribus etiam illis aſſentior , qui licet agnof QV ÆSTIO XVI.

cant cubitales ſeu trium ſpicamarum homullos,

Denocturnisfagarum conuentibus,c ^an verà ſit
quos Pygmaosvocant , gruum hoſtes , quos poſt earum translatio de loco ad locum ?
Ariſtotelem li.2. debift.animal.c.12.Philoſtrat . in
Hercule dormiente Plinius lib.7.c.2.Claudianus, lu Rima ſententia eſt, huiuſmodi equitationibus A
uenalis , Solinus, & alij deſcripſere :tamen meritò
arbitrantur , eos non effe veros homines, fed bru mi, & Diabolica illuſione intereſſe:hanc fentétiam
ta,velmonftra, & ad claffem Simiarum referédos. cum Luthero & Melanchtone multi ſectarii te a VVieru
Vide,fi lubet, Gellium lib.9.6.4.Cælium Rhodiginum nuerunt a : ſed & Catholici quidam , ex Hiſpanis , Codelmä
lib.4.lect.antiq.c.3.0 Cardanum lib.8.de rerum va integro libro quidam minorita Fr. Samuel & au- Agrippa .
rieta. Lud.Viuem in 0.8.lib.de ciuit.Dei & Bonifa ctor fortalitij fidei, eiuſdem ordinis , & Marti
cium Simonettam li,4.epiſt.c.10.Reperta anno 1600 . nus de Arles canoniſta, ex Italis Ponzinibus inte
in Peruuia Nanorum prouinciam inde fcribitur gro ferè libro,Bapt.à Portalıbro 2.fua Magic Na
litteris P.Ruizij,quashoc anno 1601.legi. turalis, & cuius tempore res nondum ſatis explo
Nec negari poteſt Pygmæos fuiſſe ; & ſtaturæ rata erat Alciatus libro 8. Parerg.c. 22, ex®Gallis
H 2 Duarenus
 88 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

Duarenus; Erodius, & Mich.Montanus. ex An- | A fuſcatum ,qui ſtasim arguprà dmum olje reuer,à en.l
glis olim loãnes Salisburienfis lib.2. Polycrat,c.17 . nefceret.CatharinaRuffa ipfum deminem ,ſua accuba
in fin . ex Germanis , idem vult Phil . Camerar. ex tione,einmadivices aliquando gelli,je declarauit ]hæc
tremo c.72, operæ fucciſinæ , & Vlricus Molitor Nic.Remigius d.lib.1.c.12 .
de Python ,mulieribus c. 8. & hoc ſe ſentire ſubindi Obijciunt prætereaD.Aug.lib . defpiritu & a
dicat Leonard . Vairus li.zide faſcino c.13. Sed nitú nima c.28.vbi cadem ferè verba habes , quæ in c .
tur argumentis parùm vrgentib.Quid.n.Coliſne id Epiſcopi. 26.9. s. vbi qui huiuſmodi nænis anica
afferitur à mulierculis,vt excidit Alciato :vndeigi larum fidem præbent , videntur excommunicari.
tur tot quotidie viri docti clari, & fecundùm læ . Hic canon Achiles eſt aduerſariorum , hunc vr
culum prudentes , idem fatetur,puniútúrque:Age gét hunc intorquét.Refp. librú illú nó effe D.Aug.
ſint fæpè,quià dæmone illudantur, ſenſibus inter nec etiam D. Gregorij , cui tribuit loannes
nis externiſque vinctis & ſepultis,phantaſia etiam Beetzius Carmelita ", in 1. præcept. expol. 4.
fortè læla ,perturbaráque:age, qucat diabolus læſis c. 4. fed Hugonis Victorini , vel Hugonis Ete.
corporis virib . & animi facultatib . plura homini riani : & cuiuſcunque fit , non effe aliam eius
perſuadere, quam vel vini copia oppreſſi,velme ſententiam , quàm prædicti Canonis. Quidam
lancholia ægri ſeſe videre arbitrentur, vt docet D. eleuant auctoritatem Canonis , quia fit conci.
a lib.7.de lium cantùm Prouinciale , quod errare potue
Genclad Aug.a ſint lanètria phátalmatum genera,quod ab
litt. c. 11. eodem optimè b notatum ; quid cum poſtea ? quid Brit : ſed mihi non placer eo confugere.. Alii
b Epift.72. aliud,ex his inferre qucas , quam poffe ſagas deci negant eſe Concilij Ancyrani,eò quòd in conci
ag.Nebri. pi, ſemper autem illas falli hinc non conlequitur. lij huius exéplaribusGræcis aut Latinis hodie non
Nec amplius probat quod ad Euodiúcſcribens,de exſtet :verùm neque hæc folutio mihi placet :quia
c Epift. viſis prodigioſis idem prodidit:fatemur enim tunç Canon reperitur in quibuſdam antiquis collectio
101. animas non emigrare ex corporibus,& Bodinum , nibusConciliorum ,& in Damafi ( li ipſe auctor )
id auſum aſſerere , deteſtamur. fatemur ſæpè ſen Vicis Pontificum ,& in Decretis ,Burchardilib.10.c.
ſus corporeos planè conſopiri, adeoque effica 1. & Iunonis p. 11. 6.36 . & recentus fuit in Decreto
cicer has imagines obuerfari , vt experrecti cre Gratiani iuſſu Gregorij XIII. Pontif . corre
dát ſe audiuiſſe, vidiſſe & feciſſe ,quæ núquá con ito. Malo cum Turrecremata ibi , Victor . num ,
tigerunt. Nec ignoro exempla multa huius de 32.Baſino , Alphonſo à Caſtro, & aliisreſpondere,
ceptionis ; vt de reo , qui ſe in Ditis regiâ fuif quædam in illo Canone narrari, quæ per naturam
d Alex. ab re dictitabar d ; de Gennadio , qui ſe choris bea rerum à dæmone perfici non poflunt , vt alloqui
Alex.li. 6 .
Geneal. torum interfuifíe putabat e : de Platonico phie & coram cernere Herculem & Achillem ,qui ſunt
dier. lofopho alteri in ſomnis apparente , eúmquedo IC in inferno : item equitare ſuper veras beſtias,
D.Aug. cente f ; de patre quiclarâ luce filiam ſuam videns, quæ tanta (pacia tam citò & per aerem confi
d.epift. ſe vaccam cernere,putabat g. Nec vrget quòd eo cere nequeunt : item equitare cum Diana velHe
101.
FD. Ang rum corpora inuéta ſint fæpe numcrò codem loco rodiade , cùm nec vlla fit Diana Dea , velſuper
lib . 18. de iacentia , nec indemota fuiffe ,vt de variis narra ftes numen , nec Herodias illa falcatricula vlli
ciu.Deic. cum ab Olao, Toſtato, Grillando, & aliis ; & huc bi in terris equitet , in inferno cruciata : item
18 . pertinens illud in vita D.Germani, demulierculis agnofcere vllam diuinam naturam , præter Deum .
& vita S.I conuiuantib . vt videbantur, & tamen domireper quare huiuſmodi aſſerere : reuerà hæreticum ef
Macarii.
tis dormientibus ; & quæ huiuſmodialia.bis enim ſet. Alia verò in eodem Canone memorantur ,
nihil ampliùs probatur , quàm decipi aliquando quæ nec rerum naturæ repugnant , nec vires Sa
hasmulierculas.Sed ſemper ita fieri non probatur, tanæ ſuperant, vt eſt hoc ipfum , de quo nunc
Vim quidem aliquam haberet argumentatio illa agitur , & talia non negar Canon poſſe contin
Alciati quærentis; cur non potiùs in conuentu ca gere, ſed tantùm indicare voluit , non eſſe cre
codæmonem loco mulieris , quàm in lecto cum dendum ſemper ea dutauporomis contingere;ſed
marito fuiffe dicamus : ſi lola niteremur pręſuin aliquando imaginationis vitio tribuenda. vera
D
ptione , nunc non illa mouemur,fed vnanimi om itaque Canonis explicatio eſt, cós hæreſeos dam
nium ætarum , & nationum , & vtriuſque ſexus nari , qui fagis afferentibus credunt : hoc om
etiam Eccleſiaſticæ functionis , & ordinis nobi nia pofteriora cum prioribus fibi contingere;
lium reorum confeſſione; contra quam nulla vim provt illæ narrabant. Sufficic eniin ad opinio
habet prcfumpcio ,Micholpatris ſatellites decepit nis alicuius damnationem partem eius aliquam
h Reg.19: in Dauidis locum ſubſtitutã ſtatyâ h: fic etiam po fidei contrariam eſſe , quia verum eſt ex inte
teſt & ſoletdæmon allumpto corpore, & in lecto gra cauſa , falſum ex quo uis defectu . Atque ita
locaro deciperemaritum . Nam (trige ad conuen interpretor dicta Doctoris Nauarrii ſatis perple- ic.11.Ma
tum profe& â,nemaritus cam abeffe deprehendat, xa locutiono non paucos decipientis. Vnde appa- nu.alnu.
Colec eum conlopire vel quid aliud fupponere, retneque Canonem illum , neque locum Hugo- 38.
quod earum vicem ſuppleat, vt maritus expergi nis repugnare communi fententiæ Theologo
fcens vxorem eſſe pucet docetur hocactis iudicia rum , vel Quæfitorum & ludicum receptæ
riis Quædam inquiunt tonftrix Forpachy Cal. Sepi. praxi. Sed de hoc Canone agendum copiolif
Cimè lib.s.
1587. id fe sæpe feciſe prodidit ,atque ad ſopiendum E
talifomnomaritum ,ſape numero illi aurem vellicaffe, Denique argumentatur Alciatus: Cóuétus , hu
viam ad ius perfonæ omnes interdum ,'nomine lesv pro
dexirâ manu eo priùs illitâ vnguine , quo
huiufmodi conuentus affeétans folebat fé ipfa inunge nunciato cuanuerunt , erant itaque phantaſticæ ,
re. Eller vxor decani in Ottingem , eodem loco eso & non corporatæ perſonæ. quia corporea res fic
die , infantis culcitram : Seichen May à Speirchen nequit euaneſcere. Refp . Sagas quæ conuentui
..

Scopas ſuppoſuiſſe memoraucrunt , poſtquam ejfent no interfuerant,non cuanuiſſe : ſed præſtrictis cer
men ſui damonispræfata, ſicý,maritis fucum fæpè fe nentium oculis , à fuis dæmonibus celerrimè al
ciffe.Homburgii no.Iuny 1590. Maria vxor ſartoris in portatas fuiſſe :& ſic dici euanuiſſe, largè & in pro
Metzer Eſch , ſtramentorum faſcē veluti vnguine in priè fumpto vocabulo,pro deſeruntvideri. Neq ;
hoc
 LIBRI II. Q. X X V I. SEC . III. 89

hoc diſſimulandum , videri Alciatum velle , non Alibr.quarto.de Natur.damon . Er nonne Antichutti
poſſe dæmonem corpora loco mouere. idcircò tempore tales conuétus agnofcit futuros D.Hip
enim contenditnon fuiffe Chriftum Dominum à polyt.Martye lib . de conſummat. fæculi , haud longe
Diabolo in pinnaculum templi, & montem excel princ.hosnouere leges Salicæ , vtpatet ex l.17 . Et
Lambertus Danxus Caluinianus fcribit Geneux
ſum ſublatum ; quod confirmat auctoritate Orig .
hom.31.in Luc. & D.Hie in Matt. & temerè credi conuentum elle ordinarium propè lummam æde,
dic hoc dicenti Alciato Phil. Camerarius opere vt ex co refert Creſpetus. Sed accipite verba Hip
ſuccifi.c.72.Sed poſtea docebo longè plures Patres polyti ; Tunc iniquus ille elato animo damones ſuos
contrarium tenuiſſe:imò.D.Hie.nihilhabet, quod congregabit humanâ ſpecie ( nonne fic in conuenti
pro Alciato faciat.Origenes ei apertè refragatur. bus tripudiant & commifcentur cum ſtrigibus?)
nam verbamutilata citat Alciat. obiectionem po á eos quiillum ad regnum inuitarunt faftidiet :ani
nens,reſponſionem Origenis omittens. máſque multas inquinabit,quippe Principes eis conſtı
Obiicitur etiam experientia , quòd inun &tæ , a tuet ex demonibus. ) Facit hoc quotidie Diabolus
liquando non translatæ ,fed repertæ iacentes co ſuperior,dum ſuum cuique ſtrigum dæmoné ma
dem loco,vbiſe inunxerant:hoc de vnà Abulélis, B giſtellum attribuit . Tertullianuslib .de anim.ic. de
de tribusvel quatuor teſtatur Spineus,de aliis alii. jomnys , affirmat , dom quoque hominum demonys
Refp.cú Spineo c.30.0 31.huius rei varias elle cau patere,nec tantùm in adytis, fed etiam in cubiculis hó
las tum ex parte Dei , tum ex parte dæmonis. Ex mines eorum imaginibus circumueniri. ] Videtenunc
parte huius:quia quando ipfi vtiliùs eſt , tunc la quo pacto hoc myſterium iniquitatis operetur iá
gasdecipit, eas loco non mouendo : vt fic iudici olim . huc enim arbitror refcrendum quod abs
bus & principibus perſuadeat falſa eſſe , quæ de Guilhelmo Neubrigenſi in hunc modum tradi
talibus tranſuectionibus feruntur,atq; ita iuſtitiæ tur,In prouinciâ Deirorum haud proculà loco natini- |
exſecutionem impediat . pactum ergò fruſtratur, tatis mea, res mirabiliscontigit, quam à puero cognoui.
quando maiorem humano generi perniciem in Eſt vicusaliquot à mariorietalimiliaribus diſtans,iu
de fperat: pactum feruat,quando Deus ei permit xta quem famoſa illa aqua, quas vulgo Viple vocant.
cit, & ipſe ſperat ſe ſic plures illaqueaturum . Quod Ex quozicoruſticus quidam ad falutandum amicum
ad Deum , linit vt plurimùm , ſicexigentibus ho in proximo vico commorantem profectus, multâ iam
minum peccatis,Diabolum pacta cum Magis inita c nocie minusfobriusremeabat.Et ecce deproximotumu
ſeruare:aliquando impedir , vt quando iudices cu lo,quem ſæpius vidi,& duob. veltrib.ſtádys à vico ab
rioſitate mouentur ad huiuſmodi explorationes; eſt,voces catantiū , đá quaſi feſtiuè conuiuãtiū audiuit.
ve lic iudices in peccati pænam confundantur ; & Miratus quinam in illo loco folemnib.gaudys intempe
quaſi excæcentur . Vtrumq; iuſtiſſimè. Ex iiſdem ſta noctis filētiū rūperēt,hoc ipsă curioſius infpicere vo
caulis nonnunquam , vult dæmon , & hoc ei Deus luit,vidensg ,in latere tumuli ianua patentē,acceffit
permittit ,ipſas locomouere, & pro ipſis fimulacrú introſpexit ,viditſ domú amplă 6 luminoſam ,plenāſ
earum illic relinquere, ve putentur non translatæ , diſcúbētibustă viris,quim feminis, tanquam ad folen
fed illic remanfiffe. nesepulas.Vnus aŭtminiſtrantium cernens ſtantem ad
Secunda ergo opinio eſt, quam veriffimam iu oftium ,obtulit illa poculum ." Quo ille accepto, conſultò
dico; Nonnunquam verè fagas transferri à damone noluit bibere, ſed effuſo contento e continente retento ,
de loco ad locum hirco vel alteri animali ( phantaſti concitus abyt, factog tumultu in cõuiuio pro ſublatione
co , vt plurimum ;hoc eſt dæmoni allumenti & vaſculi, & perſequãtib. eữ cõuiuiis ,pernicitate iumenti
formanti corpusacrcum vel etiam hominis in for quo vehebatur euaſit, & in vicũ cũ'infigniſe pradâ re
D
ma,eas aliquando ternas quaternalve fimul aſpor cepit.Denig hoc vaſculü materia incognita,coloris info
canti)velarundini vera,ſcoparumie baculo etiam ve liti, & forma inuſitate Henrico ſeniori Anglori Regi
ro , fed acto e ſubleuato a demone , inequitantes , o pro munere oblatú eft:ac deinde fratri Regina Dauid,
corporaliter conuentui nefario intereſſe.] antes, ſc.Scottorū Regi, cótradictw,annis plurimis in theſauris
Hæc ſententia eft multo communior Theolo Scotiæ feruatū eft, ante annos aliquot ( ficut veraci
gorum , immò & Iuriſconſultorum practicorum relatione cognouimus)Henr. I I. illud afpicere cupienti
Italiæ,Hifpaniæ ,Germaniæ , inter Catholicos,te à Rege Scotorū Guilh.refignatum ) lib.1. Rerum An
nent ctiam ſcribentes pluricii. Alb . Magus apud glicar.c.38.talesmontiú recellus,vulgùs ſolitú no
Cantipratenſem libro 2. capite 57. p. 19. Ciruelus minaremontē Veneris, qualem tradunt etiam in I
de fuperftit. p. 2.capite primo Guilh. Neoburgenſis talia propè Nurſinú lacú elle vtpatet ex epiſt. 46 .
inix citadus.Turrecrema.ſup.Grillad.l.2.de ſortileg.q. Æneæ Siluii. Simauis exempla recentiora & cla
7.n.8.vbifatetur ſe ſentētia mutaſſe.Baſinus de artibus riora,Rober.Gagui.Generalis ord . S.Trinit. l. 10.
magic.propoſ.9 .Remig.... Demonolar.c.14.24.29 . Au E Hiftor.Francor . ita ſcribir, Quo tempore Guil.Edeli
ctores Mallei nõ vno loco, Pēna in Direct. Inquiſitor. nus Theologus Doct.S.Germani dela Haya prior ,apud
P:3,comment.68.Galiz.Pet. Damianus ep.4.c.17. & Ebroicas ad perpetuă carcere damnatuseſt, ob falſe re
recentioresmedici, vt Ronſſeus mox citadus,l.2 . de ligionis crimen.Nă cùm illuftris cuiufdâ femina amo
morb.venef.c.8.01.3.4.8.Ceſalpinus inueſtigat .damo. rib.teneretur,neg,eiuscöfuetudinefruifacilè poſſet,de
cap. 29.& Theologi crebro numero hoc afferunt, monē patronā ſibi adhibuit, e eum in arietis ſpecie a
rem diligentiſsimediſcutientes, loan . Dodo, in A dorauit :à quo poſtea doctus ſcopam ſumere,at inter
polog.contra Fra.Samuelem ,Guilh . Parifienf.par.vlt. femora equitis inſtar ponere,breuimomēto quo volebat
de vniuerf.cap.23.Siluefter in verb.bereſis,nu.3 . Abu ſe traducebat.] Inter ſtriges Auenioneles(vt varrat
lef.in 4.c. Math.quaff.47.Beetz dict.cap.4 .Vict.vbi Mich.Pneumalog ,ſchol...)puer captus fuit, quiiu
fupra,Caietan.2.2.queft.9s.a.3. Alphonſ à Caſtroli.i . dicib.narrabat,le à patre in Synagogá( ſic conuen
deiuftâ haretic.punit.cap.16.Sixtus Senenſis l.s.bibli. tú vocant deductum , & ibi vidille patrarimulta
annotat.73.Creſpetus de odio Satana diſcurſ.15.lib.1 . nefaria & horrenda, itaq ; concerritú muniuiſſe ſe
Sebaſtianus Mich.in Pneumalog . Anglez . in 2.queſt, fignaculo crucis , & dixiſſe : Iesv , quid iftuc rei ?
vnicâ dearte Magicâ a . 4.diffic.s. Perr.Binsfeld.d . ſimulq. cum dicto curbam totam diſparuiſſe &
speriscócluf.11.Spin &us cõrra Ponzinibium , Ananias ipſum le ſolú ibi deprehendiſſe: poftridie domum
H 3 I curie ,
 90 DISQVISITIONVM MAGICARVM
redille quæ crib.à tynagoga miliarib.aberat,& pa- | A comprehendiffe . per figuras, intelligere
circulum ,
trem ad iudices deruliſle.Vnde & puero in vicinià de quo iam egimus, per bacuium , virgas quibus y
nomen indicum Maſquillor (hoc e. paruus fortia tuntur ad maleficium hotiis , & alias quibus in
rius)huncq; puerum ,cùm ipſe Michael iſta ſcribe paß donavlia , & arundinem leu ſcopa haftam cui
ret anno.1582. adhuc Auenioni captiuum fuiſſe . inequitant trasferendæ :gaudere autem virga Dia
Aliud conteſtaciusaccipe ex Grillando, cuius ver bolú,vt imitetur virgá Moſis miraculorú effectri
banon pigebit adſcribere, Quo ( nempe homagio) cem ,vel aliam illam floriferain Aaronis. Hunc ba
facto ſtatim vnum dæmonem conſtituit(ipſe prin culú porro inungi ſolere vnguento cófecto ex va
ceps Damon ) ad cuſtodiam ipſiusmulieris , quam riis rebus inſuláſsimis,maximè ex vnguine infan
nunquam relinquere debeat ,led illi inſeruire in tium necatorum . quanquam aliquando non bacu
os

omnibus,quæ ipla cupiet, & quotieſcunque con lum , ſed vel crura,vel aliàs ſui corporis partes illi

23 tigerit ad ludos accedere , hoc ipſe intimabit mu nunt, vt patet ex verbis Ghirlandi, & ex fententia
lieri,& illam deferer , & inſtruct. quiquidem dæ Auinionenſi , quam exhibebo totam l. s. Poflet ſine
mon aſſociatur ei,tanquam maritus vxori.ſæpe ac vnguento : ſed hocvult copiofum adhiberi,ve quá
2

cedunt ad congregationes illas , vbimaxima mu plurimos infantes interimant, opinantes ſine hac
lierum numeroſitas congregatur , & non vident pinguedine ſe ad conuentum deferri non poffe.
illa in mente,aut intellectu,aut in apparétia ,ſed in İndicio eft , quod prima vice dicit ſufficere vn
vera & naturali formaaccedunt ad loca prædicta, B guentum commodatò ab aliis acceptum , poftea
hoc modo & ordine. Videlicet, quia primùm per neceſſarium eſſe , vt ipfæiet libı illud ex infantici
2>

vnum vel duos diesantequam fiat congregatio ,in dio præparent.

cimatur ſibi per dæmoné illum , qui eſt ad ipſarum Sic ergo inunctæ ſolent deuchi inſidentes ,ba
cuſtodiam conftitutus , qualiter nocte tali & tali culo , furcæ ;velcolo,vel creinathræ ,impoſito vno
» hora ſe præparer ad veniendum ad ludum : quæ pede,vel inſidentes (copis aur arundini , vel tauro,
mulier , li haberet iuſtam caulam impedimenti, lui, hirco aut cani(zuorum omnium exempla prodi
” deducit & auditur , dummodo fit caula vera & dit Remig . 1.1.0.14 .) Sicinquam ſolent ad ludú bone
” excuſabilis , quæ legitimè excuſare poſsit:alioquin ſocietatis(vr in Italiâ vocár conuentum deferri vbi
” fi fingeret habere cauſam , quæ nulla eſſet, ve non ignis vr plurimú accélus, rerer & horridus.ibidę
accederet,non deferebatur inuita , fed remanebat mon cóuentûspreſesin folio fedet,formâ terrifică;
" in domo ſua : nihilominùs pro pæna ſuimenda vt plurimú hircivel canis.ad illú accedere adoran
» cii adeò fortiter cruciabatur à Dæmone , & in digratia,non eodem modo , interdun , complicatis
33

mente & in corpore maximis & continuis dolo genibus fupplices; interdú obuerfo tergo ftantes,
» ribus & ægritudine intrinſecà vel extrinſecà tam c interdum crurib.etiam in altum iactis,nec capite in
» fortiter vexabatur , quòd die noctuque nihilpe anterioré parté prono,fed refupinato ,adeò vtmé.
» nitus quietis haberet, ſed ſemper tribularetur, & tum ad cælum feratur. cum candelis piceis oblatis,
» omnia quæ ipla ageret cuanelcerent & perirent vel vmbilico infantul ,ad fignum homagii eum in
» in fieri: adcò quod neceſſe fuit , vt totmala cel. podice oſculantur. Quid ? quod & millæ facrifi
farcnt , quod peccatum ſuum fateretur , & pro cium aliquando , per Tuinmum ſcelus , æmulan
» mitteret, eriam medio iureiurando; quod ampliùs tur, & aquæ luftralis, & fimiliú rituú Catholicorú ?
» non recuſabit accedere. Cum verò promitteret 1.3.ex virieruditi , ſenatoris Clariſliini Raymundi
» acceffuram , ftatim adueniente nocte & horà , e narratione oſtendā , Inſuper liberos ſuos Diabolo
» uocabatur voce quadam , velut humana ab ipſo illic offerunt,vt annis fuperioribusmater Cunonis
» dæmone, quem non vocant dæmonem , ſed Ma Rouerenfis,apud Binsfeldium ; & anno 1458.quæ
giſterulum , aliæ magiſtrum Martinettum , fiue dam alia tres liberos ſuos apud laquerium c.7 .ſed
Martinellum . Quæ fic euocata , mox ſumebat inquinatiſſimum ſacrificium idoliMoloch , ſecun
» pixidem vnctionis , & liniebat corpus ſuum ' in dum vtramq; interprerarionem , nequicer & cru
» quibuſdam partibus & membris , quo linito exi deliter repræfentác ; cú proprios, vel alienos filios
» bat ex domo & inueniebat ſemper magiſterulum dæmoniofferút,& occidut'; aut femen ipſum pro

» ſuum in forma hirciillam exſpectantem apud o- fufum ei dicant,vt ſceleratiſsimus ille magus, qui
» ftium ,ſuper quo mulieripfa dixit quod equitabat , cum muliere in templo veneré exercens feien la
» & applicare ſolebat fortiter manus ad crines & cro ſchriſmati miſcebat , quod narrat idem laque .
>>

ftatim hircus ille adſcendebat per aerem , & bre rius fiagelli faſcinar. fol. 58. aur denique cominu
» uiſsimo tempore deferebat ipſam vfq; ad nucem nione ſumpta facram hoftiam , in ore afferuatam ,
Beneuétanam ,& ibiſuauiter deponebar, & c.] re & extractam ,dæmonioblatam , coram eo pede có
liqua etiain refert conſentanca his quæ alii citati culcant, vtmultæ ſtriges inquirente laquerio có
Dd.(cripſerunt ſolere in conuentu contingere.Ná feffæ fuerunt.c.8 .
præcitati Theol. adferunt varia exempla , & con His & ſimilibus flagitiis & abominationibus e
feſsionesreorum , quæ omnes conueniunt in cor xecrandis commiſsis incipiuntmenſis aſsidere, &
porali delarione,modo , & cæremoniis conuentus conuiuaride cibis quosdæmon turpeditat, vel iis
& aliis circumftantiis : Quarum præcipuas fum- E quos finguli attulere : Interdum tripudiant; ante
matim hic exfequar ;additis nonnullis ; quas acce conuiuium ,interdum poft illud.ſolentdiuerfæ mé.
pi à Per.Orano,v.Climihidoctrinæ & integritatis fæ eſſe,tres vel quatuor cibis interdum delicatiſsi
nomine ( vt fratre')'caro , quipræfuit an .1597. & mis , interdum valdè inſipidis & inſullis onuftä ,
1 $ 98 . Quæfitoris & ludicis functioni in Stabule quibus pro dignitate;aut opibus, fingulilocantur,
fium ſagarum & Lamiarum causà. Quoad bacu aliquãdo fuus cuique dæmo adfider, aliquádo ma
lum notar Sebaft.Michael. d.operis Scot.7. Abrah . lefici vna ex parte,& ſuuscuique dæmóex aduer
Ezræ filium Leuit.cap.19.prohibitionem maleficij lo .Necmélæ lua deeſt benedictio cętu hoc digna,
fic interpretari , Non facietis experimenta per figu verbis cóſtás planèblaſphemis,quibus ipſum Beel
ras,perbaculos, per opera ,per moius,per des , & per zebub & creatorem , & datorem & coleruatorem
horas. & his verbis pleraque folemnia ftrigum omnium profitentur:eadem ſententia ex Actionis
Gratiarum ,
..
 -L I B. II. Q. XVI. 91

Gratiarum , quam ſubdunt menfis fublatis. Leg! A ( vt rectè Binsfeldius ) nulla fequeretur translatio .
formulas , manu famofifsimi cuiuſdam malefici quia hic omne pactum cum dæmone cellat, neq ;
noratas. Conuiuio interſunt facie interdum aper id Deus eſſet permiſſurus. Ecpropterea , quando
ca, interdum velara larua , linteo , velalio velami extra conucntui deſtinata tempora ſeleinungerét
ne, autperſona. fic etiam perſonati frequentiùs, lagæ , non auolarent. nec auferrentur ; cò quodid
poftconuiuium quiſque dæmon ſuam quam cu pactæ non fuerunt.Sciunthoc, & ideò non vngu
ſtodit diſcipulam manu prehendit ; & , vr omnia tur, nifi audito conuentus ſigno ; aliquandomo
fiant ritu quàm poffuntabſurdiſlimo, dorſis inui nentur à fuoMartinello aliquando à vocibuspre
cem obuerfis , & in orbem iunctismanib , iactan teruolantis comitatus Sacarum Rcginæ,aliquando
tes capita more fanaticorum ,choreas ducere;non aliter iuxta Spineum c. 30. Sunc tamen quidam
nunquam candelas accenſasmanu tenentes , qui malefici, qui ex peculiaripacto,ad certum quodda
buſcum ante dæmonem oſculantes adorarant , & ſignum ,fiue vnctionem , fiue pilei aut pallij poficu
cantare feſcenninos in honorem dæmonis oblcæ
ram ,ſiue quod aliud,quando volunt,aliò deferim
niſſimos , vel ad tympanum fiſtulámve ſedentis tur: ſed quod dixi frequentius eſt .Hispofitis.
alicuius in bifida arbore ſaltare, omniáqueridicu Probatur hæc tranſlatio corporea , primò quia
lè & contra ceterorum morem peragere. tum B non poteft dari quidquam quod eam reddar'non
ſuis amaſıis dæmonibus fædiflimè commiſceri. pollibilem.quid defit? non deeft corpus 'mouens;
Quando ſacrificia fiunt , fieri ſolent ſtatim initiò nam diabolus corpus aflumit , nec adeft vel obſtar
peracta adoratione :Sacrificia tamen etiam excra corporismori reſiſtentia vel grauitas; quia longè
conuentum fæpè faciunt.Denique addunt,quém maior eft vis dæmonis mouentis, quimontes loco
que narrare ſua ab vltimo conuentu facinora; quæ mouere poſſet, nec obftar celeritasmotus ad lo
quo grauiora, & magis execranda fuerint , eò col cum remotum ſpacio temporis breuis : hoc enim
laudarivberiùs: finulla fint, vel non fatis atrocia, valet efficere agilitas & vis naturæ angelicæ , iux
verberari ſegnes atrociſſimè, à dæmone, vel àma ta Diuum Auguſtinum & B. 7 homam .nec Deus a Aug.lib .
lefico quopiam ſeniore : vltimò pulueribus ( quos id non permittit. exſtant enim permifſionis innu- de diuina.
dæmon.c.
aliqui fcribunt eſſe cineres hirci illius , quem dæ mera ferè exempla, quædam etiam S.S.clariflima. 3 . Thom .
mon aſſumpſerat , & quein adorarant, fubitò co citant nonnulli primo loco CHRIST V M Do 1.p.9.110.
ram illis Aamma abſumpti ) vel venenis aliis acce minun bis ſe pallum fuiſſe à dæmone tranſporta- 2.3 ;
ptis ,fæpè etiam indi&to cuiquenocendi penſo , & rib , quod de malo ſpiritu accipiunt Origenes , b Matth.
4. V. 8. &
pronunciato Pſeudochei dæmonis decretò ; v L С Ambroſius ,Chryſoſtomus , Auguſtinus, Grego Luc.4.v.
9.
CIS CIMINI VOS : ALIO QVI M0 rius , Strab . & alij : hoc exemplo non vtor ; quia Matth.a.
RIEMINI ; vt agnoſcas legem Caritatis le licet multi patres indicent per aërem Chriftum à v. 20. &
gi contrariam ; ſuas quemque domos , ſi propè ſint dæmone volentem raptum , deportatúmque fuif-, 24. & c.2.
pedibus, ſin diſtantiores ve aduectt , repetunt ſe ;magis tamen placet, cum Origine & Euthy- \%; 14. &
Conuentus vt plurimum incuntur vel noctisme mio , ductum dumtaxat , & præeunte diabolo fe d Helſe
diæ filentio , quando viget poteſtas tenebrarum , cutum Chriſtum fuiffe, & fic in pinnaculum ,& in lius & Mal
ve interdiu meridie , quo ſunt qui referant illud montem aſcendiſſe ; quod aperiè Diuus Lucasin- dona, in
Pſalmiſtæ notum de dæmonio meridiano, & Abe ſinuauit:nec obftat Diuus Marthæus, nam rapat Matth .
e Marci: .
nezra fcribit à Magis certos dies & horasobſer naplávav non rarò ſignificat aſſumere ducen V.13.M
ar.
uari. Noftræ ſtriges videntur , in diuerſis regioni do tantum c : & fic hocloco quoqueinterpretan- 8.v.32.
bus , varios habere ſtatos dies. In Italia frequen tur homines eruditi d : ideò iſtud exemplum non fA& . 8. v.
tant noctem quæ feriam ſextam præcedit ( Sic multùm vrget.Secundo loco adduciſolet, dæmo- 26.& 40.
g Dan . 14 .
Comanus in Lucerna ) idque circa noctis medium nes ingreſſos porcorum gregem , eos in inare præ- V.35.
(vt ait Seb .Michael.ſchol.7 . ) Lotharingicæ ſtriges D cipites egiffe e. firmior adhuc locus eſt quem 3. h ita poft
conueniunt noctibus quę præcedunt feriam quin adferunt, nempe Philippum Diaconum à ſpiritu D.Dionyf.
tam , & diem Dominicum , tefte Remigio lib.1.c.14 . ex deſerto in Azotum delatum f: & Habacucum Thom . &
alios,Mal
apud alios legi noctem quæ præcedit feriam capillo in Babylonem tranſlatum ad Danielemg. Ieus p.2.c
certiam . Ad hæc loca reſpondet Vlric.Molitor , malè nos 3. Caſtro
Poffer dæmon eas transferre ſine vnguenti vſu, ab Angelis bonis ad Dæmonės argumentari, eò d.libr.2.c.
16 .
(vtdixi) & facit aliquando : fed vnguento mauult quod Angelorum hac in re longè maior ſit vis ac i Clemens
vci variis de cauſis. Aliquando quia timidiores ſunt robur , quàm dæmonum . Solutio iſta mendofa Roman . I.
lagiquàm vt audeant ; vel quia tenuiores ſunt ad eſt. quia moru locali non eft cur dicamusnatu- 6. Conſtit.
horribilem illum 'Satanæ contactum in corpore raliter plus bonum Angelum , quàm malum pof- Apoft.Egę
affumpto ferendum ,horum enim vnctione ſen fe : & Theologorum communis ſchola conce lpp.1.3.hi.
Arnob . li:
fum obſtupefacit aliquando , & miferis perſuadet dit diabolos recinuiſſe quæ naturæ dotes erant, 2. contr.
vim vngueco ineſſemaximam .Aliàs autem id facit, amififle quæ gratię erant h . Cùm ergo bonus An- gent Cy
vt facroſancta à Deo conſtituta Sacramenta mi gelus Habacucum tulerit , permittente Deo, pote- rillusIero.
Col. Catec.
micè adumbret, & perhas quaſi cerimonias fuis E rit & diabolus hominem transferre. Quid mi
6.Epipha
orgiis reuerentiæ & venerationis aliquid conci rum hanc demones à Deo in humana corpora Ambr.Ma
liet. Nihil verò ad tranſlationem conferre vim vn poteſtatem recipere , qui longè maiorem in animię xim .& ali
guenti,velinde patet,quod etiamſi, qui ſtatuto co deceptionem acceperunt? k Herod
uencus tempore ex curiofitate quadam cupientes Probatur etiam id experientia tot exemplo . Melpome
conuentui intereſſe ſe vuguento illinant , & reve rum , ve , fine prorerüiâ', quis diflentire nequeat: zen. epiſt
ra per aërem eò deuchantur, (Deo id ,vtmultoties Grauiſſimi fanctiffimique patres referunc i, Si- ad Bal.22
probátum ,ad puniendam incredulam curioſitatem monem Magum coram Petro , alarum demonia |Orig . lib
cam temeraria audaciæ permittente ) tamen li carum remigio in aërem ſublatum , volitare vi- :: cont,
Cell.
quis fide firmus , caricate armatus , ad fraudesdæ ſum . fimilia de Abari Seytha'leguntur k . Badu
monis reuincendas diſlipandáſq.ad fidei verę con . dum Britannię regem hac arce volandi , fed & in
firmationé, co fe vnguéro inungeret,proculdubiò felici exitu paré , nobis proponit Anglorum hifto.
Н 4 ria
}
 DISQUISITIONVM MAGIC AR V M
92
· Polydo- ,ria a.DeErico Suecorum rege,quod in quam par-|Atia Sathana impleuit. Adduétus igiur ille ad locum ,
usl.1. hi. tem pileum verteret, in cam ſubitò abſportare vbiludifiebant , ludum ‫ & ;ز‬chorças , cetera omnia

--
ius virů- tur regionem ,auctor eſt loann. Magnus Gottho contemplatus eft, & tandem ad menfam cum reliquis ,
aius com- ruin Sueonumque hiſtoriographus lib.17 . Beren vt veſceretur, ſedens,cum cibos inſipidosindicarei,pe
send, hift. garium hæreticum & Magum eadem nocteRo tyt ſibi dari ſal, quod in menſa deerat,( quamuis ite
Britann. & mæ fuiſſe , & in Turonenfi Eccleſia lectionem rum atqueiterum petiiffet,nunquam illi dabatur, Tan
idem an- decantaſſe tradidit in Chronico Nangiacus. An dem cum poft , importunam petitionem , prolixámque
memorát. no 1045. refert N.deprodigys , in Anglia quan exspectationem fal illi daretur , dixit . Nunclaude
de Olive- dam veneficam à dæmone palam equo nigro im tur Deus,quoniam iam venit ſal. Quibus verbis pro
rio Mal- pofitam , & per aërem abuectam.cui ſimile exem larisdamones, quia laudes Deiaudire refugiunt, fta
mesburie.
plum de Matiſconenli Comite , ex venerabili Pe tim receſſerunt ,ó reliqui omnes diſparuerunt,lumina
li , quem
Nauclerus tro Abbate Cluniacenſ , lib.feq .referetur.de vetu ribúfque exſtinctis , manfit ille folus nudus, quouſque
& Vincen- la ex lebete faltitante,Cælarius li.11,miraculor.ſub manefacto viditquoſdam paſtores , quos interrogauit,
tius Elme- fin.de maleficiis Atrebatenfibus Meierus egit an quænam effet illa patria in qua erat,illi verò refponde
rum Yo
cant. no 1459.chron . Flandr. Vincentius ex Petr .Da- B runt eſſe agrum Beneuentanum ,in regno Neapolitano.
miano refert de quinquenni puero nobiliſſimi Qui locus diftabat à patria viri per centum miliaria,
cuiuſdam viri;qui puer,monachus fa &tus, quadam ob quam cauſam ,licet diues effet,coaétus fuit per viam
nocte abſportatus ,manè repertus fuit in piſtrino mendicare,vtad domum ſuam redire poſſet. Ad quam
claulo , & interrogatus, dixit ; ſe per quoſdam ad poſtquam peruenit, ftatim vxorem ſuam ob lamie cri
b vide magnum conuiuium delatum , & comedere iuf men accuſauit , cê totam rem geftam , vt narrata eft ,
Malleum fum , & poftea per ſuperiora piſtrino immiſſum b . coram iudicibusexpofuit. Qui rem tota plenè,vt opor
malef.p.2. Paul.Grill.libr.ſecundo de Sortileg.9.7. narrat an tebat,examinantes, vera ejleomnia quæ diximus inne
6.3 no 1524. ſibi vt inquifitori oblatam quandam nerunt , qua etiam eiuſdem mulieris confeſſione confir
Lucret iam ; quæ dum ex congre gation e ludo mata ſunt. ] Hæc ex Grillando , Fran . Alfonſus à
rum deport aretur domum , & ſub aurora m ma Caſtro d.cap. decimoſexto addens ſemulta poſle a
tutinus campanæ pulſus , quo ad orandum popu lia referre teſtimonia ,quæ per fideliſſimos teſtes in
lus vocatur , fuiffet auditus; ſubitò illam à dæmo Hiſpania contigiſſe cognouerat.Bartholomeus ve
ne vectore propè Auuium in agro {pinis obfito rò Spineus Sacri Palatij ApoftoliciMagiſter g.de
derelictam.forte iuuenis,ei benè notus,illac tran - c Strigibuscap.decimoſeprimo o ſequ.nonminùs certa
fibar : eum ergo miſera nomine proprio ad protulit, ex quibus vnum adſcribam , Quandam
uocar. iuuenis viden's totam nudam , præter ( ait) puellam ,qua cum matre Bergomimorabatur, in
verenda femoralibus conrecta, & paflis crinibus ueniam fuiffe noćle Venerys in thalamo ſui affinis.
accedere formidabat. perſiſtit illa blanditiis allice Quam manè repertam nudam , recognitámque, quia
re , tandem appropinquauit , & quæſiuit habitus conſobrina erat,cùm interrogajentquomodo illuc ve
& moræ eo loci(cauſam : illa primùm alia omnia niſet , aut ibi eſſet , 6 quare? ploransilla , poftquam
prætexere, & mulcamentiri : donec iuuenis incre veſtita ab eis furi,hæc qua ſubdo , enarrauit , dicens:
dulusnegauit le illi opem laturum , niſi vera fate Hac nočte cum in lecto vigilarem ,vidimatrem meam ,
retur.illa fidem ſecreti ſtipulata , confitetur quod que me dormire putabat : ſurgentem delecto , & exu
ſibi accidiſſet , & qua ex cauſa. luuenis eam ſe tam camiſia ſequodam vnguento , quod ex vaſculo af
cretò domum ſuam perduxit, & multis ab ea mu ſumpſit de ſub lateribus extracto, perungentem cor
neribus donatus fuit. Sed tandem daræ fidei im pus : 6 ftatim aſſumpto baculo quodam ibi prepara
memor rem vni atque alteri narrauit: ſic paula 10,in modum equitantis afcendens,extra feneftram de
tim ſparſo rumore, & mulier capta , & iuuenis te- D portata eft ,camenequaquam ex tunc ibi viſa.cum
ſtimonium veritati perhibere coactus , hæc om que ipſa quoque de lecto furgens,meum , vtmater fece
nia Grillando narrauit. Subalit & aliud his rat,perunxiſſem corpus,exıra feneftram eduéta,ftatim
verbis ; Mulier quadam Sabinenſis diæceſis hanc in hunc locum deportata ſum vbi matrem puero huic
profitebatur diabolicam artem ; de qua cum maritus lecto decumbenti inſidiantem vidi. Ex quo ego territa ,
ſuspicionem haberet,interrogauit ea pluries,que ſem cùm matrem quoque ob meum aduentum conturbatam
per negauit. Maritus vero in ſuspicione fua perfiftens vidiffem & comminaniem ,nomen Domini IESV Ġ
anxiè veritatem perquirebat : qui adeò aſtute ſe geſſit, Beata virginis inuocaui, ( ex tuncmatrem non vidi,
quod vidit illam quadam nocte ſe unguento quodam & ego bic nuda ſoláque remanſi. His auditis à puella
vnguentem , qua vnctioneperacta vidit illam celerri ſcripſit omnia hæc affinis ille narrantis , Patri inqui
me , quaſi anem recedentem , ( ex ſuperiore domus ſitori Bergomenfi, à quo capta mulier , tormentis
folario ad inferiora deſcendentem . illam maritus expoſita , cuncta confeſſa eft , & addidit ,fe à dæmone
Sequens , vt videret quo tenderet , ampliùs eam non pluſquam quinquagies deportatam , vt puerum illum
vidit, accedensad portam domus inuenit eam clau predictiaffinis occideret :fed tamen pranaluiſſe nun
Sam .One resmagnam illiprabuit admirationem.Die E quam , eò quod ſemper illum inuenerit ſigno crucis,
verò fequenti iterum maritusvxorein interrogat, quod Sanctis orationibus å parentibus benèmunitum . Sub
anxie ſcire cupiebat, c illa conſtanter (vt anțe) ſe ne dịt & aliud , quod etiam adſcribam ,. Quidam
ſcire dixit, Marsus verò , vt amplius negare mulier Antonius Leo carbonarius Ferraria habitator , de
non poſſet , apertè ei dicit omnia , que nočte praterita Valle Tellina ,narrauit mihi hoc anno , ſein patria
illum feciſſe viderat : deinde fuſtibus illam percutit gra ſua ab eo cui infra ſcripta contigerunt , cognouiſſe .
uiter, & durioraminatur verbera , niſi veritatem di Quod cùm ſuspectam haberet ille vxorem fuam
xerit, quam ſi apertè expoſuerit , veniam fe illi datu ex relatione multorum , quod iret ad curſum ( hoc
rum promiſit. Mulier igitur ſe iam celare non poſſe eſt conuentum Sagarum ) quando ipſe nočte dor
intelligens, veritatem aperuit, & veniam àmarito pe miret, finxit ſe quadam nocte profunde nimis dormi
tyt,quam illi maritus hac conditione indulfit, vt illum re. Quod vbi percepit vxor ,Jurgens de le&to inun
ad tales congregationes adduceret: illa verò vt veniam xit ſe,unguento ex vaſculo priús abſcondito , & ſta
impetraret, facilè petita promiſit,& promiffum ex licē tim nuſquam comparuit. Stupensautem vir ſuus , &
quadam
S.
 LIB. II. Q. XVI. 93
quadam curiofiture duirus, de tecto furgensidem pecu ,Anenerui,per omnia ,exıra hoc,unü ,quod Barbelına di
quod uxor , ó ftatim per caminum ( ut ſibi videbatur ) ceret non eſſe in Chotatīt a damone intentatas manus,
per quem etiam ſibi vifum fuerat afcendiſſe vxorem quia ficfemenſa propinquã intulijet, vtis in elogio ſuo
delatus, in quandam cuiufdam nobilis Comitis cellam mentitus fuerat,fed quod aureñ craterë ab ea furto iol
vinariam deportatuseft : quo loci etiam vxorem ſuam , lere parauerat.Aliud exéplum ita narrat idé Remi
cum alijs pluribus reperit.Eo autem viſo,vxor eius fta gius:Ioannē ab Hembach vix dum ab epnebisegres
tim cum alys quodam figno facto difceffit : eodem viro jum veneficamater ſecü ad nocturnos damonü conuen
fuo in illo loco relicto. Oni mane à famulis domus in tus deduxerat,ac quod tibys ſciret, ys illñ canere iuffe
arborē quo clariùs exaudiretur
nentus, cum clamoribus , quaſi latroy captus , a rat,atque in proxima
ante comitem conſtitutus, accepto loquendi fpacio, cum infcëdere:quod dū facit,do (altantiū choreasociofus ocu
robore factum narrauit. & ex hoc accuſata vxor illius lis colluftrat,fortè infolentia acmiratus (na prepoſtera,
apud Inquiſitorem , & tandem confeſſa , pænam dedit ridiculáque ibierant omnia) Der. bone (inquit) vnde
ſuis dignam ſceleribus.] Hactenus Bart.de Spina. ifthacnobis tam ftulta aménſque turb :? vixque hoc di
Conteſtatiora adhuc tria Italicis iſtis addit ftrigi B xerat,cum in terram prolapſus,altero ha mero debilita
portii exempla Nico . Remigius libro primo Demo tūſe,ac cùm aftantiú opě imploraret,ſolñ ro erit. Quod
nolarr.cap.14.quibus nequeo lc &torem priuare: ica dú palam predicaſſei,ce varie de co ſentiretur: asvi
ſcribit: Luizey (qui vicusnon ignobilis eft in radicibus. ſum , alys to gefta eſſe contendentibus , fecuta eft poſinia
Vogefi moniis) Maio menſe anni 1589.paganalia à dū,quaeam dubitati onē tolleret occafio.Nă Catherina
vicinis celebrabantur. Ex eo vico Claudius Chotaius Preuotia in Fraiſſem 4.Non.Septemb.1589.carã vna ,
in vicinum ,cuinomen eft VV iſembach ,appetente nocte qua choros illos agitauerant,ob förtilegy ſuspicionēnon
redibat. lámqueeiusmontis , quiinter vtrumque un multo poft comprehenſa,rē omnem vti fupramemorata
cum aſſurgir,bonam partem confcenderat , cùm fubitò eft,adhuc eius rumoris,quě Hembachius ſeminauerat,
correptusturbine ſtetit circumspectans attonitus. nun ignara,& nulla interrogatione pracīte faffa fuit.Ker
cubi rei adeo inſolentis cau a aliqua apparet. nam ce uersOtilla in VVerdeſtam.8 . & 7.1d . Auguft.1590.6
era tranquilliffimusquietiſſimuſ , aer erat. Aduertit Eyfarbz AgnesDuſe.3.Non .Decemb.1590.quiproxi
in ſeceſſu quodam ( eum accola crepidinem Moreliam mus erat ſeguēs annus,veneficy dänata idē quoque di
appellant)larnatasmulieresſex , inſtructam multo an uerfe affirmarīt,locă præterea illa,vbiid eueniſſet ſuo,
ro arque argento menſam quandam faltando circum s teſtatius fieret nomine , Mayebuch appellans.
quovid
с
euntes,perindéque fua iactantes capita, ac qui intem Tertiùm non teſtiú tantùm dictis clarú ,fed & cla
perijs agitantur:tum ys aftantem in nigro tauro homi râ luce geſtú idé in hunc modú recenſer : Rediens
nem , qui eas,vtiotiofus aliquis in triuio ,spectabat. Ibi Nicolaa Lagbernhard emoletrina Guermingenfi 4
igitur conſtitit tantisfer dum ſe colligit , ac rem totam ſenuncuria ante 8.Cal.Aug.anno 1590.ac iter fecundü
certias oculis agnoſcit. Quod dum facit,momentó turba ſepem filueftre apertomeridie faciès , aduertit in aruo
Ella diſparuit,acfe ab eius adfpectu fubduxit. Amoto s finitimo chorü in orbē ſaltanti tum virorum , tum mu
ritur eo metu . ſe denuo vie committit. ac iam montis Lieră:verum quod prater ſolitū aliorü hominum morem
2 erticem fuperauerat, cum ecce cum mulieres illa à ter auerfi,tergaj, oftendentes id faciebat,attētiùscos afpi
go inſequuntur , capita ſua vt antea iactantes,atque ciens vidit praterea ,qui caprinis,bubuliſõ pedibus de
zlıum ſeu ex compofito filentium tenentes. Preibat ho formes vwa intermixçi altatorið illum orbé verſarent.
mo atra facie , manibuſque in harpaginis ſpeciem in Tum penèmetu emortua IE SV Salutare nomen ( uti
curuis , quas etiam parabat illi in frontem immittere, quibus finiftri inauſpicatiſ,aliquid imminet)inclama
nifi obſtitiſſet diſtricto atque oppoſito enfe: fiquidem hoc re cæpit,ac rogare ſuppliciter,vt ad ſuosmodò ſalua in
facto inſultare destuit,quafi de vita metuens atque e columiſý redire pofjet. Illicò euanefcere omnes qui tri
Hanuit, oftendunt fe nihilominus iterum mulieres illa, pudiabant, præter vnum Petter Grof-petternomine,
vnag tumis homoquem modo dixitanri ſeſſorem ,cho cuiocius in aerem ſublato elabi interea atque excidere
rearumque ſpectatorem , ad quem iam fačtus confiden vifum eft penicillum ,quali furnary conſueuerunt fur
tior Chotains acceſſit propiùs atque infert. Ita tunehic niſui arca priuſquam panem in ea condant,extergere.
es, miDefideriGaxete( id enim ei eratnomen ) wbfecro, Inter hæc vehementiori quoque illa correpta vento, vix
fiquid potes,ferua me.Nam ( Pol)tibi fidē meä obſtrin anhelitum ducere,ac fpiritā trahere:tã etiam domū re
go,menihil eorü qua vidi equidē palam effe facturum . uerſa triduã integrum ex valetudine decübere. Cuius
Vixga hac dixerat,cum turbo illú ſen nebula inuoluit rei fama cùm ipſa eiuſý,propinquis fpargēte ,iam vni
denuo:eo demum enolutus & liberatus, folum ſe in ſolo uerſum pagā peragrafjet.Petter ille", ne videretur eius
ac longè difſito à via loco reperit,qua tamen veſtigando diffimulatione tantñ crimen agnofcere ac fateri; primi
ad extremúnačtusquă feſtinantiſſimè potuit domum ſe quidē apud iudicem iniuriarú ferocius agere:fed iadem
recepit.Triduo poft id teſtimoniñ , ad aliud poftea à in veritus,ne non ſuccedēte lite maiusipſe ſibi crearet pe
dice queſtionis rurſum vocatushocex abundanti ſupe riculum ,eam conſulto deferuit: quæ resmultò etia ma
rioribus addidit , recordari ſe cùm propiùs ad menfam gis eius facti fufpicionē auxit ,aftimantibusmultis mala
acceffiffet, viſurus & quibus epulis effet inſtructa : de. E mentis conſcientia illum cam ,quam primum in animā
monem ſibiè veſtigio vnguibus in os inuolaſſe , ac dū ſe adeò auidé reuocauerat, iniuria muſſitare. Ergoindex
contra ferro defenderet,inter hæc vehementiori vento i in cius vitam moréſque tanto diligentius inquirere, ac
terü ſublată ,atque ad Combrimõtis cataractus ,qui lo cùm certis indicijs rem non efje vanam comperiſſet , co
cus à priore nõ minùs ducentos paffus aberat , fuiſſe de prehendere:tum ad criminis non adeo inuitam confef
portatū .Quod ne quis deliramétü effe putet hominis nõ Stonē adducere :tandem & alios,qui cum illi eius ſcele
fobrij.o noctis locique folitudine tū forte exterriti , ide ris ſocietás fuerat,coarguere,ac iam manifeftos facere.
tiam Sandeodati XI.Cal.Iunij 1589. Barbelina Caxe Inter quosfuere Barbelia Ioannis Laromi vxor Dufa
ta ,èmulierib. illis una ſuperioremenſe totidē ferè ver 6.Cal.Februa.1991. Mayetta Laurenty Supermaio
bis apud quafitorē recitauerat:hoc adijciens tritici he ris item vxor Dufa.14.Cal.Mart.1891.qua diuerſa to
minas duas,cafeófque bubulos totidē Chuteyo illi à De idem tamen verbis , illud de fabbato á ſe auerfis vna
(iderio Gaxeto, eiiaque uxore dono datos quo calatū ha cum intermedijs cornupedibus choro ,proditum à con
horet aunt:fic viderat. Qua de re coram compoſiti con ſcio Petter indicium verum effe agnouerunt . Acceffit
of earum
 94 DISQUISITIONVM MAGICARVM

cearum confeſſioni terkius Ioan . Michaelarmenta- A pinionem , videre conugujet, nulli communicaibrum
rius Duſe' Calend . Marty 1591.hoc etiam admaio Ne,aut reuelaturum funile degeraret. Ille in erm
rem eius rei fidem addens: ſe interea,dùm hæc fierent, quiduis non pollicetur , abblanditur, & vtmitinis a
tibicinis functum officio,pedum quoddam fortè oblatum gant ſimulat ſe omitibus votishoc vnum expe!ere , vt
oriadmouendo,acmicantes ei digitos , vti cùm ad nu cum illarum gratia tiocat poft hac forrilegarum inter
merum vera inflantur tibia ,adducendo. Ac cum Nico efje collegio. Interim dum confultainr , labsıær hora ,
laa illa ( vti dičtum eft) IESV M tremebunda inuo e sam abeunditempus inftar. In dubium iterum , in
caffet ſeg præterea crucis ſigno muniuiſſet , è quercus ſtigante hera, iam vertuur , remittendifne domum fit
altiore ramo cuitum infidebar precipitem decidiſſe,de totius cætuspericulo ,an bono publico,enecandus. Com
mùm turbine inuolutum ,ac in pratum nomine V Veil munitandem omnium confenfu mitior placuit fenten
ler,in quo paſcētem gregem paulò antè reliquerat, de tia,que iuramento adatum domum deferendum de
portatum fuiſſe.Eius rei grauiſſimü firmiſſimumg ar cerneret.Suſcipit eam prouinciam hera ,atque fide da
gumentü denique hoc fuit , quod locus , vbi fic in orbem ta in humerosreceptum domum delaturam pollicetur.
agitatæ fuerant chorea illa,poftridie quemadmodő Ni Accinguntur operi,atque euro ocyús per aera feruniur.
B
colaa antemonuerat apparuit circo impreſſus, qualem Sed ecce , emenfis iam bonam partem itineris , conſpi
habent hyppodromi, vbiin gyrum aguntur equi: Sed cuum fefe dedit lacus arundineto obſitus. Ibımalefica
á interſtinctus vngularum caprinarum bubularum illa anusoccaſionem nacta , verita , ne iuuenis, pa
que recentibus veſtigys. Que ó perftiterunt videri, nitentia duétus , quod furialıbus iftis ferys (quem
dum aratro denuo proſciffum fubaltumg aruum illud admodum fimulabat) initiatuseſſet , viſa tandem eis
brumafequente fuit. Teſtimonium dixere Nicel Klein , minaret,prouolans,à ſe diſiecit adoleſcentem , ſperans,
DeſideriusVernex, & Gaſpar Sutor , & quotquot intē vt fufpicio eft, eundem partim caſus violentia enectum ,
praſentem maturè ducti ,de ea poft à iudice ſunt inter partim lacus ipfiusaltitudine abforptum iri. Verum ,
rogati.] Nonne ſatmanifeſtè probantur chorca , vt eft DEV'S mifericors prorſus , non volens mor
conuentus,translatio ? An hic Dormitantiinoſtri tem peccatoris,fed vt conuertatur c vinat , veſana il
cunctorum abnutiui dicent hæc fomnia tam ya liusmenti metas conſtituit, neque paſſus eft iuuenem
rios,ram aptè , quaſi in vnam Cathenam annulos infontem ſubmergi , ſed aliquanto aquiore conditione
connexuille ?an illiusPetters penicillú etiam fom permiſit , vt in hunc vſque diem vita protraheretur,
nianseò delatum ?ſomniaffe Nicolæam ; & ſomnij dum fortè fortuna in arundinetum decidens , letha
ſoporiferâ ægrimoniâ triduo le &tulo affixá ? ſom - lem plagam ex cafunon accepit , violentia imperúque
niaſſe teſtes hos omnes folennia , & meræ vi ima cafus per arundinerum quodammodo refractis. Inte
ginationisagro impreſſa veſtigia tá pertinaci im rim miſer ille , quifolius lingua miniſterio ia vtebatur,
preſſione greges ab Amphrylo Apollinem , aut à dum illucefceret,mille diftorquebatur cruciatibus', ac
Gadibus Herculem Erythræas boues eo deduxif Suſpiria trahens , tantiſper ingemiſcebat , dum pre
fe; & choreas duxiſſe docilia armenta Lotharingi tereuntes infolita lamentatione attoniti , facta inda
co in ſolo? pergent ſcrupulofi (ſcilicet ) Dubitantii gine , compererunt , hominem prorſus elumbem , có
vercri ne innocentes huiuſmodi , fateantur fe co cui vtraque excidiſſet coxa. Rogant unde fit ,
quo
mifiſſe, quæ nunquam deliquerunt,ſed errore opi modo cò calamitatis deuenerit ? narrat ille ordine fin
nionis putát le deliquiſſe:Quæ hæc, & quàm per gula , defertur tandem curru Vltraiectum . Ibi nobilis
tinax libido eſt, generis humani hoſtıbus fic pa vir Ioann . Culemburg. Vrb. Præt, rei nouitate qua .
trocinandi:Verum de hoc lib.s.vberius. dammodo perculſus , admirabundus fingula perqui
Non minùsexploracú aliud Balduin .Ronſſeus rit, atque indagine facta faſcinatricem heram com
epift.Medic.so.quod ſuis temporibus in Hollandia prehendi iubet , vinculifque conſtringi . Illa fimul ac
D
acciderat, ita narrat.Erat in pago Ooſtbrouek nõ pro in manus prafiltiveniſſet , nihil negare,ſingula fateri,
cul à Traięcto mulier vidua,cuiſeruus conuixerat ,ad Úc.] Hactenus ille . quid ad hæc queat impudens
obeunda , vt res poſtulabat,munia domeſtica : Is cùm os vel V.Vieri, velGodelmanni, cum ſuis oracu
iam ſæpius, vtfolent effe curioſuli ferui , per tranſennam lis Luthero & Melanchtone ? dicéntne atrabilia
animaduertiſet, heram nocte intempeſta , ftatim ac riam mulierculam hoc credidiffe , & deceptam
quieti fe tradidiſſent domeſtici, quotidie in ſtabulum , fuilſe ? quid ; ipſe iuuenis, quomodo fic lacer &
ad certum præfixumque locum venire, atque exporre elumbis?delumbarárne illum fubitò bilis atra ?fin
Etismanibus præfepi contiguum fæmile apprehendere. xit fortaffis. vnde igitur , & quomodo in arundi
Admiratus tandem ille quidnam hoc negoti esſet, netum delatus , fi non ex illo ſpecu , & vnde in
ſtatuit & ipſe inſcia hera idem femel experiri ; atque fpecum , fi non ex domo : fi loco non motus,
eandem pertentare aleam . Igitur bera ex.confueundi quomodo perductus ex Ooſtbrouck in illud a
ne ad folita veniente , atqueſicuti videbatur digreſſa , rundinetum ? fi fponte iuit , vnde tam grauis &
ſubſequitur & ipfe, locum contemplatur,atque exemplo E perpetuamembrorum luxatio ? atrabiliarij etiain
here fonile complectitur : Ibi ille ex tempore in atra qui illic iugenem inuenêre , qui Vleraiectum
raptus defertur in oppidum VVyck , in abditum á ad Prætorem detulêre ? ô impudentem pertina
ſubterraneum specum , vbi cætum maleficarum dema ciąm ! Conſidera potius (lector) in hac narratio
leficys conferentem inter fefe , reperit . Hera cum ſuis ne. Primò nouum modum fiue fignum , fanilis
inopinam famuli fui prafentiam admirata, rogat, quo comprehenſionem , abſque vlla inunctione. Se
aſtu , aut qua tandem ratione momento temporis illuc cundo folere dæmones certa fibi loca deligere,
appuliffet. Refpondit ille ordine,vt res tranſacta eſſet: ad caetus fuos & conuenticula malefica .Nam an
? Tum illa indignari primum atque excandeſcere cæ no quoqueſuperiore , loannes ille de Vaulx Sta
pit , verita ne nocturni , atque clandeſtini ifti conuen buleti decollatus , fatebatur , ex præcipuis locis
tus hac ratione tandem climinarentur : cum conforti Generalium congregationum ,eſleynum in ditio
bus igitur deliberandum cenſuit , quid in ambiguo ne Vltraiectinâ , & co ſe non ſemel Stabuleto
hoc negotio faciendum fuadeant, conuenit tandem inter delatum.Tertiò nota,non iplasmodò maleficas fer
eas,vt amicè exciperetur , filentium ftipularentur, at ri per aëra , ſed & auxilio dæmonis alios hume
que arcana hasi aur illi , præter meritum atque o ris eò deferre poffe . Denique ftultiſfimum effe
miſe
1
 LIBRI II. Q. XVI. 95

miſericordia crudeliſſimarú excerrarum fe com-| A ranatha fic . Narrat idem Cumanus exemplum
mittere.Quantò tutiùs fuiffet huic inueni,Nomine delationis.veritatem declarans;quod licet , tentent
Saluifico le sv, vel Crucis fignaculo fe munice & incredali:In Mendriſio ( inquit )eppido Comenfi con
cotum illum cætum ,venti inſtar diffoluere, ac dif rigit, iam fere annis quinquaginta elapfis, vi cum ibi
fugare ?Manfiſſer eſto ſolus in fpecu:labor dum quidam inquiſitor nomine Magifter Bartholomeus de
taxu itineris longioris pedibus exantlandus fuif Homáre , D. Laurentiusde Concorelio Poreftas ,
ſet.Verùm poſſem multa huiuſmodiadiicerę.nam Joannes de Foffaro Nolarim ,conita has ſtriges proce
ſimilia narrantmulta exempla Anan.d.lebro quar derent:yna due ipſa Potestas, quadam curiofitaie din
10 Auétor Damonoman .lib.ſecundocap.quarto. Tor. Etus,volens experiri,an vere & carporaliter ftriga
quemada Dialo.3 . Binsfeldius d. operis memb.i.cond . reni ad ludum ; fa &tâ conuenione,acceſlie guidam die
XIT. And. Libauius in Strigiportio , Cumanusin louis ferè cum notario ſuo eo quodam also, extra oppi:
Lucernâ inquifior. & his antiquior loan .Cafarius li dum ad quendam locum ,ficutili Jlrigia pra dixerai:
bro decimomiraculor.c ... alij. dum ibi propè effent illi 11es ,viderunt absplures perfo
Ex his exemplis deſumitur fortiſſima probatio. nas congregaias coram quodam ( quierai Diabolus in
cùm iſti ex merà curioſitate inuncti, de loco in lo forma berci,admodum cuiuſdam magni Domini fe
cum tam remotum reipsâ delati fuerint,manife B denie:& ecce juburò omnes slleperfona ibidem congres
ſtum fit hæcnon contingere nudâ dumtaxat ima gaio,iuffu Diaboli,adeo illum officialem ó omneseines
ginatione & delirio muliercularú.immò,nonnun focios: Deo ob eorum curiofitatem permillente , baculis
quam conuentu ſubitò diffoluto ,repertæ menſæ percufferunt,quod ex ialıbus percuffionibus ille officia.
& lupellex argentea , & poftea à dominisagnita, lis, og notarius , ( tertius ille aluss infra quindecim
& confeffæ vxores ſe illa ſecum ad conuentum diesmoriniſunt.] hçc ille.Nó ergo luaſcrim perui
deruline. Deinde Sorriarij locos omnes, & ci cacibus,vt fe experimento committant,nec occi
bos , & vicina omnia diligenter notant, arbores, nam illud vulgatum :Non crcdis ,vade & vide.
lepes, flumina, agros,domos diſcernunc, li laruati Nec eft quod ingerant , dæmoni nullam eſſe
pon inc,conuiuas agnoſcunt,obuios quoque,quos cauſam ,hęc non cum fingulis potiùs agendi,quàm .
in via habuerint , fæpè (alutant & alloquuntur; talem conuentuum frequentiam inſtituendi.Mul
cernuntur non rarò ab aliis viris catholicis , & ta hinc ille coinmoda percipit.Primò per hanc ſo
mente lanis ad conuentum euntes , vel à conuen cietatem & plurium confortium vchementius in
tų redeuntes : interdum etiam viſæ & deprehenſa malitia fouentur & indurantur. Sccundò học pa
nuda ;& ex turbine feu nube decidentes, aut vul- ccto,criminis participatione , fingulorum peccata,
neratæ & mut latæ membris, dequo I. s. Item hac aggrauantur. Tertiò talibus illicibus , & variis,
deportatione fic fæpè defatigantur, vt domum re quæ illic fiunt, inductionibus, plures faciliùs im .
uerſis per totum triduum fic dccumbendum prius pedicant. Quarcò multitudo facit audaciores, ad
quàm pedibus pollint conſiſtere,quod docet'Re inalum ;colii Deihominúmque timorem , & mu-,
mig.d.1.1.0.24 . confitentur omnes vnanimiter ea tiâ initatione ad maiora facinora inflammar , v.
dem , nec in circumſtantiis minutiſimis diſcre Tolentcarbones iuncti. Quintò voluptasnefaria
pant.idem confirmant aliíımmunes ab eorum cri maiorvidetur, quo plurib , innoteſcir . Sextò diffi:
mine & errore.Facentuc rei in ipſo rogo , vbi nihil ciliùs conuertuntur, quò pluribus teftibus le dæ
fictio profıtura , & exhauſta iam ſunt tormenta. moniaddixerunt,& actuum frequentatione quali
De vanis autem & deluforiis,tam perpetim nequit quodam habitu occalluerunt. ita prudenter ratio
vna & confentiensomnium elle conteſtatio ; tan cinatur Spineus g.deſtrigib.c.20.
táque inter locis,& temporibus,& ætate,ac ſtudiis Breuiter ergo concludo, bas tranſlaciones , de
diliunctiflimos,adeóquemultos, conſenſio. pecu quibus quæritur;poſſe modis quatuor contingere:
liaris enim cuique et animiactio , & alius ab alio D primo Colâ cogitatione,quod S.S. vocattransferri
diuerſum quid imaginatur :nec cerebriaut phan in ſpiritu : & talis illa viſio Ezechielis . Et emiſſa a c.8.v.3.
taliæ omnium eadem difpofitio , quæ dæmoni ad fimilitudomanus apprehendit me in cincinno capi
huiuſmodi imagines neceſſaria foret , nec etiam iis mei , ca eleuauit mefpiritus , inter terram á fl
mendacijtanta poſſet eſſe conformitas.Hoc argu lum ,& adduxit me in lerufalem ,in viſione Dei, & c.
mentum ,meo judicio,hominein non peruicacem , Vlcimum enim verbum , modum præcedentibus
idoneum eft conuincere. ponit verbis : ne putemus hanc ſimilem transla
Confirinatur hoc argumentum cò quod ( ve tionem illi Habacuc , de Aliquan- 60.14.4.
qua Daniel '.
bene)Cumanus fupraw . 3. fomnia & phantaliæ do luis pedibus commeantad conuentus, vtnar- 35.
tales non ſunt in poteſtate hominis; vc ei accidant , rant Reinigius & Binsfeldius. 3. à Dæmone re
vel iis careat pro lubito :Sed ſtrigibus ſeriò con uerâ ,fecundùm corpus, & mộtum localem ,trans
uerſis,& nolentibus ampliùs conuentui intereſſe feruntur , vtdocui. 4. aliquando porcſt contin
nihil ampliùs tale contingit, dumtaxat quia no gere , vt ipfi ignorent corporaliter , an opinione
lunt, quod eft euidens indicium in ſomniis iſta dumtaxat translati fuerint ; quod in diuino illo
E
non contingere . Præterca qui hæc afferunt ſom raptu accidit B. Paulo. Tradicum inuenio , in
nia cfle & ludibria , certè peccant contra reueren quibuſdam P. Ioan . Maldonati dictatis, de Da
tiam Eccleſiæ matri debitam . Nam Ecclefia Ca. monibus ; quòd quando volunt corporaliter trans
tholica,non punit crimina, nifi certa & manifeſta; ferri : tum ſeinungunt vnguento ex infantilis cor
nec habet pro hæreticis,niſi quiin hæreſimanife puſculi adipe : quando conuentibus per inſom
ftè funt deprehenſic.confuluifti, 2.9.5.ſtriges autem nium duntaxat intereffe volunt : cum in fini
iam à plurimis annis pro hçreticis habet, & iubet ſtrum cubare latus : quando verò malunt vigi
per inquiſitores puniri, & brachio fæculari tradi, lantes : quæcumque in conuentu fiunt cernere,
vt patet ex libris Sprengeri , Nideri, laquerij , Mi vt coram fe geri ; cum operâ dæmonis ex ore va
chaelis, & docet experientia. Ergo vel Eccleſia porem quendam craſſum euomere , in quo ge
errat,veliſtiPyrrhonjerrant: Eclefiam in sera. forealis ho£ Qualitoribus
Itorum imagines vt in fpeculo intueantur.
inſinuare Et
volebar
Glen pertinente errare quidicat , anathemama
famo
 96 DISQUISITIONVM MAGICARVM
fainoſus ille loan.de Vaulx Stapulenſis , cùm dio ) A gimus:cum illæ ab infinitâ D'EI virtute profecta
ceret; ſcire ſe diſcernere :num corporaliter , num lunt : ſin autem ab angelis malis procuratæ , ad
verò per imaginationem conuencui intereſſer. (peciem . tantùm viſæ & præftigioix cenlendæ .
Vnum reſtar ſoluendum , quod quoſdam ſcio huc refero-illud quod Origen , lib. 6. cani. Celfum
torfiffe aliquando . Etenim doctior philoſophus tradit, Pythagoram eodem tempore in dilabus vr
arque Theologus quærat , quî fieri queat; vt, cùm bibus conſpectum : & aliud de inulierculis com .
angelus fit incorporeus queat rem corporeani lo mellatricibus in vitâ D.Germani , & de Impera
co mouere:Reſpondeo,nec opus eſſe ad hoc noua coris Allo per Theodorum Monachum patricxhi
à Deo virtute adtributa , ( vtcenfuitGuilh.Pariſ.) bito apud Zonaramd. Vide Pet.Tyraum'd lib.2.ca.d tom ,
nec etiam diſtinctâ virtute ſeu potentiâ motiuâ(vt 8.cum feqq.Quod verò ex aliis refert Ananias.lıb.4. Glü Mace
putauit Aureolus:) nec etiam poſſe Angelum ſolâ de Naturâ Damon . non potle dæmonem duorun donis.
voluntate & intellectu illimitatè & infinitè,quod hominum ſimul occupare corpora ; fed poffe ta
cumque volet corpus, & quando velit, & quo ve men , cùm in vnius corporc fit
per fubftantiam
lit ,& quantâ velit celeritate, locomouere ( hoc e ſuam ,vi ſua alium , vel magnodiſtaotem interua !
nim damnaſſe intelligendus eft articulusParifien- Blo, de crimine aliquo tentare :hoc fateorme now
fis,& meritò quia hoc eft virtutis infinitæ :Sed re intelligere.Nam nihil prohiber duos efefibiadcò
fpondeo, Angelum determinatam fibique notam , propinquos , vt ſimul fint quaſi vous adæquatus
luis viribusnon maiorem molem , eâ celerirate vel dæmonis locus quem ſubſtanria ſua occupet:nihi

tractu, quem & agilitas Angeli & reimoræ natu inquam prohibet hos fimul à dæmone poflideri.
ra permittit,eò folere mouere & transferre poſſe, Siverò alter tam longè difter à poſſeſſo , vt ſpa
quod in aſſumpto corpore,fecundùm fubftantiam cium illud excedat fphæram activitatis dæmonis;
(malo enim hoc tenentes ſequi)ſit præſens, ſicque non credo poſſe dæmonem illum poffidentem ,
præſens , folâ voluntate corpus illud impellat, & huic alteri quicquam ſuggerere tentationis. vt e
eadem voluntate,mediauteillo corpore,aliud cor nim nec quoduis corpus quantumuis diſtans loco
a videlo- pus contiguum moueat, veldeuehat a. ad eum ferè mouere.lic nec quorumuis animos à quorum cor
ſeph.Ang. modum quo ventus fortis plumam agit per aë poribus abſit longiſſimèpoteſt Diabolus tentare ;
in 2. d . 8 ,
rem , & certo tandem loco illam deftituit , & defti led eos tantùm ,quifint adeò propinqui,vt-in vno
9.3 •
tuendo Gſtit.Et fic Angelus deferens Prophetam quaſiadæquato loco dæmonis cenfeantur. Non .
Habacuc, dumtaxat tangebat capillos eius; ncque С
nulla huc pertinentia periteà Guilb. Parifienfi.p.uk .
cum capilli corpús ſuſtentabant, ſed virtus Angeli de vniuerfo.cap.13.
ipfius per voluntaris imperium toti corpori im Prior concluſ. pars ,de mutatione quantitatis, B

penſa. Vnde li velit Angelus ficmoderariactiuita probatur : quia fanior philoſophorum pars , cum
tem , vt celeritas deuectionis, non ſuperer robur Ariſtotele & D. Thoma,partium corporaliúmque
delati ; fiet , vt ſit ſine defatigatione hominis iſta dimenfionum penetrationem naturæ non perinit
tranſuectio : li hoc nolit ,haud dubiè mirè defati cit.ideò nequit dæmon fic mutare corporis quan
getur homoneceſſe eſt , celeri illâ per aerem dela titatem ; vt homo inſtar catti , vel multelæ per te
tione.Hinc intelligimus non eſſe certam differen nuem rimam in cubiculum irrepar: multò mịnùs,
b 1. 1.dx- ciatr, illam Remigii , quod Angelorum bonorum vt per ianuas clauſas ingrediatur. docuit hocbene
monolatr ,
tranſuectiones quiccæ & laboris expertes Gintho loan.Beers Carmelita in primi precepti expoſ.vl.ca .
6.27.
minibuszmalorum verò plenæ laſſitudinis , formi 4. Quare quod de lamia in muſtelam conuerla
dinis, & moleſtiarum , etfi enim vt plurimum cre. narrat in Mileſia nugator Madaurenſis,fi& titium
dam hoc verè contingerezfieritamen poteft , vt fi ceniendum .Mentitæ quoque fucrunt illæ Strigese l.2 . De
D
dæmon velit , etiam citrà laſlitudinem & mole Lotharingicæ , quæ Nicolao Remigio c perſuale , monolatr.
ſtiam deferat, vtpater exemplis , q'ıæ narrar Tor funt, ſolere dæmonem veteranis Lamiis poteſta- c.4.
quemada Dialo .3. & ille loannes de Vaulx Stabu cem reipla dare; vt qucantædes penetrare , & per
lenfis hoc de fuistráluectionibus teftabatur. Illud
quaſuis anguſtias nullo negotio viam ſibi faciant,
certiùs, hasdæmonum fubuectiones lemper peri in mures , feles , locuſtas, atque alia huiuſcemodi
culiplenas & formidabiles elle. pufilla animantia contra &tæ , & deminutæ : intro
miſlaſque ,denuò priori forma reſtitui, li velint.
QV ÆSTIO XVII. Mentitus etiam finilia iactans Scafius apud Ni
dérium in lib.s.Formitarý. hæc enim deliria ſunt
An poſſitdemon quantitatem corparum ſic mutare, ut
omnia & illuſoria. Sed ſolummodo dæmon præ
penetratio partium fequalur , fiue vnum corpus
in duobus locisdifiunétis , velduo corpora cedens, latenter aperit'& claudic ianuas , vel fene
in vno codem loco penetratiuè ſtras , corporis earum capaces , per quascas intro
colocarl? E mittit,quæ ſe purant formam huiuſmodi animan
tium induiffe : quod prudentiores Italicæ lagæ
Reniier cenſeo ad bac omnia negative responden Grillando f fuerunt confeffæ . Hanc autem ofl.2.de for
ftiorum apertiónem & claufuram adeò lubtiliter cileg. 9,8.
CIS e ordininatura.Nam , vrde poſteriore priùs a dçmonem facere poffe ; vtdormientes in cubiculo
gamus ,nec ipſemet dæmon poteſt loca diſtantia non euigilent:non dubitabit , quiſquismeminerit
ab inuicem ,non occupato medio,ſimulimplere,ex ab Angelo factum gi cùm B.Petrum de carcere g Act.12.
veriore fententia & communiore,minus ergo po eduxit : vbi nihil neceſſe eſt dicere hanc ianua
terit ibi corpusvnum ſtatuere; ſed ſoli hocDĖO rum apertionem , vel cultodum fomnum ,miracu
teſeruatum.Nec obſtant exempla, quibusdocetur lofa fuiffe. Si quis obiiciat Diuum Chryſoſto
Tyræum multos alio loco av toto popis tows aliis apparuiſle , mum hanc vim Angelis tribuere, cùm ſcribit Ha
li.2.de fpi- quàm vbireuerâ tunc eranr , non dormientibus bacuc ab Angelo demiffum & reductum ex lacu
rit. appar, modò ,fed & vigilantibusc. Nam ſi à Sanctis ho claufo , & figillis integris permanentibus. hoc
C.6 .& 7 :
minibus & miraculosè apparitiones factæ , vt de enim ait orat.qua eft de incredulitaie D. Thoma.
Sanct . Nicolao , D.Agatho, & Divo Benedicto le inter orationes Patrum ſcorſim Romæ editas;

xws
 LIB . II. Q. XVIII. 97

rūs vidurnônxatag arkiv & argenos tév agebæxovky Age Origenem lib. 3. contra Celjum . Quod verò ſcrie
εις τον λάκκον τών λεόντων και πάλιν αναγαγείν : η bunt nonnullieum quigemmam geltet Heliotro
tastensujévæsoppayidas tøfapzéves nataxiwtiv. Ref piam inuiſibilem fieri :non credo.nam vtbenè ait
pondeo id factum ,non Angeli, ſed diuina virtute. Guilb . Parif. a deberet lapis illepoffe colorem om
Przrerea videtur D. Chryſ. priorem Danielis ca nem rollere , vel alios planè fic inducereobiecto , bd. p.vlt.
C.22.
priuitatem ,de qua cap.6. cum poſteriore confun vt non poſsit agnofui. Tancam verò vim ilk gem
dere, de qua agitur Daniel. cap. 14. Modus verò inæ inelle ,nondum vel teſtis fide digni auctoritas
quem ſtriges aliquando memorant, nempe Dia docuit.
bolum ipſosparietes aperire , & per quandam quali Deniq ; ex his decidi poſſunt, & deregi illugu.
fillionem & diſruptionem ingreſſum illis præbe nes illæ dæmonum , quandomembrorum aliquo
re & egreſſum , poft iterum partesconiunčtas fa rum ſpeciem velimmenſam faciunt apparere , vel
nullam , vt fublata videantur. vt ſunt quæ narran
cerecoaleſcere ; ſcio , iis qui penetrationem par
tium admittunt vilum iri probabilem : & huc re tur in Malleis malef. de iis qui virilia fibi ablata
ferri queat quod Cordubæ famoſæ illi Magdal. Furabant , apud Sprenger. p. 2.1.6. 7. & quod le
Cruciæ acciderat ,vr , hiante ſubitò pariete,à tran gitur ridiculum in tom.2 . tracta de credul. dæm .
ſeuntibus orans puellula conſpiceretur . Sed ego B adhib, fol.429.Necputo dæmonem pofle hominis
totum hoc vel præſtigioſum puro , vel dumtaxat parui ofia fic extendere , vt Gigantex fiatmagni
dæmonem maxima celeritate, quotſufficiunt lapi. tudinis: ideo quod Indi Cichorani certis id le her
des eximere & ſuſtinere alios neruánt , & poftea bis poſſe iactabant,iure optimo Petrus Chicza fa
eadem celeritate atque dexteritate , iterum eosin bulis annumerat p.2.Hift.Peru.c.42 .
ſuum locum reponere exiſtimo : cúmque homi
num alpectus hanc celeritatem tartarei latomine QVÆSTIO XVIII.
quear deprehendere ; fieri vt falſum formet judi
cium de aperto per partiam compreſſionem pa Ar corpora ex vna in aliam Speciem Magi queant
ciere. Prorſus cum vero magiſtro luo Caluino transformare.
impius eft VVierus : cùm nugatur , ita CHRI
ST V M Dominum , poft reſurrectionem clauſis
a D.Aug. ianuis ingreffum , ad diſcipulos : vbimeritò, cum Non
dii, pode fabulofis
Parthenii Metamorpho
& aliorum ſib
:nec dena °. Qui
turalibus
tract.121.
in loan. grauiſsimis & ſanctiſsimis Patribus a , Catholici imperfectorum animalium commutationibus, de
Greg.ho-|fcriptores,in hac corporis ſolidi penetratione ,pa- C quibus Ariſtorelesc & Plin.d Sed demagicis, quę
mil.26.in centis miraculi rationem agnoſcunt. Pari modo virtyte dæmonum fiunt perfectæ fpeciei in aliam
Euangel. Bez a & fimiles blatphemant de CHRIST i Do forman perfecte quoque ſpeciei transformacio - cli.s.Hiſt.
D. Chryſ. nibus. Et licet Ouidius & Propert.hoc præter a anim.c.19 .
in oratio mini Natiuitate illæſo 'clauſtro virginalı , & re cl.u.Na
ne. ſurrectione clauſo manente ſepulchro . conten lios ſenlerinc, quorum hic;
tur.Hift.c.
tioñaOt * dunt homines iſti animales , hæc aperta fuiſſe Audax cantara leges imponerelune , 22.
Pupes tis dum penetraret , & poftmodum iterùni clauſa . Etfua nocturno fallere terga Indo.
faño dide quali non potuerit creatura ſuo creatori, vt cete Ille autem :
Tõrgupõr ris in rebus , in hac quoque obtemperare. ſed ni. Hanc egonocturnas viuam volitare per umbras
κεκλεισ mirum ilti cuncta conatur ChriftiDominiDiui. Sufpicor , de pluma corpus anile tegi.
Méywy bu- nitati & omnipotentiæ detrahere,vt ad Turcıſınú Similia de S:culo Liodoro Catanenſes opina
pwr. Paganiſmúmque viam ſtruant. bantur,vt lib.ſuperiore oftenfum : de SimoneMa
( quo quid Cùm ergo quantitatem fic mutarenon poſsit go,narrantur in Itinerario D.Petri:de quodam ex
apertius?), dæmon ,adeóque illam comprimere , vt partes ſe D Sarisburienſi dictum c .fuperiore ; de Badulo Re
penetrent :nequit ctiam efficere, vt corpus quan ge Anglorum annales referunt , & iidem narrant
ium & coloratum , verè reddatur inuilibile illis, Ambrolu Merliniincantamentis Vterium Regem
coram quibus exiſtit, oculis corum ſanis & non in Gorloidis Cornubiæ ducis fpeciem transfor
præſtigiatis; quamuis fieri queat vt per accidens matum ,vt Igernæ vxoris eius amplexu poriretur,
aliud illud non videant. Nam fi corpus illud ce & ex tam nefario concubitu Arturum & Annam
leriter aliò transfert , iam præſens illis non eſt genitos ; lege Galfridum Virunnium.Quineriam
hoc corpus : fi verò ſpecies viſiuas , ne in oculos in nouum orbem hæc opinio ſe penetracit. Nam
adftantium commeent, per corporis alicuius in . Nicaraguanicredebant ftriges poſſe le in carros,
terpofitionem , vel per nimiam aeris agitationem fimias , porcos immutare : & Qua hare mallani
impediat ;vel corpusillud aliquâ fibi poſsibili ra opinabantur famoſam illam maleficam Augufti
tione transformet :( hos enim modos inuenio ſo . nam , in bouis forma grallatam : quando Beatrix
lere ab illo vſurpari ) corpus illud tunc quidem a de la Cuua ingenti diluuio & terræ motu interiit.
& u non videbitur; reuecâ tamen viſibile perma narrat Cliela hift . Peruw.p.2.c.205.c 210 .
e Comcor.
nebit . Sic fraude dæmonum Domitianioculis ſe e Et licet olim , quid , cum communi Theologo | in Senecæ .
ſubtraxit Apollonius Philoftrarum , fic Gyges la rum Schola ,de huiuſmodiLycanthropiis, & fimi Agamén .
tebat fictitio illo tectus ann ulo apud Cicero lib . ſententia,publicè profeflus fuerim e : fc. omnes 1.690 ,
nem ,fic de Perſei clypeo Græculi fabulantur. illuforias deceperices effe,& cūnaurà pugnare ,hac fli. 18.de
Sicintelligendum quod Ioan . Satisbericn. ſeri ciu . Dei c.
bominis sm bellnad generationë idē nāc iterü mibi cē.
18 , & de
bit de quodam : fuitque magorum peritiffimis , ut fui hoc loco,ubi difputationis ordo hocexigie,affirmădū. ſpiritu &
quaſcúmque res velles,inuifibiles faceret; alias wrò vi Addo,cótrariú afferéti anathematis inminere pa lit.c.28. li
debarur in alias fpecies transformare. I. 1.de nugis nam ,ex c.Epiſc . 26.9.5.quę fcntétia auctoritate D. ipſe. auct.
curialium c.9.item quod Necromanticus ille Gui. Aug.fulcitur fidératio perſuader.Nequit,n.animal Danzus
luliac. perſuaſerat apud Meierum lib.1o .fic quod humana informare corpus belluinú , vt nec anima Dialo. de
de Cleomede Aſtypelen ſi referebat Celſus,arcam leonis corp'equinú ,vel animaequi corp'humanú fortiar.c.3
ingreffum , & intùs operculum eiusretinentem , quia quęlibet formafubſtätialis,vt fuú effe tribuat , cótrarium
nonctie repertum in ea , led creditum euolalle.le uformádo,requirit peculiares abíquc cóueniéres,1 Ceribens.

difpofitiones
 TION RVM
UISI ICA
98 DISQ V M MAG

ditpolitiones, & organizationem corporis propriá , A quoad patitur fimilitudo circumponens,caput ca

ideo anima definicur actus organici corporis.Vn piti, osori , ventrem ventri , pedem pedı, brachia
de fit , vt nec ferina animahumanum corpus,nec brachijs accommodat. hoc folet contingere, qua
humana ferinum qucat informare , vt dixi. Non doad hoc inunctionibus certis ( vt Dolanıilli Ly
poterit itaque anima hominis in ferinum corpus Canthropi, de quibus Acta iudiciaria funt edita)
migrare illud informatura. Mulco minùspoterit vellolis verbis conceptis vtuntur,vé ille apud du
fimul cum corpore anuma immutari, quod videtur cem Rutiæ à canibus laceratus, & in Bulgaria qui
Horat. in Epod . putaſſe quando agit de ſociis V dam Baianus, de quo Sigisbertus in Chron . &
lyffis à Circe reſtitutis; tunc , vc & præcedenti calu , relinquunt veftigia
Scrofa duris exuere pellibus lupi terræ imprella. Hoc autem vlțimo cafu ni
Laboriofi remiges Vlyllei, hiimirum eft,fi poftmodum verè inueniantur lau
Volenie Circe,membra: tantmens,& fonus cii illis membris humanis quæ in ferino corpore
Relapſus:atque notus in, vultus bonor . ictum exceperant.Nam leuiter ceſsit circumicatus
Imò verò huinanam mentem , hoc eft animæ aer, & vulnusvero corpori inhæſit. Verùm quan
humanæ partem præcipuam , non amiſerant. im- B do verum corpus abfuit, tunc Diabolus in abſen
morcalis eft anima,nec à demone corrumpi poteft tium corporc eam partem confauciat ; quam fcit
vel vulnerari. Semper ergo illufio hîc interuenic in ferino corpore fauciatam fuille. Bartolom . Spi
illorum , qui transfiguratos putant : læpè illorum neus g . de ſtrigibusc.16 . ſui temporis hiſtoria oſte
etiam , qui videre le putant , quod non vident. dit : Huius etiam (inquit ) apparentis conuerfionis
Prudenti & nolenti decipi diſtinguenda eſt ipſa trigum in callos,teſtis aliusin hac eadem ciuitate Fer
transformatio ab effectibus cam concomitanti runsa Philippus nomine,aruficio cerdo,fubiudicialiin
bus : quod li Spondan . feciflet , non tam multa ramentomihi afferuit hoc anno : ftrigem quandam an
Comment. Homericis hac de re vanè & iuueni te tresmeſes ei impofuiffe,ne promiberet venire circa pue
liter effutiuiſſet. Sit concl. Ipſa quidem iransfor. rum ( à le fortè ftrigarum , quem curandum aflam .
matio deluforia eft :multi tamnen cam commilantes plerar,fi quas blandientes et alludentes videret carios.
effe tusfunt verifimi. V.G. Strages hommbus vel Eadem igitur die dum difcefsiſſee illa , viderunt poft
pecoribus illatæ , per dæmonem in corpore aéreo horum iple et Pxor ſuo cartum magnam , & haétenus
aut lupino , fiue per homines lupina tectus clligie Cab eis inusſam , qua ad puerum accedebar conciogra.
( quod poftea declarabitur ) vel per eam non te du . Quam cùm ex timore parentes ſapsus abegoljeni,
tos,fed humana ſpecie gratiantes & efferatos po poftremoconira venientis vexationem ad impatientia
teſt enim fieri, vt ex humorum vitio & atræ bilis exarſerunt: clausóque ofiso vir ille grauiſsimè callum
exceſſu affectus quidam lupini , & udium in gre hinc inde fugieniem diutius baltàpercuffis, demum
ges atq ; homines ,delideriúmque eos inuadendi, ex alta feneſtra fe iactare compulst ,ut toto collifa vi.
1

& lacerandi, vorandíque,mentem occupent. Vn deretur corpore cattus. Ex tunc auiem ſtrix illa ve
de & medici aurkeya , leu aukergpawiar intermor iula loro confracta corpore per plurimos dieslecto de
bosnumerant,quam Arabes CHATRAB, Latini cubuit :quo factum eft , vi lewis ,quam priùs habebant
a vide Pau . melancholiam vel inſaniam lupinam nominant a ; ex Suspicio , quod ftriga eſſet, ở puerum ſuum , qus hac
ſimili vitio nonnulii ſe cancs , leones velalias be
Aegynetá infirmii ale ſtrigatus graniſsimelaborabat , ipfe ftri
li.3.C.16.8 ftias putantb. Qui huiuſmodi ſolo morbo labo- D galler,in vehemenrem iranſiit, imo a violentam . Ere
Aétiú .libr. rant,hiMaginon lunt, & licetipfi ſe lupos putent, nim percuſiones de plage , qua in catto infixæ funt, in
Condron . lupınámquc læuitiam imitentur, alijs tamen , vt slla vetula funt inuenia quoad morborum correſpon .
chum libr. lunt,homines videntur:talis fibi,non ceteris vide
dentiam . ) Vix quinquennium effluxit , cùm in
3: demor. batur pater Præſtantij apud D.Augustinum c : & pago quodam occiduæ Flandriæ , vbi faſcinaria
yenef.c.7. ahus quidam apud Thomamn Brabantinum fiuc peitis mirè gliſcic, haud proculà Dixmudâ ,pene
1.3.fen.1. c. Cantipratenſem d , & agricola ske Patauinus apud
ad Iperlce & llaræ conflugem fita , contingit;
4.6 . 26 . Fincelium.lib.z.demiracul, & aliusBoratiusapud quod ab homine religiofo , fide digno , quicum
Aug.1.18. Sabinum comm.in 7.Metumorphof. & ille Ponypo illic in vicinia , 'auditione accepi. Rufticus qui
deciu.Dei natij apud Eyuichium .lib.denatar.ſagar. dam vna cum filio adoleſcente in ſympolio poti
c.8 . Sed quando aliis quoque lupi,canes, vel catthi rans, limis obferuabat copam menfuras cereuifix ,
a Cantipr. vel alix beltiæ videntur,vtmulicr apud Palladium quam propinabat(vt ſolent)bifurca nocátem cre
in vita Macary Alex.videbatur equa:item Neu ta diſsimulat nihilominùs interca ; dùm compota
ri: apud Herodotum & Meiam , & hodie ex vulgi tio ſoluitur : tum holpitam vocat, vecalculum ex
opinione quotannis quidam .Hibernici,apud Cam penli lubducat. petit iſta quantum creta notarat:
denum ,in altera parteHibernia : hocmagicum eſt, El negat ille, & multis vltrò citróque iactis, pecu
& à ſolo morbo nequit. proficiſci. Verum folet niam in menfam proijcit, quam ſciebac ſufficere;
diabolus tunc diuerliinodè decipere.nam ſolet a & diſcedit. Stomachabunda hæc, cu vero ( ait
aliquando aliud corpus ſubſtituere, & illis abſenti non hinc hodie poteris domum , vel non ego quæ
bus ; & alicubi in loco abdito foporatis, ipfe al fum . abit contemnens mulierculæ minas. Vbi
fumpto lupi corpore , vel ex aere formato. & hbi peruenit ad Auuiolum in quo ſcapham reliquerat,
circundato ilta gerit : quæ putanthomines ab illo nequit vna cum filio admodum valido fumma
miſero ablente & dormiente patrata, quod ftra ope eam à ripà contis depellere , diceres clauis
tagemaà Sancto quodam viro cun &t:smanifeſta affixam yuido in ſolo . Fors duo trefúe milites il
cum , narrat Guilh .Parifienfis d.p.vlt.c.13. Aliquá lac iter habebant ; compellat , & Concuberna
do verò hominibus ipſis ferarum exuuias huiul les ( clamat )boni , venite fuppetias . vt hunc lin
modiveras aptiſſimè circumdat: quod fit quando trem ripa deducamus : merces operæ futu
illisdat lupinam pellem in trunco quopiam cauæ ra,largum à mebibale. Parent & ingreſsi quan
arboris occulendà:vtex quorunda confeffionibus tùm poflunt protrudunt, diu fruftrà fuere.Anhe
conitat.Aliquando deniq ; ex pacto Magis aeream lus vnus & ludans;quin ſarcinas & onera hæc ef
circumdat effigiem bellux , & membra membris ferimus, forrè vacuá cómodius deducemus.Fit:&
ecce mer
 LIB. II. Q. XVIII. 99

ecce mercibus expofitis, vident in fentina ingen - 1 Platanum aliquandomoleàm vertitte, & alijapud Nlib.de
tem luridum buffonem , ſcintillantibus oculis eos Carnos cadavera humana per dæmogeni wu kalis Prodi, an .
intuencem . Non tulit vnusmilitom , fed gladijcul Itatuas fuiſſe mutata. Refp . Sikocuri deproxima & 1349.
pide perforatum ad guttur tumidatum in aquam immediata mutacione, illutorium id fuit & præfti
eiecit .ille quali exanımis in tergum prouoluitur giofum : fi verò locati de conucrtione mediarà ,
ventre relupinato : vulnera natitanti imponunt liue per varias commutationes corruptionis &
cereri alia , & repentè nauis foluitur,Lætus ruſti generationis materiæ fecunda ,nihilprohiber am
cus auxiliatores ad idem vnde receſſerat hoſpi bo iſta naturaliter contingere potle, introduchsm
tium reducit:potum petit:præbet ancilla . Querit il materiam aptis ad bas vitimas formas difpofitio
le, vbihoſpita?audit peſsimèhabere, & animam in nibus.Quod autem legimus apud Meraphraftem a
lecto agere. Quid , inquam ,inepta,ebrium inepu S.Spiridionc,ſerpentem in aurum mutarum , vt eo
tas?vix media pars horæ elapla , cum ego illá iſthic avarus ille & immifericors dues deciperetur:& po
lanam & malam , qualis tu , reliqui?Eo,& viſam tea rursus ex auro Serpété factú ; vera hæcmuta
quid hoc rei? intrat in chalamum ,inuenit collum tio fuit, quia miraculota , & à Deo , quipoteft.Neq;
& ventrein vulneribusconfoſſam , lacerámque ex - B hæcmurario fortaſsis demoni , luccelsiuè ramen ,
piraiſe. Vnde hæc. exclamat , vulnera ?Neſcire ſi forer impoſsibilis, quia ferpens inſectúeit , & pro
profiterurancilla,nec domo illam ,quodfciat, pede xima auri ac ferpentismateria cadem , nempeterra.
extulille. Irur ad magiſtratum :vulnera cælim pan QVÆSTIO XIX ,
tímque illata inueniuntur iidem in locis, quibus An Magiqueanifacere beftias logui,& an intel
buffonem ,quinuſquam cóparebat, milites diſtin ligant voces beftiarum ?
xerant.Nec diſsimile aliud,quod demunicipe Me. E hæcquęlt differu :t poft D.Thomădepoté
chlinienfi narrabitur lib. 5 lect. 3. verf. ad torturam
ſuficrent,de indicio 8.ad nominationem accedente. Médoza in Quodl.Schaicft.q.5.fed loquédú nobis
Arous decimus agitur , cùın Bebburg ( oppi dilcinctuus & pretsius. Diuina aliquádo virtute fie
dulun eſt Vbiorum )fupplicio affe & us fuit,quidam ri,vt quib °loquédı vis naturalis ineft nulla, atramé
Stumfius Petrus , eo quod cum dæmone luccubà loquátur,nó eft dubitãdú ;lacra Scriptura id atte
plus quatuorluſtris coníueſſet, ab hac donatus fuit c itāte de alina Balaã, Nu. 22.quod quo pacto Deus
atâ quadim Zonâ , quà cum cingebatur, & fibi & efficiat,ipſenouit , qui enim locutionis omnis eft
alijs ja lupurn verti videbatur. Hoc ſcemate ter fabricator ,ille vt, quæ nota funt organa fermonis
quinque pueros iugularat, eorúmque comederat articulatiformauit , poteft & alia, quæ lubebit, in
cerebellum ; duas nurusſuasdeuorare conatus fue ſtrumenta ad hoc deligere .Artainé vt plurimú exi
rat:propriam filiam , & commatrem ſuam ,vxorum ſtimo vti opera angelorum ,qui per res illas inani
habuerat loco. conſtant hæc omnia actis iudicia mas, vel per bruta loquátur ;hoc tamédifcrimine:
riis, & iconibus in æs.inciſis,pafámque vægalibus. per illa ,quib ? apta funt organa & viuétia ad bocina
Quiplura volet dehistransformationibus excm ſtrumenta , vt per picas, coruos,pſittacos & huiuf
plis illuſtrata ( quæ tamen ex iis , quæ tam breui modi,in ipfiſmet corporib ? loquela formata: & túc
ter dixi, decidi poterunt omnia ) legat Sponda hæc locutio eft viralis actio ipfius,animalis,non ta
* Exo .' 3 .
num in HomeriOdyff.lib. o. Binsféidium de Con mécit intellectualis eius actio , fed eft actio intelle
2.2.4 . Efd .
feſsion , inalefic . concl. 3.Remig.lib.2.de demonolat. tualis refpeétu angeli: per illa verò ,quæ viuentia 14.in prin.
6.5.Io.Anania li.4.de nat.damon.fol.180. Condron D quidé lunt,fcd organa nó habét apta ad loquédū, c Rutin.l.
chum d.c.7 . & Per,Thyræú.qui ceteris plura & a veſuntafini, bouélque , putarim id facere co quod clehift. f.c. Ec
5.
priore ordine in Theles digeſsit li.z.deappar.ſpiri ,
ipſemet angelus in eis vel poc aùs iux ta ca, ſe rmone Socrates !
inūàc.is.uſque ad c.24. & qui ex eo Dialogú fuú in aere formato loquitur:idemque dicédú de insé- 1 hift.Ec
congeſsit Fr. Claudius Prior I.De Lycanthropia . fibilibus,vt igne,aere,aqua,terra, cadaueribʼmor- clef.c.s.
Quivolant veram introducere Metamorpho tuis,capitibº reſectis, ftatuis.& arborib °:& tūc quá Socratesl.
1. C. IL .
fim ( vt Spondanus,Bodinus, Peucerus,Phil.Ca do vox cácùm formatur iuxta corpora illa , locutio f Euglof.l.
merar.& pauci alij )vnicum adferunt argumentum nullo modo tribuéda eft alteri, quáangelo, vt for- 1.Exépl.c.
cx ſacris litteris , dignum folutione; deNabucho māri & edéti:aeri,vtmedioac inftruméto :nulli , vr 6 .
donofor in bouem , & Lothi vxore in Talis ſta vitalis actio:ſiformetur intra corp ' illud seſileine- & Harulus
a Dan.4.1 ,
30. & v . tuam mutatâ. a Sed cum vtrúmquediuinâ fit fa prú ,vel etiaintra inséfile, illitribuipoteft,vt orga- gl.1.C.de
.
33 Ge n. ctum virtute , non poffunt hæc pro dæmoniacis no .His politis facilè erit ferre iudiciú de ſequéub ' effic.præf.
19. conuerfionibus momentum habere. De Nabu miraculofis locutionib ° facræ hiſtoriæ : yede alina Afric.Pro
chodonoſor quóque pleriq;Patres negant forma E Balaá,de qua conluledus ibi Caietanus in Cómét. copiuslib.
bouis fiue bouini corporis effigiem induiſſe; led de angelo in rubo alloquéreMoysé & Eldrá d . de Vandali.
b fusè hoc
diſſerunt duntaxat volunt,fic mente abalienatum fuiſle,ve ſe Spiridionis filia Irenemortua depoliti locú indica-Aenea.Ga
Mich.Mc. bouem crederet b. Prætermiſsa longiore diſputa te c:& quodá interfecto,Macarij iuilu homicidam zeus de
dinalil. 2. tione,mihi videtur contextui S.S. & fententiæ D. indicáte f:& de colloquio caluariæ & alteriusMa- immortal.
de recta in Gregorij lib.s. Moral.c.8. & rationi,magis con carij,de var js ledıb dánatorú g, & de venerabilib anim .
Deú fidec h113. hiſt.
7.& Bene. luatanea explicatio volentium c'affectionem ,Re Africæ cófeſſorib ' qui perſecutione Vádalica radi Hungar.
Pererius l. gij corporis in beſtiæ temperameorum commu citùs abſciſcis linguis adhucclarè loquebátur:quod Decad.za
s. in Dan. tatam , figuram eriam humanam aliqua ex parte in etiã Iuſtiniani Imp.auctoritate fuit cófirmatum , vt quod ille
Sic Mol. ferinam degeneraſſe, ſensúlque internos fimiles ac
A.P.q.111 eius téporis hiſtorijs teſtatiſsinnú h:& de Anglo Sa loi de Tú
cepific brutorum internis fenſibus : vndefactum , cerdote fimile refertPolydorus 1.13.Hiftor.ringl.in rocio feri
vt & pecudum more quadrupes incederet , & fe his cótinuu miraculú fuit ſuppléteDeo vicé partiú ptore reru
no velceretur, & homines fugeret,& fub dio dege. deſectarú in genere caufæ efficientis . Vyúaddá ex Hungari
ret. Diuina verò virrus fecit ve, ſub tali tempera Astonio Botinoi: Anno circiter 3.poft cladě ad N is antiqua
mcnto & habitudine corporis,humana & rationa copolim Sigiſmādoimp.à Turcisacceptă:cum muluin & bono.
is anima perſeueraret, eücāpūdijied vēlemiſsa interoff« fubindeworë audie.
-Vltimò poflit obiici, quodHerodotus ſcripſit, ūrutelu Chriſti Saluatoris & MARIÆ l'ory.numural
I 2 inovan'en

DEL
OVi
lic
e
E

DEC
QU

>
 100 DISQVISITION V M MAGICARVM

intonantem :loquáxque inter cadaueracaput inuentum A Ceterùm vtfciant animalia , vcl intelligant,quz
quod vbi homines fibi adeffe nouit: Quid tam , inquit, loquuntur , hoc nullus Angelus eis poteſt cribue
ſtupidi bic ſtatis viri?Chriſtianus egoſum ,inexpiatus, re: potſer tamen , etiam dæmon efficere ,vtanima
inconfeſſus in hoc bello occubui.MARIA mater me lia luis temporibus & locis aptiſsimèquædam di
dlerni ſupplicy reum elle non patitur, hic me adhuc cerent , accommodata perſonis , & rebus, de qui
lingua compotem feruauit , vt delicta fateri, 6 ani bus ageretur. ſed ramen licer dæmon illa ex inſti
mum ſacris Apoftolicis luſtrare queam : proinde ſacer tuto faceret , aniinalia tamen duntaxat facerent
dorem ,quiconfeſſionem exaudiat,o me expiatumred calu & fortuito ; quibus , ignaris & idiotis fpe
dar,accerfite quæfo.Rogatuscur tantum àVirgine be ciem quandam follertiæ , & intellectionis præbe
neficium promeruiffet,refpondit: fibi peculiarem in că rent ; ſicut etiam Magi faciunt interdum , vt ani
fuisſe in vila deuorionē; ó ſeptena eius fefta quotannis malia miras quaſdam geſticulationes, & motiones
reuerendiſſimè celebraſle , religióſisque ieiuniis pane edant ; quæ linevſu rationis, & prudentia iudicant
dütaxat o aqua decoraffe.Quare accerfito e pago pro imperiti fieri non potuifle . talia ſunt quæ de ſerpé.
ximo Sacerdote confeſsionē ruè tranfegit :eď impeira te Epidaurio Valerius , de lcone Apollonij Philo
ta erratorü omniüremiſsione,acceptáque nouiſsimalu- B ftratus, de aſino Cayrı narrat Bellonusl. Longè 1 Vat.Ma.
ſtrasione repente conticuit perpetuáque quicuit. ]Hæc faciliùs poteſt Magus, per dæmonem , efficere , libr.i.c. 8.
ille, legant, & reſipiſcant Nouatores ad tam illu vitiatis organis corporeis : vt homo latrare, vlula- Philoftrat.
ſtre miraculum : quod & Deiparæ deuotioné, & re, crocitare , rudere audiatur, conans loqui: vi- 100.0 66
ieiunia ; & feftorú cultum , & confeffionis facramé demus enim artificio id nonnullos feliciter confe- Ieruar.
tum commendat. Non abfimilem narrationé in qui : & legimus m anno 1546. Margarită Eslinger- mN.lib.de
uenies apud Thom , de Cantiprato lib.2. boni vni Jem ,ex ventris doloribus ita iniumuje, vt ventris mo- Prodig.
uerſal.c.29..partic . 18. les totam faciem obtegeret, acin circumferentia decem
B Simia Dei diabolus , conatusmulca fimilia , ſed palmos excedere videretur . Audiebätur à circumſtan
pſeudomiracula,interdum Deo permittente,ad di isbus le &tum , gallorum cantus,gallinarum coccyzatio
uinam vindictam atque iuſtitiam manifeſtandam : nes ,anſerum ftrepitus,latraiuscanum , balalus ouium ,
vt cùm homicidam caput præſciſſum indicauit porcorum grunniins,boum mugiras ,hinnitus equorum .
a lib . 3.de
partibus Cercydam ,tefte Ariſtotele a:& Orphei caputpræ Edmxit mira magnitudinis vermes atque ferpentes ex
animal. c . dixit Cyro Perſarum Regi, eum quoque à muliec latere circiter 150.quo miraculo fidem faceret ; cùm ta
to .
re necandum b . Aliquando ipfe oracula neſcio men nil niſi preſtigia demonum ,àmarre puella lucri
b Philoft.
in imagin . quæ confingit , vt quæ narrat Phlegon Trallia caufæ conficta ,forent. ] In prægnantium vteris ali
c lib . de nuscex Herone, in hanc ſententiam ; Polycritus, quando clamores infantium exaudiri; ſed id fieri
mirabilib . poft Locridem vxorem du &tam , & poftquam rres no naturaliter ,multis exemplis productis , & addita
Etes cum cà dormiuiſſet,tertio die vita functus eam re phyſica ratione probauit accuratè integro opere
liquit gravidam : qua monſtrum ex duplici fexu pepe Andr. Libauius tomo 2. ſingular.Sed ea ratio in hac D
rit , quod cum in mediain concionem populi ductum Margareta locum non habetvlluin .
Sed an voces beſtiarum Magi intelligant?Por- n libr.; .
..

fuiffet ad conſultandum :quid ad praſagiret, gurdue de

co faciendam efſet :comparuit in medio populi ſpectrum , phye. o ſcribit ſua ærate de Apollonio Tyanæo teplá
Polycritus,& futuram Ætolis at Locrenſibuspradixit dicifolitum , illum cùm addıſſet hirundinem cum oxñs
cladem ,& impotenie ad refiftendum populo,filiū ſuum multis vociferantem ſodalibus ſuis quos fecum & c.
monstrofum demplo capire deuorauit & cuanus :mox habebat expoſuiſſe , indicare cam ceteris,aſellum
ó caput eandem cladem eloculum eft. ] Addit idem onultum frumento ante vrbem cecidiffet, frumé
Trallianus ex Antiſthene philoſopho Peripatetico . túmque humi fulumeſſe . veriſimilius eſt , quod
Quo tempore Acilius Glabrio conſul vicit Antiochum Eunapius(vt & Philoſtratus)hoc paſſeri tribuic:hi
regem Afie ,deterritos Romanos oraculis ne ampliùs rundo enim frumento non veſcitur. Volebat au
inuaderent Afiam eu Publii ducis Romanorum ca tem Apollonius hoc facto fingere ſe garritus auiú
putrelictum à lupo,gai corpusdeuorauerat,vtipſe pre intelligere , quod veteres de Tirelia & Melampo
dixeratfurore diuino,vt puiatur,percitus:ceciniffe lon fuerant fabulati.Sed hæc ſunt incredibilia , cùm e
go fermoneaduenturam cladem Romanis. nim beſtiæ ratione careant, nequeunt diſcurſu vti;
Præftigiofæ planè fuere locutiones, quædam a qui ad fermonem ex inſtituto proferendum ,qui fit
pud Gentiles , & arte dæmonis finulatæ ad lucrum rerum ,vel geſtorum ſignificatiuus, eſt neceflarius,
Sacerdotum Gentiliam , quinon rarò Magi & Py. fateor affectus corporis, & appetitum poſſe voci
thonici ; vt d geminæ columbæ Dodones loqua bus fuis indicare, & horum notitiam poſle diutur
d Sophoc .
in Trachi. ces,item quercusDodonca e,Argùscarina f,equus na obſeruatione ab hominibus deprehendi:& pof
e Lucian . Achillis 8 ; & vlmus Gymnoſophiftarum quæ A
E ſet dæmon ,qui hæc habet perſpectiſſima,magos ea
in . Micyl- pollonium falutauit h, & Caulus flumen quod di docere,quod an velit facere , autvnquam fecerit , E
lo
xit Salue Pythagorâ i ( quem fuiſfe Polleſſorem neſcio:non eſt incredibile feciſſe.
f Apoll. 4.
Argonaut librorum Zoroaftris Magi docet Clemens Stro An autem fe inuicem intelligátbeſtiæ , eiuſdem
g Home- mareus ) & carnis Simon's Magi apud Clemen ſaltem ſpeciei,quæritur? quoad affectus illoscorpo
rus Iliad. tem in Itinerario & Glycam in Annalibus , qui & ris & motiones appetitus belluini, affirmatiuam
19.
h Philoftr . alios & D. Petrum fuit allocutus : idem ſagæ cui docet quotidiana experientia : quoad cetera quó
in Apollo . dam Franciſcæ Senenfiadſcribit Grillandus ſæpe quecenſuit,& probare conatus Porphyrius , aues
i Porphy. nobis laudatus , 9.7 . Theotecnus Magus Antio ſcientiâ habere vocis cantúſque ſuigeneris auium ,
in vitaPy- 1 chiæ , ſub Maximino , ſimulachrum louis vimagi ac quod ipſis accommodatum ſit id poſſe alijs
thago. oſtendere . idem Plato cenſuit , & Opianus agens
ca fecit oracula fundere ; quibus ciues in odium
Chriſtianorum excitabat , & Imperatoriam per de elephantis. quod arbitrantur ; quia fi ele
k Eule.l.9. ſecutionem acuebat k . Lege D. Cyrill. Alex.lib.3. phas in cænum ceciderit , & clamauerit , ſocius
hiſt.Eccle. contra Iulian.pleráque fuperius dicta recenſentem . id cernens abit, & redit adducens gregem ele.
Addc ex Valerio Maximo li, 1.fimulacrum Fortu phantorum vt,opera communi ſcruét immerfum .
næ Romæ in via Latina loquutum . exemplo etiam Scorpii Libyci ; qui cùm folus
hominem
 LIBRI II. Q. XX . 101

hominem ferirenon valuit , reuertitur cum pluri- A 3. deanima. quaft.7. Solerter multa fieri à beftiis:
busalijs, & fimulhominem aggreditur annexis 61 - & ea doceri , quæ diſcurſu quodam videantur e.
biannulatim ſociis.exemplo deniq;piſcis, qui con gere,docent, quæ narrant plerique:deelephantis,
fractum laqueum cualit, & alijs periculum indicat, ex plurimis collegit Lipfius Ceni..epift . so. de ce
vnde fitvt eo die generis huiusnulli piſces compa teris Ælianus,vede Leonibus ,libr. s. 6 7.de natur.
reant.VidePet.Greg . li.5. de repub.c.-5.hæc ipfa anima!, de tauris lib. 7.de cynocephalis lib . 6. de
memorantem , prudenterquemonentem , intelli aliis fimiis lib.s. de ceruis . lib . 11. vbi tamen illud
gentiam veram , & diſcurſum animantibus dceffe. xanévtwa Juríet , non interpretandum , loquentes
Addonec eum à dæmone illis tribui poffe. quia ra intellexu ,fed vocantes in:ellexit, ſcilicet audico Grę
cionalem eis animaminéquit largiri , cuius creatio co nomine, quod illi educardrmanſuetarius indi
ſoli Deo reſeruatur : & requirit illa corporis orga derar : vr de pifcibus idem auctor dixit; nanšulver
na libi accommoda. de quo ſeq . quæſtione. staršev li. 8.cap. 4. de canibus mirifica Proto
notarius Ludouicus Peres de Portillo,lib . ſingula
QV Æ ST10 xx.
ri,de Cane,à fol.16.de equis idem lib . fingulari de
An intelligentiam diſcurſistam pofſit'demon B equo,à fol. 83. qui ſuperioribus annis vtrúmque
brutis largiri ? librum fapientis.Philippo 'ſecundo Hiſpan . Rcgi
Nde hæc quæſtio dependet, an bruta aliqua ra dedicauit.Dealiis mulcis animalibus exempla con
tioneſint preditá.nan ſi ſunt,facilè præſtabit dæ gerit loach. Camerarius Decurix decimæ Proble
mon vt ſublatis impedimentis, diſcurrant, & ſcien mate. vr 11.Probatur id breuiter, fi ratione ducun
ter intelligant: fi non ſunt , id præſtare non polle , tur : fantè rationalia dicenda forét, fi ratione duce
certum eſt. rentur : ex electione operarentur . fi electionem
Fuere igitur non pauci , qui rationem tribuant adhiberent : non femper omnia eiufdem fpecieia
animantium pleriſque. Empedocles dixit , omnia nimalia vbique codem modo , vt faciunt, opera
animantia & plantas mentem & prouidentiam rentur.fi diſcurſu prædira forent :noſſent yniyer
habere, vt eum citat Sex .Empyricus a , & Parme ſalia quædam axiomata , fine quibusnemo poceſt
a lib.cótra
Mathema nides ac Democritus,tefte Stobxo in Eclog. phyſi . óec affirmatiue ,nec negatiuè diſcurrere, cooltat
tic.f. 226. b videtur idem velle Lactant. lib.z.inſtit.cap.10 .a auté à brutis nefcici axiomata vniuerſalia . Ji ratio
b li.I. fol. pertiùs Porphyr. lib.3.de ſacrific . & Plutarch .libro ne & diſcurſu prædita ſunt: ergo & ſcientia , &
93. quod bruta vtantur ratione , & lib . vira animantia prudentia , & lapientia :norunt ergo ipfas rerum
plus rationis habeant aquatilia ax terreſtria ? & Gale. C cauſas.norunt meliora àminùs bonis diſcernere.
lab . exhortatorio ad bonas artes addiſcendas ſcribit firatione prædica,ergo & libero arbitrio in rebus
omnibus animalibusineſſe érdid gelop rózou , quod de quibus diſcurrunt , & ratiocinantur. ergo pec
Eraſmusvertit rationem affectuum capaçem , non care poffunt,& mereri. ergo & virtutes volunta
bene, Lacuna Segobienſis meliùs rationem intùs tis illis non denegandæ ,iuſtitia,temperantia,forti
deliteſcentem , fiue internam :vtGalenus rationem tudo ,liberalitas,obedientia.quis hoc philoſophus
quidem tribuat bruris , quæ & in hominibus ineſt: ſomniet?non alius cercè,quàm , qui belluis ccelum
fed hoc tantùm diſcrimine quod homines illam pandit Mahometus.
ſermone queant explicare:bruta verò habeant qui Dicendum itaque,vthæc abſurda vitemus,bru
dem rationem ,ſed conceptusaniminequeant ver ta nonnunquam à ſcriptoribus egregiis dici ratio
bis exprimere. fuit hæc etiam Quinctiliani ſenten neprædica , non quod veram habeant rationem ,
tia lit. .Inftit . Orator. & ex recentioribus id volue ſed quiamulta cam ſolerter faciunt , quàm homi
re Anton . Cittadinus in lib .1.Poſterior. Arift.c. 3 . nes ſolent, qui ratione præditi.dici etiam pruden
Laur. Valla Dialect. ſua cap.g. immò & Card . tiam babere ,quia perinde operantur , ac fi pru
c Præfar. Hofiusc : nos necratione, nec oratione,nec pru dentiam ducem in operando fequerentur. pru
Confefl. dentia enim habitus eſt faciens nos promptos,
Petrico dentia à bruris diſtingui voluit , ſed religione &
uienfis. Dei culcu , atque contemplatione. Quæ verba DI vt eligamus media finialicui accommodata , fi
putarem piè explicanda , vtmore Scripturæ ſa nem verò cum mediis ad eum tendentibus nó al
cræ locutus fit : id negans , quod minus iudica ſequuntur bruta , ſed fortuitò in eum feruntur.
bar , non quod omninò non effe iudicabat: hoc difficile hoc eft intellectu , verùm ab Hieron .
ſenſu , ve cenfuerit,magis religione differre ho Fracaſtorio fuit luculenter explicatum d , in hanc d li.de in
minem à brutis , quàm aliis illis oratione , pru ſententiam ; Quoſdam actiones animalium om- cellectio .
dentia , ratione. Sic ergo Concl. Brutis rationem , nes ad inſtinctus naturales referre : ſed hos expli- ne,àf.19 .
diſcurſum ,prudentiam , prouidentiam ( propriè di care debuiffe , an hi inſtinctus cum cognitione
tam )velſapientiam tribuere, reéta philoſophie , e coniuncti ſint,an non ?alios dicere dirigi ab intel
idei repugnat: eft tamen in brutis quiddam ſolertia lectu, quifines noſcit , & errare non poteft , fed
quod rationem prudentiam , diſcursúmque imi difficultatem hos non tollere . Si enim fic bruta
Merur. ) Hæc eſt ſententia Alberti Magni in 3.de volunt à Deo dirigi,vt Deus immediatè illa ope
unima, & Philoponi , ad tex . 157. vbi non obſcu retur, quæ bruta faciunt , apertè errant. Si verò
rè hoc Ariſtoteles, & eft D.Thom . 1.2.quaft.13. Evelint Deum hæc facere mediatèper animalia túc
4. 3. Gregor.i.d . 3. quaft. 1. idem Ariſtoteles libro recurrere quæſtionem , vtrum animalia hoc lim .
7. de hiſtor.animal.cap. 1. tribuit illis veſtigia ani plici naturæ inſtinctu ,an verò mediante cognitio
mihumani & prudentiæ imaginem : vnde ſum ne faciant ? Ideò ipſe ſumpta caloris natiui fimiii
pſit Arnob . li.2.cont. gent. cùm ſcribit in brutis tudine , reſpondet ingeniosè & eruditè : Deum
confpici'multa rationis & fapientiæ fimulachra. quando hanc vniuerlitarem creauit , eadem vic
idem Hippocrati placuiſſe docet Galen . lib.1. de tute, & potentia ; qua fecit omnia , facultatem e
vril.part.c. 3. idem docuere Auerr. in 7. Phyſica tiam fingulis naturis propriam dediſſe , qua per
Hieron Magius libr.2. de exuft. mundi cap . s . uenire pollent ad fines rerum vniuerſitati debitos,
Gabr. Zerbus in 1. Metaphy . quaft . 7. ( quem & congruentes. Inde contingere,vtmulta à par.
operæ pretium fit legere) & Card. Toletus in ticularibus fiant, alium finem intendentibus pe ,
I

le , &
‫ܚܝ‬
 102 DISQUISITIONVM MAGICARVM
Te & alium tamen finem intendente naturâ,& or- A atrocißimorú vim ſuſpendiſſe, caque omnia inar
dine vniuerfi. Nam quod calor ille genitiuus tam tyribus innoxia reddidiſſe : cùm verò ſecuri vel
mirabilia operetur, calefaciat , attrahat, propul gladio fuiſſent addicti, ferri vim à Dco non coër
ſet, figuras det membris , vias , conceptacula , fi citam , vt nationes intelligerentmiraculo iſta,non
cus, ordines, iuncturas , ac demum animam con magiæ adſcribenda. Sinc hoc verum ,necne, equi
Aler, perinde ac G lingulorum fines cognoſceret: dem valdè addubito.Non propter locum B.Paul
arbores etiam ac plantæ , folia , gemmas, flores, li, quo quidam nituntur, is eft ad Hebr. 11.0.34.06
fru & us , femina mira folertia , ve videtur,faciant, turanernnt ora leonum , exstinxerunt impetum ignis,
cuſtodiant , muniant : certum eft hæc à non co fugauerunt aciem glady , vbi ficut deigoe & leoni
gnoſcentibus fieri. Sed dicendum hæc fieri ab il bus, fic de acie gladii id miraculo adſcribitur.Hoc
lis partim per accidens,partim per ſe,per accidens inquam me non mouet. nam vera lectio eſt effuge
quidem , quatenus eſt particularis quædam vna runt,vt patet ex Græco contextu & Syriaca ver
vpiuerla fione : & loquitur Apoſtolus de ſanctis veteris te
natara ;per ſe verò , quatenus eft pars
lis naturæ , quain ordinavit Deus ad finem illum , ſtamenti,quorum nullum legimus miraculo ere
B
quem ipſc cognoſcit. Sic ( ait ) & bruta quædam ptum ,quod acies gladij lic recula , ſed quod mira.
facere, non cognoſcendo fines , & quali per acci culosè hoftium gladios effugerint , quidam pacis
dens, quatenus ſunt naturę particulares ; quatenus tempore,vt Helias:alij verò in prælio , vr Samfun
verò partes ſunt vniuerſalis naturæ à Deo ordina Caleb,lolue,Dauid,Machabæi, & c. ſed mouétme
tæ , per ſe facere & intendere fines, non fibi ſcd alia.Nam & meminidemuliere ſepties iēta gladio ,
Deo cognitos. Vi ecce ,maruris ouis, avis illa vult ſed fruſtra : & Gentiles etiam illa cetera,licet falso ,
deponere excitata pondere & moleftia ouorum , tamen ad incantationem referebant. Legiduas a
hic finis auieſt notus: alius eſt finis rationevniuer lias huiusreicauſasmeliores.priorem , quia fectio
fi, pempe conſeruatio ſpeciei,qui eſt aui incogni gladij impedira , potuiffet dolo carnificis adſcri
eus, ſed Dco cognitus , & quali conſequens alte bi:pofteriorem , quia gladius, eſt præcipuum &
rius. deponit itaque auis ouum , per fe propter fti maximè legitiinum ordinariúmque iuſtitiæ vltri
mulum , per accidensreſpectu prolis : reſpectu lui, cis inſtrumentum a.Hodie quidam impijmilites ſe
& videlo .
quatenus eſt hæc auis, ſed reſpectu vniuerfi , qua fore inuulnerabiles putant , ſi arma certo ritu in ſe Anglez
tenus eſt pars eius , excludit prolem per ſe. Sice cantent , vel lacrilego auſu crucifixi imaginem in 2.9.de
tiam innaſcitur aui appetitus deponendi oua loco compungant b,vel comminuantaut confringant, dæmona
4.d
tuto, per accidens ratione prolis conferuanda ,ſed C ita Condronchus lib.3. demorb. venefic.c. 12. vel li dubiffic,s.
.i.
per ſe, quia ouum amat, vt partem ſui.hinc & aliæ ferant interulam lineam horrendis inſcriptá ima. b spréger.
ſubnotiones fiunt animantibus, ſecundum ſpecies ginibus,quam vocant inferni camiſiam :velfi peria- in Malipo
quas recipiunt , rerum fibi ad boc neceflariarum . pta quædam ferant variis caracteribus magicis in- 12.q.1.c.
Vnde ( inquit Fracaſtor.)magna ſapientia & pro lignita,aut orationes ; quas blaſphemèadmodùm 16.
uidentia Dei OprimiMaximivideri poteſt, quiv & mendaciter tribuunt D.Leoni, vel Carolo Ma
niuerfum totum ordinaturus modum natyris om gno,inlignitasmagnis (fic magiloquuntur) Deino
nibus dedit , quæ neſcientes fines , omnia tamen minibus. Noui ftudiofum iuris , nomine Quiri
faciunt ,per quæ fines conſequuntur , quos ipſe pum , V.I. Baccalaureum :qui,cum cali membranu
Colus cognoſcit . ad quem modum deinceps alia la fretus audacter ſe iurgiis & pugnis immiſcuif
fiunt,, quæ tam mirabilia nobis videntur. Ex qui ſet ,fæpè ictus , nunquam faucius : tandem ,Romæ
busappareat eam , quæ in brutis apparet, pruden anno 1572. vel1573. in fympoſio minimo vulne
tiam non eſſe,ſed duntaxat inſtinctum quendam re fuit interemptus. Huc referendum quod de
naturæ , & ordinis vniuerfià Deo præftituti.Cui D Scafio , lic ſcribit auctor Formicarij. In territorio
hæcnon ſufficiene', legat And . Libauii difputat. de Bernenfium primus auctor maleficiorum fuit quidam
contemplatione intellectus beftiarum , p. 2. ſingular. Scafius dictus:qui publicè de hoc gloriariandebar:quòd ,
quam his editis primùm lum nactus. quandocunque vellet , ipfe fe omnium fuorum in amu
lorum oculis velut murem facere valeret , & dilabi à
QV Æ STIO XXI. manibus inimicorum ſuorum lethalium : ita capita
lium ſuorum inimicorum manibus fæpè,vt dicitur,eua
An poffint damones facere,vt homonon ſentiat, vel vt fit : fed cum terminum ſuamalitia Diuina iuftitia fa
longifſimotempore dormidt , aut inediam perferar? cere voluit , tandem per hoftes fuos in ſtuffa quadam
propè feneſtram quandam federe explorabatur cautè:
quo in loco ,cùm nullum de fibiinfidiantibusſuspectum
Q police officere, ne corpus habeat potentiam haberet,per feneftram gladiis & haftis inopinatè trăs
ſenciendi, ſed verum poſfic faccre , ne ačtu ſenciat, fixuseft, & ob ſua facinora ibimortuus miſerabiliter.]
HæcNiderius. Sic ſuos dæmon deludit. Tormen
quod natura ſenſile eft.v.g.ne crucierur quæſtioni
ſubditum . Iamblicus lib. de myſter. Ægypt,paulo torum fæuitiam quotidie malefici in eculeo eludút
ante med . teſtatur multos prophetarum admoto E omnem enim cruciatum ,velriſu,velfomno,vel fi
lignenon vri, vel fi vrantur vftionem non ſentire , lentio ſuperant. Quo in genere ſtupéda eſt narra
vt nec alia tormenta vlla : loquens de vatibus tio Charondæ ,quandam feminam quinquagena
Gentilium , addénſque id fieriDeo intus adflante riam libi notam ,fic eluliſſe infuſione laridiliqua
qui repellat ignem , illaque cætera hebeter. Quis ti toto corpore factam , & omnium membrorum
iſte Deus lamblici Magi, niſi cacodæmon quil diram diſtractionem : ex eculeo tamen fublatam
piam Eurycles, qui iſtiprophetæ , niſi maleficiCé. omniſenſu doloris vacuam integram , & illalam :
ſuere Gentiles inagico carmine aciem gladij lic niſi quod pollex pedis auulſus in quæſtione,reddi
recundi, vtnec leui vulnere cutem queat perftrin tusnó fit :cuius tamen illi iactura noxæ vlli vel im
gere ? Nec deſunt , qui notent , ad collendam pedimento non fuerit: quam omnia tormenta elu
hanc ſuperſtitionem ,lapè Deum miraculo flam dentem & pertinaciter omnia negantem , eliſa in
Imæ , aquæ , ferarum , & fimilium ſuppliciorum carcere gula , Satan necauit , qui eam maleficij

per

r
 LIBRI II.Q. XXI. 103

per energumenam accularat. Isbro de Anuschrifto, Ajrum negare,ac ducere,cum olum ex sactu lapidus torpo
reuelato nota 1. rem effe obductum . Sed poftmodum tormenris admota,
Narrauit mihi P.BernardusOliuerius,tum So non tantum agnouit id fibi à demone infliclă fuifje : fed
cietatis noftræ per Belgium Prouincialis , propè o plurima alsa que indignifſimèab eo paffa fuerai, e
Samarobrinam anno 1599.captam puellulam ftri numerauit.Nouiffimè 18.Çal.Iul.1591.Elai,qui pagus
A
gatricem , quæ nec pedum vſtulationem fæuilli ab hac urbemilliario abeft ,cum hoc loci Dynafta pra
mam , nec flagra validiflima fentiebat ; donec Sa ſens in Mugeta foreilegy rea lectorem periciuariiuftis:
cerdotis cuiuſdam monitu illi Agni benedicti ce Fer,42 as illam idcirco nudam ftatuiffet , inueftigaturus
ream imaginé in collum iniccere, cum enim vi ſa ficubireſſaram illam inueniret,tandē in finiftro femoré
cri amuleti dæmonis præſtigioſa ludibria depul macula verrucæ inftar apparuit,in quam cum ferrum ,
fa , & illa vim doloris coepit per ſentiſcere . Vnde vel quantum poterat, adegiffet : nec à Mugeta vocem ,
patet hanc indolentian .,quam agnoſcit etiam To nec ab ipfo vulnere fanguinis guttam vllam elicere,al
Itacus 9:354.in Gen.c.13 . non nalci ex vlla phyGica que exprimere poruit : cum rurſuslocum macula proxi;
caufa, ſcd opera dæmonis induci. Certè vnguen mum leuiter etiam vulneraſſet, ingentem ca ex dolore
cum illud lagarum , quoad tranſuectiones vcun- B clamorem edidit ,largus cruorſeſe inde effudit. ) Sic
tur , ne conlopiendi quidem naturalem vim ha Remig . lib.i.ca. s. Člaud. Charondas lib.iam lan
bere docet Bartolo. Spincus de ſtrigibus capit.31. dato,nota . fcribit ſtigma famolæ illius lagæ , cui
Soleat id caufarum ignari miraculo & innocen nomen Bayaronne , in bumero ſiniſtro valdè la
tiæ tribuere cum id tamen contingat,vel ſingulari tens,& imperfectiſimè delineatum denarij tamen
quodam corporis robore , & animi tolerantia , magnitudine,quali à cétro ductis filamétis ad pe
Fulgol. quam non rarò & Gentiles & Chriſtianiexhibuc ripheriá,prorſus omnis expers fenfus fuifle.Sulpi
lib.8. Exé- runt a. Vnius adſcribam M.Attilij Reguli tole cio etiam metenet, illud gemini carboni lignú in
pla.c.4 .
rantiam ex Silio Italico ; Allobrogis fæminę pedib.ſtigma fuiſſe. narratio
Ignatius
lib.8.c.4 . Non ignis candenſque chalybs,non verbera ,paſſim nem poſtea dabo k.3.vel s.ex Gerſone. Soléthuius
& iidem Ictibus in numeris lacerum ſcindentia corpus, ſignivariæ elle figuræ ,veſtigij leporini,manusbu
ambo li. 3 foniæ ,catelli nigri; quale lignú viſebarur in tergo
Carnificeſve manns,penituſve infufamedullis
cap. 3 . lo.de Vaulx Stabulėlis.in quo illud fingulare Pct.
B Peſtis, in medio lucentes vulnere flamma
Celſanere: (ferum viſu diētuve per artem Oranus, Qualitor negotij, obſeruauit,fi acu vel
Sæuitia extenti,quantum tormenta iubebant, graphio profundiùs adacto perforares, nullú do .
С
Crenerunt artus:atque omniſanguine rupto loris ſenlum reuspercipiebat,nec quidquam que.
Offa liquefactis fumarunt feruida membris: rebatur :G verò à tergo,ira ve videre ipſenequiret,
Mens intacta manet, ſuperat, ridérque dolores eminùs ligno illius catelliminareris digito erecto ,
Spectanri ſimilis: feffosque clamore miniſtros tanquam li acriter torqueretur , feum ſubitò tor
Increpitai , dominoſque crucem clamore repoſcit. queri folitum . huius rei cauſam phyſicam non in
Alij vtuntur inunctionibus, & pharmacis natura uenio, moralem hanc ſuſpicor , contemptu indo
libus confcctis ex opio ſolano ,& fimilibus, quibus luiſſe dæmonem ſuperbillimum , & Gc irritatum
humores turbantur, ſopor alcusconciliatur , ner fæuiſſe in mancipij ſui cruciatum .
uorum origines obſtruuntur , ſenſus ſtupefit,ſen Cæterum illis Narcoticis pharmacis poſſet etiá
ſario impeditur. Vim eam lapidiMemphitiex Æ fomnus valdè diuturnus conciliari : vt fuit fom
bl.s.c.iis. tribuit Dioſcorides b. Sed plerique nitun .
gypto nus illius ruſtici , qui in Germania totum Aucum
e Sprēger. fLiliusGi.
P.3. 14. & tur pacto dæmoniaco , & periaptis ex oſcillis , vel num & hyemem dormiendo fuit emenfusf, &
15.& nos cineribus , aut vnguineinfantulorum ante bapti quiin Apaturiorum ſolemnitate cbrij, permultos fald.Dia
inf.1.3.p. [mum necatorum c , vel deglutićo apum reged , dies obdormierunt, teſte Endæmo : & Epimeni- og 4.de
11.9.5.A. hift. Poer.
dlib.eror vel corpori alligarismembranulis cum certo cha- D dis Cretenfis , qui cùm quærens ouem ,meridiano
clmor, A - racterum genere,aut etiam ſuſurrato malo carmi æſtu fpeluncam ingreflus, ſopore graui victus.
ucnioni ne, quorum omnium exempla ſuggerunt, qui de LXXVII. iuxta Pauſanjam ,vel XLVII. juxta
crcalas. criminalibus iudiciis ſcripserce. Similem dæmo Eudæmum , paulò pauciores , ſecundùm alios ,

; Hippol. nis operationem cernereeſt, in ſtigmatum illa tel quicuit annos,experrectúſque poſtea , ratus ſe pa
quaft. Pa lara quam diabolus imprimit ftrigibus : quæ fic rùm indulliffe ſomno, pergebat ouiculam quære
ris de Pu- i ſenſu deſticuitur,vt nec acus longiſlimę fixurado re.forcè hocum quietis caulæ naturales fuere: etli
teo de Syn lorem minimum adferat,neque languinem eliciat:
dic.c.de de Epimenide , potiùs adſcriberem dæmoni. De
de qua facis copiosè alij.Adſcribam Remegij ver Sardouin ſemideorum fomno fabula fuit , nam
tortura , il
terzo , bas Cum Iſabella Pardea Spinaly pridie Non.Maias hi reuera erantmortui,dæmonum præſtigio viſi
Grilland. 1988.ab fornilegy crimen comprehenſa , vrbis prefecto , ſunt,& dormire,& excitari g. Quidam etiam fom vide de
g
de Tortu .
partem corporis fic à damone inſcriptă indicaffet ,fub nus tam longus,aliquando permiraculum , verum his Alexá.
ra qu.4 .
Damhou yt ei in animă experiri,verumne id effet,quod de hu à Deo immiſſus,vt ſeptem Dormientum ſancto- Aphrodiſ.
der.prax. suſmodiſtupore ferebatur.Ergo iuffit in cam aciculam & Simpli.
E rum apud Laur. Surium , & aliorum quinque a in 4. Phyſ.
crim.c.73. penitifjime infigi aigue inculcari. Quod cùm in fatis pud Paulum Diaconum .
magna hominum frequentia effet factum , ea incruen Vltimum crac de inedia preferenda.de quo non
ium omnino vulnus apparuu , nullum faga doloris eft dubitandum , pofſe diabolum efficere , vt quis
vel minimiindicium afpicientibus dedit.Rurſus 3.Cal. menſium multorum ferat inediam . poteft enim id
Nouemb.15 90.Brundufig Claudia Bogarta,tormentis naturaliter contingere. nam & Indos memorant
iam exhibenda,cute,vimoris efl detonſa fuerat,ob id herbæ Coca ore geſtatæ beneficio famem repel
que cicatricem in ſumma fronte nudt oſtendebat. Su lere.Pet. Chieza,p.1.hiſtor . Peru.cap.96 . & Augu
ſpicatusigitur. Quajitor,quod verè erat.ſc. impreſſi à (tın Zarate li.. hift. Perua.c. 8. & Matthiolusep .
damonevnguis veftigium quod ante capillis tegeretur. Nuncupator Diofcoridis ,ita ſcribit,Scythe Scythicam
In id i:bet aciculam altiſſimè infigi: quod cùm effet fa berbam circa Boëtiam creſcentem adinuenere,guftatu
{tum , nec alia doloris vllo fenfu affici ,nec vulnusvel quidem pradulcem ,cuius inagna quidem commêdatio ,
tantillium cruoremanare viſum eft.Perftitit tamen ve quodin ore eam habentes,famem firimqucno ſentiant.
I 4 Idem
 102 DISQVISITIONVM MAGICARVM

le & alium tamen finem intendente naturâ,& or- A atrocillimorú vim ſuſpendiſſe , caque omnia mar
dine vniuerfi. Nam qùod calor ille genitiuus tam tyribus innoxia reddidiffe : cùm verò fecuri vel
mirabilia operetur, calefaciat , attrahat , propul gladio fuiſſent addicti , ferri vim à Deo non coër
ſer,figuras de membris , vias , conceptacula , fi citam , vtnationes intelligerentmiraculo iſta ,non
cus , ordines, iuncturas , ac demum animam con magiæ adſcribenda.Sicnchoc verum ,necne,equi
fler , perinde ac G fingulorum fines cognoſceret: dem valdè addubito.Non propter locum B.Paul
arbores eciam ac plantæ , folia , gemmas , flores, li, quo quidam nituntur,iseſt ad Hebr. 11.0.34.06
fructus, ſemina mira folertia , vtvidetur, faciant, turanerunt ora leonum , exstinxerunt impetum ignis,
cuſtodiant , muniant : certum eſt hæc à non co fugauerunt aciem glady , vbi ficutde igoe & leoni
gnoſcentibus fieri. Sed dicendum hæc fieri ab il bus, fic de acie gladii id miraculo adſcribitur.Hoc
lis partim peraccidens,partim per ſe,per accidens inquam me non mouet. nam vera lectio eſt effuge
quidem , quatenus eſt particularis quædam vna runt,vtpatet ex Græco contextu & Syriaca ver
natara ; per ſe verò , quatenus eft pars vniuerla fione : & loquitur Apoſtolus de ſanctis veteris te
lis naturæ , quain ordinavit Deus ad finem illum , ſtamenti,quorum nullum legimus miraculo ere
B
quem ipſc cognoſcit. Sic ( ait ) & bruta quædam ptum ,quod acies gladij ſit recuſa , ſed quod mira
facere, non cognoſcendo fines , & qualiper acci culosè hoftium gladios effugerint , quidam pacis
dens, quatenus ſunt naturę particulares ;quatenus tempore,vtHelias:alijverò in prælio , vc Samfun
verò partes ſunt vniuerſalis naturæ à Deo ordina Caleb ,lolue,Dauid ,Machabæi, & c . ſed mouétme
tæ , per ſe facere & intendere fines , non fibi ſcd alia.Nam & memini demuliere ſepties icta gladio ,
Deo cognitos. Vt ecce,maturis quis, auis illa vult ſed fruſtra : & Gentiles etiam illa cetera, licet falso ,
deponere excitata pondere & moleftia ouorum , tamen ad incantationem referebant. Legi duas a
hic finis auieft notus:alius eft finis ratione vniuer lias huius rei cauſas meliores.priorem , quia fectio
fi, nempe conſeruatio fpeciei,qui eſt aui incogni gladij impedira , potuiffet dolo carnificis adſcri
tus, ſed Dco cognitus , & quali conſequens alte bi: pofteriorem , quia gladius , eſt præcipuum &
rius. deponit itaque auis ouum , per fe propter fti maximè legitimnum ordinariúmque iuſtitiæ vltri
mulum ,per accidens reſpectu prolis : reſpectu ſui, cis inſtrumentum a.Hodie quidam impijmilites ſe
a videlo.
quatenus eſt hæcauis, ſed reſpectu vniuerfi , qua fore inuulncrabiles putant ,fi arma certo ritu in ſe Anglez
tenus eſt pars eius , excludit prolem per ſe. Sice cantent , vel lacrilego auſu crucifixi imaginem in 2.9.de
ciam innaſcitur aui appetitus deponendi oua loco compungant b,vel comminuant aut confringant, dæmon a.
tuto, per accidens ratione prolis conſeruandæ ,ſed С ita Condronchus lib.3 .de morb.venefic.c. 12. vel á a:diffic,s.
per ſe, quia ouum amat, vtpartem ſui.hinc & aliæ ferant interulam lineam horrendis inſcriptá ima. b Sprêger.
ſubnotiones fiunt animantibus, ſecundum ſpec ginibus,quam vocant inferni camiſiam :vel li peria. in Mal.p.
quas recipiunt , rerum fibi ad hoc neceflariarum . pta quædam ferant variis caracteribusmagicis in- 2.q.1.c.
Vnde ( inquit Fracaſtor.)magna ſapientia & pro lignita,aut orationes ; quas blaſphemè admodùm 16.
uidentia Dei OptimiMaximi videri poteſt, qui v & mendaciter tribuunt D.Lconi,vel Carolo Ma
niuerſum totum ordinaturusmodum naturis om gno,inlignitasmagnis(fic magi loquuntur, Deino
nibus dedit , quæ neſcientes fines , omnia tamen minibus. Noui ftudiofum iuris , nomine Quiri
faciunt , per quæ fines conſequuntur , quos ipſe pum , V.1. Baccalaureum :qui,cum talimembranu
ſolus cognoſcit .ad quem modum deinceps alia la fretus audacter ſe iurgiis & pugnis immiſcuir
fiunt , quæ tam mirabilia nobis videntur. Ex qui ſet,fæpè ictus, nunquam faucius : tandem ,Romæ
bus appareat eam , quæ in brutis apparet, pruden anno 1572. vel 1573. in ſympoſio minimo vulne
tiam non eſſe, ſed duntaxat inſtinctum quendam re fuit interemprus. Huc referendum quod de
naturæ , & ordinis vniuerf à Deo præftituti.Cui D Scafio , fic fcribit auctor Formicarij. In territorio
hæc non ſufficient , legat And . Libauii difputat. de Bernenſium primus auctor maleficiorum fuit quidam
contemplatione intellectus beftiarum , p . 2. fingular. Scafius dictus:qui publicè de hoc gloriari andebariquod,
quam his editis primùm lum nactus. quandocunque vellet , ipfe fe omnium ſuorum in amu
lorum oculis velut murem facere valeret , dilabi à
QV Æ STIO XXI. manibus inimicorum fuorum lethalium : & ita capita
lium ſuorum inimicorum manibus fæpè,vt dicitur, eua
An poffint demones facere,vthomonon ſentiat, velvt fit : fed cum terminum ſuamalitia Diuina iuftitia fa
longiffimotempore dormidt, aut inediam perferar? cere voluit , tandem per hoftes fuos in ſtuffa quadam
propè feneſtram quandam federe explorabatur cauid:
Voad primum ,non quærimus,vtrum dæmó gno in loco, cùm nullum de ſibi inſidiantibus ſuspectum
baberet,per feneftram gladiis & haftis inopinaiè trās
ſenciendi, ſed vtrum poſfic faccre , neačtu ſentiat, fixuseft , ob ſua facinora ibimortuusmiſerabiliter.]
quod natura ſenſile eft.v.g. ne crucietur quæſtioni HæcNiderius. Sic ſuos dæmon deludit. Tormen
lubditum . lamblicus lib. de myſter. Ægypt.paulo torum fæuitiam quotidie malefici in eculeo eludút
ante med. teſtatur multos prophetarum admoto E omnem enim cruciatum ,velriſu ,velſomno ,vel fi
igne non vri, vel fi vrantur vftionem non ſentire, lentio ſuperant. Quo in genere ſtupéda eſt narra
vc nec alia tormenta vlla : loquens de vatibus tio Charondæ ,quandam fæminam quinquagena
Gentilium , addénſque id fieri Deo intus adflante riam Gibi notam , fic eluliſſe infuſione laridiliqua
qui repellat ignem , illaque cætera hebeter. Quis titoto corpore factam , & omnium membrorum
Jiſte Deus lamblici Magi ,niſi cacodæmon quil diram diſtractionem : ex eculeo tamen fublatam
piam Eurycles, quiiſti prophetæ , niſi maleficiiCé omni ſenſu dolorisvacuam ,integram , & illælam :
ſuere Gentiles inagico carmine aciem gladij lic niſi quod pollex pedis auulſus in quæſtione,reddi
retundi, vt nec leuivulnere cutem queat perftrin tus nó fit :cuiustamen illi iactura noxæ vlli vel im
gere? Nec deſunt , qui notent , ad collendam pedimento non fuerit :quam omnia tormenta elu
hanc ſuperſtitionem , fæpè Deum miraculo Alam dentem & pertinaciter omnia negantem , eliſa in
Imæ , aquæ , ferarum , & fimilium ſuppliciorum carcere gula , Satan necauit, qui eam maleficij

per
 LIBRI II. Q. XXI. 103

per energumenam accularat. Isbro de Anuschrifto,Arum negare ,ac ducere,cum olim ex sactu laprdos iorpo
reuelato nota 1. rem effe obductum . Sedpoſtmodum tormeniis admota ,
Narrauit mihi P.BernardusOliuerius,tum So non tantum agnouit id fibi à demone infliclă fusje: ſed
cietatis nokræ per Belgium Prouincialis , propè ej plurima alia que indigniſſimèab eo pafja fuerai, e
Samarobrinam anno 1599.captam puellulam ftri numerauit.Nouiffimè18.Cal.Iul.1891. Ejjai,quipagus
A
gatricem , quæ nec pedum vſtulationem fæuilli ab hac urbe milliario abeft,cum hoc loci Dynaſta pre
mam ,nec flagra validiſſima fentiebat ; donec Sa ſens in Mugera ſortilegy rea lectorem periciwariiuftis:
cerdotis cuiuſdam monicu illi Agnibenedicti ce 121,9c es illam idcirconudam ftatuiſſet ,inueftigaturus
ream imaginé in collum iniecere. cum enim vi ſa ficubi reſſaram illam inueniret,tandē in finiftro femore
cri amuleci dæmonis præſtigioſa ludibria depul macula verrucæ inftar apparuit,in quam cùm ferrum ,
fa, & illa vim doloris cæpit perſentiſcere.Vnde vel quantum poterat, adegiſfet: nec à Mugeta vocem ,
patet hanc indolentiat .,quam agnoſcit etiam To nec ab ipfo vulnere fanguinis guitam vllam elicere,at
ſtacus 90354.in Gen.c.13 . non nalci ex vlla phylca que expromere potuit: cum rurſuslocum macula proxi
cauta, ſed opera dæmonis induci. Certè vnguen num leuiter etiam vulneraſſet , ingentem ca ex dolore
cum illud lagarum , quoad tranſuectiones veun- B clamorem edidit , largus cruor ſeſe inde effudır . ] Sic
tur , ne conlopiendi quidem naturalem vim ha Remig. lib.i.ca. s. Claud . Charondas lib.iam lau
bere docet Barcolo . Spincus de ſtrigibus capit .31. dato , nota 1. fcribit ſtigma famolæ illius ſagæ , cui
Solent id caufarum ignari miraculo & innocen nomen Bayaronne, in bumero ſiniſtro valdè la
tiæ tribuere cum id tamen contingat,vel ſingulari tens,& imperfectiſimè delineatum derarij tamen
quodam corporis robore , & animi tolerantia , magnitudine, quaſi à cétro ductis filamétis ad pe
a Fulgol.quam non rarò & Gentiles & Cbriſtianiexhibue ripheriá,prorſus omnis expers lenlus fuille . Sulpi
lib.8 .Exé . runt a. Vnius adſcribam M. Acrilij Reguli tole cio etiam metenet,illud gemini carboni lignú in
pla.c.4 . rantiam ex Silio Italico ;
Allobrogis fæminępedib.ſtigma fuiſſe . narratio
Ignatius
lib .8.c.4 . Non ignis candenfque chalybs, non verbera,pafſim nem poſtea dabo l.3.vel s.ex Gerſona. Soléthuius
& iidem Titibus in numeris lacerum ſcindentia corpus, figni variæ elſe figuræ ,veſtigij leporini,manus bu
ambo li. 3. Carnificeſve manxs,penituſve infufamedullis foniæ ,catelli nigri; quale lignú viſebatur in tergo
cap. 3 . Peſtis, & in medio lucentes vulnere flamma lo.de Vaulx Stabulėlis.in quo illud fingulare Pct.
B
Ceſſauere: ( ferum viſu ,dičtuve per artem Oranus , Quæſitor negotij , obſeruauit,fi acu vel
Sanitia extenti ,quantum tormenta iubebant, c'graphio profundiùsadacto perforares , nullú do.
Creueruntartus: atque omniſanguine rupto loris ſenlum rcuspercipiebat,ncc quidquam que.
Oſſa liquefactis fumarunt feruida membris: tebatur:G verò à cergo ,ira ve videre ipſe nequiret,
intacta manet,ſuperat, ridérque dolores eminùs figno illius catelliminareris digito erecto ,
Spectanti ſimilis: feffosque clamoreminiſtros tanquam li acriter torqueretar , reum fubitò tor
Increpitat, dominoſque crucem clamore repoſcit . queri ſolitum , huius rei cauſam phyſicam non in
Alij vtuntur inunctionibus, & pharmacis natura uenio ,moralem hancfufpicor, contemptu indo
libus confectis ex opio ,ſolano,& fimilibus,quibus Juille dæmonem ſuperbillimum , & fic irritatum
humores turbantur, ſopor alcusconciliatur , ner fæuiſſe in mancipij ſui cruciatum .
uorum origines obſtruuntur , ſenſus ſtupefit,fen Cæterum illis Narcoticis pharmacis poffet etiã
ſatio impeditur.Vim eam lapidi Memphici ex Æ fomnus valdè diuturnus conciliari : vt fuit fom
bl.9.c.iis. tribuir Dioſcoridesb . Sed pleriquenitun ,
gypto nus illius ruſtici , quiin Germania totum Aucum
e Sprēger.
P.3.14. & tur pacto dæmoniaco, & periaptis ex oſcillis , vel num & hyemem dormiendo fuit emeníusf , &
15.& AOS cineribus, aut vnguine infantulorum ante bapti quiin Apaturiorum ſolemnitate cbrij,permultos
inf.1.3.p. imum necatorum c , vel deglutico apum reged , dies obdormierunt , teſte Eudæmo : & Epimeni
1.4.5. A
dlib.ezor vel corporialligaris membranulis cum certo cha- D dis Cretenſis , qui cùm quærens ouem ,meridiano
cilmor. A. racterum genere,aut etiam ſuſurrato malo carmi æſtu fpeluncam ingrellus , ſopore graui victus.
uenioni ne, quorum omnium exempla ſuggerunt , qui de LXXVII. iuxra Pauſaniam ,vel XLVII. iuxta
cicolus. criminalibus iudiciis ſcripserce. Similem dæmo Eudæmum , paulò pauciores , ſecundùm alios ,
c Hippol. nis operationem cernere eſt,
in ſtigmatum illa tel quieuit annos, experrectúſque poſtea, ratus ſe pa
in ticu.de
quæft. Pa fara , quam diabolus imprimit (trigibus : quæ fic rùm indullife fomno, pergebat ouiculam quære
ris de Pu- i ſenſu deſtituitur,vt nec acus longiſlimę fixura do re.forcè hocum quietis caulæ naturales fuere: etli
teo de Syn lorem minimum adferat,neque fanguinem eliciat: de Epimenide , potiùs adſcriberem dæmoni. De
dic.c.de
de qua ſatis copiosè alij.Adſcribam Remegij ver Sardollin ſemideorum fomno fabula fuit , nam
tortora , il
terzo , bas Cum Iſabella Pardea Spinaly pridie Non.Maias hi reuera erantmortui, dæmonum præſtigio viſi
Grilland. 1988.ab forulegy crimen comprehenſa , vrbis prefeito, ſunc,& dormire,& excitari g. Quidam etiam lom
de Tortu- pariem corporis fic à damone inſcriptă indicáſſei, fub aus tam longus,aliquando per miraculum , verum
ra qu. 4 .
Demhou it ei in animă experiri,verumneid effet,quod de hu à Deo immiſſus, ve ſeptem Dormientum lancto
der.prax.uſmodi ſtupore ferebatur.Ergo iuffit in cam aciculam E rum apud Laur. Surium , & aliorum quinque a
srim.c.73. penitiffime infigi aique inculcari. Quod cum in fatis pud Paulum Diaconum .
magna hominum frequentia effet faćtum , & incruen Vltimum erat de inedia preferenda.de quo non
ium omnino vulnus apparuu , & nullum faga doloris eſt dubitandum , poffe diabolum efficere , vt quis
vel minimiindicium aſpicientibus dedit.Rurſus 3.Cal. menfium mulcorum ferar inediam . poteft enim id
Nouemb.is 90.Brundufig Claudia Bogarta,tormentis naturaliter contingere, nam & lndos memorant
iam exhibenda,cule,vimoris efl detonſa fuerat, ob id berbæ Coca ore geſtaræ beneficio famem repel
que cicatricem in ſumma fronte nuda oſtendebat. Su lere.Pet.Chicza,p..hiftor. Peru.cap.96 . & Augu
ipicatusigitur. Quafitor,quod verè erat.ſc . impreſſid ſtın Zarate di... hift . Perna.c. 8. & Matthiolusep.
damone vnguis veftigium quod ante capillis tegeretur. Nuncupator Diofcoridis, ita ſcribit, Scythe Scythicam
In id iubet aciculam altiſſimèinfigi:quod cum esſet fa berbam circa Boëtiam crefcentem adınuenere,guſtalu
Etum , nec illa doloris vllo ſenſu affici , nec vulnus vel quidem pradulcem ,cuius inagna quidem commedario,
tantillum cruoremanareviſum eft.Perftitit tamen ve quodin ore eam habentes,famem fitimquc no ſentiant.

I 4 Idem
 104 DISOVISITIONVM MAGICARVM

QV ÆST40 X XII.
Idem præftat apud eofdem Hippice diéta , quid equis A
quoque eundem efectum prabear.Tradúntque his her
Anmagicis artibus opera demonum fexus
bis Scythas etiam duodenos dies durarein fame, o fi
mutari queat ?
1.Cor- tii ]. & Gemma a multorum annorum agnoſcit
cri.c.6 . naturalem inediam . Hippocrares verò libr.de car On ago'de membrorum " ablatione ( de qua A
nibus negans vltra feptimum diem famem naru iam dictum ) ſed de ipfa rexusvirilis'in fæmi.
Nam
raliter prorogari poffe,de iis intelligendus eft ,qui neum ,aut freminei in virilem commutatione, quá
bus ventriculus, & ieiunum inteſtinum humore naturalem exmedicishuius fæculi fatetur Coſmo
chiloſo vacant ; in quein calor naturalis pollica crit . 1. Gemma. Faltoset mulieribus viros multos le
gere: turn enim fieri folet , vt illud inteſtinum in
gimus Hippocrates libr.6 . Epidem.p.8.fcribit Ab
terea concreſcat , atqueita homines emoriantur. deris Phætuſam vxorem Pichei , partui vicinant,
Verùm fi vel à morbo præcedente,velalia ex cau miffo in exilium marito , aliquotmenſibus cel
ſa fit in corpore reliduus humor flegmaticus cru lante faxu menftruorú ,cunctis in mébrismagnos
dus,lentus acque viſcolus illo calor naturalis vte perpeſsã dolores, corporis habitu in virú niutatá:
Cirry pro alimento ;donec totus humor abſumatur. Nain corpus ci virile factum ,ocópia arde« 3n , hifpi
Idem futurum fi ex fummacerebri humectatione B dam totam factam ,barbam emilifle , & vocemi a
materia quædam fubtilis & pituitofa à capite in (periorem redditam :idémque apud Chalios acci
corpus deſcenderit, arque interea corpori in ali diſſe Anamiliæ vxoriGorgippi, T.Liuius 1. 42. de
mentum cefferit. Tunc cnim quicquid à corpore Spoietana muliere idem refert,Belli Punici1.tem
exſpiraretur vel difAueret , continuò ab hoc hu pore Plin.l.7.c.4.Ex feminis( inquit )mutariin ma
more in alimentum conuerſo reſtituererur,nec ci res, non est fabuloſum . Inuenimus in Annalibus P.
bushomini opus forets donec hic humor penitùs Licinio Craffo ,C.Caffio Longino Coff. Caffinipuerum
conſumeretur. Hanc inediæ diuturnæ caulam fačtum ex virgine fub parentibus , iuſſuque aufpicum
fuiſſe cenfuerim , & imbibegæ ( vt loquicur Plau deportatum in inſulam defertam . Licinius Mutianus
cas ) in illa Rogerij Bacconi Anglicana puella , prodidit viſum a fe Argis Areſcontem , cui nomen A
quam dicit viginti andis nihil comediffe : & in reſcuf& fuiſſet,nupfiffe etiam ,mox barbami ( virilita
Gallo facerdote , qui temporeNicolai. V. Ponti tem proueniſſe , vxorémque duxiſſe. Eiuſdem fortis
ficis biennio toto cibis potuque abſtemius fuit : & Smyrna puerum à fe vifum.Ipfe in Aphrica vidimu
in puella Spirenfi, qux Ferdinandi Imp. iuffu ve tutum in marem nuptiarum die L. Coffitium ciuem
С
ritatis explorandæ gratia per multosmedicos an Tiſdritanumsvinebáique cium proderem bac. ] hæc il
no 1540.afferuata,obſeruataque, fic ex grauimora le .A.Gellius lib.9.Noft.c.4 . Libitum tamen eft ( in
boieiuna perſtiterat iam vlcrà quadriennium ,cor quit) in loco hoc miraculorum notare id etiam , quod
pore interea bene forti,ſano , nec vlla macie ten Plinius Secundus,vir in temporibus etatis ſua, ingenij
tato;ſed ſcabie rantuin phlegmatica corpus obli dignit ariſque gratia ,auctoritatemagna predirus, non
ca: frequensinterea lachrymabatur , & confueras audiſſe,nequelegiſſe,ſed (cire ſeſe atque vidiſſe in libr.
nárium auriúmque ſordes habebat , & ſomnola Nút.Hist.viii.ſtripſit qua infra pofui ipfiusfunt,ex
tis longo quieróque vtebatur, nihil tamen ,neque co libro ſumpta: qua profecto faciunt, vtnega reſpuen
per ſedem , neque per locamuliebria , fecium yri da, nega ridenda fit notiſſima illa veterum poetarum
næúe excernebat. de hac multa diſputarunt ex l de Canide & Caneo cantilena..] Hæc Gellius fub
ibr.de talis Simon Portius b , & ex Germanis oculatus dens ſuperiora illa Plinij verba. Quibus verbis
ellaGer- teſtis , vnus ex medicis obſeruatoribus puellæ , quod dicit,miraculofum hoc,voce vſuseſtlatè fum
an.
Gerardus Bucoldianus c. Si hæc fieri queunt na pta pro eò quod rarum & admirandú . de Ceneo
Epift.hac
feexcu turaliter, cur nequeat perficere,Panurgus illeDa- D & Tireſia legendus Ouidiusin Meram.quid opus
Mogun- uus, diabolus, eadem induſtria. qua prauas corpo fabulis,vbi luppetunthiſtoria : D.Aug.vlt.c.l.3.de
2 anno riallasaffectiones immittit ? de Arabia puella ido Ciuit. Dei.memorat ex Gentilium ſcriptis, & mu
40.
ftendam lib.6.c.2. ect.3.2.3.ex B.Profpero . Sedulò lieres homines , & gallinas in maſculinum lexum
tamcn cauendum , ne lanctoruin hominum natu fuille converſas. de auibusmox idem ex Auſonio
ram excedentia ieiunia in hanc claflem refera - confirmabo:de hominibus pergamus aſſerere.Ad
mus, vt D.Mariæ Ægypriacæ , D.Catharina Se rempora propinquioranobis venio . Iouia.Ponta
henf. SS . Lutgardis, Mariæ Oigniacenſis , Chri nus in Hiftor.Neapolitana narrat Caietęmulierem
ftinæ mirabilis , apud Surium . Simonis Stockij , piſcatori cuidam annis quatuordecim nuptam in
quem in Carmelo lex annis Deipara cæleſtiman virum migraffe : & aliam ,cuinomen Æmilia , nu
na pauit , apud Monaldum Rofarium Rolandum ptam Antonio Spenlæ ciui Ebulano poſt annum
Bouchiarium in eius vita . Deus enim tum , qui nuptiarum XI I. in virum mutatam ,ſolutomatri
1 creauit,eos virtute ſua fine corporali fultentat ci monio,vxorem duxiſſe & liberos procreaſſe.addit
bo. vide de his quadam apud Picum Mirandulan.li idem ,aliá fæminam , cum marito filium vnum pe

brotertio de Pranor.capite quinto.Impius autem eſt Eperiſſe,ſubito exorta virilitate ,marito iam nonfee
Rogerius Baconius,omnia hæc ſtellarum influen minam relicto alteram duxiſſe, è qua liberos gé -
riis adſcribens. cur, fihoc ita eft, vni damráxat, & nuerit. nonnulla de pluribus conlimilia narrauit
d Sabellic.
non alteri quoque vim hanc toleranda inediæ Cocceius Sabellicus d: quibus omillis duo ponam 1. 9.Exem
ftellæ ifta ,in commune influxum ſuum demitten quæ noftris temporibus Hiſpania dedit,& conſcri- plor.
ces, largiuntur?an, quòd folius huius corpusita di pta fuere fideliffimè ab Ant. Torquemada e pa- l : Dial...
ſpofitum ?ſed quæ hæc difpofitio fola influxui per trio idiomate. Amatus Lüficanus f auctor eſt in f Centu.2 .
uia? quæ bæc in aliis tanta vis & obftinatio ad ex curat.39 .
oppido Ezgueyra Lufitaniæ , diſtante à Conym
cludendum ? fed fat iam nugis Baconi refellen brica nouem leucis ,vixiſſe quendam virum No
dis operæ alibi poficui à nobis. De hac proli bilé ,cui filia erat vocata Maria Pacheco, quæ cùm
xa inedia , quædam etiam Lilius Giraldus Dia eius iam ætatis eſſe inciperet,qua fæminisméſtrui
logiſmo 17. habes in Gruteri theſauro Critico Auores inchoantur , loco liquidihumoris , erupit ei
com , 2 . è locis ( fi intùs abfconditum latuerat, ) vel aliter

natum
 LIBRI II. Q. XXII. 105

natum foràs prodiit virile membrum : ficque ex A antea menſesfluxiſſent. ita Laurentius lib . 7.hiſtor.
puella ,ſubitò adolefcensephebus apparuit.cum ſe Anat.q. 8. EtoſtenduntmediciGalenuslib . dev
xu veſtitum virilem , nomen quoque aſſumplit lu partium , & lib.de anatomicis adminiſtrationi
Manuelis Pacheci. nauim conſcendit , in Indiam bus,Aegineta,Auicenna,Raſis.& reliqui, non ob
profectus reb . fortiter geſtis, ſtrennuimilitis exi {curam eſlerationem , qua id naturadet effectum :
ſtimationem , opéſque magnas comparauit. in pa conariſemper eam , id quod perfectius :mulierem
triam rediens , vxorem nobilem duxit . de liberis efle quali monſtrum virum quendam imperfc
mentionem ſubdit Amatusnullam : ſed , ait, illum Etum ,menſtruis retentis diutiùs, fieri vocem ro
imberbem permanfiffe , facie in femineam decli buſtiorem , cutem pilo veſtiri, reliquum corporis
nante ; quæ funt indicia non perfectæ virilitatis. habitum roborari : nec aliud Metamorphofim ,
Vltimo loco ſubdit Torquemada, ſe ab amico vi hanc deeſſe ;quàm ,vt,quæ ſunt intus vala lemina
ro magnę auctoritatis & fidei pleno accepiſſe; ria , foris appareant: & id , quod myrtos,nympha,
non procul ab vrbe BeneuencanaHiſpaniæ , vxo xantwgisvæiúzódepuisdicitur, & Iſmaëlitis Aba
rem ruſtici cuiuſdam fortunę mediæ , quæ quòd thara hue Albandar : ſumpto incremento ,& pin
ſterilis eſſet, minùs àmarito benignè habebatur; B gui velamine,cuiinuoluitur,effracto , protrudatur
pertæſam malæ tractationis , quadam nocte aufu in penem ,cuiperſimilis, ſed inuoluta priùs fuerat.
giſſe lupto veſticu famulidomeſtici;ſic ornara, vi expelliautem caloris naturalis vrgentis impetu.Sic
rúq;métita variis in locis operâ feruili vitá luften ulli:mihitamen vehemens adhuc ſuſpicio eft, non
tauit : poſt aliquod tempus, fiue quòd calor in ea tam hos ex fæminis ita viros factos, vt fremina de
naturalis tam efficax foret, fiue quòd imaginatio, ſierint efle, quàm adfæmineum ſexum ,maſculinú
nata & confirmata continuo habitu & miniſterio acceſſiſſe , vc androgyni efficerentur ,ſexu tamen
virili,eam efficacitatem nacta ſit ; certè ipſa ſe in hoc poſteriorepræualente, & ideò pro viris ha
virum mutatam deprehendit. ſtatuit ergo , quæ bitas.Cùm hæcantemultosannos ſcripſiſſem , in
diu fuerat vxor,maritum agere.feminam libima cidi hoc anno 1606. in Hiſtoriam Anatomicant
trimonio copulat.diu res lacuit illo non audente Andr. Laurentij opus accuratum , & gauiſus ſum
cuiquam cem narrare : donec quidam , ei priùs o valdè, idem quod mihi doctiſſimo medico viſum
primènotus cernens tam ſimilem efle facie vxori d.q. 8. vbidiligenter oftendit commune illud di
profugæ ruſtici illius , interrogauit num fortè fra ctum medicorum , de inuerfo viro in muliere lati
ter eller talismulieris. huic rem omnem , vti con- C tante,falſum eſſe, & vtriuſque fexus genitalia non
al.i.Exép. tigerat,narrauit.Sic res in lucem tenit. Fulgofus fitu modo, fed etiam numero , formâ, & ſtructura
cap.6 .
fcribit ſequentia a ; Neapoli regnante Ferdinando prorſus differre.Et quoad hanc conuerſionem ad
primo, càm Ludouicus Guarna Salernitanus ciuis, dit : Sane portentoſum hoc iudico , co vix credibile .
quinque filias ſuſcepiſſet ,quarum natumaioribusdna Quod fi aliquando contingat, verifimile est in illis v
busalteri Franciſca,Carola alteri eratnomen , poſtea triusque fexus adeſſe genitalia : prima quidem atate
quam ad quiniumdecimum annum peruenerunt , am obcaloris imbecilliiatem lalentia , qua tandem per ca
babusgenitalia membra in manum morem eruperži: loris iurálutesemicatus , & effulgeſcentias erumpant.
mnularóque habien,pro maribus habiti funt.Franciſcus Aurexistimandum eft;mulieres eſſe quaſdam ,à primo
Carolus nuncupati. Item Ebuli , ſub codem rege ortu calidiſſimas,& ita à natura conformatas,vt earum
puellę , que iam quatuor annos viro promiffa sponſa clytoris mentula formam referens , ita promineat, vt
babuerai nomen : qua nočte primùm viro tradita cum guia penis instar diſtenditur ,móxqz flacceſcu ,virilem
co cubuit, fiue ex confricatione , fiue ob aliam caufam , priapum mentiatur, & rudioribusimponat. Sed & fe
que ignoia fit ,effraétismembranis,qua vtmulier vi pe falluntur obstetrices ob vitiatam genitalium confor
D
deretur efficiebant, virilia membra prodierunt : do marionem ,penis ſcilicet breuioris ,et penitius tanquam
lib. 1. de múmque reuerfa in iudicio dorem repetiuit,in virorum in rima recondui, reftiúmque latitantium , vt fexum
Mirabilib. numero poftea habita.] Hæc præmiſi minùs ve in vix poffint,internofcere. Scribit Pineus Luietia anno
& longeu. credibilis videatur Phlegerontis b narratio. Virgo 1577. in vice S. Dionyfijmulierem noctu peperiffe fi
guadam ( inquit ) Smyrna nata Philotis nomine cùm lium , qui feftinanter ob virium imbecillitatem bapis .
marura viro naprum tradua effet a parentibus ,ma Ratus fuit,pro filia,& loanna vocata : cam paucis poft
ſculinoenato membrodn virum abijt. Quin & Laodi diebus pro filiomater primum ,deinde agnouerunt , non
c&a ,qua ejt in Syria,mulier Aeteta nomine,etiamnum fine magna admiratione , & Ioannem nominarunt.
cum marito degens , è femina vir exstitie , cui nomen Facile ergoest rudiori plebecula imponere. Sic Lau
Aetetus praſide Athenis Macrino , RomeCol. L. rentius:quietiam lib.8.q.1.docet à natura nonmi
Lamia & Aelianovetere.] & addit Phlegon , Ha nus feminæ quàm maris intendigenerationem , &
driani libertus,le hunc vidille.MichaelMontanus fæminam naturæ erratum ac prolapſionem dice
lib . 1. Experimentorum c. 21. teſtatur luo tempore e re, id philofopho indignum eſſe. Oinnis fiquidem
Vitriaci fuiſſe puellam nomineMariam , quæ cùm rerum naturalium perfectio.ex fine petenda eft:at
ſaltarer violentiùs, ſubitò vicilibuserumpentibus, fæminam ita formarineceſſarium fuit,alioqui non
in virum mutata fit: & ab Epiſcopo Sueſſionenſi poſſet ſpecies humana conſeruari . Sanè cam dicút
confirmationis facramentomutato nomine, Ger fæminam effe monſtrum ,mihi ſemper viſinon la
manus vocari cæperit . Eius poftea mento bar tishonorificè de primæ mulieris creatione loqui.
bam adnatam , diu vixiſſe ad decrepitam yſquez Ideo dicendum ,Naturam ſemper quod perfectius
tatem ,vxorem tamen duxiſſenunquam . Ille hoc eſt intendere. non quia ſemper virum gignere in
vehementi imaginationi tribuit : ſed addo corpo tendit,ſed quia cùm virum intendit, intendit per
ris conſtitutionem eò vergentem . Auctor Anti fectiſſimum gignere:cùm fæminam , hanc quoque
mologijſcribit,fibi vifum Auſcis on Vaſconia virum conatur perfe&tiffimam . Sed tamen fiillud natura
plufquam ſexagenariam ,canum ,fortem , & hirſuium : potuit ,quod tot afferuntauctores,putarim ,DEO
qui ad annum decimumquintum ante puella fuerat, permittente,cauſis naturalibus frecum ,etiam poffe
iardem tamen ex cafu rupris tenuibus ligamentis, pu vaferrimum illum .Sanè lubens cò retulerim facta
denda erupille , ſexúmque mwafle , cùm es nunquam illamiracula , quæ Diis fallis tribuunt Gentiles.

Phlegon
 VM
106 DISQVISITION MAGICAR V M

Phlegon de Lapitha Cæneo idem narrat quod 0.1 A fatentur omnes , neque id tinc perfidia negari
udius.de pluribus fcribit Anton . Liberalis ex lib. poteft,iuuentram aquila renovar:. ictlavur Hyın
2. Alteratorum Nicandri : Hypermneft ram vendı nographus diuinus c: Renouabuur vi aquita inuenius Pla.102.
tam pro muliere inueniſſe pretium : poſtea in vi iua.renouari tarentui omnes , licer quo id niodo V.S.
rum mutatam dono Deorum . Siproetam Cre contingat , noftris & Hebræis non conueniat d. d D. Aug.
tenfem facram virum , cùm Mineruam vidifier la Eodem pertinet illud Ifaiae: Qus uw em fperantin bi, & R.
uanrem .Galatex filiam falsò vocatam Leucippu , Domino,mutabūt fcruudinem , alument pennas ficut ibid.
quæ Leucippe dicenda erat , fexu mutato fuppoli aquila . Piæitat idem vilibus & abicctis natura e c.40.v.
tum nomen meruifle , beneficio Latonr Phæftiæ
Serpentibus ( quod omnes fareniui) vi cum tenu vit.
concl.2 Impoſſibile crediderim natura & damoni de alla fua lebcride ſenectutem exuant, & indsant 14
viro fæminam facere , qui conatus irritus Neroni uentutem : cur homini omnem huius beneficij
Magiæ addict: ſlimoin Sporo fuit. Hîc opus eſt fpem Hebenouerca prælciderit? uilicet, abiumpta
nimiâ retract one partium perfectarum , in locos vis omnis per afin basuli imprudentiam ,qui phar
fæmineos.Necaffequipoſſum ,quo fic naturamo macum adeò ſalutare , à lone millum hoinibus ,
B
do degeneret.Scio de Tyreſiâ prçter fabulas, etiá ferpenti permifit cbibendum f. Cur naturalia flege Pic
a l. 2. de Phlegontem id narraſſe a , & Anton . Liberalem quædam remedia nequeant inucniri tantæ cffica- rium I. 14.
mirabilib . latis ambiguè loqui de Siprocrâ :vt vix fcias ex quo cix ?multa ſanè latent nondum inuenta ,quàm ho- Hiero
lutin . ad in quem ſexum demigrauit . Auſonii quoque epi minibus ignota,tam dæmonibuscognita. Humi- 'sly ph .
Quæſtion. gram.e.lib .1. fi totum diligenter legas , animad dum radicale ieftaurari,natiua illa nunia Ienectu
ortodox. uertes de virili ſexu in fæmineum degenerante lo tis ariditas temperari,corrupto fuccusmelior luf
Lucianus cutum ,his verbis ;
1.de aſtro fici,ceteráque deperdita,& ad hanc commutatio
log. & Di. Femineam in speciem conuertie maſculusales, nem requiſita ,ſuppleriad tempus ,naturæ legini
dym . in o Panaque de pano conſtirit ante oculos: hil repognat.Sed nec impoflibile , capillorum co
dyr . Nec faris antiquum ,quod Campano in Beneuento lorem mutarijcum & coruos candidos vifosmul
Vnus epheborum virgorepente fuit. ti tradiderint g. Denique Metamorphoſim , quan g Hero
Ait ex puello puellam , & ex pauo pauam fa nunc defendimus,conhrmane non pauci locupledo. li. 4.&
Atam .Sed non credo , vel faltem credo ægerrimè: tes teſtes. Duo legas exempla apud Torquema rieracli
dixerim potiusvtrumque eis fexum infuille , oc dam h ,Anno 1531. Tarenti fuifle centenarium k des in Po
с
cultatum vnum , manifeſtarum alterum . quod ad nern capularem ,quipilis,cute,vnguibus & litu ar bris.
leporem etiam refero ,& ad hyænam ,de qua canit, a Dialog
que ſquallore ætatis decidentibus , & in melioris 1.Horti
Oaid. Alternare vires, é que modo femina tergo ætatis omnia mutatis,de feneiuuenis prodierit , & foridi.
Paſſamarem ,nunc eſſe marem miremur hyanam . Sa quinquaginta poft annis ſuperenxerit . In Caftelia
ne illam vtroque fexu præditam Plinius tradidit quoque Rioia alteri cuidam viro fimilem obti
lib.8.nifallor.
giſſe fortem ,idque vulg, fama notiſſimum fuille,
& ab Ammira Caſtellæ ſedulò exploratum . Mo
QV Æ STIO XXIII. nuedrum regni Valentinioppidum eſt ( olim Sa
guntus )hîc le viuo ſcribit Valeicus Tarentalius 1,4 i1.6.Philo
An poffit damon ſeni iuuentam reddere?
fuifle monialium Abbatillam ; cui iam filicernio , nii 0,12.
T qui ſenex eſt, non fueric & deſierit eſſe fubitò mcnftruis fluoribus renouatis , dentes re
VI .
iuucnis : vel,ne, quam decurritaratem ,non nati, còmædenigratæ ,rugæ & fulci cutis adæqua
decurrerit , id nullâ vi vel poteftate perficiatur. 11,mammæ pendulæ atque pannolæ ad inftar vir
Quis enim quod fictum , maximèlucieklivá ela - gunculæ fororiarunt : lic denique fe vultu', facie,
D
plum actione, id reddat infectum : Verum ve , qui totoque corporis habitu iuuenculam exhibuific,vt
defecta iam & decrepitâ curuatur ætate , viresre reinouitate percuflà, præ verecundia , ſe cuncto
ſumat & habitum nitorémque iuuenilem ,maten rum oculis fubtrahereniteretur. Quid multa?Lu
tur cani in colorem meliorem , frigus in teporem , firanicæ hiftoriæ recentiores feriptores, fidei pro
torpor in agilitatcm , ceteráque corpus recipiat, batiffima k , commemorant longa narratione & k Ferdin.
quæ fenium abitulerat;déque mala ( quod ait qui certa,cuidam Indo Nobili , annorum quibus vixit Caſtanne
dam ) merce fiat bona;non equidem audeo defini recentorum & quadraginta fpacio , iuuentæ flo- da li lib.8.
re V. Dæmon poſſit,li Deuspermirtat ? Non mihi rem ter exaruifle ,& ter refloruifle.Necdeſunt,qui feitis hit.
planèdenihilo videtur,quod poetæ memorant, & in eodem orbe nouo quandam intulam repertam Indicæ li.
de ariere in agnum , de Bacchinutricibus reruue teftentur :Bonicam nomine;in qua fons ſcaturiat, 11.
neſcentibus fcripfit Aeſchylus,delafone à Medæâ cuius aqua,vino preciofior , pota fenium cum iu- 1 poſt Car
danum ,
recocto , fcribunt Pherecýdes , Simonides , & Ly uenta commuter : quamuis de limili in Lucaya Langius
cophron ,déqueipſo lafonis patre ÆloneGræcus fonte narrationem ortam ex regionis fitu lalu- cpift.me
auctorRedituum , & Latinus Transformationum briore non immeritò conjiciat Pet. Chieza p.2. dic.79.
poëra Naſo .In quibus tamen illa narratio perſpi E biſt.Peruu.c. 41. verùm fiue in Bonica , ſiuein Lu
cuè falla & natur.r repugnans ; omni educto per caya, fiue vtrobique talis fonsmanat,facilè video ,
vulnus languine,& nouo fuffecto id contigite.Sic quàm hæcnonnullis incredibilia videantur: fed
cnim faquacur prnès mortuum , & poftea fulcita illi cogitent:huiuſmodinarrationibus,à quibusre
tum viuentis corpus:quod foli Omnipotentiæ Dei Ctæ philofophiç ratio non abhorreat , quia iple ni
reſeruatum .Cetera fortaffis contingere potuerüt, hil tale videris , fidem detrahere ; fingularis elle
Ouid.7 . quæ cecinit b, potato ſucco ſalutari.
Ictain . proceruiæ & impudentiæ : qui verò quid vbique
. Barba comeque geſtum fuerit , velnon fuerit , id de ſua dumtaxat
Canitie poſitâ nigrum rapuere colorem , opinione aut affenfione decernút,inſaniæ aflidere.
Pulfa figie macics abeun pallorque ſitúfque, Infter quis ex aduerfo ,certam humanæ vitæ pe
sdicctógue cana fupplentur corpore ruge, ciodum à Deo præfixam : hanc naturaliter non
Membrague luxuriant. Aefon mirarur, & olim pofle piorogari vltra annum faltem CXX. vt
Aniearaterdenslauncle remaini'cisur citimos sonharur Dei verbis m : Erúnique dies hominum m Gen. 6.
V.3.
centuin
 LIBRI II. Q: X XII. IO7
a Deuter.
centum vigintiannorum . Ideoque Mofen dixifle a, A ,, ta. Vt autem videatishuius conſequentiæ vitium ,
31.8.2 . centum viginti annorum fum hodie : non poſſum vltra cogitate arborem illam vitæ , fiue vt Hebræivo
ingredi & egredi. Confirmari id ratione numerica, cant lignum vitarum f quòd vitam in Aore inuen- fGen.2.y.
quia numerum hunc conficiunt'tres quadragena tutis produceret elu fuo in tempusmulrarum núc 9.
rij,hoc eſt quaternarius denariorum triplıcatus, & vitarum longiſſimaruin , ad aliquot ctiam anno
ſic totum cum toto coaleſcens omnem abluinit rum millia ; hancillivim fuifle naturalem ,meritò
perfectionem ,ternarium nempe, quaternarium & 8 Strabus
dixerunt grauiſſimi fcriptores g; quia illain poſt & Hug
o
denarium .Hoc argumentum facilè diluitur,quia à hominis peccatum retinuit,vtpatet ex Gen.3.v.22 . Victorin .
Deo præſtituta non omnibus hominibus vna ea vbiDeusparadiſum munit ,11e Adam eum iterum in Genef.
démque , fed fua cuique peculiaris vitæ periodus: ingrediatur , & de ligno vitæ fumens, viueretin & D. Tho .
& his quidem (pacium vitæ ipsâ hac Metamor æternum . Attamen iidem Doctorcs docuerunt, 1.p.9.97.
phoſi ſic extenlum ; hancnó poſlenaturaliter pro non propterea hanc arborem potuiſſe hominem in 2. d.19:
rogari niſi Deo permittente. Si perinittat , polle femper àmorte præſeruare. 9.1.Duran
vltra annos eriam centum viginti ; quos conſtat Hæc dicta dumtaxat , vt oftendatur vitiurn illius libid . a. I.
multos ſuperaſſe. Verba autein illa Dei,non de o confecutionis poteſt vitam prorogare ad tempus d.a.vlt.&
mnis æuihominibus prolata fuere , fed tantùm de longum ,ergo poſſet in æternum .Nam qui lignum Perer. in
B
tunc ſuperſtitibus , quibus hic terminus pæniten vitæ concedunt vitam identidem prolongate po- Gen.l.3.q.
b Sic On ciæ ante diluuium futurum datusb.Nec Moles il
kelusHie- tuiſle :non tamen concedunt idcirco potuiſſe cam 4.
lic aflerit vltrà lè viuerenon pofle;ſed tátum , adeò æternare. Nec quiſquam eis hoc nomine litem
fony . &
Chryf. in magnæmultitudinis gubernacioni fenio fieri im mouit . Ceterum quæ vis fructus illius fuerit, & an
d.v.3.& D . parem ſele,ac minùs idoneum . Argumentum illud illud in eternum ,Gen.3.v.22.fit accipiendum verè
Aug.l.15. ex numeris deſumptum , mirè placuit Fran. Vale de perpetua vita,an de longiffimaætate ; virihuius
de ciuit .
Deic.24. -lio czadeò vt futiſfimè illud profequendum fibie ætaris valdè docti diffentiunt ; ſequor eos , quide
quorulen- xiſtimarit : reuerâ tamen friuoluin ett , ac nultius æternavita ,mortem prorſùsexcludente , accepe
tentia ve- momenti. nihil eniin ex numeris in humanam runt.lege Pererium lib. 3. in Gen.quest. 3. eo Bel
rior,quam complexionem poteft influere , nec vita no ?ra à larminum Cardinalem tom . 3. conirouerſ. 1. lib. 1.
Philonis,
Iofephi & numeris;ſed à cauſis naturalibus primis fecundit cap.19 .
fequació que depender.
c de lacra Fortius vrget aliud argumentam huiuſmodi. QV Æ STIO XXIIII.
philofo
Vita humana humido naturali conferuatur , iftud C. Quid magia ,veldemon , pofit circa animam
phia C7: corpori
ſemper annis vitæ confinitur, ipfa ctiam atteritur iunétam ; idque informantem ?
aliinenti nutritione, quia agendo repatitur:nec ali
menti nutritio tantùm poteſt reparare , quantum Vm Animæ poteſtates tres ſint ; iam diximus
d videFrá ſenio deperit,ex peritorum ſententia medicorúd. Cound quid poffit circa vegetatiuam , & etiam circa
Yaleſium Neceſſe igitur fit,mox à ſtatu atatis humidum il ſenliciuam ,quoad (enſus exteriores;nimirum Pri
d.loco.
lud ,quod totum conſumiincipit , refici, & primi Mo ,poſſe viſum ,auditum & reliquos lenlus deci
geniam indiuidui temperaturam , illa quęvetera pere,vt exemplis infinitis comprobatum ab aliish. h Guilh.
Icebat abolita,reſtaurari. Quod lubenter illis con SECVNDO.Interno fenfu dæmon vtiturvt inftru- de vniuer:
cedimus.Sed ,inquiunt,id nec arte nec natura per mento , quo aliquid attentat velmolitur in poten- C.22. An
Galen.li. ficipofle,medici lentiunt c,Quibusrespondeo , licet tias animæ . Nam poteft quadruplicem ſenſus in- glez .in 2.
demaral- medicis ratio humidum radicale reſtaurandi ha terni functıonem decipere turbata phantafia. 4.8.9.3.
du b . 4.
mo. Lan
gius epift. Ctenùs fortèmanleric ignota:non inde fequi, illam Commúnis enim ſententia Theologorum eſt; non Remig li.
medicin. dæmoni quoque ignotam eſſe aut impollibilem . pofle ab angelis nouæ ſpeciei impreſſione imagi- 3. dæmo
79. quod fi illam nouit ; cur nequeat , DEO permit- + nationem feu phantaſiam immutari; & idcò illos nolat.c.
tente,in praxim deducere , & hac vti ſcientia ? Vr non poſſe efficere,vt qui à natiuicate nunquam vi
gebis fortè, poſſet igiturhominem perpetuò in vi dit,rectè de rerum coloribus imaginetur i: ſed be- i D. Tho .
râ tueri, & fic quaſi immortalem reddere.quod ia nè poſle angelos corpus aliquod phantaſticum 1.p.q.111.
Ctabat ventolus ille Ægyptius,contra qué Galenus formare , & illud oculis obiicere , & fic fpeciem 2.3 .
fcripfit:Verùm occurro conſequentiámq;iſtá per ingerere , vel ex ſpeciebus rerum quas homoverè
nego; poteſt vitam in multos annosextendere:po aliquando vidit, iis per imaginationem commiſtis
teſt ergo in æternum extendere. Quamuis enim & confuſis ,ſpecies rerum effingere , quas homo
longæuus homo,mortalis manet , vt fucuruserat nunquam vidit; v . g . chymeræ , vt conflatæ ex ca
etiam ante peccatum : ſed quemadmodum tunc pra,leone & dracone,velmontis argentei,ex mon
tolâ Dei voluntate( iuxta quorumdam fententiam ) te & argento: vel etiam concitatis incorporemo
mortem effugiſſet ; ita etiam in argumenti cafu , fi tionibus atque affectionibus, vnde phantafiæ con
Deus dæmoni permitteret ſemper humidum ra tingar voluere læta vel triſtia , quæ nec vidit,nec
dicale reſtaurare , hoino iſte tunc non moreretur , vnquam fuere:vel, ficutin amentib . & phreneticis
quia tunc eum Deus neceſſitatemoriendi per ta- E eſt cernere , ex humorum perturbatione varias
lcm difpenfationem eximeret. Deinde li peculia corum phantafiæ fpecies obuerſari; ſıc poteft dæ
rem diſpenſationem hanc tollas , dico ; quia hoc mon corundem humorum inæquali commixtio
Deus non videtur permiſſurus vnquam ; tandem ne & agitatione, aſſumendo & adducendo va
poft aliquor centenarios annorum , naturalis vis pores inſtituto ſuo accommodatos, efficere , vt
ita in homine deperiret & fatiſceret ,vt nulla re quales ipfe vult imaginationes homo retractet,
media naturalia , quibusdæmon vteretur , ad re eaque ſe videre & audire iudicet , quæ reuera nec
ftaurationem tandem prorſus collabeſcentis cor oculis nec auribus vnquam hauſit . hinc manant
poreæ molis , & naturæ quali proſtratæ , ſint ſuffe tot falſæ apparitiones, reuelationes, & exſtales , vt
&tura.Sed hoc non niſi poſt diuturnum valde tem docuere D. Auguſtin. lib. de cara promort.cap.12.
pus contingeret ; ideò nibil pugnant iſta cum iis Victoria rele&t. de Magia numer. 35. verf.ad ſecun
quæ dixi de prolongandâ , non de æternandâ vi dum refpondetur, & loteph .Anglez.d q.3 . dub.s.&
P.Molina.
1
-
 108 DISQVISITIONVM MAGICARVM

P.Molina.add. D. Thom.ar.3. Solent huiuſmodi A Damaſcen .talem puto fuiſſe memoriam Athalidæ
vires herbis ineſſe (ſi vera boranographi) Mathio apud Laërtium ,lib.8.in vita fyrhagor.talem Apol
lus enim in d.nuncupatoria fic fcribit; Achemenidon lonij Tyanæi,quam laudat Suidas : talem obliuio .
plantam colore elettri ,fine folio , naſci in Tardiftylis nem illius clerici Germani apud Fulgolum lib. 1.
India meminit Democritus; cuius radice in paftillos Exempl.ca.6 .
digeſta ,indéque ex vino pota , noxių per cruciatus no Alia longè obliuio Simonis Thuruarj Angli,quç
Ete confiteantur omnia ,per vanas numinum imagina ex iuſta Dei punitione profluxit. Hic cùm eller
tiones. Adamantida Armenia Cappadocia alum Dialecticus acutiffimus , & artium liberalium Pa
xam ; qua leonibus admota , refupinari illos ilicò laxo rifiis profeſſor magninominis,plenior ſcientiâ quç
biatu : nominiscaufam babere aiunt , quod adamantis infat,quàm caritate quæ ædificat:temerè in ſcho
modoconteri nequeat. Ophiuſam in Elephantina Æ . lis & palàm non veritus cft iactitare, ſe ſcire totam
thiopia etiam naſci tradunt, liuidam & horribili aſpe CHRIST I legem , ac improbando eam pofie an
Etu,qua pota terrorem mináſque ſerpentium obſeruari, nihilare ;ſed ita lubicâ obliuione percuſſus fuit , vt
ita vtmortem fibicometu conſciſcant, qui biberint: ob primarum litterarum oblicus , nec Dominică ora
idque cogi ſacrilegos cam bibere: aduerſari tamen ci B tionem pronunciare,nec alphabetum legere ſciret.
palmcum vinum . Potamantim ad Indum fluuium in NicolausDunelmenf.dum adhuc adolelcens effet ,
ueniri narrant , qua pola lympharihomines obferuan vidit eum litteras à filio proprio doceri ; quimihi
tibusmiraculis : Manicum Solanum ( ut Diofcorides profe &to( ailMaib.Pariſ.1,7 .Hift.Angl.bac ſcriben !
est auctor ) varias facereſpecies , imaginéfque non in olim narrauit.cótigerehac circa annum 1201. Trit
sucundas obuerſari , fi eius radicis drachma ex vino themiusmalè vocat Simonem de Tornaco ,fuit.n .
bibatur. Theangelida in Libano Syria naſci, qua de Anglus Cornubienſ.cuius etiam mentio apud Po
morata futura preſagiant homines. In Baftris, circa lydorum l.15 . Angel.Hift.Sic obliuioné fortèDeus
Boristenom plania prouenit , Gelorophyllis di&ta ; qua immiſſione quadam per Angelum malum induxit:
ſicum dino el myrrhabibatur, varias dicuntobferua memoriam quoq; (vtdixi) iuuare poflet Panur
riſpecies,ridendique finem non fieri, niſi poris ex pal gus,remediis naturalibus,vtmedicus;ſuggerendo ,
meo vino pineis nucleis,pipere og melle additis. Oeno vichoragus,artificio & præceptis , vt ætate noſtra ,
ibera (Cratonas au tor eft ) omnium animalium feri qui citra ſuperſtitionem ,memoriæ quandam ar
lates domat,collo adalligaia ,vel iugo fufpenfa. Parthos tem profelfi.exſtantmultorú libelli, in his obſcu
abeAntonio fugaros fcribit Appianus Alexandrinus, C rus indoctis, ſed non fine lale & acumine, Tha
cum famepremerentur in quantam herbam incidiſſe; mus Alexandri Dicloni Arelij , quem non eodem
quam qui comederent,nihil aliarum rerum reminiſce genio defendit contra morſus Cantabrigienſes
rentur,autintelligerent,nifi quod lapides continuo effo Heius Sceplius , in lucem edidere Lugdunoba
derent;quafi quidpiam magni operis fačturi, e foc de taui.
baccheri , bilem demum exomenies, interirent. ] quæ QUINTO poteſt intellectum ſubtiliorem &
palam eſt,phantaſia læſa contigifle . meliorem ,quoad functiones ingenij & iudicij red .
TERğio poreſt diabolus,& f.cit quotidiè ,fpi dere , per commodiores organidiſpoſitiones , hu
ritus & humores organoruin commouere, & len moribus videlicet denfioribusmotu localidiſpul
ſus interni, & concupiſcibilis atque iraſcibilis fa ſis , vel agentium naturalium adhibitis medicame
cultatis organa turbare , motis fimul corporeis tis, velſpiritus ſenſitivis expurgatis , & ad organa
membris : ita vt hinc oriantur variorum vitiorum dictorum modorum altero attractis,aut ſanguinis
cogitationes , quod non facit quidem immittendo defecatione iiſdem ſpiritibus multiplicatis . Quo
imaginationi ſpeciem nouam , nec etiam vnâ cum D enim plures , meliores, purgatioréſque ſuntſpiri
ſenſu efficiendo ipſam cogitationem , ſed tantum tus , & quo meliora ac expeditiora impedimerftis
mode ( vedixi) facit ipſam potentiam concurrere ſunt interni ſenſus organa ; hoc intellectio ex
cum ſpecie obiecti , & fic fuggerit fimulacra, qui peditior atque fælicior naſcatur necefle eſt. Sed
bus voluptatum memoria fulcitetur,membra quo Angelorum bonorum hæc quaſi propria ſunt
que generationis & ſemina irritando prouocat,vt munia : mali iſti dæmones potiùs humorum
ili.de dę- docet Magus ille Marcusapud Pfellum a ,Cúm denſitate , ſpirituúmque paucitate , imbecillitate
nonib . que ſenſitiuus hịc appetitus libertate careat , & atque impuritate tenebras mentibus amant hu
coactione quadam in obiectum ſuuin compella manis offundere. Suis etiam tribuuntmala phar
tur ; poteſt veterator eum peceſlariò in malum maca , quibus à rectamente hominesdeiiciant , vt c Marci.s.
aliquem actum impellere , adeò vtnequeat appe. per fe non rarò præſtantin iis quos obſedêre c.Se- Matth.8.
titus fenfitiuus illud obiectum non appetere. Ve ducunt etiam prauis ſuggeſtionibus, luadendo va.
rùın motus huiuſınodi peccati omnis eſt expers ; ria perperain ;modo illicitum eſſe, quod reuera li
& , quando voluntas forciter renititur ,maiorisme. E cet ;modò graue peccatum eſſe , quod dumtaxat
riti & mercedis occaſio ,nobis gignitur .Quod di veniale eſt,vt fic fcrupulis torqueant: modò incul
ligenter notandum pe quem fallant Godelman çant iuſta elle, quæ contra fas & iura ſunt; vel con
Godel nus, Dannæus , & alij hæretici,hosmotus con temnanda dicunt & leuia , quæ lethalia & vehe
nann. lib. cupiſcentiæ ,peccato aſcribentes, & proinde, quod menriùs formidanda , vt fic conſcientias reddant
i . de lam .
..vlt.n.35. abſurdiſfimum , hominem nolentem ac reni laxas atque licencioſas.
Dançus. 1. tentem peccato inuoluentes. ſed hi ſunt fructus Peres fortè , an ergo qucat dæmon artes atque
2. Æthicæ errorum de libero arbitrio negato , & natura Ori ſcientias aliquas docere? nihildubitandum poſſe, ſi
Chriſt.c.7. ginarij peccatimalè intellectå. velit & ſinatur à Deo ; per locutionem nempe &
Luther.,
Caluin . QVARTO Poteſt dæmon memoriam iuuare, manifeſtationem ſuiconceptûs,non tantùm , ſi in
Muſcul. eiusorganum adaptando vt faciliùs recipiat,& fir forma viõli appareat & homini loquatur,quod nó
Şeineccer . miùs ſpecies retineat ;vel motu localinoxia repel negat D. Thomas d ;ſed etiam interna locutione d 2. 2. q.
96.ar...
in Genel lendo , vel iuuantia applicando , Eandem poteſt & luggeſtione intelle & u illuſtrato.no.n.video,cur
6.4 ,
mons contrariis plurimum debilitare , & tollere, hæcılluminatio , quæ in malú finétendit dæmoni
ve fecit Theodas in vita Barlaam & loſaphatapud ſic adimenda ; cùm hæc cognitio non referatur in
Deum
 LIB . II. Q. XXV . ile

Deú nec cú vllamentis vera fiat purgatione.quare | A oramus , cum confiemur á juperſubſtantialem :
vtrum dicéda ſit illuminatio,an illulio ,an quo alia nem accipimus , cum vigilamus , cum nos verberibus
indigetádanomine, vt v.g.nuda veritatismanife cadimus, cum ſpiritalia opinia ac diuina munera oks
ſtatio: Canè quæſtio de nomine futura eſt.In vita S. mus,neque ta frequêtes,neq; tă magna ,ta neq,veheme
Nortberti idiocam quendam , lacræ ſcripturæ ſu tes ſe nobis illuſtrationesofferunt:cum puerilia agimus,
bitò peritiſsimum reddidit. cap . 27.Surius. 6.Iun . 6 de Deo , propter Deum ,non cogitamus:tum ſpecioſa
Hodie fcimusmultos anabaptiſtas ſumptione po noftræ menti imagines , ó celeſtes illuftrallonesoccur
tus vel cibiſcripturæ magnam partem ; eam nem rūiagnoſco,agnoſco importuniſſim : hoſtis calliditatem ,
pe quam recipiunt,& erroribus ſuis firmandis pu agnofco veteratoris dolos e aftutia . & c. ) Načtus iſte
tant oportunam ; ediſcere. quis docet niſiDiabo . animú lgnatii ad cæleftium rerum (enta concipié
a formica lus?ſcriptum etiam reliquit Ioann .Miderius a, idé da longo iam vſu promptum , & agilem , & præla
tij lib.s. de initiatione Lamiarum : apud quem hæc vnius giens ,li Ignatii doctrina ad pietatem accederet
:

exſtac confeſſio : Infantibus nondum baptizatis in maius libi malum imminere , conatus fuit ,hac
jidiamur , vel etiam baptizatis , præfertim fi figno melioris doctrinæ oftentatione , cum illi laborem
crucis non muniuntur , & orationibus : hos in cuna litteralium rudimentorum irritum facere,eomaxi
bulis , vel ad latera iacentes parentum , ceremoniis mè tempore ( vt aic Maffeius c )crebra intelligentia
noftris occidimus : quos poſtquam putantur oppreſſi lumina eidem offerens , á reconditą patefaciens,fcri
effe , vel aliunde mortui : de tumulis clam furto re- B ruraſacremyſteria. ] Sihæc potuit, in rebus ſan
Etiſsimis , & homine fide ac carixate in Deum il
cepimus , in caldari detoquimus , quouſque euulſis of
ibus tota ferè caro efficiatur forbilis t potabilis. De luftri, quanto faciliùs infidelium artimis rerú pro
õlidiore huiusmateria vnguentum facimus noftris vo fanarum falfarúmque ſcientiam ſuggelliffe credé
luntatibus, artibus, ac tranſmutationibus accom dus?Chryſanthius Sardianus, Pontifex & magus,
modatum :de liquidsori verò humore fiaſcum aut virem tempore Iuliani Apoftatæ , filium habuit, quicùm
replemus , de quo isqui potarusfuerit, additis paucis nec verſificatoriam artem ,nec Grammaticæ par
ceremoniis : ſtatim conſciusefficitur , & magiſter no tem aliam calleret,ſolo aſpectu Solis , cótra Chri
ſtre ſecte. ) Hæc confeſsio ,mulieris;ſubiungi ftianos oracula fundebat d : eodem affati Numi
tur alia , viri huic conformis , & addens ſceleitæ ne Sumano , varii Paſtoresouium fubitò poëte ex
initiationis & promotionis ad Tartareum ma ſtırere , vt Euages e , Thynicus f, & alii:Amphia
gifterium alia ritualia : Ordo inquit , talis eft , quo raus quoque fic vates factus g , & anus Pindari
etiam ſeductus ſum . Oportet primo eum Dominica hymnum edocta h , & Soſipatra,quæcumque ali
die antequam aqua benedicta confecratur , Eccle bi ea abſente geſta, poetaruin , philoſophorum &
fiam introire , mox fururum diſcipulum cum ma. Coratorú ſcripta omnia àdæmonib .in cubis edocta
:

giſtris : ibidem abnegare coram eis CHRIS illi in lpecie ſenum pellicorum cohabitantium i
STV M , eius fidem ,baptiſma e vniuerſalem Ec Sic diuinitatis limiolus conatur sodidaxts &
clefiam . Deinde bomagium præftare Magiſterulo ,id ipſe facere. Sed hæc quam ipfe infundit ſcientia vt
eſtparuomagiſtro ( ita enim Damonem , non aliter plurimum dignoſcitur,quia nó eſt permanens nec
vocant)poftremode Utre bibit ſupradiéto:quo facto fta ea cùm lubethomo vt lubet vtitur,ſed tantùm per
tim ſe in interioribus ſentit imaginem noftra artis con modum afflari vel exſtatij certis locis , temporibus
cipere, & retinere , ac principales ritus huius ſecta, In aut cauſis . Contra quam Deus infundit ſemper &
huncmodum ſeductus ſum , & vxor mea & c. ]In his vbíque prompta eſt , vt patet de Salomone 3.
verbis vides doctrinam illam potu preberi:fed fal Reg.de Apoftolis, in A &tis:de Beſelcele Ex.3 5. de
lebaturhomo idiora , dú putabat nouă imaginem illo apud D. Hieron . epiſt. 4.ad Dom . & libro
efformári immediatè in inente , qua generatim 2. de Abbate loachim , qui ex ianitore , illiterato
omnia illi exhiberentur ad artem illa pertinentia : & idiota vino quodam ab Angelo allato & hau
Neque enim id damonipoſsibile ,néque talis co D ſto , ſubitò non propheta tantùm , ſed & ſubtilis
gnitionis, intellectus magi capax erat. Sed inter diſputator , & Theologus'eruditus ſtatim emer
na quadam (uggeſtione velociſsima hæc ſuggere fit , vt narrat Laonicus Calchondilas libro 6. de
bantur , cuius velocitatem cùm non perciperet rebus Iurcicis. Diſtinguendi verò à béodidávelous
magus , putabat fimul ſe & in inſtanti didicif ſunt autodidanyol, qui non infuſione , ſed labore
fe , quæ lucceſsiuè & in tempore breuſsimo ac luo eruditionem comparant , vt Dialectica . D.
ceperat. Sic etiam poteſt in aëre velociſsimè for Auguſtinus , libro 4. confeff. & Theologiæ s.
matis ſimulacris, ea phantaſiæ noftræ ita ſpectan Athanaſius , tefte Nicephoro libro hiſt. capitu
da proponere ;vt quafi in ſpeculo mens noftra lo 44 .
vno intuitu cuncta conſpicere , ficque illuftra Sed doctrinæ à Diabolo acceptę ſuperiora il
ri fibi homo intrinſecùs videatur, hoc nimirum la ſunt exempla .
ſtratagemate antiquus ferpens , primum Ordi Hoc anno 1600.menſeMarcio . Toleri lata per
nis noſtri parentem , Ignatium conatus fuit fal fidei Inquiſitores ſententia,cuiuſdam Roman Ra
lere , ſed fruſtrà. adfcribam rem totam verbis inirez oſla cum ſtatua combuſta fuere , qui in
bl1.c.14 . Ribadeneirz b , perturbabat tamen viſionum , quas E teatu & carcere obierat : huic inter cetera impu
inter ſtudia percipiebat. ( de ſtudiis Grammati tabantur accepta à dæmone medicinæ peritia.
calibus loquitur ) tum magnitudo , tum orebritas. Quoniam verò multa in hoc facinoroſo magica
nam cum nominum & verborum memoria manda concurrere , ideò fiſcalis accuſationem fide bo.
ri inflexiones vellet ,tanta intelligentiarum diuina na ex Hiſpanico ſermone in Latinum transferre
rum capia in eius animum influebat , vt noui ediſcere non grauabor. Poſtquam ergo narrafler eum iam
nihil poſſet: fi quid eſſet antea memoria traditum , { emel accufatum , abiuraſſe errorem Machoine
id totum facile efflueret : néque omni ſtudio animig tanum ,addit relapſum (vt fex illa conſueuit) & rc
contentione poterat , aut arcere appropinquantes, aut diiffe ad vomitum : feruafle ritus & ceremonias
ngreffas huiuſmodi cogitationes abigere : cuius rei Machomeri,multis annis iciunalle magnusse
nouita:e perculfus , quid hoc eft , inquit , rei ? cùm inium quod vocant del Romade ,præmitsi Candi
к
 I10 DISQVISITIONVM MAGICARVM

zala , lauando totum corpus , induendo in- A leficio dæmonem in ægram antèimmiſſum fuiſſe .
dufium mundum , recitando azoras ( hoc eſt Primò enim nuptiarum die miſellam fluxus ſan
preces ) eius ſectæ , verſa facie ad alquibla (hoc guinis cum animæ deliquio, & cordis oppreſsio
cſt folem orientem ) eleuando & demittendo ca ne inuaſera' . moxque , lipopſychia frequentida
put, & fe ad terram yfq; inclinando, & extenden rante ,cæperat odiffe . parentes , & maritum , &
do lupinas in cælum palmascú diceret Alaquenir huncnec videre,nec cum ipfo dormire ſuftinebat.
(h.Deus eſt magnus) & ſurgenté ante dié ad cele Aduertere obſeſlam effe,vocatur facerdos,diebus
brandú ieiuniu Zabor , eo abfoluto ſeruafle & ce octodecim exorciſinis & confueris Catholicæ Ec
lebraſſe ſolenniter Paſchaipſius Romada per tres clefiæ remediis, mittiturmalum hofpitem abige
dies:abſtinédo omni labore & opere feruili , præ re : tandem vnus dæmon profatur,centum & vnú
ſertú primo dic,induédo induliu mundú ,faciendo illi muliebri corpori dæmones immiffos , tum ca
dictum guadoc ( zala cum aliis multis ritibus & men ceteris abfentibusfe folum adeffe. cùm itá
ceremoniis Machometiſini.Et quod addens deli que Sacerdos folitosManualis Ecclefiafticiexor
ctum delicto , & culpam culpæ , ad opus & finem ciſmos ingemiparet , eumque adigeret dicere,
malum , à multis iam annis pactum & fædus ini- B quo ceteri abiuiſlét,reſpódit profectosad oppidu
uiſſer cum dæmpone expreſſum ,co adorato , & fa Deza,prædictum Roman Ramirez conuenturos,
& o homagio , & anima illi dicatâ, eâ lege vt dæ & quæfituros ab eo , quid ficri à ſe vellet : neca
mon ei adeſſet fauore, ope,confilio, quotieſcunq ; bituros, donec ipſe recedendi licentiam concede
aliqua in re indigeret, & peteret : & ideò peciille, ret . Tum etiam crudeliùsmitellam afflictam fuif :
& å dæmone obtinuiffe notitia peritiámque faná ſe adeò , vt roto die in deliquio permanſerit.Cum .
dimultas ſecretas & occultasægritudines herbis, que Sacerdos iuberet: vt feminam vexare deſi
ſuffumigationibus & incantamentis ſuperſtitioſis , neret : & cam cum marito , vt vxorem decet, fine
quibusde facto non paucos ſanitati reſtituiſſet.Ité rer degere,eique redderet iacale præcioſum , quod
perſualiffe fe multæ lectionis efle , & in facris ac eripuerat , reſpondit , ſe adigià Romano, & ha
profanis hiſtoriis apprimè verſatum :& valere plu bere ſe iocale , ſed reddere non poſſe. Poftea
7 rimùm memoriâ, cum lit impericus planè legen ftea cùm parentes aduocaſſent Roman Ramire
di ac fcribendi. Quare folitum lucri gratiâ & ex zium curandæ filiæ gratia motidictis dæmonis:
profello aliis dememoriâ præfatas hiſtorias ad ver confeſtim ve domum ille ingreflus, cæpitmulier
bum perinde recitare,ac filibrum coram ſe expli mira dicere & agere , clamabat fcire feillum ad
catum legillet; facientem hæc opedæmonis ; & fic uerille , & caufam aduentus non neſcire:eo acce
non paruam vim pecuniæ ab auditoribusrecepta dente ; vtvidit , iterum deliquio concidit, & ore
coaceruaſſe. Cúmque quidam eum interrogal contorto triduum permanfit line cibo & potu,nó
ſet , qua ratione, tam fidam memoriam adeptus valens quicquam fubftantiæ vllius craiicere :Ma
eſſet;reſpondiſſe, quendam fibimagnâ necellita gus itaqueeam imbuit forti ſuffumigatione ſolea
te coniunctum ,peritiſsimum naturæ herbarum , rum , olei iuniperini,& aliarum rerum , & reuocat
quihabebat familiarem dæmonem , potum neſ à lipopſychia,& alloquensobſellorem dicebat,fi
cio quem dediffe : quinetiam hunc eundem cùm nas illam , ſinasillam , diſcedes.fuge, niſi velis me
ſemelvellet Cæfarauguftam , quindecim inde leu ſuffumigationem iterare. Sed nolente dæmone
cis diſtantem ,proficilci, facta coniuratione; quam reſpondere , iullit omnes exire thalamum , & pu
dicunt,de bon y varon , ſubitò comparuiffe cquum , tans ſe à nemine exaudiri , quærebatur & expo
quem ambo conſcendentes ;minimo ſpacio tem ftulabat cum dæmone dicens : cur mihinon ref

poris ,ad vrbis portas peruenere ,& ibiequo ; fed º pondes ?humilior certè fuit paredrusmei aui.quid
priùs frenum ademille ;derelicto , curaſſe negotia commerui vt mihi loqui dedigneris ?an non luf
quorum causà eò profecti erant , & reuerlos ad ficit , quod metotum tibi à tati logo tempore de
portam equo frenum iteram inieciſſe , & mo uouerim > fac ergo,ſopora hanc mulierem :ne quid
inentò ferè domú relaços.Itein ,cùm quædam mu verborum noftrorum exaudiat . Interea dæmon
lier ſe ad lectum conterens(in oppido Deza id ac alius aduenit , cui rcus , Benè veneris , quid illic
cidit ) irata forcè ,dæmonicommendaſlet,& à nel rerum egiſti? quivalent vxor, & liberi? Filius ( in
cio quo ablata ſubitò non comparuiffer, inaritus quit ) tuusmalè habuit , ſed iam extra periculum
Ramirem acceſsit opem poftulans ,ha reſpondit , eſt : vxor peiùs habuit , iam conualuit : nepotulus
animum ne deſponderet , fe illi vxorem eius re adhuc æger eſt, & periculum , ne moriatur . Tum
ftiturum . Dedit fimul epiſtolam , & iuſsit vt cer infert Ramirez , cùm ſciant quod fidelem & diu
tum ad locum inter vineta ſe conferret ,& ibi facto turnam eis ſeruiuerir ſeruitutem , & quantum eis
circulo , in medio circuli conſiſteret , at quando E obſtrictus eſſet:nec ignorent,ſe vrgeri debito du
audiret turbam hominú pertranſeunté , etſinullú centorum regaliú , pro folutione locati à ſe horti :
videret , interrogaret, vbi rex foret? fi reſpondere æquú eſſe , vt viciſsim libigratificentur, & ex ob
tur illac tráfire rum epiſtolam ante fe in folum a ſelīę corpore recedant,faltē ſpacio quindecim die
biiceret , fecit ille , quæ iuſſus, & vxorem recepit , rú,& interea fanã & incolumé relinquát:vt fic co
non videns , quis aut quomodo reddidiffer . Item pioſam ſolutioné mercedis recipiat , & in poſterú
ſolicum addebat fiſci procuratoş ediçere multa fama & exítimatio eius creſcat , quæ alioquin in
valdè arcana , & quæ contigerant in locis remo lignem plagam ſit acceptura , nifi excant. Poſle
tiſsimis ,quę quo tempore indicabat ,non poterant poftea iterum eam inuadere , & poſsidere arbitra
ci, niſi vi pacti dæmonici innotuiſſe . Semel ( ait) tu fuo. Pollicitum deinde dæmonem id ſe facturú ,
cùm domo abiret , dixit venturum peregrinum eíque pariturum ,Cùm verò videret Ramirez hoc
quendam ; qui eum quæreret , & peteret , acce colloquiú fuú ab aliis exauditu ,séq.deprehenfum
derer liberaturus filiam eius ab obfidente dæmo táqua poteſtate in dæmonem habens , ſtomacha
ne: quare vt le ſtaţim vocarenr. abiit , venit al búdus ei interminantur ſe in compedes eu conie
tet ; vocatur Ramirez : & fic fe gerit in fanan cturum . & facturum vtſui'memor,nihiltale dein
. vt clariſsimèappareat , ipfiusmerma ceps auderet. Expulſo dæmone , quia non fatis
do morbo
largam
 LIB. II. Q. XXV. III

llargam mercedem operæ parentes feminæ folue- A ,hæc verba accepit ) diuini , conſeruationem præ
rant, eisminatur forc , vt breuikerum ipfius ope ſupponit & includit : cuius conſeruationis pro
indigeant: & maleficii ſortem ſtatim tranſtulit in miffæ fida exhibitione conſequitur humana im
maritum feminæ liberatæ ,iubétq; dæmonibus vt becillitas : vt, ex tentatione dæmonis ,non ſolùın
in eum tranſeant , eúmque diuexent: fecere, & bonæ voluntati & conatui fælix exitus, & euafio
diem integrum crudeliſſimè afflixerunt , iniectis Contingar ;fic ποιήσει την έκβασινίκ Αuguftin. &
mille imaginationum terriculamentis,& deſpera Hieron . explicant c ) .ſed ctiam , vt periculum Auguſt
tionum tentamentis. Quare vocatus iterum , cùm prætergreffi: fortioréſque in poſterum ad cole- in Pfal.61
& Hiero .
ad eum acceſsiſſet; fortiter , inquit contubernalis randum effecti ; pro detrimento ,quod timebatur, in Ion . idi
cum dæmone colluctatus fuifti: & adhibitis ſuffu lucrum præterea ex tentatione reportemus , vt Aug.in ep

migationibus dæmones eiecit : & ex oppido dif optimè Photius expofuit: & nofter id optimèver- 89.
ceſsit,malè contentus exiguo ſtipendio . Poſt abi tit, quicquid. Nouatores ganniant. nam baively
tum deprehendere parentes filiam non modò non vltrà progredieſt. vide quæ in hunc locum egre
eſſe ſanatam ; ſed peius in dies habere:ſcribunt er giè ex variis D.Auguft. locis Beda diſféruit. Cùm
go ad magum eundem ,& fimul pecuniæ non parú poßint itaque peccatores,hoc adminiculo freti,
mittunt, pollicentesmaioré ſummam fi feminam B lingula peccata lethifera vitare :fanè , li luccum ,
perſanaret. ille dedignatus venire , dat tabellario bant huic tentationi, cui potuerunt non allentiri:
inateriam alterius ſuffitûs,& ritú quo vti deberet voluntariè ſuccumbent, non coacti vel adacti ne

diſcriptú ,addens cùm domú rediſſet , inuenturum ceſsitate , quæ hic nulla reperitur. Sed an ſaltem
illā meliuſculè valenté , & cum ſociab’tripudian poſsit impedire diabolusne ſagæ pæniteant?igno
té:& ita factú eſt.cúmq. vxor adhuc nollet cú ma ratio Theologiæ hac in quæſtione Nicolaum
rito dormire,ſuffumigauit eam ,addens verba quæ Remigium d reddidit fluctuanti & ambigenti Godlib.z.dę
iuſſus erat ,nempe;dæmones exite ab hac femina, inilem Dicendum , ſicuti potuit in peccatum in- monobat.
quia iubet Romam . alioqui ipſum vocabo, & ve ducere , fic etiain poſſe obſtinationem in peccato cap.8 .
niet,& vos vi pellet: quia hoc mihi pollicitus fuit. fouere & nutrire per ſuggeſtiones , conſilia male
Ad quain coniurationem mulier vehementi cla ſuada,tentationéſque alias:ſed nunquam poſſe ab
more edito ſana facta liberamanfit , & cum mari ſolutè impedire, ne vel alii peccatores , quantum
to vixit,vt coniuges ſolent.]Hæc in actis illisiudi uis graues,veliplæ lagæ pæniteant, & pacto,quod
ciariis . cum illo inierunt , renuncient. poterunt itaque cú
6. In voluntatem longè reſtrictior eſt magiæ c Ipecialis illo auxilii fauore, quandocumque ſeriò
dæmoniſque potentià . Nequeuntvoluntaré mo volent, quantumuis renitente Diabolo pænitere:
ucre aliter , quàm obiecto, tanquam odibili vel a ſine ſpeciali illo Dei auxilio , id non poſſent. a
mabili,exteriùs propoſito :vel excitatis imaginariis lioquin potentior eller in retinendo Diabolus,
viſionibus, & cogitationibus ;vel allecta & incli quàm Deus in recuperando , quod fanè blaſ
nata voluntate , per paſsiones in parte ſenſitiva phemum eſt . Probat iſtam communem Catho
inflammatas quæ quo vehementiores ſunt , eo licis Theologis ſententiam And. Vega de Iuſti
quoque & acriùs inclinant , quali abripiunt ali ficat,q.XI .
quando : nunquam tamen vllam voluntati necel Vcautem exemplo aliquo declaretur , quouſque
licatem imponút.Exulare illi iubentarbitrii liber interdum ſoleat progredi,dæmonis conatus in vo
tatem , qui peccandineceſsitatem vel coactionem luntate non planè , fed penè , non verè, ſed appa
vllam admittunt : etiam in iis , quimortiferis cul renter ſubigenda , ad tentatorum conſolationem ,
pis funt irretiti. homines certè defiiffent effe, fi li B.Angelæ de Fulgino verba repræſentabo; quibus
berum arbitrium amiſillent. ſunt quidem htGra D illa quid experta fuerit , vita eius c.19 .ſic expri
tia gratum faciente deſtituti, attamen nec natu mit : Tormenta verò & anima paſſiones, quas , fine
rali libertate arbitrii , nec communi auxilio Dei cóparatione acerbiores o plures eſſe dico , quàm corpo
ſunt orbati. Vnde hæc ergo in peccatum neceſ ris,patior quaſi aſſiduè ab ipſis damonib . Nec fcio alia
fitas ? peccatum niſi libero conſenſu non com affignare limititudinē , qua de homine fufpenſo in per.
mittitur : liber verò conſenſus arbitrium libe gula ,qui ligatismanib.poft tergū , e velatisoculis ſu
rum præſupponit. Vnde fit , vt ( fi Deus non jpenfus cum funeremaſiſſet in patibulo , 6 viueret ,cui
prohibeat ) poſsit Diabolus , in actum aliquem , nullñ auxiliū , nullü remediú ,vel fulcimētū ſupereſſet.
vel motionem impellere , quæ motio ex ſuo ge Dico quod adhuc deſperatius & crudeliùs à demonibus
nere , fi conſenſus liber adeſſet , peccatum fóret: torqueor . Video enim quod damones ita animā meam
peccandi ramen neceſsitatem ,núquam voluntari ſuſpendunt,quod ficut ſuſpenſusnon habet aliquifuſtē
aD. Tho. queat adferre, quia inuito conſenſum nequit ex taměti:ita anima nullő videtur remanere fuſtētamen .
1.2.9. 80. torquere a. Sed nec Deus finit omnesin tentando tum ,cú omnes virtutes animæ fubuertuntur , ſciente ac
2.3.& cö- vires dæmonem exſerere : facitque vt tentator afpiciēte animâmeâ.Et quando animamea videt ſub
firmarcle- non tenter quantùm poflet ,ſed quantùm humana E uerti omnes virtutes , & difcedere, 6 g non poteſt ſe
gáter c fere imbecillitas : quam nunquam ſufficienti ſinit
Cy.
rill. Car ibi opponere :eft tātus dolor anima, quod vix aliquando
chef.4 . auxilio deſtitutam : ne in grauiſsimis quidem pec poſ sū plorare ppter deſperatū dolorē ( iră , aliquádo
catoribus,quibus illud cum iuſtis adhuceſt com verò ploro irremediabiliter , aliquãdo ēttāta ira venit
mune, quod Apoſtolus ad magnum animæ ſo in me, quòd vix poſſum me tenere ,quin me totam dila
bu.Coria .
10.8.13 latium fcripfit b : non bonis tantùm , ſed toriEc niem :aliquando nõ poſſum me tenere, quin mehorribi
cleſiæ Corinthiorum in qua multi erant mali, liter percutiam , & percutiendo me ipſam tumefeciali
multi etiam iuſti : Fidelis autem Deus eft , qui non quando caputmeum & alia membra. Etquando ani
patietur vos tentari vltra id quod poteſtis: ſed faciet ma videt cadere & difcedere omnes virtutes, fit plačtus
etiam cum tentatione ( pro tentati cuiúſque diſpo anima,ovociferor ad Deum meum .
fitione & capacitate ) prouentum , vt poffitis feſti Item aliud tormentum patior . quia omnia vitia in
nere. ] Quæ fidelitas,virium liberiarbitrii, & com me reuixerant , & aliquando reuiuifcunt: non quod
munislufficientíſque auxilii( de quo Theodoret. in vitâ durabili rationem meam ſubycientes , fed pre
K 2 bentmine
 1 1 2 DISQUISITIONVM MAGIC AŘ VM

bent mihi o adferunt magnam pænalıraiem . Et e- , A , cum tentatione D.Paulus pollicebatur,cuius ver
tiam vitia, quænunquam fuerunt in meo corpore , ve borum locus iſte practicus quidam eſt commenta
niunt in me, & incenduntur , & adferunt mihi ma rius.
gnam pænalitatem : ſed non habent vitam continua:
a quando remoriuntur , dantmihi magnam conſola QV ÆSTIO XXV.
tionem.Video enim quod demonibus tradita ſum mul
tis : qui reuiuifcere faciunt vitia que horreo , quæ Qud Diabolus queat in animâ à corpore ſepa
fucruntmortua , addunt illa quænunquam fuerunt. randâ,ipfag ſéparatione?vbideexſtaſi, ci
Etego recordans, quod Deushic fuit afflictusco defpe mirandis circa cadauera .
Etus, o pauper :vellē quãdo oportet,vt omniamea mala
duplicarentur. Etquandoque ſum in tenebrâ horribi XAaſim ſiue raptú poteſt Diabolus in homine
lifſimâ damonum , vbi videtur omnino deeſſeomnis fpes
boni, & eft illa tenebra horribilis, & faſcitantur vitia idą ,modis duobus, prior eſt,quádo illos tramites
in corpore , qua cognoſco intùs in animâ effemortua: obſtruit ;quib'â cerebro ſpiritus ſenticiui le ad ex
ſed extra animam ſuſcitant ea demones , & etiam illa B teriores ſenſus penetrant,veluti contingit fomnia
vitia qua non fuerunt ſuſcitantur. Et in corpore ad ribus:poſterior, quádo eoſde Spiritus sélitiuosab
minimum patior in tribus locis . Nam in locis vere exterioribus ſenſibus ad interni ſensûs organa at
cun diseft'tatus ignis,quod cöfueuiapponereignēma trahit, ibique retinet ,ne ad externorum lenſuum
terialem ad exſtinguendum ignem concupifcentia , do organa queant deſcendere. Ita enim contingit, vt
nec confeſſor meus mihi prohibuit. Cùm ſum in illâ te in raptu ob nimiam internarum virium lenliti.
nebra , credo quod citius eligerem aſſari quàm prædi uarum applicationem , & fpirituum ſenſilium ad
ita tunc pati : imò tunc clamo ó aduocomortem : vt interni ſenſusorgana confluxum ,adeò impedian
per quemcunquemodum mihi Deus concederet came tur ſenſuum exteriorum munia , vt corpus viuum
uenire , & tuncdico Deo : Domine ſime debes mittere cadauerismortui & immobilis ſpeciem præ ſe fe
in infernum , cito facias , o ne differası: “ ex quo me rat. Hæcraptus naturalis cauſa vera,diaboli vires
reliquifti,comple, dow ſubmergemein profundă . Ettunc non excedit ,talélqueſunt Sagarum & magorum
intelligo , quod eft opusdamonum , & quod non viaunt exſtaſes;quibus,cum vno in loco maneantfopora
illa vitia in animâmeâ:quia anima nunquam confen- c ti,varijs tamen in locis ſe fuiſſe : & varia peregiſſe,
tit eis,ſed corpus paritur violentiam ,ca ejt tantus dolor decepti fæpè arbitrantur. Tale eſt quod Olaus de
** tadium :quod ſiduraret,corpus idpati non posſet.Sed Magis Lappiis narrat c hoc modo : Siquis peregri- cli.3.c.18.
G anima videt quod eſt ei ablata omnis potentia,qua nus cupiat de fuorü cöditione certi quid cognoſcere,prai- Septētió
regn.
uis non confentiat vitys: non tamen habet poteſtatem Stant,vt intra viginti quatuor horarum ſpacium refcio cript.
a omnino reſiſtendi vitys : videt quod eft contra ſcat,quid cũ illis agatur ,vel fi trecentis milliarib . ab
a Sic ſci
licet vie. Deum , fic cadit , , torquetur in eis. Eteſt quod ſint:hoc modo.Incantator poftquam vfitatis ceremonigs
tiam fug- dam vilium permifjum à Deo venire in me,quod nun Deos ſuos copellauit, ſubito collabitur & exanımatur,
seftione quam fuit in me: « prædictum vitium manifeftè co quaſi exſtincto illo reuerà excedat à corpore anima .
pfam ex. Ignofco quod permittitur à Deo venirein me, o pre Neg ; enim aut ſpiritus in eo reliquus effe , aut reſtare
peliat. ná dictum vitium eft tam magnum quod ſuperat omnia cū vità ſenſus aliquis, autmotus videtur:fed vtadfint
habet , vt
non con alia vitia : eſt quadam etiam virtus , quæ daiur D ſemper aliqui oportet , qui proiectü & exanime corpus
ſentiat . mihi manifeftè à Deo contra pradscium vitium , qua cuſtodiāt:quod cum non fit,damones id abripiūr. Horus
viriuose à Deo liberor. Et fi non haberem ego fidem vigintiquatuor elapfis ,reuertente ſpiritu : ſeu èprofundo
de Deo certam , folum in iſto, o non pro aliquo alio , fomno,cum gemitu expergifcitur exanimecorpus,quafi
remaneret mihi:: in ifto remaneret mihi ſpes certa, reuocetur in vitam ex morte, qui conciderat. Poftea fic
á fecura , de qua non poffem dubitare. Etvirtus pre reſtirutusad interrogata reſpondet , & ut fidem faciat
ualet ſemper , c vuium deficit , á virtus tenetme,& percontatori, recenſet aliquid , quod agnoſcat ille, e
non permittit mecadere in vitium . Eteft virtus tanta certò ſciat in adıbus ſuis aut cognatorum fuiſſe . ] Hæc
fo:ritudinis, quod non folum tenet in mo, imodatmihi in reiveritate fe ita habere plures alii Olao atte
tantam fortiudinem virtutis,quod verè in ifto cognoſ ſtantur. Sed in hoc , raptu magico & fimilibus e
co Deum , illuminor: -confirmor in tantum , quod xcmplis ,cauendimulti errores , quibus ambiguæ
omnes hominesmundi,nec omnia damonia inferni, nec illc Ólai locutiones non parùm ſuffragantur.Errát
aliqua alia res,pojet memouereb ad minimum pecca impriinis, qui cum Cardano quotiſcúmque colli
b Intelli- tum : cum iftå virtute remanet mihi fides de Deo. buerit, naturali ſua vi, & arbitrio voluntatis rapi ſe
ge duran- Vitiū autem eft tá magnü ,quod verecundor illud dice iacticant. Facit hoc proculdubiò dæmon ex fæ
E dere :nec fortaſſis certius aliud Magiæ indicium ,
ie & iamā re:& quod quando predecia virtuseft mihi abfcondita ,
o videturmihi quod me dimiſerit,non eftres que pos quàm huiuſmodi voluntarii raptus. In virgine
gratia.
ſet tenere,nec pro verecüdia,nec pro penâ aliqui, quin quoque illa Cæla rauguſtana ( lic voco , quia il
ſtarim ruerē in peccatū.Túc tamen fuperuenit illa vir lic ab Archiepiſcopo anno 1585.fraustandem de
tus, ci virtuose me liberat :ita quod ,nec ego ipſa pof tecta ) pſeudoſtigmata Chriſti oſtentante , raptus
ſem peccare pro omnibus bonis , velmalis iftius midi. illi adeò frequentes , omnesex pacto , cùm oues
a iſto s labores fuftinui per duos annos & plus.] Ha paſceret cum dæmone inito , naſcebancur : vt &
&tenus interpres parùm Latinus D. Angelæ : in cu Magdalenæ Cruciæ Cordubenſis , quæ famoſa
ius verbis cernere eft tres grad ' huius grauiſsimæ fuit ſaga. Errat eciam & grauiter, neq;hoc à Cen
& inoleftiflimæ tétationis Diabolicæ , & fimul di foribus prætereundum & relinquendum in eius
uinæ gratiæ non deferentis hominem efficaciam : erar libro erratum : errat inquam Bodinus d.cen- ali.2.Dx
voluntatem quoque nunquam à diabolo poſi ſensin huiuſmodi exſtaſi animam reuera migrare, monoma.
ciuè cogi , quantumuis vis reſiſtendi debilite & deſerere ipſum corpus , & aliis in locis interca C.3.
tur , & videatur ſuccumbere , non ſuccumbit verlariſeparatá,quiCabbaliftarú error fuit ,à quo
e lib.io.de
tamen : quia poteft homo , cum Dei gratia ſuſpicor Platonicos alienos nó fuiſſe,propter nar
repub.
non conſentire . Denique cernis profectum quem rationem illam ipſius Platonis e, Eren Armen ium !

genere
 7 ; L IB.711. Q. XXV.1.17111 2113

genere Pamphylsum ,cim inter cadauera.seforums.on ja imunorralis ,operari igitur poteſtmexſtali ab illo
prelio decem diebus sacuiſſee.mortuus, domum rela ſeparati.Mihomo,monco ScholasDialecticorum
eum ,ſecundo poft die :cùm effet imponendus rago : re adeas, & diſcas : cùm fint plures vnius rei fanctio
wixiſſe , ac prodigiofa quadam narraſſe, qurillosem : nes, non rectè , qiiod de omnibusnon probaris,
pore apud inferos vidiffel. } Similis fabula fuit de idad vnam re reſtringere. Deus bone , quos ſunt
quodam Clazomenio apud Origen. libr.-36 Conira functiones animæ in corpore exiſtentis,in quas
Celf . & illa de Ariſtæa Proconnelio,quem narrant Gbicorpos partem iúſque nulluin vindicat ?cogi
Plinius l. 7.6.52.6 Plutarch . in vita Romuliz ex ta'voluntatis ipintellectuſque actus; & luper lei,
Herodoto multorics defunctum reuixiffe, & ani. pfam fui teflectiones , aliaque quæ ex libris , de
mam quoties voluit reſumere potuiffe ; ita ; ve’al animæ immortalitate agentium poſſunt peti n.
n vide ( 6
liſtentes animá, cerui effigie, ex ore euolácé vide Verùm certiora hæc Chriſtian lapientiæ peritis iubet ) di
rét. Ná iſte nó mortuus erat ,fed in raptu magico; ſunt, & re &tæ philofophiæ non imperitis , quàm đa citatá
& , non anima ex ore cuolabat , ſed diabolicú pre velongiore indigeant probatione,nequcmihi va que in
ſtigium . Idem dicendum de militis. dormientis cat vel lubet lucenti ſoli lampadem accendere. Troad.Se
ncca cho.
ore cgreffa , & iterum ingreffa muſtela alba, & per Solus Deus fic animam per raptum ſeparare pol- ..
B
gladium riuulo impolitum iterato comineante, fer; & interca in corpore idoneas iterum recipico
Helinād . quod narratum ab Helinando 2. fuit hoc ludia
dæ animæ diſpoſitiones conſervare : quod an libi
.03.Chrobrium dæmonis ,ad hoc inſtitutum , vcde animæ contigerit, dubitare ſe D. Paulusprofitecur... Ac o i.cor.12 .
Licor. & migratione hunc errorem mentibus imprimećet; que ica incelligédum exiſtimo quod fertur in fiát viD.Tho.
Paradinus verulis deliris, & pueris, quinondum æte lauantur, ciſcanocú geſtis , deB. Aegidio , eu inter rogatum.2.2.9.175.
a.vlt .
r ſta
An aliquando in hac vita corpus fuum pe ex

3
n Sym- id quàm philofophis perſuaſurus. Mors enim ni
polis.
hil eft aliud , quàm animæ à corpore ſeparatio : fim vel contemplationem anima deferat; relpon .
cúmque ipſo ogreſſu hæc contingat ſeparatio : fie diffe affirmatiuè , & hominem cognouille cui id
rinequi quin homo egreſſu iſto moriatur. Simo acciderit . vel enim id dicebat; eò quod omnicor
ritur, quis animain iterum in corpusinducit ? So poris functione abſoluta ad tempus, & fic corpo
la Dei virtute redire illa poteſt.Mortuorum ani ris oblita fuerit penitùs : vel quod diuina poten
mx locum fuum , tefte Plalmiſta , ignorant , hoc tia corpore educta , & in id reducta fuerit. Nar
eft corpus fuum ampliusnon norunt.quare anima rat hiſtoriam loan . Saluator Irados tom , 1: fa
femelfeparata,nec aliud corpus fubire ,nec fuum Etorum & dictorum illuftr . Ordinis. D. franciſ
iterum ingredi ac informare poteſt , nili Deo per- c c . fol. 205. Falluntur tertiò , qui falſos hos &
mitcente atque ducente. De Pbilappis & Finnis dæmoniacos raptus fiue exſtaſes ( pro ijſdem nunc
igitur, & de ariſtæa, & de Hermotimo Clazoine ſumo non ignarus alibi pfubtiliùs diſtingui ) non pd q.175.
nio , b , quod illi obiiciunt , id nos nec laret,nec ſeparant à vero & ſupernaturali raptu : quo per 2.2.ad 1 .
b Vide ſpiricum diuinum homo ad rerum ſupernatura
mouet. Ecſtaſis Diabolica intercelsit , ſed anima
Lucia, in
Encomio à corpore non receſfit. Omnia ( inquit Tercul lium contemplationem fiue cognitionem , cum in
muſcæ , & lianus , hac ipfa de reagens. c ) magis confe&tanda, abſtractione métis à ſenſibilibus,eleuatur ;de quo
Plutarc.de quam hanc licentiam anime finemorte fugitine ] Et praclarè , vt ſoler ,D.Thomas differuit 9 ; quales q d.quçſt.
dem .Socr. albiidem rectiſsimèpro Axiomate tradidit d, nul fuere prophetarum , Apoſtolorum , & ſancto - 78
clib.de a
nima. quam andnam fine carne effe , quamdiu in carne eft. ] rum hominum , longè diuerſi à Magicis exſta
dli.dere- Éc in ecſtali anımá extra corpus peregrinari,negat libus : de quibus B. Irenæus locutus agens de
ſurrect.
apertè auctor breuium quæſtionum , quæ operi Marco mago r. Plurimorum de veri raptûs na - r li..cont.
carn .
bus D. Athanaſij adiunguntur . Nec. Auguſtinus tura opiniones Gentilium philoſophorum , & shær.c.9 .
04:33 alibi 1. dc trá
F1.83.99. * quicquam habet, quod Bodino ſuffragerar, D Arabum , aftcologorum recenſuit M. Anto
8.1.18. de verò palà m con tra dic itg. Abu tun tur m
etia 'ad nius s Mocenicus , opere verbofiore quàm lo . nis in Deú
ciu .Deie- uerfarii lcripruris. Nam cam illud citant,preciofam . lidiore , & , excepta nona , cereras ſacis bene con
pis. ad E
effe in conſpectu Dominimortem fanctorum cius h ; futa-ait. quid cx dictis eius retinendum , quid
10.& (Gip
fe aud.) li.I perperam verba de prophetarum ecſtafi accipiút; repudiandum exiſtimem , breuiter accipite. Igitcap. 13.
de fpiritu , quæ ad veram inortem , ſeu animæ à corpore fe tur fallit eum puto , dum fubiectum raptùs con
& anima. parationem funt referenda ;: & , quamuis de ra tendit debere eſſe mediam quandam ſubſtan
h Plurs.v. ptu acciperes ; corundem , Mors, vocaretur , quia tiam inter mortalem & immortalem , & huiuf
15 .
I'vt cú B. mortui corporisimaginem repræſentat. Cùm e modi ait eſſe animam noftram : quam dicit eſſe
Cypriá.c- tiam deApoftoli raptu ratiocinantur,non poffunt mortalem reſpectu partis fenfitiuæ , immorta
nam Rab- probare eum extra corpus fuiffe : potuit Deus id lem reſpectu partis rationalis. fallitur , fi fic in a
cen
facere : fed an fecerit , cum ipli Paulo fuerit in nima noſtra pars vna immortalis , & pars alia
Cent.
k in Qu - certum :malo dubitare, quàm cum B. Hildegar mortalis , quæſo nonne pars hzc ab illa queat
ſtionibus diaffirm are k corpus verè ab animâ rum fuifle le ſeparari: diuiſibilis ergo iam anjinal noftra furu
luis. paratum , dubitant quotquot memini patres , du- Era : quarc nec immortalis, ablit hoc à mentibus
Schalig . bicant etiam Scholaſtici omnes. Parùm verò pe noſtris. totam hominis animam , quoad ſubſtan
le ſubti.
contra ritum fe philofophiæ Bodinus oſtendit, cùm A tiam eſſenciámque ſuam , credimus elle immor ,
Cardan , phenfiam cum Eeftafi confundit . In hac videtur talem . non anima , ſed homo ipſe refpe & u to
arima à corporeabeſſe, quia priuatum eft corpus tius compoſiti, quid medium eſt: corpore mor
functionibus animæ fenfitiuæ ,mouentis, & inter . talis , anima inmortalis . Subiectum tamen rap
dum mtelligentis !: in aphereſia verò , non fun cus , non eft totus fecundùm ſc homo : fed ani
&tionibus animæ modò,fed ipla corpus caret ani ma ipfa humana : ſubicctum totum incorpo
ma.in ilia corpus dicendum infenfile , & immobi reum , indiuiſibile , & immortale. anima hæc
n Ariftot. le actu :in hac,naturaliter loquendo,eft exanimum
ſubiectum eft raptûs , non ratione intellectus a
ib.2.de a- tam potentia ,quàm actu. Quale demùm illud ar gentis , fed rationc intellectus poſſibilis : quod
aim . gumentum ? banima fit immortalis; neceffe ali benè, docuit Mocenicus Formalis u cap..30 .
caula
qua fie corpore operari illam poflem . Sed eft
raptus ' eft ipfa illa actio , qua quis eleuatur,
I
3

& cæ'eſt bus

 DISQUISITION VÀ MAGICARVM

& celeſtibus illis rebus quali vnitur, Finalis caula A gentis intellectai.:hunc enim adiutum folo con
eft, caniunctio animicum Deo iuxta illud Anicii curfu vniuerſali Deis vult poffe ftatim intellectui
Seuerini, poſsibilt ſpeciem rou ideam Dei repræſentarce &
Tu tequies tranquilla pijs,de cernerefinis, lio , quodserac duntaxat intelligibile poteftatc ; ve
Principium ,veštor,dux ſemila,terminus.idem . fitiam tactu intelligibile , id vi lua intellectuin a
Agens liue efficiens cayla ,duplex aliquando po gencem :efticere : Qual verò: qucat intellectus a
relt effe. Inftruinentalis , crio intellectus agens, gensaliquam efringere Apeciem , quæ Deú repre
principalis verò furura Deus. dixi poſſe aliquando lentetsquod merita cum D.Dionyfio Arcopagirà
effe , quia licet Deusper le ſolus fit caufa fufticies Theologincgaruno ga g Diony
folet tamen cauſas fecundas , ve inſtrumenta, ad Sed videte quam leuiculis nitantur aduerſarii de Diui.
hibere. quare poterit intellectus agens eſſe caula argumentis. Obyciunt primò. Deus non elt idem nomin.1.
D. Thom .
inſtrumentalis. quia quamuis eius ordinarium cum anima noftra:non poreſt igitur in illam age- & Abi in
munus fit, ſpecies à phantaſmatibus abſtrahere , re. Quid eſt nugari, fihoc eſt argumentari? qual terp. 1.2.
& híc nulla fint phantanara : lolet Tamen Deus, nihil in aliud qucar agere, quod non fit ideın cum 9.12.2.2.
cùm fe menti noftræ per raptuin infinuat , ea, B co : & non fufficiat proportio ac fimilitudo caulæ
guæ vult nos tum videre , diuinà quadam repræ immediatæ & inftrumentalis : quali non omnia
ſentatione oſtendere : vbi verò ſpirituales haſce Deo obediant:quali Deus, qui vous eminenter eſt
10 ). ! res intelle& us nofter percepit , tunc ope intel omnia , non pofsit in cuncta , vt vult agere apage
I (! ' lectus agentis , poteft quædam rerum viſarum mihihos paganiſmos .
fimilitudo & ſimulachrum effici , quem modum Secundo obijo. Deus eft intellectus : nihil ergo
poreſt agere nili cognofcendo . ſed extra ſe nihil
1 1.p.9.12. D.Tho.non repudiat 2.Principalem cauſam dixi
2.9.ad.2. effe Deum ; quia reuera Deus eft quihominem Deus cognolcit : animus autem noſter eſt extra
be1.f.13. ad ſe rapit , vifacetur b Mocenicus, nec potuit ne Deum :animum ergo noftrum non cognoſcit:nihil
gare. ſicut enim ſol in ſole non cernitur, ficut ocu ergo in animum noſtrum poteſt agere. Refp . Deus
lus ſine lumine lumen non videt , ficut auris niſi elt intellectus, G lumas intellectum improprièlo
aere plena ictum aerem non audit : ita nec Deus quendo pro fubſtantia fpirituali in genere; non
ſine Deo cognoſci poteſt :ſed Deo plenus demùm verò eft intellectus , fi capias intellectuin pro po
animus tantùm in Deum erigitur , quantùm di- c tentiâ intellectiuâ ; quo pacto eum lumiab iplo
uino colluſtratus lumine eum cognoſcit : tantùm docet conſecutio argumenti; quæ nulla foret, ne
efferueſcit & exilit in ſuperiora , quantum calo que antecedens cum illatione cohærerec, fi aliter
re diuino fuccenſus in Deum fertur : néque ad lumecetur:certum enim eft fpirituales ſubltantias
id , quod ſuperius eſt & infinitum , quiſquam at etiam aliter quàm cognoſcendo agere pofle, vu
collitur , niſi virtute ſuperioris & infiniti artra ha loco mouere , & huiuſmodi. Quod fi velit tan
tur , & eleuetur , iuxta veram Platonicorum ſen tùm dicere , nihil pofſe agere in lubiectum , quin
c vide Motentiam c. Deinde folus intellectus agensad hoc ſubiectum illud cognolcat ; hoc certè verum eft ,
senic.c. nequit fufficere. quia quamuis Mocenicus dicat quia Deus omnia cognofcit : Spiritualis camen
39.
1 d.quær . tranſicum hunc ex parte hominis effe voluntarium ſubſtantia , vt angelus , poflet agere in aliquod
175.ar.2 . id tamen verum non eſt. raprum enim ſcimus læ ſubiectum libiincognituin . Vnderamen fequicur.
pè contingere inuitis , vt ſentit D. Thom . d & D falliflimam eſſe illam ſubſumptionem , Deum ex
docet experientia. Noui , & mecum norunt mil tra ſe nihil cognoſcere. quid enim hoc aliud fi
le adhuc fuperſtites , Virginem Deo deuotam , ex gnificat , quàm Deum præter femetipfum nihil
iis quas Beatas illic vocár , quz Burgis, in Caſtel cognofcere ? non cognoſcit ergo arbores , nec e
Tâ,anno 1585.ſuperftes erat, & ftatim percepra Eu quos , non peccatores,non dæmones. quo ergo
chariſtia ,vix ca in os ſumpta,in diuturnum raptum pacto creaturas conſeruat, & mundi fatagit, &
eleuabatur,adeò vt nec admoras & adactas in pe punit peccatores:efle hçc excraria Deo,& cognof
cià Deo , fatendum igitur nobis ; niſi Epicurei &
des aciculas (entiret : quæ , vt erat humanæ gloria
auerfatrix , & lancta elle , quàm dici malebat aut
1

athei lumus. Deus quidem eminenter eſt omnia,

videri , ardentiſsime folebat Deum precari ; ne ſed non formaliter. Si loqueris , de iis quæ funt
quid illi huiufmodi coràin aliis accideret : & ad eminenter extra Deum : fruſtraris.quia nihil quod
elt , non eſt eminenter in Deo ; iple quoque a
lê reuerfa ; erubefcentiæ plena atque" pudoris,
quàm poterat celerrimè fe demum in conclaue nimus nofter hoc modo non eſt extra Deum .
proripiebat, Non eft ergo in noltra poteftate, Quare patet, te loqui , de iis quæ funt excra
& proinde nec nobis eſt voluntarium fic men Deum Fyrmaliter. Sed Deus cognoſcit omnia din
te abalienari:neque id poterit nofter intelle&tus, el quæcunque funt , etiamſi illa non ſint in Deo
quanturnuis id nos vehementer velimus. Hæc forinaliter , liue etiamh Deusilla non fit formar
non tam eſt actio ;.qnàm pafsio intellectus :cùm liter. quare & animum poftrum Deus cognofcit.
hîc anima le propriè & primariò gerar more pa cognofcit fanè, & puniet; fi viderit infidelein ,& ad
tientis , lecundariò i& minùs propriè more a Gěcibió fcita impia deſcilcenté .Non ſum ignarus
gentis , & ipfe Moseuicus e fateatur , hunt tran iſtud axioma, ( Deum nibil extra fe intelligere :)
cap.4 .
litung hominis ad Deum iflic enim appellat rar tribui Ariftoteli h : ſed Ariſtoteles veniam me 1 h lib.,12.
prum ) plurimúin paſsionis & minimum actio retur; cuius oculus , nullo fidei veræ radio il- Metaph.
nis habere, Deym verò dicimus effe cagfam ef luftratus , vt noctuæ oculus ad illam lucem in
ficientem captůs : non tantùm vniuerfaliquodam finitatem calligauit. Chriſtianis verò hominibus,
concurfu , fed eciam ad hoc ipfum deſignato & venia danda non eft , fi talia deliramenta pertina
particulari... , riparidagi 5 , Gjit's citer tueantur , & non Gentilium placita regulis
Hic in Syrtes impingit,& fe abripipacitur pro fidei , fed fidei (cita illorum placitis pergunt lub
cellis Gentilium & infidelium philofophorum , mittece ,verè cæci cæcos,deligentes duces cum
cap.45 Nam fententiam proponens fuam , contendit quibusin erroris foueam corruant. Auerroiſticum
totam raptûs efficientiam adſcribendam (oli 2 hoc potiùs figmentum eft , quàm Ariftotelæum
placitum :
 LIBRI II. OS X X V. Ins

placitum :qui perfidiæ columen Arabs inteſtabilis Àra , eft illud Ammiani Marcellini apad Rhodigi li lib.26.c.
b
num b Romanorum cadaucra cælorum ftatim fa
lectacores fuos ex hoc principio cò deduxit,vt exi 124.
ftiment etiam hinc fequi'; Deum fic aliquid fibi tifcere ac prorſum deAvere:Petlarum verò inaref
perfectionis adiuncturum noux , lihominem fibi cere ſtipitum more,vt nec fiquefcantmembra,nec
per raptum coniungeret', vel fi extra fe alia intelli lanie madeſcant porfula a quod cenſet Ammianus
geret:Deóque ipfi tunc opus fore ſenſum & phan vitam parciorem facere : & vbinaſcuntur, exuſtas
taliam , quæ omniavel dypondij Theologi Itatim ſolibusterras. credit Cardanusc , & de patris ſui e lib. 8.de
exſutharint, vtvanitare ſua diffluentia ,nec quic Facijcorpore idem profectú , cauſam hanc non rer. var.c.
40 .
arbitror contemnendam : victûs enim parcirasar
quam cohærentia.Deus in ſe ipſo,vt in fpeculo;li
mul & ſemel videt omnia ; cognoſcendo alia , tri cet humorum copiain , vnde proprct eandem.vi
buit ipfis perfectionem . Nobis accedit perfectio etus abftinentiam Xenophon d memorat Perlas din Pædia
coniunctione vel cognitione, propter imbecillica nec cullire, necemungi .De loco ipſo , paceltulle , Cyri.
vel hanc vim habere naturalem & conferuatri,
tem & egeſtarem noſtram , cuncta Deus poſſidet,
cem ratione foli , vel folis : vel etiam ratione fitus:
nec ipſe mutatur , fed mutar res quas fibi coniun
gir.Denique cenſet odern Mocenicus, raptum om- B fic enim , quod Arıſtarchus,an Plimpicis cradidità
nem effe ſucceſſi jum : quod indiget, vc verum fit , integrym cadauer armati & Taucij hominis olim
commoda interpretacione. Raptus enim fieri po mortui in Iunonis Elex templo, inter tabularum
reſtin inſtanti,quia Deus caula efficiens etactiui & fçandulare tectuin inuentum ; cauſam reddit
caris,& potentiæ infinitæ : per temporis tamen Au Paulanias e, quod in illis lagebriş abdicum , nequo clib.s.de
xum actio feu paſſio raptus poftea continuatur: & per æltarem vaporum ,ncque per hyemem foigoris cix?
noxam contrahere potuerit,Devnguenris regno
fi quæ ad raptum ,ex partehominis aliquando pre flib.z.hi.
parationes præcedant,vr contemplari,& c.illæ funt ça ex Ægyptiorum condirurâ , de quaHerodotus
ſucceſſiuæ. Hæc de raptu núc fuffi :iant,Nonne & Diodorus g . Illud etiam naturæ miraculumelt: g lib.1.Bi
go ad riprushominem aliqua contemplationis ac cor eorum cremari non pofte, qui vel Cardiaco bliothec.
h Plinius
morbo, vel veneno perserint h .Nec puta qualita- lib.ii.
deſiderij vehementia quali præparari & difponi,vt
rectè docuit Rodericus Doina Delgadus lib.i.de ieshas imprella , cordi dæmonem ignorare , vel C.37 .
authoritare S.Scripturæ cap. 12. Sed contendo id non polle fimilem diſpolitionem in cadaverina
plerumque illis contingere , qui patiuntur malo ducere;pofler itaque facere,( hoc fu 3.)ve cada
Cuer ſpacio aliquo temporis comburi nequirec fer
rum fpiricuum falias reuelationes , fi dara opera
conentur in exſtales incidere , vt folebant olim cit aliquando in viuis , cur nequeat in mortuis ? 4
Montaniftæ ,& hoctie folentMagi & Anabaptiſta : poterit efficere ,.ve cadaueris pilı vel vngues ex
ac ne tum quidem ab eorum arbitrio raptus eſt ef crelcant.quia hoc poteſt natura'iter pręſtare comri

fectiuè ſeu phyficè, fedmoraliter dumtaxat, & teu plexio murientis , quando in corpus,manauit alts
ex pacto. Quarenihit hoc pro Mocenigo, vel con qua vegetantis animæ ad formam imperfectam
tra me facit. ditp olitio : quod frequenter accidit in lulpendio- i Angl. in
Alter veræ ſeparationis aninix à corpore, cer lis,quibus lubicò ſpiritus intercluduntur'; quos ( no 2: 0.de Ma
ait ille)(upiter laual , Apoll , ungit to ſuccar.Sæpè tam diffic : vit.
tillinusmodus permortem , quin lit Diabolo per
i miflione Deipoſfibilis ,negari nequit. quot enim men hæc;;vt in reliquiis hominum ſanctorum ; ex Binsfeld.
Angelus vnus millia Affyriorum vnâ nocte occi diuino proueniunt miraculo . Vt cetera mittam ; deConfel.
dic?nonne Atmodeus feptem Saræ maritos, & 10 Dammis oppido propè Brugas,vidi olım Saluato- Mal.præ
bi liberos omnes Diabolus necauit? nonnemalefi ris Crucifixi imaginem prægrandem ligneam ; quæ dub.4.
ciis quotidie dæmon plurimosnecat : fed de hoc comam & barbam produxerat , & quotannis at
poftmodum copioſius differetur , lib. 3. D tonfærefcuticabant;id pro miraculo pris habitum ,
Poftquam animam à corpore mors feparauit , propter crebras quas Deus illic ægris ſanitates
gondum diaboli omnis poteftas fopita. poteft in conferebat, & alia in afflictos diuinæ munificentiæ
animam nonnulla , poteft in corpus. Animam po monumenta,crebris ibi tabellis notata ; donec im
telt fuppliciis abdictam ,quantùm Deusiufſerit pu pius & pertinax Caluiniſtarum furor imaginem
nire, an poflic itecum in corpus mittere, vel facere ignibusabſumplit,& templum ( quod illis lolem :
apparere,mox diſcutiemus. ne) ſolo æquaunas
Quoad cadaueramortuorum ſolet aliquando Quod fequitur , etiam non inuitus ad diuina
ca induere ,& iis apparere ,vt poſtea dicetur: poteſt prodigia retulerim .Lintzy ( ait Pec. Bizarus )dum
etiam in eadem :maximè in ea quæ fitaſunt locis ibi à Carolo Auſtrio conuentus celebrabatur , cuidam
nó conlecratis: quæcumque poteft in alias res cor ruſticonatuseft infans ,in quo nihil fane defiderabatur :
vixit dies gnaruordecim , triduo ante obitum ſudauit,
porales, & fpeciali quodam modo poteftfolétque
iniranda quædam in iis , & prodigioſa cauſas natu atque ita ſudans exftin& tus eft. In mortuo infante (ta
rales ignorantibus, operari & exhibere quædam , tim cæperunt apparere ftigmata, in manibus,pedibus,
quafi viuentium corporuin & vegetantis animæ E & lasere; ficut Christi vulnera pinguntur:in ca
munera. v. g . vtfluatex vulneremortui ſanguis in pue etiam ex ipfocranio nata est corona, vi corona fpi
præientia occiforis (qua de re alio loco fermo fuit) nea.Cæfar,cum hoc audirel ,mifit quofdam ex fuis ; qui
2. vt corpora diu feruentur incorrupta, ncque pu hoc prodigium contemplati,cum de tosà re pleniùsedo
tefcantneque putreſcant , neque diffoluantur aut cerent,rémque ita feprorsùshabere intellexir.] Sic ille
incinerentur ; quia hoc & naturaliter ,vel ex vn Epit. memorabilium Europæ pag. 302. Qua bíc
guentis, vel ex loci natura , imò & ex corporisna partes naturæ ?nullas certè video ſufficientes.
turâ poteft prouenire, vel criam ex mortis genere QV ÆSTIO XXVI.
a lib . 4.9. demortis genere,fcribit Plutarchusa : Cun &tis, in .
An ope demonum fieri pofſie , ve defun & torum anima
conviu . z. quit, ferè natum eftfulmine ketorum non ſentire corpo
feu fpiritus vinentibus appareani.
ra putredinem .) quare non ſatis aptè Euripides in
troduxic Clymenem de Phaërontedicentem , Pu Agni' hæc momenti quæſtio eſt , & qua
treſcu ; aft hic in conualle morimus.Decorporis natu M aliam includit primò ventilandam : Virum
K Vnuam
 116 DISQUISITIONVM MAGICARVM

unquam animæ queant apparere? de qua,ante annos A nunquam id verius falſiúſve futurum eft,
fermènouem ,Duaci in Quodlibericis, vt vocant. Probatur fententia noſtra ( vt ab imbecillio
copiosè diſſerui,ſed quia oratio illa lucem non ad ribus progrediar ) primò communi opinione
fpexit , hîc ea cum lectore communicabo , quæ Gentiliun. quorfum illa cranflatitia deManibus
tum cum auditoribus , prætermiſſis parergis ora euocandis, cam ſolemnicarmine & ritu fieriſoļiraj
toriis. ſi nullas viuis mortuorum animas apparere cre
debant ? quorſum ( niſi quia hæc vulgò recepta ,
SECTIO 1. etiam inter ſapientes opinio ) ille poëtarum Phe
bus de Anchilæ filio referret?
1.concl.quæ quali fundamentum eſt cetera Infelix fimulachrum atga ipfius vmbra Crevole
cum ; Pofe ac folere mortu
Siku orum animis nonnun Viſa illi ante oculos: ( noia maior imagº.
quam diuina potentia atque virtute , viuentibus ap Et ille Latinus Callimachus Cynthiam poft obi
parere , id to fidei Catholicæ fcitis , vera germana cum calia memoranrem introduceret?
que philoſophie placitis conſentaneum eft. ) hanc con Sunt aliquid Manes.lethum non omnia finit,
cluſionem multi improbant; ſed horum alijathei Luridag, euictos effugit vmbra rogos.
ſunt, quianimam negant immortalem , & corpo B Nočte vaga ferimur,nox claufas liberat vmbras ,
ri volunt eam commori :hos facilè eft refellere, Errat o abielta Cerberusipfe fera .
quia hæreſis eorum iampridem etiam à Platone, Luce iubentleges Lethaa adjtagna reuerti :
& Ariſtotele , & aliis philoſophis probis , confra Nos vehimur,ve&tum nauta recenſet onus.
& a & profcripta fuit ; ab Eccleſiâ verò id aſſeren Vnde? nifi ex hac opinione ,ſceleſta apud illos or
tes ignibus adiudicati: Docui id fuſilimèprolixa ta Necyomantia? quá & Homerica Circe in Odyſ
difputatione , Comm . in Seneca Troad. chor.2. Alij feia, & OuidijMedza in Metamorphofi, & Lucani
ſunt philoſophi ſenſibusnimis addicti; qui faten Eriſictho in Pharſalia,& Senecæ Tirelias in Oede
turanimam corporiſuperſtitem eſſe , ſed videri il po.& Horatij in Epodis Canidia, Papinij in T.ebai
lam à viuis poffe , vel ad viuos redire negant,dun deManto , & Siliana bello Punico Autonoč, tam or
taxat;quia id quo fiatmodoac rationenon intelli perosè exercuerunt, quorſum , nota paucioribus
gunt: hi docendi ſunt rationem modúmque : alij eorundem conſuetudo , fi focij in peregrinis re .
deniquematæologiſunt ,nec enim Thcologi dici gionibus obuiflent , animas in patriam reuo
merentur ; quinatinobiſcum ciuidem matris vie. candi , cuius & Didymuş , & Euſtathius c , &
ro ,iifdem vbcribus lactati ;falli fratres , viperina c Pindari Scholiaſtes f meminere ? vndè aliund è cinOdyf .
proles , germanos laceffunt , & genetricis impio orta illa communis illorum opinio g ; folere ani
fPythods
inucrone latus petunt : palàm eſt me hæreticos in mas iis qui per cædem violenter ipſas corpo
telligere.ex his quidam , cos quiſe ſpiritus confpe re expulerint apparere , omnibus adeffe locis, Elpenor.
xifle aſſerunt, iudicantlymphatos, ceritos, imagi minari & diuexare ? cur alioquin ( quod & Falto- apud Ho
noſos , ad medicos & veratrum relegandes a ; alij graphus poëra norauit ) Romanæ parens vr mer.Ody:
11. Virgi
tib. de clamant , huigſmodi narrationes omnes fupeļſtı bis kemuuria ſiue Lémoria inſtituiſfer ? cur in re- lianaDido
tris. tiolas , & delirarum efle anuum vana inloinnia b : publicâ Romanâ recepta lolemniter Feralua , Sili- & c.vide
Oeco- alij, vt facetiores ludiones, & minùs cruenti,mul cernia , Culina * Parentarones; nili ſpirituum re- commen .
p. 00- tas obfcunas & ridiculas fabellas comminifcun noftrű in
deuntium causâ ?Hoc ipſe Plato voluit in Phado.
nTheo Senecæ .
lac. tur : vt genus omne apparitionum reddant odio . o epiſt. ad Diony. Hoc Platonici Porphic. Arhe- Octau.v.
rbachetum ,imitati Barauum illum Lucianum o. caula hos næus, Maximus,Philoftra. Eunapius.HancPlato . 117.
de mi- omnes vehementer ſtimulans eft ;quòd hac mor nicorum lententiam de ſcholâ vnusMadaurenfish 'hlibr.de
Deo Socr .
Riuius tuorum apparitione Purgatory fidem validèſtabili effe docuit & explicauit ; nempe animas humanas,
de Ve.
ſuper percipiant. Quare miror:ex Catholicis Hieron . D dum in corpore lunt,Genios di Dæmones nuncupa
Bened. Magium d,maioris lectionis , quàm iudicij virum , ri;cùm à corpore ſeiunguntur; li bonimeriti link,
etius in aulum fuiſſe ſcribere ; nunquam , quæ circa mor pofterorum fuorum curam fortiri, & pacato quie
-blem .
cus in ruorum ſepulchra vel cæiniteria conlpiciuntur, toque numine domum poſſidere. & vocari Lareis
ſimulachra, mortuorum elle animas , ſed lemper familiares, ( in fceleratè vixerint, proprer aduerfæ
alogo .
elách. efle dæmones aut malos genios hominum dece vitæ noxias,nullis bonorum ſedibus recipi,ſed in
Kaléd. ptores: admiror etiam ,id hemarc auctoritate Por terrâ vagarione , feu quodam exilio ,puniri, & ina
mlij,Ephyrij & lwnblici iuratorum fidei Chriſtianæ ho ne terriculamentuin bonis hominibus noxium
miin
09. ſtium : nam quòd Theophilactam & Chryfofto malis ,larkas perhiberi.Idein Apuleius Apolog...Er
jb : 4 . inum allegar , id fruftrà facere mox oftendam : & libi ( inquit , Æmiliane , Deusyte Mercuriusfupe
Eellan . limuloftendam , dubitationem illam philolopho rum & inferum commeator,vtrorúmque Deorum ma
rum inanem efle ; ha'rcticoruin verò dicteria , iplis lam gratiam , femper obuius species mortuorum ,
digna,hoc elt impia ,impudentia,mendacia , vix di quicquid mbrarī eft vngua ,quicquid,Lemurú ,quic
gna quibus refpondeatur.nimis eriam temerarium guid Maniú,quicquid Laruaru oculis tuis ingeraizom
fuiſſe virum doctumn itignem aliàs ca'ularum pa- E nia noctia occurſalula,omnia buſtorā formidamiã,om
tronum pleno ore in Parifienfi Parlamento, ſuper nia ſepulchroru terriculaměti .]Arnobius lib.2.teſta
tutionem hanc fententiam vocantem ,cententem rur folitos adiurare certa nomina , ne animæ hîc
que puniendos eos , qui animas redire arbitran in terris detinerentur vagantes circa ſua corpora .
tur. Lege la lubet lib.cius vlt.de Sacrâ Politiâ , & Teftantur de viſionibus animarum Dion in Cara
videbis audaciam caufæ minus aquæ leruientem ; call. o in Tito , Plutarch , in Cimone , Dione, Bruto ,
& obtinentem : fed co iam tempore quo in Cu Aicibiade. Addit Platonicos / fidem excipio )ſecu
riasGallicasmúlci le Nouatores ingefferant. Idem tus Diuus Augustinusi , holce malos vocari Le- ilib , 8. de
tamen cenſuit Tiraquellus ad Alexand . ab die nureis; SeruiusHonoratus fcribit cos, Maneis vo ciu.Dei.
sand.110.2.cap.9.nihil probans,ſed nudè affirmans, cari, quamdiu in alia corpora nondum migrarunt.
Te habere hæc omnia pro meris lompiis. idem al Idem Seruius & Sabinus ,ab animâ feparant vm
ſerit ad libr.s. cap. 23. Sed propter eius putare, bram & fimulachrum . putantenim (fallo homi

nem
 LIBRI II. Q. X X VI. SETC. II. 117

nem conftare vmbra , corpore, & anima; anımam A quia feiplam ad eum locum tranſtulit,etiamfi in eo
coelum petere , corpusin terram definere, vmbram loco non operetur actu , ſufficir enim quod poflit :
ſiue ſimulachrum delcendere ad inferos : vmbram velper vim alterius extrinfecam potentiorem eo
volunt effe non verum corpus, ſed ſpeciem quan delata fit ,vt fi ab angelo bono vel malo inuita
dam corpoream , quæ nequeat tangi, inftar venti. aliquo deferretur,vel etiam detineretur coacta , ſi
Conueniunt tamen cum poëtis, iftud , quicquid cutmalı in inferno f. Et ſic explicari poſſunt variæ f vide Mo
vel ad cælos adſcendar , vel ad inferos deſcendat; Docter.locutiones :vt Diu . Thomæ , qui vụl effc lin.1.p.9.
52.art.i.
a videCo- interdum viuis apparere : vt alio loco docui a, & in loco per applicationem virtutis : vt Scoti , qui
men . ad per ſubſtantiæ præfentiam : vt lul. Scaligeri, qui
hoc putabant malo magorum carmine euocarib .
Herc.Oe per delignationem , omnium obſcuriſſimè. Sic au
Soli ergo ex Gentilibus Epicuri degrege porci ( lic
tęum . v .
1959 ſe vnusappellar corum ) benè curata cute,mente ne tem futura in loco eſt anima & occupabit locum
bLucianus glectâ,negabant animasſupereſſe vel apparere;ce diuifibilem , licet fit ipfa indiuifibilis:& poterit oc
in Necyo - teriid innumeris exemplis aftruebant , cunctorum cupare maiorem velminorem locum (quod pecu
malorum hominum ; Plato c ; de Caftore & Pollu liare eſt indiuifibilibus ſpiritualibus , & denega
lei. Meta
morph.li. ce ,Valerius;de Milciade, Paulanias; de quodam in B tum indiullibilibus quanticatiuis : ſi qua reipla lint
2. Lyparà, Ariſtoteles; de Achille,Philoſtratusde Ro talia à corpore quanto aliter quàm per intelle
s
cin Phçdo mulo ,Auctor de Vir.illuſtribu ,de Caligula , Sue ctum ſeparata, quod vix arbitror, intra maximum
ne , & ex
eo Macr. conius , de Athenienſi philoſopho, Plinius lunior ; Iphæræ , quam ſimulactivitate ſua poteft occupa
lib . 1. in dePauſaniz infeſta puella , Plutarchus: de Seue re, fecundùm proportionem maioris velminoris
ſomn.Sci- ro Imperatore, Xiphilinus, de aliis Apuleius lib.8. perfectionis eflentialis , qua prædita erit: & ideò
pio.c.9. Bin Apolog. Sueton in Nerone, Quinciilianus decla poterit fibi formare corpus , quod aſſumat , & in
mat.12. Horatius Epod.s.Valer.Flaccus lib.1 . & alij, quo apparcat faltem tantæ quantitatis , quanta eſt
quos longum referre, & fateor hæc ad dæmonum 1phæra actiuitatis eius:vel etiam (quod magis mi.
illuſiones & præſtigias referri poſle : ſed tamen , randum ) poſſet formare diuerfa ac plura corpora
quæ ex Chriftianis lubiungam ,conuincunt; etiam minora , & hæc omnia affumere, & in his omnibus
farendum ,Deo permittente, veras animas ciłe po apparere , dummodo cuncta illa in fphæra actiui.
tuiſſe,non vanum duntaxatayampa,leu ( vt gloilo tatis eius continerentur: ficut de Angelis pofle elle
graphivocant) Lernum ; nili,Larna legendum . in pluribus non adæquatis ſuæ perfectioni , com
C muniter receptum eft g. Polluntergo efle, & funt .D. Tho.
SECTIO II, de facto in loco adæquato.quid ergo obſtar? 1.p.9. 12 .
vide Vale .
An quod ex vno loco in alium ſeſe ncqu eant de Angel.
mouere veruntamen hoc elle falſum docent 9.3.punct .
Probatur noftra Concluſio fecundo loco con
tra philolophos illos, nimis carnales ( namn yo Theologih . Pofle animam ſeparatam fe mouere 3.& opti
d Serm . optimè D. Auguſtinus d , in homine carnaiitota re ex vno loco in alium probatur.quoniam humanus mèloquen
147.de té- Igula inielligendi ,eſt confuetudo cernendi) qui nihil animus viſua ſubfiftit,& res abfentes atque diſtá- lin.ſupr. &
pore. credunt niſi quod vident, & ideò reuerâ nihil cre tes cognofcit , eftque inter illú & cæleftesmentes a.1.
dunt:contra hos,inquam , probatur noſtra ſenten quadá naturalis focietas atque cõiunctio,vnde fith Scot.in
tia ratione vnica , quia cùm Deus ſit omnipotens, ve coſcius huiusaffinitatis,propiùsad illas accede- 4.0.49.9
poteſt quicquid non implicat contradictionem : re, & earú frui luauicófortio concupiſcat.quid au- Sot. ibid.
led hoc quod afferimus adeò nullam implicat con tem illo imperfectius , fi fruftrà concupiſcit ? fru- d. 45.q.1.
tradictionein , vt etiam fitnaturæ confentaneum . ſtrà verò concupifceret , fi fe illismotu locali ne- a.3.
Poterit ergo Deus , qui creauit animas , facere vt quiret aggregare, & vı ſua in altum afcendere non
eædem ſeparatæ iterum appareant.Immò,li Deus D pollet.Præterea nonne anima corpori, quod ani
non obftet, poflet , naturali ſua vi, id ipla anima. mat,vim fele mouendi largitur ? cur non & ſepara
quia nihil hactenus aduerfarijproferre potuerunt, ta ſcipſam valeatmouere: cùm & in loco fit,& ifta
quo probarent animarum id naturæ repugnare . vi vehementer indigeat ,ne incaſſum appetendo
Quid enim ?curnatura animæ id non patitur? An, aliquid miſerrimè torqueatur. Cur ergo , aliquis
quia nullo in loco propriè fint animæ? Icio fic vi obiiciat,ad corpus ſuum anima regredi,vel patrios
e Duran . um nonnullis e; qui arbitrati,animæ feparatæ , na. lareis inuiſere , cùm lubet,non poteſt? obiecit hoc
in 1.d.37. tura ſua,nullum locum competere ; quod quia de olim Platoni non fatis gratus difcipulusi, cui re- iArift. 1.de
9.1.& vi- loco dixêre , qui fumitur pro fuperficie corporis fpondeo,uudatam ſemel animam corporis integu- anima.
velle Aria continentis , & proprius eſt rerum corporearum ; tex.41.
mento,illud pro arbitrio rursùs induerenon polle
ftoteles. 1. huc non pertinet : cùm enim fermo elt de rebus neque huc illucdiuagari licere: quia velinuita re
de celo,D . Ipiritualibus & indiuifibilibus, locus fumendus tinetur in lui receptaculi dırıſſimarum cruciabi
Greg .Na
zianz. 2. , eſt vniuerlim pro fpacio; quæ acceptio rebus cor- E litatum ergaftulo :velliberèobedit fupremo totius
or, de poreis cum rebus incorporeis , quæ alium locum vniuerſitatis Dictatori, à quo in hanc coloniam
Thcol. & habere nequeunt, eſt communis:in huiuſmodiere deducta fuit . Ad corpus autem non regreditur,
Auguſt. li. goloco animas ſeparatas eſſe de facto , negarine quoniam ingreflus animæ ad corporis lui infor
animas mationem vitámque , à naturalibusmateriæ , quas
85:99.20 quit. fides hoc docet, quæ docerbonorum
fuperGen . fru Deo ,& effe non in terra, led in cælo ;damna vnio hæc arctiſſima ſubſequitur, præparationibus
ad litr. corum contra non eſſe in cælo , fed infra terram , dependet.Neque hoc ergo obftat.
& ibi,ve in cerco loco, torqueri. ratio docet, quæ Alij igitur dicunt has apparitiones poſſibiles
docet,impoſſibile eſſe, quod aliquid exiſtat,& non non eſſe : quia cùm fpiritus corporis fintexpertes,
in certo ipacio : videlicetin toto & infinito ſpacio cernicorporeis oculis, vel humanis auribus exau
(lic folus Deus exiſtit ) aut in parteſpacij , ita vt diri , vel vllo à nobis cenſu corporco percipi
non in alia , & lic omnes creaturæ exiſtunt. Eſt nó poffunt.Nam quod Lucretius de tactu cecinit .
autem in hoc loco definito anima, cò quòd eius Tangere veltangi, niſicorpusnulla poteſt res;
tubſtantia in cum potiùs locum , quàm in alium In ceteris quoque fenfibus locum habere. Nihil
fuit tranſlata :velper vim propriam & naturalem , enim externis lenſibus percipi, niſi quod corpo
rarum
 VM
SITION AR
118 DISQUI MAGIC V M

ratum :nibil ad internum fenfum ,nifi per externos A ſpecie occultati illam ſubcant ; & fic immutant
le penetrare : nihil ſciriaut intelligi,quod vtroque atque afficiunt inrernum fenfum ,non fua ipfi vt
priùs ſenſu perceptum non fuerit. Quare nec in ncque per le , fed angelorum vel dæmonuin mi
telligi hæc viſa, quæ nemo externo ſenſu percepit; nifterio . nequeunt enim cales imagines , fine exi
nec ſenfu vllo percipi potuiſſe ,quæ ſpiritualia ſunt. mia quadam poteſtate & fcientiæ præſtantiâ , in
Forris hic nodus & difficilis fateor , cuiperrum hominum imaginatione , effigiari. hac potcftate
pendo fortis quærendus eſt cuneus. Futilis ille & {piritus carent , quia nequeunt alia à femouere;
ridiculus,quem ſuggerit Cardanus in libris deſub ſcientia quoque & peritiâ hac carent, quia neque
tilitate parùm ſubtiliter ; ſpiritus denatorum ar cùm à corpore recederent eam habebant ,nec po
que ipſos dæmones naturaliter ab homine vilu , ſtea didicerunt. cedo enim à quo , vel cuius ex dif
auditu,odore dignoſci: oculatior Lynceo, auritior ciplina ? Opera igitur alicna , viuentium formis fi
Midâ vel Silenialello , ſagaciore naſo quàm Plau milia fimulachra , in tabula imaginationis , incor
tiilla anus merobibula fuiffe oportet ; ſi vis iſta poreo penicillo , depingunt; triſtire quidem ha
audiendi, odorandi,cernendi & diſcernendi ſpiri bitu ac facie illorum , qui adhuc pænas perferunt,
tuales ſubſtancias ei à natura conceffa fuerat. Sed B pullo ve plurimum & aquilo amictu : contrà in
ille fortaſſis ex corpore aëreo tenuiorc animas veſte candida , hilari & renidente vultu eos , quià
vide quę formabat, quimultorum errorolim fuit a , & vti ſuppliciis liberati ; & , vt dignofcantur, viuis quam
ixi ad d .
nam non hodie . Nec etiam credibile eſt; quod ſimillima depingunt. Non ergo apparitiones ima
hor.z.fo.
Cæſarius , recentior illo antiquo & vno ex patri ginariæ ſunt impoſſibiles ; & modus iſte facilis eſt
bus ,in fuis Dialogis , non ſemel aſſeruit ; animæ fi apparendietiam viuis . Sic enim & Iudæi Oniam
guram effe fimilem vaſispherico, vitreo, vndique ocu atque leremiam , lic Saul Samuclem iuxta non
lib . I.
latob , & alibi: anima eft ſubſtantia spiritualis eft in nullos, fic Conſtantinus Petrum & Paulum reco
liracul.c.
2. & lib. ſui natura spherica ,adfimilitudinem globilunaris ex gnouitf. Probemus idem de corporea viſa ſolis vi- | f2. Mach.
- c.39.& omni parte videt. ] Incredibile inquam hoc, li pro gilantibus obiiciuntur, & in iis ,fpiritus aflumunts Reg.
b.7.c.16. priè loquitur :arbitror eſſe locutiones allegoricas corpora , & aliumptis vtuntur. quod facere pofle, m.ac.z.
& metaphoricas : quibus animæ eſſentialem per & quo faciantmodo fequenti quaſtione often
fectionem , & multiplicem cognitionem volebar demus,nunc fupponimus ;fiue theologos conſulas ,
d.c. 39. indicare , vt ex eiuſmet verbis apparer c.Sed Car fiue philoſophosChriſtianos,certum iam & defi
d . c . 16 .
- lib . 8.c. danusaddit errorem errori,dum cenſet ( homo de C nitum videri à fubftantiis ſeiunctis vifilia affumi
animæ immortalitate dubius, vt indicant omnes corpora ; in iis ergo affumptis, quid mirum fi à vi
ferè illius libri editi: & maximè quem conicri uentibus confpiciuntur : liue illud ex elementis
pſerat, ſed non ediderat , amicis autem familiario formatum ſit , liue alienum fit cadauer , vtrumque
ribus aliquando oſtendebat. deanimæ mortalitate vifile eft.
liber) apparitiones omnes imaginarias eſſe, & ſpe Sed inſtabit aliquis; an ergo aſſeris ſpiritus (de
cies illarum primas imaginando tantùm concipi dæmonibus res certa ) humanos etiam cadauera
opinatur. Quod aliquando contingere lubens fubire ? Quoad damnatorum animas , nihil vi
concedo,ſemper contingere lubentiùs nego . Res deo cur non æquè atque dæmones :non eniin ſu
eſt paulò luculentiùs explicanda , eſt enim cogni beuntvr informent, ſed ve loco tantùm moueant.
.p.9.89 .
8.ad.2 . tione digniſſima , & quam D. Thomas d mirabi Beatas animas aliena corpora non ſubire, omninò
lem eſſe profitetur, & inter diuina miracula coin crediderim , neque enim id illas decet. lua non
putandam , nunquam , ſunt qui afferantſubire. naturæ legibus g Soto in
Vifionem veteres à viſo diſtinxerunt, Viſio illis id non repugnare concedo, fieri & decere , viris g 4.d.43.4,
õpapa quoties nos id videre priùs opinamur:quod D piis & doctis afferentibus, vt non repugno per- 2. 2.1. qué
ita poſtmodùm euenit, vtapparuerat .Viſum verò tinaciter , non etiam audacter aſſentior . Nam ho- fequitur
Tyræ . dc
Pávtappa nominant : cùm interuigiliò vel in ſom neftum non videtur ,nec decens ſanctas illas , & de appar.
nis, ei qui vigilare ſe putat, formæ aliquæ oculis iam gloriofas,animas, corporum ſuorum diffuen- ſpirit.Hef
ſeſe videndas offerunt. De viſione diſputationem tium & tabidorum , ante reſurrectioncm , angu ſelius in
differo in libros ſequentes : de viſo nunc agendum , ſtias iterum fubire: cùm id fitminimè neceffarium Matth ...
17. & ibid .
ib.7.0 quod Chriſtianiapparitionem dicere maluerunt. & queant elementari ſupplere corpore. Volunt
3.c.8.D. Apparitio , teſte B. Ilidoroc, triplex eft : intelle Thaboris in cacumine lic apparuifle , cum Chri- & fuſilli
ho. I. p. ſto Domino , legiferum Moyfen . Mihi non im -
ctualis,imaginaria , corporata . Iniellectualisdicitur, mè Fran.
12. a.3. quando ſubſtantiæ ſeparatæ in folam mentem , probabile videtur ,non in proprio , ſed in aërco ,& Suarez in
ylt.
non alienâ formâ, ſed leipſis ſeinſinuant: quæ ra eam ad rem efformato corpore , Moyſan compa- 3.par.in
45. diſpuq..
renter ſe offert, & imago quædam eſt beatificæ & ruifle , vt Strabus & Beatus Thomas voluerunt h : 32. ſect.2 .
æternæ viſionis, & à tractatione iſta prorſùs nunc Erpoterit adhuc dici vera apparitio . in qua vera Peltan . de
aliena. Imaginaria , quæ Spiritualis etiam dicitur, Moyſis anima apparuit , & Moyſes verè dicetur purg.c;s:
tum vocatur : quando ,non ( vc Cardanus putar) E apparuiſle , à parte enim potiore facienda deno- c.9.Luc.&
fpiritus illicorporei ſenſibus famulantes, ſed ipla minatio eft : & Diuus Auguſtinus libr. de cura pro D.Tho.in
met animæ ſeparatæ formas aliquas alienas fenfui mortuis ſubindicat , hanc le apparitionem Moyſis c.17.Mat.
noſtro interno indunt , quibus in earum cogni haud diſſimilem putaſſe ab apparitione Samue & 3. p . q.
tionem inducamur, Corporata dicitur viſio , quan 35.a.3 .A
lis, in qua nemo dicit Samuelem , in ſuo corpore Bul eni.Li
do huiufcemodi fimulachra externo ſenſu exci proprio apparuiffe . Argumenta quoque omnia ran. & alij
piuntur .De his nunc,ſpirituali & corporali, diſleri quæ contra Diuum Thomam adferuntur , non voluerút.
mus , & earum neutram cum naturæ legibus pu valdè ftringunt , vt nec Patrum auctoritates , in
gnare contendimus. Spiritualis illa vigilantibus quibus relurrectionis vocabulum , vt latè ſum
& dormientibus communis eft. in eâ, spiritus ( ſic ptum , poffet accipide eo , qui in corpore affum
animas ſeparatas malo vocare , quàm cum paga pro fimilis eftrefurgenti,in quam ſententiam Ian .
nis vmbras aut ſimulachra ) ſuipotiùsideas quaſda lenius concord.cap.67. inclinauit . Sed quia reue.
in hominis phantalia efformant, quàm alienaipſi ra Diuus Hieronymus Epiphanius & alij plerique

patrum
 LIBRI II: Q. XXVI. SEC. 1 1 1. 119

patrum ( habes corum verba apud Suarem pro , A trudit, licet præftigiis quibufdam fieri queat , vt
verâ reſurrectione faciunt , non traham funem organicè mouere videatur. Sic ergo ſubit , fic
contencioſum . Dico potius , veras reſurrectio mouer corpusaſſumptum , & fic firmamanerles
nes , ad rem de qua differitur, nihil pertinere: nos cunda noſtræ conclufionis probatio , conſenta
enim de mortuorum loquimur apparitione, illa neam effe philoſophiæ ill ; quam naturalem vo !
Molis tú nó magis futura morcui apparitio , quàm camus. idem de Morali probabit ſequens ratio ?
Eliæ .æquè enim tum viuens fuifletMofes, atque cinatio.
Elias. Quod verò quidam in vineto Parabata , vbi
Moſem inducit dæmoni quærenti HucvndeMoſe?
Sic reſpondentem SECTIO II I.
Nempe fummoab æthere
Vbi cum Enochoraptus e vate Elia
Felix , Dei nouiſſimum expeéto diem . Id cautè le Ertiò probatur concluſio , quia decer & vei
gendum . Nam fi vult Moſem raptum viuentein le eſt hoc DE V M aliquando permictere.
cum Enoch & Elia , quinondum mortui : certè Etenim fi quo ad multorum demanat vtilitateni,
hoc temerarium eft , & Sacræ fcripturæ contra- B liquod Dei honorem promouci , id fieri expedit,
rium . Sicum Elia & Enoch venturum tempore id decet Deum permittere: huiufinodi eſſe de quo
nouiſſimo, id æquè temerarium . Si in ſummum agitur,neceſſe eſt aduerfarij fáreantur. Nain non
nempe empyreum cælum tranflatos Enoch , & difficulter euincerem hæc vila , & commodimul
Elian ,hoc planè nouum & inauditum ,vtante - tum adferre nobis, & ad gloriæ dfuinæ exrratiam
bitum quis lit gloriæ illius particeps,hoc eſtbea magnitudinem aliquid adiungere acceſſionis , Ce
tus;idem comprehenſor,& viator.Šed longèperi dunt in animarum , quæ Deo gratæ decefferunt,
culofius adhuc quod in codem opere, Michael, & vtilitatem hæ apparitiones. quia ſi in corpore pro
Angeliboni,Luciferipænam deplorant, & Deum prio apparent ; dixiquid fentiam led fitamen in
eriam crudelitatis accufant . Tanti videlicet crat exuuiis apparent ſuis, gratiſſimum id illis iucin
Prometheum Æſchyli in Luciferum , & Nereides diſfimúmque fuerit : nam ineft animabus ad fua
in Angelos bonos transformare. Hoc etiam au . corpora , quaſi ad domicilium fuuin inſitus qui
dendiPoëtæ illi poteftas fuit.Sed ad rem quòd de dam ab incunabulis amor, à quibus vi abſtractæ
Mofe dixi;idem refpondendum de iis , quireſur fuerunt, ad quæ fponte redeunt; vắde & Philo
gentes cum Domino apparuerunt refurgente.viam c ftratus inuiçasfcribit ſeparari, & plato Qiaofwuátus
& ifti ad vitam reuerterant , & fortaffis fecutiaf vocat, & D.Paulus b dixit nos exspoliari nolle ſed bz.Cor.6.
v.s.
cendentem Dominum in cælum ampliùsmortem malle ſuperueftiri , vtmoleſtam cunctis animæ à
non experti, li tamen in proprio apparuerunt cor corporc ſeparationem oſtenderet , ficuti Thico .
pore illud informantes , vt eft verò fimillimum . philacus interpretatur : quem amorem ſeparatio
Negamus itaque fpiritus fuaaliumere corpora ,vt ne nonminui,ſed coniunčtionis priſtina , & redin
in iis appareant dumtaxat; non vtinforment & vi tegrandæ vnionis appetitionem Thcologivolunt
uificent :tum enim non redeunt, vtſint tales qua manere. Sin autem alieno in corpore conſpicuas
les cernuntur ; ſed vt hilce , velut notis , fe præ ſe præbeant,non exiguam percipiunt voluptatem
beant agnoſcendos , cui rei ſatis eſt idoncum cor ex negotiorum noftrorum vtili geſtione, & rerum
-

pus effictum . procuratione, quæ ad diuinum ſpectant honorem :

Elementaria hæc corpora non ipſæ animæ interira ſuam quoque cauſam agunt,non illæ mon
ſibi componunt, ſed angeli ipſis illa vel dæmones dò quæ ſubſidij & opis indigæ quod etiamnum
fabricantur. nec enim animæ ſeparatæ queunt in expientur, & à viuis eleemoſynas , fuffragia ; iciu
hæc agere ,vtneceffe . nam hoc moru locali facien- D nia,miffarum facrificia impetrant, quibus diuinie
a Sot. fu- dum foret , aniina verò ſeparata non poteſt vipro iuſtitix faciant ſatis , & pænaruin diminutionen
pra& Suar. pria alia à fe mouere , ex veriore ſententia a.caret obtineant ;fed & ipſi beati, cæleſtis Hieroſolyma
fupr.& Pel enim organis corporeis , quæ illi ad mouendum albo adſcripti ciues ; quos interdum Deus ſele iu
tanfupr.
corpus erantneceffaria , quaudo erat in corpore. bet oſtendere , vt corporibus eorum debitos bo
Hinc inſtare quis poterit interrogando. Siin ele nores exhibeamus , quæ Spiritus Sancti puriſſima
mentare corpusnequit agere;quo in illo pacto po fuere templa ; quod de SanctisGeruafio & Pro
terit apparere, aut illud ſubire? Respondeo animas thafio Diuus Ambroſius teftacur:hoc ergo ipſilu
corpora hæc non arbitratu ſuo , ſed Dei fubire cro apponunt, quia fic in fe Deum ſentiunt & læ
volantate atque imperio . quare quando hoc fit, tantur honorari.Nobis autem ,Deus optimè!quot
1
tunc Deus illis largitur qualitatem aliquam , quæ inde commoda , quot cumulantur emolumenta ?
defectum ſuppleat; quod quoad animas beatas a docentanimam noſtram corporimanere fuperfti
pertiùs puto , propter viſionem Deimulta illis lar tem : oftendunt non efle impoſſibilem corporuin
gientem dona , & eorum deſideriis abundè atque reſurrectionem cuius quædam ſuntadumbrario
per omnia fatisfacientem . aliter autem à ſpiritibus E nes: clamantDeum non viuismodò ,ſed & mor
etiam dæmonibus corpora mouentur , aliter ab tuis præeſſe , cuius imperio ifta paraguntur : cerra
anuma corpus informante ." Hominis motus eft eſſe locamanifeſtant , vbi & ſontes indefinenter
organicus,nam homines à naturali appetitu ſolli. excrucientur , & pij æuo immortali cum iucun
citati , per qualitatem quandam neruis infixam dicate iugi perfruantur : admonemur ſocietatis
membra mouent ( ad quorum motum etiam ner & communionis, quæ nobis cum defunctorum
u mouentur, non fimul omnia membra ,ſed aliud fratrum fpiritibus intercedit. perferunt ad nos
poft aliud. Sed animus corpore ſolutus appe
Sed aniinus Deimandata , & mutuæ caritatis aliarúmque vir
tentiam quidem retinet , ſed organis corporeis tutum fiuntauctores , nosdeluo ſtạcu , & qux 110
dedituitur : ideò corpus , cui ſe coniunxit , non bis vitæ ratio inſtituenda faciunt certiores : mo
membracim ,neque perpartes impellit,ſicutiſuum rientibus interdum fe viæ comites, & ad cæle
dam viuebat; ſed integram ſimul eius molem pro litem patriam duces exhibent: horum monitu di

uimam
)
 120 DISQVISITIONVM MAGICARVM

uinam declinamusiram ; ab his fæpè ſanitasacci- | A mon eſt, vtplurimum ,vix enim vnquã damnatoru
pitur , & imminentia ceruicibus noftris mala de animę ſınútur egredi.3.li prętexit apparitioni cau
pelluntur , & ad proborum exemplum ab impro Cam fàlfam ,velmalam ;v.g.dicit le apparere coactú
bis pænæ exiguntur : ipſis quoque damnatorum viconiurationis magicæ ,vel vtreuciec curioſa, pa
ſimulachris iuuamur , per quæ fides noftra fulci rùm neceſſaria, aut quæ nelciri expediret : dæmon
tur ; & fit , vt firmiùs multò , iis quæ de ſcelerum eſt.4.ſi alicer eius oratio fit falla, luperſtitiola,ma
ſuppliciis & de Dei iuſtitiâ & prouidentiâ creden leſuada; deſperati,ſuperbi, libidinoli, vindictæ ap
da luſcepimus, affentiamur. Hæc omnia & ani petentis , aut aliter perturbati præferens animio
maduertit , & in Thefes artificiosè ac breuiter di Itentationem :dæmon eſt.5.li appareat formâ non
geſlit , & ſcriptorum grauiffimorum exemplis at humanâ , formola & benè formarà ; ſed tetra, de
que hiſtoriis ſolidè probauit Societatis noftræ formi,aut vili;vel canis, lerpétis,luis ,draconis,ara
1. 1. de: Theologus Petrus Thyræusa , cuius fcripta ma nei,bufonis ,vel fimilium ; vel nigri Æthiopis :ma
pparit. nibus teruntur , pari voluptate & vtilitate : nolo lus eſt genius ; fiverò formahumana, bona ange
pirituum . eadem hic recenſendo actum agere. Tu ( bone li velbeaţi,vel Dei, tunc confideranda operatio :fi
Lector )confidera,an non iſti fructus egregij & B ex genere luo improba,ve blaſphemiæ , fuperiti
lauti, quos ab apparitionibus decerpimus ? an non tionis,mendacij,homicidij, luxuriæ , & c.vel dolo
hæ gemmæ quouis auro & margarito precioſio ſa,ex modo operationis; vtfi primocongreilu ix
res ? hæc nobis omnia , per nefas & inuidentiam , titiam adferat animo, & tranquillitatem , poftea
moliuntur cripere , fi intelligunt ; per ſtuporem horrorem , turbationem , vel defolationem , vel e
& temeritatem miſerandam , fi non intelligunt; tiam magno cum fætore, ſtrepitu , vel clade abeat:
qui viſorum fidem ex animis mortalium euelle dæmon eft. Diuus Antonius hanc ſuis cautionem
sic Calce. re allaborant. tradidit,his ferinè verbis ; Non eft difficilis bonorum
n Lit. La Merum nobis hic obtrudunt, ſed metuunt vbi malorumý ſpirituum dijcretio . fi enim poft timorem
lathe. de
pect.Cho nihil timendum . Ingens (inquiunt ) hac ratione fuccefferitgaudium , à Domino ſciamus veniſſe auxi
in.li.3.de fraudis ſeges (eritur,dolorum occantur ſulci, & la. lium : fi autem incuja formido perm.inſerit , hoftis eft
acra pol. ta ſuperſtitionis arantur noualia , tenduntur ſubti qui videtur.] Hanciuxta normam , quæ Diu . Tho
lia & rara retia , plagæ captendulæ inftruuntur; mä с , Beatæ Catharinæ Senenli , Gerſoni, & aliis 03.p.9.30.
quib.incauti capiantur , & impedicentur: Satan ſé in hac paleſtra probèexercitatis,nó immeritò pla- 2.3.ad z.
Coler in hominem , & adeò in lucisangelum trans- C cuirzluos armauit pater Ignatius d: expertusid ipfe d libello
figurare , quo illum pacto àveris ſpiritibus diſtin fuerat ,in ficticio illo & oculato monſtro ,quod prę- e Ribade
guemus ? Deidonum eſt diſcretio fpirituum , nec fenslætitiam adferebat, abfens contriftabate.con- neira eius
omnibus conceſſum , malè ergo conſultum ſit ge tra bonis fpiritibus peculiare,vel iucundum ,quem vitæ l.1.c.
neri humano ; ſi tales contingant apparitiones, qui attulerint animo,fenfum conferuare , vel initio al. 6.M..feius
0. 7.
bus diſcernendis non fatis idonea Deusremedia larum metum ,tranquillatione maxima compen- fludic. 7.
reliquerit .Respondeo difficilem verè elle ſpirituum ſare, vt Mambre, Gedeoni, B. V. & aliis nouimus v. 22. & c.
huiuſmodi diſcernendi rationem : neque id cuiuis accidiſſef. In eandem ſententiam D.Macar.g , Quę 13. V. 22.
Luc.I. v .
peruium aut perſpicuum . Non deeſſe cainen ho à Deo & bonis angelis ( id enim ibi eft ,u zra. )
minum eruditorum ſcripra in his tenebris prælu procedunt, lætitia perdita ſunt,caricate, pace, & 13.& 30.c.
centia,ne periculosè aberremus ,figna illi produnt veritate : quæ . a. ab iniquitate ( h . a diabolo ) turba- Mar.16.v.
ſingula veriſimilia per ſe,quædam minùs, quædam tione plena lunt,nec habent dilectionem ,aut gau- is,
ampliùs , fi tamen valdè multa vel potiùs cuncta dium erga Deum ,hoc eſt ſpirituale. plura dehoc di- g Hom . 7.
concurrerent,fatis certa & luculenta futura , Scri cenda iterum lib . ſeq. de reuelationibus. Hæc puto
pſit olim tractarum integrum circa annum Do- D figna non obſcura difcernendi viſiones malorum
mini.1387.BertramusEpiſcopus Thefelicenſis ad fpirituum à bonis : & tunc non debere nosdubi
Cunonem Archiepiſcopum Treuirenſem . de illu tare,quin fintauerlandę.Semper enim velſuntdç
fionibus damonum & loan .Hagen.aliàs de Indagine monum veldamnatoru :litamen vnquá damnato.
Cartuſian.lib.de apparitione cu uſdam defuncia huc rum animæ compareant.Nam etfi fatear Deum id
(pectancem ; & fufiùs egit integro opere lacob . de poſle permittere , cauſam tamen vix video , cur id
Chula Theologus de apparitionibus spirituum , @ permittar. fanè li permitteret , non video quo
Aliquádo
quo inquiri ( agnofci debeant modo , Vtrum verè an modo poſſint illorum viſa diſcerni à dæmonum compare
fictè appareani? conatur illum luggillare , vt omnia apparitionibus : nifi fortè li qua denunciarent, in- re volunt
quæ Catholica & pia ſunt, Vvierus, ſed nihilex co dicaréntve , quæ omnem hominum cognitionern Peltan &
protulit, quod non pium , prudens, & religiolum . luperarent. Item niſi occuparentcorpus hominis, Tyræus.
» Peltan. paucis iſte ſcriptor norus. Notiores ſunt Pelcani viuentis , nunquam enim animæ, vel angeliboni
1.c.5. & labores & Thyrai prædictæ țheles b, è quibus quę E hominum viuentium corpora fubintrant: fed hoc
Chyr.d.li. certiora primo loco leligantur. ' Si ſignum cru dæmonum proprium , vt Zoroaſtres in Magicis
1.C.16 . cis, nomen les V , MARIÆ , velaliorum lan obſeruauit , vide Petrum Leloyerium lib.4.de ſpectr.
ceream cffi.
&torum , eorúmvereliquias , agniDei cap.pen. Quid igitur (dicat aliquis) tu de illis;quo
giem , luftralem aquam , panem ,falemn , cereunive rum legimus animas iterum in corpus ingredi
benedictum aur alia huiufinodiSacramentalia, vel iullas , & quidem nonnullas inferni ſuppliciis
Catholicæ religionis fymbola fugiant aut dete addictas, inde liberatas? vt Andream illum Ro
itentur. Si poftquàm quod femel exegerunt præ manum anno 1070, cuius hiſtoriam habes le
ftituni , adhuc fruftrà rursùs appareant, & fint im etu digniſſimam in vita S. Annonis Colo
portuniores nam animæ ,cûm ſatisfeceris,velnon nienſis libro primo capite 33. apud Surium
redeunt,veliemel tantùm vtagant gratias; contra die quarto Decembris , tomo fexto .Equidem ar-,
dæmones cauſas ex caufis vt funiculum nectunt, bitror illos inferni pænis non niſi ad tempus
vt vel obſideant , vel faltem grauiter decipiant) addictos à Deo . Nam ex inferno nulla eft redem
his ergo concurrentibus, diabolus eſt. 2.li fe dicat ptio , quando quis ad eum abſolutè damnatus: fed
animam efle alicuius dair, nati ;mențitur ; & dæ fieri aliquando poteſt , vt quando paulo ante vili

expirare
1
 LIBRI II. l. XXVI. SECT. III. I 21

expicare , re verâ cunc animam non exhalarint, | A lufpicari fæmineo cum ichemâ Angelos fuifle.D .
ſed ran ùm fint extalim palli , in quâ per viſum Laurentius luſtinianus d affirmat , tibi virginem din Faſci
& repræſentationem , ob oculos mentis diuino quandam ſole candidiorem apparuifle , quæ le fa- culo Amo
miniſterio ob.ectam , viâ fibi lint & mori, & ve pientiam Dei eſſe dicerct, quæ propter hoininum ris .
rè in iudicium rapi, & cætera illa quæ narrant: icformationem humanam formam lulcepifler, &
Poft quorú narrationé, vel ftatim vel diu poſtca, ab eo in ſponíam recepia daro , pacis ofculo , re
verè animá exhalarint. Quæ fententia cú aliorum , ceſſerit: atque hunc fuifle D.N.TES V Mh.cilli
tum Baronij Cardinalis eſt tomo Annal.XI.dicto fornâ apparcotem ,volunt illius vitæ ſcriptores c. c Bernard .
anno.1070.Cùm tamen ibi dicat Andreas ſe verè
Arbitrarer potiùs Angelum fuiſſe , quod'li Chri Suftinia in
mortuú fuifle,non verò dicat lead ærerna ſuppli ftus iple famineâ in forn â apparuit, curnon An.
ca.l. apud
cia inferni damnatum , ſed tantùm ad loca æterna gelos eâdem in formâ fe confpicicndos praber Sur.com.i.
damnationis cractum , ( quod dici poteſt eriamn de nonnumquam credamus : Exftat D. Gommari,
damnato ad tempus ) probabiliusmulto dici pof quem Brabantini mei venerantur , vita , vel à
let hunc ex priori illo genere fuiſſe ; non ablolu Thcobaldo , vel alio quopiam antiquo & diferto
tè damnatum , ſed ad tempus puniendum ſecun criprore ,litteris tradit. : s bifreperias Angelum fc.8.apud
dum præſentem iniuftitiain , abſolutâ fententia B à Deo miſſum ,in columbæ fpec emirabili iplen- Sur.co.s.
ſuſpensâ : quæ eſt D.Thom.Durand,Richar.Abu dore rut lantis , ſuprà entorium le conſpicien
lenf.& aliorum Theologorum ſentéria , legeBel dum præbuiſſe , & peregrinationem quam animo
larminum noſtrum lib.z.dc purgato.cap.8.vbi de volucbat difuafiffe , fublimiorum ftudiorum ar
aniinâ Traiani, d ſpucat, & Valenciam in 3. part. que operum propofita commutatione , cui cùm
diſputa,11.quæſt.1.puncto.z.& Franc,Zoar.in 3. vir ſanctus paruerie , niliq.e inde fit ſublecu
parc.com.2.diſputat. 43.lect.3. tum ,vnde dæmonis fallacillimiqucat illufio de
Par difficultas eſt , Angelorum apparitionis à preh ndi, complura veò, vnde id diuino man
Beatorum hominum apparitione dignoſcendæ , dico factum appareat , neque damones colum
nam & eorum qui in purgatorio luniapparitio . bæ adhuc fpeciem Spiritui Sancto dicatam abu
nes, bonorum angelorum operâ vicariâ nobis, vt los miminerim , boni hanc Angeli apparitionem
plurimùm ,puco exhiberi. Scio viros eruditos, fi fuille,mibi perfuadco. Sed & alia vilio vigilanti
gna quædam commemoraſſe ; humanas animas V vamberto oblata , v detur docere in aquilæ : ni
quæ iam beatæ lætiore vulcu apparere , qu.e ad gentis formâ: ngelú apparuifle .( Apud Sur.in vita
hucexpianturnubilo ac triſtiore , hoc lanè admo S. Bertusphi cap.12 .Ianuar.de.s. ] quamvis fi quis
sic Trit- dùm probabile eſt. Addunt ſic angelicis ab hu С córendeiet , hanc veram auem fuiffe, vt & illa vi
tem.li.oct : manis diſcerni: humanas efle animas, li le barba detur , de qua in tranſlatione S.Laudoaldi fcribir,
quæſtionú
tos, lenes, vel pueros, vel fam nas exhibcant,aut libro.Nogerus Epiſcopus ( Sur.com .2.) non valdè.
quæft.s.
mæſto habicu , nihil enim horum angelos dicere: repugnarım , Hac ergo & fimilia, ne Noris ab illis
vt nec in vllâ quoque anima'is vilius fpecie le traditis indubitanter affentiar , memorantur : fcd
exhibere , nec columbæ quidem , item á huma imprimis , quia totam hanc ſpirituum diſcretio
nam cognitionem fuperantia prædicant aut do nem , quod illi non d ffisentui, ex diuina porilli
ceant , li preces vel quid aliud lublidij poſtulent. mum reuelatione , arbiiror dependere .Proprirea
Scd luber ab his quærere ; an nequeant angeli cu turiùs & præſtabiliùs iudico cum B.Auguſtino g , g libr. de
cura pro
Itodes ſuſcipere tormani eorum , quorum luntcu mcam hic ignorantiam fateri, & diſcipulum me mortuis ,
ſtodes, & qui in purgatorio expiantur ? certum præſtare , quàm præcipiti temeritate aliquid defi
cap . 16 .
cft pofle, & folere, neque id ipfi negant, cur non nire , vel agere præceptorem , res enim hæc alior
¡gitur rum , preces aut fimile ſubidium poſtu eſt , quàm vt à me poſfic attingi , & abſtruſior,
lent ? cur non tunc in eâdem , qua illi erant for quàm ve eruere , & profundior , quàin vi vadare
mâ , pueri, ſenis , barbati,mæſti,vel fæminæ ap queam . Hæc pro tertia probatione.
parcant , vt cognofcantur ? Deinde nonne beacib
multa nunc noront, quæ viacorum ſuperantco . SECTIO I111.
gnitionem , futura quoque , vt angeli, norunt, &
Deus illa reuelarit ? incertæ igitur lunt hæ notæ . Varta petica probatio eſt ab auctoritare di
Quibus & hiſtoriæ nonnullæ repugnant. Nam & Q uinâ & humanâ,humanam voco gua nó eſt
in Patrum vitis habetur fcriptum , angelum Ana petita ex facris Theologiæ ,ſed ex humanę (apien
choretæ iudiciorum Dei inſcrutabilem abyflum fixaditis,diuidamusbas probationes, & lit quara
intelligeredeſideranti , ſenili facie & vultu appa ta illa , quam ex Genulium opinione initiò quæ
a Albert. ruiſſea. Notiſſimum quoque quod de B. Augu ftionis fusè deduxi:quibusadde hoc célentes Pla
Pata.ferm . ftino commentarios de Trinitate cogitanti refer
r.in Dom . tonem ,in Pladose, Triſmegiſtum ,epift.ad Tarium ,
1.poft Përur, puerum illi viſum , qui callo & irrito conatu Apul.apol.,.Maximum Tyrium ,libr.de Dco Sacrat.
tecoſt. cú Amphitrise Nerea,quátus quantus eft,in exilé Plutarch.in Bruto,Plin.lun in epiſt. Lucian.in Phi
blacob.de (crobem cochleari infundere nitebarur b , quem lopfende , vt omittam Homerum , Æſchyl. Eurip .
foraging. angelum fuifle non eſt ambigendum , non magis Virgin.Senecam & cæteros poetas : immò & Hi
E
Trinit . & quàm alium illum , quem peruetus hiſtoria cer ſtoricos,Dionem , Paulan .Tacicum ,Sueton .
alij home camins D.Dorotheç narrat ", fimilem puero qua Quinta probatio peritur ex fcriptis quorum
liftæ .
drimo pulchellulo & tenellulo rolas luaueruben dim aſtrologorum , quicenſent animarum appa- h Picus li
c apudSur.
com . I. ces & mala recencia Theophilo , vt animoſa & riționcs , ab aftrorum ceriâ conjunctione, & in - is . contr
Deo fidens virgo promiferat, hyememediâ , at Auxu pendere , vt Prolomæus , lulius Firmicus, aftrolo. 8
Pet.le loy
culiffe , cùm illis in locis cuncta gela vi frigoris Albumazar , & alij Arabes, quos ſecutus Pom rius l. 3.0
conſtricta horrerent. Ruffinus ctiam & D.Bo poparius , quorum hærelim , etli verifſimis ar- tpect.ca ,
naucntura teſtantur , D.Gregorio Nazianzeno le gumeniis doctè alij confutarint h , tamen inde & vos ag
mus libr
videndam obrylıſe Sapientiam cum Caſt :tare & patet , etiam hos homines , fermè acheos , appari le .
pollet quis , nili per foporem hoc illi contigiſſer , tiones animarum admififfe , vt illis noftri late
L cici me
 122 DISQ VISITIONVM MAGICARVM
cicimeritò iudicentur dereriores . A Irunt 9. Nec ſuntmagnimomenti , quæ nobis op 9 . Tertuli.
Sexta probatio deſuni poteſt ex opinionibus ponit Leloyerius,libr.4.de {pe&tr.cap . 1.verboliùs adu. l'ia
Chaldæorum ,Mahumerinorú , Cabbaliſtarum , & quàm neruoſiùs. Imprimis no diftinguit inter has , scam .
Rabbinorum ; quorum omnium vnanimis ſen propofitiones ; Samuel vere apparuit in affumpio
tentia animarum apparitiones recipicndas decer corpore , vi carminis Magici ,feu virtute demonis : &
nit. Loquor de Synagoga , iam reprobatâ poſt hanc; Samuel verè apparuit in corpore aſſumpto iuffs
Chriftum crucifixum . lolephú hoc voluiffe con ac imperio DE 1 , deceptis Saule Phytoniſſa , qui
ſtat , tum quia cenſuit veram Samuelis animam puiabanımagica hoc confe & tum euocatione. Primam
1.6.anti- apparuiſſe ::cum quia narrat Catulum à ſpiriti . eniin propolitionem duntaxat Tertullian . Cyril .
ui.ca.1 : bus occiſorum dire vexatum fuiffe , hoc idem Anaftafius & alij, quos adducit ,Patres ncgarunt;
lud. cub. ceaſuere Sinicon Ben -loaz in libro,Mabhcar Ha idqucmeritiſſimè: Secundam nemo illorum dı.
ia . sudob , Rabbenus Haccados , multas memorans ſcuſſit,nequc negauit ; quain nos nuncaſſerimus ,
apparitiones, in libr. Galarazeyà , & alij citati à idcò corruuntomnes fermè Leloyerij contranos
= d.l.3.c.s. Leloyerio ; vbi criam ex Cabbaliftis idem pro machinæ.Deinde vetauii(air )Deusne quis rei ali
& cap.6. bat,qui non,Nesbama;nec,Ruah;ſed quod vocant, cuiuscognitionem à mortuis petat,eoſve per ma
Nephez ; illud nempe Gentilium fimulacrum ſeu B gos fimilesque ſeductores conſulat ; quod cùm
vmbram ,de qua Seruius(Virgilius,imaginem ,vo contra Dei præceptum conaretur Saul ;non eft
cauit ; )volút poſtmortem circa ſepulchrum con credendum Samuelem , ſummum divinæ legis ze
(pici . Idem credunt Muſſelmanni ex ſuo Pſeudo latorem ,voluifle quali cooperari,laltem fauere &
Azoar. prophetâ d,veAucnzoar, & Auicenna . Idem cen ſatisfacere impio regi. Respondeo, miffum à Deo
X.X.XVI fuĉce Zoroaſter , in Magic. & Zoar ; idem Indo Samuelem ,vt impium regem corriperet,eique in
< paffim .
vid.Paul. rum Bragmanes Calecurij, Coloimi,Malabaren ftantia ſupplicia denunciaret, ſicquc eum ad pe
enet. lib . ſes, & cæteri Orientales : idem Floridenſes, Pe nitentiá hortaretur.Sic legimus, vindi&tæ ſumen
.cap.28 . ruuij, & cæteri occidentales crcdune f. Hos vi. dæ à peccatoribus causâ ,limiles apparitiones non
Leuit A- ſum fuit adducere ; non quod iis quidquam tri rarò factas,ob fores coronaras, Chriſtianus,tem
oll.in hiſ.
crou . buam : ſed quod contra Epicureos, qui ſcriptu pore Tertullian ." diuinitus fuit Aagris celus: quod r 1.s.hiſto.
El.ofen- ram lacram reiiciunt ; & contra Hæreticos, qui factioni hçreticæ communicaffet.Netalius eodem cap. 28.
um . D.de Eccleſiæ perpetuam fententiam aſpernantur; vno modo ab angelis exceptus, auctore Euſebios, de sferm ..!?
inter edi.
er. oblig . dicam verbo , contra laruas & nugones , laruas ciue Hipponenſi , vt rem libi notam , ob delatum tos Lova
l.in'tan .
ú de rer . etiam & nugas in aciem producere cogamur, с peieraturo iufiurandunı, ſimilia narrat Auguſti . nij.
iuir, Septimam probationeni, legum , Tribunaliúm nus t:de Laurentio Cantuarienli Epiſcopo,fugam + Beda lib.
2.hiſt.c.6.
1. cx Se- que iudicialium ſuppeditant archiua.Nam & Vl à grege meditante,ci B.Petrum plagas inflixiſſe,
altos ad pianus agnoſcit, ostenrum , quoddain ,cãoua tepa teftis eft Beda u :Hospiti,Mauritio Imperante , B .' v 1.18.cap.
Cornel.de Todosig & Manes agnoſcitMarcian.h & magica la Virgo in fomnis apparens,eò quòd blaſphemátes 33.
car. Le crificia, quibus fpiritus euocari purxoantur, dam hofpitio non eieciſſet , vimine genua circum
yer ,libr. nat Modeftinus ' ; quod Mines accire, vocat , & à arauit, & manè tibiæ à cruribus inuentæ abſciſſä ,
.cap.3. vt habetur in Nicephori b ſtoria .z.obiicir,hunc
l.multi, multis fieri queritur , & pænam mortis fancit
C. de mal. Imper. Conſtantin.k quo loco in idem recidit alia fuiſſe dæmonem , quia nihil boni confilij dedit
2 mathé. lecto,quæ pro Manibus acciiis, h.ber, Damonibus Sauli,neque cum ad pænitentiam hortatus eſt,ſed
fic legit. accuis. i Manes enim vt plurimum erant ipfi de coniecit in deſperationé.Respond.concionatorum
2.Aug & mones,quianimas incotiebantur, Et hanc de ani & cófeffariorum officium effe hominibus breui
Compéd .
ασιλικ. marum apparirione fententiam tenuere. I. C.non tatem vitæ proponere , & dicere illud prophetæ ;
L infimæ notæ , Budatus of Alciar, ad. d . 1. osteniam . Dispone domui ine,quia morieris & non viues.item ,
1. Reg . Christoph. Purcem. S.fin.instır.delo:a.Arnold.Ferron . D fulie hac noéte rollent à le animam tuam . & alia
8.
in conſuetud.Burdegal. Alex.a's Alex.in Genial.dier. huiuſmodi, quibus fan &tum inducant timorem :
1.6.am - lb.2.cap.9.0 lib.4.ca.19.6 lib.s.ca.23.0 lib.6 6.21. quod li peccatores inde anſam arripiantdeſperan
iquis.
Dd.ac.Cowari ww.lib.4.04. 2
-refai.cap.6. Petr. Leloyer. di, culpâ vocare concionatorem , libireum id de
- Cupra a
.vbi vi libr.3.de ſpectr.1010 ,qui cap.4 docer hoc etiam tenuiſſe bere imputare,quòd bono pharmaco fit abufus fi
e. B.49. Briffonium Curia Parifienf. Præfidem quibus milia eſt cernere in hoc facto Samuelis ; qui, quæ
Bellarm .
cùm & lacræ fcripturæ , & corciliorum , & lacro ad pænitentiam apta proponebat, Saul in malum
de Purg
2.6.& 1.4 rum Patrum , & Theologorum communis fenten fuccum conuertit. Deinde nemo neſcit ,non mi
¿ Chrit. cia ſuffragetur ; cæteris luriſconſultis contrarium nùs aliquando juttare conſilia & adhortationes;
2.11.Bel ſentientibus,illos non dubito præponendos. quæ non expreſlis verbis, ſed indirectâ quaſi ora
olan . de
O &tauò probatur conclufio , quoniam perpe tione, proponuntur , virtutem enim hac habent
urg.l.n.c.
1. Pereri. ruus his Ecclefiæ ſenſus fuit. Veteris quidem ie conſolandi , & à malo reuocandi. Quæ oportuit
e Magia. Itainenti tempore, probatur, quia anima Samue aduerfarium confiderare , & tali argumento non
-9. Vale lisapp :ruit Saulim , non carminismagici vi exci vii.4.reſpondet ad Eccleſiaſtici locum ,cap. 46.V.
3. diſpē.
tata,led à Deo inilla;hæc enim verior videtur leo 23.dumtaxat voluiffe lcriptorem præcipuas Sa
1.9.q.1.
und.1.9. tentia ;quæ non vcteribus tantùm Rabbinis Ahiæ , e muelis laudes ibi commemorare,parúmque lolli
Peltá.de Saadix , Eleazaro ;ſed & lofephon ( qui ceriè vni citum fuiflc , an vifio illa ficta , an vera fucrit.Sed
urgator. Nouatori Dauidi Kimchi ſunt præferendi:) ſed contra hoc ,verba non patiuntur,noſtra verſio ha
-5. & qui limis quoque Patribus placuit ,luſtino,con
Gillime grau bet; Et poi hoc dormiusi,o nosū fecut regi, & ostendit
ſcurit tra Triphin . & Augutino , de cura pro mori. quo ille finem vitæ fua,& exaltanir vocem eius deterra in
zac con- rum ſententiam probaui luperius , vrconſenta propheria , delere impietalē gentis,] Notum focii regi,
oucilia neam ſacræ lacripturæ ; & cui, fi Ecclefiaftici li poſtmortem ſuam ,iple Samuel,ſiue poftquá dor
is no ci- brum pro Canonico recipimus ve Catholici oin miuit.Sic Grace,και μετά το υπνώσαι αυτόν προεφή
nl.Men nes recipiunt,( de quo mirorp D.Thomam addu Teuot :1ple igitur met prophetauit , quimortuus:
oza (cho bitaſſe 1.part.9.89 ar.8.ad 2.)refragari non poſſu & iple você ſuam dcterrâ exiens cdidit,ex q ñS TXX
eruu PWING OUToũ prophe ans Saulé,populi, vopíav,mo
17.
9.5. 9.8 . mis , vemagni noftræ gratis Theologosf
quod
riturum .
 LIBRI II .
I I. Q. XXVI. SECT. I 23

rituruin.s.patres obiicit, Auctore,libriGrecique- 1A cabantChriſtummec iptis cum nó apparere. Ean

ftionum ad Orthodox.quem fanè parùm peritè di dem aliorum tum fententiam fuiflc conuincitur
cic eiuſdé auctoritatis elle cum ipſo luſtino Mar cx B.Lucai, nam vniuerfa quæ Herololymis erat i A & .12 ,
tyre contrarium tenente, temerè verò , Iuriſion Eccleſia, dicenté Rhodem , quòd Petrus k ex car-11: 25.
k Ga'ar.s .
ſultus homo pronúciat, quæcumque in illo libro cere liberatus aute fores adftaret,dixit inlanire.co
V.16 . & 17 .
tradita funt, per omnia & in omnibus facræ ſcri quòd certò fibi perſuaderer, Perrum viuere & in
plura conſentire ; ſi locushic foret,aut tépusper carcere,deciner:: animámque viuentis hominis ex
mitteret ,non deforent quæ obiicerentur . D.verò cra corpus fuum apparere non poffe iciret; ideò de
Auguſtinum etiam objicit, non fatis intellectum ; viuihominis animâ puellæ errorem reprehende
Pam in lib.decura promortuis,apertiſſimè ( quod bat, & angelum in (pecie Petri credebat; pucila
bonâ cum veniâ aduerfarij di&tú )cap.is.nobiſcum aflenſura & Petrum mortuum credidiflent. Quo
lentit Auguft.vt alibidixi, & clarè iam Theologi loco Græcès áz yeaG ,eft; vnde probar locus ' ali- 11.Pet.3.
noſtri a oſtenderunt. Alij patres nihil nobiſcum quando petAngelos,ếtspot poratws,animas repræ- v.19.& c.
4. 7.6 .
pugnant,quia dumtaxat negare voluerunt,vicar (entari: præcedentia verò loca in Euangeliis apud
ininismagici Samuelem excitari potuiſſe, & quia Luc.non habent , ayyeaG , ſed exprefsè habent,
ipfi hanc apparitionem tribuebantmagiæ Phyto- B Togratūra:apud Matth.verò,partaqua .Ex quibus
nilfæ ( quod nec neceſſarium erat ,neque verum ) fic ratiocinamur ;apud Marib ,nomen genericum
ideò ex tali ſuppoſitione neceſſariò cò delapli fue fuiſſe poſitum ; ve intelligamus tam de angelis,
re , vt negarent aliud quàm dæmonem apparuiſſe . quàm animabus hanc opinionem vigu.lle :apud
Nos quia ſuppoſitioné illa falſam putamus,ideò Luc.verò in Euágelio vocem , Toavtiud ,policam ,
bac in re à patrıb ? illis,ad alios patres recedimus. vt reſtringamusad animas,vel faltem ad lolas an
Denique obiicit,poftmulta impertinenter & Jo gelos non reſtringamus:apud Luc.in Actis ,angeli

.
pégyws,fuſa; illud ,cras mecum eris,quod pucatmen nomen polirum ,vtde Angelis idem cenſuille Ec
daciter dictum ,fi à prophetâ dictú ;ego veritatem clefiam ſciamus . Sanè hæc adeò ferè funt inlepa
huius dicti clarè,lib.boc eod.q.6 .iá propoſui.Certa rabilia , vt & olim Sadducæi, & hodie bæretici,
latis ergo hæc SS auctoritas de animâ Samuelis. vtrumque æque impugnent. Quis verò nó rideat
s. 2.Adhuc certiùs(veaitD.Auguſtin.b Jeſtexem Lauatheri telponlionem avtūreck, pro Angelo can
14. pluin Molis , qui cùm fuerit verè mortuus ,cum tùm accipi: ergo fpirituireliltés caro in membris
: in
1. & Chrilto Domino in monte Thabor apparuit d , vt noftris, illa non animæ led angelo repugnat, vtitur
. & veriſimiliùs arbitratur D.Auguſtin.in corpore al с enim Paulus voce, avtbarG : ergo apud Petrum
m . ſumpro, & ex aëre fornato.z.exemplum eſt lere Chriſti animaconcionata fuit angelis,& non ho
ne miæ & Oniæ , quiludæ Machabæo apparuerunc minibus in inferno degentibus ( iv qidaxí nyeupa
.
en mn Clemēs
Sed veni ainu s ad temp ora Chri ltianorum ( ve 01.g )contra communem Antiquitatis cölenlum " . Alex.lib
fmc .2 .
95. ladæos om tram , quibus hæc ſententia conſtans Ergo falsò Athanal. n tradidit , in Hymno trium & 6.Stro
17. fuit ,exceptis Sadducæis ) & quia promiſcuè hære puerorum , avdúvara , ſignificare hominum ani- : ma. Atha.
rici negant apparitiones mortuorum , Gue beati mas: led nugor,cùm talia feriò refello. epiſtol. ad
ach . Epift . Hic
Gnt, fiue non line, in vniuerfum : ideò nos in vni lar in pſal.
uerlum dehis,que iam cælires , fiue nondum ,age SECTIO V. 118. Epif.
mus, & per ærates omnes Ecclefiæ delcendemus, hxres. 77 .
vt clariſſimè appareat verè Catholicorum hunc Vnc ad dicta Cóciliorum & Patrú & hiſto- Cyril.Ale.
libr.de re
ſemper ſenſum fuifle ; alorum quidem hoc affir Nvic e veniamus: quæ non obſcurè id docent
ricorú
eta fid . ad
mantium diſpucando ,aliorum verò id ſatis aperiè & perſuadér,nifi proterui & pertinaces,quod hæ- Theodoſ.
probantium excmplis apparitionum ;quas pro ve reticorum eſt proprium , effe velimus , vnum illis & libr.12,
riflimis habebant & narrabant. in loann .
D effugij diuortium præcludamus , quidam omnes Ambro , in
loitio ipfo hæc fuit fententia primitiuæ Eccle viſiones negant:qui funtindigni quibuſcum fcri- cad. 10 ad
Gæ & Apoftolorum & iplius Christi Domi pris contendamus:eodem enim iure omnium Hi- Rom Ruf.
ni;quicùın (ciret Apoſtolos id credere,non modò ſtoriarum ,omnium librorum , qui in facro Cano- in Symbo.
illosnon reprehendit & córrarium docuit ;( quod ne ( quem fibi quisque illorum , quem vult ,hodie & alij.
n Athaval,
non erat optimusmagiſter, lux mundi vera, præ fingit,cras refingit non continentur,fidem & au- lib. de ſpi
termiſſurus )fed potiùshanc ſententiam vteorunn étoritatem repudiare pollunt, quo quid inlaniùs, rita săcto.
aninis firmiùs infigeretur Gilentio luo, & indire quid cunctis reipubl. partibus eſt perniciofius, &
& â refponfione comprobauit:vtmox videbimus. grauivindictâ dignius ?Modeltiores alij;Angelo
Nam cùm poft reſurrectione Chriſtus Dominus rum permittunt viſiones, & recipiunt, pro lubito
ianuis claulis ad Apoſtolos fuiffet ingreflus,quod tamen luo ; quando illis in diſputando negotium
nó putabant niſi à Ipiritu fieri poffe,exiſtimarunt non exhibent:ſed iidem iſti,veterem omnem me.
ſe'(piritum videre, & idcò veheméter conturbati moriam fic interpretantur , vt contendunt ,auto
ac. 24. & con :erriti fuerunt * ; & quidem Theophil. ex aporámas,numquam animas ne Bcatorum quidem
?.loan. preſsè aſſerit putaſſe cos eſſe animam aliquam , vel apparuiſſe, vel apparere :fed quandocumque
V.19.
Serm.8 . quæ ex alterâ vitâ rediiffet : quod idem D.Aug.g e talia leguntur, de érépon corestas,factâ, per bonos
Eucherius, Beda, & Hugo Card . & multi alij cen vel malos ſpiritus, apparitione id accipiendum .
ſucrunt,purabant auté animá elle Chriſti, in cor His regula illa Auguſtini & aliorum validè ob
pore aëreo aſſumpto , non in corpore proprio ; de ftat;quando verba lcripturæ propriè poflunt acci
cuius relurrectione nondum erant planè certi. pi,acMetaphoricos vel tropicos alios-lenlus non
Sciebat Chriſtuscogitationes eorum , & reſpon effe confugiendum : (unt autem fcriptorum de
der, palpatione veri corporis cognoſcant le lpiri bis rcbus verba pleraque adeò lara, ve qui illa ad
cum non eſſe.Eadem fuerat ante paflionem fufpi tropos reuocet , is nihil non eodcm iure fic queat
cio ac metus Apoſtolorum ,cùm viderér eum am detorquere. Deinde nihil nos cogir ablusdi,nihil
Nach bulantem ſuper aqilas h , neque cum reprehenti, rationiconſentiens parùm fieri poflc, fieri decere
4.V,16. quòd purarent effe aliquando ipectra,ſed quia pu & expedire iam docuim ',cur igirur sáctiſtimis &
L 2 giauit
 124 DISQ VISITIO MAGICA VÁ
NVM R

grauiflimis hominibus ,ea fimpliciter & line fu- A miraculosú pollunt referri.Origenes rectè,quòd
co narrantibus,veSTOMPOoWaws geſta ,non creda quafdam redire poffe cenfuir idque nobis nunc
mus ; fed vel inuitis , étepenporwriav ,obtrudamus? fufficit , perperàm , quod ad improborum animas
Quaſi verò non ipfo loquendi modo vtrumque rettrinxit , libr. 7. Celfim impugnáns , improbu verò
genus apparitionem diſtinxerint:Nónne ( vialios animate pranis facinoribusen corram retracta ,1ta 'or
mirca ) D.Cyprian.cùm de imaginar:â ;vel per an . adspırare ad fuperiora nequeat , vagabunda in terra
gelos factâ loquitur , fimpliciter vocat vifiones; volutatur nunc circa ſepulchra oberrando : vbi etiam
cùm verò de apparitione Beati alicuius , autongo umbratilium animarum phantafmata funı ſepiat's vi
06765, facta:rúc addit apparuiſſe talem vel talem fa ,nancuernas bas obeando,cuiufmodi hos spirous offe
idem diſcrimen obſeruár actamartyrú : idem ,vira credendum eſt , qui omnibus feculis & coërcili fune com
& Dialogus D. Greg.vide Cyprian.epift.10.11.12.69. prapedils veneficiis, & c.] Er fanè Origenis tempore
Aita Mart. apud Sur . 24. Febr. 1.Mal.Gregor. D.Potamienâ Balilidicarnifici apparens, eum ad
paſſim in Dialog . Quinctia ſoliti ipſi Angeli idip fidem conuerrit,nec hunc tantùm ;led & com plan
Tum declarare, quando apparent, vt fecit Gabriel ſes, alios;vt docecEuſeb "libr.5.0mp. 4. & iplemer
Archaig.cùm in formâ S.Marcellini ſe viſendam B Orig.contra eundem Celf.libr. 1. teftatur,multos pene
præbuit , apud Eghinartum , libr.3.de tranſlat.SS. inuitos atractos eſſe ad Chriftianam religionem fpiritus
Mariyr. Marcellini & Petr.cap.12. ] quodam repente mutante intellectú corum :oi pro verbo
Primo Saculo,nobis occurrit, prima Hiſpania , ixofo adıd temporis non cunctarentur mortem oppete
& fortaſſisEuropæ totius, Ecclelia B.Mariæ Dei re poft vifionesoblatas ipſisvel dormientibusvel vigi
paræ de Columna , à B.Iacobo Sebedæo,cum ad latibus.Mulia enim talia vidimus, qua fi memoraren
huc in viuis viérque degeret,dedicata ad Hebrum tur dīvaxat geſta in noftra præfentia ,cachinū tollerent
a Ant.Beu . Cizſarauguſtæ : quod & AnnalibusCeltibericis a infideles, ali,nos quoque, ficut illos dequibusmalè fus
rer, Chrõ. proditum ,& adeò conſtanti Ecclefiæ illius tradi fpicantur, fingere.Testisantē eft Deusnoftræ confcien
ca.23 . Va tione receptum , vt Catholicus ibi non habeatur,
Lius ,Ga- sia,conartmenon faljinarrærunculis, fed veris exem
ribay , & qui dubitet : traditur B. Virgo columnæ inliſtens plis commădare les v doctrinam .]hæc ille ,quæ ſanè
alij. Apoftolo Hiſpaniarum apparuiffe , & iulfille co poſlemus & nos fingulis ferè pag nis Lauathero ,
abi loco facellulum dedicari , quod nunc diucs & Rivio & fimilıbºjncredulisobucere , & in ulcare.
nobilis Ecclefia eft . Si viuens adhucalio in loco , Sæculo tertio, D.Gregorio Thaumaturgo, cùm 111.

quàin vbi degebat , B. lacobo ſe videndum exhi. Deiparâ, B.Ioannes Euangelifta apparuit : vtnar
buit :cu : nequeat nunc cæliterræqueRegina cùm Crar quàm prolixo,tam verò fermone,ſcripror cius
lubet? & læpè illi lubuiſſe,mox docebo, pparuit vitæ grauiffimus , D. Gregorius Nilleous. Qui
non ſemel filius,cur non & mater? B. Petro perſe quando angelica eſt vifio, id folet addere , vt facit
cutionem viranti Chriftus confpicuum fe præ in vilionibus oblatis B.Ephrem . in eius vita . No
buit, & dixitRomam ſe cótendere, vt iterùm cru cturnarum quoque viſionum ,epift.13.meminit D.
ur
cifigat , intelle xitDominimentem Petrus & re Cypria n . & idein ,epiftol.69.eos grauiter reprehen
r
uerſus agitur in crucem ,ſicque in Perro Chrift us dit,qui vifiones huiuſmodicontemnunt.B.Qua
iterum crucifigitur. [ testuntur D. Ambrof.conira villolæ filiº ciusMartyr apparuit , & ad martyrium
Auxeni.deBafil.noua tradenda.D.Grego.in 4. Pfal. marrem confirmauit,vtnarratur in epiſtol.Africa
Pænu .Hegeſip.l.3.de excid.'eroſ.ca.2.]Carpo Cre norum Confeſſorum , ( quum nobis exhibur Laur.
cenfi,auctoreſt D.Dionyſ.Areopagira , epiſtol.8.ad Sur.die 24.Feb.com.1.)in cuius additione,etiam D.
Demoph.les v m multis Angelis comitatum appa Cyprian .Montano, & Flauiano confefforib ° tra
ruifle, & inclementięnomine reprehendiſſe, quod dicuradhortator apparuiſſe. Sic & alia nos authé
lapli fratris, & feductoris pænam expeteret . Ve cica Martyrum Cirthcnſiom acta,referére eodem
(paliano Imper. S.Marrialis Lemouicum Epiſco Sur.( die 1.Mal tom.3. )docent,D.Cypr.Mariano ,
pus vixir , diſcipulus Chriſti ,is vidit S. Valeria D & apparuifle ,& manum porrexiſſe , & ab Agapio
Martyris animam ,inſtar lucidæ flammęcelum pe pueruluin martyrem paulò antè coronatú vilum
tenté.(narratur in fétis S.Martialis apud Surium . ] fuiſſe.D.Ambr.Serm.go.B.Agnes(ait)parentibusad
O
Seculo fecundo,luſtinusMar.Apolog.II ad Impp. cius ſepulchrum affiduè vigilantıbus, quadam nocte
red re animasmortuorum , & apparere nonnum choro virginã comitata cum apparuiſſet , fic ad eos lo
quam , & proinde immortales elle, vt gentilibus cuta diciturineme parèresmortuam lugearis,nam una
perſuadeat, iptis Gentilium per Magos cuocario cum bis virginib.viuo apud illum in calis,quē in terris
nibus vtitur , & contra Triphonen difpurans,af 101a mente dilexi.Jaddit & eandem Cóltantiæ poſt
ferit Samuëlis animam verè fuille euocatam.Ter annos aliquot fanitatem in ſomnis fpopondilie &
tullianusnon modò nilul nobiſcum , ſed tantùm prębuiſſe,Priùs eriam ,lub Decio,B.Agathæ S.Pe.
cum magicis näniis pugnat,inquiens:( Sed fiquaf trus apparens in carcere mammillain eius pectori
dam reuocauit animas in corpora Dei virius in decu . reſtituit.( A &ta S. Agatha s.Febr.apud Sur.] Eadem
menta iuris ſui, non idcirco communicabitur fidet er poftea S.Lucięapparés,matré ei'Euticiá ságuinis
audicia Magorum ,& fallacia fomniorum , licent a Auxu liberauit ( A &ta S.Lucie 13. Decēb.apud Sur.]
poëtarum . ) verum etiam apertè facit pro nobis, E Poft annum Christi CCC.feu fæculo IV.Chriſtus illl.
nam & ſubindicar aliquando factum , & caulam Dominus dignatus apparere, D.Petro Alex.in for
facti addit, Erluculentiùs idemn , Aiqui hoc quoque ma pueri,querentis vefté ſuam ab Ario diſciſlam
deanima prædicatur. Nam ,fi dealiquo iampridem ( Sur.com.6.dieis. Nouembr.) In ipfis exordiis ( ait
defunéto ,tamquam vilo quis requirat : pra manu oc Hadrian.com.2.epiſtol. Decretal. Synod . V 11.ſiue
curred cere, Haber iam & reuerti deber. hacresti Concil. Nican . 2. A &t.2.)Christianorum ,cùm ad fi
monia animequanio vera,lãiò ſimplicia,quäto ſimpli dem conuertereturpius Imper.Costantinus,fic legitur:
cia ,tanıò vulgaria, quanio vulgaria ,tanto communia , Tranſacta die nocturno regi facto ſilentio,fomni tempus
quanio communia,tanto naturalia , quanto naturalia, adueni , & ecce adfunı ſancti Apostoli Perrus Pau
ianiò dinina . ] quæ non tantùm ad corporum re lus,dicentes:Quoniã flazuiis tuis pofuifti terminum ,&
lurrectionem , fed & ad hunc animarum reditum effufiore in nosenium ſanguinis horruisti:miffi fumus ä

Chriſto

I
 LIBRI 11. X X VI
Q. XXV I.. SECT. V. 125

CHRISTO Iesv Domino,dare ribi ſanitaris recu- | Ayagere: & à quâ lenientià nó viderur omnino alie
perande conſilium . Audisti ergo nostra monita , & c.] nus Nemclius, Depi alugñs,qui liber perperam tri
Ecce dicunt fe miflos à CHRISTO , dicuntur ad buitur Niceno.Anno 366. Iuliaous Imp.occifus
fuille Regi, vtique avroagoorus apparentes ; & fuit incerti ſpiculo : & diuina vifo prius oſtenta
nominantur Apoſtoli; cùm in aliis Contantini ſancto Balilio,cui cum B.Virgine S.Mercuri' ap
viſionibus prælianti oltenfis ,à Zonarâ tom . 3.non paruit ,& diſcedens, & crucrcain haftam refer: ns;
noininentur , qui apparebant; eò quod angelici vt ex Helladio D.Bafilij diſcipulo docuitD.Da.
fpiritus eflent. Sic etiam cùm Conſtantinustem mafcenus,Orat.i.de Imagin. codem quoque tépo
plum Deiparæ conſtrui iußiffet ; architecto appa re & alius,ad caltra prociſcés, vidit vel vigilans,
rens ipſa ,rationem docuit, qua columnæ pollent vel ſomnians,cóplures ex Apostolis & Prophetis
erigi.Gregor.Turonen.de gloriâ Martyr.cap.8.)Con .. in vnú coactos, & de iniuriis luliani in Ecclefiam
ftantio ,Spiridion & Triphillius priùs in ſomnis querentes, & in commune conſulentcs; & duos ex
apparuêre, quàm eum lanarent,& tamen hi adhuc corum numero , cæterisbono animo cfle iufſis,di
erant in viuis. ( ex Metaphras. Surius tom.6.die 12. ſcellille , paulóque poft rediifle ad conuentum , &
Decembr.)Par poteſtas àmortuo loquelam obti nunciafletyránum occifum . Sotomenushæcnar
nere,& cófequi vt apparcar.De codem i'lo SpiriB rans,lib.6.c.2.duorum nom na prçtermiſit; fed Ni
dione,referunt Socraies,lib.r.cap.8. & Rufin.dsb.1. cephorusaddidit,duos olim egregios fuiffe mili
cap.s.quod Ruffiniverbis referam ; Filiam habuit, tes ac Martyres,Mercurium & Artem um . Sic ille
Irenem nomine:quæ cùm ei benèministraſſer,virgo de lib.10.ca.35.B.FebroniaMartyr & virgo natalis fuu
funéta eft . Poft cius obitum venit quidam dicens, ſe ei dic quotannismediæ noctis tempore in No & ur
quoddam depofitum cõmendaſſe:rem geſtam ignoraue nis precibus,apparebat cunctis in choro verlänti
rat parer.perquifitum intola domo:nuſquam ,quod po bus,co ipfo in loco procumbens, vbipſallere fo
ſcebatur,inuenium eft . Perfiftebattamen ille,qui com lita. [ Metaphraft.apud Sur.tom . 3.luny is.]D.Am
mendarierat,á flein aclacrymis perurgebar:vita quó monis aniiná vidio B. Antonius comitantibusan
que fue ſe illaturü exilium ,nifs commendata reciperet, gelis in cælum pergere. [ Arhanaf.in vita D. An
teftabatur. Permoinslacrymis cius fenex ,ad fepulchrū coni ,idem refert Palladius in vita Ammonis. ] D.
filia properat, arg ,eam ex nomine clamitat.Tumilla,de Martino Turonenſiuni Epiſcopo apparuit è cælo
ſepulchro, Quid vis,ait palet ? Commendarum ,inquit , deſcendens B.Virgo ; & ex inferis adſcendens:ni
illius,vbi pofuifti: Atilla locum defignans,illic,ait,de malationis,qui pro Mariyre coleba ur. (Sulpicius
fjum inuenies.Regreſſusdomum.rema ſicur filia de fe- C Seuerus in via D.Martini.] D.Paulli primi Ere
pulcroresponderat,reperlamıradidit repofcenti.] Quæ mita animam viſam B. Antonio in cælum aban
potuit reſpondere,non potuit apparere;fanè, vt & gelis deferre, auctoreft D.Athana.in vita Antonij .
illi quimortuiiam Nicenæ Synodo ſubſcripsere. & D.Hieronym.in dila Paulli.fuit in hac fententia
Hiſtoriain adinirandam prodidit Greg.Ceſarient, Nemelius, paulò ante citatus : fuit & D.Ballius,
presbyter,apud Lipoman.com.6.in orar,de Nicene lıb.de vera virgin.pauloante mediam ;vbi poſtquam
Syn.Duo(ait) Sancti Epiſcopi Chryſanthus Muſo dix ſet virgineni,etianıcùm ſola cſt,lemper reue
nsus,cum nondum decifioni fuas adieciſſenı ſubſcriptio reri debere & Dei, & angeli cuſtodis præſentiam ;
nes,accidui vit devina prosidentia ab humanis excede Quidé ſubdit )per ſingula pergam ?Ipfas Angelorum
rent. Diuini ergopatres ,cim veniffent ad communem infinitasmultitudines, unaSalterü pairū beariſſimos
locum , in quo dormiebant ,cumga ſimulcum eis eſſent , pirirus.Nullusenim ex his eft,quinon ſingula vbique
aigua dicebantur,audirent :ô fratres,dixeruni,a pa conſideret. Eiſienim oculis carneis minimè conspicui
tres,præclarum nobifcum cerlamen decertastis,curſum ſunt: incorporcistamen obiuribus ad agnitionem com
perfeciftis,fidem ſeruaftis.Siergoquod factum eſt, Deo plectuntur,& comprehendunt omnia.jvult ergo San
grară iudicaris(nuncenim purius cernitis )ne quid fit Ctorum animasnobis cùm voluntadefle ,Deiper
impedimento, quominus vos quoque decifionem (uble- D miſione, & nullum efle locum quo le luccelliuè
gneris.Hac fimul & dixerunt,et ſignata deciſione fan penetrarenon poflint; nihil in rebus elle actioni
Etorū Patrum loculo impofita, totam illam noctem in búſque humanis ,quod aliquando nequeant intel
ſomnem peragunt in oratione.Dic autem ſequenti,cùm ligere ,ne quid hîc vbiquitatis ſomnies. Idem in
veniſſent ad loculum ,ſolutis qua erant impofita figna Panegyr. B.MamantisMart, fignificat multis D.
culis,cum fanétam reuoluiffentdecifionem ,inuenerunt Mamantem apparuiſſe . Memores eftete Martyris,
fanctorum patrum ad cos adiectas ſubſcriptiones.] ad quot quos illo per fomnia porni eftis. ] D.Gregorius
dit Nicephorus,libr.8.cap.zz.iplius fubſcriptionis Nazianzenus, Orat.in laudem Cæfary ,dicie, libi læ .
verba; Chryſanıhus & Mufonius:qui cū patribus om pè in ſomnis viſum fratrem , & licet addat, ſinecu
nibus,in Sancta prima Oecumenica Synodo conſenſ piditate (qua ſcilicet amantes Gibiſomnia fingunt )
mus:quäuis corpore tranſiau ,manu tamen propria nos fiue ipſa veritate:manifeſtum taméteftimoniú dat
quaque libello fubfcripfimus. ]Vnde patet & Spiri- E ſententiæ ſuæ,de poſſibili animarum apparitione.
dionis, & omnium Primæ Synodi patrum fenten Vixere codem fæculo nonnulli Patresmox ci
viam fuiffe ;animas,diuinâ permiſſione; ad nosre tandi:fed , quia mors eorum , & vitæ pars potior,
dire pofle ,nam alioquin,nec ille fil:á vocaffet,nec incidit in fæculum ſequens,in illud diſtuli.
ifti ſubſcriptionem poftulaſſent. Nicæno concilio Í Quod tempus intercedit,inter annumn CCCC . & v
veruſtius,vipote doráce adhuc ancè Cóftantinum D.ſæculo quinto adſcribendum ,viros habuit quà
perſecu :ione,celebratú fuit in Hiſpan â concilium fanaticare,quàdoctrina valdè illuftres.D.Martini
provinciale Eliberitanú , in cuius,can.34.legimus; cranlicus D. Seuerino. & D.Ambrof. abfentibus
Spiritus defunctorum non effe inquierandos;quo ſigni oſtenlus : apparuit etiam , vtauxilium laturus iis
ficaqur ſpiritus defunctorum lupereſſe, & cernere qui corporis cius tranſlationem parabant : appa
quæ circa ſepulcra corum fiant : vnde & fequitur; ruit & aliàs non ſemel vt narrat Gregorius Tu
noneúquá adeſſe his locis; & dereltari ritus gen ron.lib.de mirac.D.Martini, & lib.de gloria Confeff.
ulkios,ex errore natos, de aniinarú circa ſepulcra D.Ioannis præcurforis capuc altiffimèHerodias
cérena ia obecratione;de qua puto Canonéillum defodi iufferat.inuluispoftca ſæculis (anctus iple,
L 3 ducbus
 126 DISQVISITIONVM MAGICARVM
duobus Monachis in fomnis apparuit, & quo lo- | A co : PergeMediolinum ý occurre fratribusmeus, qui

..
co eflet oftendit.Rursùs cùm memoria eius inte ilo venturi wat ( defgiảng diem ) ở recipes lumen .
riret, & ignoraretur quo loco deliteſcerethoc læ Erat enim vir ( vt ipfe afferebal ) de littore Dalmate
culo ,ante Marciani imperium ,idem ſanctusMar no,nec ſe ante veniſſe in ciuitatem afferebat, priufquam
cello monacho mirabili modo locum ſepulcri ſui recto itinere reliquiis Sanétorum occurriſſet nondum
capitis indicauit.[ Prosper de Sigiſbert.in Chron.So videns : fed tacto loculo videre cæpiſſe. ] Hactenus
zomen.lib.8.cap.21 . Nicep.leb,12.cap.49 . ] Vbinam Paulinus de Ambroſio , & quidem certò com
ſepulca forent corpora DD.Gerualij & Prothaſij, perta. Nuncage, alium eius ætatis, D.Ambrolij
per viſionein eorum D.Ambrof. didicit , reſte B. contra Symmachum Collegam , Prudentium
Auguſtino, libr.22.de Ciuie .Dei cap.8.6 lib.9.con adiungamus.
fell.cap.7.ipfius etiam D.Ambroſij verba hanc fen Prudentius de S. Eulaliâ ,
tentiam noftram confirmant , quibus codem ſen Virgo citam cupiens obitum
ſu : quo D.Bafilius , Sanctorum ſpiritus vbilibet Appetit “ bibit ere rogum .
Emicat inde columba repens,
cffe reſtacur ; Nam licet vniuerſi(an &ti,vbique fint,
e omnibus profint:fpecialiter tamen illi pro nobis in- B Mariyris os niue candidior
terueniunt ,qui & fupplicia pertulêre pro nobis .Mar. Viſa relinquere, & ast:a fequi:
1yr enim cùm patitur , non fibitantùm patitur ,fed & Spiritus hic erat Eulalia ,
ciuibus. Serm .77.de Natali Octauij, Aduent. c . Lałteolus celer, innocuus, c.
B. Paullinus fortè Diaconus, certè non Nolanus Dc Sancto Fructuofo & fociis.
ille )in vila S. Ambrosis : Eodem , inquit,quoobye die, Vidit prafidis ex domo farelles
ficut texias epiſtola loquitur , gue à Simpisciano ſuc Cælum mariynbus patere apertum ,
ceffore cius venerabili viro, ſuſcepta off de paribus Infignéfque viros per astra ferri.
Orien is,ad ipſum ,tamquam ,adhuc nobiſcum vinen Quin “ filiola monens berili
tem , directa ,qua nuncvſq, Mediolani habetur in mo Ostendit ſcelerisnotam paterni,
najterio : quibufdam fančtis viris apparuit orans cum Cælo viuere , quos forum peremit .
illis, o imponens illis manus.babet enim dicm epiſtola Poftea cùm pio ſtudio conarentur fratres,quiſ
quo directa efi : qua lecta inuenimus diem esſe , quo ille que libi partem reliquiarum auferre ,ſubdit;
defun &tuseft . Inira Tuſciam vero ciuilate Florentia , Sed ne reliquias reſuſcitandas,
vbinunc vir Sanétus Zenorius Epifcopus eft , quia Etmox cum Domino fimul futuras
promiferat fe illis fæpiùs viſitaturum , frequen er ad C Difcretis loca diuidant fepulchris:
altari , quod eſt in Baſilica Ambroſiana , qua ibidem Cernuntur niueis ftolis amici,
ab ipfo conftirute eft , vifus eſt orare,ficur ipfo fanéto Mandant restitui caróque claudi
viro ſacerdote Zenobio referente ,didicimus. In eâdem Mixtim marmore puluerem facrandum .
etiam domo, in qua declinans Eugenium manfor, tem Scribit Conſtantinus preſbyter ,in vita S. Ger
pore quo Rhadagaüfus fupradiétum cixitaiem obſide mani Antifiodorenſis cap . 17.cum Sanctus vir in loce
bat ,cum iam penitus disp :raſſenı ? iri ciuilaris : per quodam ſpectris infesto moraretur intrepidus, ſubito
viſum cuidam apparuit , e promiſit ,alio die faluiem ante os legentis adštait vmbra terribilis , & paulatim
illis ad futuram . Quo referente ciuium animi funt fub oculis intuentis erignur. Parietes 'etiam ſaxorum
erecti . Nam alterodie adveniente Sulechone comite imbribus colliduntur. Tunc verò deterritus le & or,pra
cum exercuu , facta eſt de hojte viétoria . Hæc Panſo . fideum ſacerdotis implorauit. Qui ftatim profiliens
phia religioſa femina,maire pueri Panſopby, referen effigiem terribilis imaginis intuetur, eo pramiſſaoble
te cognouimus. Mazcezelient desperanti de ſalute cratione nominis Cbrifti,imperat : ut quis effet,quidve
ſua vel exercitas , quem ducebat conira Gildonē,bacu illic ageret, fateretur. Qui protinùs terrifica vanitate
lum tenensmanu in viſu noétisapparuit,arg ,cium pro depoſita , voce humilimore fupplicantis eloquitur : fe
D
uolueretur ad pedes viri ſancti Mazcezel: periuliens comparémque ſuum auctores ficffe multorum crimi
terram ſenex baculo quo regebatur ( terusò lac enim num : inſepultos iacere, & ob hoc inquietare homines,
pecie illi apparuerat )ait : Hic ,bic ,bic :fign.ns'ocum , quiaipfi quieti eſſe non poſſent . Rogat, vt pro eis Do
aediique intellectū viro quem vifi:arione dignuon fue. minum precaretur,quaienas recepti requiem mereren
rat arbitratus , vt agnofceret je in ipfo loco , in quo Tur. Ad hæc vir fan & tus indoluit, imperátque vr locum
fanctum Domini viderat Sacerdorem , die tertia vi ostenderet, quo iacerent . Tum verò cereo precedente
Etoriam adepturum : 61446 ita f. curses bellum og in dux umbra pragreditur , & inter difficulratesmaxi
choauit , & confummauit. Nostamen ea Mediolani mas ruinarum , intempeftano te locum , in quo proie ti
poſiti,ipſo Mazce zele reförenic,cognouimus.Nam fuerunt ,indicauit : Vi vero mundo redditus eft dies:
in hac prouincià , in qua nunc poſiri hac deſcribimus, circcumicEtos incolas inuitat , hortatur ipſe operis ma
plurimis hoc iz fum retulit facerdotibus: quibuseriam jurator inſistens : rudera tumultuariè superie Eta ad
referēcibus fecurius aniè nobis cognita huic libro adian rēpus rastris auulla purgantur. Inueniuntur corpora
gere arbitrali ſumus. Siſinný eriam & Alexandrini fuſa fine ordine,offa ferreis adhuc nexibus illigata. Ad
Martyrum ,qui nostris temporibus, poft obirum Sanétı legem ſepulture forja dirigitur,mēbra exuta vinculis,
Ambroſiyon Agaunia pari busper ſequêtibus gentili. E liniers induuntur,bumus ſupersecta componitur,oratio
busmarłyry corona adepti funt,cum reliquias Medio interceffionis impenditur ,requies defun tis obrinetur:
lani ſurumacum deuotione (uſciperemus : adueniente sia vt poft eandem diem , fine vllo terroris indicio , do
qwdam caco ý referente cognouimus : qui eodem die micilium frequentato habitatore floruerit. ] apud Su
tacto loculo , in quo San &torum reliquiæ portabantur, rium menſe Iulio. Sed tot tam claris exemplis ali
lumen recepit : quod per vifum noftis vidiſſet nanim quas in ſeramus auctoritates fiue dogmata Pa
appropinquare littori , in qua multitudo erat albato trum ,mox ad alia exempla redicuri.Hieronymus,
rum virorum :quibus defcendentibusad terram , cum lib adu . Vigilantium , in vno illo ,noſtros Nouato
vnum detu ba precaretur, vt fciretqui ejent y virt: res omnes iugulat ſacræ veritatis gladio eloquen
audieri! Ambrofium eiúſque comfortes. Quo audio no t æ bracteis inaurato : Ais vel in finu Abraha , vel
mine,ciem deprecaretur vi lumea reciperet ,audivitab in loco refrigeri , vel fubrer aram Dei animas Apo

ſtolorum

>
 LIBRI II. Q. X V I. SECT. V. 127

ſtolorum o Mariyrum confediffe,nec poſſe ſuistumu. | A râ,narrat Hieronymnı animain ei apparuitie ,mul
lis, eso ubi voluerint adefle preſentes. Senaroria vide táque fapienter inonuifle , & eruditè docuiſſe .
licet dignitatis funt , ut non inter homicidas teterrimo Sed huius epiftolæ auctoritas & fides Tuneexi
Carcere, fed in liberâ honeſtáque cuſtodià,in fortuna guæ , vel nullæ : ideò pergamụs alò. D. Chrylo
torum infulis & in campis Elyſis ,recluduntur. Tu itom . homil . 74 in loann . agnoſcit mortuorum in
Deo leges pones? tu Apoſtolis vincula iniicies:vt vfque ſomniis apparitionem , & cam fuiſſe ſententiain
ad diem iudici teneantur cuſtodia , nec finicum Do ludæ Thadæi Apoſtoli eo loco Icribit, vt cenſe
mino fuo , de quibus fcriptum eft : fequuntur agnum ret fic Chriſtum poſtmortem ſolis Apoſtolis &
quocumque vadir. Si agnus vbique : ergo o hi, qui non aliis appariturum . Apud Palladiuin legimus
cum agno funt vbique eſſe credendi funt. Etcim Dia à B.Pambo vilosfratres duos Pæclium & Efaiam
bolus demones toto vagentur in orbe , celeritate in cælis : [in Peëfio & Efaia. ) ab Abbare Apollo
nimiâ ubique preſentes ſint :Martyres poſt effufionem vifum fratrem eiusdefunctum :(in Apolló ]A nuph .
Sanguinis fus arca operientur incluſi,& inde exire ron vidille chorosbeatorum : & cius animam poftea à
poterunt. ) Siſte ,lector,& iſtud,ubique,pro vb.liber, numerolis angelis & martyribus in cælú cunctis
policum ( veSanctum Baſilium interpretatus fui ) videntibus fublatam .[ in Anuph . ] Solius autem
memento,limul rationes Diui Hieronymietiam B Palladius diſertè exprimere & diſtinguere vilio .
percellere eos, qui negantè cælo Sanctorum ani nem angelicam à vilione animæ, & addere ange
mas egredi poflc. Amicus & admirator Hierony lum hominis alicuius ſpeciem allumphlle , vtob
mi Diuus Auguftinus,libro de cura promort.corus feruare potes, ex cap.86.de Euagrio Diaco ::o , vi
in eo eſt fermè , vt probet ſecundùm legem Dei fione angelicâ ab ainore libidinoſo mul erculæ
ordinariam , & folâ ac nudâ ipfarum animarum deterrito : vbi etiam habes aperta diſtinctionem
naturali ficulcate , animas illis quibus adicriptæ apparitionis alierius dæmonú ad hæreticam blata
ſunt locis egredi ad tempusnon poffe; extraordi phemiam conantium eum inducere . His fermè
nariâ tamen Dei permiſſione quando voluerint, temporibus MarcusGazeolis vixit , tcſtis ocula
cas ſuis receptaculis ad homin's vitendos egredi tus ,narrans loa nis Cæfareæ & Porphyrij Ga
poſle: videie hanc cius mentem verbis, & ſerie di zenſis Epiſcoporum legarionem ad Arcadium de
fputationis apertè fignifica am , cùm cap.1o.f ri dirue: do Marnæ templo ; vbi inter cætera deſcri
pliſer , ferti mortuos apparuiſle viuentibus , & bir tempeſtarein grauiſſimam , quam Deus perni
quo illorum corpora iacerent ivhumata nelcien ſerat oriri propter hæreticami naucleri prauita
ribus,locíſquemonftratis monuiffe , vt fepul ura, tem : implorabamus( inquit ) preces B.Procopy ana
quæ defuerat , præberetur ; ſubdits bac ſi falſa elle C choreta.Cúmque fuiſſe vespera e tempestasnon ef
responderimus ,contra quorundam ſcripia fidelium , eg faret, permanfimus vigilan :es totam illam nočtem .
contra eorum fenfus , qui talia fibi accidiffe affirmant, Circa matulinum aniem ex mulia affl Etrone parum
impudenter venire videbimur. Et non lunt impu dormi'arunı ſanctiffimi Epiſcopi , ó videt in fomnis
dentes aduerfarij noftri ; qui conſenſum ætatum Dominus meus Porphyrius,ſanctum Procopium Ana
omnium exbibilant:Vt autem intelligeremus hoc choretam diceniem eis :Nauclerum catechifmo inftitui
non accidere lege ordinariâ, ſed ſpeciali priuile te os obſignate ( eft enim ex Ary baretice execranda
gio ,Deique permiſſione fingulari,caprte 13.illud ſecta ) & fficue , ut ipfe anathemate noiet Arium ,
dematre fuâ adfcripfit, quod aduerlarij calum malam eius fidem : & ftatim ceffabittanta tempestas.]
nio è in nos detorquent ; firebus viuentium inie Subdir deinde ſic factum , & mare tranquillatum .
refſentanime defunctorum ,vide alusiaceam ,merip D.Chryſoſtomo , commentarios in D.Pauli Epi
fum pia mater nulla nocte defererer. ] Etenim de Gin ſtolas liribenti,aſſiſtentem ,eúmque docentem B.
golariillâ permiſſione aliàs apertè afferuic , quod Apoſtolum vidic Proclus Conſtantinopolitanus ,
de continuâ & ordinariâ lege hîc negauit.cap.us. vt ſcriptis prodium à Leone Auguſto , & Meta- '
Mitu ( inquit ) ad vivos aliquosex mortuis diuina phrafte ,in via Chryfoft . Eidem ab exiloredeunti
fcriptura restaur , ó Samuelis alque Moyſis appa D Comanæ in templo D. BafiliſcusMartyr , Nico
ritionibus id confirmat. ] De fide ergo hoc cenfuit mediæ olim paſſus,apparuit dicens: Confide fraier
Auguftinus , idem poftea, capite 16. confeſſorem Ioannes : cras enim fimul erimus. Aiunt presbytero
Felicem cum à Barbaris oppugnaretur Nola ,non quoque Eccleſiæ priùsapparuille Martyremn , at
folum bene ciorum effectibus, verum etiam ipforum que dixiſſe:prepara loanni fratri locum .Venturus eft
bominam aspectibus apparuiſſe , non incertis rumori enim .] narrat Palladius, in Dialog .& addit confir
bus,/ed reftibus(ait)ceriis fe cognouiſſe.Verùm (addit) maſſe cuentum :poftridic enim mortuum & lepal
ifta diuinuies exhibentur , longè aliter , quam ſeſe ha tum eo loco Sanctum Antiſtirem . B. Cyrillus
beatvitaus ordo, ſingulis crearurarum generibus at Alex. diffentiensvehementer à Chryſoſtomo, in
tributus.] vult ergo San & usDoctor id fieri poſſe, ſomnis monitus à Deiparâ fuit , vt cum eo mor
fcd oon fieri naturaliter, idcò enim vt hoc doccar, tuo in gratiam rediret. ] Nicephor.libro decimo
mox ſubdidit ; ały funt humanarum rerum limites , quarto Hift.cap.28.ex Niceta. )
alia diuinarum fignavirtuium :alia funtque natura Aliama viſionem Adelphij de gloriâ B.Chryſo
inter , aliaqua mirabiliter fiunt : quamuis & natura ſtomi,à Sophronio ( in Praio ſperiruali cap.128.)de
Deris adfié , vt fol, e miraculis natura non deſit. ] Efcripram , ve meram impoſturam ,meriiò à Baro
Quippemiracula præter naturæ quidem fiuntor nio (rom . S.anno 407. ) confutaram , prætermitto .
dinem ,naturæ tamen rerum numquam aduerlan Sed omni fidedigna eſt hiſtoria,quam deSyneſio
tur. Quid hac veritatis tubâ ſonorius? quid hoc Syrenes Epiſcopo , & Euagrio Philoſopho idem
lamine Ecclegu manifeſtius ? quid hoc perfidiæ Sophroniusmemoriæ mádauir,ex Leonio ,( Prar.
malleo pocentius hæretici exſpectant ? viuorum Spiritual.cap.195. ] cùm affiduè Synefius eunico
negotiis inortuorum fpiritus in terfuifle, ſuper naretur ad religionens Chriſtiapā traducere,isque
Ititibus adfuitle , vilos in orbe noftro , teftatur. obiiceret doctrinam Chriſtianorum , de refurre
Auctor. epiſt. ad Cy;illum , Ieroſol. quæ cribui. Etione corporum , déquemercede bonorum ope
rur / licet falsò ) Auguſtino ; ipsâ qua decellit ho rum ,maximè centuplo proeli emolyná poſt hanc
L 4 viiam
 IONVM ARVM
I 28 DISQ VISIT MAGIC

vitam recipiendo , fibinon polie non fabulofam ,Adem ſuo fidelis, ſed moroſus interım ac dificiles, os in
videri. Tandem tamen Epiſcopus nihil diligentiæ conterminos agricolas iniquus. Quamuis aritem talás
prætermittens ci perſuaſit Chriſtianum fieri, & effet , propheia tamen ei vigilantı clara luce apparents
cum liberis baptizari. Caterium non muliò postea feipfum reuelaus . Et horro quidam demonſtraro , Age
quam baptizalm fuit , dedu Epiſcopo auri iria cente queſo ( inquit ) hic fodito , c.fubditur enim cor
naria in vſum pauperum ,dicens: Accipeaurum istud , poris lacri,oltenſo loco ,inuétio . Abſens & viuus
& distribue illud pauperibus, fac mibi cautionem adhuc Eu hym usnoctu viius Tereboni Sarace
manu tua , quod Christusmihiipfum reddet in fuiuro no ; quem cùm lanallet poſtea ad le profectum ,
fæculo. Qui ſuſcepio auro prompre illi cautionem fa magna Sarracenorum pars Chrifti fidem fuicam
cit,vt petebat.Vixit ilague poſt baptiſmum annos ali plexa ,anno Chriſti 420,vc prodidii Cyrillus nio .
quor philofophus, at tandem in urmalus eft ad mortem . nachus,probatiſſimus Hiſtor.cus,in vita S. Ewby
Cum verò morti proximus effet,dixit filiis fuw :Quan my, Suri rom.1. Ianuar 20.Circa annum 429.Ab .
do curabitis funiusmeum chartam istam in manibus bati Cyriaco B. Virgo , cum duobus, Ss. Baptiſta
meis ponite , e mecum illa ſepelite. Mortuo autem & Euangeliftâ ,apparuit, & negauit in cellam eius
illo fecerunt filij, ficut eis ipſe praceperat , ſepelierúnt ingredi, manebat enim antè ianuam , cò quòd
que eum cum chirographo. Tertia autem poſt sepultu- B ignaro Abbâ ,duo Neſtouij libri in eiuscellá fo
ram die apparuit Epifcopo Syneſio no te quieſcenti, do renc,hoſtis Deiparæ : auctor Sophron . Prai.spirir.ca.
cens: Veniad fepulchrum vbi iaceo , accipe chiro. 66.De B. Paulino Nolano , in lib.de vita Paulini
graphum tuum , accepi enim debitum et faire factum apud Surium tom.3. Iunij 22.narrat Vranius, ei ante
mihieft:a!que vt certior cius rei fias,propria mea ſub mortem apparuille,& cum eo collo :ytos fü lle S.
ſcripſimanu. Ignorabat enim Epiſcopus,quòd chiro lanuarium Marr. & S. Martinum Turonenſem.B .
graphum illud conſepeliflent ei . Manè autem falto , Petrus Apoſtolus & S. Apollinaris eius diſcipu
accerfitis filiis eius dixit : Nunc aliquid cum Patre ve ius per viſum apparentes Sixto Papæ , anno 433.
ftro in monumento pofuistes ? Illi putantes quod eos de eum admonueruntRauennati ſed imponendum
pecuniis interrogaret,dixerunt ei.Nihil Domine pre Petrum illum , verè Chrylologum , virum fimul
ser pannosconfuetos . Quid igitur.Numquid velcbar ſanctiffimum & eloquentiffimum : aučbır ex anti
tam aliquam conſepelejlis ci:runc recordari fili (igno guis archiwisRauennalium , in corum hiſtoria,Hieron,
rabant enim quod de chirographo dicerer)dixerunt ei: Rubens. Scribic Procopius, libr.2.de bello V vanda
Ita fane Domine,chariam enim quandam moriensde lico , B. Cyprianum Afiisoppreſſis apparuifle , &
duinobis, to air: Quando ſepelietis me,chariam iftam с bono animo Chriſtianoselle iufliſe, leque breui
in manibusmeis date ,nullo penitus fciente. Tunçdixit tempore vlorem futurum : quod lanè V vandalis
illis Epiſcopus fomnium quod noéte olla viderat . Su . debellavis , biennio poſt accidit. Anno 456. Theo
ménſque illos cum clericisac primaris ciuita : is ,acreſ doricus rex victis in Gallicia Sueuis , in Lufita
for ad philofophi tumulum . Quoaperto ,inuenerunt ia niam contendit ; vbi ne vrbem Emeritam diripe .
centem philofophum , chirographúmque manu Epiſcopi ret,B.Eulaliæ Martyris apparitione coërcitusfuit,
confcriptum ſuis manibus tenentem , accipienies antem auctore Diuo llidoro ,in Chron ,Gohor. De B.Leo
chirographum ex ciusmanibus aperuerunt , inuene nis ad Flavianum de rectâ fide epiſt . Sophronius
rúntque in co nomilermanuphiloſopho fim firiptum iia : iſta memorat.cap . 147. Prati ſpru .Narrauit & hoc
Ego Euagrius philofophus ribi fanétusfimo Domino nobis eiuſdem cænobij Pater Abbas Menas , Au
Syneſio Epifcopo falu em : Accepi debuum in his liste diffe fe Eulogium Alexandrinum Pairiarcham di
ris manu rna conſcriptum . Satisfaciúinquemihi efter cent m . Cum profectus esſem Conſtantinopolim ,frui
nullú conıra te babco ius,propter aurūguud dede tibi,o tus ſum contubernio Domini Gregorij Romani Archi
per te. CHRISTO DEO CÓ Saluatori noftro, o c. ] diaconi, & ſingularis viri,quinarrauitmihi de ſan
Idem narrat Hugo Eterianus,lib.de regreſ.anim.ab D Etiſſimoac beatiſſimeLeone Romano Pontifice , dicens
infr.ca.16.Luciano presbytero viro fancto ,tépori haberi ſcriprum in Ecclefia Romana : quòd cum fcri
bus,nó Cóftantini( ve malè Nicetas orat.d : mariy . pfilet Epiſtolam ad Sančtum Flauianum Conftanti
rio G inuči.S.Stephani)ſed HonorijArchidij ,appa nopoltanum Epiſcopum contra impios Eurychetem
ruit ſeiniuigilanti ter,diuerlis nóctib'B.Gamaliel Neftorium , pofuerit cam fuper tumulum Principis
B.Pauli præceptor,eique indicauit locú reliquia Apoſtolorum Perri,& orationibus ac vigiliis et icin
rum corporis fui , & Beati Stephani proromarty mus vacans,orauit ipfum fummum Apoſtolum dicens,
ris , & BeatiNicodemi, & Beari Abibi ;qıæ & co fi quid , vi homo, velminus caute poſus: 14 , cui à Do
inuenra fuêre loco , & per Orolium Occidéti illa mino Saluatore noſtro les v CHRISTO
ta , exſtat epiſtola Luciani de hac re luculenter Ecclefia & hæc ſedes commiffa eft, emenda ,poſt qua
ſcripta,(apud Surium tom . 4.) quàm Au tus Hilpa luor verò dies apparnii ei Apoſtolus , efe dixit ,legi ac
nus in Latinum tranſtulic è Græco , cuius etiam emendani. Suménfque Epiſtolam de ſepulchro B. Pe
exemplar exſtat , & meminit Gennadius , de viris tri, aperuircam es inuenii Apoſtolica manu emenda
illujtribusca.47.cui fuffragintur Marcellinus Co tam.Jidem cap.148.Theodorus ( inquit )ſanctiſſimus
mes,in Chron . & Nicephorus, libr.14 . cap 9. Et vt Epifcopus Dorna, qua eft in Libya,narrauit nobis,di
certior foret hæc viti ), idem B.Gamaliel,codem Ecens:cum effem cubicularius ſancti Papa Eulogy, vi
tempore , apparuit Nygetio monacho , cui etiam diin fomnis virum reuerendi habitus, ftatura proce
ficum loci ad Orientem indicauit , vr refurt ip !c, rum ,dicentem mihi: Nunciameum Eulogio Papa ad
Lucianus.Ipfum quoque Procomartyré nonnul uentum , ad quem ego : Quises tu , qui iubes ve nun
lis apparuille teſtiseſt Eyodius, lib.1.de ciusmira ciem ? Respondens ille dixi mibi: Ego fum Leo Ro
culis. De Michex & Habacuc apparitione , his manus Pontifex . Ingreſſus igitur egonunciaui dicens:
priore,legendus Sozomen.libr.7.c.vlt.De Zacha Sanctiſſimus í Bcauffimus Papa Leo Romanæ fedis
riæ prophetæ corpore non multum poft inuento , Aniifles conuenire vos vult. Cùm hoc audiffet Papal.
lic Sozomenus,lib.9.cap.vlt. Cophar villa eft in ter Eulogius exurgens concirus occurrit in occurſum cius.
ritorio Eleutheropolis Paleſtina . Huic prafectus erat Saluianteſque feinuicem , oratione facta ,confederun .
agri ipfiusconfruus Calimerus quidam Domino qui Tunc vero Domings e eximius Leo dixit Sancto Ex
logio .
 LIBRI II. Q. XVI. SECT. 129

logio. Scis quare buc venerum ad vos.? Respondstille; / A ollam Vulcani proiici;vt narra. B.Gregoriusd'a
Nox ; Ait ipfe:Veni,vtvobis gratias agere,quia rite o paytıb.4.Dialog.c.30. Interdum accidit vi in vifio ,
magnificè promeâ Epistola respondistis , quam ſcria ne,is car frebat ab locum deduceretur, vbianimæ
plam mifi ad fratrem meum Flauianum Conftantino detinebancur: vt docer exemplum illud Monachi
politanum Patriarcham , fenfum quidem Ó fenten Neftoriani, quem cùm B.Cyriacus Deo commen
wam meam aperientem ,hareticorü aurem ora obftruen dáreu : circa boram nonam diev frequeniis ,aspexir fra
tem . Scuto autem , frater , quia non mihi tantam ve les qui erat int pelunca,quendam adftantem fiba espe
ftrum diuinuin laborem ftudiumque 'contuliftis , fed tu terribilem ,acdicentem :Veni & vide veritatem .
criam fupremoculmini Apoſtolorum Petro,& ipfi pre Affuménſque eum duxil.in stocum senebrojum ac fa
omnibusqua à nobis prædicatur verirati , gus eft Chri kodum ,ignem.cuaporantem ,a'g;in ipfis ignibm uider
ftus Deusnofter.Ifia non femeltaniùm , fed bistérque Neftarum , Eutychetem , Apollinarem , Drafcarum ,
conspiciens trina apparitione firmatus, cnarraui B. Seuerum , cá Origenem , te aties quafdam ,dixique etti
Papa Eulogio. j Idem Sophronius,cap.149.narrat is qui apparuerat :locus ifte preparatuseft hæreticis,
adhuc aliâs Diuum Petrum eidem Sancto Leoni Oc. ] Hactenus Sophron. Prai. Spirit.6.20.Cùm Iu
apparuiſſe, & nunciaffe eius dimiſſa peccata . Vi Ainianus Imp. Apoſtolis templum exæd ficatler;
xit hoc fæculo Theodoretus,is ſcribit.; BB. Apo- Bi conſtar quod Apoſtoli ( ait Procop. ) beneficiorum
ſtelos Ioannem & Philippum , Theodolio Imper. memores ad Regis honorem nknc bominibusapparue
olim apparuiffe,lıb.s.hift.c.24 . Anno 485.conante rint,Regis inquam py et relogioſia Néque enim ab
Petro Fullone Cypri Eccleſiam fibi fubiicere ; S. humanis receduntdiuina , fed admifcerispercupient ,
Barnabas Apoltolus tribus continuis nodibus Gohominum conuerfationc oblečlan ]Sic Procopuliha.
ter. Anthemio Salam nes Epiſcopo apparuit , & deædific. Iupiniani.vbivides etiam eius leniécjam
locum corporis ſui vnâ cum Euangelio S.Mac de quæftionc noftrâ ,cuius ctiam alla funthuc pec
thæi propriâ Barnabæ manu conſcripto , lepulti tinentia ex codeniopere : Circa Sinus terminum in
indicauit : quæ & inuenta , narrat försè Alexan. ardno.fatis e ediro loco fanétis Coſma a Damiano
der Monachus , apud Surium tom .3. 11. die luny. olim templum dedicarum et: Vbi laſtinianum graan
Breviores fururi lumus fæculis fequentibus . rer ægrolantem , & iam morituri ſpeciem prabenecm ,
Seculo inchomo 6. hoc eſt poſt annum Chriſti. nempe amedicis despera !um , ý inier cadauera iaden
VI. CCCCC. Hæretici Seuerianimulti variis fuêre tem ilti fancte per fomnum & vifum apparentes Cu
R
vilis conuerli.vt in primis , Ifidorus Monachus Tuxeruri. J-idem , libr.i.de bello Garth . teſtatur ince
Philoxemenlis , apparitione damnati illius , qui nium Romæ par:cm à B.Peiro Apoſtolo ,Gorchis
Chriſto Domino alapam incullerat , quod fusè oblidencibus, defentam fuite,B.verò Stephanum
с
narrat Sophronius, cap.30. Prat. Spirit. Deinde & viſum apud Apoſtolorum Principes , pro vrbe
Colmiana vxorGermani Patricij , quam propter Merenli intercedere ;in qua eius erant reliquiæ ,
hærefis contagium , Deipara viſibiliter apparens fcribit Gregor. Turon.lib.2.Hiftor . Francor.cap.6 .
cum aliis fančtis feminis , arcuit à rempli aditu . Sed & anno 552. filium vitriarij ludæi triduo in
[ Sophron.qui ở :aliamulla fubdit ſegą.06.49.79.106 . fornace illæfum B.Virgo puero ſe vifibilem præ
188.213. ] Reginæ mulieri Cappadoci,officio Dia bensſeruauit: qui cum matre poſtea baptizatús,
conilla , in fomnis viuus , & in Laurâ degens ap rei geltæ hiſtoria certiſſima peri poteft ab co, qui
paruit , eámque docuit quæ erant necellaria loan tum viuebat, Evagrio , libr.4.cap.35.ex eo Gregor .
pes Silentiarius', narrante rem geſtam Cyrollo Turon.lib.de glor.mar.c.8 . & Glycas, Annal.par.4.
Monacho, in vila eiusapud Lipoman.tom.6.D.Bar Redempto Epifcopo Ferentinati ad ſepulchrum
rolomæus in Daris apparuit Anaftafio , & corpus S. Eutychij vigilanti, idem martyr altitit dicens:
ſuum vbi ſepulum eller indicauit , ſeque patro Redempre vigilas:cui respondit, vigilo. Qui ait, Finis
num vrbis ac defenſorem profeflus fuit. Sic Nice venit vniuerſa carnis , & quæ ſequuntur apud.D.
phor. lib.16.ca.37. Anno Chriſti sis.obiit Macedo Gregor.Dial.libr.3.cap.38.Circa annum 587.Gun
nius Patriarcha Conſtantinopoliran . ab impio D trammoRegi de Chilperico peſſimo Francoruin
Anaſtaſio in exilium actus , dc eo Cedrenus ita tyranno,vilo huiufmodi fuit oſtenſa , quam ipſe
fcribit ; cum iam eſſet ſepulchro condendus, antequam mer Rex apud Gregor.Turonenſem fic narrat: vi
sd fieret , fablara dextera manu crucis figno ſepul di o ogo aliam viſionē,quæ huius interitum nunciauir.
chrum obfignauit. Idem Theodoro cuidam fuorum fa Adducebatur enim in conspectu meo à iribus Epi
miliarium per vifionem dixit : Excipe bec , ó abi, o fcopis vinctus cathenis, quorum unus Tetricus , alius
Anaftafio recira. Ego quidem Macedonius abco ad Agricola , tertius verò Nicerius Lugdunenfis erat,è
Parres meos,in quorum fide perſtiti . Interim tamen quibus dicebant duo, folusie quafoeum , ó castigatum
ſemper Deum interpellabo dum in quogue venias , of abire permittite. Quibus è contrario cum amaritudine
cauſa noſtra diſcepietur. ] Legendi eadem dere Mi Tetricus Epiſcopus respondebat.Non fiet ita, fedigne
feella,ex Tineophane lib.15 . Anaftaf.in Chron . Theo concremabirur pro ſceleribus fuos.Et cum diu multum
dorus Le &tor collectan.lib.2 . Verum , quia Macedo que quafi altercates hæc inter fe verba conferrent:con
nius Schiſmaticus obiit;alios Anaſtalio Deus Ca ſpicio eminùsancū ſuper ignem pofitum feruere vehe
tholicos,& ab iplo quoque in exilium miflos,ac menter. Tunc,me flentezapprehenfum infelicem Chil
culatores præſtiruit ; quos ambos Deus.viſione E pericum confra &tis membris projciunein aneum :nec
præmonuit, ſc pararent , vt decimo ab Analtalij mora inter undarum vapores ita diffolutus ac lique
obicudiemorituros, & cauſam ſuam ante horren faétus eft,vtnullum ex eo penitùs indicium remaneret.
dum tribunal acturos. ij fuêre Elias' Patriarcha [ Gregorius Tur.libro octavo , hiftor . Francor. capite
Ierofolyıniranus ; & Flauianus patriarcha Antio quinto.Natſetem , Eunuchum íed belli ducem cla
chenus , legendi. Cyrill.in aĉtis Sabe apud Surium riflimum , nefas omitiere , de quo ſic Euagrius;
iem.6.die.s. Decemb.cí Sophro.in Praro Spiritual.35 Commemoratum ab his qui unà cum Nar fere fueruni ,
Theodorici Regis I:aliæ animam ſolitarius Ly . dum precibus & alys pietatis officys diuinum numer
pariianus vidu,inter loannem Papam & Symma placaret ,debitúmque culeum er tribueret , S.Virginem
chuni Patricium , vinctis deduci manibus , & in er apparuiffe ,planéque tempus preferipfiffe.quo bellum
(um
 130 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

cum hojtebus gererei,eique nen priùsad pralium com- | A oblationum coronas detulit.Sed ille merens,aftli- !
miltendum fe accingeret , quam calitus fignum accipe cúlque reſpondit : Mihiista quare das palerzoste
ret . ] ſic Euagrius, de Torilâ & Theia Regibusab panis fanétus eft,ego bunc manducare non poſſum.Ego
co deuictis loquens,libr.4.cap.23.idem Nicepho etemm ,quem vides,huius loci Dominus aliquando fiii,
cus refert ,libr. 17.cap.13.cuius verba ſunt ex Eua led pro culpis meis huic poſt mortem defutaius fum .
grio explicanda , non enim loquitur de cunctis Siautem mihi praſtare vis, omnipotenti Deo prome
bellis Narferis , ſed de hoc Gotthico . Paulò pòft , offer bunc panem , vt pro peccatis meis inte'uonias.
Sergiopolim obſidente Choſroë,viſus D.Sergius Et tunc te exaudirum eſſe cognofce,cum huc ad lauan
Martyr cum innumerabilibus cæleſtibus propu dum veneris, & meminimèrepereris. In quibus verbis
gnatoribus defenſionem parare atquc permuros disparuis, ó is qui homoeffe videbatur , cnaneſcende
vbiquediſcurrere.Nicephor.lib.17.cap.19.ex Eua innouri ;quia fpiritus fiuit,&fro]d.lib.4.cap.ss.ibidem
gro lib.4.cap.27. Iuftino Iuniore imperante Ana & aliud addir de luitomonacho qui Copiolo fra
tolium hominem præftigiatorem & impium ,pri tri ſuo apparuit, & le ſuppliciú per falutaris facri
mò quidem imago Deiparæ palàm fuit aduerſata: ficijoblationein docuir eualille, quod pau'ò aliter
deinde & nonnullis fidelibus Deipara ipſa appa narrarGlycas ,fart, 4. Annal. Hactenùs Sanctus
ruit, eosque contra ſceleſtum illum incitauit,in- | B Gregorius,eâ dignitate,fanctirate ,prudentiâ vit;
quiensab Anatolio filium ſuum contumeliis af ve,nil hæreticus , eius teſtimonium nemo queat
fici. Evagrius lib.is.cap.18 relicere. Vixere eodem fæculo Gregor. Turon . &
VII. Septimum Seculum inchoatum , Anno600.iuuat B.llidorus Hiſpalenſis, quorum telt monia lupe
ordiri à Beacillimo Gregorio I.Romano Ponti riùs iam adduximus , vixit etiam Sophronius au
fice & Eccleliz Doctore;cuiys ſolius ſufficere de ctor , Prars fpirimalis, è quo iam plura teſtimonia
beret auctoritas,is primùm de B.Musâ refert le exhibuimus , vixit & B. Ildephonfus Toletanus
quentia : Quod quadam nocte ei per vifionem B. Des Epiſcop.cui B.virgo candidillimain veſtem do
genitrix virgo Maria apparuit ,aique cocuas ei in al nauit, ei apparenscum virginum choris ; quæ ve
bis vestibuspuellas ostendit. Quibus illa cùm admi ftis etiam hodie alleruatur. Eidem & Regi tou
fceri appeteret , fed fe illis iungere non auderet , Bente que clero ac populo , ex tumulo ſuo furgens B.
Maria virginis eft voce requiſita , an velit cum eis Leocadia apparuit, velum manu quali porrigens:
effe ,atque in eius obfequio viuere: Cui cum puella ca vnde , ad apparitionis veritatem comprobandam ,
dem diceret,volo ,ab eâ protinusmandatum accepit,ut D.Ildephonſus, accepło à Rege cultello , partem
nibil vltrà leue te puellareageret , & à riſu diocis fe c præſcidit ; quæ cum culiro inter Ecclefiætheſau
abstineret , fciens per omnia , quod inter eaſdem vir ros repofita. V trúmque teſtatur Iulian . Pomerius
gines quas v derat, ad eiusobfequium die trigefimo dc eiuſdem Ecclefiæ antiſtes , apud Surium , tom.i.
niret. Quibus osſis in cunétis ſuis moribuspuellamu Ianuar, 23. Anno 696. Ebroinum cæcus quidam
tata eft,umnémque à ſe leuitatem puellaris vita magna aud uit in ollam Vulcani à dæmonibus portari, vt
granitatis deterſiz manu . Cúrnque eam parentes eius narrat Ado Viennenf.in Chron .
mutatam eſſe mirarētur,requrfita rem retulit,quid fibi O tauo feculo poft annum 700. Floruerc lulianus VIII.
B. Dei genitrix iufferui, vel qua die irura eflet ad Pomerius, quem noſtræ ſententiæ fuiffe docent
obfequium eius,indicauit. Tunc poſt vicefimum quin paulò antè ex eo laudara,de B.Ildephonſo.v.xit &
ium diem febre correpraeft. Die aurem triceſimo,cùm S. Suibertus quiægris , quos curauit multis , poſt
hora eius exitus propinquaſſet ,eandem beaiam geni mortem apparuit , reſte B.Marcellino , in cius vira
tricem Dei,cum puellis quas por viſionem viderat ,ad cap .30.apud Sur.menſe Marijo. ] Item venerabilis
venire conspexie , cui eriam fe vocanti respondere Beda , qui quod idem de apparitionibus fenferit
cæpit, depreſſis reuerenter oculis , aperia voce cla pater ex Hift.Anglor.libr.4.cap.14.6 25.6 libr.s.
mare, Ecce Domina venio . In qua etiam voce fpirirum cap.14.6 15.& aliis eiuſdem libri,ac vitarum quas
tradidir.]árb.4.Dialng.cap.-7.De B.Probo R catino D confcripfit locis. Vixit & B.loannesDamaſcenus;
Epiſcopo memorat,illi fimul & puero qui aderat cui,iuflu Iconomachi Imperatoris abſciſlam ma
apparuille SS . Iuuenalem & Eleutherium Marty num , B.Deipara virgo reſtituit, vt narrat B. Ioan
res,ſtolis candidis amictos,qui animam probi fc nes Hieroſolymitan . Patriarcha , in eius vila.vixit
cum in cælum aſportarint, lib.4 . Dialog.ca.12.hæc his temporibus Paulus Diaconus , qui narrat Ar
decælitibus;de quibus alia idem codem libro cap. nulfum Longobardum in prælio protectum fuiſ
11. a 14. de damnatorum apparitionibus idem le à B.Sabino Martyre; & à Barbaro, cùm pi& um
exempla fuppeditat , vt de Theodorici anima in vidiffet ,Martyrem agnitum . libr.4.cap.s de gel .
ollam Vulcani visâ deiici, quod ante citaui , & Longobard . Admiratione digniflimum eft , quod
confirınat Hugo Ætherianus , libro de regreff.ani narrat Conſtantinus Epiſcop.oculatus teſtis , de
mar.capite feptimo.& demoniali,quæ viſa ante al tranſlationc reliquiarum S. Euphemiæ martyris,
tare permedium ſecari ,libr.4. Dialog.cap.st. De E apud Lipoman.com . 6. præſtrictum ſplendore mi
animabus , quæ adhuc expiabantur idem plura raculorum Leonein Ifauricú clàm luftuliffe mar
ſuggerit . Paſcafium Diaconum viluin Romæ in tyris reliquias,& carum loco oſſa arida impoſuiſ
Thermisſtantem & balneantibusobſequentem , ſe ; veras autem reliquiascum loculo in marisvn
in pænamn ſciſmatico præbici fauoris ; vt fiffus das proieciſſe.Incidêre naurz quidam in loculum
ille , cui apparuit , Germano Capuano Epiſco rei ignari , & putantes thcfaurum aliquem in co
po , cuius & precibusmox pænali loco fuit libe repofitum , fufcepere, & aperuere , & mirificè qui
ratus. [ libr.4 .Dialag.cap.40. Hugo £ rborianus inde exhaſabat odore perfuſi , cognouere lacras
librode regrejl.anim ar.cap.14 ) Similia fermèhabet eſſe reliquias , cúmque hærerent ignari cuiuſnam
de animâ Dominibalnei , quipro culpis ſuis poſt forent, eâdem nocte videre lumina & cercos ,vi
mortem thermarum caloribus deputatus , eodem róſque mirè candicapres , Deumque laudantes.
in loco iuſſus lauaturis fedulò miniſtrare : quam Cúmque appuliſſent Leninum , fomno ſe dediffent ,
operam cùm Centumcellenli preſbytero non ſc viderunt in quiete Glyceriä Mariyrem occurrere Eu
mel præſtitiller , presbyter ei caritatis causâ duas phemia virgini,amplecti illă o exofculari, & aduen
ium gra
 LIBRI I I. Q. XXVI. SECT. V. 131

ium gratulari, ex co cognoueruni , cuius effentilla re- | A |monis quidam , vſurpator bonorum Ecclefialti
liquia . Ter inde foluentes ter ventis reflantibus 80 corum conſpexit , fenfitquc D. Maurilium fibi
dem reiecti fum . Denique Euphemia adftitu illis in apparentem , & increpantein , & pedum ſacrum
fomnis, & qua foret edocuit, ac fe ibi velle ſubſistere capiti illidentem : ncc vana vilo : paulò pòft de
edoxit ,ex quo fuerat ab impio Leone in mare proie celic. [ Sic Annales Andegau . ] Simile , quod
eta . ] Sic ille , cui potiùs credendum quam Zo legitur in Chron , Callinenli , libro 2.capire 62. à
narki hæc Copronymo tribuenti. Idem Zonaras puero conſpectum Pandulfum Principem Ca
paulo poft ita ſcribit;de Lcone Armenio :Hec im puanum ferreis nexibus vinctum , & in cænolo ac
peratorem turbabant , nes minùsmatris terrebat in . fætido lacu vſque ad gartur demiſſum , & reſti
fomnium . Videbatur illa fibi in ade Deipare Bla bus à duobus nigerrimis fi iritibus in profun
claernia effe , e cernere matronam quandam , quam dum fubinde dem ti & itcruin extrabi. Caufam
adoleſcentes candidis indari vestibus comitarentur , & rogatus, refpondit : Quoniam aureum calicem ca
edis fanm fanguine redundare ,audiréquematronan nobio S. Benedi&ti eripui , e in agone moriis resti
illam iubere dari mairi imperatoris vas eo fanguine, inere neglexi. Er capir. 84.vidit eremita quidam
plenum ,qua cum id aduerfaretar , dicere illustrem il Æthiopes Atramine onuſtos ( qui ſe dæmones di
lam marronam : At filsuseuns cos,qui me veneran- B xerunt) eidem Pandulfo rogum parantes: & eâ
tur ſanguine implet ,négne intelligi se Deum , ó dem hora compertus eſt exſpiraſle.Quod de Pan
filium meum ad iram commouere . ) hanc marronam dulfo hîc adſcripfi propter argumenti fimilitudi
fuiſſe B.Virg nem verba ipſa loquuntur , fubdit dem , nam accidit fæculo vndecimo.
Zonaras ; Ejt Dibarafius iam ex hac vita arum Poſt annum nongentefimum ,Ludgero , fruftrà x.
mofa rranflatus,cuidam in fomnis viſu ,qui Michaë quarenti corpus S.Lebuini; tandem viſum ci eft
lem quendam inclamarit ,eumque ad inuadendum in fomnia, fan &tiffimum facerdotem Christi Lebui
occidendum Léonem hortareiur. ) Sanè mox Mi num fecum loqui , o ſui deregerelocum fepulchri, á
chaël Balbus eum in :eremit anno 787. Hungo membra ibi reperta vbi fpirirus indicara . Hucbal
Piétorum Regi apparuit D. Andreas Apoſtolus dus Elnonenfis aj ud Surn.m tomo 6. Nouembr.12.]
victoriam proiniltens , quam præftitit ; apparen Cùm I áne's Decimus exercitum in Apuliam mi
ce in cælo cruce decuffâ rubeâ , cùm pugnare fiffet aduerſus Sarracenos, SS .Apoſtoli Petrus &
tut : quod etiam Bucc.nanus,licet Caluiniſta,tra Paulus in prælio conípe & i Chriſtianis victoriam
didit, lib.s. Hift.Scolor vege 65. max mam pepererunt. ] Sec Luitprandus tempori.
His temporibus vixit Beata Gertrudis ,de qua Clbusillis proximis lib.2.ca.14 .]!o.nniZimiſcæ Imp.
apparentememinit Ludouicus Blofius , in Momli contra Roſſos pugnanti, iuffu B. Virginis auxi
ſpiriruali , non vno 10 :0 :'paulò poft fuit imperium lium culis, viſus multis , B. Theodorus Martyr .
Romanum in Carolam Magnum tranſlatuin ,huic [ Sic Zorar.com . 3. ) Eodem fæculo accidit horri
Diuum lacobum Zebedæum apparuifle , & hor bilis illa tragædiâ Vdonis Epifcopi Magdebur
tatom ; vt Hiſpaniæ segna ex Saracenorum eri gici : quam poftca narrabimus. Tu lector me
peret porcſtare , fecentiores quidam ſcriptores mento hic ponendam fuiffe. Vixêre hoc faculo
ſcripſere. [ Ludole hus Bibemburgius de veterum decimo Euthymius Græcus & Hugo Ætheria
Principum Germanorun zelo capire decimoquarto.] ous Latinus , quorum vterque tenuit inoriuorum
Certiore fide conteftatæ funt alix ciufdcm Apo {piritus viuentibus fe in confpe & um aliquando
ſtoliapparitiones;hoc & fequen ibus faculis Re darc. Euthym.in cap.14.7ounn Hugo Ather.de re
gibus Hiſpanic ' factx , quibus & opem ſe latu . greſſ.animar.capir.7.11.14.6 15.0 16.Anno non
rum in prælio promifit , & viſus in confli&tu ho genieſimo decimo quarro Ferdinand. Confaluus.
ſtes in fugam agere. Vidille ſe & Mauri fateban Caftellæ Comes, vtriuſque fortunæ illuftre (pe
tur,& noftri gloriabuntur:de quibusmox. cimen , vir di &tis fa & íſque magnificus , cum tre .
IX . Anno ołtingentefimo faculum capul nonum , eo D centis dumraxac militibus , diuino fretus mo
Raymirus Rex Hifpaniæ fortiſſimè roti m diein niru , inaximas Alivanloris copias profligauir .
cum Sarrace oruro maximâ multitudine pugna Idem decimo ſexto poft anno , lub fignis babens
uit : ſub noctem cum exiguâ fuorum manu in pedicum 15ooo.equires 450 . triduum continuum
collem quendam le recepit. Regi vigilanti & cum multitudine Arabum incredibili conflixi ;
Dcum precanii Diuus lacobusadftitir, iuſliique cúmque poftremo die D. lacobus viſus adeſſe
;

omnes confeſſione luftrari , & ſumprâ Euchari prælio fuifle ; innumeris cæſis , triumphauit. ]
ftiâ prælium conferere. Manè , cùm omnes ad Chron.general .Valam ai aly.
vnum obtemperaffent monitis Diui; figna con Succeſſie laculumn X I. ab anno milleſimo; hoc XI.
tule : e , hoftium fexaginta millia conſcidère. Vi fæculo belum lacrum fuit ; duce Godefrido Bul.
fus in eo prælio A poſtolus albo vectus equo , ve lonio : cùm in expeditione Antiochenâ noſtri &
xillum geſtans niveum quod rubea crux tranſuer- E famefermè conſumpti , & cquis ferè defccti fo
la diſtinguebat.Auctores Rodericus Epiſcopus, Chro rent , vihone & monitis D. Andreæ confirma
nicum Generale Alphonfi Regis, Mariana libro ti; qui etiain lanceam Dominicam illis indica
feprimo,capite decimotertio , & alij. Vixit hoc fx uit, non vnam obtinuere victoriam ; in prælo
culo Theophilactus Bulgar. qui in decimo quar quoque cum Corbonâ, apparuerc agmina equi
to capite Euangelijloannisfatetur, fpiticusmor: cum albatorum , quæ Perſas in fugam egere.[Gui.
tuorum viuis apparere. Vixit opinor codem lu lhelm.Tyrius,quibello lacro interfu t.lib.6. Sacre
lianus Toletanusłunior , au & or Prognoftici,qui, Hift.ca.4 . 9.] Eodè bello ,expugnatâ ab Chriſtia
libro fecundo capite vigefimo nono , docet, mortuos nis vrbe Sáctâ, Adimarus Epifcopus,diu ante de
fcire poße, quid agant vini, a capire fequine. ex functus,vifus eſt milires præire;& njuros cóſcena
D. Auguſtini,'de cura pro mortuis, fententâ, ac derc, & adhoctari, le ſubſequerentur. ( loan N au
penè iifdem verbis concludit ; ſcriptura am {tori cler.vol.3.gener. 37. ) Paulò antè Chrillus D mia
tale aperiè probari mortuos poſſe viuentium oculis nuscom B.Virgine SS.Petro, loánem , Stephano,
apparere. Carolo Calua Francorum Rege Nu-l Marrino & aliis multis quoque Angelis , Henrica .
11. mp.
 132 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

II. imper. oſtendit ſe no & u in templo Romæ vi-, A Odilonis Abbatis precibu ab æternæ morus pe
gilanti.( idem Naucler,ibi gener.34 .)Tunc Amicus riculo ſeruatum ; & pofterior Edelberto facta, qua
etiam defunctus B. Dunſtano apparuit , & futura confeſus criam ſe purgatorij pænis libera um :
mulca prædixit , quæ & contigere.)Oſbertusin dula narratur à Pet .'Damiano in via Odilonis , apud Su
Dunſtani, apud Surium 19.May. ) Non ſemel poſt rium 1, lanu. Apparuit c: iam S. Norbertus poft
mortem viſusamicis eſt Biodilo Abbas Clunia mortem ſuis,ui narratur in eius vita cap.52.D.Ber
cenſis .( Per.Damian.in eiusvita apad Surium menſe. nar.Gualdricum aunnculum acfun &tum poſt aliquot
Ianuar. ) Floruit hoc tempore, & ad ſequens la dies noctu vidir. Scufcitatur , quosn ſtaim.(ur?responder
culum peruenit ,Per.Damianus,viſdoctiſſimus & auunculus,in profpero.Quarit iterum Bernardus,quid
eloquentiſſimus; qui Cardinalatum cum ſolitaria cauſa fuerit, ut in agone infremeret , ó corpore ieris
vita commutauit;opera eius,quæ multa ſunt, ap biliter moueretur? Eadem (a't ille ) hora duo nequam
paritionibus variis ſuntreferta , vtde duobus pri fperitus,me in puicum profundiflimuna precipitare ni
moribus Fauentinis ex inferno apparentibus,epift . tebantur , vnde ila contremu , verum accurrente B.
2.ad Hildebrandr.vt de animabus in ſpecie auicu Perro ,cuaſi.] Auctor vita D.Birn.libr.i.cap.10 Idem
larum apparentibus, epiſto.s.cap.3.dc anima Bene- B ccnuere Rupert.Tuitienſ.& Honorius Auguſtod .
dicti vill.nigro cquo inſidente & apparente Epi: Nam & ille narrat B. Virginem libi ſeſe confpi
ſcopo Capuano , non tantùm idem Damian ,ibid. cuam præbuiſle, & ad ſcribendum impulille.[ Rm
cap. 4. ſed & Martinus Polonus idem tradidit , in peri.in prolog.Cani.)iſte vero,in Sigillo Maria C..
Cbron . & D.Antonin . & Plarina.de Benedicti IX meminit, Maria Ægypliaca,quam Deipara appa
apparitione idem Damian.ca.s.vt de B.Andreâ & rens ad.pænučilam trad . xii , & Theophili,quem Dia
B.Gregorio apoſtaram Monachum flagellantibus bolimancipio eripuie ,e pueruli Iudai quern in forna
cap.11. & alia quæ longum foret referre. Siſeriem ce protexsi.) Item Pet.Cluniacenf.lib.de miraculis.
temporis ſpectes hîc ponendum quod dePandul Vixit per hæc tempora Martinus Presbyter,
fo Capuano reculi paulò ante , & confirmat Ico Canonicus regularis , Legione; vbivarios libros
oſtienſis lib.2.cap.62. & 82.Nota eſt hiſtoria fun conſcripſit , ex rudi & illiterato repétè factus do
dationis Cartuſien Gum ; cuius occafio celebris il Atiffimus, à D.llidoro , in cuius monaſterio dege
la, & publica , primò,ſecundò,tertiò , facta die in bat,per viſum in ſomnis oblato, quem comederet
Vigiliis mortuorum apparitio , cùm concinerecur libro, ve reſtatur loan Mariana,lıb.11.rerum Hifpan .
verliculus , respondemihi: ter enim mortuuscaput cap.16. Libri alleruancur ibid. m magnâ religione;
ſuſtulit, & iuſto Dei iudicio ſe accuſatum ,le iudi- c qui viderunt, aiunt eſſe in prophet as quaſdam
catum , ſe damnatum exclamauit ( narral Franc.de Daniclis & in Apocalypfin . Mihi, cùm Legione
Pnico in vita Brunonie , apud Sur.com.s.6.OEtobr. ] ( egerem , librorum videndorum copia non uit;
Hoc fæculo vixere S. Anno Colon . & S. Benno manus Beati viri videndæ & oſculandæ fuit ; quæ
Miſnenſis,Epiſcopi:illi apparuere prædeceflores integra permanetcum pelle & vnguibus,licet lic.
Epiſcopi, & mirè , oftensâ in velte ipſiusmacula, citate contracta , & pulla.
commonuerunt, vt acerbitatem animi, erga eos à Seguenii fæculo Xlll.pod annum 1200, D.'a- XIII.
quibus iniuſtè vexatus fuerat, planè abolerer è cobuin Alphonſo Legionen . Regiad Emeritam ,
memoriâ & mente. De D. Bennone traditur eum & eodem tempore D.lgdorum Zamoræ aliis ap
iam defunctam , Marchioni Miſnenh in ſomnis paruiſſe, & auxilium præliantibus,tuliffe , docent
apparuiſſe , & oculum eruiſle , ob damna Ecclefiæ Mariana,lib.2.cap.is .Zamalloa,& alij Annalium
illata, prius narrat de Annone Lábert.Schaffnab. Hiſpaniæ ſcriprores.Hoc fæculo vixere Vicentius
in Histor.Germanor, poſterius de Bennonc , fcri Belluacenlis, auctor fpeculi Historialis,& Cælarius
bis , in etus vua cap:3 2.Hier,Emferus apud Surium Germanus ordinis Ciſterciélis,auctor ingentes libri
16./.lij . miraculorum ſeu exemplorū ; qui quas apparitiones
XII .
1,6 X 11.feculum ,ſuis caruit viſionibus mor- D (pirituú memoriæ prodiderunt, non eſt inſtitutæ
tuorum , ccce tibi anno 1112. vel potiùs 1139. Al breuitaris hîc deſcribere ,magni enim voluminis
phonſus Luliranię rex commiſlurus prælium con res foret. Idem dico de Helinando Frigidimon
tra quinque Reges Sarracenorum , iullus eſt in cenſe ,in Chronic. Thoma Cantipratenſ ,lib.de api
ſomnis , à Chriſto , bono elle aniino , & figno vii bus, & vitâ Sanctæ Luigardis, libro fecundo,qui &
in prælio ; cui quinque vulnerum imago inícii hoc fæculo vixere, & exempla plurima, Gibi notiſ.
pta , obținuir victoriam memorabilem , & hinc fima cógelſerc. Vixit codem temporc Diuus Tho
Auxir Lufitaniæ Regum inligne. Decimoquarto mas Aquin.cuius hanc fuiſſe fententiam patet, ex
poft anno , Alphonlus Rex Čalteile Baëzain ob 3.pari.questione 69.art.2.vbi hanc quçſtioncın exa
lidebat,ei apparens D.llidorus auctor fuit, prælij minans, Itat pro nobis , idem tenuit Guilhelmus
committendi,nec ferè alia Victoria contigit illu Parifienfis, in fum , de,vniuer.part.vlt.non vno loco
ſtrior. [ Marian ,!ıbr.10.cap 17. Vazaus, Samalloa, idem Diuus Bonauent.in 4.d.45.q.3.huc referen
Šaly. ) Anno 1117. cùm plurimis prodigiis,in . dum exemplum apparitionis B. Vrſulæ & B. Ge
ter cætera, itepidaręt Italia , Cremona.gudam 192 rconis cum ſociis Coloniam defendentium ,apud
fanlulus in curis iacens pannis obfitus, in primam lo- E Bredenbach. libro quario cap. 22.
quendi vocem conira naturam osaperuit ,matrémque His ſucceſſere ſequenti,ferè feculo 14.alij Theo- XIIII.
ſuam eſcas paranter fratri ſuo maiori ,qui plerardo logi magninominis , qui omnes nobiſcum ſen
Panem petruesatu , à corporis curis compefcuit , allerens tiunt, vt Richard.deMediâuillâ , in 4.d.45.guaft.3.
fibi vifam Du genitricem Mariam ante imbunal Per.de Palude, ibid.cad.q.3.Scot.ibid.q.1.art.4 .
Christe ſtaniem inſtantſimiſqueprecibus , prosudicia Seculo XV .hoc affirmarunt Antoninus Florent. xv.
quodmundo propter peccata ſua intenderat ,ipli fup . Archiepiſcop. qui & exempla multa fuppeditat
plicantem :ac poſt hac depoſuu eloquiü vſque ad icmpuu in ſum.Hift .& Gerſon paflim in operib.luis. Iacob.
humana conduionis congruum . ) Verba funt Dode Chulan .in libro hac de re edito. Dionyſ, Rickel.
chini in Histor. Benedicti X. Pontificis apparitio Cartuſian, in 4.d.45.9 .!. & in opere dequaluor no
prior facta Ioanni Portuenli , qua confeſſus ſe uifſimi , libro de Nountiis ordinis fui, in quibus
multas
 LIB. II. Q. XXVI. SEC. V. 133

multasetiam habesapparitiones :centur etia Mip ., a quenuse,qui loga aty.soun : oratione v donem Lpycopii
Toſtatus.in lib.1.Reg . accuſauit,quem hautmulto post Chriſtusnudum adfer
Noftro ſaculo 16. anno 1534. die 23. Ianuarii ri à duobus iuffit, atq . damnauit. Is autem pugno, ab
Facultas Theologica Pariſienſis ,in cauſa Aurelia ipforum altero,quieum portarüt,grauiter in medys re
nenſi conſulta,hoc reſpódit , his verbis, Animas de nibus ictus, Chriſtianam hoftiam , qua in communione
functorum diuinitus,feu diuina virtute,ordinatione, eius dieipridiè fumpſerat,reuomuit in calicem ,qui al
permiſſione, interdum ad viuosredire ,exploratum eſt.) tari impofitus fuit :atq. Securipercuſſo V done,rerű illa
habes hoc reſcriptum in tom . 2.var.conſul. luris rum omnium viſio euanuit. Quare vehemēter terriius.
Francofurti cditorum . Et vt ceteros mittam , ex Fridericus, cùm ad ali are accelliffet,calicémq,in eo eſſe
profeſſo hoc tuentur Domin . Sotus in 4.d . 45.9 . cũ Chriſtiana hoſtia inſpexiſſet, « ſimulEpiſcopū mor
1.a.4 . Peltanus lib . de Purgat.cap.s. Pet. Caniſius tuum humiiacentem ,alios religioſos viros excitauit ,qu
Marial. lib.3.cap.20.0 21. Maldonatus in c. 14.10. ablatum inde Epiſcopi corpus in agro ſepeliuerunt ]
Greg.Valen. in 3.p.2.6.9.11.punc.1. difp.11.9.4.p.1. Fulgof. I. 9. exemplor.c. 12.& loan.Nauclar.2.p .
Gener :34 :
Bellarmin. controuerf.de purgatorio libro fecundo,ca
piteoctauo, loſeph .Angl. in 4. quaftione de fuffrag . Cum duo locupletesmercatores , non ignobiles , per
art.primo,in fine Pet.Thyræ.Theſibus hac de re editis Taurinos faltus in Gallia proficiſcerentur,ampliorē hu
potiſſimum capite vndecimo,M.Marulus opere de in . mana ſpecie virã obuiū habuere, că ab illo mandată in
ftitui. vitamonaſtica :vt libro fexto ca.14.vbi plurimaBacverba ſuſcepere:Ludouică Sfortiam fratrem meum
ſunt exempla , Alfonſ,Mendoza in Quodlib. Scho alloquimini, háſq .illi litteras nominemeo date.Obftu
lasti. queſt. s. Ex Hiſtoricis etiam id tenuere Fulg. pētibusillise percúčtātibus s,quifnam
, eſſet:ſeſe Galea
Sabellicus & Ignatius in libr. Exemplo . locisquam lium Sfortiam eſſe reſpondit , & mox ab oculis eorum
plurimis. Paul. Iouius ,in vitâ Afty vicecomitis , & euunuit.IlliMediolanü properè redierüt,inde Vigleua
ef Hiſtor. lib. 30. Carol. Sigonius de imperio oc nü ,vbi Maurus degebat. Litteras ducis offerüt, quarü
cidentis libr. 3. eto 10.6 Regn . Ital. I. 1.Alb.Crant hoc argumētū erat:0,6 6 Ludouice,caue tibi. quoniam
zius Saxonia libr. 7.c.16.0 14.0 libr. 9. Meiro Veneti,Gallique tuă in perniciem coituriſunt,inámqui
pol.c.13 . Franc.Gomara Mexicana Hiſtor.c.20.C. iſtirpe rē euerſuri. Verüm ſi mihitria millia aureori.
104. Hiero . Oſorius de reb. ab Emanuele geftis , & dederis, dabo operă,vt conciliatis ſpiritibusfiniftra fa
Petr. Maff. in Indica. Hiſtor. Th . Bofius , paſsim ta auertătur. idque conſecuturum ſpero ,fimihi no ad
de Nor. Eccleſia , & , quem hoc agmen claulurum , uerſatus annueris.Vale. Subſcriptio erat,Galeaty fra
Hiſtoriæ Ecclefiafticæ facem clariſsimam , & vale iris tuifpiritus.Illud ipfum licetaly,vtcõmentū irride
tiſsimum contra Nouatorum impugnationes pu rent,non tamen multo poft Princeps à Ludouico XII.
giléve inuictú Triarium , in vltimum locum con- c / Gallorum Rege principatu deiectus c captiuus abdu
ieci,Çæſar Baronius fingulis Annalium ( quos iam ctus eft. ] Hactenus oculatus teſtis Bern . Arlunus
ſeptem ,vt ſcptem Cádelabri Catholici aureos ca "Sect.1.Hoft.Mediolan .
des bono publico edidit ) Eccleſiaſticorum tomis. Ludouici Alodiſii pater Imola Dominus,haut din
Harum vltimarum ætatum inſigniora quædam (inquit Sabellicus) poftquă decefferat, hominià ſecre
exempla duntaxat adſcribam :minoris enim recen tis,quem filius Ludouicus Ferrariä mittebar,in itinere
tiora hæc faciunt aduerfarii. Primò ergò , Quod venanti fimilis equo inſidens cum accipitre apparuit:
neſciam certú ſæculum ,hîc referam quod ita Gly huicq.,vt filiü in huncipſum locă poftera die venire iu
cas 2-4 . Anna. In hiſtoria Eccleſiaſtica Philonis hi berei,precepit,quoniã magni momēti resei pradicturus
ſtorici reperitur , quodam perſecutionum priſcarum crat.Ea re audita ,Ludouicustum ,quia nö credebat,tū
tempore,ſeniori Ecclefiaftico ab Antiftitefacris interdi quòd infidias verebatur,alium pro ſemifit. Etilla ipſa
Etum fuiſſe .Cùm autem ſenior ille quandam ob cauſam vmbra,qua antè apparuerat,obuiam falta , veheméter
neceſſariam aliò profectus fuiſſet, accidit vt ab Eihni indoluit,quod filiusnõ veniſſet:lögè enim plura eidiētu
ciscomprehenſus teſtimonio ſuo veritatem obſignaret. räſe fuiffe affirmabat.Sed tūcillud tatum referri iuffit,

Hinc téplum co loco cõditur, o renoualia peraguntur: quod tranfacto XXII.annoacpratereà uno menſe ,die
cuma, Antiftes bac verba pronūciaret. Pax vniuerſis: quoque ſpecificè addito, vrbis imperii ,quod obtinebat
Sandapila tēplo exceſſit,idq. non femel ſed bis térue fa eſſet amiſſurus.Vttēpus,quod umbra pradixit , adue
Etū.Hinc per quietē Antiſtitiſenior oblatus: Abito,in nit,adhibitamagna cura,ca ipſa nočte ,qua patris ma
quit,& Epifcopomeo ſis auctor,vthucveniat,méq.vin nes ſuſpectă fecerat, ducis PhilippiMediolanēſis cofa
culis exfoluat.Nă officio me facro excluſit, ideóq . Sacris derati Milites,ad murospenetrarunt , adhibitiſg. ſca
intereſſe vobiſcü nequeo.Teſtimoniy qdé coronā cõfecutus lis,glaciemagna conſtrictis foſsis, vrbem cũ ipſo Prin
sü ,ſed Deifaciē nodã cõfpexi. Quod fi me ipſe profe£tº cipe coeperunt.] Sabellicuslib.i.Exemplorum cap.4 .
huc nõ exfoluerit,aliusexfoluere nemo poterit.Q ui igi Francil.Guicciardinus Hiſtor. lib.i.narrat fama
tur his obtéperatū effet,ſandapila tēplo excedere defyt. vulgatum , fpiritum FerdinandiRegis Neapolita
Digna hoc loco eſt quæ adfcribatur ( eo quod ni, Iacobo Chirurgo filii Alphonli Regis ter di
ſuperius ſæculo X.quo contigit , fuit prætermiſſa) uerſis noctibus apparuiſſe, & primavice manſuetis
diuinitùsdemalo Epiſcopo ſumpta vindicta. Cum ac mitibus 'verbis , poſteris verò minabundè &
vdo Magdeburgenſ. Epifcopus,ne fignis quidem ac di increpanter imperalte , fuis Alphonſo verbis de
fuinis vocibus commonitus ab impudicitia ſibi tempera- E nunciaret, non eſſe , cur vana lpe ſeipſum lacta
ret,virireligioſi Deü,vt Epiſcopum ,aut corrigeret ,aut ret, vires Francorú fuftinendi.ftatutú.n . ac defini
olleret,rogarunt. Inter cos că noctu in Cathedrali Ec tum fatali legeſtirpem Aragoniã infinitis caſibus
lefia S.Maurity Fridericus Canonicus eiuſmodi pre iactari,& tandem regno priuari. ] Quod verò idé
ibus operam daret ,vehementioris venti afflatu ,omnia additGuicciardin . Se però è lecito tali coſe non del
que in tēplo erant lumina exſtingui perſpexit, necmul tutto diſprezzare , id non de apparitionis, ſed de
o poſt duos iuuenes venire, duo cadelabra accēſis cereis prædictionis fide , addidit, & meritò , nam fallam
ferentes, & Chriſtū ,cū parēte eius atque Apoftolis,ſub cernimus.
ſequi. A quibuscum eſſentvocati fancti homines,quorü Fra. Picus Mirand.Comes in vita Io. Picipatrui
corpora in téplo quieſcebãt:viſus eſt inter eos Mauricius fcribit ,non longo poftobitum lo .Pici tempore

M Ipectruin
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
I 34
ſpectrum Ioannis apparuifle Hieronymo Sauona- A quifuneri intererat'; ei dixifie, properaretdomum
rolæ ,cig ; dixiffe ,torqueri ſe pænis expiatoriis ; eò luam , & ibi ícripta quædam initrumenta caperet,
quòd non ſatis diligenter & fæcundè, talentú fibi eaque loco cuidam pro confeftim reftituerat, pro
à Deo creditú eruditionis & ingenii,multiplical pter quæ ſuppretla ipſe defunctus iuſta Dei len
ſet, & quia nó quanti par erat feciffet internas Dei tentia foret inferni ſuppliciis adiudicatus. Quo
ſuggeſtiones inſpirationésq ; quæ adhortabantur, dicto iterum caput vti priusreclinauit.Hoc à Deo
honeſtos labores quos inchoararnon abrumpere, permiſſum ,vt difcerétmortales,quam graues pe
& quæ ſibi animo propoſuerat,ea inſtanter opera næ ſcribas huiuſinodiperfidos & piorum legato
ri atq;perficere.Quæ Hieronymusmox in concio rum interceptores manerét. Alteram quoque ad
ne propoſuit ,& omnium precib . Picum commen ſcribam hiftoriam ſpectri(neſcio an dæmonis, an
dauit. Cæſar Baronius, deMichaele Mercato ſe iplius animæ damnaræ ) quamemoria digniorem
niore teftatur , ei cum Marſilio Ficino , ſummam me legiſſe non commemini. prolixitatem narra
interceſsiſſe amicitiam , ſtudiorum conſuetudine , tionis ex litteris Peruanis anni 1590. collectam ,
& Placonicæ ſectæ vinculis arctiùs colligatam.Ac ipſis ſiue Fran . Bencii, fiucGaſp . Spitille verbis
cidiffe autem aliquando , vt ex more, quidnam pojt B commemoratá , ſpero lectionis voluptas & vtilitas
obitum fuperfit homini, ex eiufdem Platonis fententia , ſuperabit. Accidit in miſſione ( illa Itatina )eidem P.
fed non fine tamen trepidatione, deducerent , que la Samaniego res admirabilis e conſideratione digna,
bantia, fidei Chriftianæ ſacramentis ſuffulciendaeſſent, cuig ,eo in genere vix cotigit fimilis,qua etiä eiuſdě vr
co enim argumento exſtateiuſdem Marſily ,ad ipſum bis incolis,in qua euenit,ita innotuit totſz teſtimonijscõ
Michailem Mercatū erudita quidem Epiſtola ,de ani firmatur,vt nullus dubitadi locus relinquatur, que ab
mi& Dei immortalitate .Cú verò inter differendü eo is perfonisaccepta eſt , qui oculis á auribus hauſerüt:
rũ progreſſa longiùsfuiſſet diſputatio , ea ad calcë per quicaſus euentu infelix ,ideo permiſſus eft(quemadmo
dučtä eo clauferunt corollario, vt inncta fimul dextera dū eria de fimilibus qua in cöfeffione côtigerất credi po
pacti fuerint,vter eorü ex hac vita prior decederet (ſi li teſt)vt hic nouus populus diſcat,qua fide ca integritate
ceret ) alteră de alterius vitæ ftatu redderet certiorem . vti debeat pænitentia facramēto, in quo nõparua ſenuit
Qurb. inter ſe cõuētis,ambo iurati ab inuicë diſce jere. difficultatě. Quareetia Indu , quæ in omniã oculis legē
Interlapſo autem haut breuitéporis ſpacio ,euenit , vt integre confeſſionis violabat, vidētib.eifdem punita eft
cum ſummomaneidem Michaëlſeniorin philoſophicis C 6 caſtigata,vt vnius animaruna,mult aru ſalus pro
Speculationibus vigilaret,ex inopinatòftrepitā velociter curaretur. Resigitur quæ accidit eſt eiuſmodi. Agebat
currentis equi, eiuſdem ad oftiú domus curſum jiſten in domo precipue cuiuſda Domina huius loci adolef
tis audiret ,vocējz ſimulMarſily clamātis. Michaël, cētula décē á ſex circiter annorü ,que bello capta ac ba
6 Michaël,vera ,vera sūt illa . Advocē amici Michaël ptiſmo tincta:Catharina vocabatur.In ea cū etate cref
admiratus,aſſurgens, feneſtramj aperiēs,quéaudiera cebat libertas, & mores diſſoluti,eiiaſi norarò ab hera
vidit poſt terga,ad curſum iterum acto equo cadido,ca reprehēſa caſtigaretur,qua eo peruenit malitia ,vt cū p
didatū proſecutuseſteŭ voce , Marſilium , Marſilium dátis quibuſdă clă coſuefceret, nec tamē propterea à co
inuocans:proſecutus & oculis:fed ab eis euanuit.Suc ipſe feſſione abſtineret: ſed hoc peccatú labris premeret , ne
nouicaſus ſtupore affectus, quid de Marfilio eſſe ſolici meretricula autperditis morib .haberetur. Hac igitur
tiùs perquirendum curauit(degebat ille Florentia , vbi Kal. Aug.1590.morbo depreſſa Sacerdotē euocauit, cui
diem claufit extremum )inuenuti eumdem illâ ipsâ ho animinoxas aperiret.fed id fecit nõ integrè,vt ( in ea
ra defuntium ,qua eo modoauditus viſus eft fibi.] Sic dēagritudine nouē alys vicib.recedēte Sacerdote, pre
Bar. Ann.to.5 . anno. 412 . Prætermitro quæ narrat ſentib.alijs famulis cötéptim ridebat hac fermèoratio
D
Bredenb.l.7.collat.c.7 . 46.1.8.c.12.14.23.6 40 ne: Alind g agerem ,non erat,quàm vt peccata faterer:
Adſcribo vnum ,quodmultorum militum grauiú , adiectis etiam turpib.6 inhoneſtis verbis,quib.offenſe
quividiſſe ſe fanctè iurabát,teſtimonio compertú. ceteræ fingula ad hera referebät,qua merito Catharina
Cuin annis ſuperioribus admirando illo opere A increpas,tadě vultu & vocemutaris amicè rogauit,qua
iex.Farneſius Antuerpiam oblideret: Bataui An na illa eſſent,quæ patri aperire nõ vellet. narrauit illa
zlíque, vt obſeſsis opem ferrent, & obfelli codem non difficulter ,adiunxitque quoties patre in morbovo
rempore , vt hoftem detinerent, facta eruptione, caffet vt fe purgarst cofeſſione ſterile ad laua quédam
accerrimèpugnabát,aggerémque iam Regio mili Aethiopi ſimilē ,quimoneret ne fareretur,g ea peccata
ti ereptum poſsidebant , ſecuri vt ſibi videbantur. leuiſſima effent, nulliusmomenti, & ex illorü confef
Tum à regiis militibus primòpaucioribus conſ. fione à patre diſſolutior haberi poſſet. A dextrâ verò
pe &tus propè aggerem Petrus de Paz , Hiſpanus manu apparuiſé S. Maria Magdalena exhortantem ,
Tribunus, vir & militaribus & pietatis ornamen vt quidquid eſſet liberè euomeret , Accerſită rurſum Pa
tis laudatiſsimus ; qui iam menfibus aliquot ante E trem Domina deomnieo quod acciderat inftruxit, qui
defunctus. viſus hic armatus , vt folebat , legio modis omnib.tentauit,vt ad integra anima expiationě
nem præcedere, & fuis quondam militibus ma induceret,fed fruftrà: quo .n.exhortabatur magis , eò
nuaduocatis, ſequerentur vt ſe , imperare. Indi reddebatur obſtinatior,ita vt nec nomen Iesv enuncia
cant primiſecundis , hi tertiis , hiſequentibus ; vi. revellet. Alio etia tempore cũ illi facram crucifixiima
dent omnes idem ,mirantur animíſque reſum ginē offerrent,vt in eú intueretur , á animo renolueret
ptis notum fequuntur ducem : præit ille , & recta Chriſtum , pro nobis cruci affixū ( in crucemortuum ,
in hoſtem ducit , fit pugna : ſed Bataui in naues ſummâ cu indignatione & animi commotione reſpõdit.
compulſi,aggerem Regiis reliquere. Hocmomé la ſcio,ſed quid vultis facia ? Ad quá hera ,vtad Chri
to oppidum munitiſsimum ſpe victoriæ , & le ſtum te conuertas, quiadmifſa crimina remittat,ſi fa
tuendi, decidit:Horrendum planè quod heſterna tendo recognoſcas.Cui Catharina, obſecro vtmihi deſi
die legi preſcriptú Ticino ,meſe Aprili huius anni. natis eſſe moleſta.cúmque bera abfceffiffet,cæpitamores
160 1.in diæceſis Ticinenſis oppidulo,quod Cor ſuos turpitudinem decantare , duranitque ad dies
retto vocatur; cùm iuſta in templo cuidá notario plures hac agendi 6 dicendi ratio ,donec quada noite
perſoluerentur,repentè è ſandapila ſe cadauer ſur 'accerfitâ cum ancillisherâ ,hac in verba prorupit. Tor
rexiſſe , & conuerſum ad quendá cognatú ſuum ; queor & animo angor plurimum ob violată cofeſſione?
abea
 LIB , II. 0. XX VI.
XXVI. SEC . V. 135
ö ab ea nora vſquead medium narie 2010 corpore ouri- A \procliuis,vr id genus aliu ,jie iw vero inuoluerem ubi
guit,vt credereturmortua, e de bumatione fepul dines, & cöfuetos cū adoleſcētib.cógreſſus.Tu igitur dif
iurà effet cogitatio:fed ad fe reuerſa accitóque,ſacerdote , cebenècöfiteri , “ nullü crimē tacere.Horumýz vos co
nibilde antiquâ fatēdi conſuetudine romifit. Tres post moneo , quod ita mihi imperatū fit,cogarý, aliorum in
horas, paulo antè quàm expiraret,exhortata à feruis, exêplü hæc verbisaperire.Ia pulſus ad falutada Dei
vt apprehensâ manu cruce cereo facro,nomen lysv? para virginem audiebatur : defunctamox in angulum
inuocaret,refpondit : Quis eft ille Igsvs eum non noui, queda ſecedit queuanefcit . Angelus vero(angelú enim
ac in vltimapartem lectireflexa,fedénfque audiebatur fuiſſe , quem viderat puerü ,credebat famula )abire ad
cum alio quoda, qui tamen oculosfugiebat,colloqui. Ac fuos famula iubet, & quod fecit. ] Placuit hancomn:
alia ferua , qua codem in loco ægra decumbebat, vehe fide conteſtará hiſtoria vltimo loco ponere, quòd
menier Dominam rogauit, vt in diftinctum cubiculum in eâ omnes apparitionú fpecies concurrát, Ange
trasferretur:quod,vt aiebat,laruas quaſdam atras vi li, Beatæ Mariæ Magdalenæ , dæmonis in ſpecie
deret,quibus admodú terrebatur.Nocte eâ ,quà Catha Æthiopis,anımæ danatæ in allumpto corpore , vi
rina exſtincta eft, domus tota tam ferido ac putri odore arbitror non ſuo, ſed acreo ad ſui corporis fpecie
perfuſa eſt,neceffarium vt fuerit ,cadauer loco patente efformato .Habent Achei quod rideant , fi nolunt
o aperto exponere:Domine etia frater è cubili brachio reſipiſcere,de pænis inferni & animarú immorta
extračius eft. Ancilla quadam in humeris veluti calce litate. habent Caluiniſta de cereisbenedictis , de
percruffa eft, pertulitque aliquot dies eius lafionis figna. 3 Sanctorú reliquiis , de confeſsionis auricularis in
Equusmaſueriffimus alioquin ,allis in murum calcibus tegritate ,eiúſq; neceſsitate. quid dicent ? confi & ú
hjúc illuc diſcurrens tota nocte infait . Idē fecerunt id à lesviT 1S. qui poteſt, quod à cunctishodie,
canesmulta diſcurſione e latratu . Humalo ia cor locis illis queat cófurari; ſi confi &tú foret :Nolunt
pore,cüm ex ancillis quadam locũ intraſſet , in quo Ca credere?eant, & audiant, videantque Muliercula
tharina decubuerat , nemine conſpecto ,fenfit in fe vas rum commenta inquient?credo, lateres & tegulæ ,
quodda quod tabulatis impofitü erat,iaci. Maior pre longinquis locis allaræ & diſperſæ ,quæ cúctus po
ierea.pars huiusvrbis viditmulto crepiru fonitu buc pulus vidit,iſtisimaginationis opera ſunt. extracti
c illuc plurimos lateres á tegulas, etiam ad duomil lecto viri,vidétib.aliis ſolo allifa & per humú rap
liu pasſuum proiici; non quòd in palatio vllus fit later tata mulier,fomnia , illiſa parieri vala, & in partes
vel tegula , cum , vt pleraſ, huius vrbisadificia omnia innumeras confracta,ſomnia fuere.Sed grandiorú
palmategatur.Ancilla alia fpecianiib.multispede pro malitia ad hæc fingenda ſpargendáque valuit:quid
traéta fuit longiſſimè , etiamfi qua traherei non vi pueri quadriennis innocétia ? dolicapax illa nó eſt
deretur. Septimo Octobris cum quadam ferua ve ætas , vt vel ante reliquias præfocari fe à vix nota
ſtiarium ejjet ingreſa , ut inde veftem aliqu.:m ſibi C & mortua métiatur,velreliquiarú appenfioneme
ſumeret , vidit Catharinam erigentem fefe in pedes, tú fictum ponat. Quam vereorne Catharinæ exi
vt vas quoddam arriperet , fugiente illa tanio im . tiú illis impendeat; quiCatharinæ crimen & lau
petu vas in murum impulit , ut in mille partes fran dant, & imitátur,confeſsionis ſacra myſteria in hi
geretur. Die infequenti veſtiario annexa fuit cru ſtrioniam hypocriſim vertentes , & inferni pænas
cis imago chartacea , quæ vno impetu amuro auulfa fabularum loco habentes!
in cölpectu omniū ,ires in partes diſtracta eft.Eodem die Habetis nubé teſtium , grandinémq; copiofum
cum in horto Domina conaret ,medius later lanci in exemplorú, quib . labrulceta, & vrticera Nouatoru
secius rotā cena euertit:cuius filius annorü quatuor , co radicitùs vellatis,confringatis , calceriſque. Illud
ipfo tépore clamare cæpit,Matercula,Maiercula , Ca vnicum propono.perpendite vosdiligenter , vtrú
iharina meprafocat, appenfis , ad collum Sanctorum æquius tutiúſque credere , primæ & fecundæ
exunys ab eâ pænâ liberatus fiei..Hæc Dominam coë SynodiNycenæ patribus , Græcis Latinifque Ec
gerüt vt ades mutaret, ó in coobrina domů ſe recipe clefiæ Doctoribus , ſexcentis aliis grauiſsimis
ret,relictis ancillis quibuſda adii cuſtodibus. Decimo Theologis, & probatæ fidei Hiſtoricis , & om
dićtimējis,cim ex ancillis aliqua in officinam diſpen nium fæculorum ſexdecim receptæ ſententiæ , an
ID
atoris iuiſer,ſenſit ſe ter à Catharinâ vocari:quam ti nouiſsimiſæculi procacibus quibuſdam , iiſque
(more nimio dilapfam exhortate ſunt cetera,vi inuocato perpaucis , de ludo Saxonis excucullati, vel Stig
Domini noftri auxilio,cereóque ſacro acceſo regredere mariæ Nouiodunenſis . hinegant mortuosviuen
sur:affumptis duabus,qua ceteris animofiores videban cibus apparere ad tempus pofle , negant Deum id
rur ſecure redyt,quă defun&tamonuit,vt dimiſſis alys, vnquam permittere, illi contra vtrumque,vt audi
cereo abiecto quod pænam inferret ; fola perſiſteret. E uiſtis affirmant , vel diſertis verbis , vel allatis e
mittebat Catharina ex omnib.corporis iúcturis flamas, xemplis quæ nunquam recitaffent, niſi vera credi
incredibili cú fætore.Caput cã pedibus ardebat, cincta diffent. Scaurianum planè iudicium eſt.magni
erat veluti ignita faſcia octo ant decë digitoslata, que ficum illud & magnanimum Scauri rei dictum ,
in terram vjā protendebatur , videbaturque libidinis hon ignoratis , quia Valerium Maxi. lib.3.legiſtis .
& admiſſa turpitudinis pæna có caſtigatio quada.Viſo Varius (inquiebat ) Sucronenfis, Æmilium Scauri ,
hoc fpečtro tremere 6 exalbefcere cæpit ferua. ad quá regiâ mercede correptum , imperium Romanum pro
infelix defunéta , accede huc. Quoties ego10 euocaui? didiffe ait : Aemilius Scaurus Princeps Senatus huic
Refpondit ſerua penèexanimis : Bone Iesv , quis non e negät ſe culpa affinem eſſe. cuicredetis ? ] Pari ego
horreet te visa? Que cũ diceret ,in eundē locũ deſcendit nunc ratiocinatione , Sanniones noſtri temporis ,
formofifſimus puer albis veſtibus,qui ſeruam hortatus Momidicaces, Ecclefiæ peſtes , apparitiones fpiri
eft ,ut pofito timore forti effet animo,notaretg, diligēter tuum negant & ſubfannant : fatentur aliquas &
que a Catharinâ acciperet,vt in alios euulgaret , ac fi & in honore habent, Sancti, & orthodoxi patres,
mulatý abshocloco abfcefliffet ,cõfeſſione maculas omnes orbis Doctores,Aſiatici, Aphricani,Europæi qui
expiaret . Ta hacin verba Catharina: Scias inferno me bus credetis ?Magdeburgici Centuriatores ,& Le
macipată ,& grauiſſimis ſubiectă pænis,quod eń Sacer manicolx coaxatores allerunt , nullas vnquam vial
doti aduolucrer ,vt peccata faterer,leviſſima tæt refer fiones defunctorum fuiffe veras : militantis Ec
rē,cuiuſmodi ſunt,quod garrula eſsē ci loquax, in ira cleſiæ ; quæ columna veritatis eſt , centurio
M 2 13; &
136 DISQV-ISITIONVM MAGIC ARV M

nes & Euangelij præcones, qui ſcientiam ſuam de Alimus propter transfugium , cumpedibus vincien
fapientiæ æternæ vberibus ſuxerunt,vnanimicon dus,& propter amentiam atque furoré, totusum
ſenſu litterismandarunt plurimas , vt veras : qui culis quadrupes conftringendus?
bus credetis ? Beatorum apparitiones habemus; Centuriatores & Lauarberus addunt argume
damnatorum habemus beandorum habemus;Ec ta paulò verifimiliora; quædam quib.probare co
clefiafticæ monumencis hiſtoriæ ,patrum traditio nantur,nullum effe Purgatorium ( quæ vt imperti
ne , conciliorum actis , diuinæ fcripturæ tabulis nentia hoc loco prætermicimus : ) quædam qui
conſignatas ; & de manum in manum per omnes bus refpondebo,tractationi accommodata. Quid
Ecclefiæ ætates traditas , conferuatáſque : Non inquiunt Auguſtino reſpondeas , qui non obl
ne temerarium contra niti , flagitiofum repugna curè , viuentium rebus animas dcfunctorum ne
re , impium atque blaſphemum bis omnibus fi gat interelle ; aloquin tibi matris optimè con
dem derogare ? quid ,mendacii vel ftoliditatis ea ipectum nulla nocte detucurum ? [ d .ibr.de eur. a 9. 13.in
eorúmque auctores accuſare ?nomen non inue promort. fup. citat. ſup.cita :. ) 0 1d Athanatio a, fcrip.
nio , quo appellem . Tu ( letior ) reiindignitatem Chryfoftomo b Theophilacto c , Tertullrano d , b hom.29.
in 8. c.
animo complectere, complexus abiice , abiectam B cendentibus hæcelle commenta dæmonum , qui Matth .
conculca & execrare. Quid mendacii accufarc. fe fuffragiis noftris indigere , & ex purgatoco ,vià
niſi faila pro veris obtrula dictitare ? quid ſtoli alta atque ardua , fingunt aduenire ? Addunt fcri- d l.deani
ditatem aicribere , fi non caufari ; adeò tot grauiſ peura . Nam is qui ceſcendit ad inferos non amplius ma.
fimos , fapientiffimos , ſanct.ffimos viros , fuiffe afcendit , lobo e. Plalmiſtæ fhomoeſt ſpiruus vadense ;7.119.1
væcordes ,yo inanibus pæniis le paſsi fuerint ludi non rediens apuluis eft , & poftquam femel defloruil 39.& 102,
ticari , & pro hiſtoriis fabclias aniles receperint ? dicitur fisum locum non amplius recegnofcere , quo v.15.& 14
hæc aducrfariorum modeftia eſt . igitur pacto queat redire : alibi dicimur 8 omnes g 2.Reg.
mori & ficut aqua dulabı. quis dilaplasad fontem 14.7.14
SECTIO VI. h 2.Pet.
reuocet ? D. D. Petrus & Paulus h mortuos in a... Thel '
quiunt dormire:cur ante terminum fulcitas?negat 4.v.13.
Ed rationc fortaſſis aliquâ vel argumento ef Abraham i Chaos quantum interiacet, âmortuis iLuc.16.v.
Slice
ficaci ad hoc credendum impelluntur. Exami poſſe tranſınitti, & idcirco illos nec mittendos, 26.
nandas ipſorum obicctiones tibi fideliter propo- C ve viuis reruncieat, quæ illic geruntur. Quo pacto
nam.cu iudica & diſcute . ſi nec per fe queunt ,nec à Deo micruntur ;morta
In Italia ( inquit Philipp. Melanchton .in Manlij libus apparebunt?Hæcſumma argumentorú , quæ
Calendario ) babentimpuriſſimas G obſcanas fabulas mométi alicuius. Sed reuera hoc elt abati fcriptu
de Miria ,qua apparui Monachi bellúdictú & mé ris, & Patrum dicta calumniari.Non negat apud
dac:ſlimo dignum (currâ. Habet Aſia & Aphrica , Lucam Patriarcha Abrahamus mitti à Deo mor
haber & Hifpania , & Germania, Deiparæ lacratıl tuospolle , vel folere; fed tunc mittere abouebat.
fimæ apparitiones , vt doctú.habet non fola Italia, Chaos illud hiatum maximum atq ; impermetabi
& eas ab omniobícænitate & impuritare tam re bilem fignificat ,quem fine Deipermiſsionenul
motas , quam à fidei puritate Melanchton , quàm lus tranfire mortuorum queat : DEI enim lege
à morum & vitę cafticate ac ſanctimonia fuit alie in mutabili conftitutum eít , ve line iplius permil
nus Lutherus.nec illæ fabulæ vocari poflunt, quas lionerecepraculis fuis animæ nequeant exire. De
omni æuo grauiſſimiſcriptores & fanctiſsimi vi quoquelex ſanxit,ncc damnatorum beatis.vllam
[1, publicis teſtimonios conſignarunt , quas Ec elle condolentiam (huc D.Gregor. iter illud im
clelialticæ traditioncs contirmarunt. Scd hæc peruium retulit ) nec fortis vilam efle commuca
Melanchronis & lo , Riuimodeitia fuit , tot la tionem , vel meritorum vilum confortium in
culis probatas: Sanctorum apparitiones. , amilia ter illos (huc Ambrol. & alu retulerunt ,de quo
cenlere duranlusta & cum pla ellent homines vide Cathen . D. Thomæ. ). Dormire mortuos
ineprisim , D. Gissorluig Papaın jpeptum voci teftátur Apoftolorum Principes ,fuccor:led fomnus
care , addunt vanitatem impudentiæ , sum multa ille mortem fignificat, ( dormire eſt mortuum
talia & inania pueriliter , me iudicio , & fallaci elle. phraſis ifta Græcvrum fuit vnde & fepulcre
tlf, line candore ,congerunt , & quorundam pri ta , vocant roluntágioc hoc eft dormitoria, & Ho
matos abutus & ftulcorum derdiculas opinationcs meru's, de virga ilia Mercurii loquens', qua pu .
in publicam Catholicorum contumeliam detor tabant eum inortuos ſufcitare ,mortuos nomi
quent.quafinoo reb.verifsimis & optinus,hoc fit nauit éares las ig érper ( dormientes excitar :) id
adnatum , vt obnoxiæ fint fuco , & hominum dæ obfcuriùs & deteris vertic Maro , Lumina mor
monumque dolis atque,malitiæ expofita , in mul. 'E te refignat .'Hebræietiam dormire dicunt,promo
torum prauè vtenciun vertantperniciem.quid pa rr; & Syri mortuos vocant dormienies , propter
ne vtilius : Sodeon tamen eius abundantia no fpem reſurrectionis .( ve Angelus Caninius obſer
cuit quid vino falutarius ? plures tamen ebrietas, uauit ) fi ergo dormire Lauathcro , eſt in nul
quàın gladiusnecauit. quid Dei adoratione præ lius confpečtum vnquam venire : vbi fides re
ſtantius?quot tamé illam in culcum idolorum de furrectionis ?doriniebantMores,Samuel, Iercinias
flexcre?diſcretio'ergo & prudentia neceffacje vt & Onias ; apparuerunt tamen . Sedomnes jitihtia
veras à fallis diſcernamus ; non vero licet, propter quæ dilebimur ,puluis fumus, & quafi in auras dil
falſas,veris fidem derogare. ‫ارير‬ pergimur. Tibi verò ,Lector quiſquis his fulcris
Marbachius negar vilas veras iniſ Chriſti & innitere, edico , te moneo ,dilcaucas ,ne huiulio
Angelorum reperiri;curergo tam diligenter,qua di rationibus vtare. nam fi quid probent, eadem
do per Angelos exhibita , id Patres, & hatoticiada opera probentnerelurrectionem quidem vnquam
dere conlucuerunt cur hæc notus Vigilantius fore. dolaplæ femelaquæ nunquam redcunt ; ain
vincula Sanctis injicit ? cut his cos compedibus & nes afpice:num nos nunquam rcdicuri ? Potius er:
manicis ligat ; cur in hunc meruum compingit ,ho go fatendum his & fimilibus locis , vihil aliud
mo propter multiplices blafphemias nerup digail velle S.S. nobis indicare , quàm vitæ noftræ im

becillica
 LIB. II. Q. XXVI. SEC. V. 137

becillitatem & fugacitatem ,veD.Auguſtinus & A cer non redire.quamuis (verba funteius)mir dels
Angelomus annotarunt. Pfaltes Regius negat id fieri poſſit, çepeque factum fit . ] Ec illo ſenior D.
mortuo amplius locum ſuum cognoſci.vbi aduerte nul Thomas ibidem difertè tradit, lob locutum de eo
lum omnino patrum , ne quenquam ante Luthe quod ſecundùm curſum naturæ fit, nó de co quod
fic locum hunc exponere , vt facit Lauathe agiturmiraculosè. En aduerfariorum tela, ex fcri
rus:vt quàm cicò , tam verè, de tam nouicio com pturæ pharetra. Plus fortaſsis fiduciæ in Patribus,
mento , Nouatorem , queas agnoſcere. Quatuor plus ſuppetiarum ?nihil vtique minùs. calumniola
inuenio veterum explicationes. duas enim He vtique tora illa teſtificatio , quæ Rhemniæ legis,
bræorum in Midras tehilim omitto , vnam vt im vlla li ſe lege teueri paterentur,non effugeret inu
piam , quæ animæ hinc ipſius mortalitatem colli ſtionem . Miror Auguſtinum nobis obiici, cuius
git , alteram , vt paràm conuenientem textui ,de ſententiam ex eodem libro audiuiſti,non ambiguè
originali peccato : hoc cum homine reſurgente ceruicoſos iſtos condeinnantem . Vult ille quidem
non ampliùs reſurgere. iſti Velo iashub,accipiunt plerumq;angelicaseſſe operationes ; ſed addit fpi
de jatzar haraz. Duæ Patrum expoſitiones ſunt ritus etiam aliquandoautomposiotas ad viuos mit
planè tropologicæ , vt Arnobii hîc , de diuitiis ; & ti. Negat coſdem arbitratu luo redire pofle, citrà
alia Barfilii ( de pænitent.) Hominem ſemel in pec Dei voluntatem : alioquin fibi matrem continuò
catum lapſum , non pofle ſine Dei gratiâ , vi ſuâ adfuturam :ſed nutu Dei aliquando rediiſſe, pro
exfurgere. Tertia eſt volentium , locum hunc,non В fitetur , & exemplis confirmat. Athanaſium pro
capide corpore,fed de toto hoc orbe ſublunari, ducunt in pugnam , ſed laruatum : Anaftafius e
in quem , egreſſa ſemel de habitaculo corporis ani nim ille Nicænus eſt , non Athanaſius. eius diui.
ma,nequit fine ſpeciali DEI permiſsione redire: denda auctoritas. Nam quæ ab illo g. XI. dicun
fic innominatus , ſed pereruditus pſalmorum in tur, leui brachio in aduerfarios retorſerim . negat
terpres. Quarta eſt Apollinaris , & Euthymii, {piritus apparere , frecus Dauidis teſtimonio , de
ſenlum efle; ſcire Deum & cognoſcere humanæ quo nos iam copiosè. addit hæc verba : Deanima
naturæ conditionem , & interitus noftri accele
bus enim fanétorum non eftdubitandum . nam & poft
rationem , qui nati mox denalci incipiamus : & mortem & in iudicij die cognoſcent omnia . ) vnde lic
cùm nobis ſemel occiderit breuis lux, & vitæ flos poſſumusratiocinari : fibeatorum animæ cognol
iſte emarcuerit , haut poſſe abruptam vitæ telam cunt omnia poſt mortem , locum igitur & luum
iterum connecti,vel vinculum iſtud animæ atque cognoſcunt:& locum ſuum ; permittente Deo , ad
corporis ſemel diſſolutum rursùs colligari, ne illum redire poſſunt. idcirco enim damnatorum
que animam noftram , poftquam venti inſtar ſe animas negauit redire pofle , quia locum fuum
mel euolarit , vltra corpus ſuum agnoſcere, vt il с non cognoſcunt. de animabus enim his tantùm
lud fubeat ac poſsideat . Nam in ipſa reſurrectio accepit verba Dauidis , non de omnibus vt La
ne , beati illud iam ſplendidum & incorruptibi uatherus. Q.vero VMI, non adimit omnem illis
le deprehendent ; damnati , fædum ac horridum ſimplicitùs reditum ( nam hoc ſcripturæ facræ re
& obnoxium corruptioni. tam verò damnati fragaretur ſed negat à Deo remitti,vt humanęcu
quam beati , angelica opera, Deinutu, illud lunt rioſitati ſatisfaciant,narrando quid apud inferos
agnituri. Quid ? quod nonnulli intelligunt de rerum geratur. Sciendum quoque temporibus il
ipfis amicis, qui poſt animçreceffum , corpus am lis quandam hæreſim viguiſſe contendentézmor
plius non agnoſcant , ſed deteſtantur ? & himo tuorum animas,illorum maximè, quiviolenterne
re Hebræo fuum pro , eius , accipiunt, videtur cati , dæmones fieri, & malis deinde carminibus
huius fententiæ P. Emanuel Saa. Quid ? quod D. ad hominum obſequia & reſponſa danda com
Hieronym . ſecutus Hebræam phraſım , eandem pelli. Huic dementiæ ſe ſumma vi Patres oppo
vetrit, non cognoſcet eum amplius locus eius , quod luerunt , & væfaniam illam ſedulò confutarunt, in
plerique Hebræivolunt, & paraphraſ.Chaldæus, his fanèdiligens Iſidorus lib.2.Etymolog.c.8. & os
& Vatablus fequuntur , & fic locutus ante fue aureum loannes Conſtantinop. hom.2 .de Lazaro,
rat B. Iob.cap.7. vbi Hebræa,Chaldæa,Græca, & D G hom.4.in Lucam ,vbireddit rationem ,cur Deus
Latina conueniunt, hac prorsùs ſententiâ;mortui non permittat multos in vitam redire : vti lic dæ
memoriam interituram , quaſi non fuiſſet : vel lu monum fraudibus materia ſubtrahatur. quidicit
perſtites , quid cum vita functis agatur , aut quo non permittimultos , nonne de nonnullis , licet
in loco decineantur , nunquam niſi per reuelacio paucis, fatetur?adimit etiam facultatem redeundi
nem futuros certiores. Quæ omnia contra coin curioſarum narratiuncularum gratia , abſolutè ad
munem fententiam nihil habere virium , eft om Deinutum reuertendi licentiam ,non tollit : quin
nino clariſsimum . Minùs etiam obftat , quod ei apertè potiùs hom.29.in Matthe. ſcribit ,fpontè fua
dem Regio Vati dicatur homo , Spiritus vadense redire non poſſe. cur adderet ( spontè fua ) ſi nec di
non rediens. nam quod præceſſit quia caroſunt, id uina voluntate poſſent redire ?Nec aliud agebat
apertè indicat agi de naturæ humanæ depraua Theophil. in c.8. Matth. cùm teſtatur dæmones
tione & improbitate ; quæ cùm ad deteriora ſem quoddam dogma inſtituere voluiſſe, de vagatione
per vergat , à malo tamen ad bonum , per ſe ne animarum in hoc orbe , cuiminimè fit allentien
quit redire : vel , quod magis placer , agi; de ho E dum , quoniam animæ corpore egreſſæ iam cer
mine corruptibili , qui, cum ad mortem Pegaſeo tum habent locum , '& non oberrant vagæ quibus
gradu properet;à morte ad vitam retrogredi,vir verbis negat ſpiritus pro arbitrio ir tū xéouw lic
cure non poteſt ſua. D. Iobi verba , Sic qui deſcen loquitur ) a ravatus, quoniam certis manfionibus
dit ad inferos , non afcendet nec reuertetur vltrà in ſtatim aſſignantur. impugnat enim eumdem cr
domum fuam , neque cognoſceteum amplius locus eius: rorem quem Chryſoſtomus , & vtérque nobiſ
cundem planè ſenſum habent , quem illa Dauidis cum , vt docui,fenſit. Denique Septimius Tertul
paulò priùs explicata. Bellè quoque Dionyſius lianus etiam illudGentilium ,depræuentis imma
cxponit,animaquæ ad inferos deſcédit in priſtina tura morte, figmentum planè poëticum , & fortè
vitæ rationem ,diuitias,latıfundia , palatia ,naturali Platonicum , reiicit , & docet nec illorum animas
3

M vagari,
 NVM
UIS ITIO RVM
ICA
138 DISQ MAG

vagari,donec reliquatio compleatur atatum . háncque A Quando Deus redire permittit ,maioris boni id
ille licentia poetarú , cum Magorum audaciâ , ia cauſa permittit:vt plurimum Behemoth hanc agit
& antium inanem ſuam animas eliciendi poten perſonam.Pactio ipſa vix fieri poteft , vt curiofita
tiam ; & cum inſomniorum fallacia , quæ Manes tis peccato vacer.præſtat ſalutem ſuam ſemper cũ
falla ſoliti imittere,comparans,meritò refellit.Ve pauore & Ipe operari. Eadem B. Lutgardis cùm
rùm & ipſe addit , Dei virtutem quaſdam animas iuſliſſer cuidam moniali, ve ſi priormoreretur , cá.
reuocafle in documenta iuris ſui. Sic ſcriptum ab viſeret, addidit,vtprimum diceret : Benedicite,ora
co inuenias extremo de Animâ libro . Sic ergo ne tionem Dominicam & Salutationem Angelicam , ne
que S.S.neque patres,neque ratio; ſed ſola teme (inquit )diabolus ſuomore aliquod figmentum addu
ritas,nouandi cacoethes , & vetuftati detrabendi, cat. ]d.l.2.Sihoc illa ſancta tam illuminata metue
Catholciſque conuitiandilibido. Aduerfariis ſuf bat:quáto magis nos debemusmetuere ? Sequitur
fragantur. etiam tertiò ex his,poſle faciliùsdiſcernivariorum
& multiformium 1pectrorum illuſiones, quas dæ
SECTIO VII. mones obiicere folent.de quibusnunc videamus.
B
QV Æ STIO XXVII.
It 2. Concluſio , Magi nequeunt operâ demonü
Sleva
verasdefunctorum animas nobis oftendere.hæc eſt De demonum apparitionibus,fiue de fpečtris,qua
ſententia Tertullian.lib.de animâ cap.pen.D.llido damones nobisobijciunt .
ri lib. 8. Etymol. Chryſ. & Augufti, quos citat &
ſequitur D.Thom.1.p.9.117.a.4.ad.2 .Guilh . Pariſ. SECTIO I.
p.vlt. de vniuerſ. cap .24. Victor. demagiâ num .17.
& fuſè docet nuperus ſcriptor Alfonſus Mendoza Vopræmittéda,varias eſſe illuſionum cauſas,
Quodlib . Scholaſt. q.5 .ratio eſt , quia ſanctorum
animæ in manu Dei ſunt , & foli Deo obediunt:
multa habétur pro ſpectris, quæ naturalia funt,vel
dâmnatorum nequit Diabolus finere egredi , ſine artificialia, item quæ ſenſuum vitio,aut imbecilli
nucu Dei , fine quo nec ipfe id poteſt:quod ipſum tate vitiatæ phantaliæ calia videntur eſſe , cùm nó
etiam habet locum , in iis quæ expiantur. Ideò ſo fint qualia videntur. de fingulis , Petrum Leloy
lentipli has vices ſubire dæmones ; qui per mun- c herium b , in pleriſque fecuti, vidcamus. Natu - b lib. 1. de
dum adhuc vagantur,& has animas amant menti ralia funt & decipere ramen aptiſsima, ignes illi {pectris c.
ri , vt ex Porphyrio docuit lamblichus lib.de my fatui de quibusegimus fuperius : item inlulæ na- 6.7.8.& 9.
ſter. Aegyptior. Neque id mirandum , cùm in An titantes; quales vidiapud D. Audomari fanum in
gelum quoque lucis ſe trasfigurent,& in B. Virgi Morinis complures , quales etiam in Italia, & alibi
nem Deiparam ,vt in Biturigibus Vibiſcis,cùm illic celebrant veteresſcriptoresc , in lacu Vadimonis c Arift. de
degerem ſcio accidiffe, immò & in ipſum Chriſtu Cecubo ; & Reatino : vt ſunt etiam arbores & admir.au
dition.Ti
Dominum ,qualis B. Martino apparuit diabolus. filuæ radicitùs euulſæ , & claſsis ſpeciem in ma tus Liuius
Ex his ſequitur primò,prorsùs elle ſuperſtitio ri præbentes , tefte Plinio Seniore d : vt , ligna 1.9. Seneca
lum ,quod ex quorumdam delira opinione retulit putrida nocte lucentia : vt animalculum Indicú , lib.3 . Nat.
a lib.3.do- Ananias a animas eorum , quibus exſpirantibus de genere Cicindelarum , ſed maius , inftar Sca- quæft. &
nar.demo. Plinius lú .
dexteram porrexerint & vicilsim porrectam rece cabæi, quod etſi toto corpore luceat , oculis ta- li. 8. epift.
perint,ipfis poft obitum apparituras. Nulla enim men maximè, qui pro corpuſculi modo ingen- 10. & Se
huius rei vel fcripto vel non ſcripto Dei verbo , tes, tantum fundunt lucis , vt ad eam legere & nior lib.2.
nec hiſtoriarum verarum narrationibus auctoritas D ſcribere foleant. Coculium : ocane , micat luce Nat. hift.
huic opinioni adminiculatur. Secundò fequitur quaternarum ftellularum , quarum fi quis pin - 11.16 Na
non effe temerè imitandum quòd olim factum à guedine manus & faciem inungat , ardens & for- hift.c.i.
nonnullis , & quod loan . Friburg . in Sum . Conf. midabile ſpectrum apparet. Sic Chieza pag . 2. le Plutarch.
1.1.111.1.9.23.ſecundum fe conlideratum ,dicit non Hiſt. Perua.c. 30. Itein vapores variis formis con in Sylla.
efle damanandum de peccato ,non :n .negant D. f lib.z. Bi
formati, qualesilli quos Sylla vidit hircorum fi- bliothec.
Tho . & ipfe, & qui cos ſequiturBeetziusin pre militudine capitibusapud Epheum concurrerec,
cep.periculofum efle,& tales vt plurimum ſe delu & fimilia , quæ apud Syrtim maiorem ex eadem
dendos dæmoni propinare, & illi ſubiacere com cauſa Diodorus Siculus fcribit contingere f, di
minationi, Qui amat periculum , peribit in eo , ideò gna lectu . Talia quoque ( Ii à viſu , ad auditum
prudenter Ciruelus 1.3.de fuperftit.c. 11. reprehen luber tranfire ) ſunt admiranda quædam ſonorú ,
die illos quicum inuicem paciſcuntur , vti li per vt Echûs in locis diuerfis , quæ & notauimus Có .
E ment. in Senecæ tragædias, decipere nonnullos
mittatur ) is , qui prior morietur , viuo appareat,
eumque de ſuo ftatu faciat certiorem . Scio id Deú teſtatur Cardanus l. 18. de ſubtilitat. item ſonus
permiſifle aliquando , vt audiuiſti de Marſilio ftatuæ Memnonis, de qua eodem opere egimus;&
Ficino ; & de S.Lutgardilegitur li. 2. vita eius. 10.3 . muri Megarenſis , de quo in Atticis Paulanias; &
Sury , in Iunio , & apud Dominicanos Zamora cauerna Britannica , de qua Clemens Alex . 1.6 .
nos acidiſſe olim monacho cuidarn . Is cum quo Strom . fors, an D. Patricii antrum ? item prælii ac
dam Minorita hoc pactum inierat. moritur Mi victoriæ voces , apud tres Perſicos montes , de
norita, & poſt dies aliquot apparet ſtipulatorimé quibus idem Clemens. Mirifici quoque interdum
ſa's ſternenti;& ( ait ) le expiatorium circumgeſta ſoni nati ex vterinis ſuffocationibus , imperitis
reignem . Et ad cruciatus ſui indicium , manum medicis imponunt. quando ait Corn , Gemmalib .
menſæ ligneę craffæ impreſſic ,eámque altè admo 1.Coſmocrit.c.7 .) i venenatoſpiritu inflata arteria,
dum combuſsit.notam hanc audiui ab ocularis( vt diductag,in amplitudinem ,fecundum longitudiné con
aiebant)çeſtibus ſupereſſe manusmenfæ inuftæ , & trahñtur.vnde neceſſe fit aliquádo mulierē ſtrāgulari:
ad perpetuam rei memoriam paruulo clatro fer vnde & vocesmiradas ex imis viſceribus exaudiri,não
rco obtectam : & narrat in Chron . Dominicano velut ranarum coaxatus,nunc ſerpentum ſibilos ,nunc
rum F.Ant. Senenſis,vt de re nihil fit dubitandum crocitus coruorü , gallorum cucurritus, latratus canum

( c.quia
 LIBRI II. Q. XXVII. SEC. I. . 139

etc. qua tamen pro viarum erumpentis ſpirituspro- A docem ,& Nicolaum Damafcenum :
portione cafus effingit. ] In his fictionibus,cùm ftuprum accedit , pecca с
Ve naturalia fic & artificialia quandoque deci tum grauius eſt quàm in ſtupro ſimplici, & gra
piunt, & pro ſpectris habentur: vi erant avlómata uiùspuniendum : cùm furti cauſa fit,puniendum
Bædali,de quibus Ariſtoteles lib.1.de anima, & li. pena directariorú l.facculary. D.de extraord .cri
1.Palitic . & alia Archimedis,Archytæ ac Boëtij,de min.Si nihil aliud quàm metus incutitur, pro pe
quibus fuperiùs actum : & noſtris téporibusobla riculimagnitudine,resæſtimanda : ex genere fuo ,
ta Carolo V.Aquilaænea , volans per aërem ; & puto Mortale peccatum :& pæna eft arbitraria,fu
Pariſiis,triremičargentea, quam remiges ,ciuſdem ſtigationis puta ; & ,fimors ſecura, exilij perpetui.
materiæ ,& impellebant , & fiftebant & retroage argu.l.4.§.cum quidam.D . ad leg . Cornel. de ficar.I.
bant. Vt erant etiam Hydraulica veterum , & ho infiniti.9.cum eo D.de furt.ó l.penult. $. vltim.o l.
die in hortis Eſtenſibus Tiburi admiranda;de qui vlti.D.de extraord.crimin.voluere poft gloff.in l.fiquis
bus Claudianus; aliquid. D.de pan.Licinius Ruff. in comparat. legum
Sic corre
xit Lelo Intonat erranti digito,* pedibuſque trabali Moſis Iuriſconſ. « Leloyer. fupra fol. 173. nec
B
yer. pro
Vecte laborantes in carmina concitat vndas. puto idoneam excuſationis cauſam amorem pre
penituſque, Er de quibus iam exſtantHeronis libri.Vt ſunt bere,nec tutum ſatis eſſe conf.101.Oldradi, optimi
artificioſa ſpe & ra , quorum modum docent Car aliàs conſiliarij.
danus lib.de Varieta.rerum .& Baptiſt.Porra.lib.de Senſuú alterationem vitiúmque, falsò viforum , D
magia naturali , quanquam verè in his omnibus, vel alio ſenſu perceptorum ſpectrorum , cauſam
terum quibusvtuntur natura ad artificium adfert non raram eſſe,docet idem Leloyerius cap.8.exem
vim maximam :vt & in naturalibus illis prioribus, plo ebriorú,de quibus optimè D.Ambrof.c,Hinc el.de He
fæpèaccedit artificiofa hominum applicatio. Scd (ait) vana imaginesebris,incertiviſus,inftabilis gref- iun.c.16.
ad hanc claſſem magis propriè pertinent artifi Sus:vmbras tranfiliuntfæpè,ficut fouens, nuiat his cum
ciolæ voces quorundam ; quibus cùm fint præſen facie terra ſubito erigi e inclinari videtur , á quaſi
tes,voces ſimulant abſentium ,vel cùm ore loquã vertatur ,timentes in faciem ruunt , folum manibus
tur,ex ventre verba videntar proferre , ſicque vo apprehendunt,aut concurrentibusmontibus fibi viden
cesdæmonum vel angelorum mentiuntur : Item tur includi. Murmur in auribus,tanquam maris fiu
qui persubos nocta loquentes,angelorum vel ani cłuantisfragor , & reſonantia fluétu litora . Canes ſi vi
marum voces fimulant; quale quid de Bonifacio C derint,leones arbitrantur,o fugiunt. Aly riſu foluun
octauo circunfertur apud Nauclerum , Maſſeuin tur incondito,aly inconſolabili mærore deplorant , alij
& alios.Item qui ſimulant ſe animasmaritorum cernuntirrationabiles pauores,vigilantes fomniāt,dor
defunctorum , & fic fuadent viduis vt fibi nubant. mientes litigant.] idem ,terribilianempeviſa appare
noui,quihoc Louanij fačtitarat:& de alio qui An re ebriis,Plinius prior affirmarat f.Deprauat,more fli.14.c.
degaui, narrat Leloyerius c.7 . Sic apud Boethium ſuæ ſectæ ,Lauatherus S.S.dum fic vult intelligen- 22.
Scotiæ rex Kennethus,Pictos , à quib. erat victus, dum illud Salomonisg , ebrietatem diſſuadentis; g Prouer.
13.7.33
vicit.Noctu ad Principes exercicus luidormientes, Oculi tui videbunt extraneas , cor tuum loquetur
immiſit ſeruos indutos fquammis lucentibus, & peruerſa . Extraneas, ait ille viſiones & apparitio
manu tenenteshaftas ex ramis putridis noctu lu nes admirandas,qua in re ductorem habuit Pagni
cere Colitis;qui illos ad pugnam fortiter ineundam num ; qui cum Paraphrafte Chald .videtur fic ac
hortarentur: fe à Dco miſſos Vi& oriæ fponſores . cepiſſe 17771 Zaroch ,quaſivim neutri haberet , &
Angelos illi credidere, & animosè Pictos aggreſſi ſignificaret extranea h . res extraneas ; quod, licet
ad internecionem cæciderunt. Sic nonnulli vli cá non diſplicuerit Ianſenio, probum tamen non eſt .
cris vel teſtudinibus,iíſque cum candelulis affixis, D Fæminino enim ſenſu accipiendum , & quidem
in cæmiteriis , non ſemel ignitorum ſpectrorum nó de rebus,ſed demulieribus. Senſus enim ,quem
{peciem præbuere. quarenonnulli ſuſpicantur ab D.Hieronym . & Beda ſecuci,vinum concupiſcen
ain Hym . Homero a teſtudini tributum nomen armaturæ di alienas eſſe cauſam.ideo Septuaginta, vt ambi
Mercur.
fallacis etnuoinsaixra.Sic etiam Abderitaniiu guitatem hanc tollerent,ſingularinumero vertere
ucnes,cum ſpectrorum ſchema, conati ſunt De exdolplav, alienam , ſeu extraneam : quam vocem
mocritum terrere,vt narratLucianus in Philofpeu nec S. S.nec patres ſimpliciter pofitam , de alia re,
de.Sunt in recentiorum libris , vt Boccatij Deca quàm de muliere ſeu ſcorro accipiunt, vt eodem
merone,& fimilibus,exempla plurima, fed mema cap.paulò antèzputeusprofundusaliena, vt ibiexpli
gis capiunt antiqua.in fabulis tale quid commini cant Salonius,Beda,Hicron . & alij.Oculorum luf.
IciturMoftellariæ Piauti ſeruulus, tale quid narrat fuſio facit viderivolitantes ante oculos qualimu
bepiſt.10. Æſchynes orator b,à Cimone.Athenienſi factum , ſcas vel falritantes formicas,vt non fine ſtudiorum
qui ſe Scamandrum finxit,vt vitiaret Callirrhoen : E incommodo , à multis iam annis experior. Aben
¢ 1.18.an- tale quid narrat Ioſephus c facticatum à Mundo , zoar lib.1.ca.1.tract.8.meminitmorbi dicti halahol,
tiquit.c.4. ve deciperet Paullinam ,fingente ſe Anubim : tale quo qui affe &ti, ſingula putant ſe videre gemi
quid à Tyranno Sacerdote idolorum excogita na. Arcuatis cuncta apparent lutea. Refert A
tum ,quimentiebatur Saturnum , vt liberè matro riſtoteles de quodam qui ſuammet imaginem
dli.11.hi. nas nobilesmæcharetur,nos docer Ruffinus d , & fiue Gimulachruin , in aëre libi , quaſi in fpe
0.25
meminit eiuſdéfacinoris D. Cyrillus Alexandrin . culo , propter oculorum vitiun , ſemper obuer
contra lulianum lib.7 . ſariexiſtimabat.idem teſtatur , eum qui diu in ſo
Et Nectanabus Ægyptius Magus ſe in louis lem oculosintenderit , & oculos aliò celeriter a
Hammonis effigiem transformans, Olympiadem uerterit, primò ei cuncta iri viſa gilua ,mox rubea,
Philippi vxorem decepit , & adulterino concubitu & tandem nigra , donec alteratio illa viſusrece.
Alexandrum Magnum genuit : vnde illi orta opi dat.Auditus etiam læſus decipere conſueuit ,vt fit
nio de loue parente. narrat Ioſephus Gorionides in iis,quimorbum imaginoſum ( fic vocant ) pa
1.2.Hift.Iudai.c.6 .& laudat auctores Ægyptiorum ciuntur.cuius ægritudinis viri docti duas ſtatuunt
Sapientes, Titum Romanum , Strabonem Cappa ſpecies , vnam notiorem , cui nomen @guvitis,
M 4 quando
 140 DISQVISITIONVM MAGICAR V M

quando phantaſmata obiiciúturanimo,viſili ima | A vobis ( ô Tritones ) vt feruatoribus in parria itaruas

gine; de qua ſpecie Cornelius Celſus, & Cælius ſurrigemus. ] Sic Cælius Rbodigin . ſed ex Athe-' c Athe
Aurelianus conſulendi; & pertinet ca ad phantaſıæ næo'c. ncus l.2.c.

vitium.altera ſpecies eſt sopubartidouos , qui viſui Hydrophobiaquam fugiunt, co quòd putant ſe li 17. ALS
collit fomnum ,auribus indit vitium , quo fibiaudi in illa videre canem à quo admorſi fuere d. C.2 .
re cinnitus & ſonitus videntur. de hoc Varro , in Soler autem Diabolus biſce naturalibus mor- d Paul. Ac
Prometheo Satyrâ, bis fæpè ſe adiungere , & hominum procliuitate syneta li.
Leuiſonna mens ſonorinas imagines abuti. Serpit hoc malum Diaboli ( ait D.Aug.e per Antholog.
omnes aditus ſenſuales,dat ſe figuris , accommodat ſe Epigram
Adfatur,non vmbrantur fomno pupula .
Græc.li.7.
coloribus,adhæret fonis,odoribus ſe ſubycit, infundit ſe
Guftus quoque vitiatus ægros mirè decipit , vt
ſaporibus , á quibuſdam nebulis impletomnes meatus re li.18.99
& odoratus,Polypo,Grauedine,ſeu xoguse ,& miro
intelligentia aliquando crudeliter torguens dolore ac
illo catarrho,qui regnabat in Caſtella.1581. & mul
tos abſumebat , læłus. Verùm crebrior & maior metu , aliquando iocose diſtrasens, velſubfannans lu
ali- | B dicris. ]
deceptio manar à phantaliæ corruptela , quæ
quando coniuncta eſt cum Phreninde, ( fic voca
tur ca quæ cum febri vehementi eſt , ) aliquando SECTIO I I.
cum Mania (hæcfebris expers eſt, & diuturnior, )
a vide aliquando leuicula tantùm eft febris, nec ad Phre F
Ceil.lib.z. nitim ſufficiens 2. Theophilusmedicus cetera pru Int enim dæmonum ,ve variæ operationes at
c.18 . dens,opinabatur cùm febriret,propè le&tulum ti que libidincs,ſic & varia genera,quod ſecundo
bicines & cornicines affiftere , & continue auri loco nobis erat notarú . Omnes quidéimmundi,
bus eius cantum inſonare:ídque,iam fanus,accidif & mali,hominibúſque ſunt infeſti , vepoſt Chry
b. Galen ſe libi pertinaciter contendebat. b Sed huic ifta lippum , & Plutarchum ,& Philonem , rectècontra
lib.de dif
tædio erant:alteri cuidam voluptati.Sic enim Ho lamblichum Porphyrius f & eo melius Minutius flib.deab
fer Sym
prom.c.3. ratius,Epift.ad Florum . in Octanio. cos tamen à loco Marcus apud Pſel- Itinen ,ani
Fuit haut ignobilis Argis, lum g diuiditin ſex genera,vt eo prior fecerat Or
g de dæ
Quiſecredebat miros audire tragados, pheus,fcribens ad Mulæum ; mon. Na
In vacuo latus ſeſfor,plauſórque theatro: с δαιμονάς ουρανίες,να κερίες,και ενυδρύες, tura.
Cetera qui vitæ feruaret munia re&to ημιχθονίες,και υποχθονίες
More,bonus fanè vicinus,amabilis hofpes, Dæmones coeleſtes,aereos, aqueos, terreſtres , &
ſubterraneos ſeu Sumanos .
Comis in vxorem ,poffet quiignofcere fernis ,
Etſigno laſo non infanire lagene, Apud Euſebium lib.4.de demonſtratione ipfe
Poſſet quirupem puteum vitare patentem : Apollo ſic canit,
Hic vbicognatorum opibus,curiſý refećłus, Πη μεν επιχθονιοις,πώ δ' άρανίοις, σολί δ' αίθρης
Expulit hellebero morbum ,bilémquemeraco, Αυτοίσιν βασιλεύσι και μέρος υγροτόρειο.
Et redit ad ſeſe: Polme occidiftis ,amici, Η δε θαλασάκους και υποχθονίοισιν άπασι .
Non ſeruaftis,ait ,cui fic extorta voluptas, Πάντα και ενδέχεται φύσεως μεσώμασι των δέ.
Et demptus per vim mentis gratiſſimus error. Pariim terrijiribus , punim oriejribus , inter
Abydi fimile quid contigiſſe narrat Ariſtoteles dum eo ætheris ipſis regibus e aeris humida
in libro de admirand. audition . Hanc in vælania permeantis , o marinis , fubterraneis omni
fallæ opinionis voluptatem , de quodam Thralyl bus. Omnia enim capiuntur nature plenitudine ho
lo,purante naues omnes,quæ ad Pyræum appelle- D rum . ) cæleſtes autem vocat æthereos, ſiue igneos
reni,ſuas eſſe fusè teſtatur Ælianus lib.4.var hift . vt appellat Marcus. Aëreos etiam Plato h agno- h in Phæ
Sed ad ſpectra redeamusimaginaria . Hautſcio an uit ,Magices inuentionem illis tribuens. Terre- dro .
quid cariùs eò acciderit, quod à Timæo Locro ſtres Chaldæi cum Zoroaſtre (vt Pſellus exponit )
commemoratum . Agrigenti domus fuit , cui cogno vocant Feras , ſeu canes terreſtres , in Zoroaftris
men opeńpm ,ab euentu tali. Adoleſcentes aliquod [ Tau eniin Magicisſcriptum legiinus Edr gd árgãos On
rominicani ) illuc conuenientes conuiuium hilarius a ses g @ oyos órxuoson . Tuum enim vas beztia :erre in
gitabant. Mox vti aſſolet ,cum incaluiſſent vehemen coient. ad quæ Pſellus , beſtiæ terræ ſunt o arep
tiùs,ita decuſſimente ſunt,itáque externati , vt in tri gl xaneyd'éprvor d'oeuores ,qui circa terram oberrant .
remiſe opinarentur conſtitutos,marig , altiùs undabun cuius interpretationcm magis probo , quam Ple
do hyemen ingruère atrocem . Proinde , velutnaufra thonis onde seul xvidend , vermes & omnis generi

gium veriti,taquam egeſtis,qua intusforent, nauigium repiilia viliora. Idem Magus poſtea ſubdit Eix d ?
facturi leuius , vafa omnia , quicquid mero feruidis άρα κόλπων γαίης θρώσκεσ ' επ ' αληθές Σώμα βροτώ
occurrebat,in viam , feu in mare , feftinantius iactare åvdpi zlóyſoi xúves d'exywlos. Certe ex terræ jınıbus
adorti funt,accurrentibus hincinde qui proiecta diri E prodeunt canes terreſtres , nunquam fignum verum
perent. Inſequenti die vbi adfueremagiſtratus faftum homini mortali demonſtrantes : quos Plethon vult
arguentes,cùm illinecdum ſatis edormiſſent : refponde apparere ſolitos canina vel alia fæda ſpecie iis
rejſe metu mortispræoptaſſe,qua in naui forent diſper qui ſacris initiantur. Quod licet Zoroaſter ac
dere,qu.im fluétib.deuorari. Admirantibusmentis ſtu ceperit de ſacrismagicis , verum tamen eſt etiam
porem vniuerſis,qui inter eos videbatur natu gràdior: ſolere his fpe &tris verſari etiam illos, qui praui
Ego , ô viri Tritones,pra formidine infra thalamosme tate vitæ derelictâ religioſo cuipiam ordini·ſe
conyciens in imo iacui, Cúmque ampliùs delirare ani addicunt : quod ipſum Leloyherius i confirmat ilib.z.de
maduerterentur.dimittuntur ab ignoſcente magiſtra teſtimonio Hebræorum in opere quod inſcri- {pe& .c.r.
bunt Holam Abba : Idem Athanaſius de Diuuo
tu ,commoniti modo graniùs, cauerent in reliquum in
uitationem eiufmodibrutalem . At illi, velutgratiam Antonio , in eius vita , & fimilia ferè narrans
fatentes : Si , inquiunt , ſeruati ex tam procelloſis de Sancto Simeone Treuirenſi Euervvinus Ab
vndis portum fuerimus afſecuti, inter marinos Deos bas apud Surium primo luny , & alia leguntur

in
 LIBRI II. Q. XXVII. SEC . H : 141
!!!
in vita S.Norberti,de dæmone vexante iniţia lan- |A tionc deductis Tritthemius multò copiofiùs feri
&tæ plantationis Præmonſtratenſium ( Surins Iunij pft, eius verba ex libro Quæftionum ad Maximi,
6.vita illius cap.19.26.627.)Ego poſſum confirma Ceſarem.q.s . non pigebit afcribere multis additis,
re co quod verè accidit,initio fermènoftræ Socie quæ ad explicationein diſquiſitionémque Magi
ratis,inſtituto collegio à P.noftro Ignacio Laureti: cam ,pertinere iudicabo . Sicuti damones( inquit) in
& ei prefecto Rectore , P.Oliverio Manareo , qui poteſtate acuminéque fubtilitatis ab inuicem diferunt:
etiamnum ſupereſt , & à quo , vt fem vexiſtimam , ita maleficarum quoque poreſtas non eft in omnibus
accepi, quod fubdam :Anno 1555.maligni fpiritus, vna,ſed in fingulis,pront damonibus concurrunt natu
modò vnum modò aliū locum magno ſtrepitu in rà fubtilioribus vel groffioribus, diuerfa . Multa enim
feſtantes , plerisque , in quibus nonnulli religioſi ſunt genera demonum , ó certis inter ſe gradibus di
inſtituti tyrones erant ,mirùm quantum moleftiæ , Itant ratione locorum ,in qua cadentes à prižcipso funt
detruff
et
& inquietisadferrent: Eciá claro dic apparebane,
variis figuris. Vni dæmon in formâ Æthiopis ap Primum quidem genus damonum appellatur ignet?
paruit : & multis illecebris atque perſuaſionibus 940d circa Superiorem peruagatur aérem ,ne puquam
B
verborum conatus fuità religioſo inſtituto illum ante iudice diem ad inferiora demergitur : ſed commu
auertere: quod cum irrico labore ſe facere videret, fub regionibus permanentes ſublunaribus, nullum ,lai
abiit inhalato diro admodùm & virulento fæcore , bent cum hominibus in terra conimercium . Quod vero
quitoto illo die perdurauit. Alteri ſe conſpicuum fub lunâ permaneant. Sanctus quoque teftatur ciugat
præbens effigie D. Pauli, adhortabatur ad facram Itinus in opere , de Agone Chriſtiano, fic dicens , De
Epiſtolarum fuarum lectionem atq; ſtudium ; vt mones non babitant in cælo , vbi fol c ſtella funt,fed
hoc ipecioſo colore , eum ab humanigrum litte omnes fub regionę lunari verfantur.Hinc motusop!
rarum curâ abduceret , ſicque per in obedien por Apuleius dixit animalia efle ignita , propiere.
tiam è religione expelleret : quod & perfecit. quod Ariſtoteles confirmauit in fornacibus ardentibus
Ipfi Oliuerio in atri & ingentis molofli. ſpecie quædam animalia paruula fapius viſa volitaſe pen
obuius, in eumq; inliliens, ad terram ferèadfixit. nulis
apta,quæ totum auum fuum diuerſantur in igne,
Orancibus;v [cogitationem diuerteret,aụt abrum quoniam cum igne oriuntur , cum eadem igne ex
perer ; inftar catti obmurmurantis ſeſe adiunxit Iſinguuntur, & ad ſuum vnde venerant locum euane
non ſemel , (cabellumque cui innicebantur quatie fcentes redeunt: ] Digi Auguſtini locus eſt capite
bat, pullabátque.Neclectis quies ,nec menlæ re- tertio ,negattantum Diuus Auguſtinusdæmones
fectio , ſinc infeſtatione, concedebatur. Crebrò habitare in cælo ,vnde exciderunt, & in firmamen
varij,catelli à quieſcentibus lectulum adſcedere, & to:de ignis (phæra nihil addit.ideò ad primum hoc
tegmina ſubire ſentiebantur : quæ res multos for genusprobandum ,non pertinet eius verba.Quod
midinc plenos,& fomno priuabat, & ftratis expel attinet ad Apuleium ille fallebatur, quia dæmoni
debat. Prandens quidam ,inuig heftis pugno in la bus ignita corporą verè tribuebat. Ariſtoteli de
tere tam acriter percuſſus fuitas vt confeftim ex nique illa animalia non ſunt dæmones, ſed infe
palluerit , & ferè retrorsùm à ſcamno deicctusce cta quædam volatilia ephimera , in fornacibus
ciderit . Subditorum moleſtia bono Rectoriper. Cypriis reperiri folita, Si dæmones ifta putauit
moleſta erat, tentauit Eccleſiaſtica remedia , quæ Apuleius, quomodo cenſuillet.illa cum igne ex
oportuna occurrebant;miſſarum ,precum , exorcil ftinguizaut cum igne oriri;qui dæmones immorta
morum ,luftralis aquæ ,fanctarum reliquiarum , & les elle, & mortinon obnoxiosex ſectæ ſuæ decre
id genus alia. His tamen Deus malum planè tol tis arbitrabatur ? fortè hoc volebat incenſo igne
li noluit. Quate ad communem patrem , B.Igna incipere illic in flammis dæmones tali forma cer
D
rium Oliuerius recurrit , preces eius & opem in ni, & exſtincta flamma appareredelinere:Sed per
hacmoleſtiâ pecit.Iggatjus,qua erat animi demil git : Nulla funt eis.cun maleficis confortia, quoniam
fione , ad patientiam cohortatur per licrcras,& ad cum demorentur in igne , propter ſubtilitatem fuam
ea remedia , quibusEcclefia in - fimilibusvti con non poffunt corpus grofjum ſiue aereum induere.]Va
fueuit. Hæc , inquam Oliueriusper litteras,omnia na ratio. Sinulla eſt iphera ignis,vt multi arbitra
iam à nobiscurata,tentáráque:fed durarmalum ,& tur:totum hoc corruic figmentum . ſi qua eſt talis
glifcit . Quibus acceptis litteris reſpondit P.Igna {phæra,nondum hinc fequitur dæmones talesnon
frasconfidue in Demisec in bonitase esits sepſe vos habere commercia cum maleficis. quia dæmones
liberabit : o ego feria pro vobis pralo. Accapras lic omnis corporis proprij Luutexpertes, vtpote fub ;
reras Rector in corona Ratrym fratrumque le+ ſtátiæ merè fpiriruales;quz:nec terrea ,nec igneæ ,
git,quitum fortè congregati ; & ,mirum chetu , è nec aëreæ corporeæ graffiti ci confimiles ſunt. &
veftigio illi ſpectrorum diphantafmatum infeſta pollunt igneiilti,non minùs quàm aërei, corpus
rio, adeò conquieuitivtnihil huiulmodi Laureti E alienum inuadere & aflamere. Quare vel illi quo
poſtea fuerit auditum ,nihil vilum . Nimirum fcri que cum maleficis ineuoi commercia , vel huius
Pillitteris poſteriopbas optimus Pater, pro. filiis rei alia quærenda eft ratio , quam pondum mue
Direcepit;& sineca dum Roma Laurciumdic nike potui Ecquid necefie hos in igneum illum
Le perfekunWin Xorauite Hos.ergo Zoroaſter carcerem excra infernun , quiin terræ centro , in
Yosa cunos territresecanesvel propter formamalı cludere:? quali pænam fuam , vbicunque lunt,
fumptam ,vt Blethovel vt Pfektus,quia animarum non çircumgeſtent.Hoc ergo dæmonum genus
carnifices funt; Terreſires vero,vt ait idem quia xx ego crediderim ficticjum ,et ab Orphco cæleſtevo
cælo deciderunt & circa terram volutantur. need catum s quia putabagin cælis degere : alij fortè
κιάνας μεν τούτο , καλα και ως τιμωρός των ψυχών: igneum vocanr,co quod in aëris regione ſuperiore
χθερίας δι , ώς εξ έρανε, αισίωκότας , και καλινδου mahferit.
ulies nepas tu gộp. Sie illo in
Chaldaicis ora Secundam genus aëreum dicisur , quod in aereetz
culis, Wii ráns nobispropinquo commoratur, Hi quidem popis
Verum quia quod Pſellus liue Marcus breui ad inferiora defcendere, affumptis de craffiore aerc
ter,id de dæmonum generibus ab eorum habita corporibus,quandoqise hominibus apparere. Aëra pery
mittente
--
 NVM
SI TIO ARV
M
QVI IC
14 ) DIS MAG

mittente Deo fæpiùs turbant , tonitrua o tempeftare. A Sozomenus libro octauo capite fexto , vbimeminit
concitant,& omnesfimul in perniciem humani generis Geruntij,Diaconi idcirco caſtigati à Diuo Ambro
conſpirant. More hominum affectionibusmouëtur paf fio & exauctorati à Nectario ;quòd affirmaret no
fionum ,ſuperbia maximè & inuidia , tăguntúrque per à ſe Onoſcelidem capite ralo apprehenfum , &
turbationibus continuis, nec folido veſtiütur corpore , in piſtrinut deiectum . Sancti enim viricenſuerup
nec vno conſiſtunt loco. Nec vna omnes formă habent, no temerè,hoc illi cum dæmone Onoſcelide com
mercium fuulle : non verò , credulitatem afferentis
ſed plurimas ,eaſque fepius mutant ,fecundum varie
tatem affectionum , quibus vel occurrunt maleficarum Onoſcelides,dánarunt.Sic enim factum illud Ne
carminibus euocati , vel impulfi perturbatione ad no & arij & Ambroſij accipiendum.De talibus finxit
Stellarus, cos libi in itinere Luna lucenre comites
cendum .]
Notandus hic quoquc error & fugiendus, dz adhæliſle Sarracilum , Sathiel, & lanā; fed poëticè,
monibus vlla omnino elle propria vel adnata cor hoc eft,mendaciter inducit illos dicentes,domici
pora , aut vlla viſili forma oculis humanis lium libi eſſe in Lunæ globo.'talis etiam qui apud
Corpo Alexand.in Genial.dieb , narrarur Thomæ mona
reis præditos eſſe:conſpici tantùm poflunt in for
ma corporis extrinſecus formati,vel cadaueris af- B cho vilus. Tales etiam L.imia , quam ànocte He
bræi Lilith vocant. TalesCeres, Diana cur foda
fumpti.Pergit;
Habent enim violentum omnino &-furioſum morem libus, Napææ.Driades,Hamadriades , Trophonius
& fimiles Pfeudorhei. Tales Fatuæ ,Furiæ , & earum
turbationibus plenum , vnde vehementer malefacti eti
perturbati repentinas plurimum machinātur infidias, ( vt fingunt)mater Furiña , & Manium mater Ma
e dum ſuas agunt incurſiones , partim latere volunt, na,Mantua ,Mania, & Manuana, & his fimiles cre
partim inferunt violentiam . Malefice horü demonum dirimaſculi fexus,Aquili,Sumanes, & Triptes , de
operatione fuffulta,tantò ſunt ad maleficandum poten quibus Martianus Capella lib . 2.Ilidorus in Gloff .
tiores,quanto ſuperiorem ex eorum ordine concurrčtem Arnobius contra Gentes, nos quoque paulò poft
fuerint aſſecuta.]Hæc omnia vera crediderim :In vi nonnulla, cùmn de incolis Spelæordin .Addir ? Non
ta D. Antony D. Athanafius aërem plenum effe dixit vno ducuntur affećtu ſed vario.quoniam aly junt alijs
demonibus : quod Mercurius ante dixerat Termaxi minus deprauati,quanquam omnes fintmutis pertur
mus : nullam videlicetmundi partem demonum pre bationibus pleni.Exhis quidam gaudent folis illuſioni
ſentia deſtitutam .]Hoc de ſublunarimundo intelli bus territare homines, aliy predictionibus futurorum in
gendum ,alioquin falſum eſſe docet D.Auguſtın.d . Cadmirationem fuitrahere cupiunt andientes,nonnulli
6.3.de agone Chriſtiano : & fic accipe , quod fubdit, vero ad hoc ſummo conaiulaborant , vt homines irra
S.quoque Praſul Ambroſius dixit : Pleniis eftmundus tionabili furore turbatos,autmelancholia furentes ter
ſanctarum virtutum ,quia eft plenusnequitiarū. Caue reant,ladant,vel occidant,quod experientia fæpines fa
à ſequétibus,nam more luo falla verismiſcer.Vn &tum agnouimus. Hinc Sanctus Ioannes Chryſoſtomus
de Platonici damones, in aëre volantes,in modum den in libro tercio,de prouidentiâ ad Stagyrium mo
nachum ,omniaétione Diabolica potentior eſt ad no
iſſimenimis ignite , cupientibus tradidere viſibiles: fi
aliqu.indiu versus cælum fole ſplendente irreuerberatis cendum mæroris magnitudo. quia damon quoſcunque
oculis continuancrint obtutus. Sed neſcio an in aëre fuperat,permërorem ſuperat: eum ſi auferas, nihil a
Cauſetur obiectum ex confiftentia reali:vel certè oculo dámanéladi quiſquam porerit.]
rum motus intercluſus repræfentet imagines falſas:non Præclarè hæc omnia, & prudenter : non æquè,
fine detrimento ſenſus tamen leui , premiſſorum accepi quod fequitur ftatim ; Huc au 'em dæmonum genus
experimentum . Verè experimentum fållax ,nequá , raro eſtmaleficisfamiliare,propter inconftantiam affe
& grauiore dignum detrimento . cuiusmater cu ctionum ý leuitatem :qua territare multos gaudent po
riolitas,pater ignorantia.illufio fenfus fuit , vt vi- D fius,quam vniusmuliercula fubeffe imperio.] Leuicu
derevidereris tibi,quod in rerum natura viſile non la prorsùs ratio,& ex falsò præluppoſito ,quod ſub
exiſtit.vel pueri ad uertant,ſolarem {plendorem fic efic queant, aut lublint: nec illud verum , & vni
ſubelle , & multosterritare nihilominùs non poſſe.
oculos præſtrinxiſſe.
Tertium genus demonum terreſtrium dicimus ,quos Commorantur tamen inierdum ,o pollicentur vafanis ,
prolapſos decælo in terram , pro ſuis demeriris minimè in vitro, aut cryſtallo ,fiue fpeculo: o carminibus con
dubitamus. Catholicineque de aëris , eò delapſos citati reſpon a dant mulierculis: d",fi quis venturus in
de cælo pro ſuis demeritis, fas fibiducuntdubita via eismaledixiffet,pronunciant:) vrique poft factú ,
re. De his fanétifſimuspraſulömartyr CHRISTI nec morantur in his rebus dæmones, ſed duntaxat
Theophorus quondam Ignatius ,in epifto.quadam na aliquas functiones illic exercent. Ethoc ( ait)male
ſcripſit ad Ephefios.nibil melius eft,quim pacem ha ficarum genusmultiem differt à reliquis ,quia quod illa
bere , in qui omne telum cuicua!kr aëreorum fimut maleficio reddunt infirmuin , ifte curare pollicentur.
ő terreſtrinm ſpirituum .] Vides Beatum Ignarium , verum quia maleficium vt plurimùm refellunt malefi
igncos illos non agnoſcere; & aquaticos ( vt arbi cio,earum acceſſus ab Ecclefia omnibus interdicitur
tror) fub terreftribuscomprehendere. Debas ter- E Chriſtianis.]Hoc veriſſimum :& hinc apparet diui
reſtribus nonnulla iam diximus : addie quædam ſum eſſe regnum Satanæ :& habes caulam Vatinia
fufius poft illuſtranda Tritthemius ; Ex his au ni odij,quod intercedit inter Ariolos ſeu Veraco
aurem damonibus aly verfantur in ſilnis , atque nemo res,& magos venenarios ſeu Striges. Hos illi- co
ribus: qui venatoribuspongint infidias: aly vero patu nantur detegere & prodere , hi vicillim illorum
lis degunt in campis, quinoéte aberrare faciunt stine vitx clam - infidiantur.
rantes,nonnulli demorantur in locis abditis atque ca Quartum genus demonum denominatur aquati
nernis : reliquiceteris minus furiofi ac perturbati , de cum : quoniam efe bumoribus immergens circa fluuios
morari cum hominibus in obſcuro delectantur. ] Huc lacus inhabitat,ira plenum , turbatum ,inquietum ,
pertinent omnes illæ (pecies , quas paulò poft per & fraudulentum ,quod in maritempeſtates concitat,
numeros,quatuordecim ,ex variis (criptoribus ad nauigiáque demerges in profundü,multis vitam aufert
ducā.vtFaunus,qui& Faruus & Faruellus dictus, in aquis.Et ifti demones quoties affumit corpus vifibi
& Satyri,quietiá Foni,& Onoſcelides ,de quibus le in ſexu frequentius apparent fömineo: in maſculino
rarius
-
 LIBRI II. Q. XXVII. SEC . II. 143

rarius videntur, propterea quod in locis verſantur hr- A |lo euentu comprobatæ ,deMorgana,Melulina,Al
midis,e molliorem vitæ ductum fequuntur, nec virile cina ,& fimilib.quas Fatas,leu Feas vocant;de qui
ſchema facilè ceterorum cõſuetudine poſſunt aſſumere.] bus alias plura,hoc.c.verf.14 .
Falla ratio ex falſo fundamento naturæ illorum Quintum genus ſubterraneum dicitur , quod in fpe
corporeę.Cur enim ex aqua ceteris elementismix luncis cauernis montiúmque remotis concauitatibus
ca , ſi ſpiritus ſunt, vt ſunt ,minùs ex aëre virile, demoratur.Etiſti damones affectione ſunt peſſimi,eóſ
quàm fæmineum ſchema componant ? cur neque que inuadant maximè, qui puteos co metalla fodiunt,
antæquè facile cadauer aſſumere maſculum quàm e quitheſauros in terra latentes quærunt,in perniciem
muliebre? Vnde Naiades, Nereidéfque Nymphas a humanigeneris paratiſſimi.Hiatus efficiunt terre,ven
quarum ,non maſculino, fed faminino dudum fexu no toſi flammiuomos ſuſcitant, & fundamenta edificioru
minauit antiquitas.] Verùm eadem antiquitas Ne concutiunt.]hoc genus Apollo apud Euſeb.lib.4.de
ptunum ,Nereum ,Proteum , Phorcum , Glaucum , demonftratione vocat υποχθογίες & νερτερίες fub
Palæmonem , Tritones,Acheloum ,Alpheum , Eri terraneos & inferos.An ergo ex hoc, genere lobi
danum , Tibrim , & c,maſculino fexu nominauit . vexator Satan ?opinor & illi, quiSalmanticæ &
Nec ad rem , quod addit, A noftris autem aquatica B Toleti in ſpelunca maleficas & curioſas artes ad
inulieres , id eft Vvaflerfravven communi vocabu huc auorum noftrorum memoria docebát . Notti
lo dicuntur.Sed Teutones Belgæ maſculino nomi-, bus(ſubdit)aliquandodemõtibus turmarim egreffimi
ne Neckers compellant : & Cantipratenſis Neptu randas ſtupendáſque in campis ducüt choreas, e qua
nos,de quodam addita narratiuncula lib.2.de apibus Ji vnius ducismetuentes imperium , ſupitò euaneſcüt ad
ca.sz.p.11.Dæmones aquaticifuere,qui paſtoribus Signum , & ad fua diuerticula reuertuntur. Interdum
Peloponenſiis propè Paludé, eodem quo Syracu nolarum inter eos auditur fonitus,& fe nonnunquă ſpi
ſę à Saracenis captæ die,id nunciarunt,Fazellus de ritushominum vita defunctorü mentiuntur.] Decho
ca.2.rer.Sicular.lib.6.Huiuſmodi etiam dæmonum reis & fonitu vario memorabile exemplum narrat
miniſterio, qui peierabat inú lac Paliſcorú (quiho de Atlantemonte Plinius lib.s.natural.hiſt. ca.1. &
die Naphta dicitur )demergebatur , vt Ariſtoteles, Solinus Polihiſt.cap . 37. qui hos dæmones vocant
Diodorus, & Macrobius referunt:& propè Dianæ Ægypanes:choream deſcribit Saxo Grammaticus
ad Yhomilum oppidum , fons eſt in Camarinam & onnigenum dæmonú dat nomina li ...Dan.hiſt.
influens,cuius fi quis olim aquamanib.non caſtis, Trux Lemurú chorus aduehitur præcépSa per auras
vinum diluiſſet , nulla mixtio conſequebatur. In C Curſitat, & vaſtoseditad aſtra fonès .
Alelino agro , Caroniæ hodie dicto, fons aliquan Accedunt Fauni Satyris,Panúmque Caterua
do fuit, natura tranquillus , verum inſonantibus Manibus admixta militat ore fero.
tibiis exultabundus ad Harmoniæ modos eleua Siluanis coëunt Aquili,Laruæq; noeentes
batar,& vltra margines intumeſcebat,tejte Fazeilo Cum Lamiis callem participare ſtudent,
decad. 1.lib.1.c.s.qux vel fabuloſa fuere, velnon fi Saltu librantur Furiæ , glomerantur yſdem
ne cooperationedæmonum contigere.indicio eſt, Laruæe ,,quas Şimis Fantua iunéta premit,
quoddeliere.Redeunt verba Tritthemij; Turmarum militarium multa ſubdentur poſt
Qui verò habitantin locis ficcioribus Ó- ſubaridis, modum exempla ,cùm de Hellequini familia diſſe
quoties hominibuscorporaliter apparent viſibiles,in vi retur.cuius etiam meminit Thom.Cantipratenfed .
ros ſe transformant.] ne hoc quidem admittendum lib.2.c.49.8.4 . & fortaſſis eo referendum atque fic
in credulitatem , docet ſtrigum etiam cum ſuccu emendandum quod Pet. Blefenfis de curialibus
bis talibuscommercium , & nomina Napæarum , ſeu aulicis ſera nocte Tæpè vagátibus epift.14.vſur
Driadum , & Lamiarum deſerticolaruni. pat,milites Herkelini , velHerleurini ,nam codices
Diuerſarum quoque ſpecies aſſumunt beſtiarum , Domnes diuerſam obiiciunt lectionem ,nec vlla la
prout diuerſis tanguntur affectionibus. Sančti autem tis emendata videtur, vtdiligenter notatuin à P.
Angeli,quoniam affectionenunquam variantur , vni Ioanne Buſço in Notis ad eum locum : cuius tamen
formiter ſemper apparent in forma virili. Nuſquam coniecturam non tam improbo, quàm quid in mēs
enim legimusfcriptum , quod bonusfpiritus, in forma tem mihivenerit propono. Huc referenda etiam
fit viſus muliebri , aut beftia cuiuſcunque, ſed ſemper Friſiæ ſpectra nocturna , de quibus Cornelius
in fpecie virili.]Non fatis fecurum hoc vltimum de Kempenfis lib.3.de fitu Friſia c.3i.cuiusverba da
Angelicis apparitionibus iam oſtenſum ,fupra hoc bo libr.6. Fortallis etiam ex hoc genere exerci
eodem libro ,q.26.ſect.3.litt.1.circa fin.ratio etiam illa tus illi in Hiſpania viſi Sancio cuidam , ve illius
de immutabilitate affectionum parùm habet ſoli ætatis ſcriptor Petrus Cluniacenſis tradidit , cu
ditatis.Sicut enim Angelus immutabilis eſt ad ma ius verba ,etfi hoc loco commodè inſererentur, re
lum , fic Diabolus ad bonum : & ficut diabolus cir linquam tamé vbi olim exhibui li.3.par.i.q.7.Sect .
ca malum modò in hoc,modò in illud propendet, E 1.verfic.vndecimum eſt. Nihilmagis quaruni ( verba
ſic etiam Angelus circa bonum , quare ficut dæ ſunt Trithemij) quam metum hominum & admira
mon ,vt vniaffectioni ad malum certum fatisfaciat tionem.vnde habemus compertă , quòd fimpliciores ho
aliam ,vt alteri aliam aſſumit,quid vetet Angelum , minum ,quofdam , nonnunquam in fua latibula mon
vt diuerſos fines bonos attingat , etiam diuerfas tium duxerunt , ſtupenda mirantibus oſtendentes fpe
formas ſenon indignas allumere? denique viden Etacula, á quaſi beatorum ibi fint manſiones , amicos
dum ,ne quod hîc ait nonnihil repugnet,cum arbi viuorum ſe mentiuntur.]Ex huiuſmodiludibriis na
trij angelici libertate. tæ funt fabulædemonte Veneris , cuiusmentio a .
At ſapè viſi ſunt demones circa fluuios fontes,in pud Pium II.in epiſt.& fpeluncæ Sibyllæ quam in
Specie mulierum aliquar.do choriſantes,aliquando ca Ancona deſcribit Antonius de la Sale : & montis
pillos more fæminarum explicantes:nonnunquam verò Albarum fæminarú , apud kempenfem , & in Bra
cum hominib.loquentes , & varias ludificationes exer bantia den Aluinnem berch , & in Italia de Specu
centes.Ethoc genus non confueuit cum maleficis habere Nurſino, & Sibylla illic degente , cuius meminit
commerciumn . conſuelle tamen cum hominib.fuc D. Piuus II. epift.46.& mira funt quæ Creſpetus
cubarum more indicant veterú fabulę,ſed nonnul ex actis iudiciariis retulit, vnde apparer ſtupenda

excæ
 144 DISQVISITIONVM MAGICARVM

excæcatio magorum .Refert lib.de odio Sarana diſc . A sùs ambigo. Natam verò hınc opinor Gentilium
6.quendam Dominicum Mirabellium natione Ar opinionem , Cerberum & Vmbrasnocte vagari:
pinatem cum Nouerca ſuaMargaretha Garnier & luce autem exorra recludi.legi poljunt,qua dixi fup . Ge
n. 31.1.
aliis complicibus Mantæ in Francia captos, & Lu 9.26.ſect.i.litt.B.Hebræitalem aucumant eum , qui
25:
teriam adductos,vnà cum libris Magicis, quos de cum lacobo luctatus,quos Origen . in 3.Periarchon
ſecutus fuit:ſed cótextus fatis indicat, & commu
ferebant Sibyllis Magiæ præſidibus cóſecrandos.
Dominicum hunc in iudicio confeſſum , quod nior Patrum Græcorum Latinorúmque,traditio
quidam eius focius nomine Scottus , qui diu in habet,bonum Angelum fuifle,Deum repræſentan
Francia vixiſſet , famoſus Necromanticus, & qui tem . Lucifugos etiam agnoſcunt Thargumæi in
coram variis Principibus artis ſuæ mira experi Pſ.90.v.s. 6. & innuit Procopius lib. 2.de bello
menta patrarat,& ex iis non paucosdiſcipulos ha Perſico.Arbitror ex hoc genere Hecaten fuill . vi
buerat,quos nihil reibonæ docuiſſet , húc inquam de quæ paulò pòft dicá hac eadé q.v.8.litt. G.& H.
Scorum acceflille & conueniſſe Sibyllam illam no Proſequitur Abbas Spanheimėlis;Maleficis non
bilem , quam in fpecu Nurſino Itali ferunthabita conuenit hoc genus demonum neque carminibus arcta
re:retuliffe hanc exiguæ eſſe ſtaturæ , in ſella hu- B ri poteſt.quia lucem fugir, á vocem hominum fimiil
mili ſedere ,capillitio ſoluto & in terram depen que omnem tumultum ] Non fatis firmahæc eft ra
e
dent , à quà acce peri t libru m conſ ecra tum , & tio,vtneg emus lucifugos,vlla cum hominibus ha
digito adhærenti annulo dæmonem incluſum ,cu bere commercia.nam vera commercij cauſa ;nem
ius libri & dæmonis opera poſſet transferri ad pe offenſa Dei & hominum pernicies:perinde lo
quemcunque vellet locum ,dummodò ventus ei ad cum habet in hiſce, atque in aliis generibus.Ma
eum locum profecturo aduerſus non flaret . ( Ride gna enim & acris eſt oinnium , & horum (qui , vt
lector.ventus damone fortior eft? doque ſequuntur ride dixit,malitia excellunt ) odij in Deum & homines
mendacia magica.) Dixit præterea cuſtodes à ſum vis atque propenfio , cuius quotidie gliſcitincre
mo Pontifice locatos , qui ſumma cura {pecum mentum.fieri tamen poteft , vt propter quandam
cuſtodiunt,ne quis eò poſſit ſe conferre , adire , & morofitatem , & ab omni conuerfatione auerſio
conſulere Sibyllam : nec vllos ad eam peruenire nem ,cgriùs iſti ac rariùs,quàm alij,pactionibus fæ
poſſe exceptis Magiæmyſtis,quiſe norintinuiſibi derentur.Nam ( vtſubdit.)
les præſtare.ídque,quia quando quis cum ea loqui Aireum maximè ad maleficia faminarum conſue
tur,fiue fit magus,fiue non fit, per omnia circum- C uit occurrere.nam eft.ceteris omnibusm.igis ſubtile , o
quaque vicina loca horrendæ tempeſtates & ful audaciſſima temerita :is . ] Noluit opinor negare,
gura excitantur.quod inſinuare voluerit Stellacus quin ad virorum quoque maleficia concurrat.quæ
lib.2 . his verſibus; eniin ratio eſſe poteft, li ſunt audaciſſimi, & lubri
Homo im ventos vet Dj aërei vel fidera mittunt. liſſimi,cur viros reformident, quos tamen nó pau
pius vocat
dæmones Sæpe etenim cum thefauros tellure latentes cos conftat irretiri:Cur fæminastantuin ament, &
Deos. Vielt auferremagus,vel confecrare libellum , non viros irretire,& protrahere in ruinam ? Femi
Velmagico ritu quenquam ſibiſubdere diuum , narum ergò tantùın meminit Abbas , quia longè
Audiuiexortum venium ſúbitámque proceliam . plures ſemper fæminæ in hoc crimine deprehen
Addit Creſpetus has Sibyllas libenter cuſtodire duntur.de ſtrigationeloquor:nam excătatores ſeu
gregesouium , & inter armenta verſari:ideò paſto diuinatores plures fortè viros reperias.
res citiùs ad earum cognitionem venire quàm a Terreſtrium quoque nonnulli,vi ejt dictum ,maleficis
lios.non hæc cauſa eſt,ſed quia opiliones & armé. fubferuiunt,quitamen inferiori grade habiri ,m.itora
tarij folent fimpliciores, & hebetiores eſſe, & ocio illa maleficia inducereminimepo faz:.] Fateor diſpa
abundant: quare dæmonum iftorum inſidiis magis D rem effe dæmonum poteſtatem ; ſed nullum eo
expoſiti.Sequitur apud Tritthemium : rum puto ,quin ,fi Deuspermittat, & agrorum fru
Ex his quoque damonibus quidam incubones ſunt ges perdere,& tempeſtates excitare, & pluuias cie
thefaurorum ,quos auaritiamortalium in terra abſcon re, & hominesveneficiis queat necare.Puto etiam
dit: & ne rursus in vſus peruenianthominum , eos ſub paredrios, & virunculos domeſticos,ex terreſtrium
ducunt,furaniur, cuſtodiunt: quandoque de loco in iftorum genere non paucos eſſe.Sed hæc Deus &
locum tranſportart. Tales fuere canis ille horridus, Angelinorunt:nobis homınıb . hac derenihil cer
illa ſemianguineo corporemulier , de quibus ti eſt:ideò dæmonologiam hanc Tritthemij ver
egiſu.li.2.4.12.verf.1o.lit.G.& infer.q.28.in fine. bis propoſui, nonnullaque inſerui, quæ ſcribenti
Et hoc genus demonum cum maleficis mulieribus mihi rectæ philofophiæ ratio ſuggerebat. Pergam
nullum conſueuit habere commercium . ] huius rei fi nunc,& quantum lectio ſcriptorum multiplex iu
des fır penès dicétem ,Addo:his incubonibus the uabit,fingula exemplis & hiſtoriarum auctoritate
ſauricis aiuntpræfectum Mammon , quem veteres confirmabo.
Pluium dixere.hunc incantatores ferèſemper irri Dæmones ab Hebræis vocantur Malachim ra .

to corfatu coniurant,& plerumq;cum vitæ vtriul. E aim ,angelimali,rashe-galyoth , capita ſeu principes
que,nunquam non cum melioris vitæ amiflione. captiuitatis, Satanim ,calumniatores,vnde Arabicu
Sextum genus demonum appellatur Lucifugum : Satainim ; & Ellim ,vanitates ſeu ſimulachra ; vnde
propterea quod lucem maxime horrent, & deteftatur. Græcum tasasùs cognomen Bacchi: & , Sedim ,da
quia nec diebusvnquam apparent, nec alio modo cor mones.Græcis vocantur trouvala takva ,avoimala
pus,quim de noĉte poſſunt aſſumere.Hoc eftnegotium torna,ſpiritus deceptores,ſpiritus improbi, & sás
quod in tenebris perambulat : genus damonum im loves éro 78 d'apaivav , quod terrorem incutianı:
Ferſcrutabile,ac penitus tenebroſum ,paſſionibusfrigi Latinis hi,de quib.agimus , Manes , Lares , Geny ,
dis agitatum ,malitioſum , inquietum á perturbatum , Larus, Lemures:Gallis, Gueliers, Lutins,Gobelins ,
quod occurrentes homines violenter comprimit noctur moynes bourez ,loupgaroux:Italis. Farfarelli , Max
niis horis, ſepiúſque Deo permittente ant flatu quofdam Zaruoli,mazzapengoli.Hiſpanis, traigos, duendes.
interficit , aut contactu . ] An ex hoc genere fuerit Apparuere olim formis,quàm nunc pluribus,vnde
Aſmodeus,de quoin Tobiæ legitur Hiſtoriâ,pror nata fuit illa veterú multitudo Deorú infernorum .

de Geniis ,
 LIBRI 11. Q. XXVII. SECT. II. 145

de Geniis, Lemuribus , Laribus , Manibus; iam A Oroſcelides,vt notat Sozomen.libr.8.c.6.S.S.vocat

diximus : de aliis videamus. cos piloſos D'Fww Sahirim , Leuit.17.verf.7.vbi
Primò, occurrit, Hecate, triuiorum & quadri noſter vertit ,damonia ; LXX.verò,vana ſeu idola :
uiorum præſes; triplicifacic,dextrâ equi,liniſtrâ codem lenlu : idem inuenias 2.Paralip.11.verf.rs .
zvide que canis ,mediâ feminæ a :hanc cenſebant fpectro Sic etiam vocantur dæmones ; talpa & vesperustro
dixi com rung immittere terricglamentab , & illâ aduenran . nes ,ab llaiâ f;item piloli & Sirenes & ; itens,piloſi, fDionyſ.
mentar, in
Sen. Me te ſolùm tremebat, & thedarum fulgurcerneba . onocérauri,& lamiæ h.haud dubiè à ſpectrorú va- Halycar
naf.libr.6 .
deam v.7 . tur , quod facros ignes, vocat Seneca ; & canibus rietate.dicti & Ægypanės, quaſi capripedes; qua
Antiquit.
& v.788. multis cinčta aduentabat , quorum terribiles vlu les à poëtis finguntur,& horum eripudia læpè vi. Rom
aliterſeip- latus & latratus audiebantur . hanc quando ſpe la in Atlante monte fcribit Plinius i; audita nar.gc.2.1.21.
sá deſcrib. ciem mutabat, Scholiaſtes Apollonij,in lib.3.cen ratMelak ;hodie & videri & audiri confirmat lul. h cap . 13.
febium in (uit, Empuſam ,vocatam : ſed alij diſtinguunt.hæc Schaliger. I Sed & D. Antonio talem olim in de... 21.
i cap.34.v.
lib.dede- vxor fuit Plutonis, eâdem quæ Proſerpina.de ca ſerto obuium factum , auctor eft D.Athanafius,in
14
monſtra- nibus Hecates accipio illud ipfiulmet apud Eu vita Antony.corumdem viforum meminere Plu- klibr. s.
cione in - febium,γεία δι'εμών σκυλάκων ,δίνοφερών νένος γίνιο tarch , in silla . & Diodorus Siculus , in Bibliorbe. cap. I.
bvide có- ztver. Terra vero meorum catulorum atrorum genus I contra
B Rabbi Abrah . Ezræ F. multa de his fabulatur,
Cardan.e
meat.con- velit. Significat enim ſe præcedentibus verbis comment in Genef. relatu indigna . xerc.335.
dem in v. præeſſe dæmonibusæthereis, aëreilque,ifto addit 8.Sacra Scripturameminit criam ,damony meri
812 .
cvide eú libi terreſtres etiam parere , quos facrificantibus diari , his verbis ; Non timebis à simore nocturno, m Pfal.go.
V.5 . & 6 .
dem con- magis apparere Zoroaſtres cecinit , ſuperius ad A fagitta voláte in die,a negozio perambulate in iene
mé.v.839 . ductis verbis ,initio huius ſectionis . bris, ab incurſu ek damoniomeridiano : vbiquatuor
& ſeq.Loy 3. Pluio,hunc Græci vocarunt,adop, eò quòd cnumerācur pericula fiuc peſtes, quas omncs vult
her, libr.i. mortem in orbein induxerit, ab Hebræo ED.vo eſſe dæmonum genera,Paraphraft.Chaldçus,näin
cap . I.
catus eriain eſt Plutus , Deus diuitiarum , ficut & exponit;timorem demonum in nocte ambalantium ,
Hebræis ſeu Syris,Mammona.ab.Ægyptiis dictus Sagitam angelimortisinterdin emiffam ,o mortem in
Serapis,hoc eſt ardens , à voce Hebræa, Saraph. tenebris ambulantem , turbam damönum meridie
quem alij, Solem , contendunt ; & ipfiuſmet affic graſſantium . Puto cnumcrari duo pericula liuc
mat apud Macrobium li. 1. Saturnal.1.20. & pau damna ab hominibus , & duo à dæmonibus im
lò oblcurius apud Eufebium lib.s.de demonftrat. pendentia.ab hominibusvi apertâ, & dolofisma
3. Charon ,Hebræâ origine, iracundum & furo chinationibus , à dæmonibus quoque latenter &
re plenum norat : qualem nobis Virgil. 6.Æneid . palàm idquc noctis & meridici potiſſimùm tem
С
& Seneca in Herc. Furente cum exhibent , pore;aliquando ſolo pauore ſpectrorum & terri
4.Cerberus,iuxta Leloyer.deduci poteſtà Celeb culamentorum aliquando criam à dæmone peſti
haaras , hoc eft canis terræ : nam dæmones ficà lente afflatâ lue , vel alio damno dato ab eodem .
Zoroaſtre vocari iam docuimus. Sanè etiam D.Gregor. Nazianz.orar.de facro Ba
5. Erant & quidam dæmones luctatores, qui priſma.coniúgit,omiſſis intermediis,timorem no
homincs loctari compellebant; qualis ille,sanay &turnuin ,cum dæmoniomeridiano.Et dæmonum
rasos, Temcfius, qui Temcſam infeftabat,fingens iſta damna duo , puto poſita primo & quarto lo
ſc Policæ à Brutriis occifi animam ;de quo multa co ;vt fignificet,etiam ea quæ homines damna in
G
d Paufa.in Græci d : imicabatur fimja Angelum , quicum Pa ferunt, non fine dæmonum ope inferri. Vt enim
Eliac. & triarchâ lacob lactatus.
Scrab.li.6 . alibidicitur,Deus infert,immifſiones( h.plagas )per
6.Fuêre & admodùm truculenci,qui Alastores, angelos malos: ſcio R.Salomonem & alios,duo vl
di&ti , fortaffis idem cum Nemef Alaſtor. Nam tima referre ad dæmones. Sed iſti pro dabar,cum
Nemcſim fingebant vltricem ſcelerum & hoc of duobus Kamerz , 737 quod negorium , cauſam ,
ficium Alaſtori tribuit Origenes , comtra Cellum , sem ,molitioné ſignificat, minùs rectè,cùm Mal
vocans eum ,Azazel,& Zoroaſter vocans,Carni- D loretis ,legere,deber,cum ſex pun &tis, 727 ; quod
ficem , & Scholiaſt. Euripidis , in Medaâ , idcò di volunt eſle genusdæmonis , ſed potiùs ſignificat
ctum cenſer quod nihil ſcelerum eun lateat ; &p mortem , peſtemve ( Exod . 9.verf.3. ) vihoc loco
cux'écinabay.cgo potiùs,quia nihil cum fugit aut vertit D.Hieronymus,& fequitur Vacablus. Sand
later corum , quæ Deus permittit perdereac de Vulgatus nofter non folus , dabar, legit , ſed &
ſtruere. Fortalis hic eſt ille,extermina:or,de quo in LXX.To opálylatos. Quoad meridianum dæmo
€ 6.9.v.1 . Apocal.e rex ille locuftarum angelusabyſů , cui nium , etſi placeatmihi explicatio D. Hieronymi
nomen Hebraice, Abaddon ,Græce Apollyon ,La intelligimanifeſtosdæmonum inſulcus,atque pa
tinè,exterminans( 170N TOMvom . ) vbi malè Pri làm ab iis illata damna:tamen puro verillimum
maſius legit. Armageddon, & HansbertusacHay eſſe, quod D.Bafilius, & Theodoret,tradiderunt,
mo, Labadon ;ſed,vt nos rectè legerunt Andr.Cæ Plalmiſtam locutum ex opinione, quæ apudmul
farienfis, & Arethas Cappadox ; Tychonius verò tos obtinebat , & poftea obtinuit , quædam elle
totum præteriit , fors etiam Donaltiſtismox fuit dæmonia meridiana, quod etiam refertur com
S.S.pro arbitrio detruncare,nam & Beza & limi mentario in Plalm.qui D.Hieronymo tribuitur .
E
les Nouatoreshodic illud ;Latinè,exterminans,dc Dicam de his quod fentio , primùm illud , abiz
leot; quod ( vt à Latino interprete optimèaddi curfu , ſignificat vehementem , acrem , & apertam ,
cum ) Eccleſia Romana agnouit,& retinuir.Om & importunam infeſtationem , nam Hebraicè cít,
nibus tribus linguis ſignificatur dæmon cuncta Mikketeb , hoc eſt à ryinâ ( vt Arnobius ) excidio,
corrumpens ac deſtruens. exterminio,deuaftationc,Græcè, súrttqua, quod
7. Fuerc, Fones ſeu Saryri, quorum Princeps, alij morſum , alijexcidium , alij interitum com
Faunus;huic terribilesac inopinatos fonos tribue morientium & límul ruentium exponunt. Dein
bant : & his erroribus auercuncandis, loui Fawno, de illud , incurſue damonio ,ex idiotiſmi vi acci
ſacrificabant, cui dicata ædes in Auentino , hos pio pro , incurſu demony. Sic enim rectè Aquila &
Pſellusvocat, Afinipides , à formâ, Onofcenes,fiue Symmachus verterunt phralim.Tcrtiò puto dici,
N Meridianum
 146 DISQ VISITIO MAGICAR
N VM VM

Meridianum demonium , duabus de cauſis. Pri- A mala inuadunt , quòd luculenter comprobau:
mùm à loco , nam credebantur in deferto verſari Comment.in Oedipum ,v.172.6 174.A ddo ,quod
quod Hebræis ad Meridiem ( ideo ficurmeridies hucmaximèpertiner.In falınis Peruanis ponè flu
& deferrum in ver. Teſtamento læpè pro iiſdem men Conlatain Indis apparuiſle Ipectrú gigantea
ponuntur, ſic puto meridianum dæmonium , & inole,ſed ventre lecto & euiſcerato , vlnis geftans
dæmonium deferti eſſe idem ) vnde legimus fe binos infantulos, & dira denuncians euanuille ,
rociſſimorum dæmonum copiam maximam ha contépſere rudes populi,eò quòd fole lucente ap
bitaſſe in horto ,vbi ſepulchrum lamnis & Mam paruiffet:fed ininas fecuta horrédalethi lues con
bres , vri narrat Paladius , in Macario : & dæmo firmauit.fic Chicza par..Hift. Peru.ca.24 . Addo &
num genus ; Lamias, in defertis habitaſſe Lybiæ , aliud à Procopio,cùm ingétem illam & admiran
colligimus ex Dionis Lybicâ Hiſtor. vbiadhuc dam luem , qux Coldrois & luftiniani tempore
hodie multa ſpectra. Et Procop . atque Cyril.in orbem totum depopulata ,deſcribit, tradicum , vi
Eſaiam , teſtantur ,dæmones gaudere filuarum & los in humanâ ipecie damonesverfari in publicis
defertorú habitatione; & Panem in fluofismon priuatisque locis, & obuios percutere , quoſque
tibus, innerta ral & psc nouem ruſticos ligna ſe percuſhllent,eos confeftim morbo correpios ( vi
cantes interfeciſſe acuto cantu , & diro eius furi- B rulento nimiruir o ardenti affla ' , unde Hebres hos
búdiaſpectu corporis; & plures interfecturú niſi damones vocant, Meririm do RhefTaphim ,exitiales,
cum A76415 éypotépn compeſcuiſſet ( hoc eft damon ( ardētes feu ignitos.] & aliquib'vigilátibus claro
fortior ,imbecillsorem ) refpondit oraculum Apolli die,( en meridiană damo21um ,)al quibus in ſomnis
nis Dodonæi in Branchidis,apud Euſebium lib.s. noctu (en nocturnum ) id contigitted .Dæmonium 5 fic Proc.
de preparat. Euangelica:Pſellus,lib.de Nal.demon . libr. 2 de
meridianum , cumEmpusâ confundit Scholiaſtes bello Per
cauſam reddit , quia hoc dæmonum genus ſit lo Ariſtophanis 4,Empufam exponens dialuóriov pt- &co.
lare , & ideò Leoninæ naturæ ; quorum propria omubpovop. Ego Empuſam puto , etiam nocturnum c in Ra
hæc conditio , ſanè Aſmodeum Raphaël ligat & fuifle ſpectrum :led,cùm noctu apparebat,Hecarē; nis.
ablegat in deſertuin : & ChriſtusDominus in de cùm meridie, damonium meridianum , vocatam.illa
ferto tentatur: & Dauid dæmones hoſce vocat, ſe in omnes formas mutabat : fiebat , v : ait Epi
bestias filua, iuxta nonnullos, Pfal.103.v.20.Sic lo charmus,in Hebes nupriis, planta,bos,vipera ,lapis,
bi,r.v.19.ventus vchemens, quidomum diruit, & muſca , femina ; addit Ariſtophanesmulam , & in
lobi liberos omnes fimul oppreſſir,venit à deſer gentcm be luam ;alij;vnicum crusæneum ,alijati.
to ( h ,à meridionali plagâ )idquemeridiano tem- C ninum , vel crus velmembrum tribuunt, hinc vo
pore , nempe prandentibus illis , vt optimè liue cata ,ονόχολος ,inde , ονοκένταυρος . Theodoretusin
Origenes, ſiue alius auctor comment.in lob tri Ifaiam ;Ôrocētauros vereres quidem , fuassas,qui au
buti Origeni. Hebr.777 ruah tam ſpiritúl avęūve tem nunc viuunt appellant óvosanaides.cui conſentit
LXX . ) quàm ventumiAquila å vejos.) fignificat: Scholiaſtes Ariſtophanis.Denique fiebat Einpuſa
rectè,nam ventum hunc dæmon excitauit.Dehoc quicquid cupiebat, quicquid illi expediebat,vt ait
ita Origenes, li ipſe auctor libri prædicti ; Hec Epicharmus. Hæc de meridiano :de nocturnis de
frientes Sancti atque horum memores , quod ipſo meri monibus, conſtat,noctem quafi propriú elle ſcam
diano tempore hora prandij , ruina occupati funt filij ma ſpectrorum ,& demonum ;vnde & Principes ie
Tob,atquemortui oraneriani ad Deum conferuari,ficut nebrarum , dicuntur , & legimus illis propriam no
à negotio in tenebris ambulante ,ita & a ruina & å de Etem ,& poteſtatě tenebrarum . Ephef.6.Luc.2 2.vide
moniomeridiano. Sicutenim in noctistenebris ,fic fimi. Auguſtin.in pſal. 103. Ex his nocturnis eſt Aſmo
lirer in medio meridie pluriores demonum tentationes deus in hiſtoria Tobix.ca.6 . & Angelus extermi
ſe demonstrant,quam cæteristemporibus. ] Et poſtea nator Ægyptio ,um , quem fuiſle malum docét D.
introducit lob negantem ventum illum à Deo Hieron.inca.24 . Iíaiæ , & Rupertus com.in Exod .
excitatum , fed ipſum dæmonem ,mentito vento, D. 12 quos ſequitur Feuardentius in Rush.ca.z.v.9 .
hæc patraſſe : Tu videlicet et Spiritus ab eremo ve Seneca ddiurno tépore,graſante pelte ,duxit,vila, d in Oe
niens,tu quaruor angulos domustetigisti, & c. Iarrius Vaga per lucos fimulachra virúm , dip .
fcribit duo cfle demonia ,quorum vnum Deber , Maiora viris:
alterum Kete B nomivetur, & horum vnum me nocturno verò ( lic hæcdiuidenda)illud ;
H
ridic,alterum noctu graffati: Secūdò igirur à tem . Quin Tanari, vincula ferri
peſtare diei dicitur ineridianus, eò quòd hoc ge Rupiſſe canem fama,ó nostris e in Herc .
nus dæmonú meridiano tempore & apparere ſo Erraſſe locis. Fure.com .
litum , & homines crudeliùs acriuſque infe tare; Planè pleraque ſpectra & terriculamenta dæ- ver.113.01
tum fpirituali tentatione ac prælio,maxiinè luxu monum nocte robur habere ;manè vaneſcere; ex Prop. Sta
riæ & acediæ ſtimulis, quæ duo peccata vrgent ve plurimis ſcriptoribus , alias docui , & Pſellum tio , & Ca.
hementiùshominem cibis diftétum plenúmque, E dæmones quoſdam agnoſcere,Lucifugos,tencbra- tul,& lo
ve recte Niceras,in Nazian.orlar.citatam ,& Euthy. rum incolas & amatores: Antagoniſtam verò Pa- fepho arq
ac Theodoret.in Pfalm.túm etiam corporeis aftli triarchæ lacobi,fbonum fuiſſe Angelum ,non dæ- FGenc.3 :.
& ionibus, quod poteſt colligitex veterá gentilium monem , vt cenſuere quidam apud Procopium , & v.24.
opinione; qui Panadernonum meridianóruin hic homo præceps nimis ac temerarius Frác.Gcorg.sgtomo s.
ynus tum maximè itacandum & forinidabilem in Problematibus, S.S.Ex his nocturnis elt,princeps biem . 234
credebant, vt teftatur-Theocritus, eidyl.1. & colli Succuborum ,dæmonú,quam Hebræivocát, Lilith , nibh
gitur ex hiſtoriis.In Ruſſiâ Oriérali tub meridiem hoceſtaparitionénocturnā,à Larela(hoc eſt nox:) 135504
meſſis tempore folicus erat obambulare rura dæ quia non folét tales dæmones viris eſſe infeſti,nili
mő,habitu viduæ lugeñtis;operariisque niſi pro nocte. Vnde Ecclefia cú Ambr.cótra cos prccatur.
tinùs viſo ſpectro in terram proni venerarentur, Procul recedant ſomnia
Pet.Gre brachia cruráque frangebara: Teſtes quoque fcri Etnotium phantafmata,
, republ
appare Hostémque nostrum comprime
5.12.cap. ptorum libri ſunt, ſpectra'terrifica lotere
. re, quotieſcumque peſtilentix , aut alia huiufmodi Ne polluantur corpora.

Incubs
 LIBRI II. Q. XXVII. SECT. II. 147

Incubi , dæmones etiam interdiu igrallantur, | A Pierium ,lib.6. Hierogly.& Solinum ,cap.30. Securr
qorum , Pana,Principem weteres conitituebanı: dò ,Harpie,de quibusHeliod.in Theogonia ,Apol
cum Hebræi; Huza, noftri per excellentiam no lon.libr.2 . Argonaut.Orpheus,in Argonaui.Apol
minant, Incubum ; Gloſſar.Incubus, rīv,vocatur & lodor.lib... Biblioth . Eutach.in Odyl.14. & Izacius,
Inuus , vt ego arbitror , non ab Hebræo ; eánas in Lycoph. Tertiò ,Gargones tres,de quarum formâ,
( affligere ; ) quod longè petitum , fed à verbo La & genere ,dictum fusè,Comment in Medeam Sen.
tino , ineundi. Ardere enim hunc dæmonem , & ei V.831. Quarrò, Sirenes tres,de quibus egi, quæ ne
ſubditos , amore improbo fæminarum veteres cellaria hoc loco , Aduerfar.in Sen. Medeam V.355 .
- D.Augu: ccnſucrăr a :non quòd delectenturconcubitu , fed & de his mencio,apud noſtrum interpreté vulga
ciu. Deic. quòd gaudeant ab hominibus Deum offendi, & cum Elai.13. v . 21.Vi & LX X.verterunr, & reſte
23. Ildor. genus humanum cam fædè contaminari. Sic in Euſebio ,tres interpretes; nón tamé ciufdem ver
1.extremo clligédus Abbas Serenusapud Callianumb,dum bi Hebræi loco , quo nofter : Thcodoretus vuli,
o & a.Ori dicit ,demonum quoſdam eſſe truculentioresefferatio Sirenas fuille dæmonesad voluptatem ir.cirantes ,
b . r.sa fréque,quibellis cedibúfque funt inſatiabiles , en in Quiar) ;Erinnye , fiue Eumenides,quas Latini,Pce
tur 22. 'ranfeuntes iriuunt, eoscrudelimorte conantur in nas, vocauere , & ipfæ tres ;de quarum habitu &
6 collat.7 . terimere: ( quale viderormeridianumdæmonium , B conditionemulta congellimus eiuſdem ( óment.
cap.32. & illa,de quibus in Euangelio D.Marthæus cap . in Medeam , v.13.6 legg: v.960. Vltimò, Nym
8.verf. 28. & Pſeudo Abdias libr.3.in viiâ. D.An phe ; quarum quadam aërix , v: Sibylla de qua
dcez )alios vero effe,qui Fanni dicantur, fedu &tores e Pla ach.libr.d : ſerà num.vind.quædam terreſtres,
socularores, hos ceria quadam loca feu vias obfidere, yt Oreades,Napex ,Dryades,Hamadryades ;quæ
che nequaquam tormentis eorum , quos pratereuntes po dam aquaticæ ,vi Nercides & Naiades illæ maris ;
t'erintdecipere delectari,fed deriſu tantum & illufio. hæ fluuiorum : quas omnesdæmonu ſpectra fuille
He contenios , farigare cos potins quàm nocere , et hos conftat, & li non coſtaret, inde piobarerur, quòd
interdum innscue incubationibus homiisi excubar.. ] aſpectus carum ratarum de recto mentis ftatu
quibus in verbis duo lunt obferuanda , illud ; non deiiceret( quod dæmonum proprium ) vrdocent
dele&tari eos tormentis hominum ,accipiendum com ex Græcis Scholiaft. Theocriti & Helychius , ex
paratiuè, non æquè delectari atque alijillicrude Latinis Varro & Feftus fic affectos noslym hatos,
liores delcctanrur. Verùs enim eft omnes omni quali Nymphatos :Græci vo ant,voucoanalas,ta.
no dæmones optare,quàm grauillimamala homi les, visi Cerere,ceriri:viſo quoquc Fauno in meri
nibus inferre, li De' permittat.docer enim Diuus de,mente attoniti :audito Paneterriti; Panico pano
с
Antonius , apud Ath -nalium , cunctis dæmoni re , dicuntur vexari vano meru ; quumquara hoc
bus hoſtile odium in homines eſle , grauius in nomen etiam hydrophobiâ laborantibus & cæte
Chriſtianos, atrociſſimú in religioſos & virgines ris illis, poffit accommodari latè ſumptâ voce.vi
Deo dicatas: ſingulos tamen ,non niſi , quantum de quæ dixi Comment in Herc.Oereum ,v.246.
Deus permittit, nocere . Si ampliùs non finantur, Vndecimum (pectoram genus eſt, id quo nu K
gaudere hominum derilu & decepcione, & illiciu trices lolitze infantes metu incuſo , quietare.de
in aliquod Veniabile faltem peccatum ; vt ocio hoc genere primum elt Pytho Lec:lij Sar. 30. AC
læ fpectatior.is , vel locutionis , risûs folutioris, Co , Alphiro , & Mormo,deſumpta puto nomina, ab
diſtractionis in oratione , & huiuſmodi aliorum ; perſon's Tragicis ſeu Com cis terroiem adferen
in quæ vel bonifacillimè pertrahuntur. alteruin , tibus deformirare : de Mormo, id Theocritus &
quod vlijmo loco pofuit, de incubationibus de Ariſtophanis Scholiaftes do uere, Acco , à vecula
monum , quo non aſſeritomnem huiuſmodi op illâ , quæ fuiadſpectu in ſpeculo ad infar am re
preſſionem & quali ſoffocationein nalci à dæmo dacta , & facta terror puerorum ,originem haboit ;
nibus: conſtat enim aliquando à morbi Melan D de qua Rhodiginus lib.7. A.L.cap.2 & Adagsogra
cholici ſpecie illâ oriri , quàm Flandri vocant, phus in Acc lare.de Alphete , idem teſtatur Plutarc.
Mare ; Galli , Cogucmare ; Hiſpani, Peſadilla; Deinde & Gello, de qua adag um , Teuc nodopido
clibr. u . Themifon , Tviydím , alij, Ephialten , vocant, & Tipe :hanc aiunt virginem vitâ decelliſſe, & eius
epiſt. copiosè deſcribitur à Paulo Eginctâ medico :d ali ſpectrum in Lelbooberrare , & immatură pueris
dalibros
cap. 1S. quando dumtaxat non corporis mala affectio eft, necem adferre.volúc cius meminifleSapphonem .
ſed nuda acmera dæmonis infeſtatio , vc docui, Alia fuitGilo,de qua ſic Nicephorus;vbicómemo
ſupr.q.rs.Pergamus ad alia. rat ea,quæ Mauricio imperium porrenderunt,in
e in Pho . Nono igitur,Pauſanias deſcribitnobisdæmo ter cætera :eMaler veroipſa pariùs tempore ,è terra lib.:8.hiſt.
caic, nem quendain , Eurynomum ,longis & prominulis nouum quendam & varsătem fuauitatis odorem red - cap. 9.
dentibus, & corpore livido ac cadacerolo formi dicum effe, dixit : illud infuper , quod anıcalarum eſt,
dabilem ,pelle vulpinâ veſtitum ;cadaueribusmor 6 mihi propè incredibile, addens perfæpè cam , qua
tuorum veſci folitum , eaque ad olla vſque deuo Empuſa, vocatur,alius vero,Gilo ,dixeri :Infantem ex
rantem . Quibuſdam videtur hæc , Morius,deſcri. crbiculo, velutieum deuoraturam extuliffe: nihilsamě
prio:crediderim potiùs,quando lpectrum al quod detrimenti eiadferre poruiffe !] ſed quicquid ille di
aliquâ formâveteribus apparuerat,ſtatim eos no- E car,veriſimiliùs eft itrigéhanc fiue Lamiam fuiſſe
men certum illi indidiffe, & facrificia vel expia quæ puero , angeli cuſtodiâ benèmunito , fruftrà
tiones illi auertendo inftituiffe : vrde & orta le infidiabatur.Prudentior Euagrius,libr. s.cap . 21.
quentia mul ebrium ſpect.orum fiue oſtento nihil de Gile,nequc de anicularum commentis ad
It!m nom 'na,fictionéſque. Nam didit , iudicium totum lectori permittens. Quid
Decimo loco occurrunt, Sphinx ,illa Thebana, dam anicularis deliramenti hîc fuit, quiddam non
de qua Strabo,l:br. 9.Apollodor, libr.3. bibliothec. delirium , fed verè verum , delirium erat & abfo
Higynus, in Fabulis cap.1sı.Natalis Comes,libr.9. num à ratione ,putare corpora harum feminarum
myrbol.1.8.& L liusGerald .in v £ nigmatibus, quæ lic extenuari, vi claufsoftiis ingredi poffent , &
rifuit dæmó fuit :qui formá il ius fpeciei Simniaru corpora quátitatc prçdita per ianuas ſe penetraret
( asſumplit, quæ Sphinges,vocantur,de quibus lege ( vide quæ dicta ſunt à nobis q.17 . Jūerú erat,has
2 nalas
 148 DISQ VISITIONVM MAGICRVM

malasmulierculas ope dæmonis nonnunquam in A & nihil dc fi igaveurum crimine aitingensvel

cubicula hæc introduci fol tas , citra quantitatis agens, contra qu.1. , är quæ de illis tradidimus,ni
corporum immitationen vel folidoru penetra hul argumentat o cjus virium habet, ut qui rem
conein , & ibuntantulis perniciem mol ri.Quare intelligunt t wiè primo in viru perfpiciunt.
diligenter in erhçc eum diſtinguere iudice opor Ternò loco occurrunt,Lamse,de quibus etiatu
tet, quin his nec credulitate , nec incredulitate facii Vares leicmias & Efaias,* quas vera dæmo a Efai.1;.
volerdecipi.Et in indicatarú rerú preiudic is om . num ludib ia five spectra fuifle ,cuorApollonius Thrć.c
m .4.
.&
nes circumftantiæ ac, urariffimè lunt examinan . Thyanæus,tum D.Hicr. & alij patres docuerunt;
da , fieri enim poteſt, vt iudex ex vno reum capi de quibus & Sugibus( quas ab elu carmis op nor
te, quod in acculacionem deductum ,vanitatis de hun anæ vei eresmagiiti in Gloflar : Lesirigonas,
prehenſum fit, abſoluat ; quem tamen codem vocarunt )quiex profello tractauicopiosè Com
naſler 6 aliter accuſatio fuifler inſtirura. Verbi ment.in Medeam . Sen . % . 732.De actum agere vi
gratiâ , Itrix aliqua accuſatur, quod claufis januis dear,còre ector oprièmi lo ablegare;quam eâ
fit ingreſla , & corpus eius in ſpiritú immutatum , dem , eperere .Germani inferiores vocant Aluen
& ita iam non corporea pueros interèmerit.Nul. B & Aluinnen ; Go: bi,Fires, viderur memioiffeb Olausli.
lus iudex adcò bardus erit, vt hucaccuſationi fi D.Hicro.cùm dicit fæpèdimulosac trimulos ad 3.cap.11.
dem adhibeat;fed fi nege: rea, & alo.uin necatos vbe a materna lacani sà demonio corrumpide cad Parl.
illos inf n'es vel læfusnon conftet , neque id ac huiuſmod . cam verus narialio , fue opinario , vide obiru
Luciliusnemieri.nam li.20 . Tiricolas Lamias, Bichllr.
cuſator aliser, quàm ex illâ fabulâ Metamor: pro
be',proculdubio per ſenté iam bli luetur. Sidi vocar ; & lib . 30.eriam veracitatein attribuit ipfo
ligenter legas vitam Taralij ib Igrario monacho « pitheto , alludem ad infantulorum viſceratio .
deliriptam ,non diffic le fuerir deprehédeich nic nem , his vertibus , Lumia e Tyrbooxyodentes,
fta um cauli fuiflc muliercularú illaruin à Ger Quod veniuntgumia ille veule improbe ,inep :e.
godnon à Philippo , vt quidam vocant ) prefect Duortecimum quádo apparet in fo:ma,hirci( via
11-12
vrbis abſolutaruin , & llauri Leonis fæuitiam ac deab llaiâ & Mote vocari pilolim ,ſeu zahir con
inſcitia in eo policam fuille; quòd incred bili quo cédunt larrhius & Kirchi )icl Leones(vrderen
crat itupore mulierculas illas in ſpiritum couerti plis genul um affigi loli:a capiia leonina,quod : i
crederci. Accipi e verta Ignauj: pauperculs que det Arnob.libr.6.contr.geni. ) vel ferpentis, v ? cùm
dam mulierculi ato faiæ fueramicadem fecrfe latten A iculap us Romam dccctus : & anachore a de
110m infantiurn per forenen * domorum vel portes c quo B.N lus libr.d :orat.ad De.mca.102.6 103.vel
cat angyalctiam iiaujis ſubeuntes,& ex improw :fo infantesnecar noctua , vt apud Virg.l. ex remo Æncid.vel muſik
ant filli. (es. Quæ etiam irabıhantar in iudicium ab iis qui cre vtapparuit Laoduni in Energuinenâ , & 1ole ap
ras corpo debant fub lis( depaganis loquitur,à quibus illud parere Anabaptiftis,vnde & vocatus,Bautzebub ,
ris earum deGllo,antiquius co fi &tújó noteban: Chris vominusmulca; vel puresalipigail a'ter us anima
non
ces. capa: | Dinostri fequr do& rina,que fimulacris o pian los,cuiufcumque van : iti omnium ferè formisag
ajmet bus nequaquam d.cipiru :( nimiru :n quia ipi grellu elt DD.Antonium ,Macarium ,& cate os
rirum à corpore nouit oprinè difccrvere ) Ejlınm fanctosmotiach s deferti incolas.Recew'ius vnú,
apud Gricos in fabulis famira guadam .Gellu nomi led cu : vix fimile inucnias, proditur fuit memn
ne,qua dicitur, cùm immatura morre 11ă akorup fler, ria à Gaguino H ft.Francorun : ſeriptore; Philip
quibufdam fpeétris acceflifeadrecins na'ts info:Nites.com po Belli Rege , quendam laicum liue conucrlum
cos 6912e: frufe. ( en tabulum , quod morja icdiſlet ( vi vocant ) inonalterij vallis Sarnarıq ; nomine
& infin ici la parrafler)burias falula improbopelle Adamum , paulò ante Natalıcıa Fela; ſunimoma
El. a decep te ſps:éiw , gui e: dicebant ; robabilirer , co ne admonaſterij negotia peragenda , vnà cum fa
nantur ad mulieren as iransferrehoc exſecrā um fce mulo le in viam dediffe equiten ,eile in via offert
is . Ở cis ad cribere in prsum converfis can am ei. Iabor ingens gelu & pru nis obuia, ad ipfum -pro
umquimoriebantur anie tempu . ( vides lector ac erás,quatic ferre gradú & corpus cupida.equus
culat olis fundamentum , Gello mortuo necalle exp.uefactus caput retrorſum flectit,& v á reme
legitur infantulos:ounc unulreperiuntur tubulo 11 , ua peregerat conatur.Adamus ingéu labore
luviai: probabile i'aque eft ab his inulierculis, luméțum retinet, & calcıbus porrò cogit.propin
depoti âmole corporis, & in fpiritú conueilis ,at quior vearbori fuli, illa cófeftım euanuii ex ocul
que lic ſe,per ſolida corpora vel tevues tilluras lis ,odoretetro atque ſulphu co relicto.Argumé.
immitiétibus,necatos.Nónne.inerriò fcri toriſte cum inde ducit Adamus, ęmonicú clie ſpectrum ,
con ra ales accuſatoits exclamar, verbis fcquen leque Deo precibuscommendate fatagit,nec iter
tibus ôjiuporemrlô cordis oruior um idiota em ! Sicor intermittir.Paulò poftrefpiciés,videt nigrú qué
pus longtindine,profund tatéque, ó laticudinecompe dam viiú equo inlidétem fpadici ſe lublequi, cui
c?um ac constipaisin ,in fuiritum diffoluium procedit, ſubiracus; Quomodo( inquii )infelix & damnate,ax
ý hat facer: conceditur : CHRISTVS trgº , quieſt des me hestechnis aggred ? An neſcis fratres meos,qui
yfa veritas,dicens : Spiritus carnem có olſa non habet: domi funt, pro me,falréquemea ſupplices ad Deum
reputarus ejt phaniaſma ab iisigus hac afferun:( fcili- E preces funderei Abi quantum potes,nullar bimci cura
cet fæminas has tum , non corporales ſed ipiritus 110,nihil in me poſſides.Abit malus:led eccemox re
fuifle, feu fpiritali hac vi penetrádi predi:asfuiſſe) dit,fiam: lis viro,gracile & protenfum habenti col
Quinetiam Christus quoque qui ve arn carnem lum.Adamus,totmoleſtiaspertęſus,g'adiú ,quiad
accepit, & fpiritum carnem offa non habere verèaf ephippiú ligatus,ſtringit, & ente ter quaterve per
firmauit difcipulis,nulla re circumſcribetur,gua obstet úërem vibrato , aëréquc prop er cel rem diuiſio
quominus fit phaniaſia. Sic ergo cenfens et cirà dubi nem fibili fonú edése , conatur abigere ſpectrum ,
carronem indicansGeorgius, faminas abfoluit à crimi hoc verò ſubitò perſonam murat; & fiftit ſe ſtatu
nbus.) hrcignatius illc,nö faris pe: itè ſpectrum , ra mediocris viti,cui caput cappâ & fcapulario
piricum , phantafiam pro iiſdem lumens, ſcilicet inonachicorpusornatum ,oculi ſcintillares inftar
pro phantaſmate, ſeu corpore tantùm apparente;
corpore taniù:n chalybis vel æris radiis folaribus oppofiti, Adam
punctim
 LIBRI II. Q. XXVII. SECT. II. 149

punctim aliquoties hoſtem pecit , ſed irritis & 1 A initium , vidiflemaximum torncamentum dæmo
callis ictibus, aëréque cedente. Tum maiori de niorum ;Sacerdotem quoque quédam Hifpanum ,
lpectu & irrifione , dæmon induit formam afini. propèeiuſdé Comitis caſtrum ,dum in cre: uſculo
Perterritus famulus,hero Cuadet,gladio circulum noctis de villâ in villam tranfiret , vidiffc haftilu
in terra ducere, & in circuli medio crucem Do dium maximum mortuorum validè clamantium ,
minicam efformare, Adamus confilium exſequi D.Vvaltore de Milene, D.Vvaltere de Milene, qui
cur: verùm vecerator non delinir. Murataurku Vvalterus,famofus miltiâ,nuper eratdefunctus:
las aſiniin cornga, & fic minabundus irrumpere hancque viſionem addir ſæpiùs ça nocte & cua
in circulum ſevelle fimulat. Denique lusûsiam nuiffe, & iterùm apparuiffe. oann . Niderius nar
Tacur, in rotam ſe vertit, & ſe ipſum voluens mo rat d . cum propter hareſes regnum Bobemia tumulia
nachum inuadit , ſupérque illum continua latus ac cadibusconcuteretur : circa mcias regni prafats,no.
rotatione ( ſic videbatur ) traalit circulum , & mo Eturno tempore, versùs vallem quandam , Auditos cla
nacho prorsùs illæſo confpe & um fugit.Fidem rei mores & congreſſiones equestroum virorum :quic co
fecêre , longa famuli terrorcm contecuta agritu loribus varius induts fæpiùs funt viſi.Fuerunituncdui
do , & diuturnus fætor veſtigm Adami, & rauce armigeri audaces fatis,in castro non multum dištann
do eiuſdem arque difficilis reſpiratio , à quibus B là loco monstrorum :qui omnino fcire volentes,quid ve
ægrè coualuit ; equi denique ſubira mutatio ; qui rilaris fibiviſa portenderent , načte quandam verſu
ex manſueto & cicure, polt viſionem hanc ferox, vallam ,ubiſólsta videriconspexerant ,iter arripiunt .
ſternax , ca citrolusque elle cæpit . Addamus ra Antequam autem iis appropinquare anderent.com

..
ciora quædam genera (pe & rorum . punctus vnus, dixit alteri : Sufficiat nubis ifta vidiffe,
Decimum tertium , genus eſt, cohortium , acie ego sis non approximabo,di&tum eft veterum , Cùm ta
M rum , caltrorum militarium , ficut enim bonorum lsbusnullum debere 10cari. Quem aher , velut paui.
a Gen.1 : Angelorum aciesviſæ bis in facris litteris a; lıc & , dum , increpans, equum p" pugie , Cum eo congreſſu
in princ.& | Gimiz Dei, diaboli fæpè ſe in militum conferto . omnibusantedi&tis exercitibus appropinguauit :de quit
4. Reg. 6 .
1.17. rum (pecie oſtendunt hominibus. In vita S.Nor bus vnusegredienscapus ille amputauir, o ad ſuos re
berti,cap.26 leguntur fpecic armacorum militum ditt :quo viſo ille ,qui timidusfubftiterat , fugam inist
in quoſdam religioſos dæmonia incurriffe : vt & funeſta nona nuncianii. In craftsno autcm irunea
in vita S.Guchlaci Anachoreræ ,apud Surium men sus reperitur, & caput quidem in valle, vbi acies viſa
ſe Aprili. In chron . Hiilgauienſ. Trichem.j legi fuerant ,nulla aurem hominis velequi veftigium re
mus fub annum 1168.Monacho cuidam Limpur. с perinm eft : fed tantummodò, in luojis locis, ſigna
gio, propè Vvormatiam ,viſam mulcitudinem ma quadam & veftigia avium vifa funt .] idem & aliud
ximam equitum peditúmque, ordinatarum more addir , fibi ab Arch epiſcopo Mogguntino , viro
acierum ,quali ad prælium procedentem :cumque magn.r induftriæ & fidedigno,narratum :Nomi
mona hus a dacter , quinam forent, interrogaf naus (ait )nobisquindum Rbent fibobenè norum mils
{et;illos reſpódiffe ;ſe non veros viuosquemilites tem ,cuius pro rnxc filius vixebat :quimiles fuper om.
elle,led animas miliú, & non ita pridem his iplis nes penè inferioris Alemania nobeles ſemper ex,iite
in locis principicuidam ſtipendiatos occubuiffe: rat nimis in rebus b:Uicis imperterritus: gerebat au
veftes,arma, & cquos, quæ viuis peccandi fuerant tem patiebaturnonnunquam ,propter fuam animo
inſtrumenta , nunc morcuis indicia ſuppliciorum fitatem vel forinudinem ,ab alios graues guerras, pro
elſe : quæ circum illos videret omnia nihil nili pler quas non ſemper dedie , fed nocturnotempore, ad
ignem elle, quo comburantur , ſe precibus atque loca fibicómodofa equitare folebat .Hic igitur quadam
b libr.4. luffragiis adiuuari poffe. Leloyhèrius b huic reli nocte coaſſumptis famulis per filuam circa Rhenum
cap.6 . gioſo inſultat, quod temerè animas defunctorum equitare voluit, & principiū siufdem intrauit.Anie
effe crediderit : cuius contrarium camen rationes D uam verò finem filua haberent , ultra quam campus
qquam
& argumenta cius non conuincunt, Ait , damones laius iaceret , proutmoriseft corum qui verentur ixfs
fingunt ſe animas effe, ſæpè , non ſemper. ftrepitum dias : premifit famulum , vr in termino ſilua videret,
ed.dere diſcedentes eso fragorem . poffunt & ſpiritus an ne in campo inſidia aliqua eſſens.Luna insplendore,
mortuorum . Flammis vestes et arma circumdata , vel aftrislucentibushac videri poterant. Famulusigi
demones ejje probabants . Non hoc aſſerit hiſtoria, iur,cùm per arborumramosexploraret,commiffum ,vi.
led ea ipla , quæ afpicientibus, veſtes & arma vi dit per campi longitudinem exercitum ſatismirabilem
debattar & equi;ipfis flammas cobuftrices fuiſſc. appropinquare in equis:quoviſo conſiderata nuncianie
Deinde & Alainmæ fuerint;nónne profitebantur militi, qui ait :Stemus admodicum , quia verifimile eft,
ſe ſpirituseſſe, qui adhuc expiabantur ? Denique pro buiusexercitus cuftodia fubfecuturos alios :ad hos
Virgilianum illud ; properabimus , & an inimici fini, gusprecefferunt,an
quecura nitentes amici experiemur,nec paucos timebimus. Deinde,mo
Pafcere equos,eadem ſequitur tellure repostos; rula tranfaéta, de filua miles cum ſwis recedi , in cam
Tantùm proba ,dæmones imitari quoquc diui. pum venir, o neminem nifi quendă equeftrem in equo
na iudicia,quibus frequenter; in quo quis peccaue fedentem , da in manu alium duceniem equum , eminùs
ritº in co punitur. poffet igitur hoc exemplum ad E ſeguentem ſuos inimituseft. Adhunccum miles venif
præcedentem de animabus quæſtionem reduci. fet,quis effet quafiuit in becoeiba:Numquid tu cocu:
Sanè arbitror eamdem hiſtoria elle , cum câ; quam meus es ? ila enim fibi à longinquo vid barur , pauli
iiſdem locis ,ſed anno 1123.contigiffc , in eamdem etiam antea cocus eiufdem mistis vita functus fuerat
fententiam narrat Abbas Vrſpergenl.fol. 281.Se Qui respondit Sum Domine,cuimiles , Quid ,ast, bu
quentia ad iftam cenſeo pertinere, quia miſcetur, facis: & qui funt bi, qui pracefferunt ? Cus defunctu.
quædam vana curioſaque, nec fuffragia pecuntur. respondsi , Domine ,bi qui praceſſerunt , funt nobile
cl12.cap. Ioannes Cæſarius au &tor eft c , ſequenci nocte, of armigers tales como tales ( multos enim expreffit no.
15.& 17. quando exercitus Ducis Brabantiæ á Leodinenli- mine proprio ) quos oportet , me cum eis ifta noct
bus occiſus eft,ſeruum quenda Comitis Lollenſis effe Hierofolymis , quia hæc pæna noftra eft. Etmile
propèMontenake, locum occiGonis, circa noctis serum , Quid fibi vuli equus ifte , quem ducis null
N 3 smleden
-
 DISQ VISITIONVM MAGICARVM
IFO
injedenie ? Ad vestrum , respondie, obſequium erit , fi A ueniri,talis illa viduaRuſhana in meriaie obam :
mecum ad terram fanctam venire velsis.Securus esto, bulans,de qua paulò antè mentionem fecistales,
te per fidem Christianam , recedendo of reuertendo quas vocant, Sibyllas ſeu Nymphas albas, Dominas
vinum reducam , fimeis obiemperabitis monitis. Tunc nocturnas, Dominas Bonas, & earú , Regina Habūdra,
miles ait, Diebusmeis mira attentaui,bis hoc addam quarú aduéru multùm proſperitatis,& rerum om
etiam mirabile. Diffuadentibus igiturillud famulis,de nium copiam putant luperftitiolæ anus domibus
equo proprio miles defily , defunéts equum aſcendit, contingere, quas frequencarint ; & ideo domi fuæ
ab oculis famulorum viergue equester ſubiračtus eft . illis epulas inftruunt,eſcariis lancibus & valis vi
Sequenii autem die famulis , iuxta conditum exspe nariis omnibus apertis ac diſcoopertis, nequid il
Etantibus ,miles ( defunctusredieruntad locum , vbi lis ad fumendum moræ obiiciatur:quæ planè ido
primùm conuenerani. Tuncdefun &tusmiliti ait, larrica efle ,docet prædicto loco idem Epiſcop.
phantaſma omnino fi&tum ifia fuiſſe credatis,dno,gua Parif.vt & Nicol.Cuſanus , iib.2.excitationum.Huc
vobis dorara , referuate in mei memoriam : inde pro refero tres illas quæ vifæ Machabæo Banckoni,
tulie mappulam paruam de falamandra, & cultellum aquo Stuartorum genus; qux venantibus viſæ re
in vagina.Primim ,inquit,cum immundum fuerit igne B gnum illi prænunciarunt.Boeth . libr.x2.Scor.biftor.
purgate :alterum cautè tractetis,quia ab co vulneratus, Harum bonarum Dominarum , quas Gentiles,
intoxitatus erit . ] In his multa ſunt indicio fuille Parcas,vocauere mentio habetur & conuinijillis
viſionem dæmonicam , maximè donum hoc cul. præparati , in vitâ D.Germani Epiſcopi, & apud
telli ; quomultis exitium ,ipli quoque donatario, D.Antoninum , pag.2.Hiftor.tit.11.9.5.Tales etiam ,
parabatur. Alianı hiſtoriam ex codice Calſinate fatales Sorores , ſeu, nymphe, falsò pucatæ bellorum
profert illuftriff. Baronius Annal.com . X I. anno prælides & Victoriarum largitrices, qùæ Horhero
c Olail.z.
CHR $ T. 1004.quod exhibebo lib.6 . Regi familiares in Septentrionis Hiſtoria . Itali
cap.io.
a l. g.hift. Cromerus diligens ſcriptor a;Naclum ,inquit, vocant; Fatas,Galli; Fees, quales fingunturMelu
Pol. Arcem Pomeranorum munitsffimam Vladiſlaws 1.Po Gna,Alcina,Morga.De his dicam plura lib.6.cap .
lonorum rex obfidebat.Ibi noctu lucente luna aspicie 2. ſect. 3.in Remcdio.i.
bantur crebrò ab excubitoribus quafi armatorum ho Decimoquinto, hujus generis (pectra ſunt , per 0
flium acies , exapertis campis ad Polonorum ſtatina quæ Deus aliquando denunciar furura bella , pe
adequitantes e incurſantes. Cum id fapius accideret, ftem ,mutationes regnorum & fimilia,pauca com
indignaci Poloni inquietari ſefe, nec vſquam in aper memorabo exempla. Nocte quæ ſeditionem An
tum certamen prodire bostes,nocte quadam , ciom ibi- C tiochenorum præceſſic ,vila mulier ingens & for
dem boſtes ad?(ſo nunciarentur, fremebundiagmina midabiliadſpectu,aërem ſcuricâ tam fortiter ver
tim ècaftris ſeſe proripucre, diffugienteſque caffola berans,vt tota ſonus Vrbe exaudiretur d .Geona- a Sozom.
1.7.cap.23.
bore longius profecula funi. Obfelli,rumultu Polono dio Patriarchæ Conftantinopol.nocturno tempo
rum exaudito , & excurſione è caftris animaduersà , re accedenti ad altare templi, vt Deum pro ſalu
erumpunt ſubiró ,& ignem in opera atque tuguria mi te publicâ deprecaretur ;horrendum ſpectrum ſe
litum ſtramine arumdinéque conteéta coniicsunt, quo obtulit ; quod cùm ille facro ritu coniuraffet, re
celeriter pluribus in locis le diffundente,parcis,qui in (pondit ; quamdiu Gennadius viuerer, fibinon li .
caftrismanferant ,fe defendenubus , facilè opera cum cere damna, quæ imminebant , Ecclefiæ illius in
magna caſtrorum pariecoflagrarunt.Nocturnas um ferre; ſed
eo mortuo ſæuiſlimè ſe in illam gralla
c Theod
bras illas fuiffeautumani,qua hoftilis exerciusfpeciem curum e. Priuſquàm Hunnericos perſecutionem Le&. libr.
oftentantes, Polonos ita diuino permiſſu exagitarunt : in CatholicosAphricæ inchoarer,ſuper cacumine 1.Collect,
propterea quod folemne omnibus Chriftianis quadran montis Ziquenihomo giganteæ ſtaturæ viſus, &
ginta dierum ieiunium ,priore expeditione,promiſcuo auditus clamare;Egredimini, Egredimini: & in æde
ac temerario eſu carnis á Lactariorum ,moribus & in Fauſti,quæ Carthagini eſt,vila multitudo Æthio
ftitutis Ecclefia Catholica contempris,lemereuerant . ] |Dum lånctos Ecclefiæ fugans , & antè ſc impel
Hæcille , tes clamat (pectra fuiſſc Diabolorum ; lens.f Alia multa buiuſmodi ſuggerunt, carda.libr. cél. Vi&.Vci.
1. z.de
vt & illa de quibus Antonious Hilt. part.z.quam 14 de variet.rer . Fulgof.tit.de prodigilibr.1. perfecut.
auorum memoria lolebant vocare, Familian Hel Decimo ( exio loco,hîc occurrunt illa ſpectra; quæ Vandal.
lequini : cuiuſinodi cuncta , illuſiones dæmonum certis temporibus & locis autdomibus folent tu P
eſſe,iamprideın docuit Guilh.Parienlis ,pari.vlt.de multus & vexationcs varias exhibere ; cuius rei
Vniu.cap.24.Tales exercitus pollentMagimultos prætermittam exempla eò quòd noriſlima res fit,
exhibere ; ſi ex pacto, quod cum dæmone ſuperio & legi poſſint , qui attulere veteres recentiorél
re habent, dæmones illi ſubditos euocarent:quin que ;vt de Temefio demone, Strabo & Pauſanias ci
quam tamen Deus legirur permiſille , vt talis mi. cari, & Ælianus libr. 8.var. Hiſtor. depueris nigris
litia vlera incullionem inanis cerriculamenti pro cirraris,Auguſtinus, libr.22.de Ciuicar. Dei cap.8.
cederet.Nam á lædere , occidere,munitiones ca de Dario Epifcopo Mediolanenſ , Gregorius libr. 3.
pere, vel hoſtium inuadere caftra finerentur :nul. Dialog.cap.4.de vocibus & fonis anditis in Mara
la ulis humana poteſtas valeret reliltere , vt pru . chone poſt pugnam cum Perfis ,Paufan.in Attic .
denter idem Guilhelmus Huc refero pugnas illas E ante pugnam Leuctrică in templo Herculis,apud Ci
Regum Septentrionalium & victorias partas , ceron.de diuinat, aniè pugnam cum Cimbris , apud
contra magorum dæmonumque cuncos's apud Plinium libr. 2. cap.59.ante bellum ciuile Syllanum
b libro 3, OlauniMagnum b . in eâdem Italia, apud Appian.de bello civil. libr.i.
cap.12 .
Decimo quarto,dæmones ſunt ſub illo ſpectro ante primum pralium Pharſalicum Antiochia , apud
N
rum genere ; quo in nemoribus & aliis amænis Cæl.libr.3.de bello ciuili; antemortem Cafaris Di
locis fele oſtentant inftar puellarum aut matro Etaroris domi eius, apud Dionem ; recentiora funt,
narum ,in velte candidâ;interdum in ftabulis cum apud Niderium ,libr.vltim.formicari .Guilh . Pariſ.
lumináribuscereis ,cx quibus etiam diſtillatę gut d.cap. -4.Torquemadam ,Horti florum colla.3.Ale
ræ , xandr.ab Alexand.lib.s .Genef.dier.c.23.& cófirmat
poſtmodùm in equorum iubis ,, quas ſedulò
pexuerunt & nexuerunt, folent ab hominibus in
praxis Forengs Hiſpaniæ;qua licitum conductori,
qui an
 LIBRI II. Q. XXVII. SECT. IT: ISI
qui antè id ignorabat, ſpectrorum iic inquietan . 5.A födına Georgiana operariū è terra fublatum ,in fupe
cium causâ domos relinquere conductas , vt poſt riore logumaxima illius concauilaris, quondam ferais
a lib.4.v2 : Portium cenſuir Couarr.a Solent huiuſmodi in argenti collocauit,non fine corporus alimin. Quastuo
riar. reſo feſtationes iuberi, vel permitti à Deo ,ob penam sam admodum fæd:nam deferere apud Turcas cogeb.
lur.cap.6 . peccatorum , vel ad exercitium bonorum , vel ob barur ludouis à damonemeralice ,hominibus frequen
aliam caufam occultam . Interdum iſta peragunt ter in forma capra aurea cornua gerentis apparentz .
dæmones maleficorum immillione , vt contingic At fidatos illos , Germinorum , aly , vt etiam Græci,
b Callian . B.Antonio b & nobiliAquitano ,qui Pariſienſem Cobalos,vocani,quod hominum fini imitatores.Nam
collat. 8. ftudiofum iure ſuo per vim fpoliarat c ; la piùs quaſilaritia gestiensesrident, du mulia videntur fa.
CProiffar. fpontè faciunt (uâ, tan ùm vt homines falsâ qua cere, n :hil interim efficientes. Aly , virunculosmon.
in Chron. piam reuelatione decipiant agt perſuaſione falla tanos,vocant quia plerumque apparent nani,eres do
ci;ficut apud D.Auguft.ıllı bap ilmum diffuade drantes longi,videnturautem effe feneciones,& vestiri
bant: con enti lunt aliquando folâ vexatione , & moremetalocorum , id eft vitreio,indufio, o corio cor
inquietatione, nullo cum corporis damno , vt 10 cium lumbos dependente.Innoxij ſuni bimetallicis,eifi
culator ille ſpiritus, de quoGilbel. Pariſienſis, mierdum glareis operarios laceffunt , rariſſimètamen
quivaſorum collinone & lapidum i etu ſomnum Bleos laduni,nificachinno velmaledicto taceflits. Potiffi
difturbabat , & culcitâ ſubrracta de lecto de ur mum opus facere videntur in his fpecubus in quibus
babat , & Salmantinus ille Torquemadæ , qui mevalkeiiam effodiuntur , vel ea effodo poffe fpeseft .]
grandibas faxis quofuis perebat,irrito tamen & cu tera rectè, illud minus, quod animan ium no

innocuo contingens i&tu : quod Ma cus Magus, mine dumoncs comprehendat. Scio fic locutos
dl.dedæ apud Pſelluind , proprium dicir eſſe dæmonum veteres non paucos: led & lcio id « x lecte Plaro .
mon . ſubterraneorum ,de quibus inox agemus.Quo ve nicorum bibillc, & quia ambigui erant,num an
ro pacto dæmones lipides iacere queant & alia ma & corpore conſtarét.Nunc quia Catholicis ſa
huiuſmodi operari , quæ videnturmanus & cor tis definicum !,ne: anıma nec corpore perf ētas ! i ca.firmi.
poråta inſtrumenta requirere , Scholaſtici diſpu ſubſtantias illas feparatas componi ; vianda no ter.de sú .
Tripit. D
tant , aſſentior iis, qui præfente per ſubſtantiam bis huiufmodi locurio , parùm cauta , parum pro- Tho.1.pa
ſuam co locidæmone, & imperio volunratis aë pria . Damnandus verò prorsùs Paracelfi error, 9.50. ſcho
rem lapidi proximum m uente, & lic lapidem da monum hæc genera , ad hominum ſpecies re- las. in 2.
impellenre,hæc fieri center;quando nullum iple ducentis.Nam ; Epiftol.ad Athenienſes,fizie de occul dift.8.
corpus induit : fi vero corpus formatum , vel ca la philoso; hoa ; quaſi verillimum axioma, nihil ve
e Vide D. dquer allumeret , mulla fore d fficultas e ritus fuit conſtanter afleuerare, Deum præter ho
с
Tho.quod In locum ,decimumfeptimum ,veniant ſpectra illa nines Adami poſteros ; alia quatuor hominum
lib . 6.Du- Berulliæ ,de quibus quadam epiſtol.lcribit loan . genera,carne, & oſſibus, & ratione prædita cieal
ran . Capr.Mcleiius ;
& alios in In Sarma ia coli fprillus quoſdam vifibi fe, cosque in lingulis elementis.id inhabitandum
2.d.7 . les qui linina Rubenica culori,Germania , Koboldi, collocafle; in quibus finguli ſuam haberent remp.
dicantur , quos credunt babitare ix occultis adsum lo & ex negociatione , ac I boribus victum & ami
cis,vel in congerie lignorum niuiriúntque coslaute om cuin ibi comparare ,& cos homincs , qui in terræ
ni ciborum genere ,co quod , aafe re foleant nuiritors vilceribus habitant, vocari , Pigmeos , & Gnomos;
bus ſu: frumentum ,ex alienis horreis furro fubiarum , qiin aquis , Nymphas Undenas ; qui ii aëre ,
Cùm vero alicubi alle fpiritusbabitare nuiriri cu Selphos e Moluſinas , quos lolos cum hominibus
piunt, hocmodo fuam erga fairemfamilias volunta Adami poſteris commercium habere , & ex mu
tem declaranı : in domam iongerunt noctui ſegmenta tuâ commixtione liberos gigiere ; Qui in igne
lignorum , og mulētru impinunt la &te plenis varia ſunı; Vulcanes & Salamandias,appellari: Er incer
Nercora animalium : quod ibi parerfamilias animad . cum adhuc eſſe ; cuinam generiho:um hominum
..

uerterit , nec arſlipaneru ſezmerita nec ftercora émul vera fides in Deum fic data , & via ad ſalutem pa
Etrus e:eçetit, ſed deinguinaio laile cum omni famuisa D refacta. ] Hæc ille prout eum citane Godelman
ſua comederii,tunc si apparere, o permanere ibido nus & alij: in libro ramen fragioenrorum ,i'uenio
cuntur. Idem iudicium de fpe &tris,virunculorum Paracellum dubitanter inducı loquentem ; ſed ar
ac femellarum , breuitudine ac fpeçie pigmæi vel bitror Latinum Interpreiem ,hoc fuum ffuiffe,vt
pumilionis,olim in mul orum domibus frequen magiftri occultaret in pie:atem . Nim dictis illis
tium , & dometica ferè cuncta miniſteria lolito nihil nugacius, nihil blafphemus, nihilàrectâ fi
rum obire , equos curare , domum verrere , ligna de d ci poteſt alienius, ergomatila & manca S.S.
& lympham adferre , & fimulia facere : de qui quæ de vno tantùm hominum genere nos inftru
flib.z.cap.
11. & 12 . bus Olaus Magnus f.Galli v cant , des Gobelins; xerit? ergo dubia
dubia falus noſtra ?: ergo dubia redem
falusnoftra
Teutones , Rabbautermannekens , & Gul prio ? non ergo ſecundus Adam Chriſtus; vinos;
telkens, & Sueopes,Truilas appellant.An ex hoc qui in primomortui, in fecundo viuificarcmur?
genere fucrint,Eros & Anteros ; qui, vt inf.ntuli , a hoc dubium ; pónne ruunt veteris ceſtamenti
g Eupapiº in balneo,iubenti lamblico apparuerunt 8,id co promiffiones, concidi exhibitio & repræſentatio
in lainbli.
gitandum relinquo . Sanè huc per incnt, Montans Noui ? Et lunt qui tales libros nugis , mendaciis,
co . E
illi, quorum nobisH ſtoriam Georg.Agricola pro blaſphemiis refertos, in Latinum vertant fermo
h capit.de didith,In-metallices ( ait ) fodinis inueniuntur, & irx . nem : ſunt qui pulchris fo mis cudant secudánt.
anim .fub- culensi gasdem , vel ſolo aspectu terribiles ,plerumque que ? funt, qui ament ParacciGifta vocari : ſed ad
terran .
inftitutum redeamus.
melallucis infisto arque inimici ſunt. Talis fuis,Anne
heigius,damon.quioperarios amplisesduodecim flaim Vlermo,loco leſe offerunt ſpectra dæmonum
interfecit ,in ſpeca qui corona roſacea, appellatur , co thelauros cuſtodientium , Cabades rex Perfarum
nomine reli &tus, quantumuis argento dones effer. Fla cùm accepiffe in collmitio Perhæ & Indiæ ; in
tum verò emittebat ex ricłn , cum equi fpecie habentsa | munitilfimâ arce Zudaderenti , prætiofillimorum
procerum collum 6 truces oculos apparatet. Eufmodi lapidum , auri, & argenti , thefaurum maximum à
etiam fuse, Snebergius , nigro cucullo vestutus , quiin dæmonibus alleruari , qui mortales omnes aditu
N arcerent;
 IS2 DISQ VISITION VM MAGICARVM

arcerent;cò cum exercitu profectus caftrum vi co- A corporarum , & non phantaſticú ſpiritum eſſe pro :
natus occupare , fortiter propugnantibus dæmo babat, Palpate da videre,quia fpiriruscarnem sofa
nibus , repullus fuit , confugit ergo ad Iudæorum nõ habet ,ficutme videos habere:id ad rem non mul
& Magorum artes, quæ & ipfæ irritæ fuerunt. cum facit,certè non vrget. Solùm enim Dominus
Ergo cùm ei perſuaſum ( ait Cedrenus ) fuiffet,Chri probare voluit , poffe illos contactu ſentire , &
fianorum ad Dev M precibushoc potiri poffe,auxi diiudicare, viſu ſe non dccipi, corpus enim ipſum
lium a quodam Chriftianorum in Perfide degentium habere,verum , quia rangibile : & proinde nudum
Epiſcopo perye. Is indi&to Chriſtianis iciunio ,precibus phantaſma, & fictitio corpore indurum non effe.
& Synaxi, diuina peregitmyfteria , & ad locum acce Nulla verò hic erat cogitatio , de cadauere afum
dens coniuratos démones ibidegentes exegit,caftrum pro.Hoc enim carnem & olla habere manifeſtum
que Cabada nullo labore potiendum iradidir. ]Glycas cſt, quo arguméro Chriftus probat,ſe ſpiritú non
pari.4 . Annal. Cedrenusin Anaftaſo.Talis etiam elle:Quod illi exiſtimabant,quia videbant ianuis
dæmon ille Baſileenſis , de quo dixi, fupr.q.12. & claulis ingreffum , quod corporeæ reirepugnabat,
hinc factum , vt Dracones fingerentur cuſtodes tam viuç,quá mortuç.Et quia,palpatione tantùm
theſaurorum ,vc horri Heſperidum , & Aurei vel poterant,corpus elle , cognoſcere, non verò,cuius
ſleris : hinc porrò fa& um , vt theſauris addere fint B effet corpus: ideò iubet etiam oculorum vtiſenſu
ſoliti Serpentem aureum ; quemadmodum refert & videre(nam propriè hic vox ſumenda,vt tex'us
Aſcanius Centorius,lib.4 ..Commenta.bellor.Trans indicat )manus e pedes : ex quorum vulneribus
Siluan.de theſauro , inuento propè Devam vrbem reliquis , certò deprehenderentiplum illum eſſe,
Tranſiluanix ,circa annum isso . Nota etiam Hi qui triduò ante fuerat crucifixus b .Ex quibus pabSic opti
ſtoria MagiGermanici, qui cùm ſpecum ingrel ter verba Domini veram certámque fententiam meloann.
ſus eſſet,vbi theſaurus reconditus , ſocio in veſti habere , etiamfi corpus d.ceremus à dæmone af- Maldonat.
ibi.
bulo manente , vidiffetque incubaniem arcæ ni ſumprum ,lic ab eo temperari polle, ve tactûs ſen
gerrimum canem ,nihilominùs,cupiditatcmecum fum fallar. Quid , quælo?nónnedæmon longè ad
pellente , porrò progreſſus, ruente terrâ ,in ſpecu mirabiliora efficit quotidiè , quam , lint fimulare
carnismolliciem ,oflis duritiem , teporem ac ſua
fuit tumulatus . Plura vide d.q.12 . Prætermitto
quædã iam vulgaria ,vt quod in Indiis ſepultarum uem calorem ,qui corporis attactu percipitur , &
cum maritis vxorum apimas mentiuntur , vt fic cæteras tangendiqualitates? Dico bas eum fimu
perſuadcant has.coniugi (uo cóuiuere, quæ (pon lare poffe,non dico verasexhibere pofle,vera illa
tè illis commoriuntur: quod non vno loco teſta- C & vitalia ,ſunt corporis viui, & ab animâ infur.
tur Per.Chieza,part...Hiftor.Peruu. mante procedunt : fimulata , & proximè adum .
Vilis ſpectrorum generibus, quæri poterat;quo brantia non requirunt animam informanrem ,& à
illa pacto repelli & vinci queant : ſed quia de ſubftantiâ incelle & uali, ( catenùs vt externo ſen
cilio communis elt omnibusmalis ; quæ per dæ tienti talia appareant )poteruntpeifici. Quod ad
mones inferuntur , idco de hac re differendum ferunt de cadauere homipis recentermortui,in eo
mihipucaui , quæftionc deremcdiis contra male etiam adhuc calido deprehendi ,deeſſe qualitates
ficia ,huiusoperis libr.vltimo. Quo pacto dæmones illas ſuauis ac vitalis reporis, facilitaté mobendo
apparere fic queant , nunc accuratiùs inueſtige rum membrorú, & pro inollitie rigorem quédam
mus , quam quæftionem indeciſam reliquit D. ſucceſſiſſe ; id totum concedimus . Negamus au
Auguſtin . Enchirid,ad Laurent.cap.59. tem , quod indead cadauera per malignum ſpiri
tum aſſumpta argumentantur.Eſto illic eâdemn fit
QV Æ STIO XXVIII. corporis ſubſtantia , quæ & hic adeſt, eſto adfint
qualitates plures cædem , vtpote calor ille reſi
Quomodo pofſie demon ſe corporeis oculis, cùm for in duus. Tamen adhuc deeſt huic cadaueri non af
corporeus, viſibilem prabere? Dlfumpto , quod fimulet illa reliqua quæ diximus.
Ar in noftrâ vifione , dæmon ineft cadaucri, cun
A Onſtatnon poſſe corporaliter,niſi aſſumpro cta illa ſimulás.Minùs eft adfabre fimulare,quàm
CCO corpore.Certum enim eft di&tum B.Igoatij, verè efficere. Quare nec illud ſequeretur,non po
epiſt . ad Smyrnenf. incorporea videri à corporeis reſt corpus adhuc calidum illa per le ſolum pra .
non poffe, quia incorporcorum nec ſpecies,nec ſtare atque efficere , ergo nequit dæmon in cada
figura eſt, aut particula animalis vllius formam uereaſſumpto illa câdem tam callidè & artificiosè
habentis , ob naturam quam habent ſimplicem . ſimulare,vt tactum fallar. Cur, qui ſenſum prin
Conſtat etiam eos corpus vel ex elemnentis fibi cipem ( nempe viſum ) poteft decipere, non queat
coaptare , vel ſubingredi & affumere cadauer.de tactum , fenfum maximè terreftrem , & vililli
vtroquemodo , quæ dicenda hucuſque diftuli, re mum ,miniméque ſpiritualem ? Quòd verò qui
pięſencabo liberaliter.Dixi(corpoliter)nam phan- E dam hæc cadauera adſumpta,vt & aërea corpora
tafticè poffunt apparere, curbarà phantaſia . forinata,deprehenderint eſſe ractu frigida & hor
SECTIO I. rida,vt illi apud Alexandr.Genial.dier.lib.2.cap.9.
& apud Cardanum ,libr.16.de rer.varierat.cap.93.&
Liquando igitur cadauet aliquod aſſumunt alij,de quibus poftea:id inde prouenit, quia vel
A. humanum vel ferinum , & illud mouent ać dæmon teporem illum non vult adumbrare , vel
impelluntinotu non vitali, led locali tantùm , fi quia non permittitur id à Dco facere : quo ſenſu
cutaërem poſſunt impellere , & hoc corpus,præ etiam accipiendum , quod refert Caietan.- cuidam c in 2.2.q.
fertim nondum valde diſfolutum , puto , fi Deus de hoc frigore & horrore corporis querenti , dæ- ºs.art.3 .
permittar, polle illos ita artéperare, vr ſenſum ia monem reſpondiſſe , ſe non poſſemeliss facere, vi.
& ûsomninofallant.Nec video quidquam ab ho delicet, Deo obfiftente ,vel falcem nó concedente.
mine docto ac pio , in medium allatum , quod me Si quis exempla requirat harum apparitionum ,
cap. wlt. ab hac ſententia deducat. Imprimis quod ex D. legere poterit apud Guilhel.Parifienfem , Pavle.de
39. Lucâ * ,proponicur dictum Domini, quo le verèl Vniuerfo , aliquando allumpto beſtiæ cadauere
delufille

!
 LIBRI II. Q. XXVIII. SECT. II. 153
deluliifcmilitemn ;qui cùm putaret ſe forinosâ po- | A fiae ſuccubum ,rem habere ; vnde & 10 hoc gene
ritum virgive , inuenit ſe in amplexu cadaueris re hominum ,cadaueroſus quidam focor grauco
belluinirabe ſoluti,færidifsimè iacentem .De Po . lentiæ , cernitur.
lycriti apparitione, & ſpectro filiú deuorante, iany
(cripfimus non vno loco. Fabulæ fimile videtur, SECTIO II.
ali. demi quod Phlegon a retulit, ille tamen oculatâ re fide 201
rabilib . &
longæuis. Trallîs teftatur cognouiſſe.rem ſic narrat, vtvtar Liquárdo-libi'elemenate cotpus diabolus B
compendio : Philsnnium Damoftrari hospitis.fi circuindar,idque-eff rifatüm qua poller in
Charicîs filia ; Macharem hospitem amare cæpir, in daltriâ , vnit- fibi non aliter ; quàm motori inius
dignèid ferentibusparentibus,maroremorina, od pa exiftenti corpusmobile & inanimum vniiur. An
blicè fuil funerata. Sexto poft obitum menfescàmeo poſlur ex folo aëre materiam dcfunert equideni
reuertiffet Machares, ingreſa ad illum Philinnium ambigo, & puto, fic aëtem condeuliri non pofle
bospiti ſe , poſt long a colloquia commiſcuit non ſemel folùm , vt quid folidum exhibeat: fed hue poffit,
rlo vesperi,quo,& cum eo cenam fumpfu , & annulum fiueron poffit; foler quod facaliùs,partes aëri(qo
ferreum a poculum i :anratum à Machate dono ac maximany partem vtitur.). conmilcere retreas, &
cepit,ipſi viciſſim annuluin aureum & fafciam pecto Baqueas,nubium ,vaporum , exhalationúmve ,vi &
ralem dedı .Nurrix,dum pergit ſedula,ne quid hofpiti col res faciliùs hac mixtione exprimat, & -faciliùs
defit, fatagere, videt cum co in le&tulo iacentem alum membra conglutiner, & condenlet ; quz len enra
nain . Lata parentibussd indicat . Illi ftupentes accur Lud Molinæ
. eſt, & antiquioromd: cc argumen- dvide Mo
runl of altero die virumque deprehendunt , o , cum tum , quo quidam vtuntur e ad probandum folo Tin.i.pa.q.
eiulatu ,dormieniem cum hospite filiam amplectuntur. ex aëris elemento corpusaflumere , nos ſtring its liar.2.
Sid coruis in eos intuins Philennium , ô vos crideles cùm tantùm p ober , cosab aëre parte por fii- e 'anglez
( air ) in filiam parenie ! ergóne vos inuidifle mihimeu mam mutuari. Hinc alij cenlentcorpus hoc tale in 1.08 9 .
Michala,palerna in domoveltriduum folidarn from ! fore numquam ,vt nequeat tactu deprehendi,ve- 2. diffic.é.
Migno vobis dolore bac , siue curioſoias , ſiue'duri sa rum corpus non eſſe. Sed iaciones , hac ipsa qux
ſtione diſculli . Chrifti Dompin dictum , oftcndi floc.vlt.
Stabir.Renouabilis dolores praterites, o filiam iterató
Sepeliciis.Hy dietis,expullait y cocidii cadaver inor . alium habere ſeulum , quàm ipſi arbitiatj. Addo, v.19.
IHO!! bym ſimile,feu poliis( vcerat )moriuum...Cencia quod in libroGenefis legimus gde Angelis Abra- : Gen, 19
dêre fimul oppreflimarove parens vterque.Re pof ulus hamo apparentibus,quorum pedes abluri,nec de..
magistratus intellecta;iubent ſepulchrum aperiri: prehenſi tactu ; id ab ipfis eludipotiùs,quàmdf
vacuum id corpore reperium . Erant in eo duwaxat Tolui: aiunt deceprum Patriarcham , præoccupa
C
annulus ferreus , jcyphusauratus ,dona Machala : tionc opinionis ; eò quòd viros putaret; quæro,
red incubilo og lectulo ,inuenium cadauer Philinny, cur non igitur, quicúque viros purant,bac præiu
Hilli cuiufdam auguris confilio,vt prodigium ,esečtum dicatâ fententiâ iudicent viros efle ? An folus
extra vrbis limites,auibus ac feris demorandum . 4fe Abrahain cæteris imprudentior ? ipſe ille,quo ni
Machates , à fþeEtro videns fe deluſum , fibipaulo tuntur, Caietan . h faretur verorum.ofſiuni & car- hd art.3.
pòft manus,ignominiam non ferens, conſciuu . ] hæc à nium fimilitudmem , non modò vibbilem , fed
Phlegonte;furiùsnarrantur ; illo Phlegonte ,cuius etiam palpabilem , & ſolidam exh bere. Solidam ,
blanciqu. auctoritate & Iuriſconſultus Paulus b . & Orige ait,non inftar aëris diffluentem ,aut duritiei dom
D. @ pars
hered per, nes , ad probandam Eclypfim , quæ Chriſto acci taxat aliquid mod cum babeniem . Quòd verò lib.
ccốt.Cell. dit morienie,vcuntur. In hiſtoriâ quoque Laodu 3.cap.6. apud Cæſarium diabolus dicit , quando
& tradar. nenlis energumienæ Nic,de Obry , legimus Dia corpora à dæmonibus lic afumuntur ea dorfo ca
29.inMar. bolum Baltazum , aſſump:o ſuſpendioli corpore, rere:ludebat puellam mendaciſſimus. Quod dixi
conatum abigere ab ea exorciſtam . elementorum aliquâ opus commixtione, nec Ma
Agrippæ fac'nus non ablimile habens infrà , ro ignorauit, cùın cecinis i i Æne. 10 .
quaft 29 ſeEt.1.addam nunc, quæ de câdem re Cæ d Tŭ Dea nube cauârenuē,fine viribus,vmbram
farius Monachus Eiſterbaceoft , libr. 12.Miracul. In faciem £ nce , viſu mirabilemonstrum ,
cap.3.fcribit ; cu uſdam Principis Germanimortui Dardaniis ornat lelis . & c .
corpus integro priuſquam lepeli etur anno , dæ Eccenon aëre folo ,fed nubemixtâ. De vapore
monem geſtaffe, & ita rexiſſe, quaſi illud vegeia Sprengerus, in Malleo,docet, vilasvelte fubductâ
rei(ita námque intelligendum quod ſcribit;ſpiri. in agrismulierculas , corpusmotiiantes , criſlon
tkm illud loco anima vegetaſje.)non enim potuit in télque ſolas; & adſpectum mox dæmonem vapo
formando , nec in effentiam eius illabendo ; ſed ris Gue exhalationis atræ habitu , recedentem ,
dumtaxat vt in loco exiftens vitales eius actiones Mátenſesmagi,Mirabellius & ſocij,Parifiis com
per illud imitando : vt docet mulus Toftatus , in bufi, in iudiciariâ confeffione dicebant , ad hanc
Exod.cap.7.quaft.13.cum fegg. Subdit Cæſarius fi corporum aſſumptionem dæmoniduoelle necef.
milia legi in vita S.Patricij Hibernorum Apo Cariä,ventum ſecundum ,& lunam plenam , nam li
ſtoli,de quodam homine, in cuius corpore multis ventus fit aduerſus ,non poſſe corpus coaleſcere ;
annis Diabolus habitans pro animâ,ad nutum vi fi verò fit luna decreſcens vel corniculans , non
ri fancti candem exiuit , corpus verò corruit, & in E
poſle defectu materiæ formare corpus niſi valdè
puluerem redactum fuit.Er,cap.4.clericus(ſcribit ) puſillum , & pro lunæ augmento maius , maiúl
quidam adcò dulcem vocem habebat , vt audire que.Placerhoc Creſpeto ,l.deodio Salana dejor.27.
eum deliciæ putarentur:donec religioſus quidam ſed mihi ridiculum videtur: qualinequat dæinon
virſuperueniens,mongit hominis vocem i:onel Deo non impediente ventum ledareautcxclude
ſe,ſed diaboli;dæmonémque adiurauit;quo difce re ; & defectum illum lunaris influxus ſupplere:
dente,cadauer corruit planifſimè fætens. Scilicet aër & nubesde oſtrino genere ſunt, quòd
4
Deniquemultæ faifæ reſurrectiones gentilium Lunæ augmenta conſequi ſolet , & decremcn :
huc funt referendæ : & conftat cum fagis vt plu imitari.Demonis apparitio in corpore elenientar
rimùm induto cadauere diabolum fiue incubum , fuit illa frequens vilio fratrum Tarquinioni arud
Lion .
 154 DISQVISITI VM MAGICAR
ON VM
libr. s . Dio..Halycar.a ;talis Athenodori apud Pliniu b , | A lam videret ,a: dacter rapie eam , es in domuts extras
libr. 1. quicquid dicat Franc. Picus,libr.i.de pranor. illud willam protinus occultauu . Hinc regreſſus in villam
-piſt. enim puto axioma & regulam ſtatui verè ac tutò amicis fuis loquitur ,ingreditur ad patrem puclia cum
С
polle ; In gentilium & damnatorum ( quia fidei amicia fuis fedenlem ad funus : guarit fe filsam fuam

.
experies )apparitionibus nó animam (nili ſpeciali fibi daret , quam quaji niortuam deplangebat..Cuipa.
Dei priuilegio , de quo vnde conſtat in Aibeno ier admiratus responde : Numquid pro Deo mihi es,
dori vifione? ) defun &ti apparuiſſe, ſed eius loco ut moriuum reſuſcules e acıspias in uxorem ? Cui ir
cacodæmonuin quempiam . Tades eciam putarim . uenis , Tantum ( ait ) libens ſpondi as ,vt filiam iuam
omnes apparitiones fpirituum ,ociola cùm homi babeam in vxorem , li vinam reddidero ſanatam ,
nibus & varia multipliciáque colloquia miſcen Curpater conſensu ns , dictum coram omnibus confir.
tium , teſtatur de Facio patre lyo Cardanos ; & mauit. Mox inuenis rcuciato limito , quo cooperta pu
meritò omnes lulpectum habent Sortilegij, fiuc tabatur , figmentum mirabile , quale a nullo hominum
pacti cum dæmone . TeſtarurMelanchton / libr.de fieri potwil , inuenerini. Dicirur,aulein ab his , qui fa
Anima )le & colloquia & diſpurariones cum plu gmenia huiuſmodi dsabalsca 1n5p.xeruni, efle inicrius
ribus ipeetris inſtituiſſe, fandticas hæc, curiofitas puirido ligno fimilia , leuique exierius pellicula rin
nuda, an occulcum pactum ? nihil iudico ,rem in B cumducto. Hinc reducta puella eft , & parri reddila :
medio relinquo. Tale haut dubiè ſpectrum incz Sanáque post dies aliquos dictum iuueniin maru um
ftuofi Perſæ , cuius femper cadauer terra eiicie accepie, of vfque ad icmpora nostra incolumis.per
bar, de quo prolixa commemoratio apud Aga durauit. Simile propè mido , cum quidum in confinio
riam reperitur,libr.z.belli Perſici extremo, tales vi Flandrie ſororem languidam á moram putaram ,
fiones fuêre Gentilium Idolorum , vt Caſtoris & fub eâdem die , antequam ſepeliretur figmentum , inter
cSymmac . Pollucis ad lacum lutúrnæ c; vt L.Domitij Aëno arundineia iuxtar:aris litora inuenijjet,reduxit eam
lib.i.epift. barbid,vt Amytis Perfæ ";vt quod apparuit Dio . ad propria , cá sngreſſus domum , r biab amicis quafi
d Sueton. ni Siracuſano f,vt Curtio Ruifo 8 ,vt Imperatori mortua plangebatur , diſcoperium figmentum exrra
in Nero Pertinaci,apud Capitolinam ,vt Tacito linp.apud Eto glade in fruſta concidit , horrentibus cunétis et
ne cap . 1. Vobiſcum , vt Conftantio & luliano apud Am claminubus, Cur in funus fororis ,iania cyosdelitute
mianum h , Valenci apud Zozimum , & apud eum fauirer. Etmox fubridens, ci udelis,inquit ,videor in
i fragmēt.
Plutar.in dem Serene vxori Stilichonis : alia præter hæc fororem :Non ejt ründ furoris corpus,led fymenium
vita Dio congeſit Per. Thyræ . libr.i.de apparir, pirir.cap.9 . Oʻallufio damonum . Ex hacdicens focum cunctos ac
nis. Et talia femper fpectra , quæ ſubitò euaneſcunt, C cepil , ó adduxit ad domum propriam , á eis fororem
Tacit .li. reductam ostendir. Et hac uſque ad tempora nostra
11.Anoal: poteſtenim elementaris ſubſtantiæ ſubitâ nimia
& Pli.lun . que rarefactione fe fubducere oculis. permanfit . ) Si quæras,quid de his ſentiam ;dicam
1.7 . cpift. illud diſcrimen nunc occurrit, cùm in cadaue cum Alb .Magno , & Cantipratenſc,mihi non li
Capitol. re apparent; non poffunt vel alteri viventi cor quere. Fieri poffent à dæmone Deo permittente:
in Pertina.
pori cadauer illud circumdare , vel ipſi ſic induti Sed arbitror in hisduobus exemplis, quoad illud
Vobiſcus
En Tacito. corpusvllum ſubire, repugna enim corporis ra primum procum , & in ſecundo hancfortè virgi
Ammian. tio , quia nequeunt diirentiones quantitatiuæ in nem Satanz part:arios fuiffe.
libr.21. & vicem , five vero miraculo , penetrare . Sed quan
23. Zozi. SECTIO II I.
lib.4. & . do apparent in allumpio corpore eleinentari; li
cet,velomnino nequeant , veldifficillimè queant Vigaris perſuaſio eſt, ſemper in his corpo
( prius opinor ) aliud corpus fiue cadauer'fubi. ribus aſſumptis aliquid obuium oculis, quo
re ; poflunt tamen vero & viuenti corpo i, cle deprehendatur dæmonicum efle ſpectrum , facile
mentare iftud circumdare , vt homo Gc indutus, crediderim ,fic contingere.Sed puro,limaiore po
vel aliud animal ,multòmaius, immò & gigari teftate non impediantur dæmones , poffe quâ vc
txun videatur. Nihil video obftare , cur ne- D lint apparere formâ, humanámque perfectam , &
queant, Suadet etiam aëreæ ſubſtantié facilitas omai ex parte pulchram ,pulcherrimamque exhi
ad d. larandom , que rarefiendum , & (piſfan bere. Qualé fc fortaſſis exhibuit B. Alberto Car
.
dum denſendúmque; quam meritò Pellus cau meltæ ,à quo crucis lign :) obiecto fuis fugatas;vt
ſam tradidit; cur (pectra , tam b:eui ſpacio , cre narratur à loan .Maria Compoſtellano , initio vna
(cere & decreſcere videantur. B. Alberti. Verùm folet ei obftare Dei voluntas,
Tertium genus inuenio rariuſculum damo . quæ vt ſemper aliquid adſit , quo decgatur im
niacarum apparitionum , per figmenta quædam pietas & impoftura ; iie quam mortalcs ignoran
feu ſtarunculas, de quibus exhibebo quæ didici à tiæ iuſtam excuſationem prætexant; certis anima
Thomâ Brabantino , libr.2.de bono Vniuer.cap . 57. lium formis dęinonia nondum vti permiſit,vt co
p.9.21, vbi fcribit in hanc fententiam ; Gunerche lumbæ , ſeu ouiculæ , ſeu agni: fortè quod agnus
nu Brabantia villa eft folemnis & nota :in hac qui- E verus fit Chriſtus Paſtor bonus verúſque ; & in
dm iuuenis puellam virginem adam auit : cúmque columbæ (pecie Spiritus fan &tus ſolitus fit appa
pro erosnuptiis parent:bíós cum loqueretur , cú illo re rcre, & quia hæc animalia dolo carent, & nullum
muerent : puella medio tempore incidit in febrem acu inferre folentdamnum , vt docet Tyræus fup.Li
tam ,qua ingraneſcente omnibus mori vifa eft. Lučtu bentiùs induit animalia , in quibus aliqua ſunt
ergo facto, campana quafi pro moriua pulfa :a funt . quæ meritò culpes. Hirci forma ſeu capri valdè
Pec mora , inuenis amator puelle de villa râdem in ci antiqua eft : & quia hircus Numen Ægyprium
"crepuſculonoctis tranfibat ad aliam , pe cùm per dú eft , cenſet Moyſes Maymon , in dułtore dubitan
meta pergeret , audiuit vocem quafi femine iamen riumiullos Hebræos in facrificiis hircum offerre .
taniis : follicuèergo diſcurrens , do quarens auditam , Et olim luppiter Hammon in Hirci forma cole
inuenit puelam , quam mortuam æstimabat , cu o batur, dictusHammon, quali , Chammon , à Cham
dixit :Morruam te plangunirui, & huc unde veništı? inuentore Magix.Hodie criam ſolemnc illi,quan
Ecce ait, vir ante m ; vadie, qui deduxit me. Stupe do pactum expreffum init ,offerre ſe conſpicuum
fastus ad hoc iaueris ,cum neminem alium niſi puel formâ virili : poſt pa & um , quando adorandus,

ſemper
 LIBRI II. Q. XXVII . SECT. III. ISS
femper in formâ hirci , vt fibi accidiſſe fatcbatur Ataphraft.apud Surium menſe Maio) yr coruus aut
Ioan.ille Stapulélis, & obſcuriùs innuitur in con vultur S.Romualdo ,)Damian.in eius vita )vi vul
Hellione Doctoris Edeliniapud laquerium ,cap.4 . pecula verò apparet Hilarion f;vr canis Duoſtano FD. Hier .
& habetur apertiffimè in ſententix Auinionen [ àpud Sur, in elus vita menſe Maio ; ]vt Serpens, in Kua
fis breuiculo ,quod verboten dabo,l.s.fe t.is.circ. Leonardo Corbeiscenſi; vt draco ,D.Margarerę , rione,
Maru
fin . Aliquando à facientibus homagium non cer & Ferdi. Gunzaluo , Caftellæ Comiti , ciúſque fus libr. s.
nitur, vtnarratMeierus,Cloron.Flandria anno 1459. exercitui : h Siad malum , ſpecieböni,velit irdu- cap.7 .
quando tamen ſe adorandum proponic, ſemper cere ;apparet formâChriſti, vtD.Martino apad,jh Roderi
id in formâ caprarum mariti, & quidem fædi af Seuerun ;vel in formâ Dei, vt Theodora viduá ; cus Sanciº
peetu , atri , olidíque. Huiusrei variæ caufæ red vel in formâ angeli,vt D.Iulianæ ' Denique for par 3 bift.
dútur.vna quonia,ob reuerentia verbi incarntai, mam capit , qua inſtituto maximè fit accommodatui.
Deus nó patitur eú tunc aſſumere humanú ſchc data : & , quia ad omnia ferè idonea efthumanas fupr.
ina. Et hoc fenfu Sebaſtia.Michaël, ſchol.10 .Pnër hanc vt plurimùm effingic,nötodem modo.Sci
malog.arbitratur ad litteram accipiendum , quod bit veruſtus ſcriptor in vita. S. Roberti Abbatis;
Apoc.13.0.4.traduntur impij beſtia adoracuri,hoc Nočte quadam vir fanétu viditmalignñ ad choriad :
ert Diabolum in beſtiæ formâ. Sed cùmbeſtia B tum confiftere,o conari quidem fæpiusingredi,ſed fru
illic vocetur ipſe Antichriſtus, iuxta D. D.Hip ſtra tamen .Habebat formam rustici præcinéli, nidis
polycum ,Methodium ,Ireneum ,Aretham & alios; longiſ tibiis ferentis à terzo fportulam , et ad pritus
conftat hunc ſenſum non effc litteralem . Illud ve lignum funibus innexã. Cæpir porro producto collo cir
riùs, quia coluerunt olim diabolom in formâ hör cuire chorum ,oculos in froures uttentè conicere: fi quia '
Dryw ci, ideò dæmones ;vocari SA HIRIM hoc eſt peſſet forſitan gratum fibi in aliquo cernere. Aiviro
piloſos , ſeu hirſutos , vt folet aliquando D.Hie Dei instantiùs orante, os fratres à corpore excitante ,
ronym.vertere, videcap.17.Leuit . & cap.13. Efar.v. improbus explorator diu frustra expeétans: cim mil ſe
21.6 cap.34.verf.14 .Nam Sahir , Hebræis ,hircus, proficere videret , indignabundu ad chorum fratrum
quali, hircus,dicitur,vt Latinis, à pilis & horrore; conuerforum fe coniulo :illi quoque cunétos curiosè con
vnde fors etiam Satyri,nomen deductum.Confir tëplans:fi quos videret ſomnolentos ,cachinnansfpreuit:
mat Kimchi, in radicum libro , dum fcribit ; Sahır , fi noxiiscogitarionibusoccupatos ,mirñ in modum tri
vocari diabolum , quia ſolitus hirci effigie le con pudians applaufit.Tandem inter nouiciosreperit inuer
fpiciendum præbere. Illud etiam notat Michaë nem quendam animoad illicita cuagantem ,nec niſi ſolo
lis, d.cap.17.0.7: Leuit LXX.non temerè vertille, C corpore illic prafentim ,immoetiam clandestinā fugam
latérs, quaſi dicant, Fatuellos, vnde deducta vox meditaniem . anımadi ertens igitur illum fua foriis offe,
Longobardica , Matous, li:teræ omillione ; quos fufcinula apprehenſum , in fifcellam fuam proiecit , et
Gallı ad verbum vocant, Folletons; & alij per ab celeriter in de ſe proripus.Cernens id vir Jan £tusmul
breuiationem , Follins,quia riſum excitantriſu ,tri tùm pro ſaluteilliusanxius et follicitus,mane diligen
pudo, ſibilo cātu , & c.quod dæmoné feciſſe con ter i ffu illum inquiri. Sed ille,ante auroramvague
Itat ex vitâ D.Antonij, & D.Thom .'.2.9.89.art.4 . profugus,excuffo ſuatisugo Chriſti,ſecutus'erar insmi
in arga.3. Ego tamen illud ,patairs, pro vanis po cum . Adiunxit autem ſe hominibus ſcelerdius,dedirar
tiùsacc perim ; vt reſpexer nt ad Élelim .nomen que latrociniis ,non diu poft captuseft, & capite plexus,
idolorum . Nam idolis ſacrificare eo loco prohi miferrimèè vita exceſſi.Eidem in Nuptiarú pompa !
berur,hoc eſt dæmonibus qui vanâ idolorum fpe dæmon apparuit calamiſtratus , procaci vultu , &
cie colebantur . actiofus, vide Sur.com 3.lun.7.MaximoRhegierri
Alia cauſa reddi poteſt, animalis huius falaci apparuit,vtnauis & nautæ recésappulfi:Euagrio ,
cas, ſuperbia, & alia vitia , quæ moribus & actio vi clericushæreticus:Macario ,femel ve meſfor,ſe.
nibus ſuis dæmones ſtudiosè imitantur , vtmul mel vt pharmacopola:Nathanaëlı ſemel vt agazo
D
tis oſtendit Remigius,lib.1.0.24.Denique hircum agens alınú ,ſemel ve feruus lorarius:quæ Marulus
Marulus
fcu capram ; vi legimus in vila S.Radegandis libr.2, & Sabellicus,ex vetuſtioribus, teſtantur 8. Apelli
d.ca.7.Sa
quem fcripfit Bandomina Săftimonielis eius coetanea; Apparuit,vt pulchra , & cõpta, & illecebrofa mu- bel.lib.10.
induit ,quia hircorú, qui à finiſtris locandieſt ca lier : fed hic prudenter cum ferro , quod verſabat, exemplar.
pur : ſanè hac vt plurimùm formâ adoratur. Vt e candente abegit l. Sed quintumuis ille velic, pul- cap. 3:
xemplo Edel ni Doctoris Sorbonici probatGa cherrimã hominis fimilitudiné repræſentare:quæ lib.6.c.28.
2. libr .10. guinus a, & aliis Torquemada: idque ab antiquil . Dei bonitas eſt,rárùm ſolet allumere, quá & qua
hit. Franc. limis Theleitéporibusmanaffe cenfetRemigius; lem Deus permittit,teſte D.Chryfo.hom.4.de La
Tarem equidem priùs ex ſacris opinor prophetarữ teſti Zaro : & ideo vel ipſo inuito fieri videmus, vt qui
mig.lib.i. noniis id deduci poffe ,in quibus, Zairim vocan non obelæ nimiùm mentis fint ; ſemper , fratren
dæmoncl. tur , vt docui. Quando vult familiaritaris & fidei dant;fucú qucantdeprehédere.Aut enim fe often - m Sebaſt.
cap .13 .
(pecimen præbere, catti, vel canis lumit effigiem . dunt dæmones humano corpore atro , illuuiolo , Michaelis
Pneumal
de catris , quotidiana Làmiarú cófeflio fidem facit; fqualido , fætente, tetro,ac formidabili:aut ſaltem
cap- 4. Ty
b Olaus decanc,Agrippa Cornelius , & Simó Magus, tales obſcuro ,nigro ,fædóq; vultu;naribus vel deformi- rauslib.1.
liber 3. Pet nacti paredrios.Si quis aliquo deuehendus,equú ter linis,vel immane aquilis ;dris ritu (parfo ,pro de appari .
E
Clun.lide
mi raculis, induit reftis de Hadingo Olaas,deComite Mati fundoquc,luminibus valdèabditisfámantibufq ;, ipirifica.9.
Hugo in manib ' pedibúfq; obuncisac vulturimis,ſtrigolis de confer.
Chron. ſconóli,Petrº Clunicéſis, & Hugo Floriacefisbili
per locú anguſtù vel rimā fubiturus,vel cuſtodi brachiis cruribusque,& admodú villofis,caprinis malel.prę
viCyrill.in
ia S. Da .! bus illuſur",veſpertilio,muſculus,vel muſtela fitc. eriam vel alinipis cibiis; vno vel vtroque pede bi. Lud. 2.Rc
wiel.Apul. Siquipræſentes lint, colloquium impedituri, vel fido corncóque ; interdum & folidungulo,inter- demo.c.7.
mig.lib .:
Mileſa. quos velit larere,muſcá induit, & partes auri bus du mutili pede altero ,vel vtroque, demiſtatura 8.10.14 . &
deloaNi-
r.lib.vlt., lvicinas
aceret ,voccupăs,quæ vule, infuſúrratd: ; ingiegé corporis numquam iuftâ ac decorâ,fed cui femper | 13.& lib.3.
t fæuiat in ani mante homineluli ve duit
Formica s e
adlicaliquid inlolicęnorç,& deformitatem pradi- |-.10. Ana
: kemg lupum : fi quos terrere velit aut’turbare;vi Gallus tatéque dæmonis prodentis.probác iſta veteribus de Nat.
A cap.a 5. gallinaceosmagnus & ferociens Pachomio ,(Me recétibusque exéplis alijmi& nos iá mulra in me- dæmon:

dium
 DISQ VISITIONVM MAGICARVM
156
dum attulimus.Sanè moriruris ſoletmaximè ter- | A vel li ipſas ſimilitudines prohibeat , vel quos la
rificâ apparere ſpecie, vt B.Martino apud Seuer. tere vult in extafim rápist: ad alios verò , à qui
Sulpicium : ve Florentio illi , cui viſus ore valtam bus audiri & videri vult , linat fimulachra & to
flammam , naribus fumum fundens fulphureum nos liberè commcare , & imaginacionem corum h Alber.&
[ Blafius Melaneſius ,in vita S.loan. Gwalberis. ] vt ad alia nulla abducat h . Rich.in 2.W
d.8. Angl.
B. Odiloni apud Surium in eius vita. 1. Ianuar.vt SECTIO VLTIM A. q. voic.de
B.Oportunæ ferociés in ſpecic nigerrimiÆthio demo. ar.
pis , capilli & barba ftillabant quali picem cali Rocurare denique ve demones nobisappareāl,oel, 4. dub.vlt.
PROCvi defunctorum animas nobis repreſenteni( quod Ananiasd.
dam & liquidam , oculi ferrum ignitum & ſtri
& uras ſcintillans.[ Adelelinus Epiſcopus in ciusvi illi facere reuera nequcunt ) nullo modo licet, immo libr .3.&
alij.
ta apud Sur.menſo Aprilis ) cuius reiracioné An Mortale eft peccarum . ] Nam , vt focios , vocare
gelus reddidit B. Aichadro , hoc à Deo permitti, non poſſumus; quibuſcum omnis familiaritas no- i libr.2.de
vt hic ipſe terror tam terribilis vifionis expiet in bis eſt interdicta ;docent D.Augu . & D.Thom ...doar.
ſanétis , fi quis adhuc expiandum in illis eſſet re . Nó vult Apoſtolus , os ſocios fieridemoniorum k. 23. & Th.
liquum ;vt fcribit Fulbertus,in vila Aichadri,apud B Amicè ab illis & precariò petere,velrecipere; cft | 2.2.9.90.
Surium menfo Septembr. in aduerfarij caltra ſe recipere , & transfugere àfart...
k 1.Corin .
Io hoc aſſumpto corporc loqui illos poffe & ſo Chriſti Ecclefia. Per inodum imperij & compul
10. V ,20 ,
lere, teſtatur omnis antiquitas;quç & oraculorum lionis non poffumus cos adigerejnili quatenùs ſu
ab eis fuſorú, & antrorú , quercuú , ſtatuarúmque mus ad hoc à Deo delegati per exorciſticam di
loquentium (de quibusactum alibi )meminit :có gnitatem , in cuius exercitio diuinum imperium I vide Ty.
que pertinent eriam caluariæ ſeu capitamortuo operatur '.Denique etiamfi liceret,ftultum id fo . ræom .lib.
rum Gentilium ,in quibus dæmoncs locuri; vt ca ret: quia nihil à dæmone exſpectandum boni vel 1.cap.is.
i li.de mi- put filij Policriti , de quo Phlegon a ex Hieronc vtilitatis:nihil bonicófert in homines,nifi maiori
abil. Alexandrino; caput Publij,de quo idem Phlegon permixtum malo ; nibil docet,nifimerè curiolum
ex Antiſthene ; caput Gabinij , de quo Plinius Se & futile;non obſequitur, nifi vt perdat,& æterno
b libr.7. nior b; & cranium Magi,de quo Franciſc.Picus c; exitio inuolutosdiræ ſuæ ſubdat tyrannidi.Ex his
cap . 52. & alterius Magis,de quo Melchior Flauinus Mi apparitionibus dæmonum oriri poſſec alicui du
libr.7.de
norita . d Sciendum quod omnes virales actiones bium , Cur illi antiquis patribus viſibiles appa
prænot, c .
10 . dæmonibus natura denegauit, quia propriè carent ruerint adeò frequenter , nobis hodie non item ?
d li.de fta corporc.& idcò ,non magis quàmAngeli,putandi C Hanc quaſtionem olim Sanctus loannes Briglin
cu anima- verè comedere, vel bibere potú eſcamyc corpo tonius propoſuit S.Guilhelmo Shleghtholmenſi,
rum.poſt
reá :qua dere dubitare (videtur Orgenes dubitaſ qui reſpondit; Antiguorum patrum animos nou fal
obitum .
ſc Dialog.3.de Chriſto homine)ve cenſco,nó phi lax splendor & inanis gloria , ſed dinina gratia illu
lofophicú nec Catholicúelt , ſed deliriú ſequi l'e ftrarat . Itaque facilè ille fraudulentas inimicimachi
cçntiorú Rabbinorú.philoſophicú nó eſſenorunt nationes peruidentes, feu pugiles inui&ti, illum fortiter
oés philofophi, & optimè probat Toftar.q.11.in expugnarunt. Quo ille fuperbusnon ferens,difficillima
Exod.c.7.Catholicum nó elle confirmar S.S.TO sentationú certamina illis obyciebat,monstrofas formas,
biz 12.verfic.23.Rabbinicum eſſe pat et ex Auoch
patet Gleterrimos impetus eis ingerens , or vi illos protru
Natali , vbi homo demens , ſcribit dæmones tria deret in peccata . W os verò , qui facilè ei obedomus,oc
cum hominibus habere communia , edere ac bi cultis tentationum saculis, citò prosternis, etiamfi nul
bere, venere vii & prolem gignere , & mortales lam nobis terram ſpeciem repræfeniet. ] Hactenus il
eſſe. Quis non rideat hæc hodic etiam inculcari lius temporis ſcriptor,apud Suriã Ottob.ro. Addo,
ab homine Caluiniſta ;cui Tobiæ liber non eft Sa cum id Deum permiſille, quia minùs curioſitatis
croſanctus ? cùm itaque loqui fit actio vitalis ,fc rú erat, & minùs periculi ab illuſione imminebat.
quitur loqui cùm videatur dæmones , non loqui D QV Æ STIO XXIX ,
E propriè , & vitali actione,fed producendo fonum
e li.s.hiſt . in aëre humanæ voci Gmilem , & adftantium au . An diaboluspoſſit facero ut homo verèrefurgat ?
A
Byzantinę ribus inſonantem ; vt notat Gregoras e : ad cum Mpedocles apud Laërt.libr.8.& cæteri magi,
fub fin .
fermèmodum , quo quis artificiosè quopiam in
ftrumento ; puta tibiâ vel tubâ : Ionum vocis hu tuiad vitam reuocantur. Xanthus hiſtoricus nar
modo caua valles exce rat herbâ Bali , Tillonem quendam , & draconem
manæ cxprimat: vel quo
ptam ac repercuſſam vocem , articulatè admodum vitæ reftitutos : & luba refert Arabicâ quadam
reciprocant : vel, vt,criſpinumeratione pectinis, herbâ ſuſcitatum alium . Sed Archimagus noſtri
organa pneumatica in varios accentus ac tonos temporis cenſer,de homine, non poſſe id dæmo
ſonum diſcriminant.lege ſi luber Toftatum in d.cap. nem ; de cæteris animantibus, poſſe. Sic eniin na
curaliter muſcas ſubmerſasreuiuiſcere , & in cine
f libr.de 17.9.3s.Sermone vt plurimùm vtuntur, quo regio .
dæmonib. nis illius incolæ , ve Pſellus tradidit f.Scd ( quod ribus tepidis ponantur;apes ſimiliter, li lucco ne .
notandum , nam & hinc fucum queas deprehen peræ perfundantur : anguillas defectu aquæ mor
dere )vtunturvoce ſtridula, ſubſibilante,confusâ, E ruas , li integræ iniiciantur in acetum , & permi
obſcurâ,debili,pugllâ , & quafi ex dolio , velper ſceatur ſanguis vulturis , & fub fimorecondan
g lib.1.de teftam rimoſam : docent hoc Sagarum confeſſio tur : intra paucos diesomnes vitæ reddi: Pellica
monolat. nes plurimæ , apud Remigium g. Poreſt autem num pullosmortuos, propriò ſanguine, ad vitam
cap . 8 . rcuocare:Leunculum quoque defunctum voce &
diabolus
videri: & , quando
quando loquitur,
in affumpto corpore
audiri, apparet,
à quibus cap ſpiritu parentis reſuſcitari: idem muſtelæ iuris ef
tùm vult, cæteros verò latere idque naturaliter, ſc in catulos. De pellicano & Leone, ſcio veteres
Si nempe quoad nonnullos , & non quoad alios, multos graues auctores conſentire. Vicicilinum ,
ex parte organi vel obiecti adferat aliquod impe auem paruulam vocant reſuſcitatú Indi, quia pu
dimcntum ,vt ſi medium impediat ita, vt per illud tác hiemc emori,vere ſuſcitari, vt tradic Fran Go
ſpecies ad oculum vel auditum non perferantur, mara,c.23.Hif.Mexicana.led bona cú illorú venià .
1. Cenfeo
~
 LIBRI 11. Qc XXIX . SEC . I I.. 1.57

1. Cenſco , que.ex putrefactione quoque naſcuntur A creationem infulionémque animæ. Sed hîc cor
animalia ,,ca poffe cum vitam amiſerini, naturalibus pus non generatur. ergo hîc non eft naturalis y
remedys à damone viuificari. ] quianouit vim calo niendimodus. Supernaturalis veròmodus,qualis
ris putredinalis, & cetera ad hoc requiſita. No intergenerit in refurrectione , foliDeo competit.
tandum tamen, non fore hoc idem animal nume Poſler dæmon , fi Deus permitteret , cogere ani
ro , quia licetmateria poſsit adhuc eſſe eadem ; fi mam damnatam ſubire corpus , vt illud moueat,
corrapta nondum erat : tamen anima, quæ ex eius & in illo actiones aliquas demonſtret : quia fic
potentiâ educetur, de nouo, non erit eadem cum ipfe poteſt ſubire , & hanc animam inuitam cru
câ numero ,quç perierat.Soliúſque Dei eſt priuile ciatu ad hoc poffer compellere . Pollunt etiam
gium poffe, quod periit, iterum idem numero re Magi ( ex pacto ? per ſuperiores dæmones cogere
producere : quam ſententiam ceterorum , diſſen inferiores : vt cadauer ingreſsi, illud geſtent ,mo
ciente Scoto , veriorem puto . Scotusenim & Ri ueant,ceteráquead tempus faciant, quibus videá
narurales cauſas id fieri tur viuere. Vc factum Louanii à Corn . Agrippa .
t
chard. cenſen etiam per
a Scot in
nonnunquam pofle a Contra Dur & Marfil.neq; BIs commenſalem habebat nimis curiofum . Temel
4.d.43.9.
3.& Rich . Deum id facere poſſe b . Scotum refellunt recen profectus aliquo Agrippa , vxori , quam poftea
ibid.a.3.q. tioresc, & meritò , cùm à priuatione ad habitum repudiauit,claues mulæi fuitradidit ,addicà pro .
1. non ſit poſsibilis regrellus iuxta Ariſtot. s. Phy/ic . hibitione , ne quem ingrediſineret. Inconfultus
b Dur.d.
6.2.degenert.D . Dionyl. ( c.6.de dia.nom .)Ambr. iſte adoleſcens, oportunè, importunè non deſti.
43.9.3.
Maral.ibi. Lact . & alii Patres , ſemper dehac re , vtde vero tit mulierculam deprecari, fibi copiam ingredien
9.20. miraculo, loquuntur.D urandum iidem Sotus,Só divt faceret, donec impetrauit. Mulæum ingrel
c Capreol. ci. Suar. & alii citati, tam copiosè & fortiter re ſus ,incidit in libellum Coniurationum , legit :en il
in4:d. 43. fellunt : vt qui eum adhuc defendere nicatur : is lipullatio ad ianuam . turbatur ; ſed pergic legere.
contra les peruicaciæ , & temeritatis notam certè nequeat pullat iterum neſcio quis : & , nihil refponden
cundá,ső- effugere. Hinc vlteriùs infero , cùm reſurrectio te rudi harum rerum iuuene, dæmon ingreditur.
cin.s.Me- requirat numericam identitatem rei refurgen quærit , cur vocatus ? quid fieriiubeat ? iſtimetus
tap.9.6.50 tis , tum quo ad formam , tum quo ad materiam с vocem incercludit , fauces dæmon . fic miſer luit
tus d.43.9 .
1.2.3.TO earúmque vnionem : eandem faltem ſpecificam : pænam nefariæ curioſitatis. Redit interea do
let.2.de ge' ſolum hominein propriè dici returgere, huius mum archimagus.vider exſultantes ſuper eam de
ber.q.vIt enim ſolius, quia immortalis , eadem perdurat mones. vtitur folitis artibus adſunt vocati :nar
Bannes, de forma: cetera animantia fi quando viuificentul, rant rem , vt gefta .; ille homicidæ iubet cadauer
Suar.in 3. impropriè dicuntur reſuſcitarid. Quare fimpliciter ingredi , & per forum ( vbi ceteri ſolebant ſtu
p.q.s3.fect loquendo,nec vt infecta quidem refurgant,Satan pote diofi frequentiùs conuenire aliquoties obambu
6. lare,tádemque corpus deſerere.Ambulauit ille ter
ru efficere.
d vide so Cenſeo 2. animantia perfectiora , & qua ex pu quatérue, tum corpus concidit,diffugiente eo qui
aremod. 9: trefationenö naſeun ur,ea naturaliter ab eo vita red regebat.Creditum diù , húc ſubita correptú mor
& L, te concidiffe : fed indicia fuffocationis initiò rem
dinon poffe .] quia rcquirunt perfe & iores quaſdam
diſpoſitioncs , accuratiorémque organorum lin ſuſpe &tam fecere , poftca tempus omnia diuulga
gulorum præparationem , quæ non , niſi naturali uit , & Agrippa: quaspectore occuluerat hæreſes ,
leminis virtute , pollunt confici. Ethoc apud Si in Lotaringiam profugus.cæpit euomere.
meonem Metaphr. in vita S. Silnejtr, faretur Zam - D
SECTIO I I.
bre Magus ludæus , qui caurum verbis in aurem
ſubmurmuratis ocuderai , eum viuificari , niſi à Biiciútur nobis multæ Gérilium narrationes с
Deo non poffe . Quare ſi qua talia nonnunquam nó poëtarum modò : do ſuſcitatis ope Æſcu
viſa ſunt reuiuifcere,penitùsmortua no fuere , ſed lapui,Tindarco , Glauco, Admeto & fimil. Sed &
mortuis tantùm fimilia :ſicut animantia, quæ certis grauiorum ſcriptorum , de Ere Armeno narrat
anni temporibus immota iacent, & q.mortua,po i Plato :deGabieno & aliis Plinius.de Zacla Ægy
ſteà vere ineunte excitantur, & videntur vitæ red ptio Apuleius, de ſuſcitatis ab Appollonio Philo
dira : vt accidit gliribus , vrlis, & pafferi vitulino ſtratus, lib 4.deiuſcitatis à Simone Mago Cle
(5.vicecilino) apud Mexicum ,ceſte Card . c mens , & Egelippus g. de alijs à Numadio mago g Plato l.
Cenſeo 3.non poffe damonem efficere,vt anima ve in apochryphis Prochorus.Mirum illud Plutarchi, io.de re
cl.7.de va nius brutzaund corpus animer.]quia ſingulæ huiuſ apud quem Enarchus à medicis pro mortuo ha pub.Plin.l.
șict.c. 36. modi animæ ex potétiâ materia eductæ ,fi à mate bitus & relictus ,non multò poſt viſusad vitam puleius in
riâ fuâ ſepares, emoriuntur. Sed quid de homine? redire: ſe dicebat verè reſurrexiile :illóſque dæmo- Milefia li.
Cenleo 4. minimam velnullam damonis ejfe po nes, quieum vita eduxerant, grauiter ab ipſorum 2. Philo,
teftatem , hoc explico. Non poteft facere vt homo Principe increpiros fuiffe , quod eum , pro Nicau- de vita A
B E
à mortuis reſurgar:ſiue nó poteſt facere , vc anima da coriario, rapuiſſent : qui eodem die & hora fe pollon . D.
hominis ſuum corpus ſubintret , & illud viuificet, bre correptus , cum in lecto iaceret , co morbo Clemens
informérque.hæc conclufionis pars,cſt fide cené deceſsit : Neque hac re contentus , ad teftandam in Itine
f vide da f, & eſt philoſophiæ innixa : qua definitum , à reſurrectionem ſuam Plutarcho , qui tunc labo- cario,& E
Soar. & perfectâ priuatione & totali , non dari ad habi rabat,breui incolumem eum fore prædixit :atque de excid .
Sot.Lup . tum naturalem regreſſum , miraculofa itaquc eſt ita contigit. ) Polychronici auctor Ranulphus h Hicrof.
hæc res , quare & Deo propria . Non poteſt dæ narrat Comitem Richardum quadam nocte folú , 2.Plutarc.
mon ipſe illud corpus informare : quia ipſe eſt orationis gratia,ingreſſum in templum :inueniffe 1. de ani
fubſtancia perfecta & completa , cui repugnat aliá ibimortuicapulum , in quo cadauer erat repofitú . 11.6.c. 7
ſubſtantiain , vt partem , componere . Non po Dum autem Comes oraret ,ſubito moriuus ille magno
teſt dæmon animam humanam à corpore le cum ſtrepitu è feretro,exſilyt,ac extenſis brachijs,quaſı
ratam iterùm illi inmittere , vt eam informet: in amplexus eius ruiturus, ad Comitem acceſſit. Quem
probo , quia vnicus modus eſt naturalis vniendi cum Comesfignum crucis froti ſue imprimens, fruſtra
linimam corpori , per generationem corporis , & intenſius,vt recederet adiuraret,ſtricto gladio illü dil

Je uit:
 ON
ISITI AR
558 DISQU VM MAGIC VM

few !1: exinde tatuit per totă terra circa funera vigi, Al deniq ; exmærore & deſperatione, & ncta filioli
bus celebrari.] Viroque admirabilius eſt , quod ex reſurrectione,ad idololatria ; & quo pacto dxmon
Guaguini,deſcriptione Moſcouiæ , nunc adiiciam ; viuo ſimilem præftiterit anno integro , deindeca
Populos fcribitquoſdi in Lucomoria regione, Ruſſia , dauer deſtituerit , elegantiimprimis carmine gra
habitales,quotannis vigeſimaſeprimâmenfis Nouem phicè admodum exhibuit vir præftans,Nicol.Rc
bris die, vt folēt hirūdines & rana :ſic & ipfos pra fri migius lib.2.Periocha 1. quod afcribam eò libétiùs
goris brumalismagnitudine mori:pofteà redeunte ve quo æquiùsmeliùs; quia ( malo more, nec feren
re,vigeſima quartå Aprilis die denuò reuiuifcere.Ad do nuperi typographi, detractis carminum libris ,
dit hos,cum fibimortem imminere fentiūt:merces fuas mutilů eius de demonolatriâ opusediderunt, faci
certis'in locisdeponere :quasGruſtēſij & Serponovutzy Tiùs ſeruabitur,quo pluribus locis legetur:
vicini populi,fuis mercibusinterim æquiualentibus co Ejt Vafti regnimedysin fimbusora,
dem loco relićtis,auferunt.Illi reuiuiſcentes easmerces, Inter arenoji ſinuoſa fluenta Moſelle,
fi iuſta videantur,pro fuis accipiunt:fin minùs, eafdem Et Sarre recios immoto litore curſus:
repetīt.Vnde lites & bella Sapiſſimeinter eos oriri di Pagus in hac celebrinor muitiem nomine Dalhe,
cütur.] Verùm idem narrás Sigiſmundus liber Ba.

Caula
Illic dum pafcit femota in valle bubulcus
ro fol.86.Moſcouia habet pro fabulâ . B Armentum , & varios curarum corde volutat Cauſa.
Quare his omnibus & fimilibus exemplis ſuc Fluctus:fortè rei anguſta pertaſusiniquam
cinctè refpondendú .Multas folere effe illuſiones de Sortem :aut vltrices meditans ardentius iras,
msnú circa huiuſmodi. Aliquádo corporamortuorú Illatum ob damnum ,aut inimica iurgia lingua:
furatur, & ſubſtituit alia aërea:quæ mouet inſtar Ecce inopina vltro feſe infertfuccuba multum Greſlio, &
corpus af
viuentium :ſic abſtuliſſe eum corpus Romuli ſci Virgineo pellax vuliu,geſtuſý,decore Cumptum .
mus ex Liuio , & Cleomedis fcimus & Alcmena , Toia ementuiscaput exornala ſmaragdis, Inductio.
quá etiã Rhadaináco dată finguntvxorem : & Ari Inque orbes vtrimque comas intorta niientes:
ſteæ Proconnefij,ex Plutarcho, & Herodoto : item Solaiur mæſtum :vocat in fpem ſe potiundi ,
Aſpalidis & Crefyllę,virginū,ex Antonino Libera Atque inopum voris fruftra tam ſapè vocatas
a Liuius l. lia.Sic aliosad tépus ſubſtituit,pro Glauco , Tyn Spondet opes,vel quasaurituspoſcere lacchum
1. Plut.in
exuuias Rex nolit:fuaſi non ire in verba recuſet .
Romulo . dareo, Ero & fimilib ',vel ipſe ſubiuit eorú
Herodot.l. Náaliquando etiam ,vt quę verè cadauera ſunt, Qualis ab alternis animatus follibusignis
4.Antoni- fingar viuere, ipſe illa ſubingreditur:& , ſicut nauta Lambit anbelando dum fiat ductile ferrum ;
nus Libe- foletmouere nauim , ſic ipfe illa mouet , & viuen Vt facilem monitis, & ad omnia inſa paratum Pactum.
ralis in
Trasfor tium fimilia cogit opera,geſtúſque imitari.huc re Trux habeat,nullas ſuadendinegligit artes.
ma. ferendum illud Simonis Magi factum , quod o lam placet alterius tam blanda lege ſubire
biiciunt: huc illud de Richardo Comite : huc il Imperium ,pałtóque fides firmaturvirimque. Cócubitus
lud de Ero Pamphylio ſeu Armenio : niſi hoc po Itur in horrendos amplexus,iungitur impar
tiùs à Platone confictum , vt metu inferorum ho Abſurdo coitu venus. irrediuiua nefandas
mines à peccando deterreret , vt luſtinusMartyr Exiemplo moritur libertasinter amores ,
cenſuit , in Pareneſi;huc illa de Gabinii,Polycri Ac veluti infefto ferpentûm ſaucia morſu
ţi,Publii capitibus fatidicis;huc illud Apuleii de Membraſequax ſpargunt fic totoin corpore virus,
Socrate, cuius abſcillum caput veratrix copa,cùm Ipſa ſalus feje fatis opportuna ſaluti
amputaſſet, iterúmque iniceta ſpongia coniun Vidare non pofſit,vel fi ſe exporrigat omnem ;
xiller corpori: poftridie miſer , dum contra iuſ Integrum amatorem fic occuppat Abrahel ifta
ſum in Aumine bibit , excidente fpongia ; caput D Ilanie( indideratnámque hoc fibi peſſima nomen )
amiſit. Nam huic verè caput præſciſſum fuerat, In quafuis domitum leges,vt flectere poffit,
Ginulatè duntaxat reddicum :huc pertinet , quod Arbitrio penitùs nu llo * fandi atqnenefandi, * Durè di
de Agrippæ omeotrapezo narraui:huc alia tria Nec mora ,confeftim fpoliata præmia poſcit etú, & falu
quæ nariat NicolausRemigius libr.2 . damonolatr . Prima pudicitiæ.fac pars,ait,ut fit amoris so intel
rohue quod à Philoſtrato,Heroicor.Dialog.1. nar preteris,
Aqua mihitecum.Nulla conſtare magis re
de vehe
ratur Phrygios Paſtores,cú pecudes peſtilitate ab Pofjeid,quàm facinus ſipatrei victa furori menti ac
lumerentur,in Sigæo , ad Aiacis Telamooii ſepula Quo natura nouo patrium ſubmittat amorem . violenta
chrum congregatos, variis maledictis defunctum Ergo cùm ferâ iam luce coëgerit omnem perfuafio
ne , & du
b Iliad.'6. laceraſſe : voum ceteris petulantiorem Homeri In ſua teſta gregem ,ó ſelare denique paruo ra feruitu
verfus b.quibus Aiacis fuga defcribitur , cantillare Condiderit:primim vtſedulcisad oſcula natus te libera
coepifle, ärasdo qvxézihídve : tum vocem truculé . Inualida innixus concedet brachia collo, taméma
nente hu
tam èmomento erupitle, ca nou épiuvos , & pa Depromptum pera (quam dum isperquirere geſtit
maniarbi
ſtores perrerritos in fugam egille. vocis enim au- E Rure reuertenti ſapè eft expertus inanem ) crii liber
& vr bíc dæmon : huc denique pertinet: de.Ger Exporgatmalum hoc.vix primismorfibusillud tate .
mano iuuene admirandum , quod fequente quæ Arrigerit,cüm ,dente fremens,offenſusacore, Veneficiú.
Itionc narrabitur. Nifi quòd illic finxit occidi,qui Linidus extremis labijs titubanter abibit,
occiſus non erat , ſed abſtractus à fenfibus decol Ponė premensrefugam constrato corpore terram .
lari le putabat, ceteri quoque præſtrictis oculis Hacequis oculis ea dum mandata faceſſit,
idem arbitrabátur.Nec enim illi caputpræſcillum Sispectare queat eo demùm pignore amorem ,
fuit,nec reſtitutum , ſed omnia fuere præſtigioſa . Qui nouus haret adhuc teftatum firmiter iri.
Hoc modo ficta reſurrectionis exemplú ſub Tale herrere nefas primum ,dubiáque furorem
dam vnum , quo antiquitasnullum nec certiùs,nec Naturámque inter ſeſe committere pugna:
mirificentiùs prodidit. Hiſtoria Dalhemii accidit Sed quihoſtem firmum vacuam intromiſit in arcē,
in Lotharingia anno 1581. inter Petronium Ar Hic eiusdubite'mandata capeſſere frustra:
mentarium , & Abrahelen ſuccubain . quo pa Cum prece ſi blandaprimònil imperret,audax
cto ab hac ille perductus ſit primùm in nefarios Imperio, icłu !um in violentam tranfeat iram ,
(amplexus, deinde in proprii filioli parricidiom i Sitque illi ſemper præſens pro lege voluntas.
lam
 LIBRI. II. Q. . XXIX . SEC . II .

lam reducem vesper,qui tanti confcius effe A borum naturalium : quos apóros vocant : veluti ſi
Debebat ſceleris,gurguſti in limine diris fint apoplectici, liderati, vel attoniti: qui cerebro
Sriterat innexum patrem :cum filius vltrò communineruorum principio veheinenter affli.
Obuiusamplexu multam de more falutem . cto, iacturam faciunt ſenſus acmotusmcmbrorū

Parricidiú Ingeminat,pedibusquemicans & blæſulus ore: omnium ,& fic fenfu motúque defecti,qualimor
Nilmagis ille inhibet tamen impia vota , ſed audēs tui concidunt iacéntque 2. fi rapa corripiantur,
Pergit crudelis feralia munera lethi quæ eſt capitis quædam percuffio , cum debili fe
Porrigere.Infandifit natus victima amoris, bre,humoribus fic cerebrum infeftantib . vt totius

Non morrentemanu propria ma&tare parente. inde corporis ſtupor & immobilitas conſequa
Extemplo que ſe concludi paſſa latebris tur : quam comitante profundo fomno, fic vt ho
Abdideratnatura ſuis vehementior exit, mo claufis oculis deinortui. ſpecie , longiſsimo
Inſurgitque potens luctu:quem quaftibus ægris quandóque tempore ſic jacet, ac ſimortuus eller.
Deſpera 3.li patianturawonuiæv, feu fyncopen & animæ
tio . Atqueinconſulto fletu dum paſcitur,udſtat
Momento cæditmonitrix ,folatur , una deliquium :quimorbus,ad ea qua diximus,addit a
Lucem inftaurandam puero,ridiuináque fata liquádomotus arteriæ ,pulsúlqueamiſlionem : quę
Spondet,fi.ex animofupplex id ſe oret adorans. B paffio reddit hominem vero mortuo quain fimil
Verſuram facilis,quantumuis fænore iniquo, limum , & durardonec frigidorum humorum in
Admittit,totum quiſe decoxerat ante: temperantia & impetus dilliperur.tali morbo la
Idolola Ac foda natimaculatos cede penates borans ( teſte in Elag.Ionio.)lo.Duns Scotus,viuus
tria. pro mortuo fepultus interiic. Talimorbo ceoſue
Dum cupit inconftans quauis ratione piare,
Conſcelerat magis ó funestat acerbius illos. cim laboralſe Euarchum illum Plutarchi , nec
Nam primogenibus ſe adisoluensdemonis ,illum quidquam momenti habet prædictio illa , quæ
Seu preſens Numen veneratur.deindepuellum , ex humanáetiam prudentia , & criſimed câ, po
Simodovitales iterum ſibi poftumus auras tuit manare 4. Si feminæ fint,quæ matricis ltran
Eius carparope,acceptum illi sfondet habere: gulationes, & ictericaspaſſiones luftinér, ob quas
Quilis vbi irato glomeranies pralia venti multum aliquando tempus, velutmortuæ lolent
Incumbunt pelago,tremit arius n.zuita multum iacere a : talem fuille Apollonii illam puellam ,de a Teftes
Ficta reſur Ambiguus vitæ ,& votorum prodigus omnes prehenditur ex ipfomet Philoſtraro , & Euſebio Actius,
rectio c libro con:.Hieroci.talis etiam fuit puella Heraclidis. feque Plin.
pueri verè Ordine ſollicitat Diuos,precibuſque fatigat.
In Auiola & Tuberone , vis ignium frigidos (yır. 4.c.52.
mortui. Reftabattumulo proiectum terga cadauer,
Extremum fugiens vbi vita reliquerat illud , copeshumores diſcuſsir. DeLucumoriæ incolis ,
Ermaturabat funustardiſſimamater : fortaſsis verè refponderim , ab ipſo auctore ex
aliorum tátùm relatione,vt fabellam narcarit:idco
Eccemanus inter tractantis viſa moueri
Membra, ſuoque iterim ſenſim ſuperare calore, toties reperic verbum dicitur. Si tamen res vera
Lumina ſemianimes deiectis qualia ocellis narratur,referenda ad dæmonum præftigia : quæ
Monſtrant,vel que vix fomno ſemerſa reſoluunt. partıb . illis valdè graflantur vt patet de Neruorú
Hecinftaurata pra:er spem figna falutis Lycanthropiâ )& incolę putádi interea lomnocó
Arripiuntanimisbilares,quantaque fouendo Copiti,vt glires ac vrli folent.
Sedulitate queunt,prostratos viribusartus Ex prædictis illis dæmonis fraudibus nata per
Nunc hos,nuncillos reuocant ad munia vita . ſuaſio ſtrigum quædam valdè ridicula:credunt e
Surgit inque pedes ſe extemplò dat puer infert, nim alıquando boues,velarietes , quos occiderút,
Deinde gradum , & nota compellat voce parentes: & elixos aſſolué comederunt , eoſdem pofteà nu
Solum ab eoviridis,quem ſe monftrauerat olim , D mero à dæmone ſuſcitari.Huiusdæmonicętechnę
modos haud eſt difficile variosdeprehédere. Pri
Quyd turpicontractu cutismacie offeratorů ,
Ozlódque recedentes oculos ſtupor occupat aler. mò id facere poteſt præſtrictis oculis intuétium :
Hac igitur spccie deſertos hospita ſenſus immiſsio nempe in organum humore,vel alia im
preſsione , aut commotione ſpirituum , ab imagi
Vita animai rurſum ſuetásque redintegratauras ; natione orta ,
(Virbius,vtquondam intercepta eſtluce potitus) & perductâ ad ſenſum commu
Sed nonmens eadem fedet , & non quiante fouebat nem , & organa ſenſuum externorum :quo folent
Spiritus officio vitam molitur eodem . deſcendere fimulacra & ſpecies impreſſæ com
motione & obiecto rei fenlibilis : & ibi folent hæ
Verim agitat pigram vita ſub imaginemolem
Organicus.damon,morésque imitatur agendo: ſpecies conſeruari,atque adeo læpè mouere ipſum
Spirans quos olim pre ſe natura ferebat. apprehenſionis principium ,vt ſenſus exterior ſibi
æquè afficivideatur,ac ſi ab obiecto exteriore ve
Tandem quoque feſe in ſua terga reuoluerat annus,
Momento & folidum curſu compleuerat orbem rè immutarerur. Veſolet in ſomnis accidere dor
Deſertâ vacuas ſedes ſtatione relinquens, E mienti: potéftque Diabolusid etiam in vigilanti
Fraus de
Sulphureo-nidore fugam , Strepitúque fragoſo bus efficere:quia res iftæ corporeæ ſubſtantiis in
tecta
Prodidit,atque olidas pulſanserupit in auras. corporeis , quo ad localem morum obediunt. Hic
modus eſt iuxta ſententiam D.Thomæ, quem it
Tum ruit auerfum geminata morte cadauer .
Confequitur puiris tantáque grauedinefætor: ge demalo,9.16.ar.it. Secundo poteſt hoc fieri ſup
Qualis inoffenſo ſenſu hunc oblimet inortem poſitione. quid enim prohibet dæmonem ,ne bo
Quantumuisstupor,& latè vim excludas odorum , uem mortuum cum pelle & otsibus alio deferat,
Non queat humanis admittinaribus.ergo & bouem fimilem huic viuú fupponat quàm'ce
lerrimè, ita vt murationis ſubitatio lateat altan
Raptatur tečtis impactomordicusunco,
tos ? & interea , dum cadauer aufert,& bouem 2
Atque inhonoratis puro fub ceſpite terre
Conditur exfequijs:ipſum fe horrente parente, lium reponit , poteſt per interpoſitionem alicuius
Naturam probro qui fic pudefecerat amens. nubis , vel præſtigii alterius, efficere,ne aſtáres vi
Denique fingitmortuos , qui reuera non mor. deant locum ,eſſe vacyú & bouein ablatum , Tertio
D tui funt,ad hoc vtitur non rarò comoditatemor porel ( quod ait Spineus ſtrigesnõnullicófirétur )
Oo 2 perficere
 ITIONVM
160 DISQUIS MAGʻIC A R VM

perficere vt quando Rex vel Regina curſus ſeu Al res ſeu acceffores , in Catabolicos , hoc eſt à quibus
cóuencusvirga coriuin ,in quo collecta & conge obſeſli dirè affiguntur & in terram eliduntur,qua- d Luc.v.
ſta ſunt olſa , percutit , tunc confeſtim dæmon lis crat ille de quo in Euang. d & in Oniropompos , 38. &
aliquis pellem illamſubeat, cóiungat, compingat, ve vocat Irenæus nó ſemel,hoc eſt malorum fom . Ircogus
& figuræ bouis adapter,molemque fic erigat, re niorú auerrúcarores vel oftécatores bonorú ,omnia lib . 1, de
hæreſi Si
gatq ;, vt verus idébos ſuſcitatus videatur. Quartò enim hæc genera fingur ſeMagis obtéperare,& in
mon.& de
poteft corpus bouinum ex aëre efformare totú cum his omnibuscommune eft ,aliquos eſte faperiores, hçrel Cat
nouâ pelle, & nouis oſſibus ; vel aliud Corpus aë aliquosinferiores.Sed vt Angeliboni fibi ſuperio- pocratis.
reum compaginare illis oſſibus reliquis, & inſerere ribus ſpontè& alacriter obtéperant:ſic è contrario
relictæ pelli, & ad tempus quoad opus , ſub illa cacodæmones fuperioribus ſuis ,vt praua mancipia
pelle conſeruare ac mouere , & facere vt ambulet, duris dominis,aut imbecillior tyranno potentiori ,
acmugiat : & cum neceffè, illud poſtea deſerens, nó niſi inuiti & malo domici obediút.Quare,quæ
videbitur bos mortua corruere.Vnde (ait Spineus ) inter dæmones ordinum , ex quibus cxciderunt,
B
à ſtrigibus communiter afferitur; quod reductii ales bo adhucrario habetur , illa fanè non eſt vera atque
ues , ſuſcitati vi ſibi videtur , ad ſtabula dominorum propria ſubordinatio. nam ei deeſt ordinis ratio
Suorum exmandato Dominivel Domina curfus,infra formalis, atque perfectio,quæ permedia ſubordi
triduum moriuntur, quaſimacie in horas deſiccentur nata , in vnum vltimumque finem dirigitur. Quo
ex toto :( tremulate poſtmodü,qua videbantur carnes ſenſu veriſſimè lobus negauit e , vllum apud infe- cc.9.v.22.
in præiacentem materiam ( ſcil. aëris ) cito reſoluun ros ordinérepeririOrdınú duntaxat quædáimper
ur. J vide Bart. Spineum . q. de Strigibus cap . fecta,livematerialis,vtvocát,vbidiſtinctio reliqua,
E 7. quæ vſque ad mundi finem duratura Hoc fenlu
Sed vtad morbos illos reuertamur , CHRISTI cum Calliano Theologi fordines dæmonú agnol- f Callian
Domini, & ſanctorum virorum miraculofæ fuf cunt. quod non obſcurè confirmat Apoſtolus collar.s.c.
citationes, facile à morborum illorum ceffationi ſcribens ad Ephefios. Aduerſus principes ó poteſta - 14416
bus diſcernuntur, quia in fidei teſtimonium , lolo tes : cap . vlt. verf.12.vbi vides choros duos 10
p.q.109 .
iuſſu, aut precead Deum fula , nullo temporis dil С minari,cum de dæmonibus agat.Ex hoc naturali art.i. & 1.
crimine, autmora,patrabantur : quandoquc etiam robore & ordinis dæmonum præcellentia , naſci- Paludan
corpore per tabem diſſoluto , fætenteque, vt con tur quoqueMagorum quorundam in alios Ma- & alij.
tigit in Lazaro ; in morbis verò iſtis corpus abf B
gos vis atque poteſtas , qua vel effectus aliorum
que corruptione & fætoreperſeuerat : quandoque impediunt ,vel inuicem arte ſua malè mul&tant,
a D.Stanis redintegratum corpus planè diſſectum ,diſcerptum & necant, Deo permittente . hæc enim ipforum
lai vita,a- diſiectumque a; aliquando poſtlongiſſimum tem concertatio , eſt quaſi quidam conflictus dæmo
pud Sur.
Mal. 8 . pus,vt D.Maurilius puerú à ſeptennio mortuum b , num , quibuſcum illi Magi certantes ſunt fæderati.
tom.7 : & triennio exacto S. Stanislaus Petricum quen Vnun certamen in Burgundia peractum , narraui
b Fulgol. dam ad ferendum veritati teſtimonium pro Eccle præcedenti libro . Alterum accipite compertum
lib.6.c. 9. fix iure contra Boleslaum c. vide plura de hac re relatione fidorum . Concurrerant in aulam Angli
Marulus
lib.4.c.10. apud Michael.Medinam lib. 2.de.fidac . 7. canæ Reginæ duo magi , iucundum exhibituri
& lib.2 . c . ſpectaculum , paciſcuntur fingularem , vna in re
12 . QV Æ STIO XXX . libi inuicem parendi neceffitatem , prior iubet
c Dubra
D alterum per feneſtram defpicere : quod cum facit,
uius lib . 8 .
& loan . Quid Magia poſſit in ipſos cacodamones? enatis fubitò ceruinis ex capite cornibus,cuncto
Longin.d . rum fannis & ludibriis diù fuit appetitus. Quare ,
to 7.Surii, Eriere libriveterú quorundam hac de re per quam imporеns iniuriæ , tam cupiens vindictæ a
c.15 ſcripti :ſcripſerat enim Battiades librum de Pa trocioris, pingit carbone humanam in pariere ef
A
redris , & Campeſtres opus deCarabolicisinfernali figiem , tum prioriMago imperat , ſubire effigiem
buſque, quos citat Fulgentius expoſitioné Morali in illam , & parientem cellurum ingredimortem fibi
Firgil.ex aliis ergo ſublidianobis ſunt pereda,ma cernens præſentem , horrere hic , & deprecari.
ximèex veritatis lapideLydio , lacrâ Theologia, & Vrgere alter conuenta : ſubit ergo coactus ,
ex Hiſtoriis probatis. & viſus corpori paries locum dare ingredienti :
Conftareaibirror cuiuis Catholico , nihil Magis vi fed ingreſſus nufquam poftea comparuit. videli
rium eße in bonos angelos vel animus beatorum : in cet ſuperior dæmon eum occidcrat, & corpus
malos vero nihil etiam poteftatis habere, niſi ex pacto . in delertùm , vel fpeluncam alicubi abdiderat,
fingunt itaque damones ſe ? Magis cogi, quibus sponte Terrium adfcribam.C.Germani g verbis, vt rem g N.lib.t.
de Lamiis
obremyeram , vt plures irretiani o retineant irrelitos .. compertam fibi narrantis, ficuti ( inquit ) pra
Quod nunc eſt paulo enucleatiùs declaran-, E ftigiator quidárobilis, in diuerforio publico in N.Hof- 6.5. u.19.
duni.
pitisfamulū ,ita petentib.reliquis conuiuis , decollauit,
Si de bonis ſpiritibus, ſiue angelis quæras , ijs cũ antē ei rurſuscaput imponere vellet , animaduertit
competere etiam natura vim aliquam arbitror ma. adeſſe alium Magum ,qui eum in hoc propoſito impe
los cogendi, vel faltem compe/cendi, non ta diret . Rogar hic eum , ne boc faceret. Verùm cùm ad
mépromiſcue Naturaliter quidem id poſſe , quoad , monitioni reperita "alter non pareret , preſtigiator in
dæmones,qui funtinferioris ordinis & hierarchie, menſa lilium treſcere fecit , cui cum caput e flores
non tamen exercere hanc vim , nifi Deo iubente amputaſſet , con il ftatim abfque capite de men
vel permittente : quoad æqualisverò hierarchia fa Magus ille", qui alterum impedinerat , é pre
atque ordinis dæmones, vel etiam ſuperioris ,nul" ſtigiator abfque vllo impedimento famulo caput
lain habent vim cogendi naturalem , led tantùm impoſuit è veſtigið , & ex hofpitio vrbégue , ne
accipiunt aliquando peculiariDei conceſſione, & je magiſtratu ', propter commiſſum homicidium , de- 1
quali delegatione. Idem dicendum de malorum prehendererur,aufugit. ] Hic præftigium fuit in fi
viin malos, ( quos inuenio diſtingui in Pythonicos, molatâ capitis primiabfciſione , & eriam repofi
hoc elt vaticinatorcs, in Paredrios hoc cft familia . rione , item in lilij productione, & detruncatione.

certamen
 ITB. II. Q : XXX. SEC . II. 161

cercamen fuit inter magorum dæmones, quorum A tem diuinam fuitle operatam , & fortaſſis vim ali- ,
inferior fatis fortis erat,ad impediendum vim præ quam ex ipſa Deiinſtitutione habebant ; non tan
ſtigii, potentiori tamen coactus(non opinor inui tam opinor , quantam hodie Catholicæ Ecclefiæ .
cus cedere in cliétuli ſui nece, qui verè interemp exorciſmi.Quod fi contendas compoſitos à Salo
tus.Quartum fit de Zycone Bohemo;illo mirifico mone,cùm efler idololatra; túc neceffariò illos an
præftigiatore cum Bauaricis contendente.rem ge numerare cogeris,cum D.Thomâ & Victoria,Ma
Itam narrat loan . Dubrauius a , VVenceslaus ( in gorum incantamentis;quorum vis omnis polita in
aloạDu
brau . Epič. quit)Imp. & Boëmorū rex, affinitatem cum Principe pacto cum dæmonc. Sed magis placet prior Ten
Olmuzie- Bauaria Ioanne inijt , ducta in vxorem filia eius Šo tentia .
zis rerum phiâ.Socer ,vbi generum ludicris ſpectaculis i magicis Itaque cùm vis omnis magorum in dæmones,
Boemicar.(preſtigijs delectaricognouit,plenum ludionum a pre pendeat & oriatur ex federe cum iisinito;ſequitur
lib.23.
ſtigiatorum plauſtrum ſecum Pragam vexit . Ibi dum lanè,liMagus pactum habeat cum dæmonelupe
præftantiffimus artificum ludibria artis ad permulcen riore,non poſſeMagum vim facere huic dæmoni
dos oculos explicat,adeft interſpectatores Zyto VVen ſuperiori;poffe tamen per ipſum dæmonem fupe
ceslai Magus,ore vſquead aures dehiſcēte,accedénſque Briorem ,ex pacto fimulantem , iuuantéque, infe
propiùs,artificem illü Bauaricum omni apparatu pro riores cogere, ad aliquid faciendum , omitten
tinus deuorat,folos dātaxat calceos, quia luto obfiti vi dumúe , & impedire ne perficiant , quæ alias
debatur,expuens:feceſsámque inde petēs,vēırë, inſolita potuiſſent: vtprobatur ex CaldæiilliusMagique
eſca grauem ,in folium aqua plenü exonerat , praftigia rela apud D. Auguftinum ,h qui conquerebatur,pur. h 1.10 . de
torémque adhucmalidú ſpectatoribus reftituit , paſlim ganda animemagno molimine fruſtratos ſibi ejfefuc- ciuita.Dei
deridédum adeò ,vt ceteri quoque eius focii à ludo defi ce;ļus , to quod vir adeadē potenstałtus inuidia , adiu- cap.9.
ſterens.)potentior hic fuit dæmon Zytonis,illud de ratas ſucris precibus potentias alligaſſet, ne poftul.tta
deuorationemeruin præſtigium fuit, ſed verè ab concederent. ] ligauit ergo vnus dæmon , quod
reptus miſer , in folium aquæ fuit iniectus à de alius ſoluerenequiuit,idem docet Euſebius i, & a- il.6.cócra
mone, non per aluivias egeſtus.Quinctum erit ex pertiſſimèCynops inagus apud ( quiſquis ille fuit ) Hieroci.
kin vita
Olao lib . 3. cap. 20. apud quem m :gus quidam Gil Prochorum k , vbi cum D. Ioannesdamonesinterro
D.lo. n . c .
bertus cum Catillo præceptore de artis praſtantià con garet ,curCynopi parerent, vnuseorum refpondit:quia 14.
tendens , cùm exiguum bacillum characteribus Gothi omnis virtus Satanæ in eo habitat, & fedus acpaétum
cisvelRubenicis inſcriprum , à preceptore proteclum , Chabet cum vniuerfis Principibus noftris: € 10;cum eo
manibus apprehendeffet,ftatim obriguit , có inſula la pariter paitum habemus.nam c nobis obſequitur Cy.
cus.Veter duti,apud Oſtrogo:hos in canerna ſubterra nops ,o nosilli.] citra tale pactum inutilis eſt omnis
nea fertur ligatus. ] Sextum ſuggerit Saxo Gram magorumin malos genios conatus, cùm ex pacto ,
mat. Hift. Danicæ li... de ſene quodam ,quémagú ( vedoctum q.2 .) tantum operentur l.
I vide D.
fuiſſe lummum ,vel inde probatur ,quod Biarmen Hinc infertur primò mentitum Apollinem cum
Aug. 1. 2 .
ſes,huius artis fiducia feroces,vnusomnes ſupera magoreſpód it,kaudínav 8x {béžorlos, lasiki’lnilnsees fup Gé. ad
rit,prolixa narratio eſt, ideò legerevoléti,ad Saxo ávézx Audime novolēté,quia meilligaſti neceſſitate . litt. & Fr.
nem ,indicem intendi,vbiille prælium Hadingi & apud Euſeb.ex Porphyrio .Nam ſpontè reſponde- de Vict.de
Thuningi deſcribit.Huc lubensretulerim certamé bat, ſed fingebat le cogi formulâfepties repetitâ, Magia à
0,24.
Calcháris & Mopſi vatú ,quod Calchanti exitiuin quam ipſemet inſtituerat, vt patet ex alio fraginé
6 Strabo attulit victo .narrantGræci b. hæc ergo dæmonu to apud Euſebiú lib.4 dedemoſtrat. cuius initium
Geogr.lib in dæmones, & magorum in coſdem poteſtas. Kaullesv Eộultū & c,Deinde & illud fictú ,quafi Suf
14. & Eu
ſtach.in plicis ,λύετε λοιπόν άνακλα , βροτος θεόν εκέλι χωρεί.
SECTIO I 1. D Soluite iam regem ,morialis Deum non amplius capit.
Homeri
Elliad . pri defe nequiffimus demon loquitur, & foluiå mago po
mum . Anttivero homines frequentiflimècoërcendi demo ftular. Præterea vanam eſſe iactantiam Mago
cvide hoc er
Serv
:respoteſtatem à Deo admirabilem acceperunt , vt
docentes rum ,de poteſtate dæmonum {peétorúmque eli
Pet. Tyra.
innumera teſtantur miracula, quib.illi 'malos hos ciendorum , nec vllam eius vim eſſe herbæ Cy
difp.de de
vicerüt & profligarunt.Eadem vis Sacramentis,Şa nocephalææ fiue Ofiriti , vt nugabatur Appion
monia. p. cramentalibus,c exorciſmis Eccleſia ſemper Catholica m ; vanam etiam Numæ ' iactantiam & cerimo m Plin . li.
de Norm competiji,neque extra illam vis ifta reperitur c. Vidé nias n , fictas etiam , vt ex mero pacto , citra vim 30.c.2 .
Eccl. Bel- tur noftris exorciſmis , olim quidam ſimiles à Sa cogendi, natas alias Sicidicæ Magi apud Nicetam 6 Plurarc .
larmi. & lomone inſtituti, viguiſſe apud Hebrços probatur & Theodori Santabirini apud Zonaram o , & in Numa.
alios,con- id non ex lofepho tantum d & Origine, & D.Epi & loannis Teutonici viſiones: de hoc vltimo, Chró.li.4.
tra Noua- phanio c,fed & cx Saluatoris noſtriverbis ,ludæos adſcribam , quod legitur apud auctorem Ada- & zonaras
dlib.8.an- refellentis ,quod dicerent eum dæmones in Beel giorum Germaniorum p , quia quorumdam ia- com.3 ,,
tiguit.c. 2. zebub eiiceref Filiy (inquit ) veſtri in quo damonia &tantiæ , qui quæ ipfi non fecerunt , & fumoſas p In Adag.
cOrig.ho . cijciun.?quod , quàm ad Apoſtolos, reétiùs referri E imagines maiorum crepant , ipfi degeneres , re- Volt dicit
35.inMat. ad ordinarios ludæorum exorciſtas ,meritò viri tundendæ idoneum , nec illepidum . Scribunt er- quæ non
haren edocti cenfuerunt. Nondum enim , cùm hæc di gò eum licet nothum , eruditionis titulo clarum , yolt au
bionitarú . cebantur,Apoſtoli ad prædicandum miſli fuerant, ad Halberſtadenſem Canonicatum euectum , qui dit.
fLuc.ir.v. & hæc poteſtas illis poftmodùm conceſſa Et non niſi nobilibus concedi folicus, commune
19.Matth. diſcipuli eandem quam magiſter calumniam funt nobilitatis malum ,ſuperbia , faciebat eum con
gd.c.1o . paſsi,vt eis lesvs prædixit,apud Matthæum .Quare temptum collegis. moleſtum id ci , tandemque
IS. no faris efficaciter Apoſtolorum vel diſcipulorum mederi malo conftituit . collegas inuitat ad con
luoruin exemplo Dominus fuiſſer vſus:quia ſtacım uiuium , & lauciſſimè excipit. inter ceteras con
ludæi reſpondiſſent , in codem ipſos ,in quo ma uiuiales feſtiuitates , injicit mentionem acroama
giſter , nomine , hæc efficere. Crediderim Salo cis magici , & quærit , num ſuos finguli paren
inonem hos exorciſmos inſtituille ; quo tempo tes adſpicere cupiant : lili ardere ſtudio viden
Ire adhuc Deo adhærebat: ideóque in illis virtu di , tandem elicit ifte malo carmine vmbras
3

detur
 162 DISQUISITIONVM MAGIC ARV M
1
deformes coqui,ſtabularii,morionis,ruſtici perſo- Aquitur quod cun corporalem materia non poſsiat
na, quorum facies in paternis ædibus illi aliquan trantinuare,nıdi actiua palsiuis applicent malè il
do vidiffe fe fatebantur,fuum quoq; patrem exhi loshabere, fi corporeis huiuſmodi rebus adhibitis ,
bui habitu canonici , pingụiaqualiculo . Dimillis dilpoliciones corú malitiæ ac dolis aptæ expellan
vmbris , Eia ,inquit, dicite fide bona ,eccuius patrem lantur, & contrariæ prorsùs introducantur. Igitur
nobiliorem indicatis ?mctu perterriti , & pudore quęcúnq; res corporeæ inducuntin corpus patien
fuffuli, ſuam quiſq; domum repetiere , nec vltra tis diſpoſitionem contrariam diſpoſitioni requiſi.
loanni vitium fanguinis exprobrauere. Item ſe tæ ad actionem demonis, illæ corporeas humores
quitur , idem iudicium effe debere de veterum purgant directè,& corpoream ægritudiné pellunt
Deorum ex vrbibus folemni euocatione , cuius naturaliter;cur verò dæmon fugiat, & corpus illud
formulam Sammonicus Serenus apudMacrobiu deſerat,ſunt folummodò caulæ indirecta , & linc sc.vl.16.4
a Macrob. tradidit a.Sanctis hominibus hanc à Deo poteſta quibus non . Er hacmente licebic obſeſſis à dæ- 7.Alb.Ma
li.z. Satur. tem non rarò concellam ſcio :ceterosmitro, S.Ste mone, petras vel herbas natura efficaces , abſque gnus in
c.9 . phanus Epiſcopus Dienſis, demonibus , qui populum vlla tamen incantatione, babere & geftare, g que Spreng.P.
auertebantneilli auſcultaret,præcepit,vtpalam ſe eis B communis eſt ſententia.His quædam ſolenc obiici. |2.c . g.re- l
uiſendos exhiberent:ifti parent & apparent procera ac 1.quod Elcazarus apud lolephum 1.8. Antiq.c.2.ra- medior.
immani ſtatura,nigerrimi,cornuti,fatorem & flammas dice quadam dæmonium extraxit. Respondeat ali- libr.s.For
micar.ca.
fpirantes. ]Surius in cius vita Sept.menſe. quis, hancfortè à Salomone inſtitutam ,cum exor vl. Mégus
cilmis , & fic potuiffe . Deum fupernaturaliter in flagel.dz
SECTIO II 1. herba operari. Verùm id, iam Chriſtianiſmo in- mon.cz.
troducto & Euangelio promulgato, parum verifi . Valerius
Nfertur fecúdò nulla verbaſquia in re lapfus vi mile eft. Potiùscrediderim Eleazarum Magú , fic Polydo.in
per lignum pa & i operatum , quod prudentilecto- Ciftat. &
cic )nulláſque res corporales babere facuitalem directe fi circumftantiæ à Iofepho additæ facilè perſuade- dicá plu
co per ſe damonē cogendi,vt appareat, uccedat,fugiat, bunt:videtur eiuſdem generis virtus illa radicis , tã ra li.6.c.1.
ſcet. 2.
aliquid faciat, vel facere definat. ] Nulla namquc ſuperſtitiosè effodiendæ , de qua fcribitl.7.de bello h Tob. 6 .
corporalia robur ſubſtantiarum fpiritualium ac le indai. c. 25. 2.: locus Tobiæh , his verbis , cordis 4.8.
b D. Tho. paratarum poflunt æquare b : ideò nihil ab his c eius ( piſcis Callyoniini)particulam ſi ſuper carbones ( ic. 8.v.1.
in 4. d 7 . naturaliter dæmones pati poſſunt, licet queant ſu ponas, furnus eiusextricat omne genus damoniorum :
ac.vlt.& in per naturaliter.Quare non aſſentimor Magis , cùm quod & poſtea factum legimus i.Refp. Suffumi
ç.45. Iob .
leå.z. varia producunt remedia naturalia coutra dæmo. gatio hæc indirectè dæmonem pellebat.fed An
nes, vc Hermes , qui luffumigatione ex ligno a gelus Raphael directè dæmonem expulit,& in de
loes , vel ceti ſpermate dæmones congregari,luf. ſerto religauit :quare & actio tota poftmodú Ra.
fumigationeex ſulfure fugari,tradidit, vt Porphy phacli tribuitur k : damonium ab ea ipſe ( Raphael) K 0.12.1.3.
rius,& Proclus, qui fimilia multa, & quidam apud ompeſcuit. Tribuitur autem vis illa cordi , vieiin- 1 de pra
cl.de mor Hippocratem e , qui adhuc inaniora , nugantur. fita,non litterali,ſed prophetico & allegorico ſen- dic.p.2.6.
(u.referendum cnim hoc ad Chriftum Dominum , ml.18.cic.
Non aſſentior hætericis, qui excrcılmıs ,& cunctis
rebus conſecratis ac benedictis vim ſupernatura qui & Magdalenam à dçmonibus,à quibus poffel- Dei,c.23.
d Tyreus lem omnem detrahunt, contra quos alii egeruntd . (a, & nos tyrannide diaboli , liberauit .Non meum n de ba
d.p.3.t. Nec placet catholicorú quorumdá credulitas vel hoc eſt , ſed B. Proſperi 1 latè ipfe & mulris, ſed ptil.co.

ſuperſtitio ; qui rebus etiam non conſecràtis,vt hy inter cetera illud: ſatiat ex ſeipſo in littore diſcipulos , 16.v.vl.
D
pericontirutæ ,cornibus, ftercorique caprino ,bal totiofferensſe mundu izdov. Námg; Latine jiſcem p R. Mo
neis item flagellationibu's eam vim adfcribunt , vt facris litteris , maiores noftri hoc interpretati funt, ex les in 1. de
putentipſum his dæmonem malè affici,irricari,ve: Sibyllinis verſibuscolligentes, quod eft Iesus Chriftus 13 artico
cxagitari. flagellationibus huiuſmodi,dum corpus filius Dei Salvator,piſcisin ſua paſſione decoctus, cuius Dudore
obleminimis affligitur ,morbusmagis accenditur ex interioribus remedys quotidie illuminamur e pal- dubitant.
& augetur , quare & deceriùs æger afficitur, & ex cimur.] obſcuriùs hoc dictú, intelliges ſi legeris D. Lyran.
uca atq ; triſtitia cumulantur dilpolitiones atrabilia Aug. m à quo illa deſumpfit. Sanè izlùs vocatur
d.c.16.à .
rix dæmoniopratæ . Gicſtului dum dæmoninocere etiam Chriſtus à Tertull. o.fed nos pifciculi fecunda 41.& Aa
volunt, eum iuuant.nec aliud quidquam hic inue izbūv noftrum in aqua nafcamur.nec aliter quam in glez.fupra
vias dæmoni moleſtum , quàm quòd in alio lo aqua manédo falui ſumus.) 3.Ad cytharam Dauidis ,diff.6.
quaſi Aagellariæſtimet, & qua eſt ſuperbia do o nos inuicant: ſed fruftra.Ná illic non dulcemelos va iuer.c.8
98.3.de
leat. Scd hoc vnum , verè tanti apud hos plago . directèdæmonem fugauit:fed dútaxat cythará fe
los eſſe non deberet .fecere id Sancti aliquando, E riére Dauide, leniùs Saul habebat,quoniá ,rege co
ſed horum flagra,vt & voces; & ſola præſentia,da cétumufices delinito ,nónihilfedabátur humores,
monem miraculosè cruciabant. Balneamelancho quibus agitabatur,& propterea vexationi dæmo
lico humori purgando conducunt. Rucæ & Hy nisminus idonei reddebátur.Ideò malus ille tunc
periconis foliola flatus abfuinunt , & humoruin téporis redecebat,non quod muſica vel delectare
perturbationi,quæ à flatib. prouenit,ſedandæ mi tur,vel offendererur , ſed quod ægre ferréthac fui
· Hippo- rè proſunte. Stercus & cornu caprinum acri ſuf domicilii ſibi quaſi turbari poſſeſsionem , per hu
cra .lib .de fito eadédiſcutiunt,& ringitur etiam ſuperbus il iuſmodihumorum temperiem meliorem . Tenten
flaribus.
le ſe in alio rideri ac ludum fieri. Optimèigicur a tiam hanc R.Moyſis Ægyptii ex noſtris multi fc
nimaduerſum à Conrado VVimpina , & Fr. Vale quuntur p, Vana enim de propenlione dæmonis in
fio ,f frequétiùs à dæmonib . inuadi eos,in quibus harmoniam quorundam eft opinatio , vnde sata
2.de ſuper
ftitic. 10. bilis atrę maior eft copia.quia ſuccus iſte cum pri Magorum nugamenta , Saturno lugubrein cácum ,
11. 12. & mis idoneus eft, vt homines in furoré & infaniam ceteris planetis hilarem ac lærum offerédum ,quod
Valeſ. fa- vertátur,quod deinones optant ſummoperè.qua iampridem Guilhel. Pariſ. q refurauit. Alii alle
cra .philo re & atrabiliariis maximèinſidiátur , & morbos vt goricum fenfum confugiunt , & afferunt , verè
c.15. & 18
plurimum inferuntmelancholicos. Vnde conſe fugatum dæmonem pullu cytharæ , ſed id vir

tuce
 LIBRI II. Q. XXVII. SEC . II. 163

virtute acmerito crucis Chriſti , cuius figura fuit A demonſtrato quodam fcrinio duxit: boc vultum non
a fic Felil illa cithara a. moueatis, alioquin poenitentia duceminized in loco fta
inz.d.8 & 1
Infertur 3.fallam eſſe perſuaſionem poëtarum , re permittite vſý, poft meum dece jum , na in breui
illo . prior.
D.Proſper Palingenii hæretici libr. 10. feu Capricorno ; & Pet. vetulus expirauit . Tranſallo autem tempore plurimo,
1. P: pro- Ronſardi Catholici, libr. de damonibus poſſe dæ . nec filia nec eius mariius magnipendii p.1: 115 116,jum ,
mit. & mones à Magis ligari ( vt ſolent in cippo vel mala ſed de domo priore in aliam domuntulum ſe transje
prædict.
manſione facinorofilin phialis ſpeculis, annulísvc , rentes, ferinium ,quod fatis modicum fuit , pori au:t ex
C. 25.
ſemper enim velſuperior atque potentior cos illic tra domum versies nouum hofpitium ; fed in ipfo l!inere
cogit adeſſe, & imperio ſuo retinet, velipli ſpontè tantiponderis eſſe cæpit, vtin ipſo viriles artus defice
(ua, & ex pacto adiunt,ibique ſe continent , quare rent, o cxinde vxorem pro adeuorio inuocauit. Hei
vehementer improbanda Hermetis commenta autem vxor, an poftea in domofcrinium aperuerit, vei
tio, qua fic ligandidæmones præcepta prodidit,& quo alio modo incautè fe circa vas habuerit obliuion
mentiti Apollo & Hecare apud Theodoretú lib . tradidi, Vnum conftat , quod in domum nouanicum
deoraculis, dicentes fe coactos aduenire verbo infantulo quem ingenuerant parenies pradili vene
rum formulis, & cum ijs id aſſerens Porphyrius Brunt: ecce ſubito vxor,velut rabida, ſupercunas ir
mentitus: Quod dixi, ex Patrum b & Scholaſti. ruit eum necare volens,quod maritus intuens, vi 2 xi
b Euſebij
lib . 5.de corum di& um fententiâ .Sunique hac de re aureis rem inuafit , c eam àdemoneobfeffameje didicit ,qui
præparat. digna litteris,in Gen. verba Henrici de Hallià ; ipfe cum exorciſaretur;minatus eſt damon njê non exiiu
ca.6. D.
imulat fe captum , vt te capiai; ſe vincium , vt te vin rum , niſi eam necaret. c ita factum eſt ſuper exorciſte
Aug.li.21. ciat ; ſe tuo imperio fubditum , vt te fibifubdat à te in manibus. Alterâ diemaritusper viam jtrare incedens
de ciu it.
Dei, c. 6. cluſum , vt contra te finaliter concludat: fingit ſe tua publicè , calum lapidis recepit inopinatifſimè de ſu
Alp deCa- arie, vel imagini vel lapidi alligatum ,vt funibus pec periore parte cuiuſdam canalis cadeniis , 6 in fir
ftro l. 1 .
catorum religatum , ad'infernum re perducat.) plura cie , cooperatione , vt videbatur dæmonis , percuſſies
deiuft.be quibus hæc confirmantur, habes apud Fran. Pi eft ram deformiter , vt vix homo videretur elle . ]
victor.lu- cum lib. 7.de preno!. cap. 4 . de his inclutis multa Creſpetus; docet quod fuis
pra n . 31. Solidè autem licet verhosè Toſtadus, etiam Dominis ſe aliquando fiſtant præfentes : quoſdam
Sibyllani redditâ rationehoc demonſtrat his verbis ;Impol elle Saturninos,alios Iouiales,alios Venereos , aut
pereg; 99. fibile eft,quod minor poreſtas ſibi ſubyciatmalorem : ☺ Mercurialcs, & c.colendos certo ritu ,ſtatis vicibus
c. 8.9.1. tamen non eft po:eftas fuper terram , que comparaiur C noctu pofelforem ſuum excitare,& nonnúquanı,
qui citat po:eſtari demonum , Iob . 40.c. ideo non erit aliquid nili malum malint,ab eo alloquendos; in Francia
verba Hal naturale vel cerimoniale ,per quod demones poſſint ab & Italia vænales reperiri, ac femper fuis empto
fię Theo homine cogi,vt veniant, aut resfondeant,ait aliquid ribus exitio eflc. hæc ille fufius lib.i.de odio Satana
pra & al. operentur. Nifi obyciatur de Ecclefsafiricis exorciſmis: diſcur.XII.S.S.tamen viri non rarò damottes cer
Sed tuncdicendum eſt, quod cogunturad aliquid , ſci tis rebus vel incluſere, vel aſtrinxere; vt S.Conon
licet ad recedendum de corporibus obfefforum ,vel ad de quo in Menæis Græcorum . S. Martij, in hac
non nocendum : ſed hoc fit per Devm in quantum ipſe verba, interprete Matthæo Radero noſtro :tantam
inſtituit id, quod ab Ecclefia fit : eft ibivirtus diuina vim có poteftatem in damones accepit , vt alys agros
larensoperatrix ,ficut eft in operatione facramentorum . committeret,& frugum cuſtodes poneret ,alios autem te
Attamen in operibus maleficiorum , quibus demones ctis obfignatis incluſos,in edis fue edificande fundamen
cogere volunt,non operatur Devs,cum potiùs conira tum defoderer.] item S.Lupus Senonen . ipſum ſiti
ria fint diuinohonori: ideò non poſſunt maleficicogere affligentem & aquæ frigidæ,quam adferri præcc
damones ad aliquid ,fed ipſi damones mentuntur , o perat ſe inſerentem incluſit vaſculo eiulantem , &
fimulant ſecogi.quia in hoc ftatmaxima virtus fua- | D fe quis eſſet.prodentem : incluſit autem cùm figna
fionis eorum.Nam fi ipfi non poſſentcogià nobisad ve tum cruce puluinar ſtrictim ad os vaſculi applical
poſſent, 'niendum autreſpondendum velagendum aliquid ; fed ſet. Sic vetuftus ſcriptor vita eius apud Sur. menje.
pro finc quicquid agerent voluntariè agerent; desperarent ho Septemb.
rent.& ,vo mines de eorum conuerfatione, quaſimbilmediantibus Sic legimus Aſmodeum ab Archangelo Ra
luntariè eis poffent , ita diftraherentur ab eis: cùm verò illis phaële ligatum in deſerto ( Tob.8.v.2.) quatuor
pro non fimulantibuspurunt homines, quod poſuntcogere illos, etiam angelosligatos in magno Aumine Euphrate,
ad lubicũ
alienum , afficiuntur nimis ad maleficia , quaſiper hæc compotes & iuſſu Dei ſolutos ( Apocal.9.v.14 . 15.) & ab
& agerét, efficiantur omnium que velint : hoc damones effice angelo ligatum diabolum cathena per annosmil
pro agerét re cupiunt, vt per talem errorem of affectum cathena le ,& millum in abyſſum .( Apocal.20.v.2.) Almo
re finge tos fibiteneantanimos hominum . Et tamen verè non dæum cacodæmonem eſſenemo negar. Quatuor
rent.
poſſunt damones cogiab hominibus permaleficia :imoſi illosangelos ,malos ſpiritus rectiſſimè Tichonius
cogipoſſentnon docerent ipfi hominibus modum , quo E hom.7.Andr.Cæſarienſis , & Beda illic aſſeruerunt.
cos cogerent, quia per hoc demonesmiferiores efficeren Alligatio porrò ad certum locuin referenda eſt,
tur, fi verè hominibus fubijcirentur. fingunt ergo ſe non verò myſticè dumtaxat ad impiorum corda,
ſubditos vtfallant,cùm tamen non fubdançur. Sed ad ſicuti tandem conuictus fatetur Ambroſius his
tempus cùm placuerit fpontè feruiant.Verè dutem ſubdi verbis , Alligationem ergo Diaboli fecüdum litteram
hominibuspro nullo lucro demones vellent.]Nihilhoc intelligendam puto ,vt in aliquo abyſſi loco viriure di.
dicto verius. Quam verò periculofum fit huiuf uina ligatus teneatur, vel certè in inferno, vſque ad
modi captiuoscarcere incluſos penès ſe habere, diem ſolutionis ſua.idem D.Greg.cùm litteræ adhæ
c.l. s.For. conuincitur variis exemplis.fuffecerit vnum com ret,fatetur li.4.moral. 6.12 . & Andrzas Cæſarienſ.
inic . memoratum à Iohanne Niderio , his verbis , In addens rectiffimè; cathenam ad noſtram intelli
minori Bafileapaulo ante preſens generale concilium , gentiam vocari, operationem potentiorem'qua
domicilium habuit quidam vir demalâ vitâ, & fort dæmonismalicia coërcebatur:hæc enim ſunt vin
demaleficys ſatis ſuſpectus: : filiam hic habuit , quam cula & , rudentes,vt alibi vocantur.2.Pet.2.v.4.6
in domo inueni cuidam nupruit i tradidit , eâ tandem fe in Canon.Inde v.6.Quod apud Cæſarium quidam
nex pater agrotare capit , ad filiam filiaſtrum , dæmon in obſelli corpore inclufus,exorciſmo co

o actus
164 ΤΙΟ
DIS Q VISIT IONVM MAGICARVM

actus fatetur;tria dicens elle verba in Millæ cano- | A |mones religarant. Sic intelligendus D. Augufti
ne , quibus vtvinculis, Lucifer in inferno ſit reli nus cùm fcribit,dxinones iuflis ſuperioribus liga
gatus,ſcilicet,PER IPsv M & Cvm Ipso & IN ri fugari, abftrahi, & alienari à certis locis ac re
Ipso . lege lib.s.miraculor. cap. 13. Poſſunt autem bus, de diuinat. demon .c. 7. Sic capio Euſebiuin ,
ſancti ſic dæinones vincire, primò vt Deiminiſtri, cùm fatetur dæmones ab hominibus poffederine
metu iniecto & minis intentatis, quas dæmon ſcit ril.s, de preparet . c.ó.Nec aliter Albertus, Victo
Irritas effe non folere. deinde fubtractionc diuini ria, & reliqui Catholici Theologi cenfent eos an
concursûs à Deo impetratâ , qua fit vt nequeant nulis includi( quod aiunt) quàm ex pacto, idq; vi
dæmones loco moueri, quod aliàs poſſent. deniq ; potentioris dæmonis, detineri, li verè altricti de
impreſsâ dæmonibus ſpiritali quapiam qualita tinentur: velſpontè ſua tingere ſedetineri, quan
te , & vi detentiuâ , cuiuſinodi illa eft , qua do dæmon potentior illis le non immiſcuit.
inuiti in inferno detinentur ; & igne corporeo Infertur quartò omninò fpontè feruire homi
ſpiritus incorporei torquentur. Docent nos nibus fpiritus illos , quos vulgus familiares , ſeu
id primùm vſus & formulæ facrorum exorciſmo Martineilos , ſeu Magyteilus, vocat; Græci, quòd
rum , quibus interdum dæmon excommunicatur B , adfint affiduè tapésp&s,de quibusIrenæus & Ter.
(hoc eit proſcribitur, & quaſi relegatur in pelli tullianus egêre, tale fulle dæinoniuin Socratis a
mam infernimanfionem ) & ſic illic loco quaſi al liqui cenſuerunt a, talem SimoniMago tribuit D. a Maxim .
ligatur , vnde Diuus Auguſtinus, voce Honorarii Clemens, & Cynopi Prochorus ,talem Thraſio Tyriusſer.
cdi&tivſus, nuncupauit interdictum , lib . 20. de Ci cuidam Ariſtoteles b ; talem nominc Crotonem 26. & 27.
bD.Clem .
uitat. Dei ca. 7. & exemplum habemus libr. 2.vi ftudiofo cuidam , & poſtea equiti Aquitano, tri- li. 2. reco
ta Diui Bernardi cap.6 . Secundi modi meminit buir Froſſardus in Chronic. talem fuille Cornelij gno.Pro
Palladius in vitâ B.Macarii; vbi agit de ſepulchro Agrippæ canem ,etſi diſcipulus cius Vvierusneget , chorus in
Iamnes & Mambres , Hift. Lanſia.c. 20. Tertius ceteri veriùs affirmant. Memini me apud loan . rita D.Jo.
modus frequentior eſt, communis omnibus dæ Cæfarium legere c, cuiuſdam Paredri exemplum ftç. Arift
monibus quod ad eorum pænam æternam , de dignum memoria , in quo tanten illud admiran- de admi
quo lege D. Thomam .1. par.q.64 . a. 4. ad 3.do dum ,dæmonem illum pro mercede quinque ſoli- ta . audi
libr. 4. ſumme contra gent. cap. 9o. & Epiſcopum dos exegiſſe , & nulliffe ex illis pauperi cuidam Ec- tion ,
Abulenſ. in 25.cap . Matthai g . 506. cl.s.c.36.
cleſiæ campanam cmi,qua diebus Dominicis fide
Nonnulla tamen reperio, quæ videntur etiam C les , ad diuinum officium conuocarentur. Haut
maleficis hanc vim tribuere ; ſed penitiùs conſide dubiè latebat fraudis aliquid, & fpes lucri maioris
rata ſolùm indicant pacto per Magum inito cum adfulgebat.Mirandum quoque nihil mali intuliſſe
potentiore dæmone,dæmonis inferioris actionem milti. Vix vnquam Paredri fine Dominorum no
& poteſtatem impediri , & fic eum interdum per xâ foient recedere. Ve plurimùm paciſcitur dæ
magoscogi velit nolic, obedire ; ſed id à mago fit mon , pro certo tempore; quo finito vel alium illi
vi vicariâ fortioris dæınonis, feu ope potius elos V priorherum reperiat , vel ipſe dæmoni necandus
tente.Sic apud D.Hieronymum in Hilarione quę. cedat, vt refert & exemplo illuſtrat Nicolaus Rc
ritur dæmon ſe licio & laminâ conſtrictum tenert. migius lib. 1. damonolat. Sed hæc fufficiant de
Sic Iamnes & Mambres dicto loco multos dæ Magia . Pergamusad Maleficium .

FINIS LIB. 1.
.

: ?

Ik,

INDEX
 316

INDEX RERVM ET

VERB ORV M.

Prior numerus paginam , poſterior columnam denotat.

BACVC tranſlatio. 91, 2. D Alchimia nomen explicatam , & origo artis. 29.1. E
145.1.D Alchimia ſcriptores veteres quidam . 30.2.D ,E ,31.1.A
Abaddon,feu Apollyon .
Abaris Schyta: 91.2. E Alchimici ſape Magi. 41.1. A
Abathara ſéu Albandar. 105. 2. A Alchimici an valeant aurum facere. 31.B , oplegg.
Abraxas idolum . 57.1 . E Alehimici quando lethaluer peccent , do quando nez
136.1 . D 42 1. A
Abuſus bonitatem reinon tollere. ganda his abſolutio .
147. 2. C Alchimicorum inepta methodus, phrafis, cw diffenfio
A cu
67. 2. E nes. 31.2. AB
Ach tes .
68.1. A Alchimicorum ſuperſtitiones, blafphemia , picture ne
Achimenis .
100.1 . E farie, iactura temporis, c alia peccata . 41.66 42.
Achillis equus.
Aciarium . 32. 2. D Alchimicorum varia fraudes t exempla : 38.2. A
100.1 . D ibid .
AciliusGlabrio . Alchimicos demon ludificatus,
30.1.D Alchimiſtarum librifičtity,Mofis , Adami 60.30.1.D
Adamusan ſcripferit de alchimia.
70. 2. D 82.2.C
Adamantis & magnetis diſſidium . Alcippe.
Adamantida Armenia & Cappadocia vis. 108.1. A Aldebert, 6 Clemens hæreticiGermani . 29.1. A
Aduis Gall. 70. 2. E Alectoria. 68.1. A

Ægypti Magi an veros fecerint Serpentes. 62.1.E Alexandrum Magum qui genuit. 151. 1 .
63.1. A Allobrogum comes Magum promittentem viftoriam
corum impotentia .
Ægyptiorum libri alchymicicomburi iuſſià Diocle necari iuſſit. 78... B , C
30.7 . E Almadel ars . 54.1. A
tiano.
Athalidememori .a 108 : 2. A Alpphite. 147.2.C
71. 1. A Alterationes requiſitæ ad aurum poſſibiles funt calori
Athne incendia niuibus parcentia .
106.1.D naturali e artificiali . 35. 2. D , E
Æfon .
105.14D Alninnenberg 143. 2. E
Eteta .
68.1. A Amoris que vera cauſa , eo quid ad eū viſio.11.1.A , B
Æthiopis . 109. 2.D
Aërem aquam tabidare magiſolent . 75.1. C Amphiaraus.
Aflatusſeu inhalationis verborü qua vis.27.1.C ,D ,E Amuleta . 27.2.B
99. 2. E Amuleta Magica Germanor.militum . 28.2. D
Africaniconfeſſores elingues locuti.
116. 2.B Anabaptiſtas diabolus S. S. docet. 109.1, A
άγαλμα .
70. 2. D
Agensnaturale an valeat agere in diſtans. 60.1.D Anagniniferuitunica.
27.1. 104. 2.B
Agni Dei cerea effigies. Anamiſia .
Agnina fides rumpuntur iunčte lupinis. 12.2 . A 38.2.B
Anaſtaſius Imp. Alchimicum decipit.
79.1 . E Anates ex arboribus velputrido ligno nata. 36.1.D
Agrippa .
145.1.C And . Caſalp. quid fentiat de procreatione animalium .
Alaſtores.
53. 2.C 83. 2. B.
Alba Magia an vlla .
Albertus Magnusmulta narrat non credenda.162 . A Angeli quo pacto res corporeas mouere poſſint. 96.7. A
2.B Angelica apparitionis exempla. -122 . 2 .
Alberti Magni caput aëneum . ead .
Alberto Magno attributus liber falsò. 5.2. A Angelorum nomina qua vera , qua magica. 28.2.E ,
29. 2. E 29.1. A
Alchimia quid . M.2:
39 . 2. C B. Angela de Fulginotentatio .
Alchimia an licita in foro fori.
Alchimia in foro conſcientia ferè femper cun s pro
éti Anglia regum curatio ſupernaturalis . ? 14.1.
40.1. E Anima effe poteft. & eft in loco ſeparata. 117.1.D ,
-hibita cenſenda .
Alchimia quibus perſonis illicita in foro conſcientia quo modo ibid .ead . 2. A , etiam in locis pluribus.
41.1. E ibid . ibid . C
Alchimia indicium magie , ú in quibus faciat.41.1.A Anima ſeparata ſe loco mouere poteft, quo pacto.
Alchimia ad quam -Magie speciem pertineat. 38. 1.B ibid .
35.2.C Animacur pro lubito fuum corpus aſſumere aut ad nos
Alchimia aurum producit. ibid . D
42. 2. A redire non poſſit .
Alchimia quibuslicita .
Alchimia abuſus ratione finis , & quis finis licitus. Anima è corpore non migrat in raptu contra Bodi
inn . 112 , 2. D
40$ . A , B ari
Al liimic ars ſeu Chryfopeia an fit mechanica.“ 37: 2. a
Anim non poteſt transf orm ,nec poteft quoduis cor
97. 2. E
D , E pus informare.
Aichinse demoniace exemplum . 38.2. A Anima ſeparata nū poſſit corpus locomouere. 119.1.D
ibid.
Alchimia lex oprima, vtneminiliceat exercere ; nifi Anima quo paéto fubirequcat corpus.
11 4. 2. A
remiffione principis. 42.1.C Animanoſtra tota immortalis.
Am -2
166 IN DE X

Anmam informantem quo pacto afficere aut cogere Archytæ columba, ibid .
107, 2.C Ardoinus, Ó Poncetus. S. 2 .
qucat magica ,
Anima beatorum ab Angelis quomoda dignoſcenda . Areſcon . 94.1.
Argentum viuum impedit incantationes, S.l. A
120.1. C , & ſeg . 218.1, B
Animæ figura an ſpherica, Argiui cuiuſdam vajania . 140.1. B , C
ead . 2.c
Anime an aſumant cadauera. Argumenta aduerfariorum contra apparitioresfoluta .
Anima corpus fuum amant & inuita feparantur. 135. 2. C , & ſegg.
119. 2. B Argus carina . 100.1. D
134,1. Aries in agnum , 106. 1. D
Anima immortalitas probata .
Anime feu spiritus quo pacto poſſint corporeis oculis ſe Arimane sſeu Plute . 4.1.D
118.1.D 7 3 .2 . D
viſibiles exhibere. Ariſteus,
Animarum damnatarum , & expiantium exempla . Arifta.us Proconneſius. 3.
11 1. A
Arnol, de Villanona . S. 2 .
129. 2. 130. 1,
Animarum apparit, qui fcriptores agnouerint, 121. 2 . Arnol .Villanouanus verum aurum produxit.36.2.D
Ars an natura potentior. 33. 2. B
122. A , B , tota Ecclef 123, 1, da seq .
Animarum reuocandarum ritus. 116.2. A Artificialia opera . 25.2.C
Animas apparere decens & vtile eft . 119. 2. A , B Aſinusinuenia poculum perdidit . 106. 1. E
72. 2. B
Animas mortuorum apparere folere.116.7.A. ſegg. Aſinilunam epotantis fabula ,
Arimasmortuorum demones non fieri, 137. 2. C Aſmodeus ab'Archangelo in deſerto ligátas.163.2 . D
Animas nequeunt magi oftendere. 138,1. B , ſeg . Aspis ſurda, 68.1. A
Animas occiſorum peremptoribus infeftaseffe. 116.2.C Aſtrologia damnatur à Patribus. 7.1. A , B
S. Anno. 1: 2.1.C Aſtrorum & cælorum analogia nulla,qualem fingunt
Annulorum vis, 18,1, B , ſegg . aſtrologi cum diatibus, vel partibus corporã.6.2.C
Anſelmiars ſeu curatio,
12. 2. D Aſtyry fides. 64.2. B
63. 2. A Atiyly Reguli tolerantia . 101.
Antichriſtimiracula falſa futura .
79 . 2. A Auerroiſtici errorespaganorum . 115.1. A
Antichrifto diabolusthefauros afferuat.
S. 2. A Augurelli iactantia deſua alchimia . 49.1. C
Anton . Mizaldus,
D. Antoniny Epiſc. amuletum . 29.1.B D. Auguſtini viſio , pueri, c. 121.1. D
Anton . Taruifini alchimia . 37.1. B Aurium morbi & deceptiones. 132. 2. B
134.1.D Auribushumanis facciimpleti. 78.1. A
Antuerpia obfidio.
Anus Pindari. 10 9. 2. D Aurum an fitfolum perfectum metallum . 33.2 . E
AOVOTH Hebr . 2.2. D Aurum currarius quam celerametalla . 34.1. A
11 2. 2. E
Aphereſia differt ab ecſtafi . Aurum in venis terra cur non niſi longiſſimo tempore
54. 2. C queat generari: in fornaculis verò breuiori. 35.1. A
Apologus lepidus Calcagnini,
76. 2. E Aurum alchimicum aliquando factum . 36.2.B
Apollonius Tyanaus.
07. 2.C Aurum potabile. 30. 1.B
Apollonius magus: 35. 2. B
97.1. E Auri femen .
Apollonius inuifibilis.
79 .2. B Auri efficiens caufa f materia qua. 32.2 . B
Apollonins fruftra thefauros quafiuit .
ny
Apollo memori . a 108. 2. A Auripigmentum . 36.1.A
5.1. C Auripigmentum mutatum in aurum . 30. 2. E
Apollony Tyanaimagia.
35 .2.B
Apoſtala monachus a Diabolo in corbem palàm inie Auriagensprincipale quod fit.
Etus . 155.2 . Aurimateria remota proxima. 32, 2. E
Apollony leo, 100. 2. B.hirundo ſeu paſſer . ibid . c Auro alchimico an liceat vtiad commercia , vel incu
Apuleiusmagus tempore Domitiani. 67.2.C denda moneta , 40. 2. A , B
Apparitio philoſophi apud Auguſtin . 65.2 . D Aut oma tum var ior um mir and a . 139. !. A

Apparitiones fingulorum ſeculorum à fol.124. 1. B ,&

B
Je99
Apparationum tria generaexplicata. 18.1. A
Apparitionum in diuerſis fimullocis ratio , -96.1. E Acchinutrices. 106. 1. D
B Badudus Rex . 91. 2. E. 97.2. D
Apparitionum ad vindictam peccatorum exempla .
122. 2. B Baianus Bulgar. rex magusa 98. 2. A
Apparitionibusmortuorum multi Seneriani ad fidem Bambergenſis puelle mira impregnatio . 86. 2. E
129. 1. B Barbelina Gazeta. 93.1, E
conuerji .
Barnabas Cyprius. S5.1. B
Appetitusfenfitiuusquoà damone pacto vexariqueat
107. 2. C , D Baro de Rais. 78. 2.B
Applicando ačtina paffinis fiue per alterationem quid Bartholomei de Homate viſio . 95. 2. A !
á quo modo diabol . operetur . 64.2. E Bafiliſci viſus. U. 2. D
Appoſitione corporis alterius quomodo oculus,decipia Bafileenfis crypta thefaurus , demon cuſtos. 79, 2. E
tur. 65.1.D Bafilidiani . 211. A , 17.1. E
Apuleius cur animalia ignita effe dixerit, 14 : 2.C Banarivxor poftmortem redux & mater liberorum .
71. 2.B. 86,1. A
Agua benedičta damonem fugans,
Azua mutantes colorem ouium . 82.1. A Belga quidam creditus vacca filius. 83.1.D
106.2. A Beli Sacerdotum preſtigie. 16. 2. E
Aguila iuuenta renouatur.
12.1, D. Benedictus X. qualis viſus poſtmortem . 132 ,1. E
Aquiling penna alias conſumunt,
S.l. Ben eue nta na ruſ tic a . 105. 1. A , B.
Arbagthel, libri auctor.
18.2. Benno Cardinalis. 78. 2. A
Arbagthel liber confutatus.
107 , 2. A S. Benno. 132. 1. C
Arboris vita vis.
Archemenidon herba, 108. 1. A Ben -Syra undenatus. 86.2. A
16. 2. A Berengarius hæret . magus. Proloq. F)
Archimedis Sphara , Specula .
Berengarius
 LIBRI PRIMI. 167

Berengarius Turonenſis . 92.1. A Caſtrum Oui Neapol. 78. 1.C

132.2.A S. Catharina Gentiles. 12. 2. D
D.Bernardo auunculus apparuit .
103. 1. A Catabolici, 160.1.C
Bernardi Oliuerij narratio .
37.1, B Caupona mirabilis ſaga . 67 .
Bern . Treuifani alchymia.
Bernicles . 82.1. E Caujus flumen . 100.1. E
Bodinierror ,88.1.B ,ipſius libri ſcatēt errori bus .s.2.D Cayri pulli excluduntur fornaculis. 36.1.C
77 . 2. E Cerberus. 145.1.C
Boèma ſaga in pralio necata .
16.2 . Cercydas. 100.1. B
Boethij automata .
Bonice fons. 106. 2. D Cerei Benedi£ti contra spectra . 135.2. A
Brachium dextrū ardens Glucens fine damno.71.2.E Certamen duorum magorum . 62.2 . E
Brachmanum dolia. 72. 2. E ,menſa. 75 . Certaminamagorum varia . 160 , 2 .
30. I. Cerufſe produitio . 32. 2.C
Braſteary .
Bragadini alchimia & ſupplicium . 36. 2.B CHAB A R quid Hebr. 3.1. B
82. 2. C Chalamiſch . 32. 2. D
Baſileenſe monſtrum .
Bruchi, athei. Proloq. F Cham propagator Magie , dictus Zoroaſter . 4.1.D
Charonda narratio, 102. 2 . E
Bruta nõ affequinec intelligere finē propter quē opera
tur,& de duplici in his fine,nature & bruti.101.2.D Charon . 145.1.B
ibid . Characterum vis, 18.1. C , 6-2. D
Bruta non habent prudentiam ,
Bruta incantentur . ib id . 1. 3. 1. C
CHARTV MMIM quid Heb .
16. 2.E. CH AS AP H quid Hebr. ibid . D
Bruiorum mira praſtigia in Africa .
77. 1. B Chelidonia oculat cacos . 5.1. A
Bulgarorum Victoria contra Anaft.
Burgenſis virgo Ecſtatica, 114.1.D Chilperici Regis damnatio . 9.
12 2. D
Buſcoducenjemonſtrum . 9.2.C Chorea fagarum . 91. 1. A
C Chriſtus Dominus an à diabolotranflatus. 89.1.A , 91.
Abadis cum dæmonibuscertamon . 151. 2. E / 2. C
Colber t
Cadauer cur coram occiſorefanguinet.12.2.C ,D Chriſtus cur izbùs. 162. 2. D
Cadaueramutata in ſtatuas. 36.1. A , 99. 1.D
. Chriſti a Sanctorum ſuſcitationes quo ſigno difcer
Cadauerum mira quadam poſſunt à magis procurari , nantur à putatitys. 160.1, B

ſangainis fluxus, incorrupta diu ſeruaré. 115.1. El Chriſtusverè clauſis ianuis ingreſſus contraCaluinum ;
comburi nequeant, ó comam barbámue alant.ibid . verè natus claufo matris clauſtro virginali , vere
Cælum non eft animatum . 6.2.A clauſo ſepulcro reſurgens contra Bezani. 97.1.0
ibid . c Chriſti apparitiones. 124.1.C
Cælió aftrorum influentia an vlla .
Cæli adſpectus & influxus nihil facere ad Magica . Chriſto Domino alapă qui incuſſit damnatus . 129.1.3
ead . 1. A Chriſti miracula corporis eiustribuere temperamento
Ceneus & Cenis . 104. 2. C , 106.1, A plasphemum eft. 97.1. C
112. 2. E Cbrifti anorum s
imperia in demone . 59.1.B
Cafarauguſtana virgo.
Cafarij Ėiſterbacenſis narratio. 152.1.D a
Chymic laus. 30. 1. B
Cairi aſinus. 100. 2.B Chryſamme venefica . 77 .2. A
Calchitismutatur in miſin . 36.1. D Chryſanty magi filius. 10 9. 2.B
Caligula auaritia per alchimiam deluſa . 30. 2.E Chryſopæia origo. 30.1. D
Callionymi piſcis felle cacitas curata Tobie . 4.2 . E Chryſoplynia, á Chryſoplyſium . 36. 2. D
I

Caloris vis. 35. 2. D Chryſulée aque vis. ibid .

Caluaria loquaces. 99. 2. 100.1. Cianite Indi vt pluuiam eliciant. ' 73. 2. D
Caluariæ locut& multis locis . 156.1, B Cicchus de Eſculo . 5.1.E
Cicindula Indica . 138. 2.C
Caluiniſmus Magiam per Belgium propagauit. Pro
loq. F Circe . 68.1.D
Calviniſte tollunt virginit . Deipare. 86.1.D Circenſibusmagica in vſu ad equorum incantationem .
Caluinifte iniury in Deitatem Chrifti, & viam ſtruit 81. 2. E
Turciſmo Paganiſmóque . 97.1. C Circulatoriscuiuſdam praftigia mira. 66. 2 .
Caluiniſtarum furor. 115.2.D Circulatorum & mirabiliariorum peccata , & qua
Calx agua non oleo accenditur. 5.1. A cautela permittendià magiftratibus. 17. 2.DE
Cambiones pueri . 86.1. B Citharará fimiliter tenſarú,vna pulſa, cõcentus.6.1. A
Campani aris visad magica difſipanda . 92.1.B Claudia Zona quomodo nauim traxerit. 65.2.C
Campana pulſusad Angelicam falutationem falutaris Claudius Chotaius. 93.1. B
contra terriculamenta tartarea . 135 . Cleonisnubes procurabantar. 73.1. A
Camiſia inferni. 102, 2. C Climactericus annus. 19. 2. D
Canes terreſtres feu fera . 140. 2. D Cliuenfium ducum origo. 85.1. A
Canes leporari . 82,2.B Cnopi victoria de Erythrais. 77.2.A
Canidia . 69. 1. A Colchorum vellus aureum an alchimicum . 30.2 . C
Caprinum cornu & ſtercus. 162.1. C Columba effigies negata demoni. 121.2 . B
Captiuosmagi an carcere poſſint eripere. 76.2.D Columba, vel agni specie rondtem apparuit damon .
Cara morbus. 159.2 . A 154.2. D
Cardanus de varietat. & fubtilit. S. 2. A Comiq Pictavienfiữ ở Andegacaf5% erigo. 86.1. A
68.1. D
Carmnta ſeuCanens. Complexio ſeu temperatura corporis non eft caufa ef
Carolus PacificusNeap. rex . 78. 1. C fectuum admirandorum . 7.2. C
CarolusVooför magia, Auſtriacorum laus. 80.2.D Concilium Romanum ſub Zacharia . 29.1, A
Carpocratian i hæretici o Mag ::Proloq.D ,F.57.1.D Concupiſcentiæ motus ſolos non effe peccatum . 108.1.D
Caryflium linum . 70.2, C Confeſſio integrè facienda, docetur miro cxēplo . 134.2.
Caflores feu D :ofcuri, 77.1 . C 1.2. 100 , 1 ,
Confeffio falta i capite abfce Co. 99. 2. E ,
Confeſſionis
168 IN DE X

Confeffionis vislatæ pana, 134.2 . Damonum ſpectra tempore peftis . 146.1. E

S. Cononis vis in demones . 163.2. C Dæmon um iones
varia diſtinct à muneribus 160. 1. E ,
Conſatenſe ſpectrum . 146.2. A inter eos an fitordovllus ó qualis.ibidem .
Contellatio non adfert vim fanandi. 15.1. C Damnonum genera o Spectramultiplicia.140.2.3,110
Conuentus fagarum nočturni quales. 87. 1. B, cum ming, ibid. latifſime 143. 2. feqq .
feqq .maximè 89. Dæmonium meridianum quale. 245. F.cum feqq.
Conuiuiamanica . 88. 1.C Demonica spectra varia enumerata . 138. 2. 6 ſeqq.
Corocoton , 85.1. A Damnis miraculi plenaimago crucifixi. 115. 2.C
Cornel. Agrippa.mortuo damonem immifit ,e vide Damnatorum anima an appareant. 121. 1.B
retur viuere . 157.2. B Dardanus,à quo Dardanarij . 75. 2. C /
Cornel. Agrippa canis. 164.2.B Deceptiones varia circa lycanıht. 97.2 . E
Cor non poteft comburi intoxicatorum vel cardiaco Deceptionum magicarum exempla . 65.6 feq .
rum . 115.2.B Denarius quomodoappareat in fummafuperficie aqua
Corpus vnum in duobus locis, aut duo in uno loco an ead. 2. C
poffit damon collocare. 96.1. Deus quomodo fitintellectus. 114.2 . B , An tantùm o
Corpora aerea quo pacto demond's forment. 153.2 . peretur cognoſcendo. ibid ,
Corporum , vt ianuarum , penetratio nec Angelis pos Deus curnon permittatmagos ditari . 29.2.D
ſibilis. 97.1. A Deus quomodo concurrat ad generationem in commif
Corui candidi. 106. 2.B fione demonum incuborum . 9.1.C
Cratiſthenes. 17. 2. D
Deus extra ſemulta cognoſcit. 114.2 . B, nectamen
Critici dies. 19. 2. E perficitur. iis. 1 .
Croton damon . 164.2. B Deusnon eft formaliter omnia . 114.2 . E
Crucis fignum maleficia impedit. 77. 1. A Deusan mundū per angelos condere potuerit.78.2 . E
Culinamortuorum . 116.2. C Deiſolius eft ditare quos vult. 79.2.C. e cur? ibi.
Caltus indebitus. 2. I , B Dei ſapiens prouidentia. 102, 1 , C
Curioſitatis peccatum . 42. 1. A , 157.2.C Diabolusvirium naturalium aut fcientia nihil amiſit .
161. 2.B 61,1. B
Cynopsmagus.
Cynoſura que in his fequenda. 5.2 . C Diabolus cur nolit ditarimagos. 79. 2. D
Diaboluspoteftpecuniam facere á metalla producere.
D ibid .
Diabolus nihil poteff niſi permittat Deus. 64.1.DE
AEmones an qucant eodem tempore plures ten Diabolus quo pacto efficiatmira.cad . 2. A , cum ſegg.
tare velobfidere . Diabolus hominum malis gaudet. 79. 2 .
Damon apparens in corpore affumpto tantum videtur Diabolum cur videantmorituri . 156.1 A
à quib . vult.156.1, D , procurare vt appareat nion Diabolipertinax odium in homines , multiplex do
licet. ibi. cur veteribus fepius apparuerint quan ' lus. Proloq. A
nobis , ibid . Dictamus. S.I.A
Demon gaudet atra bile. 162, 1.D Dies critici , & corum cauſa. 7.1. B.19.2. E.
Demon in affumpto corpore an loqui, comedere , fie Dignitates & honores an arte magica parari queant,
milia vite opera poſfit facere. 156.1. B , á quomo aut vnquam parti. 78. 1. D , cur Deus permittat.
do. ibid . D ibid.
Damon includi non poteft. 163. 2. quam periculoſum . Diwitias thefauros an pofſit demon magis fuis largi
ibid. 1. quomodo ligetur ab Angelis e Sanctis. ri, contra Damboudes . 79.1.C
ibid . 2 . 10 9. 1, A , B
Doctoralispromotio fagarum . ritus.
148. 2 . Domina Bona. 150.1 . E
Damon in forma arboris ó rota .
Domin . Mirabellius magus. 144.1. A
Damon gua magis polliceatur 57.2. E. curpaciſcatur
á obediat magis. 58.1. B Dob ani lyc ant hro pi. 98.2. A
Damon an pofſit in conuontibusmagorum innoxiorum Dormire demortuis. 136. 2. D
perfonam aſſumere. 76.2. A Dorotheus falſo inſimulatus. 76.2.B
Demon femper aliquo indicio agnoſcitur, Deo id per D. Dorothea rosa . 121. I. E
mittente . 155.2.D Dofitheus. 67.1 . E
Demonis actiones que circa res corporeas . 70.1. A , B Dux Brabantia . 149. 1. E
Damonis ſpecie natum monſtrum . 9.2. С E
Demones que pacto viderioculis corporeis poſſint. 152 . Briorum illuſiones quoad ſpectwa . 139.2. B
1.Ćſegg. Ebulenſis puella. 105. I. С
Demones poſſunt producere animalia imperfecta . Eccleſia illata damnamortuivlcifcuntur. 132. 1. C
36.1. E Eclipfis cauſa . 72. 2.B
Dæmones an exerceant cum magis ſodomiam , de Echineis quid. 12.1. E
criminis atrocitate . 86.2. B Echo. 6.1. A , 22. 2. E
Dæmones non animantes . ISI.I. Effectusnaturalis quomodo difcernatur à magico. 6c.
Dæmones non habent indiuiduipropagationē. 84.2.B 2. E ,item artificialis, á in his cautela . ibid .
Demones omninò funt incorporei carent ſemine. Effectusmagici aliquand : veri , á quomodo hi diſtin
ibidem . C guendi à preſtigiofis & horum exempla.61.A ,B ,C ,
Dæmones in quorum brutorumfpecie foleant apparere. 62. 1. A , B
148. 2.B , C Eleazarus exorciſta . 162.2, B
Demones effe. 53.1. A Elephantorum folertia. 100. 2. E
Demonesmetallici faui. 191.1.D Eleemoſyne centuplum miraculoapprobatum . 128. 1.
Dæmonum nocturna ſpectra . 144.1. E , 146.2.D
Elizabeth Angelorum regina fanat à firumis. 13.2.A ,
Demonum apparitioquomodo deprehendēda.120.1. c
C ! 63. 2. B

Empedocles.
 LIBRI PRIMI. 16

Empdocles. 73. 1. A , 101. 1.B 1; | Ficus arbor alligatum taurum manfuefacit . 12. 2.1
Empedoclis mira. 68.1.B Fidei vis que in incantatione.
Empuſa . 145. 1.A , 146.2.B Fides vnius cithara ad pulſum alteriusmouentur. 12.
Eonis hæretici preſtigia . 66.1.E ; 2. A
in aoidss. 3.2.D Figuras, imagines, characteres vim nullam habere o
Ephefiorum nota magica. 77.2.A ſtenditur. 6.1. A
Ephialtesmorbus. 147.1.D Figura vis que . 18.1.D
100.2.A Figuraram in quibus damon apparet caufa. 154.2 .
Epidauriusſerpens.
Epimenides Cretenfis. 103.2. D 155. I.
Epula ſagarum . 90.2 . E Finni & Lappones. 67. 1. E
Equa falfa apud Palladium . 98.1.D Flagellatio , balnea ó alia cur ab exorciſtis adhibean
Eres Armenius. 112.2.E tur . 162.d.C
Ericus Rex Suecia , 77.2.B Flamme loquentes. 11.2 .
Ericus Rex, Pileus ventoſus. 110.A
Flumen quoapparetatmodo vbinullum eft. 66,1.0
Erinnyes,ſeu Eumenides. 147.2 . A Folia . 6 .1. A
Erifichto . 117 . Folletons. 155. 1. C
ErnoſtusMarchio Badenfis deceptus. 39.2.B Fr. Pici pofitionesmagicæ ſuppoſititie. 5. 2.B
Eruca heretici, Proloq. F Franciſca Senenſis. 100. I. E
12.1.D Franciſca & Carola Guarne. 105.1. C
Eryngium gregem fiftit.
Eſdras an alchimia meminerit. 30. 2.D Francorum reges à ſtrumaſanant contaclu . 14. 2.B
Etefia . 68.1.B.73.2.D Fridericus dux Austria captus à Banaro noluit ope
Euages. 109.2. B demonum liberari. 76.2. E
Enarchus. 159. 2.B Fridericus Stuphius crematus. 78.7. A ; 2. B , 79.1. B
Eun Britannus hæreticus eu magus. Proloq.F Frigidum cur ſentiarur a damoneajjumpium cadauer .
Eunus præftigiator . 17 . 152, 1. E
S. Euphemiamart. reliquiarum miraculum . 130.2.D Fulmine icti non putreſcunt . 115.1. E
Eurycles, quid Grace . 2. 2. E G
Euronymus,feu Mors. 14 1.D
7. Abriel Archangelus. 124.1. A
Galazophyl
S.Euftochy. Datanı. 76.2.A G ace. 75. 1. A
Excommunicati martyris apparitio . 133.1. A Galeaty Sfortia apparitio. 133. 2. B
Execrationes parentum quam vim habeant. 10 2.E Galena . 30.1. B
Exetcitusquomodo poffintmagi exhibere. 128.2. Galgalus cur aspectu fanet ictericum . II.1.E
Exercituum feu militum fpeétřa noćturna varia, 149. Gallecus mendicias damonem circumgeſtans figura in
1.B , tum feqq . fantis paralytici. 86. 1. C
Exorciſtarum quidam abuſus. 162.1. Gallus Sacerdos. * 194.1 . B
114.2 . A Geber non est inventor alchimie . 31.1. B
Exftaſis an in inſtanti fiat.
Exftaſis ſubiectum quod 114.1. A Gebhardus Trucſeſius Apoſtata . 53.2 . C
Exftafis og raptus differunt. ibid.B Gelo ſeu Empuſa .61.1.C ,Mauritiñ Imp.vexans. ibid .
Exſtaſis dinine à magica diſcrimen . 113.2.C Gello o Gilo . 147.148.
Exſtaſis cauſa formalis, finalis, efficiens. ibid . Gemme quomodo res appareant. 65.2. E
Exftafim ſeurapium quomodo procuret diabolus. Ill. Gemma cur in gemmas non poffintmutari ,wietalla ve
Exftafim quomodoDeus efficiat contra Mocenicum . ropoſſint in alia metalla . 35.1.E
114.1. E Geny. 116. 2. D
Exſtaſes inuitis quomodo contingunt . ibid . Geuſiorum orgia fimilia Magiais . 57.1 . E
Exterminator. 145. 1.D Germani clerici obliuio . 108. 3 .
F GNONEM Heb. quid . 3.3.
Adtes quomodo appareant formidanda . 6s. 2.B , Gigantes vtrùm vimagica naſcantur. 85.2.0
F item afinina . ibid . Glady acies carmine retunditur. 102.1,
Facius Cardanus. is . 2. A Gnoftici. 21.2 . A
Fenilis apprehenfio adtranflationem magicam . 92. 2 . Goètia ſpeciesmagia.54 . 1. E ; imòomnis magia.cat
Fana nocent quomodo magi. 76. 1.B 2. E
Familiares dæmones. 164. 2. A Γούς. 3. 2. D
Fantaſia lafa varia deceptiones. 149. 1. B D.Gommari viſio. 121. 2 . A
Φαρμακεύς. 3. 2. B Gorgones. 147.2. A
Faſcinatio qualis. 12. 1. B , 75.2.B Gotthi corum Regum origo ab vrlo. 83.1. A
Faſcinéntne vetula aſpectu fuo? 11. I.D Gratia feu miraculofa opera qua . 25: 2 . A
Fatum non eft caufa monftrorum . 83.1. B Gregorius VII. pr . 78.1.E
Fatales forores. 150. 2. A Grimoyria ars. 54.2.B , liber . SS.1, D
Fatwells . 155.1.C Guido Tuliacus Flandriæ Imperator cacodamones con
Faunus. 145.1.E ſuluit. 77. 2 , C , D
Fauftusmagus. 79.1. E Guil. Conſtantinus. 38.1. C
Febrium diuerſi termini vnde. 7.1.C Guil. Aragoſij alchimia . 37.1.C , D
Famina ex damone qua pepererint. 84. 2. E Gygis annulus. 9.1. E
Fæmina in viros mutari poſſunt o exempla varia . Gymnoſophiftarum vlmus. 105.1 , E
H
104.2. A , seg.caufa.105.1 .
Feralia. 116. 2.C Abundia Regina . 105.1.E
Ferdinandi Regis Neapolitani fpectrum . 133. 2.D H Hadingus 77. 2. B
Fernely alchimia . 37 . Hæretici vt plurimum r agi,chareſim magia comita
Ferrunn aquæ ſupernatans quomodo fiat. 19.1.D ri conſueuit, fuse probarum rationibus. Proloq. F..
P Hereins
 INDEX
170
teretuidomicilium demon.vt idola . ibid . Ignatius Loyola ſuperai & deprehendsı phaniafricam ,
Læreticorum manſio tartarea oftenfa . 129.1. E i demonis illuſionem . 142..E
læreti cor um us
idem fpirit blasph emu s i Sycoph ati a Ignaty Loyola precum efficacia . 141.1.4
cus fićtor miraculorum . 66.1 . Ignis genera ſeu partes,flamma o pruna , 70.2.D
Hereticis demõ vtitur vtmeretricibus compoſitis ad Ignis fatui natura & mira . ibid .
Proloq.F Ignes & luces nocturna vary generis. 138.2.C
animas decip.
Jereticis folitus damon ſtigma imprimere. 56.2 . illuſiones oculorum , auriúmque & alia multe que pro
Hereſis neceſſario , ſe non refipifcaijin atheiſmum vel ſpectris habite narrantur.ibid.Dxcum feqq.
in magiam definito Proloq.F Imagines in fluuium raptadi ritusmagacus.7.4.2.DE
Hærefis eft fames verbi Dei. Proloq.F Imagines aſtrologica ficłazmagica vero vaniffime def
Hærefis åbiuratio fedat tempeftatem quam pertinacia cribuntur . . :16..A , E ...D
excitarat , 157.2.C Imagines huiuſmodi magicas nihil pofje definitum . 6.
Hærefismeretrix in S.S, Proloq.F 2.C , D
Hæreſim curiofe artes , ut famem peſtis, fequuntur . Imaginum magicarum velaliarum vis 18.1.C.earun
dem genera . ibid . D
Proloq, F
77.LB Imaginum oſor diabolus . 74.2 . E
Haguinus Noruegus.
147.2.A Imaginationis vis quid & quãtum valeat ad effectus
Harpyia .
Hecate 145.1.A miros, . : )!... ). 8.2 . A
Hecates canes. 69.2 . Imaginoſus morbus quid,o cius dna ſpecies 139. 2.E ,
5.1.A 140.1.A
Heliotropia.97.facit inuifibiles.
20.2.B Imperfecta quelibetan monſtra ? 34.2.B
Heliotropy grana . 150.1.C
Hellegrini familia . lucubi & fuccuba demones an ſint, an gignant, c .
Heluety à V Valdenſibuspeſtemagica tamirati.Pro qua bucſpectant. 84.1.B em ſegg.
IndusNobilis Neſtor huiuseui. 106,2 , D
loq.F
61.2.D Inedie longe exempla,ó caufle,& pofſe hanc à demo
Herbamagice .
68.1.A 75.2
Herbarum magicarum vis. ne procurari.
30.1.E Infans locutus. 132 ... E
Hermes Triſmegiftus an alchymicus.
Hermetis ars vana. 163.1.A Infantes cur occidunt fage, es quomodo decoquant.
113.1 . C 109.1.B
Hermotimus Clazomenius.
Herodias an appareat. 88.2.C Influentia an & quales . 6.2.C

Hipeporum ignis. 74.1.B Influentiarum qua vis incorporea & animā ibid. D
Hirci ſpecies demoni frequens. 154.2.E In inſtanti docere nequit damon . 11.1.C
Hispanorum faſcinus,Higa dictus. 27.2.E I znocentij Papa fačtum preclarum . 78.1.B
42,1.B Inuus & Incubus Pan , 147.1.A
Homonon poteſt produci per alchymiam .
Hominum quatuor genera Paracelf . 151.2.C Infeita arte gigni poſſe varia , 36,1
Humana ſpecies an habeat vim lapidis plantaue, 12. Inſepuliorum anima vaga. 127.1.B
2.E. Inſula natantes. 138.2.C
151.2 . In trumentorum naturalium que vis ex parte demo
Humana figura cur demon ſepè appareat.
Humidum naturale an ſemper conſeruari vel reftau nis applicantes,fusè oftendi:ur. 65.1. A

rari arte poffit . 207.1.0 Izteilcctus ſolus nequit caufa eft ufis,fed tantī « Des
Humorum origo 84 inftrumentum . 114.1.DE
Hullia jo Lut her ani Mag ica m ſparſe run t per Bo Intele,iar cuid cõferre & nocere queat demo.1.8.2.D
hemiam Germaniam . Proloq F Intelligentiam diſcurſiuam fey ratiocinationem brutis
Hydrophoborum error. 140,2 , 4 demon nequit largiri . 101.1.B ,& fegg
Hyena, 68.1.A Intelligantne beſtia inuicem ,autmagi voces beſtiarī .
106.1.A 99.2.B.an id magi poſſint facere. 100.2.C ,D.E
Hypermneſtra.
Hyperbole in SS. 6.2.3 I ruiſibile corpus an damon queat facere. 97.1.D
12 Lannes. 78.2.E ,79.1.A
Hypericon .
Ioannes ab Hembrach ad demonum conuentus deda
Acobi Melſtinki hæreticiſe Chriftum fingentis pſeu Etus. 93.2.4
66.2.A Ioannis c.ſpondent:non fuit vfu receptues . 39. 2.C
domiracula & fycophantia ,
164.1.B loan .Maldonati laus.
lamnes . Mambres . Proloq.F
ļanuis clauſis vel perparietes aut tenues rimas ſaga loann.Duns Scoti mors , 158.2, B
ibid . loan.Picus Mirandulanus apparuit 134.1 . A
tranfirenequeunt,
159.2 .C Ioan.Baptiſta à Porta .
réterica paſſio .
lafon .
106.1.D loannis de Vaulx mirum ſtigma. 103.2.B
IDDEGHONI Hebr . 2.2 . D Ioannes Teuthonicus Magus. 261,2.D
Idolum , ead.r.B louis Abameni fanum exuftum . 71.2.B
17.1 . A louis ſimulacrum locutum . 100.1.E
Idolorum fički amores .
2.1.B Irene filia Spiridionis. 99.2.E
Idololatria quid .
ibid. . Iſabella Pardaa ob ſortilege crimen comprehenſa .
Idololatria expreſa & tacita .
Idololatria tacite nomen cur Magia prohibitæ attri 103... D
butum , ead.2.8 D. Ifiodorus. 132.2.C
Idio:a ſubito Theologus, 109.1. Iudé Apoſtoli fententia de mortuorum apparitione,
leiunij precum Synaxis vis, 152.1.A 127.2. A

Ieiunij Quadragenarij violati pæna . 149 Iudai filiolus in fornace accenſa feruatus. 129.2.C
JES MARIÆ nomēimpedit maleficia.92.2.A Iulianus Chaldaus magus. 67.2.C
lejuatorum ý lefuitarum differentia . 72.1.A Iuliani Apoſtata mors. 125.2.A
3.2 . A Ixli capilli. 70.2.D
a malefica . ,
TeZabel an
lupiter
 LIBRI PRIMI 171

Lutnerus ex incubo genitus, 95.1._1

Lupiter Hammon in viridi formacolebatur. 145.2 . E
21.1.D
75.1.D Lutherimathacologimeteorologia.
liedigerdes rex. 138.1. E
K Lutgardis cautio .
25.1 . A Lycaon morbus,lupina inſania,& charrab. 98.1 C
Abaliftarum genera ſex gradus.
o ibid.os ſegg.
terkens. a53.0 Lyc anı hropi qui & quom od
KAKabbasM 11.2 . E
3.1.B Lyncei.
KISEN Hebr.quid . M
82.1.E
Rla kis .
kunegundis regina calumniam paffa. 176.1.D Acedoniusmoričs citat Anaſtaſium ad iudiciu ,
L ſedirrito conatu,quia fchifinaticus. 129.1.1)
MacrianusGreculus. 79.2 . E
Acex pariete ſcaturiens. 75.2.C
3.1.B Mahometushareticus & Magus Proloq.F
11.1 . D Magdalena Crucia . 97. 1.A ,112,2.5
Lachrymarum tranfitus qua oculi parte.
80... C Magie diſcuſſio quam neceſſaria . & difficilis.Prolog.
Lamia Bafileenfis.
3.2.2,148.2.A B , C , D ,E
Lamie . 2.1.D
61.1.C Magia quid.
Lamie & Menippi nuptias ead.2 . A
Lamie ſcientian Magicam difcunt potiñculat qualia Magie diuifio.
Magie inuentor oc perfecłorcacodamon . 5 4.1 . "
73.2.E. 2.2.2
Lapidis philoſophicinomina, & materia 31.2.C Magia prohibita quid .
32.2.D Mathematica quid,& mira eius exempla.' 16.1.E
Lapides'in es liquari . cad.2
12.2.C artificialis quid & quotuplex .
Lappiorum exftafes.
216.2.D Magia duplex Perſarum maldvirag, á vrriuſqueo
Lareis. 4.1.C , D
Larina oppidum à Magis liberatum , 78.1.B rigo à Satana .
53.1 . A
116.2.D Magiam demoniacam effe aliquam .
Laruan
68.1. A 5.7.C
Magia naturalis diuifio.
Latac .
Latronum ſpectra D.Germano apparentia . 126. 2.C Magia naturalis operatricisſcriptores, & eorû cenſu
ead.2. A
92,2 ra, autoque.
LandesDei magica diſſipantur, 121.2.A 14.2 : E
D.Laurentij Iuſtiniani viſio. Magie ſpecialis genera .
Magie vis in cacodamones:qualis & quanta. 160.1.
Lauretan aſpectrorum infeftatio .
106.2.A cum ſega.
Lebaris ſerpentum . 2.2.3
116,2.D Magia prohibita ſpecies que.
Lenures .
ibid . Magia demoniaca nota,feu indicia pacti initi.50.1.D
Lemuria ſeu Remuria .
11.2.D. E , & 2.A
Leo cur metuit gallinacei cantum .
130.2 . E Magia damoniaca quispritrus auctor. 53.1.A.55.1
Leo Ifauricus punitus. Magia poteftas que in cales aſtra , elementa.72.2.A
wi ? 16.2 . A
r
Leonis Imper.a nicula. 55.1
D.Leonis vel Caroli Magnifpuria orationes, 102.7.C Magie damoniaca libri .
S.Leonis epiſtola correcta a B.Petro. 128.2.C , D Magie demoniace ſcriptores vetuſti . 4.2
12.1.D Magia naturalis auctor Deus. ibid . D
Lepus marinus quim venenoſus.
ibid .
Lernsom . 17.1.B Magia naturalis definitio .
182.145 Magian queat impedire a£ tiuitatem agentis naiura
148.2.A
Leftrygones. 70.2.C
106,1.A lis, o varia exempla .
Leucippe Galarca filia. 73.1
36.1 , D Procellas ciere poſſunt.
Lignum ſepe lapidaſcit . 75.1.C
146.2 . E Quid in aquaspoſſint.
Lilith Succuborum demonum preſes. 72.2.E
Lince confuſe quo paéto fpeciem picture pulchre pre Loco monere que valeant.
65.1 . E Subftani iale s vel accident aria s formas an produ
beant,
159.2.B cant, 70.1.B
Lipotimia .llaba lla t s s 63 .1.A
Littera fy nu cum cælo cognatio. 25.2.B Poff un e
qu de mo ne c
ne am pl iù .
75.2. A
Locą canftituta ó ſolemnia fagarum ,in ditione Bene Quid poſſint in fortune boná.
uentana 92.2.4,131. in ditione Vltraiectina . 94.1 An ampliustoſint in ſerpentes , quam alia bruta .
88.1 82.2. Ć
Localis translatio Sagarum vera .
Lacalinn translationum falfarum exempla ib . ó ſeg. Nequeunt erfare, nec quiduis ex quouisfacere,nec
92.1.0 fegg . ex quauis cauſa , vel quouis inſtrumento : necin
ver arum exempla
Locufta ſignificar demonem . Proloq.F . inftanti, nec tempore nimisbreui nec facere vt
Locurionesmiraculofa quo fiantmodo. 99.2.B fir vacuum . 70.1.0 feg9 .
ibid . Magipauperes et viles vbig cur. 79.1.B
Loqui beftias an faciantmagi.
Lochi uxor quomodo in ſtatuam verfa . cad ... D Magi ſeptentrionales,vt Finzi, Biarmij & alij.109.A
Tartari , ibid .
Luctatores damones. 145.1.C
5.1, B
158.1 Magi tres Euangelici quales.
Lucomory an quotannis refurgant.
104 .2. B Magorum varia nomina apud Hebrais eo quid fin
1.Cofinius , 3.1.
70 .2.D gula fignificenr.
1.Marciu s. dify Magorum varia nomina apud Latinos.
Ludouici Ala Imolenfis tyranni Spectrum patris , ead 2 E
Magorum vetuſtiſſimorum nomina ex'varijs. 4.2 .
( 1.133.2.C.
76.2.A Magorum poteftas in orbes cæleftes ei lydera. 72.2.A
Ludouicus Bauarus Imp.
Luna celo non deducitur, 72.2 Magis damones nõ ex pacto,fedponeobedıăr .161.2.8
163.2.C Magice in Hypaniis ſchola per Sarrace-10s introducta
S.Lupus Senonents.
Lupus an ei quem priør vidit raucedinem adferat. e quando fublate . Proloq F
Magici effectusnon ſunt gratia gratis data. ss.2. A.
11.2.B.
76.1.A nec funt effectus bonorum Angelorum 56.1.B , nec
Lupos damones elle. ead . 2 , B
Lufirana mulier exſimio duos filios peperit. 82.2.D funt effectus animarum .
68.62
Lulitanie Rerum infignia vnde nata . 132... D ! | Magica virtutes.
P 2 12:7'11

1
172 IN D E X
Milo .
Magicarum artiumn cauſa genealogia per apologã. 68.1.A
11?. Miraculum & mirum quid fint, 63.1.E
Magnetis vis. I 2.2. A Miracula an fidei efficax probatio . 64.2.65.2
Maleficorum cur maior nunc quam olim multitudo. Miracula ani mira un magiqueant faceré:63 • Cog
Proloq.F ſega . A
Mammona. 145.1 , B Mithra.
57.1.E
Mammon , 144.1 , D Mixtá an à magis produci queart. 82,1.D
Manes. 116,2, Modus alchimia,ſeu media quælicita . 40.1.A
Manes accire. 122.1.c Meris .
68.1.0
Manes & Marcion vnde hareſim ſumpſerint.4. 1. c Mogantinus demon diffamator: 78.1.6
Mantenfium magorum error. 153.2.D Muruedrienſis Abbariſſa . 100.2.C
Manethon magus. 67.2.C Monſtra an defuis inferioribus predicentur. 34.2.A
108.1.B Monſtrorum qua natura ſterilia . ibi.c
Manicum ſolanum .
Μάντυ, Monſtrorum origo.
82.2.C. & feq.
Marcus Iefuita. 11.2.0 Morbi qui faciunt, & quis mortuus videatur. 159.2.A.
Margulling prior à demone occiſus. 8o.i.C Morbi & oordi sbidem
100.2.B Morienus fictitius.
Margarita eslingenfis. - 31.7.A
Marcushæret. Magus, Proloq.F.6 21.1.A Morituri quibus dexteram porrexerint an appareant
Marcos oppidum obfidioneliberatum a Mago. 66.2 pofteà. 138.1.0
B.Maria virgo promundo iptercedit. 132.2.B Moriturisquàm terribilis demon appareat. 156.BA
eiufdem viſiones. ibid . Mormo.
147.2.C
B.Maria virginis odium in hæreticos. 128.2. A Moſes quo apparueritmodo. ili 118.2.D
eiufdem varia miracula paginis ſegg. Moſes an fcripferit de alchimia . 30..D
B.Maria de Columna primum templum . 124.1.B Motus localis per aërem magicus. 62.2 . E
Maria virginis deuotio quim vrilis,exemplo probară . Morw locali quomodo damo vtatur in magicis. 64.2.A
99.2.E , 100.1.A
-quid valeantmouere locoyó quomodo ... bebid .
Maria foror Moyſis an ſcripſerit de alchimia. 30.1.D B.Mufae felix tranfitus, 130,1.B
Maria Pacheco mutata in Manuelern, 104.2.E Majica quomodo moueat. I'll 26.1.0
Marſilius Ficinus à morte apparuit, 134.1.A , B Muſtela ex oremilitis.
1/302. A
Marfi. Mafteli & buffonis odium . 112.D
Marſorum virtusan fabuloſa . 81,2.E
Martinus II. 78.1.D N *
Martyrescur Deus permiferit gladio necari, quosab
igne,aqua,& c.conferuarat . 102.1. , 2.
20.1.B Nabuchodonoforquomodo im betuam mutarus.98.
Martyres quo pacto illafi feruabantur ,
3

Maruthas Epiſcopus. 75-1.D NACH -AZ Hebr.guid : 3.1A

Maſca . 4.1.B Nacki obſidio foluta propter iy petty ! 1 ... 'Y50.1.B
Maſquillon . 90.1 . A Napello educata puella veneno imbutura Alexan
Matiſconenſis comes. 92.7 . A drum . 12,2.B
Matrona Moſellaneſupplicium . 79.1.E Naſciturnemomedicus velfaſcinător. 7.2.D
Martin.Presbyter Canonicus Legionenf. 132,2. B Natura quo pacto operetur. 25.2.D
S.Mutthai Euangelium quando repertum . 129.1.B Naturæ leges in magicis etiam vigent. 63.1.E
Matalos cur non demon . Gall.Matous, 155.7.C Nature ordoquoruplex . 25.2.D
MECHASSE PHM quid ,Hebr. 3.1.D Nature leges vniuerſi ordomutari nequità Ma
Medea.68.2.B ,& feqq.eius ignes. 71.2.C gicis. 70.1.Ă
Melindani. 80.2.B Nanigantibus litus cur mouere videatur. 65.2.C
Meluſina . 86.1.4,150.2.B D.Nazianzeni viſto. 121... E
Memorie quid conferre autnocere queat damo.168.1.E Neapolitanus rex vltimus Italus an per magiam de
Memphitis lapis . 103.1.C turbatus, & an Italus effe quear. 28.2.C
Menander håret. Magus. Nećtanabismagus.
Proloq.F 139.1. E
Menſa folis . 16.2.E Necyomantia origo. 116.2.A
Martinus. 84.2.D Nemeſis. 145.1.C
Meflium frugum excantatio . 75.2.C Neromagicen irritam expertus. 64 ... E
Metalli definicio . 34.7.A Nicaraguani. 97.2.D
Metalla an viuant. 32.1. A Nicene Synodo mortui ſubfcripfere. 125.1.D
Metalla cur ductilia . ead.2.B Nigrite . 81.2 . A
Metalla in que principia reſoluantur. 33.2.D Nobile Raymunds. re
37.1.B
Metallorun materia , to conciliata fententia Peripa Noctum buli unde, & fusè de his. 8.1.C , D
teticorum o chemicorum . ibi.A Nógériviſio. 121.2.0
Materia proxima an eadem effe pofſit. 34.2.C Noč & Chamusär fcripſerint alchimiam . 30.1.E
Metallorum omnium an vnica fpeciesperfecta . 33.2.E Noema dea Chinenſium . 77.1.D
Metamorphoſes varia , & an corpora per magos fiery Nómina non funtrady rerum . 26.2.C
queani . 97.2.B Nomina ſunt vite expertia. ibid.D
Metamorphoſes Gētilium ,vt fociorum Diomedis ,Iphi Nomina an à Deo rebus indita . ead.2 E , & 27.1. A

genia,victima Cafar. 64.2.B , C Nomina vim phyficam nullam babent; 18.2.6

Metaphora in SS. 6.2.B Nomina vniuslingua non plus poſſunt quim alterius,
Meronymia in SS . ibid . 'nec Barbara quam Latina . 26.2. A
Michaelis Sidicit& preſtigia. 66.1.D Nominū vis nec nafcitur ab imponentis ſanctitate, nec
Militares incantationes ſuperſtitiones . 5.1.B à lingue dignitate . ibid,
Nororia
 LIBRI
RT, PRIMI. 173
Notoria ars. 54.1.2 Parafceues filiorum vis curandı. 13.1.A
20,2.E Paredrij. 160.1.D
Numerus formalis magicus qualis
Numerusmuſicus quid valeat. 21.1 Paredri qui,& exempla 264.0.0
Numeri imparis vis. ibid . Parentationes. 116.2.C
Numa Pompily cænamagica.
67.2.B Pariusprodigiofus in regno Neapolitano. 64.1.D
Nymphamuliebris. 105.2. A Pariusmonſtroſi varij in varius lacis. 82.2.C
Nympharum varia fpecies . 143.1.A ,147.2.B Paferis preſtigia . 61.1.D
147.2.B Patres animam calis tribuentes figuratè locuri. 6.2.E
Nympholipia .
S.Pauli Gentiles. 12.2.E
o Paul ina ars. S4.1.A
Panonis caro neſcia putrefcere. 4.2.E
Blatio facrificij pro mortuis . 130.2 Pecunias fictitiasdal demon & magi. 79.1
Pegufiani orti à cane. 83.1.A
gari. 162.2. A Penetrato corporearum dimenſsonum an demoni pof
Ocimum cum maledictisplantarum vberius. -Solid ſibilis fitxo an contra naturam . 96.1.E
OEtimeſtris partus ratio. 19.2.D Periapta . 27.2.C
.2.B Pentaphylli herba. 20.2.B
Oculorum morbi & formicatio ý halahol. 139
Oddo Danicus . 77.1. A Perſei clypeus. 97.1.E
Odoratusdeceptio. 140.1.A Perfarum cadaueracur non putrefcant. 115.2 . A
Oenoshetis. 208.1.B Peruaniviperasfinenoxa quomodo contreétent: & mi
OF,Hebr.guid . 2.2. D ra illorum folennia . 81.1.B
Olibii Max.vrnula o lucerna inexſtincta. 30.1.0 Perfarum duo Dij. 42.C
Ollerus Suecuss . 77.1.A Petitio an potentior guia lamina infculpta . 27.2.A
Ollerusmagus. 67.2.B Petri de Paz tribuniHypani apparitio poſt mortem e
Oniropompi . 160.2, A gregia vitoria caufa . 134.1.D
Operas huius occafio ó finis . Proloq.B ,C ,G S.Petronilla à B.Petro fancta. 14.2.D
Operum naturalium ſpecies. 25.1.E.2. A Phaeton . 115 ... E
Ophiuſa . 18.1.A Plasufà . 104.2.A
Orationis vis contra Spectra . 126.2 Philippi Diaconi translatio. 91.2.D
Ora tio ret rog rad u a
an qu talis eff ect ina . 27.2 . A Philots. 105.1.D
o
Oratores quomod perſua den t “ moneni. 26.1.C Philennij ſpectrum mirabile o concubitus cum vina
Ordines vuiuerſi quatuor . 25.2.B Machata . 151
Orichalcum officium & naturale. 32.2.C Philofophi nomen vfurpant alchimici, 41.2.B
Origenes damnatus. 129.2.A Phrenitis. Mania quid . 140.1.B
58.1.A Phylac ter ia . 27.2.C
Origenis errores demon Magis perſuadet.
Oromagda feu Oromazus. 4.1.D Picusrex . 68.1.D
Orpbeus & Amphion magi. 21.2.D Pici Mirandulani alchimia. 42.1.D
100.1 R Pygmeos fuiffe ó elle. 87.2.A
Orphei capar.
Othinus damon . 97.2.B Pece Martij herba vis. s1.A , 16.1.A
Piloſi. 243. F. 248.2
Р Pilularum numerusimpár. 20.2.C
Piſanimagi. 80.1.D
A &tum magicum duplex,explicitum cu implicitās Piſcesinuicem mouent. 101.1. A
do vrriuſ formule atque folemnia.ss.2.B ,s6 , Planetaria ars. 54.1.A
1, B , C.57 . Platanus in oleam mutata , 36.1.E , 99.2 . A
Pactum magicum quale peccatuni.s7.2.C.vanum á Platon.corum varia deliria . 19,2,3,53.2.E
perniciofum . ibid . Plumbo liquatomanuslota Venetijs. 4.2 . E
Pactum tacitum Magicarum quale , ö quomodo di Plurus & Pluto vnde ãdns. 145.1.B
gnofcendum . 58.1.B Nytüma etiam accipideanima. 123.2.B
Pactum tacitum quandonon mortale. ibid.C , D Pænitentiam diabolus non poteft in lamys impedire..
Pactum deapparendo. 134.1 11.2.B
Paclum de apparëdo poſt mortem an licitum tutumue. Polycriti ſpectrum á caput filij loquax . 100. 1.0
138.1.C Pomponatij l.de Incaniat, 5.2.A
Pacto no aftringitur demon , & cur aliquando illi fter. Potamantis . 108.1.B
56,1.3,57.2.B Prefiſcini. 27.2.C
Palamne . 81.2
Praftantij pater . 98.1.D
Palea ,quomodo videatur eſſetrabs. 65.2.C Preftantij patris deluſio. 66.1.B
Pakee nines conferuant fructus maturant. 5.1.A Praftigia quot modis demon operetur. 65.1.E
Pale& quom odo appa rsan t effe ferpentes de ſalti tare. ; Preſtigiatorij effectus quibus regulis cognofcēdi.66..C
65.2.A Praftigiatrix magia, o exempla , et eius fundamenta
Pali,zgenii impietas. 54.2.2 : quada.16.2.E ,17.1.A , quam porniciofa auctoribus
Pamphile faga . ... 110.B & principibus ac etiam fantoribus, 17.1.2
Pantaura lapisa 22,2.C Praternaturalia opera que . 25.2.4
Pandulfius Capuanus. 131.2.A Principibus quibuslicita alchimia 42.2.A
Pandor & poculum an alchimicum . 30.2.B Priſcillianus hæreticus e Magus. Proloq. F
Panem ei falem cur demon oderit . 76.2.B Priſcilliani crror. 75.1.4
Panicus terror . 147.2.C Proſopopæia in S.S. 6.2.B

Papyrii Maſſonimalitia úſtupor. 72.1, Pſeudochriſti tres Galli,harerici & Magi. Proloq. F
napernau bevery. 91.2.C Pſylli. Sh.A,i6.1.A
P 3 P /yitoru un
 INDEX
174
sol.Al Sanctorum dormientium duodecim . 113.2 D :
ljyilorum o Marjörum visin Jerpenies,
Publat caput. 100.1.D Sandracha naturalis fictitia . : 2.2.1
Pueri per diſtansianuas apperientes , 16.1.A Sanitatis donum eft à Deo. 12.2.5
Putredinem que arceant, .115.1.E ,2.A Sardoi Heroes. 10, .2.D
Pythagoras magus. 100.1 Sarracenus in Apuliarhefauri repertor . 80.2.6
Pythagora maguca , 67.2.B Şaryri, 145.1.E
Pythagora femur aureum , 30.2: C ,167.2.B Scafiimagimors . 102.2.0
Scantiarum aquarum flamma. 21.1.0
2 Scbiltochium a ſaga cremalum . 76.1.3
Valitatum occultarum neceſſitas. 22.1.A Schiſmaticorum fauentis pæna. 130 ... E
ibid . Schola magica in locis diuerfis . 53.1.C
Quaſtiones tormenta curmultimagi fortiter ferat, Scientias & artes quo demon pačio dacere queat .
108,2.E .
103.1.2 .
102,2.C Scorpij Libyci induſtria . 113.1
Quirinicuiufdam infælix exitus.
Scoria Regis, contra Pictos ſtratagema . 139.7.0
R
Scotus Parmenſis. 76.2.B
Abbinorum errores. 3.1.C Scriptura loquens de animatione cæliquo pactointelli
6.2 . A
R Renunculi decretorij. : 64.1.D gende regula aliquot.
Raptus caufa . 114.7 Scriptura Pontificia defendi Deo quàm graš. 128.2
Ratio an concedenda bruris. 107.1. B Scorbicula ad pluuiam . 74.2 .
Selenitis . 61.1.E
Raymundus Lullus. 5.2
Semen humanum quid . 84.2.C
Raymundus Lullus verum aurum produxit . 37.1 : B Semidei e Heroes veterum ex incubis. ibid . E
Reatinus circulator, 16.2.E
Regine fagarum olim fuêre. 68.1 Senectus An iuuentam queat mutari. 106.C.O ſegg .
Regula dijcernendorum verorum Senfum dolorisan damóhominiqueat auferre.102.1.E
effectuum à prafti
63.1. A , B Senfitina visquid poffit pati à Magis . 107,2.C
gioſis.
28.1.A , B us
Sen pro finu sapud vete res. 81.1.B
Reliquiarum geſtatio.
1.2.A Septem granula rixas prouocantia . 5.1.A
Religio Gentilibus pro ſuperftitione.
Religio quid Theologis. ibid . C : Sepulcro Aiasis vox erumpens. 158.1.D
Religionis & ſuperſtitionis differentia . ibi, A Serapis. 145.1.B
Reſurrectionis vera effector folus Deus ;non dæmon , Serpens querna fronde necatur, ibidis pena ſiſtitur.
12.1.D
necnatūra.157.1 .& feqq .Infectorum imperfečtare
furreétio . ibidem . Gentilium Serpens iuuentam renouat. 106.2.A
apparenies'refurre
ctiones explicata. * 122.1.2.159.2: Serpensmutatus in aurum , 99.2.A
Serpentum incantatio. 62.1.A , 80.2.E
Reſurrectionis ficta mirum exemplum : “ de bobus
197.2 Scruy Tulli capilli . 70.2 . D
ſtrigum refurg.
119.1.6 Sibylla an vaticinata dealchimia . 30.2 . A
Reſurgentes cum Chrifto.
Sibylle alba. 150.1.5
Richardo comiti mirum ſpectrum oblatum ." 157,2.E
S. Roberti viſio. *T55.2.B Sibylla Nurfine. 143.2.E
Roman Ramirez magi hiſtoria . 109 :2.D Sigebertus Frane.Rex . 77.2.B
Rata furtina fertilior . J .: A Sigillorum vis. 18.2.C , D
9 Silicernia , 116.2.C
S
Silue claſſis ſpeciem prebentes. 138.2.C
Acrileguspunitus. (134.2.A Siluanus Epifcopus falfo accuſatus.. 26.1.D
SS
Sapa cur fætide . IS2.1.A Siluefter II. 7 78.1.D
1

Saga poljuntdiſcernere an vere translationesfint , Simeonis Saliamuletum . 23.1.0

* .quo pacto. 95.2.2 Simon Magusqualis. Proloq.F
SAHIR cur damon . 51.8 . 9 . : 155.1,8 61.1.D.62.1.A
Simonis Magipreſtigia .
Sal Agrigentinus aqua induratur,igne liquatur. s. Simonis Magi prodigia . ibid .
Sat deeft in conuinys magorum . 76.2.c Simon de Turua . 145a 108.2.A
Sal,bulumen , atramentum naturalia & artificiala. Simonis Magi canis. Coursiones 67.1.À
2.36.7.C Simonis Magi volatus. 61.J.D ,91.2.A
Salai Regis ſpelunca. 80.1.0 Simulacrú je umbra an ab anima differat.117.1 . A
Salmantica laus.
Proloq.F Siproëta , 1061. A
14.2.D Sirenes, 143.1
Salmanticenſis puer fanans tactu .
Salomon an diues per alchimiam . 30,2. A Siſyphusan artis alchimie inuentor. 30. 2. B
Salomonis Magica. Wissari ‫ دلار‬: Socratis damoniuma' . 164.2.B
Salomonis exorciſmiquales. *2 lit means 761.1.D., & Sodomitarum aorafia . 66,1.B
Salomonis-Régis Magia'qualis , * H 15.1.8 Somni diuturni varia exempla , an magicis poffit
Salutatores Hifpania an Magi & permittendi.15.1. ) conciliari, I 03.2.C , D
Salutatorum mendacia e errores, e 7.5.01.:114.2.E Soni o vocesprodigioſaftatuarum ,hominum , & c.
Salutatorum vis non eft naturalis.s. i' 79.2.C ' .138.2.E
Samaria infamata Magia . . :: 3.2 . A Sapater magus. 72.2 .E
Samuelan euocatusper Pythoniffas. 62.1.A ,2.D Sortilegi & Sortiarij . 4.1.B
Samwelis anima verè apparuit ." ... n 122.1.E Sofipatra . 109.2.B
Saniti vim habēt coërcendidemonem.161.1.D , & feq . Spagirica , 29.2.E
Sandtorum reliquia contra spectrum . 135.7 Species imaginarias quas demon qucat ingerere .
SS.variorum apparitiones . 124. fega. 107.2.C
Sanétorum ieiunia à Deo . 104.1.D Specie differentia commiſceri & gignere. 85.1.B

Spectrum
 L'IBRI PRIMI. 175

Spectrum velit militum Hierofolymam . 149.2 37.2.B

Tejtimonium pauperum an admiréndum .
Spectra portendentia futuras clades e calamitares. Teſtimonium domefticum quando validum . ibid . c
150.2.C Teſtudo quomodo excludat ona . 1112.C
Speótra quo pacto lapides queant iacere. ibid . D Thaumaturgica magia . 17.1.B
Spectravel animas nequeuntmagi elicere ,fed fimu Tvangelis. 108.1.B
lantur à damonibus. 161,2.D Theódorus monachus . 96.2. A
Spec tra fæm ine a puel laru m , mat ron arú mue quam Theriaca . 23.1.B.
varia . 150.1.E ;cum ſeg . Tneotecnusmagus. 100.1.E
Spectra artificioſa . 139.1.A Theophilusmedicus. 149.1.B
Spetravexātia domeſticos,é ſtrepituscaufa.150.2.E TneophilusVicedominus. 78.2.B
Spectra ficta varia.139.1.D , E,quale peccatū.ead.2 . A Thefauri cuſtodes dæmones.R ,254.240:R , & draco
Spectra contemnens ab ystruncatus. 149.2.B nes . Wbid .
- 150. I Theſauros quarentesmagi à demone necari. 80.1.
"Spectrorum dona periculofa .
Spectrorum infeftatio caufa reſcindende locationis . Theurgia impia eſt.s3.2.C ,nulla ešt. 54:2.E
150.2.D Thraſýllus. 140.1.C.
Speculum cur vitieturadspectu menſtruatæ, 11.1.C Thymicus. 109.2.1
6. 1.AC Tironibus religionum infefti demones. 110,2.b
Specula incendiaria.
Sphinx . 147.1.E Tranſmutationesfagarum in beſtias. 98: 1.D
Spirenſis puella . 88.1. Torpedo torpefacitmanum piſcantis . 12.1.C
$.Spiridionis miraculum . 99.2.A Tranſlationes'locales Magja quadrup. 95.2,D
Spiritus damnatórum eubeatorum non fubintrant Tranſuečtiones corporuim a damoribus facté aliquan
3

corpora . 1121.1. do funt circa defatigationem maleficarum . 96.1. A

Spiruuum apparitiones à quibusexploſa . 116.1.A ,de exempla.91.2.E , Jegg.
fenſa ,ab auctoritate Gentilium . ead.2.A Treuirenfis ruſtici factum . 74.1.E
Spirituum fer animarum diſcernendarum ratio . 119 . Treuirenſi ditionivnde labes ſagarum . Proloq. F.
2. ſeg. Triſcalınus parochum diffamans, 27 y 20.1.B
Spirituum apparitio probata contra Philofophos ra Triticum & filigo mutantur in inuicem : 36.1.C
tione. 117.2 . Triticum , lolium , iligo an ſpecie differan '. ibid .
Spørus. 106.2A Trithemy Steganographia. 55.1.C
Stallichten .Germ . 70.2.E Tuſcia Veſtalis cribrum aquiferum 71.2.B
Staniſlaus. 160.1.C Tympanum ex pelle lupina fonitu rumpit tympanum
S.S.ephanus Dienfis . 162.1 . A agnina ex pelle tenſum . 4.2.E
StigmaMagorum . 57.1.C Tyreſias. 106.1.B
Sugma ſagarum inſenſile qua forma. 103.1: D Tyreſias & Melampus non intellexêre voces auium .
Stomoma. . -32.2.D 100. 2. D
Struthiocareti oud non excluduntur afpeétú . 11:2.C
Striges. 41.A
S.wm ph r
Pette Bebbu rgenſ is... 99.1. B
Succubademon an parere queat. 85. 1. exemplı varia DoMagdeburg . Epiſcopus. 131.2.C ,133.1.D
ead.2.D VP Vagiones. 95.2 .
quomodo accipienda .
25.2.A Varus. 69.1.A
Supernaturalia opera qua ."
Sisperftites qui. 1.1.C Vellus aureum . 30.2.C ,152.1.
Superftitio falſi cultus. 2.1.B Venefici. 3.2.E
superjtitio vnde dicta . 1.2 . A Veracrucis quedam refutata. 14.2.E
Superftitio indeburi cultus." 2.1.B Veratrices. 4.1.A
Superjtu io.in malo . 1.2.B Verborum ſignificatio an fit effeftiua, 27.1.B
Synagoga credidit animas apparere . 122.1.E Verborum complexio án effečtina. ibid.C
). 1 .: . Verborum inſufurratorum in aurum tauri vis nulla .
12.IT 10.2.E
Verborum á nominum ſeu incantationum vis.25.1.C
Vermiculi mutantur in alites. 36.1.C
T Alusfolusnon eft caufa effeétuum mirandorum. 12.1.D
2. D Veſpertilio folis plakaniabigitur.
Xuctus fenfum in corpore affumpto potest damen falle Veſta les Roma noru m ſaga. 85.1 .
3.re./$24.E , vt alias. Vicicilinus anis. 156.2.E
Taith fandm nonvalli. 14.1.E ,2.A Victoriam in bellis an magi largiri valeant : item ad
Tarantula venenum . welist 3.11 vrbium expugnationem iuuare, ca 77. 1, A
Fareni trusfenex ; : 1 2.1.4 : - 106 : 2.C Vipera arundine icta obftupefcit . 12.2.D
Tardıclyles. • 108.1.A Virgo vt concipiat an demon queat efficere. 86.1.D
Tartians Polonos arte magica fundunt. 77.1.B , C Vir an in fæminam poffu mutari . 106.1. A
Futusiveçbis domitus. 81.2.D Virunculorum ſpectra." 152.1.
Taurominitanorum iunënam ex ebrietate vefania . Virgam aut alia membra an verè demon augeat aut
140.1.D amputer. 97.2.A
S. Treimi flamma. * 71.1.D Viſio fit introſuſceptionenon emiſſione. 11.1.B
Temperamentum aqualitatis,quod Italimedici qui Viſio & viſum qui differant, 118.1.D
1.dam confixerunt, impium eft. 7.2.C Viſionum exempla quadam in S.Hiſtor , ead.2.B
TenebrasMagi'excitáni. 75. 1.C Viſus feu aspectus non eft efficax ad ſanandum morbos,
Tentane guanium ſinatur Diabolus. 111.2 . vel alia huirifmodimira . 11.1.B
Terræ opus facrum quid Hippocrati, 30.2.6 Vita non pendet à numeris. 107.1.A
Terra motus caufare an magi queant. 73.1.A Vitæ periodus an aliqua certa cunctis . ibu .

Р + Vuam
---
 176 INDEX
Vriam perpeinare homininon poteft damon , ibid.C Vreri ftrangulatso. 268.D
Vasales actiones tribuere damoni in corpore affumpto Vulnera arceantúrnemagicis.
102.2
error. 156.1. Vulnerum militaris curatio. 12.2.D
Vlrici Molitoris error, 88.1.A ,912.D VValtherusde Milene.
Vmbre quid . 250.M
117.1.A VVeſtphala diris filium immobilem reddidit . 111.1.A
Vnguenta cur adhibeat damon in tranſlatione.g1.1.D Ville kinderen . 86 ...
Voce ſola morbi a vulnera ſanari , velmira alia ne
qucunt perfici. 10.2.D Xaca laponicis. 85.1.A
Voces animalium vt in homine audiantur an pofſint Z
magi facere. 100.2.B ,in vieris pregnantium.ibid.c Zibulus.
SS.I.A
Voluntariado pro libito exftaſis eftmagica . 112.2.A Z thuris Hiſpania quales .
11.2.E
Voluntati an demon vim facere , quomodo inducere Zamoranomonacho pactum ó apparit .
138..E
queat, etiam quoad peccatores . I10.1 . Zedechia Iudai praftigia .
107. E
Voluprásne eſſe queat in concubitu cum demone.85.2 . A Zelotypie poculum .
25.1.D
Vratiſlai có Gremo iſlai bellum . 77.2 E Zoroaſter non vnus, fed multi. Á qui? 4.2.B
Vriel , an nomen angeli. 29.1.D Zoroaftriartes. 109.A
Vrſariorum amuleia . 23. 2. D Zyto Bohëmus. 61.2.B , 270.B
Vier undo ſagi & faga potant ſcientiam . 108.2.E Zytonis Bohèmi praftigia .
61,2.B

S. SCRIPTVRAE , ET VARTO

R VM SCRIPTORVM LOCA HIS

LIBRIS EMENDATA VEL

EXPLICAT A.

EX VETERI TESTAMENTO .
1. Corinth . 10.9 . 13. 111. 1. E , Ø 12. v.9 . 13. 1. A
Enefis 1.2.16.6.2.B.c 2.v.9.107.2.D , 6.0.3. 2. Corinth . s.v. 4. 119. 2.C
G 106.2.E , 6.v.11.6.2 B , 84.1. D , 19. 67.1.
Ephef.6. vis.Proloq. F , & v.12. Proloq. D , &
153.2.13.6 32.0.24.146.2.D vlt . v.12 .
EXOD 1.7.4 8.62. 1. E , 6 13.0.16.27.2. C ,ego
Tie Jalon . 4.v.13.136. 2. B
22 : 0 . 18. 3.1. C
Hebrea, 2. v.5.70.1. B , Ø 11.0.34 . 102. A
DEVTERO N. 25.v.28 . 27. 2. C , Ø 31. v.2.
1.Peiri.3.v.19.6 4.2.6.123 2.B. & 5.v.8.Proloq. E
107. 1. A , 32.v . 1. 6. 2. B , 2. v . 39.73. 1. D 2. Petri. 3. 1; 6 . 2. B
REGV M lib . 1. c. 16.v.vlt . 273. E. & 1. Reg.28.
Apocalyp . 7.v.1.6 9.Proloq. F , fv.14.6 15.
4.62. 1. A ,64.2.2. Reg . 14. V.14 . 228. & 3.
163.2.0.11.145. 16.0.13. Proloq. F, C.
Reg . 22. v . 22.64. 1. E 20. v . 2.163 . 2 .
PARALIP . 1.16.V. 26. 2.1. B , v . 33. 6.2. B LOCA VTRIVS
IVSQVE IVRIS.
ESDRAE . 4. 4.v.1.29.1. C. eod. lib . 4.c.8 .
28.2. A.C. 1. 4. 26.9.5.
V.2. 30. 2. D
c. Epifcopi, 26.9.5.39. 2. D , 97. 2. E
TOBI AE. 6.0.8.162.2.0 7.16.2.68.0.2 , 162.2 .
c.fpondent.de crimin.falſoin extranag.39.2.D , 42.2.C
TOB.1.0 , 16.6 19.73 . 2.B , 7.0.10.137.1.D ,
Concili. Braccarenſe . i. 74.2 E
er 9.0.32.160.2.615.0.1,5.2.B , 0 38.v.7.ibid . Concil. Elibertinum .
PSALMO R.32.v.61. ibid . 125.1.E
57.v.6.62.1.A , Concil . Nicenum . 1.
81.2 B , 78.0.57.27 . D , 90.v.5.66.145.2 . ibid.
L.oftentum .de verb.obligation .
122, 1. B
102. v . 15.136.2.77 . A ,v.15 16.ibid . L.ex Senatuſconſulto . ad legem Cornel.de Sicar.
1os 23. 29. D , O 113.6.2.B , 115.v.15.113 . ibid . C
1.D , 146.0 . 4. 28.
L.multi.C.demalefic . of mathe . 73. 2. D , 122.1.C
PROVERB. 23. c v.33.81.2. LOCA PATRVM ET ECCLE .
ECCLESIASTICI. 3. 24. 40.2.6 46.v.
fiaſt. Scriptor.
vlt.62.1. C , 122. 2. E Alchimi Auiti. lib . 4.6.3.9. 4 .
ES AL AE. 1. Proloq. E. 1. v . 21.245. 2. A , G
Ambrofij. 125. 2 , E
34. v.14.145.2.148.2. C 40. v.vlt.146 .
IEREMIAE . 7.0.18.6.2 . B , 81.2. B , C 44 . Anaftaſı] Niſſeni. 137. 2. B
Arnoby. 4. 2. A , 101.1. E
v . 17. 6. 2. B , Threnor. 4.148.2. Auguſtini, 62. 1.B.87.2.1,88.2.A.127.1.E ,137.2.A ,
EZECHIELIS.8.v.3.95.2 D , 27.0.11.87.1.
142. i.C
DANIELIS . 4.0.32.6.2 . B , 95. 2. D
Bafily Cafar 28.1.C , 125. 2. A , 126.1. A
10 ELIS. 10. Proloq. F. Burcharai lib . 2.9.10 .
AMOS. 8. Proloq. F, Cafary .
SOPHONIAE.I.v.5.6.2.B , 31.v.25.144 , 2.A 118.1.B
Caffiani . 84.2.D ,147.1.160.2 .
EX NOVO TESTAMENTO .
Chryfoftomi, 28.1.C ,84.2.D , 97.1.A , 137. 2.E
MATTH AE 1. 4. v.9.91.2. C , v.8. ibid . of Clementis Remani. 4.1. D , 67.90 margine.
11. v.22.6.2 . B , 14.v . 26. 123 1. E , & 17. ibid .
Euſeby. 64. 2.C
C, 23.v.5.45. A. 27. 2. D Firmiliani.
ibid . B , 72,2. E
Luca.4.v.9.91.2.C ,68.1.160.1.162 $ 10.0.19.26.2 . Helinandi.
Edu.v.19.161.1.0 24. v.37.123.1 E6 16 . 113, 1. B
Hieronymi. 21.1. B , 28. 1.D , 148. 2. A , 164.1.C
0.26.136.2.C , 6 19.0.40.5.2.B , & vlt. v . 30,
Hilari .
Joannis 8.0.48.6 49. 3. 2. B , 20.0.19.123.1 E 81. 2. A
Hildegardis.
Attori 11.15.ead.2.1,612.36.2.E ,617 ." .22 1.1.C 113. 1. D.
Hugonis de S. Victore vel Eteriani. 88.2. A

Irenei,
 LIBRI PRIMI. 177
Irenai. 57.2.D Euripides. 115.1.E
IfidoriHispal. 1.1.C ,137.2.C Galeni . 101.I.C
Iuftini Martyris . 4.2.A ,62.1.E ,84... C ,124.1.D Gelly . 75.2.B ,104.2.C
Lactanty . 1.2.3.4.2.B ,101,1.B Glyca . 54.1.1,67.2 .
125.1.D ,147.2 . Herodoti. 113.1.A
Nicephori.
Origenis . 25.2.D ,124.2.A Hippocratis. 104.1. A
Paulini Nolani. 126.1.B Horaty . 98.1.A
lamblichi. 102.1.E
Pet. Blefenſis. lib. 2.9.27.fe£t. 2 .
Philafterij . 84.1. Ioſephi. 5.1.B
Tertulliani, 61.1.B ,70.2.A ,124.1.D Lucani, 56.1.A
Theophilalti. 137.2.D Lucretij, 1.1.B , 12.2.C.117.2.E
Thoma Aquinatis. 19.2.A ,31.1.D Manily . 30.1.A , 81.1.A ,83.1.A
Nonij. 1.2.B
PROPHANÆ HISTORIÆ VEL Ouidij. 75.2.D ,97.2.C ,106.1.C
Philoſ.autPoël. ſcript. loca . Philostrati . 100.2.B , 157.2.159.2 .
Æliani. 101.2.A Platonis . 33.1.3,84 2.B, 112.2.E
Apulei . 116.2.D ,158.1. Pliniz . 32.2.A 113.1.A ,161.2 .
Ariſtotelis . 32.2.E Plutarchi. 101.1.C ,113.1 . A
Aufonij . 106.1.B Precopij . 146.2
Calpurny . 9.2.A Property. 97,2.C
Cedreni, 37.2 . A Pſellij. 78.2.C
Ciceronis . 1.2.A Suida . 4.2.A
Claudiani. 60.2.D ,139.1.A Virgilij. 186.2.A ,149.1.153.2 .
151.1 . Zonare . 96.2. A
Eunapij.
7

FIN I S.

B
0
0
D
1000
‫ܝ‬
ཨ།

ལས
 179

MAGICAR V M

NVM
I SITIO
DISQU

TOM V S S E C V N

D VS,

Secundâ curâ correctior & auctior.

AGIT VR
IN 200

O
DE MALEFICI , VANA

OBSERV A TIONE Di

VINATIONE , ET 'CON

IECTATIO N E.

A v CT OR E

NO
MARTI DEL RIO SO

CIETATIS IESV PRESBYTERO, SACRÆ

THEOLOGIÆ DOCTORE , ET IN

A CA DEMIA GRÆTIENSI

S.S. PROFESSOR E.
 ‫‪-,‬‬
‫܀‬ ‫‪,‬‬ ‫'‬

‫‪; ...‬‬ ‫ܝ܀‬

‫'‬

‫ܐ‬
‫‪.‬ܕܼܲ‬

‫܃ ܂‬ ‫܃‬ ‫܃‬
 181

A
IN MARTINI DELRII NOVI
Εις Μαρτίνο Δελρίς νεοχάρακτον Μαγείαν
Μολύδρίον. ter excuſam Magiam Odarium .

Eφαλαλγία τυπασα Chluuiatilem obteritque ,

Yς καρκίνος λαπύασε
Exeftq ; ſæpè cancrum .
Ποταμηγενές λόγευμα
Εχεος πι& σα διον Etante viperina
Teſtudo tabe pota
Οράγανον χελών ».
Mundam yorat conilen .
Πεπαρμένη βέλησε
laculis onufta capra
Αιξ δικτάμε φύτευμα
Virtute præpotentis
Ελατήριον μασένα
Τιδούς βίβληκε δάμων Di&tam niopem fibi fert.
Quos icit ipſe dæmon ,
Εχισε πάρκινόφε,
Siue ille cancer,fiue
Βλαβερόντι πήμα θνητών,
B Serpens,nocénfue peſtis,
Πάρεσε ψεύτι πάντες.
Υπό Γυμόνων σφαλεντες Quid agant:adefte cuncti.
Huc damonum tenebris
Οσοι κελαινοχρώτων
Αλάλησθε θνητή,όσσου Illuſe, quiſquis erras:
Deſercione quiſquis
Λιποχρίσ8 Μαγείας
Christi futis Magia
Μανίας τ’ έχεσθε όισρω,
Maniæq; captus æftro:
Απισίης καθ' ήπαρ
Tabeſcis & quiamaro
Οσσοι καθήκον.
Felle INFIDELITATIS :
Τέχνησε θαυμάτωντε Huc, quiſquis infciens és
φύσεως όσοι αγνοία NATVRÆ & artis eius ,
Βέβόλησθε,δεύτε πάντες, DELRI liber fagacis
Κατά χείρα ΔΕΛΡΙοιο Mox in manum inferatur ,
Λάζυσθε βίβλον, ήδε DELRI liber SOPHIÆ
Σοφον εκσόνημα,μάλλον Germanus ille fætus,
Σοφίης λόχευμα θ' αυτής C Animo imbibatur alcè .
Λάζεσθε κι πάσθε
Nam paginæ recondunt
Οδυνηφάτες γάρ ένδας Animimedelam.Egentes
Σελίδας κρυπάσκει: Πσκχος Ratione nofle morbi
πέλα λόγε άμοιρα
Purgamina:æditernæ
Νόσε κάθαρμα γνώναι . DeMENTIS igne culum
Αθαλάς ΘΕΟΙΟ Hominem ;ſibimedelam
Αμάρυγμα θ' ανδρανούσου Animo fagace promtam ,
Ιαμα μη λαβίσθω Maoug; latam amitâ,
Σοφύς φρενος,τεκούσης, Abiudicare,curpe eft .
Φίλες χερός σορουσης. Hoc DELR II volumen
Βίβλος, δε ΔΕΛΡΙΟΙΟ Cæli euolutum ab arce
Προποθηγέτις σφαλέγων . Per inuia in viam dux
Βίβλος,ευρυχωδες δε Erronibuspateſcit.
Θεόκράν τον έσιδώρο .. Hoc in manum volumen
DI
Aangeki lpesde Dare VERI & ÆQVI amantes .
Λάζυθέ τήνδε βίβλον . Penítuſq; quid recondat
Περίεργα έργα δσσους NATVR A ,cui voluptas
duoco daňyau idú; Elt noſſe; IVRA quiſquis ,
Οισιν δίκη μέμκλε, Verúmque NVMEN opras
Οισιν μέμηλο ΘΕΙΟΝ, Date in manum volumen
Δάλυστι ΔΕΛΡΙοιο ADELRIO euolutum .
Σοφών εκπόνημα βίβλον,

CLAVDIVS DAVSQVEIVS. S. 1.

IN
182
1

30

IN E AND EM A LI V D

E V multa certo pollicere Apolline

Ventura,feu minaremulta credulis
SV
Siue exta ſpectes,aftra Ceelofeu notes,
Impoſtores,mendax ,fuperbus,improbus,
( Fatere.verus iſte te prodit liber ,
Mentita veris corrigir,fallacias,
Commenta ,tricas, fraude conjutos dolos,
Preſente cunéta diſſuit victrix Deo
Vis ingeni potentis, & conſtanslabos.
Atque iftud audes impiusconuellere?
Impoſtor es mendax,ſuperbius,improbus,
Fatere. versus iste te prodit liber.
Veri peritus auctor,inuictusmalis,
Magicisquelaruis,nominis notum decus
DELRIO ,facta dicta verat omnia.
Spectata virtus,certa ſtat ſcriptis fides.
2
Fatère.verus iſtete prodit liber ,
Seu multa certo pollicere Apolline
Ventura,ſeu minare multa credulis

Impoſtor, es,mendax,ſuperbus,improbus.

CAROLVS GOOSSIN VS S. I.
Os Ocvlvs SIS IGN A RO.

SV PERIORIS ET CENSORV M.

Approbationes.

P.OliuerijManaræi Societatis Iesv Vice- Præpoſiti Prouincialis licentiapro hac

Redtiam operis parte Tomo Primo inſerta eſt .
Hunc tertium Magicarum Diſquiſitionum librum àR.P.Martino Delrio . Societatis Iesv
Theologo conſcriptum ,quod multiplici ſit variáque eruditjoco refertus, nihilque conti
neat quod Catholicæ fidei aduerſetur ;dignum iudico quiprælo mandetur. Datum Lo
uanij 8.Februarij,Anno Dom.15 99 .

GyILIELMVS FABRICIUS
all Nouiomagus Apoftolicus ac Regius
1

librorum cenfor .

Res poſteriores, quartus, quintus, & fextus, Diſquiſitionum Magicarum libri,auctore viro
docto P.Martino Delrio Societatis Iesv Presbytero , ob multiiugam eruditionem ,
iucundam rerum abdicarum varietatem , acſoliditatem do &trinæ , Le& ori,hiſce potif
fimùm temporibus ,multò vtiliſſimifuturiſunt , vti & Priores earundem . Diſquiſitionum
Proinde in magnam vtilitatem Ecclefiæ omnino typismandandos eſſe iudico.Datū An
tuerp.XXVI.Kal.April.Anno 1599 .

SILVESTER PARDO S. THEOLOGIAE

Licentiatus Cathedralis Ecclef . Antuerp.Canoni
cus, Librorúmque Cenfor.

SVMMA
 TO 183

M A R I A PARTIS
IS V M

PRIOR ISLI BRI ,

III..

1
e ÆST, I 0. l. A Grillandi.
Sect. I.De faſcinatione.
Quid & quotuplex maleficium . Hæc nunc tota luculentior quaſtio . De vulgari fest poë
tica faſcinatione,qualis; o que ex ea orta ſuperfti
effe , tiones. А
concurrentia ad omnia maleficia . A Faſcininomen.Prafifcim .de Higa Hifpan.LocaVira
Varia efficientes cauſa ſeu inſtrumenta maleficij. de 1, gilii & Tibulli. Deſpuere in fin . An quis fafcine
pulueribus.Deherbis,feftucis & fimilibus que ſub tur à beneuolissaut à ferpfö?Extelidas,Narciſſus.Lo
fternunt.De vnguentis. De halitu ſeu afflatu. De ca Plutarchi & Heliodori. Pueri quo pacto faſci
verbis ,minis increpatione,laude, reb.facris , vt a nentur iuxtà Plutarchum . Conuincuntur fabu
quâ luftrali. vi appertâ . infanticidijs.defanguinis lofa. B
Suctione.de ſtrigibus veterum opinio.Gelo.Panama Theologorum quorundam inconſiderantia.
ne ſtriges. Lilith matres demonü ,& de illis errores Philoſophica faſcinatio quid , c quod impropriè dica:
Hebreorum . Lamiæ , quid quales Gracis. tur faſcinatio . C
Thren.4 .Iſai .34. Quo pacto infantes olim & ho Tybies Pontici. Locus Plutarchi. Vis Viſionis in cor
die necent. BB pus e animam ex Plutarcho. Amoris. origo.
Q.11. demaleficio inſomnii. Naphta Medorum . Hiaticula anis . Auriginoſi
Ritus folemnis exempla . Loca Virgilij,Ouidij,Valerii morbi remedium . Inuidorum intuitus. wpobao
Flacci. Telephron denaſaius nebula fomny quid A xevic , Quo pacto contagio per intuitum propage
puleio. Modi ſoporandimagorum.ſigna varia pro tur fecundum Theologos. Richardi dicta diſcufa .
inſtrumentis, fingulorum exempla. Deveguento viſus videndo an agat in ſpeculum.contagio an ex
o illinimentis.an poſſintmutari in minuta anima pupula velcircum oriatur. Amatus an babeat a
tiac arclas rimas ſubire. : liquam phyſicam qualitatem ,qua efficit vtametur.
Q 111.de amatorio maleficio . Locus Eccl.9.v.9 . Abulēſis ſententia diſcuſſa. An
m modi redit ib
hid fit , queda huiuf c a veter . ] faſcinationis nomen recipiendum Chriſtianis. Faſci
Aſtirites lapis , lynx , qualis auis. De noftri ani nationis definitio 6 Etymologia. Loca Deutero.28 .
philtris.de his quæ fiunt intra corpus. quod in his vt V.56.Matth.20.
plurimum miſceant res facras.cí exempla . A Loca Horatij.item Eccl.31.0.25. Sag . 4.0.12.Gala.z.
De bis qua fiunt extra corpus. Sacrilegia quæ his im V ,1.Sara an faſcinatrix .D.Hieron ,Chryf. Anſel
miſcentur. de imaginibusamatorijs , B. Deperga mi,Tertulliani & aliorum ſententia de faſcinatio
meno virgineâ ex cute pueri.Cur in hac potiſſimum C ne. Leonardo Haſſelio vindicia commentarior ad
maleficio rebus facris abutantur , ( exemplü quod iudicata.Faſcinatio Magicą,quid & qualis. E
dam de Euchariſtia . с
DeſeneViterbienſe contra vidam . Telchines qui.Pa
Sect. II. Qua vis maleficijamatorij.probatur'lateno lamnai.Fafcinantium familia,in Aphrica , Tribal
poffe voluntatem eo cogi, ſed appeiitum tantum.L . lis ,Illyrico.Faſcinatorum figna an in oculis . Quid
eorum C.demalef. mathem . D contra faſcinationem queant remedia naturalia .
LocusBaruch.6.v.42.accuratè tractatus. Qui funi Faſcinatio latiſſimèfumpta quid fignificet.faſcinari
culiapud Ieremiă, quivero apud poetas. Loca Vir indices an verum . Opinio vulgaris fafcini vnde
gilij, Valerij,Nemefiani,Propery.Tá nítnpa quid ) nata .
fint, defenſusinterpres vulgatus. Theocriti locus. Sect.II.De maleficits venenariis,
Burchardi locus. Olina aduri ſolite. Epityrum Que fit poteftas Diaboli in malos. Lutheri error . Lo
edulium . Heſychii locus. Oſja quid fignificentHe cus 2.Cor.4.v.4.Lab.Danaus notatus.Sage poſut
brais. E occidere, & morbosinferre. А
ID
Quidoſſa olinarum . Elzămagus plurimos occidit.Saga Heluetia quàm
Menti ó corpori hæc quam noxia,oftenditur ratione multos,imo e proprios liberos vorauere.maleficium
F per acupuncturam . Ne aliis in ſuperiori Germania .
e exemplis.
DeHippomanes, quotuplex ſit. explicantur varii au item in Salaffis.item apud Geneuenſes. B
ciores.Varia iudicia contra huiuſmodi Magos. Modi duo per introſumptionem , & eius exempla.ſtri
qua iuris Romanipena. Anto.Guibertus refellitur. gatio puerorā .tertius per inhalationem . Clementis
Exéplum vlrionis diuine , quod in Miſnia accidit. VII.mors,exemplum Agyrta Itali.c aliud Alfati
Sect.Ill.De remediis contra philtra ( amoris viſcū . cum , á aliud Nigraſilue. Que cauſa huius ve
Yana quædam gentilium . Loca Virgilii , Tibulli, neficij inhalatorij. Bodinierror. De venefico Italo
Nemeſiari , & Propertii .Error Pomponatii. De Parifiis agente, с
antidoris naturalibus, De antidotis moralibus De veneris qua extrinfecùs adhibentur. varij modi.
E
Chriſtianis. Ex Helinando que foleant amorem Logi de bac re Horatj, ỷ Lụcạn.Telepbrom 4 la
adferre vel fouere natum . Qua vitanda.Remedia mijs in ſpeciemuſtela nafo trūcatus,Locus Apulcij,
facti. G D
6 Quinctiliani.
Pulchra exempla ,Hypatie. Appe Gele . Gnofticorú immanes cibi.hinc cauſa calumniarú in E
Sacerdotis cuiufdam . Cardanusrefutatus cum reme Chriſtianos ,de infanticidiis.Venena quædam mi
dio ſuo.
2

ra efficacitatis. De ſtygis aqua , Tuberti ſententia

Q. IV.de maleficio hoſtili. notata . Scopeliſmus quid. Saccularij qui L.cum
Quid ſit , de ingredientibus. notata quadam opinio quadam i I. Sacculariorum D. de extraord.)
2 Crimin .
 DE MAGIA DAEMONIA CA
184
crimen .loca lobos. V.23.Virgilij & Plauti . Hiß . A dam eſſe impedimenuum perpetuum , contra Cann
guid, cargareldado, & vetus aliud , quo in certa niſtu quofdam . quod huiuſmodi E
minibus circi'ytebantur . Mira Deipermiſſio quadam apud Karentinos. de fon
Sec.IlI. De aborſu , difficili partu,& lactis delic tá Salmacis. 31
carione .
Sect. IX .
Stadlein lacerta ſub oſtio poſita , infantesin vteroma
terno necabat abortusflatu procuratus. vtres Lit Demaleficio odii.Exemplum.6 locus Virgilii. Exem
telaten . Perpetua pregnatio cuiufdam apud Apu plum aliud á quo pactohoc maleficium demopro
leium . difficilis partus Alcmene. Exemplum la caret.demaleficio obliuionis, o eiusexemplum .
Etis furati.Óritus.accidit Treuiris.De lačte exſic Sect. X.
cato ,etiam in muliere per folasminas. De frumenti
furto per maleficium . F Demaleficio incendiario. de corona Medec Seneca lo

Sect. IV .De fagittariis aſſaſsinis & imaginum fa cus, exempla varia.Lotharingia ,Heluetie ,Rhena
bricatoribusmaleficis . A
næ prouincia .
C.vni.de fagittarijs, explicatum.quod genushominum Quæſt. V. Quibus perſonis malefici queantno
fint iſti. Ritus horum , de exempla nonnulla. vt B cere ? A
Punkleri do aliorum . De Finnis & Lapponibus Nemine fine Dei permiffae ,quo habito poffent cunctis
fagittarijs.C.vni.dehomicid.in 6. Qui propriè al hominibus. Cur infantibus permittanturnocere.Cur,
B
Saffini. vt plurimnin his inſidientur.infanticidiorum exem
Deiconopæismaleficis.Notati Cardanus VVierus. pla. Opinio vulgi de indolentia acquirenda. De
Althea ſtipes fatalis Meleagro. Loca Ouidii do vnguento Pagano ,Cur interdum á bonis nocere
Horatii.Hifto . Duffi Regis Scotia. De Enguerran permittantur. B
vxore. de aliis in Frácia recentioribus,Caroli. 9.0 Vulgi opinio diſcuſſa , & interpretata.quod iuftitia ad
Ponrificis cuiufdam.Deſtatua Simoni Bulgaro exi miniſtris nequeant nocere. Oftenditur contrarium
tiofa. De alià Tricipiti,dej aliis quæ in Circo Byza aliquando accidiffe . Anania ratio reieétaquadam ,
С
tinomagica fuere. Niderii ſententia notata.Goninus Magus Paris.
Sect. V. Demorbis variis à dæmone illatis. fienfis.Vndeorta opinio.
Damones varios immittuntmorbos.Notantur Pompa Quæft.VI.Cur Deus patiatur maleficos rebus ſa
narius,Lemnius. Locus D.Matth.17.v.14.De Lu cris lic abuti?
Exempla, Epilepticis.Fi
naticis &Thalius rmici locus
fic affeétusper .
Apuleium.ali nder cual vil.Cur per maleficia tantoperè dæmoné

malleo exemplum . Locus D.Luc.8.0.27. & 13. V. Sečt.i. Fitad gloria Dei.quia fic oſtenduntur Suaui
11. 1. Reg . 16.v.14.15. 23. damonum nomina tas, clementia ,fapientia ,potentia ,iuſtitia & c.attri.
ab effectu in S.S.Cur magna in his auctoritas Sprē buta Dei, A, B
geri Niderii. B 2.Fit ad hominum vtilitates varias primo eorum ,qui
Exempla ab iisallata varia, B. Angele Falginatis , busnocitum ,patiētiam ,conftantiam , caritatem , hu
Stiradii.Dementiam adferunt.Exemplum ex Ma militatem reliquas virtutes. exempla heremitæ
thiolo.morbiGentilium à damonibus , vt Cereričko cuiufdam . & D. Iulaini.Deinde ceterorum fi
rum ,Panicorum & Fanaticorum . des confirmatur, & varii errores exſtirpantur. do
Quo palto demon inferatmorbos.Catechites. centur effe damones.docenturhæretici veram nõ ha
Sect! V I. de mira rerum ſolidarum & magnarum bere fidem , qui non poſſunt ifta fanare, veldamones
in corpus ingeſtione ac egeſtione . A fugare. Exemplum Lutheri. item Parochi Luthe

Exemplum mulieris Zabernenſis.item 6 alia feptem rani. Miniſtrorum Auguftanorum . Miniſtrorum

octóue , præcipuè mirum ex vita S.Petri Taren Caluiniftarü in Picardia.Dæmones interfuere fu
tafii.Piſanemonialis. BD neri Lutheri.& Belgica Iconoclaſtie.Damonis ima
Que in corpore naturaliter innafcantur ?Exemplum ginescur Caluiniſta linquantintactas,Dei San
Comitis cuiufda. Quanaturaliter innafcinõqueat. C ctorum confringant?varia eius rei exempla . C
Quotalia pacto damon poſſit ingerere , & exerere . E Sect.II.Vindicta peccatorum pracipua eft caufa. Ali
xempla duo Ambr. Parei, de ſtudioſo, o paſtore. quando alienorum , vt in diſcipulo B.Eleutherij &
Tertiū Remigii. Refellitur modus Paracelfi . de ful infantulo apud. D.Gregorium . item ob parentă in
mine agua. iuſtam imprecationem ,vel etiam coniugnon . D
Sect. VII. Demaleficio deuouendi. A Vt funt contumacia in Deum , á alios fuperjores vel
Eje aliquos energumenos. & quæ ad hoc requifita ,vt parentes,Nabuchodonofor .
pofleſſi à damone dicantur. An peneshomines fit po Ægyptii.duoiuuenes Florentini.Decem Fratres,ob di
teftas fic deuouendi, Andiaboli fubintrent ipſa cor rus parentum.Loc.proue.30.0.17.Odium & vindi
pora ?Diſcuſſa ſententia B.Hildegardis.Cæfarii,Ge ctæ cupiditas & inuidia.Exemplum Saulis.aliud
nadii , Toſtati exempla varia , Notatus locusScri Alexandr. ab Alexandro , o quatuor in vita S.
ptoris Annal.Ecclefiafticorum.cur id Deus aligna Arnulphi. E
do permittat. E Carnalis libido ,etiam coniugum , á quæ huc diri
Sect.VIII.Demaleficio ligaminis. ΑΙ guntur. Sare mariti.B.Magdalena , puella apud
Devulgi quadam opinione , c ex ea conſuetudine nu . D.Hieron.puella apud D.Profperum.cur tā multa
ptiali. Solere homines reddimaleficiatos . B damoni liceant in coniugatos ? Sacrilega votorum
Devariismodis ligaminum.Cur plures viri maleficia violatio quam horrendè punita exemplum terrifică
ti,quàm femina?Cauſa maleficii proxime. - C trium monachorum .
De Lemniis feminismaleficiatis.De Bohemis mulieri Crudelitas iniuſta. vt Boleslai Regis Geile ducis
bus.Valazca . Propertiilocus. Palumbi presbyteri item accufatio vel criminatio calumniola. Vt
Venerishiſtoria. D de tribus feminis , vno viro , calumnianti
De virilium ablatione notatus locus Sprēgeri.'Demu busD.Gregorium Siculum ,6D.Danielem ſty
" liebri arčtatione. De impedimento reſpectiuo. Quod litem .

Agnica
 SVMMARIA LIB. III. 185
Agnitæ veritatis inpugnatio & apoftalia . exemp . A Quæſt.11 1. Quocupiex lic?
variorum in facris litteris,canonibus,cà D.Cypria
no, F A cauſa finali oftenditur effe quadruplex .
Blaſphemia,vt Alexander & Hymenaus. Fortune .
Sarior VVigornieſis apud Tho.V Valdenſem blafphe
Si exſpecten corporis.
mans contra Sacroſanctam Euchariftiam . Gaianus tur bona . animi.
blafphemus in Deiparam.item alii Conſtantinopoli
G Supernaturalia .
Neomagi.
Imprecatio , quia quis ſub conditione ſe dæmoni Quæſt.IV.Vnde queat dignoſci quando ſit huiuf
addicit . muliercula apud Cæfarium . Etde illo qui modi yana obſeruantia ?
animam diabolo vendidit. Colonienſis virgo apud Se& . I. Quid quando non conſtat caufam habere vim
Niderium de prætermiſſa menſæ benedictione. huius ejectus fupernaturalis à Deo. Quid quan
de Petro Bernenſi indice , & pretermiſſo crucis fi do, conjtat eſſe effectum naturalem veldiuinum , ſed
gno.De hoſpite Spandacenf. adduntur varia circumſtantia . ponuntur de fingu
B
De capitaneo Brano.de Nobili quodam Silefio de vir lis exempla. A
gine Saxonica. Dequodam maledico in martyrem . Sect. 11. Oftenditur particularibus cafibus.vana ob
de Goduino Comite . ſeruantia
Vſuræ vitium.demonialibusquibuſdam.Cur eleemo 1. Quando requiritur fides in hominem .
ſyna data fagisnoceat. H
2. Sieffectus tribuitur figillo characteri figura ,verbis,

?
Duritia & immiſericordia in pauperes.defagis ideo & c.qua repudiata lib.i.
mendicăribus,de Pictauienfi quoda .De Epiſo.Mo 3. Quando verba ſacra vel opera pia detorquentur
guntino.de Richbergero quodam Irriſio facrorum ad res vanas. quæ res tales cenſende ? Quæ res
myſteriorum , contemptus rituum & cenſura indireétè fpečtent ad Dei honorem . Explicata fen
rum Eccleſiæ . De Batanu miſſam imitante . De sentia Caietani, e limitata ,de illis qui ex meră de
Nonato.De Proculo Ariano.De Donatiſtis.De in notione faciunt.
digneſumentibus Euchariftiam.exempla tria.Epa 4. Per certa ieiunia voluntaria , & orationes ab Ec
chu mors.Multi periere ob cötemptam excommuni clefia ad hoc non inſtitutas nec probatas , euen
cationem Epiſcopi. C tum aliquem exſpectare. De arte Notoriâ . eius
Templorum & facrarum rerum direptio , & Ec ritus confutatio fusè. item dearte Paulinâ & de
clefiafticoruin redituurn ac iurium inualio . I arte Angelica.
DeComie Mutiſconenfi. Decomite Teutonico deOr Sect. III. f. degeſtantibus reliquias, Euangelium D.
geria Oeconomo,De aliis duobus.Item de pena quo. Ioannis á fimilia periammata . B
. Qua neceſſaria vt hec fint licita . ſententia dehis Au.
rumdum militum in Hifpania, poſt hanc vitam , 2t
apparentes declararunt.De Deioca propter eleemo guftiniexplicata , veleres etiam Canones,c.illud 25 .
Synas ſaluo. De Berneto propter corruptela & iniu 9.2.c.non liceat.26.0.5.ca.me obferuetis 26.9.7.Caf
ſtitiam damnato. fiodori locus exponitur. С
De Alfonjo Rege Aragoni precibus Cluniacenſium li Sect.IV.de ominum obſeruatione latè diſſeritur , e
berato purgatoriispænis.contra hareticos.c decon numerantur eorum genera varia ex D. Augsajtıno.
feffione. De Salifatoribus. De auris tinniin . locus Carulli,
Irrifio & cótemptusſanctorum virorú & fcftorú & alterius i.tcerti poëta. Spatulomanthia . Sternu
demuliere quadam . exemplum punitæ femina quia tatio. Ex nomine, exemplo Augusti de Nicopoli.Ex
fuerat ingreſſa virorum monafterium :virilem ha verbis fortuitò prolatis. Deys que domi contingãi
bitum mentita. item contemnentes feſtorum celebra D Ölxorromid De ijsque foris. Id evodic . Exemp.o.
tionem . De ciuibus Torpetenfibus Puſillanimitas, D. Auguſtini locus.Ominismeniso nubetur in facris
deſperatio ,curioſitas, Theophili Oeconomi. K litteris. Locus 3. Reg.c. 20.3.33. Vanitas om num .
Propter culpas veniales, Moſos ob leuem iram.Reli D. Marci factum . locus Bleſenjis , Iudirk .
gioſa quadam ob pracipitem Gulam . aliusob tepidi 8.0.33 D
tatem & diſtractionem in oratione. Signum à Deo petere aliquando licitum -varia huins
Quæſt. VIII.Cur cum iſtedamna plerumque dia exempla. Serui Abraha.Gedeonis Ionatha. D. Au
bolus poſſit per ſe inferre,malit per alios? guſtini.Gregorij VII. Glodouei Regis. Omina ob
Quia inmaiorem hoc cedit Dei contemptum . Pluribus feruare illicitum . Caietani locus notatus. Omen
nocet. Quadã non poffet tam cõmodè per fe v.g.he offenſi pedisnotatum in Graccho,Craſſo ,Proteſilao.
reſes spargere, abuti rebus ſacris per facrilegium.Vt Tibullo. De omine ſternutationis, ex Theocrito A.
plura illi Deus permittat in homines. De remediis, riſtotele,Properiio. E
remiffiuè. Sect . V. De ſtrenis an fit vana obſeruantia,quando
liceat easmittere.De Kalendis Ianuarijs carum
PARS POSTERIOR LIBRI E celebratione. Explicantur.c ...Concil . Antifiodor.c.
T ER TI 1. non obferuetis c. non licet.c.fi quis Kal. 26.9.7. c.
0.Concil.Toleta.4 .Burchardi locus.Hibernici lupi
SIVE DE harichrift. F
VANA OBSERVATIONE. Sect.VI. Deſuperſtitione temporariorum , ad ſcinden
da ligna,herbas colligendas etc. Qui obferuant ce: -
QV ÆST, I. Quid fit? tos dies feftos ,vt pranícios ſerenitaris vel pluuia,ve.
vt naturalis efficacitatis maioris , quo ad herbes
Definitio ponitur . phlebotomiam ( fimilia vel vt infauſtoscomi.
Quæſt. II.Quale fit peccatum ? noſos. Dies Ægyptiaci, quiſint in c.non obferuet's
Orlando lethale. Gc.quis exiftimaret 26.9.7.D. Auguſtini loca . Lo.
Quindo veniale > Exempla ſingulorum . cus ad Gal.4.v.10. Pofterum , quid Ambroſio, có
Juindo nullum Auguſtino, Quiaquam benedičtam vno dominico
Q3 quum
 TIONVM MAGICARV
.M
186 DISQUISI

quam alio plus virium putanthabere, Qui ouis die A funtex facra ſcriptura. N
Paraſcéues vim inefle incendiy, putant exſtinguendi Quomodo fidei promiſſa fanatio ý miraculorumpa
Sect. VII.Obferuantie vana in ſanandis morbis iratio ? In quibus dubiis ſequêdabenignior interpre
variisnoxis repellendis. G tatio.quid hic dubium ,quid certum .Diſtinctio vtilis
Quando conſideratur vtoblatio fit ex eleemoſynis , vel inter dubium de reo dubium de perſona .
crux empta eleemofynis. Qui pilos vel capillos ægri Poteft res effe illicita , e non peccare eam faciens, ó
miſcent cera oblationis. Qui mergunt imagines a contra quogz. Quando agitur de falute vel periculo
quis. Qui certas adhibent ligaturas. Q ui per annu animarum ,tunc iudicädum non quod lenins eft , ſed
lum dejponfationismeiunt. Qui porcorum lintri col quod anima tutiusfecuriusex inre vtroqs Thelogis
lum applicant.Qui cingulum ægrotantismetiuntur. ở philoſophis probatur fusè ne ad ſanitatem quidē.
Quiſtramen bipenne diuidunt. Qui animalia lu ; licere vtifuperftitioſis . O
ſtrant per ignē. Qui libum S.Lupi pinſunt & c. pe Sect.IX. Exempla variarum formularum vana ob
cuariorum ligatur & locus Burch . H ſeruantia.Spadix ,Spadix , ſi laboras ( c. Ante par
B
Qui vtuntur abſurdisorationum formis . decuratione ante ( *c. Alligareequum ſtoloni fterili. Brachium
vulnerum intermilitesHiſpanos frequente, ponitur circumdare firniculo laneo.Confumm.eft.
I Iniicere phiala vitree nouem ordei grana . Filum per
formula eſ diſcutitur.
Sect.VIII. Diſcutitur & refellitur ſuperſtitioſus tra chriſma trahere.terream imaginem ſub altari abs
Etatus Felicis Malleoli Tigurini. Sanare morbos condere.Temporemiſe détestagere & c.Manusla
quando pium ,quádo non , Quando liceat benedicere uare că agroto,vel eu cũ certis verbismanu prehen
animalibus, quando non . Quando liceatexorciſare dere.Tribus mi ſalib.panibusquadä inſcribere. Fe
& excommunicare animalia bruta .Exempla Šan ria ſexta agrotum ducere verſus orientē,& c.Guftare
Etorā.S.V Vilhelmus anguillismaledixit,B.Prumi o videte quod bonus,c-c. Ad fanguinem fiftendum ,
nius vermib.venenatis. Epiſcopus Lauſanenſis ſan certo numero guttas ſtillare in cyathum frigida ( c.
guifugis Heluety vermibus luger.Curienſes inſectis , itě dicere certas orationes.vel verficulos e pſal, vel
Lauff kaffer.Quibus formis exorciſmorum hac in re Chunrat,cara,ſarite.cc.Trib.diebus ante folis orsū
vtiliceat. Exemplu Apoftolorum & S.'Hilarionis. с dicerefuper equoquædam verba. Ad inueniendum
S. Blaſius quomodo benedixerit animalibus de S. furem ,facere crucem in cryſtallo cum oleo, e nomen
Antonij porcis , “ cur illi appingantúr.Locus Co Helena fubfcribere & c.
loff.3.v.17. Quomodo in nomine IESV cmnia facie Item , lapillos ex fluente pro numero ſuſpectorum colle
da.l.eorum.C.demalefic. Azoe alijillam ſequen ctos & domu relatos ignire ( c. Item ad excutiendū
tes,reprehëſi.Formula in quibus dicitur,Si B.Mar furisoculă dicere terribilem quandam orationemes
ria peperit & c .hoc fiat ó ſimiles oſtenduntur eſſe percutere clauñ aneŭ malleo cypariſſino,& c. Itēra
illicite , etiam fi capias ſi vi ſignum vel vt cauſam . mū auellanum die Sabbati ante folis ortum abfcin
Nunquam vti licet operâ damonüne ad bonī quidē. dere & c .
De facto Theodori Sedunēſis Epifcopivtentismini Vtifalſa & ficta oratione,quam rribuunt S. Adalber
ſterio damonis in campana transferenda . Quomo to : videtur verò poriusejſe Adalberti hæretici olim
do intelligendum Dei praceptum , de parcendo int damnati.
micis. K Legere pſa.108.iuxta cert am verſiculorā diſtributioně
Nulli contractus vſurary unquam licitifuere,c con- D aliter quam exftat. Adcurada maleficia , accipere
trarium ,eſt error. tres olei violaceimēſuras, ó cõſiſtere contra ſolē,an
Rythmus feu verſus an ſuperſtitioſus. te ortū ,exprimere nomēlafi ó matris eius,& ange
Ritus abſoni ġ no neceſſarij, nec ab Ecclefia approba lorī gloria ( c. Itē ferre inſcripta nomina trú regū
ti,indicium ſuntſuperſtitionis. cũ certis verſiculis.vel verba incognita & abſurda ,
Chriſti Domini ritus in ſanando cæco. L vtveterā ,Danata ,Daries & c.Recétiorum verò
De B.Marco quadam fabella. Abrac,amo,cc.velilla inſcripta pani Irioni,Khi
De ritu Helizeipropheta in puero ſuſcitando. De riti riorhi.vel iſtud,Hax , pax ,max,& c.contra morſus
bus baptiſmi. canisrabidi.
Reuelatio de illis formulis vulgaribus nulla exftat.De Velcõtra dolorem dentium , Strigiles falcéſque & c.vel,
Ananiſapta remedio docetur elle vox Magica & ido Galdes & c.Galdes & c.
lol atrica ex Hebrea compoſitionoRJ GOJN , İtem Gibel,Got & c.Vel in piſcium capturâ illud Con
‫ רובע‬b ‫ אכני‬, 6 ‫שקף‬ M ſtantini,lao Sabaoth .
a ue
Magic voc es pleræq ex Hebræo fumpta. Quod eft abuti Dei nominib.LibriBamachii , G.Car
Serpentes quomodo ab Apoſtolis ſublati. tachiri virgas parellulas vicertorā verborü cõmit
Serpentum incantatores ab Eccleſia non tolerantur. E teremediis partibus & c.Thoracilignum rotundum
Potentiori vtensforma eumdem conſequitur effectü : cũ certomurmure appendere.Brahanticæ duæ ſuper
quando deeſt pä &tum.Cur permalos Sacerdotes ſer ſtutiones in manum agri ponere ſalem , velnndum
uata formaconſecrationis fiat tranſubftantiatio,per ſoli ſiſtere:Sacrorum ftatuasmergědi ſuperſtitio. Le
bonos,non feruata illa,non fiathæc? uini Crucii liber notatus.

Curationem , demone petere non licet. Principis cuiufdam morsformidanda , qui ſuperftitio
num amator .
Non ideo licita eſt formula , quia verba eiusfingula

MAR
 187

TEC

MARTINI DELRIO

DISQ VISITIONVM MA

GICA R V M

LIBER TERTIVS

QVI EST

DE M A LE FIC 10 , ET DE U AN A

OBSERVATION E.

Diungo poſteriùs iſtud , quoniam pauca & minùs difficilia de illo nobis occur

PARS PRIOR DE MALEFICIO .

QV ÆSTIO I.

Quid & quoruplex maleficium ?

ON diſputo,an fit? ¡Aqid quod permittitur , patrare , niſi maleficus in

id ſuppono.quine maleficium confentiat . Quod manifeftum eſt
gant; cos Sacræ lit facere ſacrilegâ imitatione Dei Opt. Max . qui
teræ , Iuris vtriuſq ; ſacramentorum miniſterio falutem vt conferat ,
ſanctiones , Hiſto miniſtrivoluntatem requirit. Requiri hanc ma
rici , poëtæ , com lefici intentionem docet , quòd contactum vel
munis conſenſus, pulueres ftrigum videamus tantùm nocere il
& fæculorum om lis , quibus nocere voluerunt', quod multis
cl, 1. dæ
niú memoria dam exemplis Nicol. Remigius confirmauit c; & ve monolat.
nar. Nullum Ma rò certum eſt de maleficiis , quæ compofita non c.3.& li.2.
giæ genus ampliùs ſunt ex naturalibus venenis . Sed voco efficientes c. 8. & 9.
cacodæmonem oblectat. quia ( vt ait Syneſius ) ca cauſas, inſtrumenta materiamque nocendi, quæ
lamitates mortalium conuiuia funt malorum damo ad nocumentum immediatè concurrunt. Huiul
num . Sumimus autem maleficy nomen non pro modi efficientia ſuntvaria .
damno, ſeu peccato quouis : fed pro ſigno effe - B Primo nocent pulueribus quibuſdam minutis,
ctúue magico atque fuperſtitioſo ; quo, qui vtitur, in cibum potumúe infuſis, vel nudo corpori affri
2 Rubr. maleficus a, qui verò læditur ,maleficiatusappella catis,vel in veſtes diffuſis : horum ,quinecant atri;
Cod. de tur b Deſcribi fic poteſt, Maleficium eft magia ſpe quimorbum tantùm adferunt,cinericei, vel inter
malefic . &
mathema. cies, qua quisope damonis alteri damnum parat. Bi dum ruffi coloris ſunt. contrà , quo puluere ma
bextra de xi fpeciem magia, vt ad hujuſmodi damna yocis la lum tollunt, & medicinam faciunt, is plurimùm
frigid . & titudinem coërceam . Addidi,ope damonis ; fi enim albus eſt. Vis tamen iſta , non ex pulueris colore,
nalcfi cia. pactum & fæduscum dæmone deſit, nihil res ad vel aliis qualitatibusmanat; fed tota pendet à pa
hanc tractationem pertineat ; non magis, quàm cto cum dæmone inito.colores tantum deferuiunt
homicidium ferro patratum ,vel raptus virginis, declarandæ conuentorú fidei,& ne lagæ decipian
velfurtum ,aut latrocinium.Diuidimaleficium po cur,quid ( vt dici folet) pro quo præbédo.Hoc inde
teft adfpectu finis, vel adſpectu efficientis. Efficien colligitur, quia nonnunquam qui color albus vni
icm cauſam hîc non voco Deum permittentem , medicinam facit ,is in alterius ſtrigis poteftace le
neque dæmonem perficientem , ncque prawam thalis eſt, & cinericeus penes vnam morbos , pe
malefici confentientis & cooperantis liberam vo- nes aliam lethum adducit; quinetiam vni & cidem d horum
luntatem ,hæc enim tria ſemper in omnimaleficio ſagæ aliquando necem infert, aliquando ſanat à exépla pe
concurrunt. nec enim capillus de capite cadere morbo d, prour dæmonilignum luber commutate à Nico.
poteſt, ſine Dei permiſſu :nec dæmon plus dam re. Putarim huiuſmodi pulueribus cibos infectos i.c2& 1.2 .
ni poteſtinferre, quàm Deus permittit , nec vult, à Simone Mago, apud Anaſt. q. in SS . 23. 16.7 . & 8.
Q 4 Denique
 188 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

2.Maleficium parrant herbis, feltucis , aliſque , A / quoque,non ignorum ,præter ea quæ dixi ,probat
id genus friuolis in humum proiectis, quæ ſuper alia allata à Sebaft .Michaële in Pneum1100 .quod
gredientibus ( quibus tamen malefica voluerit ) æ obſeruarinthas vt plurimùın elle.V.if vim (b.femi
a vide Re- gritudinis velnecis certiſſima cauſa ſunt a . minas)vt ait Helias in Tisú.quod Lulus,deduci
migiú d . 3. Vruntur vnguentis albis , vel ſubruffis , inſtar tur à voce Lail , quæ noctem fignificat , eo quod
c.8 . nocte cum illo dæmone graflari tolice : item quia
bituminis,in quibus interlucent permixtz metalli
micæ , & fimul luteę candicantéſque gutte: fi vn talesmulieres ab Hebræis vocantur mıres demo
guentum hoc igni iniicias , fulgorem , ftrepitum , num ,eo quod demones,colunt,fouent,& obſequé
nidoremque edit , cui ſimilem res alia nulla .hoc tes habent.Interrogati quodam ſeniores Synago.
nonnullæ ſemper habent manus illitas, ne qua no gæ vnde fieret, quod pleriquc puerinondum octi
cendi elabatur occafio . lethale,& demulcendo vel duani(nota ante,circumcifionem reperirentur necati,
b vide Rc lummas veſtes attigerintb . reſponderunt cosinterimià Lilith,hoc eſt Lamiis:
migium.l. 4. Solo halitu afflarúue inficiunt, fic folent el hodie potiſſimùm nondum baptizatis infantulis
1.C.3 . ſe cauſa puerperis abortiendiſummo cum vitępe inſidiantar. Teſtatur idem Helias, quòd mulieres
riculo , vt exemplis comprobant Nicol. Remig . B Hebrææ ,vt ſunt valdè ſuperſtitiolæ & dedicæ ſor
$12.6.2: Sprengerus,& Loyheriusc.& hoc dæmones pol tilegiis ,contra hanc peitem vtuntur ſuperſtitione
Sprenger le Prellus olim docuerat libr. de damon .
in mallco.. quadam ; quam ſe ab ipfa Lilith ( hoc eft primaria
Loyherius 5.Grauiflimadamna inferunt ſolis verbis vnde quadam ſtrige didiciſſe gloriantur, vt certos chara
1.2 . de ſpe. Lucanus. ceres & nomina in angulis cubiculorum defcri
C.S. Mens hauſti nullâ fanie polluta veneni bant. Neque has Græciignorarunt , Nam Duris
Excantata perit. Virgilius ; lib.z.rerum Libycar. teſtatur Lamiarum nomen de
Miſcueruntg herbas & non innoxia verba. ductum ,à quadam fæmina,cuinomen Lamia , quæ
Nempe quæ docuit dæmon . vnde Ouidius yo zelotypia furens , quòd maritus in mala deditus
cat Hecateia: adultera foret, prolem etiam adulterinam ſuſtulif
Protinus horrendis infamia pabula ſuccis fet , & magna proſequeretur cura , hunc infantu
Conterit, & tritis Hecatëia carminamiſcet. lum ipſa necauit , & quotquot alios deinceps adi
Seneca,multis venenis enumeratis, deMedcâ; piſci potuit. Videntur folicęLamiæ veteres infan
Addit venenis verba non iftisminus С tulismammas oſtentare,quaſi eos lactaturæ , & fic Thren.4.
d Luc.1.6 .
Metuenda d. Quodque mirum , interdum Aerum compeſcere. nam hoc eft, quo S.S.allufit Ifai.34
Virgil. 3 : dicens Nudauerunt Lamia mammas fuas. & quod
Geor.Na nocent ſolisminis,vel increpatione , immò & lau
ſo.9.Meta de creditum id non gentilibusmodò , qaiBaccare Serenus dixit , viroſa vbera lactantibus inferere , &
mor.Sene. frontem cingebant,vt huicmalo obuiarent,fed & quod Ouidius aggredi infantulos nutricis egentes.
Medea .
e docet ætatinoſtrę probatum experiencia e ; quod & cgo Sic ergo ſolitæ fimulare alimoniam ,& interea ve
fateor , ſed addo , hæc omnianon virtute verború , rèmiferos infantuios exſugere.Hodie non tam fi
Remig. li.
3.C.3 . fed opera diaboli ad lignum concurrentis perfici. mulant ſe nutrices, quàm ferarum ſpecie inuadunt
6. Nec rebus ſacris parcunt,vt quę aſpergillu pul incuſtoditos, & dormientium cum languine vitam
ueribus contigerat , & fic alpergens alia aquâ be exſugunt,vel tabifico veneno interimunt.
nedictâ,miſeram confecit,apud Remigiú lıb.7.c.2. Altera reſtar diuiſio , à fine petira. Secundum
Denique quædam grallantur apertiùs; quęper quam omne maleficium , veleſt somnificum , vel
dæmoné ſtrangulari vel præcipitari alium curant, amatorium ,vel hoſtile .
fvide Re- vel puerulos noctu iniecta culcita præfocanıf , vel
migium d .
acu poſt autem infixa necant,vt apud Sprengerum D
C.7. illa obſtetrix Heluetia ;vel è cunis rapiunt, & lan QV ÆSTIO I I.

cinant , aut in vfum vnguentorum , vt alias docui,

Demaleficio fomnifico .
vel in cibum fibi graciflimum , vnde Glollariū ve
cus Striga da ispúzores:ducta voce à Læſtrygonibus
Homeri Odyti.x . anthropophagis: ſic etiam legi Ic voco quando aliquem potione,malo carmi
mus Euchetas & Gnoſticos qui magia vtebantur,
infames faiſſe infanticidioru ; à quibus, in Catho. nam infundant,velinfantulos rapiant, aut necent,
licoshanc Nationes calumniam deriuarunt.Inter vel furto quid ſubtrahant , vel ſtupro adulterióve
dum puerulis virulenti quidpiam inſtillant , vnde contaminent,faciunt hoc interdum magi, & fieri
moriantur vel ſtatim , vel tabe paulatim.interdum poteſt naturalibus venenis ſoporiferis , recentia
& fanguinem exlugunt, hinc orta vetus opinio de exempla congerunt Pet. Binsfeld . & Nicolaus
Freſajă vel Strige auiculâ , de quâ Q.Serenus; E Remigius, & patet exemplo quod narratur in vi
Præterea ſi fortè premit Strix aura puellos ta DiuiBernardi g ,nam ibitot annis adiacentem Binsfel.
g
Virofa immulgens exertis ubera labris. maritum incubusvxoris fefellit,quod eo dormien- de confel.
Et alia opinio ab Ouidio cóprobaza his verſibus; te factum oportuit. Pleraque magia ſecreta ſpar- malef.p.1.
Nocte volant, puerosg petuntnutricis egentes, ſim Virgil.attigit,in his & iſtud Åneid.6.de Cer Remigius
Et vitiant cuniscorpora rapta fuis: bero & Cumea : li.2 . C.4.v!
Carpere dicuntur lactentia corpora roftris, Cui vates horrere videns iam colla colubris, ta D.Bern.
licố.
Etplenum poto fanguine guttur habent. Melle foporatam ,& medicatis frugibusoffam
Meminit & Feſtus Pompeius. Talis illa Gelo,fi Obycit :ille fame rabida tria guttura pandens
præſtigioſa nó fuit, quæ incaſſum Mauritio in cre Corripit obiectam ,atque immania terga refoluit .
pundiis morcé molita, vcnarrauit græcus fcriptor, Fufius bumi totóque ingens extenditur antro.
Nicephorus libr. 18 , Hift.c.9. In Panama Peruuiæ Occupat Angas aditum cuſtode ſepulto.
multas (triges inuentas, quæ ſanguinem infantulo Sic & Ouid.7.Metamorph.de Medæa?
rum exſugebant,refere Per. Chieza defcript. India . Peruigilem fupereftherbis ſopire draconem ,
P : 2. cap . 196.Hoc genus Hebræis & veteribus La Quj criſta linguiſga tribus praſignis,6 vncis
tinis;illis lub nomine Lilith,his ſub nomine Lamia . Dentibushorrendus , cuftos erat arboris auree:

Hunc
 LIBRI III. P. I. Q. II. 189

Hunc postquam ſparſit Lethaigramınefuci, A Deusquidem ipſe Delphicus facilè dzjèernere , au uits
Verbáqueter dixitplacidosfacientia fomnos; nobis iacentibus,quis eſſetmagis mortuus. Suc inanımis
Somnus in ignotos oculos vbivenit , et auro of indigens aliò custode ibi non eram .) Hæc ille dele
Heros Æfoniuspotitur, & ignarus interea naribus & aüribus demorlis,vi
Sed Maro tantum meminit phyſici effectûs, Oui cariam ſubiitlanienā.Id enim alius ille Telephron
dius etiam magici per carinina, quare ſic intelli mortuus,à Zachla Necroinante ab inferis reducto

genda eiuſdem Medæa in epift. fpiritu ; ſic narrat , Nam cüm corporis mei custoshic
Flammeafubduximedicatolumina fomno: Sagaciſſimus,exertam mihi reneret vigiliam , cantatri
Ettibi,quaraperes vellera,tuta dedi. ces anus exuuiis meis imminentes ', atque ob id re
& apud Senecam ; formate frustrà fæpiùs,cum industriam eiusfallere ne
Tu quoque relictisperuigil colchis ades quiuiſſent.postremo iniectâ fomni nebulâ,eoque in pro
Sopite primum cantibusſerpensmeis. fundam quietem fepulto,menomine ciere non prius de
Apollonius etiam l.4 . Argonaut.tradit incátamen fierunt , quàm dum bebetes artus membra frigida
tis Soporatum ;idque magno molimine effectum , pigris conatibus ad artis Magica nituntur obſequia .
multis verſib.Valerius Flaccus 1.8 . Argon. oſtendit. B Hic vtpote viuus quidem ,fed tantùm fopore mortuus,
lámquemanus Colchis crinémque intenderat astris quod eodem mecum vocabulo nuncupetur,adfuum no
Carmina Barbarico fundens pede,téque ciebat; menignarus exfurgit , in exanimis vmbre modum
Somne pater,fomneomnipotens,te Colchis ab omni vltroneus gradiens, quanquam foribus cubiculi dili
Orbe voco , inque vnum iubeo nunc ire draconem . genter oceluſis , per quoddam foramen , proſečtis naſo
* nota , cor Que freta ſape tuo domui,quenubila * cornu, priusacmox auribus,vicariam promelanienam ſuſci
nu ,pro po Fulminag mo toto quicquid micat athere:ſed nunc, tauit .] Subdit experimentuin , & veræ debilitatio
tentia a
robore . Nunc age* maior ades, fratrig ſimillime leto . nis indicia certiffima. Quibusin verbis videsca
* hoc eft al Tequoque Phryx & a pecudis fidiffimecustos dauerú mutilatrices excectas , vides anum - in mu
tior fem pro Tempus ab hac oculos tandem deflectere curâ. ſtelæ effigie foporantem , vides & nebulam fomni,
fund ,or. Quem metuis meftante dolum ?ſeruabo parumper ſed nóaddic,quo iniecta modo. Vt plurimùm fo
Ipſa nemus:longum interea tu pone laborem . lent lagæ ad hoc certis luminibus vti, quorum fu
ille haud Acolio diſcedere feſlus ab auro mum ab Apuleio arbitror nebulam fomni vocari.
Nec darepermiſſae,quamuis
, iubet,ora quieti interdum accendút pedes , autmanusmortuorum
Sustinet,ac primipercuſſusnube ſoporis inunctas priùsoleo quodam à dæmone accepto ,
Horruit,& dulces excuſſit ab arbore fomnos. vel ad ſingulos digitos candelulis affixis ; interdu
Contra Tartareis Colchis ſpumare venenis, facibus excantatis ,de certi generis lychno, & no
Cunčtáque Lethai quaſſare filentia rami ta illis pinguedine, & vtuntur vel accenſis ſibi prę.
Perstat, aduerſo luctantia lumina cantu lucences, vel eas domi certo loco defigentes a cé.
Obruit, atque omnem linguáque manúque fatigat fas,& , lopor durat quãdiu luměillud ferale.Non
Vim Stygiam ;ardentes donec ſopor occupat iras. nunquam partes aliquas cadaueris certis locis fu
lamg alta cecidere iuba ,nutati coaétum ſpendunt : nonnunquam alia adhibent æquè om
lam caput , atque ingens extra ſua vellera cer nia fcelefta ; quæ tamen ex pacto tantùm efficaci
uix , & C. ſolam'ap
tatem fortiuntur. Maleficij huius per
Apuleius ille Madaurenſis Platonicus,Magica penfionem membrorum exemplum narrat Cæla
rum (teſte D.Auguſtino)artium peritiſſimus, non rius Ciſtercienſis lib.6,miraculor.c. 10.hunc in mo
absre vel finxit,vel narrauit , de Theſſalis ; ſolitos dum :Homo quidam fimplex Engilbertus nomine , de
Lariſſæos cadaueribuscuſtodes addere grandi pe: prouincia Tulpetinatus , ante paucos annos defunctus
cuniâ ſtipendiatos ;quibusperpetē nočtem eximiè vi- D l'est.Iste cum effet cacus natus propter varia dona ,qui .
gilandum erat,exertis ( incõninis oculis ſemper in ca bus hominem eius interiorem illuminauerat gratsa di
dauer intentis,nec acies vſquă deuerienda , immò ne uina, in diuerſis prouincys nofcebatur , & à multis ma
cbliguandaquidem . Quippe cum deterrima verſipelles griſque perſonis fexus viriuſque venerabatur.In cappå
in quoduis animal ore conuerſo ,latenter obrepant ; vt fimplici & tunicâ laneâ nudiſſa pedibus tam æstate ,
ipſos etiam oculos Solis ( iustitie facilè frustreniur. quam hyeme incedebat , & pueroſe regente fic limina
Nam ( aues vrſum ,canes , & mures , imo verò Sanctorum ſatis remota fæpiùsviſitauit, carnibus nun
etiam mufcas induunt.Tunc diris cantaminibus fomno quam veſcebatur , non lectiſternijs ſed modico tantum
custodes obruunt. ] Erat Lariſke mortuus primatis Atraminis velfæni noctibus vtebatur. Ego multa bona
ciuitatis filius, mille nummis cuftoditurum fe ca de eo vidi, o ipſe multos tam verbo quàm exemplo adi
dauer vnâ nocte paciſcitur Telephron ;ratus ſe ho ficauit.Hic tempore adoleſcentia ,cum nocte quadam in
minem ferreum , & inſomnem ,certè perfpicacioré domomatertere fua matrone diuitis ,inter alios eius fer
ipſo Lynceo vel Argo , & oculeum totum . Quid E nos ſe cubitum locaſſet, in ipfo conticinio duo furespa
plura ?cubiculo incluſus,deſolatusad cadaueris lo rictem ſuffodientes ingreſſiſunt, qus igne diſcooperto ,
latium ,perfrictis oculis & obarmatis ad vigilias, lumine incenſo, ciftis apertis, intrepide colloquebantur.
animum ſuum permulcebat cătationibus. Cum ec Quos vt prædictus Engilbertus audiuit , fures eos
cecrepuſculum (inquit ipſe)cú nox prouećła á nox al efle non dubitauit ,cùm ſeruos ex vtroque latere dor
tior , deinde concubia altiora , diam nox intempe mientes excitare non poſſet,ſubfellio cultello fuo perfo
ſta,mihiſ oppido formido cumulatior quidem :cum re rato collo iniecit, & clauâ manum'armauit: ct quia il
pentè introrepensmustela cõtrameconstitit,obtutumg los quaſi cæcus videre non potuit , duce 'auditu ad illos
acerrimum in me destituit:vt tantillulùm animalis tendens, & clauam virag manu vibrans ex omnipar
pra nimia ſui fiduciâ mihi (urbauerit animum . Deni te quicquid tangere potuit quaſi furiofus feriens,de do
que fic ad illam ; quin abis,inquam , impurata bestia , mo illos eiecit. Quos vſque ad foramen fecutus dum
iéque ad tui fimilesmuſculos recondis,antequàm noftri aditum ſchala obſtrueret , & illi ftantes extra domum ,
vim prafentariam experlaris:quin abis ? Terga vortit , neminem præter ipſum ſolum vigilare fenfiffent : detali
á cubiculo protinus exterminatur. Necmora ,cùm me expulfione confuſi,habito confilio denuo niſi ſunt intra
omnus in imum baratrum repentè demergit ; vt ne ire.Quod vt ille ex votu ſchale fenfit , vnam parte

ſchala
190 DIS QYISITIONVM MAGICARVM
Chaia urcą magna ,in qua continebantur grand Geral A non naturalis,fed arte diabolica conecta erat( 2007

foramini continua,fuppofuit,alterámque viraquemas anne Çunone propriis fcriptis fic diftinguense y tene
nu feruauit.Illos intrantes vſque ad vmbilicum , En ret. Venientibus autem eis in cameram maleficula:
gilbertus dorfa corum , quia proni iacebant,per ſcha di in ciuitatem Treuirenfem , cum maleficiandas pro
lam fortiter preſſit,& in tantum depreſſit,vtnon folum more bonorüm Chriftuinorum.fe figno crucis do pys
eis progreſſüm ,imoetiam regreſſam prorfus adimeret, exercitiis,antequam je,gujeri traderet muniuiſſet ,ni
Qui quaſi ſub torculari poſiti,dum manecapi timerēt, hil efficere potuerunt , fed re infecta reclaufis januis
veniam poftulauerunt,datis verò terribilibusiurament reuolare debueruni. Wer autem bonuscui nocere vo
tis,quod nunquam perfonam eius laderent,vel domum luerunt,adhuc viun D El gratia , o tamdiu vivet
illam intrarent,dimififunt. Mane cùm prodente En , quamdiu D E O placuerit. Marer dicks Canones ,
gilberto,à vicinis nulla arte dormientes poffent excitil cum & ipfa examinaretur fuper articulis propojitis ,
ri ,' e quarerentur circa domum maleficia , quorum codem modo confefla eft , ficut jilius in hoc punkto. ]
virtute hæc mouerant fieri,fupra foramen de tectopen Qui ſuperioris ordinis ſunt Necromanticimalcfi
dentem quaſi ſpinam humani cadaueris repererüt,qua ciarij., nihil habent neceffe hanc candelam libi
amota mox omnes excitati ſunt. Poft multis annis B prælucerc,ſufficit in remoto aliquo loco accenfam
defixerint. Manifeſtum hoc in fequenti narra
elapfis ydem fieresfama & virtutibus iam dicti Engil
berti excitati , eiuſque ut opinor precibus compuncti, tione,accepta à viris fide dignis, digna quæ fcia
cum adierunt,& quia ipfi effent confeſſi, deinceps du tur,nam diuinæ quoque vltionis addit exemplum .
xerunt vitam religioſam.Hoc factum mirabile, & alia Abſtinebọ loci, & ordinis, & perfonarum nomi
quadam ,de quibusin fequentibus dicetur,ab alys mihi nibus, ne quis ſaga nare in Hiſpania , vbi res verè
relata , utrum nam vera effent à me interroga geſta , in cubile veritatis & perfonarum notitiam
tus,ita geſta fuiſſe ſimpliciter teftatus eft. ) hæc Cæla peruadat.Ibi quadam in vrbemagni nominis con
rius.frequenter fanè fures magica vtuntur , vt la cionator , qui cum aliis prædicaret, iple repro
teant. In Flandria occidentali,hautproculBullio bus velfactus,velpermālit. familiaris erat cuidam
lo , ſuperioribus annis fur vnus prehenſus fuit, & viro nobili, cui formofula vxor,ſed caſta matro
apud eum repercus , truncus pes patibulati,quo ad na. hanc cæpithircus ille efflictim deperire : nec
huiuſmodi ſoporiferum lumen abutebatur arti diu ignem finu fouit occultum , aperit animum ,
culis incenſis. In Leodienfis ditionis oppido Hu C & mulieri flagitium nittitur Cuadere . Illa certa
yo ( vt quidam ) vel Dinanto ( vt alij , noctu ad tuendæ caftitatis , ſedulò conatur ad faniorem
diverſorium venere duo, qui ſe à via admodum mentem reuocare à dementia -Sed erat oleum ca
felfos fimulabant. cæna ſumpra negant le cubi mino adderc. vc Naphtam accenſam vehemen
tum aliò ituros,ſed importunèadmodùm peruica tiùs aqua iniecta exaſperat , vtgliſcat incendium .
li fic admonitiones hunc vltrò inflammabant. Nec
ci inſtantia tandem abs cauponeimpetrant,vt
ceat ad ignem in culina fomnum capere. Inter deſiit vrgere ,donec pertæla moleſtiam , ftatuit
ca ancilla domus, cuinon ſatis peregriniiſti place vlciſci nebulonem . rem totam pandit marito ,
bant , clanculum per foramen quoddam perui quem non minùs , quàm tridas talis dolorvre
gil conſpicit , quid acturi, Nocte intempeſta , vi bat. eius iuffa vxor tépus addicit:venitnox opta
det è marſupio manum abſciſſam mortui depro ta malè amanti,Maritus cum aliquot famulis egre
mere, & digitos inungere,tum adn.otos igni ince giè armatus erat in propinquo conclaui, familia
dere.omnes lumen recepere , vno.excepto . id ve rem hunc haut familiariter excepturus. operic
rò magimirari inſolitum.ſæpiùs ergò rentant & batur,aduentum matrona. Tandem en tibilæcu
Alammæ admouent : frultrà ſemper. Tum eorum D lari habitu , accinctum gladio & pugione. dedu
vnus, quid tum (ait)li vnus dumtaxat in domo vi centem illam ,audacter fubfequitur , & poſtquam
gil;& affixa ad caminum manu,quatuor digitis ve confediflct,veterem cantilenam iterat: inulier re
lur candelis obſcura Alamma conluctantibus, do firat, & negat , vt ſolita . fecerant audaciorem re
mo egreſſi , noto ſibilo focios aduocant ad præ nebræ nocturnæ męchum . & vim parat , vis vire
dam.Puella lubfequitur,egredientes, & domo,ia pellitur:tandem verita mulier,exclainat, & condi
nua reuoluta,excludit. indeirrüpit in herilem tha &tum marito ſignum contenta voce tollit. Surdo
lamum.inuenit omnes altum adcò ſtertere, vt nul ( quod aiunt)fabulam ,nec maritus,nec quiſquain
la vi ( namn in medium cubiculi de lecto detra accurrit. Quid ageret ? fugeret ? tenebatur bra
traxerat & protraxerat ) potuerint euigilari. In chiis fortioribus conientiret.?mors probro & pec
terea fures per feneſtram quandam ſe dirigebant cato potior honcſtati.vngues ergo & dentes, ar
in domum , occurrit ifta , & fchalis deturbat. In ma ſtringit muliebria , & faciem deformat : fed
ſtant tamen , & alia inoliuntur inguellum . hæc E præ furorehæc ille vix ſentiebat. Gladium depo
luminis memor , & ſuſpectione hanc eſſe ſoporis ſuerat , dorſo pugiunculus hærebat : vt aduertit
domeſticorum cauſam , omnes digitos exſufflat, vt matrona,inter luctandum manu eum eripit à ter
lux emortua , dormientes experrecti,ad clamo go, & ſtricto mucrone perforat aduerfarium , &
rem accurrunt', & domo protelant manifeſta vita priuat.collabitur cadauer.victrix,vix lui com
rios. Poft aliquot dies capti, facinusconfelli fue pos adcurrit in conclaue , vbimaritum abdiderat:
re. Quid mirum ergo , ſi lagæ noctu irrepant ad inuenit illum & famulos omnes mortuis , quàm
cunas infantulorum , & aliorum , quos cuntpere viuis limiliores, clamat , vellicat, trahit, nihilnon
dicum ?Per.Binsfeldius. comm .in tit. ( demalefic.co agit , vt expergefaciat. at illi confopitimanebant.
mathem ,ad lib.4 . in fin . fic fcribit , Retulit idem lo ſuſpicata quod erat ) inaleficio id fieri, & videns
annes Cuno de Rouer , cum Annamater eius aliæ fibi in ſeipla ſpes omnes locatas , cadauer domo
duæ fage conueniffent,vt de nofle virum quendam Ze cffert, & in plateam abiicit cum gladio, & cruento
lofum perfecutorem maleficorum maleficio conficerent. pugione. Interea dum ibi iacet circitoresnoctur
Magiſterulus præcedens feneſtras “ ianuas aperuit. ni in cadauer incidunt, ferunt in carcerem , facie
Ipſe autem Ioannes Cuno pro comite à matre lota, etſi non facilè , tamen agnoſcitur conciona
alys adductus fuit , vt candelam ardentem , qua leor. Prætor feu ( vt vocant Corregidor) prudentia

polle
 LIBRI III. P. I. Q. III. 191

polict : nuentio imperato prætentibus,lummoma- , je ſuperius eft declaratum , ſcilicet illiniendo eo pri
ne adit cænobium : euocar Priorem , ait ſe de re
mum per artus omnes,cuimoliuntur interitum , ne eui
maximimométicú ipſo coram totâ familiâ agere gilet :tum firmiter ac validèos er diducendo , ne porio
optare : iubeat omnes ad vnum in Capitulilocum nem agitatione excludat : tandem venenum faucibus
conuenire.facit Prior.conuenere viui omnes,nam ingeredo admota lucerna quæ fulphurea flamaeuomai.]
mortuus ille ſolus deërat. Prætor ( ait ) videri fi
QV ÆSTIO II .
bi aliquem deefle , re animadaersâ Prior , verè
De amatorio maleficio.
inquam ) omnes adſunt,excepto tali; ( & nomi
nabar ) qui fors nunc ſe ad proximam parat con inīga,receptiſſimum nomé, rarius apdoyilice,
cionem . Ipſe quoque , ſubdit ille, vocetur :mora
haud longa futura. currunt nonnulli , vevocent: næú Latinè, ita vocant quicquid dicitur,fit ,
cubiculo clauſo , pultant oſtium ,nemoreſpondet. datúrve:co fine ve in amoré quis,Venerifque furias
It ergo cum Priore ipſe Prætor, & ianuamivireſe pertrahatur. pluriina huiuſmodi philtra veteres
rant. nemo erat in cellâ , duntaxat fax , ardens & nobis commemorarunt,vt in veterib . Gloffis 16
obſcurum lucens, defixa erat in camino . Mirari gularia, quod ſuper tegulis adolerent philtra loui
omnes, & ſtupere. Tum Prætor Priori & conuen- B ſtygiali ,hoc eſt Plutoni, quiNumen illicium ad
tui narrat, vbi & quale inuentum cadauer : Et amorem putabatur, & hæc facra ſtygialia, & Co
dum illud auferunt è carcere, vt prophanæ ſepul cytia dicta , Virgilius in 4. Aeneid . de Didone;
turæ ( quam S.S.aſiniſepulturam vocat)meritòtra Sacra loui ſtygio,qua ritè incepta paraui. Cocytio
datur ; ecce tibi nobilis ille cum vxore , & rem rum mentio apud Horatium in Epod.vbi Porphy
'omnem narrant:conferuntur momenta temporis; rio dicet Cupidinis facrum , non quod eo veneris
reperiuntur euigilaſle , quo fax exſtincta. Sic & filius inuocaretur , ſubdit enim dicta quod inferis
perfidia hypocritæ deteſtatione omnium & mu Dijs à veneficis fierent, ſed quia facrum amato
lieris caſtitas atque fortitudo laudibus totius vi rium . Multa ſimul complexus apud Apuleium .
ciniæ celebrata:non facilè ex illic habitantium me Apol.1.Leuius poëta,
moriâ delebitur . Philtra ornnia vndique eruunt,
Ex Remigio , nunc addam quædam , quibus Antipathes illud quaritur,
hæc explicentur confirmenturque ; Scribit ad fo Trochili,iynges, tanie,
poriferum faſcinú ſtriges vfurpare cadauer abor Radicula ,herba furculi,
tione egeſtum ,refecto inde vnâ cum humero , co - c Ipſiplices, bitortipla ,
ſtisque continentibus dextro brachio , in vlum Hinnientium dulcedines. vbi Ipſiplices , vr eſt in
luminis ; & ardere eius membri extremos digi Gloſſarijs ,äwZ6w7nxlæ cuma in Felto dicuntur Ipſul
tos flammâ fulphureâ ac violaceâ ,tantiſper dum lices bracteæ in virilem & muliebrem fpeciem ef
perficiant quod cæpêre ; & hac flammâ exſtinctâ fietę , quæ & Subfilles eidem dictę. Agnouerunt
tam integros & illibatosmanere digitos, quàm ſi has & alij poëtæ , nam de his ſimulacris amato
lumini fomitem nullum præbuiſſent.idą; confef rum eſt illud in 4. Virgilij , Efugiémque ( Ænex ).
ſosmaleficos Guermingæ 14.Kal.Ianua.is89.Sic toro locat. Theocr . & Virgil. in Pharmaceut. Iyn
Remig.lib.2.c.3 . & idem cófirmat c.4 . cum docet, gem , quam Langius air à Germanis vocari,Vvin
ſolere priùs ex cadaueris illius abortiui vnguine, dals. Vvaſſeroths,Kuerdrommel Latini Fru
demébris elixis parato, qua perſoná cóſopire vo . tulam vocant:Hippomanes , laudant idem Theoc .
lū, probè inúgere.Vergaulla X Kalen.Febr. Mar Virg.Propertius;Remoram ,& Sippen, Ariſtoteles a , a lib.z. de
gareta Luodman , in iudicio agnouit inter fcelera rane quoddam oſcillum , Plinius b Aſtırıten lapi- mai...nia.

hoc quoque: Se nocte quadam N.ades fuiffe ingref- D dem ex Æſopo , Helichius llluftrius; ſagittas cx & 19.c.17:
fam ,eo animo vt fomno fopiti faucibus venenum infun hoſtili corpore Archelaus ; Thallum ſeu termitem b lib.8.ca.
deret: ídque incapium guin perficeretur parùm abfuis oliuç valerius in Cyri,alia multa Lucianus in Dial.
42.& libr.
fe: ita in procliuividebantur effe omnia.Sed (malum ) Bacchid . Melitia : & ex recentioribus Marfil. Fi-32 6.4.plu
res citat
contra quam putabant excitatum illum fuiſſe à fomno: cin.l.13.Theol.Platonice ,Pomponatius de Incant, ca.
Tiraq. 13 .
adeò vi re infecta, cum facinoris fociis ipſa fe in fugam 8.& Cælius Calcagninus integro opere,de Amatoria lege con
dare cogeretur : confectante interim illo ,manu arma Magia. Veteribus his videtur communis error, nubiali.
ta ,ac tandem cùm affequi non posſet,minas ferocius in etiam nolentes huiuſmodi philtris in amorem pel
tentante . Ea igitur de re ad ampliorem cognitionem licipoffe ; qué errorem mox diſcutiemus.Priùs vi- c de forti
interrogatusipſe,N.teſtis omnem , vti illam faga pre deamus maleficia hoc in genere noſtri æui; quæ leg 9:3:2.
DU.15 . &
narrauerat,certis diſertiſſ, verbis recenſuit : videlicet pobis ,omnium optimè & exactiſſimè,Gril.fcriptor 9.sa. 1.2 .
appetitum ſe ,ſicuti diétum eft , veneno : hocque vnum prodidit c.Amatoria (inquit) fortilegia,vel fiunt intra 1. fi quis
illis,nepreberent fuiffe impedimento,quod fortè exper- e corpus,velextra corpus( f.maleficiari.) In corpore com- aliquid.s.
rectus nondum enim illarum vnguine delibutus fue muniter fieri ſolēt per cibum ,vel potum d.Etin bis fre- qui abor
rai)ſe crucis fymbolo atque oratione Dominica contra quenter admiſceni(quod vix folent in hoftili vel ſomni- de pæn.1.
tantum difcrimen atque periculum muniuiffet:verum fero maleficio e ) Sacrameta Catholica Ecclefia ,vtho- 3.9.hçc ad
que illud omnino effe , quod illas cum telo multum via ſtiam conſecratam f,vel nondum confecratam , fed cir- iectio D.
eſſet profecutus ,nec tamen aſſecutus. Etpoſtea : Ferè cumſcriptam notis o litterisſanguineis:ſuper qua dici ad leg.com
omnes criminis reideprehenfi , in Germania que est curant,quandoque ună ,duas,tres , quinque velplures car .
ditionis Lotharingica ,affeuerant concorditer ,eam fibi miſſas,quibus celebratis ,tradunthoftiã ipſam ,non inte e Grillan ,
à damonibuss(modo ysper aliquot annos fuerint opera gram prour eft,fed in puluerē redactá valdè ſubtiliter , d 9.3.nu.
ti)penetrandarum edium facultatem ejſe tributam :vt perſonamaleficiande,quam aſſumere faciunt in cibo,fi- 18. in fin.
fGlof. in
ſcilicet per quaſuis anguſtias nullo negotio viam ſibi cut in meneftra,vel in poire.eodem modo faciüt cum ca c . accuſa
faciant ,in mures, feleslocuftas, alia huiuſmodi puſil lamintha immixta aliis fpeciebus , &•iradita ,vt fupratus.plane.
la animantia ,proutvſus poftulat ,contra£ ti atque im in cibo velpołu ,ex quo dicuns illam effe natura atira-, de hæret.
in6 .
minuti: intromiſoſque denuò priori forma reftitui,ſi ve cliue quod poterit cor o volun!atë abſorbentis tra
lint:ac tum commodum incæptum peragere , qua bere ad amore perſone tradētis.Sed omnes funt nugació
demo

a
 .192 DISQVISITIONVM MAGICARVM

damonis fallacia, & c.]& poftea, Bis aut ter habui in A Scondunt fub capite lecti,vet snierpumas, ver m.i.era
facto Sortilegos,qui,huic Sortilegio fiue maleficio incã tia fuper quæ ipfe dormit autfub lumine oſty , velake
bentes,hoſtiă immiſcuerant.unum videlicet clericã re rius loci, ſuper quo ipſe maleficiandus vir tranſuurus,
ligiofum ,qui hoftiam ipfam facratiſſimam accipiebat, autmulier tranfitura fit.]Hæc ille partim d.g.3.a.nu.
cuiuspariē ipſe ſceleratiffimus,quicupiebat amari,af 15.partim q.5.n.3. vbi ctiá addit lacrilegia quædain
ſumpſerat,dicēdo quadam verba fatis turpia atque ne iſtorum.Ipſi ( inquit)fortilegi admifcent japius in iftis
fanda,qua hic referre non expedit : reliquam verò par aquam benedicta ſcilicet Fontis Baptifmatis ,aut com
tē hoftia miferat ad ipſam mulierem ,non in forma bo munis amphora exiſtentis in Eccleſia , autoleū ſantium
ſtia,ſed minutatim contrità e in puluerē redactă,fu Baptiſmatis ,Chrifmatis aut Extreme vnctionis,ramos
mendam in cibo aut potu . Iterum habui alium , quiho olinarum benedictari ,ramos palmarõ, candelas bene
Iftiam nondum facratam acceperat, & fuper illam cir dictas,facros Agnoſdei,tbura benedicta ,cereos paſcha
căcirca,cum fanguine annularis digiti,nonnulla verba les e his fimilia . Quandoque autem capiunt aliqua
fatis turpia deſcripſerat deinde ipfam hoftiam ſuper al ex reliquisSanctorum Martyrum , fi habere poſun!,
tari depoſuerat,hoc eſtſuper nudo lapide confecrato, ſub Scilicet particulas offium ,capillorīt, vel veſtiv . Aly au
linteaminetamen altarisabfcondita ,& à quodam Sa- B tem capiunt fruftula quadam indumentorum facerdo
cerdote rotunda conſcientia fuper illa quandoquemiſſas talium ,aliorumque panniculorum benedictoru , quibus
celebrarifecerat,certis orationibus ad eius propofitum facra myfteria venerantur celebrantirque ,ficui cami
fuperadditis;deindehoftiä ipfam fumpferat,qua tamen ſia purificatory ,corporalis ,tunicella manipuli ,amiiius,
non erat expreſsè conſécrata,cuius partem alteram pro 'Aole candida,lapidis facrati,mappa altaris, patine,fi
fe affumpferat ,alteram verò parte perſona malefician dary,calicis,& fimilia,& ifta omnia ,vel iſtorü pariem
de tradiderat,redactam in puluerem ,vt proximèdixi, admifcere folent in fortilegys amatorys , adhibitis eoria
aferentes,vterque ipſorum , qui hoftiam ipſam aſum nefandiſſimis precibus ó Diabolicis verbis , ad turpes
pferant,indiſſolubili amoris vinculo ad inuicem ſe col libidinis actus,tot Sacramentoră , aliori ſucrorú per
ligandos, nihilominus nullum effectum apparentem vi petrantes abufum .]Mox ſubdit tertiumquoddá ge
da,nec percepi. Nec ſunt adhuc duo anni elapfi , quod nusſortilegij amatorij,his verbis: Qu:da ex hisqur
alium fimilé caſum audiui, Rome accidiffe,de quadam funt expreje profeſſionis: defirunt quandoque imagines
impudica muliere,in cuius eophinis reperta fuere due quaſdam ad loca facrificiorum , terra,vel cerent gem
hoſtia ,fuper quibus ambabuserant deſcripta quadam IC marum ,feu alia quauis mixtura conféčias,illájque b.:
verba fanguinea ,& c.quas ipfà tenebat,vt afferuit ,ad priſant priùs nomine perſone maleficianda ,jus deus
effectum tradendicaidam alierimulieri,ad inftantiam tione inuocatione diaboli , cum eiſdem caremonys,
viri,quieiuſdem mulieris amorem concupiſcebat. Alias quibusvti ſolent noſtriſacerdotes in vero baptiſmate:
quoque nondum eſt annus elapſus , quod dua impudica adyciunt quædam verba turpia có nefanda:quib.ima
mulieres Rome , quas vidi,& audiui , qua acceperant gimbusquandoque aperiunt pectora, i aplarum corda
oleū baptiſmatis,quo inunxerant fibi labia , dicétes hæc ingenticalore ignita redduit:aut tartun derinēt,quod
verba fides abrenunció tibi, & c.) cum labus illis fic liquefiant,putantes quod eodem modo cor hominisma
inun &tis ofculatæ fuerant viros quoſdam ,cauſſa capradi leficiadiſimiliter aduratur,feu mollificeiur, o obe dies
amorem ab ipfis,vt ipſa afferebant. Nihilominusdemü reddatur ad votum fortilegi,vel amantis] Io . Salisbe
omne experimentum fallax fuit , & fuorum exceſſuum rienf.li.1.c.11.Vultricoli ſunt,qui,ad effectus hominum
condignas vidiluere pænas. Aliud exemplum à trien immutandos,in molliorimateria , cera , vel fortè limo,
nio a citra in eadem Vrbe contigerat : quodquadam eorum quos peruertere nituntur effigies exprimunt ,
turpiſſima mulier acceperat,particula cutis illius , qua cuius illufionis in Pharmaceutria l'irgilius, meme
infans indutusegreditur de vtero matris,quamprimum D nit :
venit in lucem , illámque fimiliter ſuper lapide nudo Limus vthic dureſcit, & hæc vt cera l:quefcit
facratoabſconderat,o fuper illa pluresmijas, numero V no eodémque igni,fic noſtro Daphnisamore.
quinque celebrari fecerar , curémque pradictam poftea Naſo quoque in libro Heroidum .
affumpferat,& baptiſauerat ſub nomine perſona ma Denouet abſentes,fimulacráque cerea fingit,
leficianda ,cum aqua baptiſmatis , cærimonys conſue Etmiferum tenues in iecur vrget acus.
tis,deinde eandem in puluerem redegit , ad effeclü tra Qui locus etiam ad hoſtile maleficium referri
dendi perſona maleficianda:tamen interim capta fuii, poffet,dc quo poftea.Duplex enim magica deuo
nec perficere potuit fortilegium ,ſed congruas ſceleris ſur tio fuit,vna hoſtilis, qua mortem intendebant, al
luit penas. ]Hæc ille ,qui addere potuit,adcò nefa tera de qua nunc ſermo erotica ab vtraq; Papinio
rios etiá efehuiuſmodi fortilegos ,vt & fæminæ tefteCirce dicta fimulatrix, & poppelera à Lycophro
viris ſua méſttua,& viri( quorú vtrúquevix pudi ne in Salisberienſi lubenter corrigerem . V ulticoli.
cæ aures tolerams)ſemen in cibum porúmque aliis funt & de hac defixione(fic deuotionem vocabant)
permixta , & certis verbis condita,præbeát,vtmul- E hautdubiè eft illud poëtæ veteris in Ciri,
torum conſtar confeſſionibus ſtercora quoque & Inde Ioui generatmagno frigidula facra,
alia hoiuſmodi excremćta,vt Sprengerustradidit. Sacra nec Idais ſenibus nec cognita facris,
Proſequitur deinde Grillandus dicta ſua,inquiés, Pergit Amycleo fpargens altaria thallo
Extra corpus autem fiueextra inteſtina fiuntmaleficia Regis lolchiacis animum defigere vobis.
amatoria per aliguas mixturas cõpoſitasex herbarum Vt opinor Minois in amorem ſuæ alumnæ.Ná
folys vel radicibus métallis,reptilibus terræ :plumis in vtdeuotio,fic defixio duplex, & hoc puto velle au
teſtinis membriſve,aniž ,piſcium ,vel animalium ,alia Etoré Gloſſarij his verbis: Defi£tiones viuvöllavescu ,
rúmve fimilium rerum naturaliū Jadde,maximèex xaládequor.primum ad diras referendum ,pofteriùs
a Grillan. petere a,velcapillos vel vnguiú pręſegmina,vel fa ad vincula & nexus amatorios , & corrigo defi
9.3.nu.23. fciã ,vel quid aliud veſtimenti quod folitú tangere xiones,quia à defigendo non defingendo . paret ex
corpusmaleficiandi:aut,fi nihil huiuſmodi queant Plinio libr. 28.Hiſtor. cap. 2. & Cicerone lib.2 .
nanciſci,vel epiſtolā ,vel quid aliud de illius domo) de legibus. Vtplurimum vtuntur hodie in ama
Ġ tuncadhibent certas ligaturas , quibushæc inuoluta coria defixione pergameno virginea : quam con
conſuunt in chlamyde velrunica maleficiandi, vel ab ficiunt ex cute pueri recens nati, & ante baptif

mum
 LIBRI III. P. I. Q. III. SECT. II. 193

2 Picarrix, mum mortui,vel abortivi, inſcriptâ caracteribus | A rum C.demalef.( Marbemat.vbi Conſtantin ,lm
Abonus,& & verbis magicis : cuius miram potentiam atque per.ait ,akıpud:cos animos ad libidinem deflexfein
Agrippa .
blibr.i.de efficientiá nuganturmagi recentiores , & exem ielliguntu :non ( air)coëgiſſe ,ſed ait,defiexiffe :idcò ,fi
(pearis. plum ſuggeritLeloyher. Viebantur & olim fu lex Rhemia vigerer , Vvierus hîc non eftugerer
cap.s. nibus quibuſdam & ligaminibus , de quibus nos frontis inuftionem ,nimnis quàm manifeſtò Impe
poltea.Grill.præterea rationem inucftigat,cur ad ratoriam fanctionem calumniatus.
e libr. 14. Amatoria dútaxat ,abutantur,rebus facratis? & mul Secúdò probatur ratione, quiamulta funt phar.
cap . 7 . cis reſpondet,quivoler eum legat.Hodierno tem maca,quæ vim habent naturalem turbandi humo
d Legiſtar.
in d.g.adie pore,etiam ab hoſtile veneficium ,buffones bapti res irritandiſemen ,excalefaciendi totum corpus: 1
&tio . & d. zant,& eis( quod horreſco cogitans ) venerabilem & , fi nullæ res tales inuenirentur, pofler dæmore
9.quiabor Euchariſtia exhibent degluticndam .Sic nimirum bus,quibus vellet,vti,táquam lignis conuentis,&
zon.tit. C. quotidie deterior fitmundus, & homines in gra deinde iuxta pactum iple per le & turbationé, &
de malefi. uiora hoc fæculi fine fcelera præcipitátur.deama. Aatulentiam , & pruritum , & calorem in corpus
& mathe. torio philtro miraculum narrat , publicâ fide & inducere, fimúlque perſonæ certæ importunam
Oldradr.
multorú fæculorum continua atteftatione confir ſuggeſtionem imaginarioni, quali valde dignæ
conſ. 210 .
Codefti.& matillimum , Thom . Bolſius, Oratorij presbyter ; B amari,obiicere; & lic in huius amorem infcdere
Ang. in l. cuius opera,quàm hæreticis odiofa,càm Catholi pollet;ſed volentem tantùm.Nam in voluntatem ,
corů. C.de cis veilis fuit;is ergo de Notis Ecclebæ '; 1 onum propterarbitrij humani libertatem , nulla dæmo.
malef. Al
beri. rubr. miraculum ( inquit )contigii Aufidi in Piceno. Siqui ni iuriſdictio ,nulla coactio competit : quæ omnia
C.de hær. dem anno 1273.guadă mulier,cum fumpfilet ore Eu ſuperiore libro probauimus , 9.24 .
Vica.tra&t. charistiam ,nõ deglurje, fed feruatam fecum derulit, vt Tertiò probatur exemplis, vtMarci Antonij
de malef . illa uteretur ad amorem mariti conciliandum fibi per Triumuiri apud Plutarc.& alterius,de quo Clco
Grilland.
veneficiai Quantebrem ,fic malis ariibu edecta, ſuper demus apud Lucianu; vtMarci hæretici & Magi,
d.q.3.ar.o.
is. Tiraq. prunas in regula repoſită proiecie :gao facto mirabile apud D.Irenæu;puellæ adductæ ad S.Hilarioncm ,
d.1. 13. & dictu )ccepie Eucharistia aperiiſſimè in carnem conuer apud D.Hier.lolaphar Regis & Thedęmagi,apud
tractar. dc
sa fanguinem lase em tiere,ita vt pranas exstinxerie , Damafcenú,in vila Balaã.luftinę & Cyprianima
pæn , mi.
huéd. Pet. nequecohiberi potuit cruoris eruptio,donec căduerunt gi,apud Nazianzenu & Nicephorú,(de quo con .
Loyer.d.c. carbones , quamuis mulier nihil non egerit inyciendo lule Pamel.in vila D. Cypriani ) ve etiam hæretici
sunt.Gui cinerem ,puluerem ,ceramg;apponedo. Tum nouo euen cuiuſdam apud D.Epiphan.qui,quod, paulò antè
bert. Me
noch.Cla tu attonita ,linteoregulam cum carne diuina & fangui- C cxépli narrationem , dixerat àMago coa & as mu
ri, Farinac. neinuoluens, ftabuli propinquiftercore infodie. Latuit lierculas; id intelligendum ,de vehementi perſua
& alior. resannos feptem ,quamuis aliquot mirabilia euenerint, lione & forti inclinationc non de ncceflitatis ab
Canoniſt. · gua undenám nafcerentur,alsos quidem latebat ,mu folutæ coactione.Valentiniani quoque limp.apud
vero. Ve
Hoftien.in lierem non ita ,falti at ſceleris fuiconſciam.lisexaltis , Procopium libr.3.debello Vand .Marcelinæ apud
Summ . de illa tandem aperuit rem geſtam facerdoti,qui cùm fe có Gregoram lib.3.ſtratidis cuiuſdä apud Calchon
mag.9.quá cõruliffet ,reperit iniaétam carnem fanguinem recen . dylam lib.2.Ité probatur Hiſtoria Bafilij Pſeudo
feniétiam . Vtem ,linteúmqueillafum .Miraculum patefactum cun . monachi & iuuenculæ monialis , de quâ D.Greg .
Ananiæ ru
bri.de cor Etiſque demulgatum ,ex omnibuslocis innumeros ad fuos Magnus egit;item Sceleri Sethide quo Nicerast .
til.Ancara. ſpectaculum commouil, & commouet adbuc poftannos legiie illa accuratè, & inuenietis iniectam pro
in c.ex tua tercentum & fexdecim .Vifitur enim caro ,vifitur lan penfioncm , ſed defuiſſe neceſſitatem parendi.
tú & >Abb . guis vitreis ampulis inclufus,adianta reimemoriam Quartò probatur auctoritate SS . Patrum , ve
c.in cabu
lis.cod.cit. fempiternam ,neque poftianta temporum ſpacia guic omitrá Epiph.Irenæ. & duos Gregor.iam ciratos:
idem An- guam ex iis eſt correptum arit labefa &tum i ] En quo probatur auctoritate Arnobijlib.i.contra Gentes
cara.in ca. pacto Deus cam manifefto miracolo nefarium D.Hier.dum docer quoſdá demones amoribus &
accufat.1. muliercula ſortilegium inhibucrit. Sed nunc vi- D amatoriis căticis deſeruire 8;& alibimaleficia co
ret, in 6 . dcamus, quæ vis huius ſortilegij amatorij . tendit vim habere, vt amemus quæ odiſſe debere
Squillacęſ. SECTIO 11. mº; & deteftemur, quç nos amare decuiflet h.Cal
de fide Ca Ico primo ; hiſce philiris voluntas nullius cogi lianus quoque , Incentores , ait, libidinã arga luxurice
tholic.c.8 . poreſt,ad quem non vult,amandum : fed benè po
quofdā fpiritus effe propbera comemorat , Spiritus, in
Turrecre .
in ca.liper teft imaginatio perturbari,humores concitari, & totum quiens, fornicationis decepit eos, fornicati funt à Deo
forciarias. corpus interinsquaſiaccendi,adeò vi quis,damone va (uo.] ' non quæro,an rectè explicet dictum Ofeæ ;
33.9.1. riu tentationum illecebris interiuscertante, astro quo fed quid ſenſerit ipſe , id aperiè teſtarum affero .
D
dam libidinis vexeiur , & fic vehementer trahatur ad Deniquc probatur S.S.locis effe aliqua huiuf
D. Tho. defiderium carnalis copula cum aliquo ingenere ,quod modimaleficia.Nahum.3.v.4.Proptermultitudinč
uen .& Pa. litum remporis maleficus amator accedat , & arribus, fornicationum meretricis fpeciofa & grategó habeniss
lod.in 4.d. quibusfolent mulierculecapi,eam inftanter vrgeat,vel E maleficia:quod de his rectènoſter Frác.Ribera fuit
34. Spren- damon de illo uno tam afſiduè memoriam de phanta interpretatus. Apud Baruch in Epiſt.leremix ,nifi
ger.Malle.
part.1.9.7 . fram moueat,exhibendo ſpeciem circumſtantiarum pro fallor,mentio habeturmaleficij amatorij concre
Caftrij lib .per quas amore dignu . videatur , o ſubtrahendo cas mationis,verba ſunt ifta;o oléguvõixes nepagétervey
1. de iuft. que indignum redderent: facile fit,vi in naſſam prada σχοινοία εν τάςοδοις εγκάθηνται , θυμιώσας τα πίτυ
hære.pun. cadat .]Atque hæc eſt ratio & modus,quo per ifta ρα, όταν δέ τις αυλών εφελκυθάσε υπότινοςτών σά
C.15.Mich .
Medin.lib . diabolus Colec decipere : vulgus autem nequirdi ga popevokeli'vou xoljnom,tāp Tano lopovedíla , oux
2. de re&ta ftinguere inter actiones voluntaris,& motus con αξίωτα, ώςπερ και ωθή, όυτε το χοινίου ωςδιερραγή.
in Deú fid . cupifcentiæ ,imperúſq; portionis inferioris.Vnde qua vulgatus fic veriit ;Mulieresausē circãdata funi
Ang . Sila .
Rolell. Fú. non oportetcredere iis ,qui quæve cauſadeur coa bus in viis fedens, fuccedētes offa oliuarum.cum autem
Caie . Graf &tionem voluntatis,verè enim nolendo volunt, & aliqua ex ipfis,atıracta ab aliquo tranſeunte,dormierii
fius, & alij vellentabſtiuere,ſed volunt peccatum cómittere. cum co , proxima fua exprobrat , quòd ea non fie digna
Summifts , Hæc ſententia communis eſt luriſconſulco habita , ficue ipfa , neque funis cimsdiruptusfit. ] Qui
Binsfeld .
in d.l.corú rum d & Theologorum . probatur primùm ,l.co locus infignis , adhuc denGs oblidetur tenebris,
R ignor. n
 194 DISQ VISITIONVM MAGICAR VK .

lignoranuà avuiquitatis.vnam eius partem ,quç de A Deficiunimaz1c0 10rt fub curmine hombr.
funiculis eft,nobisHerodotus clariflimè exponit . De trinâ delpuisione Tibullus, Eleg.2 .

les
libro primo, vthabet verſio Latina ( Græco nunc Hec mihi compojust cantusquis fallere poſſes,
exemplari careo )in hæc verba:vna i dem Babylo Ter cane, ter dictusdiffue carmimbus.
nis lex eft,omnibusmodis exſecrāda . Nempe omnibus Sed ad rem ,magicú myftcrium ,cuiusneminit
mulieribus indigeniscommune eft,femelin vita ad Ve Ieremias , & à quo populum Lei dehoriatur, eft
neris templum defidentibus , cum exlernis viris con adolerio , tãp witúrup de cuiùs vocis lignincato
ſuetudinem babere.Cæterùm cum pleraque fint diuitiis ne non omninò res certa,tam cateri vertunt, fur .
iumentes , que fui copiam facere recuſeni, ha vehiculis fures,noſter veiò , ſa oliuarum ;inter quæ quid ine
cameratis ſubueEta,pro templo confistunt,relicta inte liùs & fideliùs verlum , cuttiùs definiri poliet ; ti
rim à tergomagna famuliti turba. Plereg etiã hunc Hebræa illa epiſtola exftaret,nunc deGræcæ vo
in modum faciunt,ad templum Veneris ſedent,nodis, cis ſignificatione deciſio pender. Puto non vnam
corollisgatempora reuincte,è quibusdum alia ſeorsim effe fignificationem huius vocis.Helychius,aitu .
abeunt,aliaregrediuntur.Nam diuerticula vndecung ρα τα τών σίτων και κριτών φλοία : & fane huiui
fic funiculis distincta aditum prebent externis ad mu modi tritici vel hordei tuctures , fiue pelliculas,
lierés illas,quàm cuig, libuerit diligendam . Porro cum B quæ molendo fecernuntur( lic etiam Dioſcorides
ſemel illic confederint,non priusdomum regrediuntur, & Theophraſtus vſurpan :)luccendi ſolitos in ve
quàm hospitum aliquis , pecuniam mulieri in finum neficio amatorio plerique exiſtimant, & nituntur
inieceris , of cùm eâdem à fans ſeorſim abductarem loco Theocriti, EyMiu... vớp Bugã Tà gived , vòi
habuerit.Hospitem autem illum ,qui pecuniam obtulit, Scholiaſtes,Quo @ ,exponit,nepisavow ,igne abſumo.
dicere oportet:tantiego tibi Deam Mylittam imploro. Vix crediderim furfures ſolitos adoleri, ( qui pa
Mylittam enim Affyrý Venerem appellant. At verò rum ad hoc idonei) fed benè farinam in mola, de
pecuniam illam ,quanculacumga fit,non eſt fas rciscere, qua tamépaulò ante iam locutus erat Theocritus,
foquidem in facrum conuertitur vfum .Neque mulieri nec necefle habebat reperere.quare malo, ait upd ,
etiam permittiturhospilom aliquem repudiare,ſed qui illic exponere , vthîc facic molter.Nam de codem
cumqueiseft,qui pecuniam obiecerie primium ,hunc illa maleficij genere locurum poëiam illic, & hîc pro
sequitur citra delectum . Poftremò vbi iam congreffa phetá ,co procliuior (um , quod eodé Eydil.faterur
fuerit cum externomulier, Dea expiata ,domum reuer Theocrit.amatoria illamaleficia GręcosàBabylo
titur.lam ,qua forma ſunt elegatiore,citis( ue par eft) niis didicifle. Sicut ergo laurú vrebant veteres &
expediuntur :qua verò deformes,diutiùs cogantur defi biruiné, & ftatuas ex argillâ vel cerâ;de laur.Virg.
dere pro templo,antequă legi faciant fatis. Fing, inter С Daphnis memalus uris ego hac in Daphnide lauri ;
dum ut vno argue altero anno,aut etiam triennio , arga Bituminis, ni fallor meminit Horatius, fed lo
ditiùs expeétare oporteat miſeras. Alicubi, nempe in cus non occurrit,de ftaruis argillaceis & cereis;
Cypro, fimilis quadä lex eft.] Hactenus Herodotus, Limus vtbic darefcit , & hac vt cera liquefcit ,
ex cuiusnarratione facilè intelligas, quibus funi Uno codemque igni, fic nostre Daphnis amore.)
culis circúdatæ dicantur ; & quis funis diſruptus: Sic etiam puto folitos adurere oſſa oliuarú ,hoc
nempè is qui femita ad illam facicbatznam diſce eſt minutas oliuas, & duriores cæteris,ac penè of
dens hunc diſrumpebat,vel hoſpes,vel ipfa femi ſeas:quæ eſt vocis Gręcæ altera,minùsnota hgni
na:fed & illud intelligitur;vltimo loco ,cùm obii. ficatio,apud Athenæua,ex Callimacho & Phila- a libro .
cit funem nó diſruptum ,deformitaté exprobrari, mone; pro quodam minuto ac viliore & coloris Conuiuij
Sophift.
quod easmortalium nullus cubili dignetur.Qua furfuracei oliuarú genere , quod aitufov ,vocarunt.
re retracto , quæ olim hac de re publicè Louapij Vnde & fraces ac mag mata olivarum Helychio
dictavi,ea referésad nodos, & ligainina amatoria, videtur dicta,επίτερα,dumfcribit ,επίτερα εκπιάσ
de quibus egêre veteres poëtæ . Virgilius.Eclog.8 . vala tríwy. vbi fortaſſis , tailupa ,legendum ;nec in
Terna tibi hæc primam iriplicidiuerfa colore voce vtopinor peregrinâ quærenda lolita Græ
Licia circumdo,rérque hæc altaria circum Dcorum compofitio.emilupop,edulium nouit Athe
Effigiem duco, næus, & Varro,lıbr.6.de lin .Lai. Apud Plauium , fi
Nempe amari fimulachrum . ligabant conceptis vnum epilyrum edam apud illum efuriensinſane bene.
verbis , vt apud eundein ; Epityrum vocabulum elt cibi, quo frequentius Sicilia ,
Necte tribusnodis ternos Amaryllicolores, guam Italia vfa ] fic Varro . Locus Plauti eft in
Necte Amarylli modo, a Veneris,dic,vincula netto. Mili. glorio.nempe fiebat ex pityrodioliuâ con
Valeri’,in Cirijaddit & aliud ,in finú diſpuere rer; frictâ meminere & Cato & Columella ,libro de re
Terguenonena ligat triplicidistincta colore ruſtica, conficiendimodum indicantes & Græca
Fita ,ter in gremium mecum ,inquit,despue virgo, nicasmagnæ Græciæ vrbes , id conficere folitas:
Despue ter virgo,numero Deus impare gaudet. fortè etiam vocem , lainituge , fic contrahebant
Memelianus, Ecl.4. vulgò,dicentes,initupa . Sed cur nofter vertit, offa
Hæc eadem nobis,qua verſicoloria fila, oliuarum ? certum eft Hebræos, quæ in quaque re
Etmille ignotas Mycale circumtuln artes. fortiora & duriora ſunt,ea vocare,offa ,vtolla ob
Eranthæc fila,ytplarimùm ,lanca, & rhombo tor fidentium , nipsy yun chonach atímoth b ; ſci- b Plal. 53.
V.9 .
qucbantur,veldeuoluebantur ab orbe velglomo: E tum etiam , hanc oliuam minutam plus offis,
Propertius , libr.3. quàm carnis edulis præbere.conftat quoqueHe
Improba non viçitmemoribus illa ,fed berbis: bræâ phrafi , genitiuum fixum habere vim mo
Staminea rbombi ducitur ille roca. bilis recti; & ideò, offa olinarum ,accipi poffe,pro
c Gen. 49
Illum turgeniisrana portenta rubeta , olleis oliuis: ſicut in Moſaïcis fcriptis , afinusof v.13 .
Et lefta è ſeEtisanguibus olla trahunt; fis , ponitur pro alipo oſſeo . Quarc fufpicor hoc
Ej Arigis inuenta per busta iacentia pluma, loco à leremia ſcriptú fuifle, aijmoh Zethim ,quod
Cinètáque funešto lanco vitta viro. ad verbú fignificat,offa olinarum , & Græcos inter
Hoc eſt vitta lanca fufpendiofi : quod & ipſum preces gnaros fignificationis, quàm diximus,ver
magicum , Et libr.z. ville, ta zitufa.Nónne verofimillimum eſt Baby
lonias ,
 L I BRI III. P. 1. Q. III. IOS
lonias, quæ Magicis nugis erant addictiſlima,ve- /Amenii corpori ve plurimum valdè noxia funt . ]
ritas ne diu illic excubare cogerentur , ſe à ſorti Noramitùseffenoxia , quæ non dantur initis fu
legis huiuſmodinon abftinuille;maximè quas nec menda , quia fi pernudas incantationes facta , vt
diuitiæ , nec forma, nec genus commendabane. plurimùm folùm nocentmenti; lı per alligariones
quærebant ergo iſtæ bliteæ ac diobolares ynde ut contactum extrinfecum , etiam corpori folent
cumque lenocinium , & Pityrides oliuas, que vi nocere , ſihabeantvenena mala admixta, quod in
lioris præcij , inſumebant flammis. Et quàm ve his non frequens:(i verò dentur in potú & cibum ,
fanæ Hammam alebant inclufam , longè aptiùs at ſolentvt plurimùm valetudinem vehementer deti
que expreſſiùs oflium ,quàm furfurum , aduftione bilicare, & de ftatu métis deiicere.quia eorum in
conteſtabantur: fimul enim fic quærebantur de grediétia ſolent efle admodùm periculofa:vt fuo ,,,,,
duritic ac rigore hoſpicum , & aduentorum , quos res menſtrui , ſperma ( vt patet ex vetuſtis libris
illarum nulla miferatio tangebat : ideò non ſolas Pænitentialibus )cerebrum felis,vel afininipulli,
oligarum carnes,fiuecutim (nam in his oliuis cu vt rus hyenæ , virga lupi, remora , olla rubetæ ,
ris potiùs quàm caro ſed ſolidas oligas cum nu (cinci, & præ cæteris(quod vocant)Hippomanes:
cleis'oſſeis adolebant;nimirum duritiam illam fi quod eft triplex,ne quis fallacur:vnú cuiusmencio
biinuiſam hoc pacto mollituræ , & corda ferrea B apud Theocritú ;in Pharmaceut.tradit elle pladfu-,
amore liquaturz . Si furfures , vertas , perit elegavis lam quandá Arcadiæ :alterú ,quod vt canit Tibull.
iſtamyſterij magici'analogia . Veriſimile eſt cum Viruscupide ftillat ab inguine equa. & Properti :
iſta vrerent addidifle, quod ſolemnereperio ;ſic ſe Hippomanes fæta femina legit egue,
offa hospitum vrére , vel , in hoſpite ſuo hæc ſe Qualis eſt ſúùm apria : tertium , pellicula quæ
adolere ; vel precari , vt fic hoſpites carum amóre reuellitur à fronte pulli equinirecens ediri, cuius
correrentur ; quæ oninia Virgilius & Theocritus odor equas in furorë redigit ,de quo Ariſtoteles a.. a Arif.lib.
6.hiftor.a .
poſuere. Demùm ficaduſta & in cineres redacta Plinius,Columella, Virgil. & alij. Quàm hoc no nim.c. 18.
Ipargebat in ventü,incta trans caput. Theocritus; xium fitdocet interitus Caligulæ , qui mortuus, Pliniºlibr.
άλφιτά του πρώτου τυρί τέκεται,αλλ ' επίτασέ. cùm ei Celonia hoc potandum porrexiſſet,vı nar. 8. cap. 42.
Farine primim , igne liqueſcunt , fed disperge. rant loſeph.b & Sueton , & luuenal.co reſpexit; Colom . Ii.
Vi auunculus ille Neronis; 6.Virgil.in
Virgilius;
Georg
Fer cineres Amarylli foràs, riuóque fluenti Cui totam iremuli frontem Cefonia pulli b libri II .
Tránſque caput iace. Infudit: & mox vt eſt in 4.M.S.libris, antiq . Sve .
Sed hæc fatis vel nim's,de loci Baruchi expli с Tanti partus, equa quanium una venefica constat . in Calig .
catione;quæ li probetur,benè erir;lin ,melioia ex Decunctis autem philtris Ouidius prudétiffimè; far.6 .
pecto . Et oportunè poſt annum quartum quin Nec data profuerint pallentia philira puellis ,
túmve poſtquam hæc à me primum edita , vt in Phılıra nocent animis ,vimque furoris habent .
Hiſpaniam redij, oſtenſus mihi liber ſingularium Euſebiusteftatur his Lucretium poëram primò
hominis è noftris eruditi , & induſtriæ lingularis dementacum , deinde furoris impatientiâ ſeipſum
Martinide Roa, qui lib.3.ca.9.& 10.fusè in hunc interemiſle,de Lucullo prodidit Plutarchus, his
Baruchi locum diſquirit,& diſſentit in nonnullis. cum primò actum in furorem ,mox etiã interem
nam cap.9.fupes hos putar elle,Zonas iunceas,ine ptum :de quodam fimilia narrat Ariſtoteles. Vir . c Euſeb.in
Chro.Plu
retricum vilium in ligne. hoc non conuenit cum goilla incantata à Bafilio (vt ait D.Greg.)febricitare tarc.in Lu
Herodoti verbis, qui ( vtego ) exponitde funibus incepit, & vehementer anxiari,magnisſ vocibus cum cul.Arifto.
quibus lectulum ſuum cingebant, & quod addo jtridore clamare.Modomoritura ſum ,niſi Baſiliusmo- in Magn .
de illis aulxa vel centones ſuſpendebant, ita cel nachus veniat,& ipſe mihi per ſua curationis ſiudium Moral. D.
Greg. d.c.
lam ſuam à cæteris quafi domunculam diuidétes. falutem reddat .]En verbamente captę, & corpore
4 . Hier.in
Deinde funiculi ruprionem putat efle idem quod languentis.Illa verò ,de qua D.Hieron.ſcribit, poft- Vita D.Hi
D
apud veteres zonæ folutione. Verum hoc in me quã amator ,magicis arribus instructus,ab Æſiulapy lar.Sprég.
retriculis locum non habet.nam virginum hoc Sacerdotibus,redys , o ſubter limen domus puella tor- pare...??:
proprium erat in primo cógreſſu.iuxta illud quod mēta quadam verborum & portentoſas figuras ſculptas Ludou.Ba
zonam poſſet ſolgere virgincam . res nota , non in aris Cyprý lamia defodii: go ilico amore infanire varo, Ant.
..

pertinere ad quemuis coitum . Benè quod idem virgo, & amictu capitis abie&to rotare crinem , ſtridere Panhorm .
libr. 4. de
cap.1o . illud de iunco & zona quoqueretractat, dērsbus,inclamare nomē adoleſcentis:magnitudo guip
geft. Alfo
& funiculos capit , vt di&tum debere. Rectèau pe amoris eam in furorem venerat . ]Detribus ordi 11. Pet.Le
cem doctéque probat funiculorum ruprionem in dinc Abbatibus,ſucceſſiuè ab eâdem ſortiariâ to- loyer. lib .
elligi de tentorij ſeu tabernaculi ablatione, ficut xico amatorio necatis,lego apud Sprenger.de Fri- de ſpect.
lerem . 10. 20.Nam poſt coicum redibat domum der.duce Auſtriæ ,electo rege Romanorum quem 1.cap.s.
nulier,iam lege ſoluta. Quæ interpretatio cú fit Lud. Bauarus vicit, auctor eft Cuſpianus;de Ste
& fimpliciſfima & accómodatiff. miror cur mos phano quodam equire Neapolitano ,Ancon . Pan
quali delerens,tertiam deliciis amatoriis ,& ſecto hormita;de puellâ , cui amatormembranulam in
um nodis florúmque corollis addiderit, quæ mea ſcriptam in ſinum iecerat, & narrationem , & iudi
ententiâ necHerodoto ,nec Barucho cóſentanea E cium nobis proponit Per.Leloyberius:quare cùm
1t.Atrigerant hunc locum Gueuara in Habac . & tam noxia ſoleant efle philtra meritò Athenienles
' erer. in Daniel. ſed attigerant ,vel potias inſi Temniam ſagam morte mul&tarunt d ; & nimis
luarane, quàm interpretati, Roæ libermihinon laxi fuêre Areopagitæ , cùm alteri, mortuo eo qui d Demoft
ilus,nili diu poſt primam editionem meam ; poſt acceperat º , ignouerunt : prudentilliméque ju- cötra Ari
juàm etiam plus anno editus.Poruerecolde icri ra ciuilia : quibus feqq.pcenæ receptæ :de qui- nogironē
tores legentibus,eadem in mentem venire,Hinc bus , quo ad praxim acturi ſumus tulius , libris.
1. Magn.
aret,vel iuxta hanc primam concl.noftram intel Sect.16.nunc breuiter.Si præbés amatorium quid , Moral.
gendum Burchardum ; vel errorem ſubelle cius non adhibuit magicam Iuperſtitionem ,nec mors ap.17.
d . $.91
intentiæ ,lıb.ro.cap.dearte magica cap.vlt . ſecuta fuit : pænã relegationis & damnationis in abortio
Si ſecunda conclufio quæſtionis ,hæc philtra e metallú olim puniebatur f : hodie iudicis arbitro
R 2 extraor
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
196

aMenoch. extraordinariè punicura.Quod ſimors fuerit ſe- 1A Incendens viuo crepitantes fulphure lauros ;
de arb.iud. cuta ; quàm vtplurimùm fequi tradidit Hippoly Cum fic on Meroën tprismifer ignibus ar ?
cal. 348. tus de Marfil. infignis Criminalium iudiciorum Vittas intellige fụneſti vici, vt didom fupe .
Binsfild .
in d . l.co
tractator b: tum ,fi obmalum finem præbuit phil riùs. Omiſit & aquæ afperfionem , de qua Pro
rum.9.3 . trom ( vtpote cauſa aborſus, vel illiciti amoris ) pert,lib.z.loquens de amore:
bin l.eiuf- fiue tum adhibitæ fint artes magicæ fiue non , Quod mihinon Parry poterant, averlere amici, ...
dem . D.ad mortis reuscenſetur,ex communi ſententiâ iuris Eluere aut vasto Thellala ſagamari.
leg.Corin .
de ficar. interpp.argument.d.9.qui abortionis, quod & olim Putauit vir doctus qiam ebris, & laminis v ſos,
prudentum opinionc receptum lul.Paulus tradi. pro periaptis contra magicas deuotiones ( quod
clib.s.re- dit : neque id acerbum debuit videri Antonio non negandum ) & probaç his Arnobij verbis;
cepe . ſent. Guiberto d :dignus enim planè ſupplicio malus Aduerſus ictus noxios & venenatos colubrară mor
tit. ad leg. adeò animus, fini improbiſlimo,per lummum pe
Corn.de ſus remedia fæpè conquirimusic prolegimus nos la
Gicar . riculum & peſſimum exemplum ſtudens. Quod minis,Pſyllis, Marſis venubus gilug insteonbuidi
d libr.1.9 . fi non dedit ob malum finem ,ſed bonum ( viputa que planis ] ed fortéllis illic pro laminis , corrigen .
iur.ca.16. ad arcendam fæminæ ſterilitatem , ad concilian- B dum , lamides ( vt olim Franc. Benrius noſter cen
num.l.
dum mariti animi m à fe immeritò alienatum , luit ) qui autim , lamida , docuit Petrus victorius
tunc fi acceſſit arsmagica,adhuc punienda eſtau 1.6.13.variar.lect.c.is.népe acufpices nugaciffimi
dacia lethali ſupplicio.capitale eſt enim his vriar Hanc ſecuti opinionem genui ium videtur,non
e l. nemo tibus : fi verò non adhibuit quicquam magicum Eunapiusmodò, in vita Edefij, de illà quàm ma
ar ſpicé, fed naturalibus vſa fuit , quæ putabat non nocitu . gus Philometor in amorem pellexerat,magus ve.
& ibi Dd. ra,extra ordinem m.tiùs punienda eft,citra f mor iò Maximusamore loluit; & Plin.ſed & Pompo
C. dema
lef. & ma tem.Hoc vera,li defit hæreſis ſuſpicio : hac accc nar.homomalè Chriſtianus. Opus eſt antidotis
diſtinctione l . fi natuialia tantùm funt medica
he & luc den :e,quid dicendum , videbitur,d.f€87.16.
incell Me Humanam vindict.m prçuenit aliquando diui menia ,maniam purgantiâ , & ardorem libid nis
noch. de
arbic, cal. na vltio.S ffridus preſbyter in Chronico ſuo ,nar temperantia( vt agnus caftus & huiuſinodi)dum
rat anno 1260.accidille , vt adoleſcens quidam in modò noxia nó lint valetudini, licebit eis vui. 2.fi
388.00 s .
verò dubitetur num infit illis vis naturalis, an ve
É arg1.3.5. Minia,vt fuis potiretur amoribus,à Mago in locum
ex Sena; adsum deferrum deduceretur :cu cum ſpectrum ,puella rò fint merè ſuperſti'iola remedia ;tunc iis abſti.
culc.D.ad Kissquam amabat imagine,permalefico incantario nendum.tale quod de Scythicâ leu Promethæa

de bicar.& nes ſe obruliffet :amator ille perdius,manum es por c herbâ refert Propertius; quod de inſperſo corpori
ibi Bart.& rigens , à malo damone parietibus all.dorur, ó mifera puluere in quo le mula volutauerit , velhirci vri
Menoch . bilē in modum necalur : qui eius quoque cadauer tanto nâ bibicâ,vel rubetâ in corio pecoris recentis alli
h Plin. lib.
d.cal.358.
num Sin Magum imperu proiecie ,vi ſomianimis longolem galâ , & de virgâ lupi Plinius & Pomponar h.tra
. 7. 28. Pópo
32. &
pore iacuerit. ] didere.z.fi moraliter improba ſunt remedia.plane 39.
I nunc , & animam committe ignibus doloſo vitanda & vetiia ſunt,cale remediú Craieris apud nat.lib de
hoc pulueris magici mantello contectis. Nónne Laërtium , ſcilicet ſui ſuſpendium ; talia Ralis ac incantat ,
potiùs audiendus Phocylides : qui cecinie , om Pauli Ægynetæ licentiola baloca,tripudia, com Laerc.li.6.
ninò fugiendas amatorias incantat'ones & phil. mellationes , & quæ fequi folent deteriora : tale
cra : idque verum , etiam quoad coniuges , quia etiam illud Fauftinæ , quo vlus M.Antonin.philo
etiamti conciliarent amorem ( quod numquam ſophus;qui gladiatore eius adulterú occidi iulit,
vel rarò contigit )tamen femper , veminimùm , i Capitoli.
& illam incedere inter caput & collum . Quartò
reddunt debilem , attonitum , & mentis emota : & Suidas.
li fit admixta luperſticio , tunc pertinentad vanam
qucmadmodum piſcibus ( acuta & apra eſt Plu obſeruantiam ,de qua s.p.buius lib.agédum ; li verò
3 in cõiu- archi 8 fimilitudo ) accidit , qui non retibus vel dæmonis pactum in : erueniat,pertinent ad demo
salib . ad
nonitio hamis, fed medicamentis capiuntur. Dniacam Magiain ,de qua di&tum , lib.z.Quintò op
abus. cima ſunt remedia Chriſtiana,tum :lla quæ contra
SECTIO 111. cuncta maleficia vim habent,Ecclefiaftica;de qui
Eſtat de remediis videamus. & conftat,ex di bus agendum , lib.vlt.cum etiam quædam moralia,
Etis , indtilia effe aptidora contra philtra , & quibuscaro maceratur & cócupiſcentia domatur;
remedia illa Gentilium : quæ per incantationes vt opera pænitentiæ,humi cubationes,cilicia,fa
aut luſtrationes quaſdam ficbant:qua Chriſtianis gella , ieiunia :his incerdum etiam ſub mortali,G
ctiain prorsùs illicita ſunt. Virgilius 4.Æneid . magna neceſſicas,homines vti tenentur;vt & aliis
G Hac fe carminbuspromittit foluerementes quæ parriim in omittendo, partim in commitien
Quas velit , aft alius deras immiliere curas. do pofita.In omittendo,vtvitare confpe & um rei
verè dicir, promittere,nec enim præſtabat. Tibul amatæ , & ocium , & alia libidinis irritimenia, de
lus libr.i. habes a
quibus optimè Helinandus diſſeruit.k Vis exítn -
Quid credam ? nempe bec eâdem fe dixi amores guere libidine?(ait)amoue ligna de igne li Aridet pod D. A.
Cantibusautberbis foluere posjemeos. incédiú.ligna innumerabilia ſunt,potiſſima auté. hift. Sum .
Etme luftranit redis,& no &te ſerenâ E Ocia fegnities, fomnus,caro,femina,vinum , tit.13.cap.
Concidit ad magicos hostia pulla Dcos , Prosperitas,ludus, carmina, forma,puer. 6.9.4 .
Non ve totus abeflet amor, ſed mutuus eſſet , De primo eſt illud SS.in defideriis ejt omnis ocio
Orabam : nec te poffe carere velim . fus. & Ouidij.
Putabant enim his luftrationibus alterutrum Ocia fitollas,periere cupidinis arcus,
euenire, velve amore liberarentur,velvotis poti Despeitag, iacent & fine luce faces.
rentur. Nemelianus,inducit paftorem querentem De 2.dicitMartialis .
hæc omnia Gbi in caflum cecidifle ;
Queritur, Ægystbus quare fic factusadulter ?
Quid prodeft quod meperegrinimaler Amynia In prompru caufa eft.defidiofus erat .
Ter virtis,ter fronde facrâ ,ier thure vapore De 3.canit Dionyfius Cato.in diſtych.Moral.
Lustrarit , cineréſque auerfa effudit in amnem , Plus vigila ſemper,nec fomno dedim esto.

Nam
 LIBRI III. P. Q. IIII. SECT. 1.
197

Nam diuturna quies viris alimenta ministrat. Afmacularos,obieciſſe;Hoc(inquiens ) eft adoleſcens,

De 4. ait Apoftolus: Bonum eft non manducare quod amas : nihil autem pulchrum . Appa & Gela
carnes. Foroiulienſis ducis Gilulfi filiæ , carnis putridæ
De s . ait Helinand . mulier dicitur à molliendo, iub mamillis poſitæ odore,luam defendere c fti
vi momalleus.quia ficut faber permalleum molie fer ſtatem . Barbari enim naturâ ita færere Longobar
rum :fic diabolus per mulierem ,mollit & malleat vni dorum mulieres opinati intactas reliquere. ( An
uerfam terram , D.Hieronym . Ferreas'mentes libido nal.Boior.libr.3 . Ant.Bonfin.lib.8.Rerum Hunga
domat . Claudianus; ricar . Decad .i. Sed & Thom .Cantipratenl.pium
Ferrea lafciuis molleſcunt corda ſagittis . quendam virum , cùm cogitationes importunas,
De 6. Apoſtol. Nolite inebriari vino , in quo eft cuiuſdam mulierculæ , formofædum viueret, -ni
luxuria.Virgil. moabigere non poſſet ; ſepulchrum narrat cius
Et Venus in vinis , ignis in igne furii. aperuifle , & amplexum cadauer tabidum , faciem
De7.Ouidius. facies eius contaminatæ tabe,vermibúſque impo
Luxuriant animirebus plerumque fecundis. fuiſſe, & in hoc fætore voluiatum ore ;donec fæ
Salomon in Prouerb . Proſperitas ftultorum eos tor & horror,omné libidinismemoriam ſuperal
perdet. D.Auguſtinus; Secunda res Sapientum ani B fent.Quantò efficacius hoc, illo ridiculo, & ,quod
mos fatigant: plus obfuerunt Salomoni, quam profue nili præfatâ lectoris veniâ , nequit referri , quod
rit ipfa ſapientia , conitaaduerſitas aligyando retrahit Hieronymus Cardanus a præfcribit; eù gai( licait) a libr.a.de
à peccatis. Ideò ait Dominus Oſex 2. Sepiui aures ſtercora recentia amica in fuoponaicalceo ,ó calceum varieta .
tuas fpinis,vt femitastuas non inuenires,& poft ama ſtalim induat , amore liberandum.vtatur ille luo re
tores iuos non curreres. Spinæ ſunt,aduerſa . medio.apagèhas ſordes.equidé tetro odoreamo
De 8. ludi,nomine iocum intelligit omnem . rem cum faſtidio cómucandum crediderim ,quam
mæltiria enim libidini repugnar, teſte poëta . diu fætor durabit : poft,neſcio ; niſi quis mentem
Non folet in mæštos illa venire thoros . fimilibus ( quas dixi) cogitationibusmuniat, ar
De 9.carminis,nomine , omne melos muficum métque. His remediis continentur, quæ ex Aui.
comprehenditur, fiue voce , fiue inſtrumentis fiat . cennâ Niderius poſuic b excepto fexto , quod ip- bli.vltim .
Ela. Cyebara , & lyra,o tympanum ,&a isbia ,e vi ſemet fatetur læpè non proficere. Formica
num ,in conuiuiis vestris:hinc , opus Dei non refps rij.
citis.addit Helinand. Difficile inuenitur aliquis lenis QV Æ STIO I111.
vocis grauis vita : quippe cim vocis lenitas cantum De Maleficio hostili.
с
deſideret ,vila grauitas planétum .
De 1o , eft illud , Ostile , vocatur , quicquid in bonis animi, А
H corporis aut fortunæ damnum infert , aut
Raraeſt concordia formeaig pudicitie.
& illud, aptum eſt inferre,aut idcircò adhibitum fuit à ma
Lis eſt cum formamagna pudicitia . lefico vt inferret. primùm actu , fecundùm pote
De 11.ait Helinandus ; Quantùm enim periculi ſtate , tertiùm intentione huiuſmodi eſt , quæ in
Sexusadfert in muliere,tantum atas in puero.periculo his interueniunt,vtplurimùm ſunt frigida ,ama
ja eſt aias pueri , periculofior focietas, periculoſiſſima ra,noxia, & naturæ humanæ hom númque faluti
contraria ; idcò , venena mala , vocari , vult c Gril c9.3.0.15.
vero familiaritas.Vndelegitur in vitis patrum ; qon
land.contra quam in amatorio , in quo cenſet vt
babendam familiaritatem ,cum femina,puero,vel ha
retico. ]Hactenus ex Hilinando Antoninus. plurimum interuenire,res calidas,dulces,amadas
In faciendo conſiſtunt ; occupatio mentis in homini, & coadiuuanres naturalein calorem &
curis grauioribus, cogitatio mortis & inferni,le potentiam luxuriandi, & ideò àlege hæc vocari,
&tio bonorum librorum , preces ad Deum fulæ , bona , vel,non mala venena, quia non ſunt inſtituta
implorata auxilia Beatorum , & Angelorum , & D hominisnecandi causâ d : hæc perpetuò vera non 11.3.5.hęc
maximè Beatiſſimæ Deiparæ Mariæ ; quæ , vt ca effe , facilè credent, qui præcedentem quæftio- ad leg .
ftitatis amantiſſima, ſummoperè deſiderat bomi nein accuratè legerint. De præcipuis ergo hofti- Corn.de
nes hac fpurci amoris lue liberare. Voile quoque lis maleficij generibusnunc agamus, & quia pro- ficar.
frequenter meditari,non externain illam & peri lixa atque varia diſputatio elt, in luas lectiones
turam citò fpeciem ; quæ fragilis , caduca , Tæpè eam partiamur.
mendoſa & fucata , & fallis tantùm lenociniis SECTIO I. -
abumbrata ; ſed rimari cogitatione internam &
profundiorem corporis conſtitutionem ,quid illa De faſcinatione.
fuit,antequam naſceretur? ſtilla ſeminis fpurci & A
res commodiùs intelligitur,notanda diffe
olidi, quid nunc eſt: ſaccus ſtercorum.aufer cuci. VO
culæ pelliculam , quid illâ rerriusaut horribilius? cabulum ,largè fumptum de propriè & impropriè
quid cadaueri propiùs? ſterquilinium niue con dictâ faſcinatione , diuidi poffe , in poèticam , ſeu,
tectum alber, ſoluantur niues : pax,pax naribus vulgarem , in philoſophicam , & in magicam .
oculis ; clamabuntomnes , & diffugient. Niue fu E Vulgaris, leu,poëtica ,eſt, de qua pociſfimùm di
gacior eſt forma.non liquarur , fed vaneſcit.illam {putatur;ſecundùm quam dicútur homines faſci
aqua excipit ; hanc quid niſi deformitas & formi nari, ipsâ viſione ſeu aſpectu actiuo faſcinācis,vel
do ,qualis mormolycij.cum anima diffugerir ,quid etiam inuido aliquo laudante,co ſolo quòd mali
futura hæc Gue Lais, que Helena: elca vermium , gnè aut malitiosèadfpicit vel laudat alium ,à quo
cad uer putridum , fætens,cabe diffoluendum , ex eft auerſo animo.Ethæc opinio mulra peperit alia
cuius ſpinæ medullâ ſerpens terribilis enaſcetur. opinamenta . primò hoc periculum imminere po
Hocarnem ,hoc depeream !Narrat Suidas de Hy tiùs pulchris quàm deform :bus , pueris quàm
patiâ Alexandrinâ;eam cùm confilio nequiret au majoribusærare.Secúdò hoc periculum remoueri
ditors adamantis , importunain ſollicitationem quibufdá euphymiis:nempe li bene
procentur iis ,
a ruinpere ; pannicatos ei ſuos , fluore menſtruo quos cū laude & admiratione intuérur: vel fi quid
R 3 turpicu
198 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

turpiculum pueri geſtent appenlum collo , vnde A enim haliliſcus bafililco ,non vipera viperr, led
faſcini nomen indicum virili membro , eo quod hornini & aliis animalibus nocept.Et vt vnú ani.
contra faſcinationem talia geftarent oſcilla ; & , mai alteri tam Gt noxium , id eſt vehementi natu
inutato in paulo honeftiorem modum more , di ræ antipathia nafci n celle eſt ;hanc verò ex diffe .
gitos duos cum pollice fic inſerto vt tale quid ex rentiâ ipecificâ , quàm ſequitur differentia tem
primant, de gagate, vel ebore , vel argento ; vt fit peramenti. Quid ? quod faſcinihuius defenſores
hodie in Hiſpania ( Higa vocant ) immò G ſum contendunt , etiam fallinari quem ſolere à bene
Plutarc..si
momanè furgen i quis ira digitos incendat,id ip uolis & carillimis , verba Plutarchi, & Heliodori Sympol...
fum quoque amuleti eſſe loco cenſent, quod ma ſugg. llit mihi, & communis patriæ , & religionis Helio
lo exemplo Reginæ cuidam fieri aiunt. libaccare coniunctione amicillimus,Andr. Scorcus noſter, dorus li.3.
Arhiopi.
Græci codi es mihi nuncnon fuppetunt ; quare hiſtor.
frontem cingas,li ter in ſignum deſpuas. denique
fi cùm auide lautum edulium ſumas, & te inten ponam ex verſione ciuſdem : Haur fanè ignoras,
tiùs alp cienti partem cibi porrigas.prafiſcını,hec ait Plutarch . ) quod di amicis , ea familiaribus &
omnia fore,ne faciſneris,De turpiculis illis métio pareniibus nonnulli oculum faſcinantem effe existi.
apud Luullium ,tefte Gloſſario ;Mutonium ,opor B mani: vſque adeo vimulieres non ostendantillispue
Barávloop , ús Axxímios. fortè loco illo , quem ex ros , nec diutiusab huiufmodi hominibus inspectari fi
lib.4.ci;atNonius,Nam quid Murino ſubiectóque nant.quomodo ergo id malı videbiturab inuidiaef
buic opu' figno , ue lurcarciur lardım , & Carrarsa ici ? quid porrò per lonem dices de iis , quidicuntur ſe
furiem Patrum conficeret ? q.d præſtitillet infantu splos faſcinareinum hoc quoque audišti :fin minis illa
lum faſcinatum cmori, quàm in furem adoleſce seriè prorsås legist :
re . Tertiò conſentad brura quoque hanc faſcina Eutelidæ fuerant pulchri per colla capilli:
tionem pertinere, gallinas,agnos,equos,& ferunt Sed tibidicushomo cóſpecto influminis vndis
falcinatos aliquando ceciditle . Huc pertinent illa Inuidit , turpisque inualit protinus illum
poëtarum , Virgilij, Morbus, & inuidiâ corrupta eft gratia formæ .
Nefcio quis teneros oculus mihi faſcinat agnos. Parrant enim Eutelidem cum fibi pulcher viſus
itemi ... baccare frontem effet,propria fpecie captum ,inmorbum incidiſſe : aique
Congue,ne vals noceat mala lingua futuro. habuium bonum vnà cum pulchritudine perdid.ll ]
& Theocritus d cet conva hanc faſcinationem Vides fabulam Narciſti' fabulæ fimilem : fi quid
lolios in ' linum libi deſpucre ; tale accidit;arbitror vıriquecuncagioſam aliquam
ως μη βασκανθώ, τρίς εν εμον επυσα κόλπωμ. fontis exhalationem fuiſſe exitio . Sed audi quid
Vinon fasciner ,ter in meum exj uiſinum . Plutarchus hac de re cenſuerit , putar enim in his
Solene quidam huc referre illud Albij Tibulli,lib. ex verâ inuidentia id oriri, quod etiam Heliodoro
1. eleg.2. vilum Plutarchus; Audacter dico vniuerfas quidem
Hunc puer, hunc iuuenis turba circumstetit ay &ta , anima affectiones, quibusdiu infini,in iis malos habi
Despuit in molles et fibo quiſque finw . tusongenerare : bicum natura vim ceperint,qualibet
Verùm prior illos vertus refutat; qui docet, ex caufa mori, fæpè etiam inustos homines in irm pro
eum , de quo agir, ve inſanum ac lymphatum , cin priasac conſuetas perturbarsones deferunt . Sic autem
ctum fuiſſe corona puerorum , & cæterorum : qui conſidera, imıdıciiam ipſa auxilia fomedant ,18 Acur
tamen ,ne quid es detrimen'i ab aſpectu ,tactúve de in chariflimos quoque (unimo-oji. Amaiores 19
inſani hominis contingeret , deſpuendo le tibi temperantes postremonec ſanctiſſimis quidem corpore
conſulere arbirrabantur.cuius lurerftitiofæ auer bus quamui morti vicinis queunt abstinere, Mira eft
fionis,vr confuetr, eſtis eft Theophrattus, libr.de enim conſuetudinis vis ad attrabendum affeétum in id
chara & teriſmis in deſorptione ſuperstisoſi. Sed quo quod fibi eft proprium . Et qui in lapfumeſi prepenſus,
niam à Tibullo amans induc'tur vtensmagicis vbique neceſſe eſt impingát . Nulla el iraque admira
artibus; fi dicas eumdem amantem amentémque D oredignum ,li,gue inuidends & faſcinandi haburum
deſcribi, non ab rrabis à vero nam Plato ,in vym fibrindaxerunt ,etiam aduersus familiares ex morbi
polio , amoris furorem faſcinatorjum elle docuir; proprieiate mouentur : aſt vbi mor fuerint, quod na
cò quòd mutuo aſpectu & intentione oculorum , Tura folent, efficiunt,non quod volunt. Quemadmo
amor hauriatur , augeaiúrque. dum enim fpharam ſpharice moueri , 6 cylindrum in
Han faſcinationem cum ſuis remediis effe fu modum cylindri neceffe eft, pro forma differentia :sta
perftitiofam nemo negaueru opinor, quam dam G hominem fic inuidum affectio snwidenier aduersus
nant DD . Balilı. Chryfoft. Hieronym . & alij ci omnia mouet. Quinetiam veriſimile eft,illos familiari.
tandi ; & profert Richardus,quodl.3 9.12.duosar bus á charis peiusnocere.] Immò verò id mihi mi
ticulos, quibusnon obſcurè anathema dicitur iis nà fit veriſimile.cur ? an quod frequentiùs illos
qui illam tenent. Sinemaleficiis verò, opinionem reſpiciant ? aliquid id foret, 6 habitibus non vte
de folomorbo per laudationem inferendo ,nemo remur quando volumus : & habicus à primis il
catholicus Theologiæ pericus , aut veræ philoſo lis motibus animinon differrent; quos confundit
phiæ ſectator admiſerit. Nam quæ de yi verbo Plutarchus; non obfcurè eriam voluntatis huma
rum diximus,& deviimaginationis, lib.1.illa con- E næ liberrati his verbis ,vt ex geometrica compa
uincunt,nec verbis hanc vim inelle,nec imagina ratione patet , frenum iniciens. A cæteris etiam
tioni quo ad corpus diſtans, vt verè quidam apud philofophis recedit,qui perſpicuèmaliuolá inui
Algazelem , lib.s.phyfic.ca.g.aſſerunt.Ad natale fa dentiam requirunt amori repugnantem . Solus
ſcinantis aftrum confugere,ridiculum eſt : omnes Heliodorus Plutarcho confentit , & fi de facto
enim illà horâ pati,faſcinatores forét. Vim animæ dubitet: Porrò,inquit, fi qui (uni,qui etiano chariſſi
vnius in corpus alterius effcctiuam tribuere , eſt mos, & quibusbenè volunt faſcinanı: id quidem non
dampatum delirium Auicennæ . Nec fatisfaciunt, ejtmirandum ,ficum fint natura inuidi, nin quod vo
qui ad temperiei & ſubſtantiæ dilimilitudinem lunt faciunt,fed quod naturaluer foleni. Præſuppo
confugiunt, quia inter res ciufdem fpeciei ncquit nit viérque naturalem vimmaleficam iilis inefle :
eſſe tanta fubitantiæ pugna ac diffimilitudo ,non quæro qualis ?phyſica an moralıs? Si moralis tan
tùm ,
 LIBRI III. P. I. Q. II I. 192

tùm , hæc illis nolentibus nun elicitur. Si phyſica;/ A medicorum ( li Valelio ,multæ lectionis, & pro
præexiſtens, aut tunc nata,li præexiſtens,cur non batæ experientiæ medico , credimus ) huius fàici
nocet priùs fubiecto cui inelt. Si tunc nata ; qua nationis , cùm fuſiflimè tamen egerint de cunctis
nouâ efficiente , causâ ?nam erga hanc perfonam morborum generibus & cauſis meminerunt. Vo
benè afficiuntur. Cæteri arbitrij libertatem hac ſatismirari nequeam doctos quoſdā Theologos
in re concedunt, & aiunt innoxium intuitum effe, ſcriptismandaſſe; hanc comprobari àmedicis &
ſi animo aſpiciant non malo , vtaducrtit Toſtat. philoſophis, nec negari poffe experientiâ conuin
in Num . Sed magis philoſophicè procedit Plu cente. Voum tamen medicum ſolum laudant ; li
tarchus hac in re.Nec tamen fæliciùs philoſopha medicus illebonus & peritus ; Marſiliū Ficinum ,
tur,de ſui iplius faſcinatione.Plutarchi ſunt iſta: in opere de anima immortalitate; quod non ex Æícu
Bonus vir Eutelidas , & quicumque feipfos dicuntur lapidarum , íed Academicorum ſcitis .conflatum
faſcinare,non fine ratione id mihi videntur pati . Pe eſt. Sed nimirum ifti vulgarem faſcinationem à
riculofuseft enim vt ait Hippocrates ) ſummebonus philoſophicâ, propriam ab impropriâ non diſtin
babitus, ó corpora fimulatquead fummum vigorem xerunt.
proceſſerint ,non ftants, fed cadunt , or in contrarium Secunda conclufio. philoſophica ſeu phyſica fa- C

vergunt . Quando igitur y integrum ceperint in B ſcinatio ,non niſi improprièdici poteft faſcinario, pro
crementum : ſeque ſpemeliùs affectos vident, adeò vt priè vero, eft contagio feu infectio.Sciendum ,pro in
refedemirentar ac curcumspiciant,corum corpus prope celligentiâ conclufionis ,fieri poſſe vt aliquis alie
mutationem eft ( eller Plutarche licei ſeipſos nec rius aſpectu lædatur. nam verum eſt illud poëtæ .
demirarentur, nec circum [picerent, iuxra Hippo Dum ſpectant oculi laſos, laduntur & ipfi;
cratem lex per habitùs vitium in deteriustra &ti ſeip Multáque corporibus tranfitione noceni.
fos faſcinani. ( Quomodo perhabitus vitium ? id quod de lippis, libr. 1. doctum eft: Et quidem
maliuolentiam dicebas ergone credendum quen huiuſmodi læfio contingit ,maximèquando mu
quam fibi ipli m lè velle lol tum , aut luis bonis cuus eſt intuirus;etli poſſit etiam ,quando tantùm
inuidere ? elto aliis inuiderint ,numquam huc ſe intuetur oculus læſórem , per modum pallion's
porriget vis inuidentiæ , vt philaucianianimoex ( de quo nunc non agitur ) vel quando folus Ix
pellat.) Sed hæc ipfa ratio Plutarchi,quam ſubdit , densaſpicit lædendum ; qua de renunc agimus,
oftendit quid falcinationis nomine comprehen De hac ita Plutarchus diſferir; Nouimus homines,
derit .nam ſubdir : Hoc autem magis fit ex fluxibus, qui viſu pueris maximè nocent, quippehabirum , vt
qui vel circa aquas,vel alia quadam ſpecula fubfistune. pote humidum acdebiłem ,veriunte in deterius mo
Exhalat enim fpiritus in obiecta :eóque fil,ve quo aliis с ueni: quod quidem minùsaccidit iis qui induruerint
nocebant, feipfosmale babeant. Quod cùm pueris for Giam compacti ſunt. Tametfi quicirca Pontum habi.
tafſe contingat , falſo cauſa obtuentibusadſcribitur. ] tant,quos olim Thybes appellabant, Philarchus fcribit
vulcergo Plutarchus in aquain ex oculis fpiritus non taniùm pueris, ſed etiam viris perniciofos effe.ta
diffuſo , & in Euthelidam , corrupiâ iam aquâ , va befcere enim agroiare , quies aspectum eorum , & ha
pores cum illis ſpiritibus reflexos.cuiuſmodi fpi bitum ,ac fer mon em exc ipe rtē . Perspecta eſt autem res ,
titusex bene habito & ſano corpore , vt erat Eu vt vid etu r,ab iis,qu i cum illi s commercia exercebant
thelidæ , emanalle non eſt credibile .ægrorum & & feruos illinc educebant venales.Verùm hac istorum
venenatorú illa affectio eſt , & non nili ex viroGs malitia haut proinde foriaflis eft mirabilis. Nam &
aut corruptis humoribus profluens. Pueros au attałtus affricatio manifeſto quoddam habenı pa
tem affici hoc pacto & faſcinari , quia ex ſe ipſis tiendi principium , á quemadmodum aliarum auium
ſpiricus quoſdam ſeu qualitates neſcio quas ef. penna aguilinis coniunčta ,decreſcunt ac pereunt occul
fundant, quæ aëre corrupto in eos redeant vnde ta quadam vi plumarum caulibus putrefcentibus : fic
..

exiuere ; nullus crediderim . Verè tamen Plutar nibil eſt abſurdi:hominis etiam iactum partim quidem
chus, falsò cauſam obruentibus , ſcilicet quate effe vrilem , partim verò grauem ac noxium . Iam verò
nùs obruentur , adſcribi pronunciauit : nec enim Dex aspectibus quibufdam noceri ,sd quidem ( vi dexo)
negare voluit , quod ante aſſeruerat viſu aliquos fed quoniam caufa cius perd fficolis eft,pro falſo reiici
efle contagioſos. tur. Aiqui( inquam ego quodammodo ipſius caufa ve
B Si ergo loquamur de bac faſcinatione propriè di Stigsum quoddam ac Semiram inuenift : vt qui ad de
Cornel... Eta,quam poëticam ſeu valgo vocaui,quam ip ſa viſio fluxus corporis perueneris.Nam & odor , ei vox ,
necum imaginationemalsuola fieri volúni, quod fatis Tespiraltonis fiuxus,euaporaisonesquedam ſunt ani
ipſum nomen Grecum indicat , dico , illam effe aliquid mantium , & partes que fenfusmouent, atque illapſe
non naturale , fed fabulofum , ſuperstitiofumque. ] afficiunt huiufmodiautem longè verifimilius eftex ans
Hanc concluſionem optimèdocent quidam egre malibus emanare,vtquoram fpiritus,propter calorem
gij medici,ve lul.Schaliger,de ſubtilitare exerciiat . & motum , veluti pulfum quendam & concuſſionem
349.& Franc.Valeſius, Sacra philoſophie cap.68. & habet : quo fpiritu concuſſum corpusdefluxus quofdam
Theologi ve Richard. quodl.3.q.12 . Abulenf.locis affiduè emittit. id quod per oculos imprimis fieri par
mox citandis , & Haliacenſis Card.in perspectiua, eft. Alam cùm viſusmultiplicem habeat motum ,cum
Ciruclus,par.3.de ſuperstitione cap.s.Leonard .Vai fpiritu ipfum igneum eiaculante,mirëficam quandam
rus,ebro fermè lib.2.6 3.de faſcino,& Laurent.Ana. Evim disſeminat. Qua ex remulta ,tum pari ,tem fa
nias,lıb.4.denaru.demon .Andr.Laurentius lib.11. cere per viſum , hominiaccidit : quippe quem res vile
hiſtor.anatom.q.1. probatur auctoritate D.Bali veriunt, acmodicis tum voluptatibus,ium iocundira
lij, homil. de inuid.quihoc fpernit , vt muliebrem tibus afficiunt, quin & amoribus ( qui velmaximiaut
nugacitatem . Secundò , quia, cùm vifio fitactio vehementiſſimi ſunt anime affectus) principium dat
immancns, & fiat per introſuſceprionem fiue per viſus.Hinc difluit ac colliquefcit amator , vbipulchras
paſſionem , non verò per actionein tranfeuntem , intuetur,ceu ad ipfas adeat . Vnde baut immerito mi.
nec per radiorum emiffionem ; non poteft idonea Irari quis poffit,effe,qui exiftimenthominem per vifum
huius falc, cauſa naruralis affignari.denique quia pari ac vexari,nö autem facere acnocere.Pulchrorum
necHippocrates,nec Galenus,nec vllus veterum etenim ex aduerfo aspectus, quódqueex ipforum oculis
R 4 - exit
i
200 DISQUISITIONVM MAGICARVM

exit( fiue id lumen fit, fiuefluxus ) amantes liquefa- A pitnomen faſcinanonw.lam verò illaetiam conſidera ,
cit , o conſumit, cum voluptate doloriconiunéta . ( id Charıcles,quàm multos fanè oculorum agritudo,quàm
quod ipſi, gauxúrixpop hoc eft dulce amarum vocant ) multos eriam peſtis sabes corripiat : cim lamen num .
neque enim velex contactu, vel ex auditu võtingit ho quam tanganieos, qui iis morbis laborant , nec aut le.
minē adeò fauciari atqueaffici,vtfi quos vel ipfe aspi & o autmenfa eâdem participen::fed cum cumdemian
cial,vel ab iis aspiciarur Jalis enim ex viſu diffufio fit, tùm hauſerintaërem . ] Vides ve à contagione pe
& inflammatio, vt planè amoris imperitos existimem ſtis , probet hanc inuidentiæ faſcinationem : quia
cos , qui mirum putant Medorum naphtam ex inter vtraque ab exhalationibus ſeu vaporationibus
uallo ab igne inflammari Pulchri enim etſi per longè prauis vitiato aëre proueniat:Proſequitur : Sti ak
diſtantes intueantur , ignem intra amantium animas tem tibi buius rationis indicium , ſi quod aliud , ciarn
incendunt. Sepe etiam hominum aurigino forum auxi amorum ortus : quibus res viſe dant originem , ve
lium videmus.curantur enim bigticulam intuentes: cui luti ſubuenianeas affectiones per oculos in animas eia
talis ineffe vis & temperatio videtur , vimorbum at culantur. Id uſta admodum ratione. Nam cùm ex
trahat & excipiat per viſum , veluti fluxum exeur noftris mealibus ac fenfibus,maxime aſſiduam vifus
tem.Vnde hiaticulane ſustinere quidem ſuſtinent bo babeatmotionem , & calidiſſimus fit,paratior exiſtitad
minem auriginofum : fed à ſe auertunt, oculos clau- B capiendum eas,que circumcirca ſuntdefluxiones ,fic
ſos tenent: non quod illi ( vi quidam putant )curatio que amorum tranfitus inito fpiritu arırabit. ) mox
nem inuideant , ſed quod velut i&tu feriantur. Ex om . ſubdit de rupicula & babiliſco,de quibus nos,libro
nibus autem morbis maximè ac celerrimè contrahitur primo,egimus .
conuictu lippitudo.Uſque adeò celerem vim babet vi Haberis ad philoſophorum mentem explica
ſus inferendi atque affricãdi aliismorbiprincipium .] tam faſcinationem ; quàm ruentur philoſophi &
Ex his Plutarchi verbis nota ,primò, illi hanc fa Thcologi recentiores : quorum breuiter vna &
ſcinationem eſſe fimilem detrimentis , quæ con confentiens opinio eft ; Auicenna , Algazelis, &
tactu & affricatione inferuntur: hoc eſt nihil effe gentilium , illa ſuperftitiofa,quæ reiecimus, nihili
aliud , quàm naturalem quandam contagionem : eſſe,nec ab ipsâ viſione, qua vifio eft, fieri alıcra
vt appareat eum non admittere vulgarem illam , tionem vllam in alio ; ſed alterationem effici per
docent id comparaciones eias de rupiculâ, de lip venenatam aliquam qualitatem manentem in pu
pitudine, de amore : etfi rationes hæ mihi non tridis humoribus autvitiosa complexione iplius
probentur, & alias, lib.z.veriores inmedium pro intuentis ; hancqualitatem communicari ſpirici
tulcrim . C bus vitalibus,qui imaginationeacriore & atten
Subdic deinde , cur noxiusmagis ſit intuitus tione intentiore animi concitantur , & exciti
inuidorum , quàm aliorum . Affecta ( inquit ) viam quærentes ad oculos perueniunt. His Ipiri
anima corpus efficitur. Nam cogitaiso derebus ve tibusefluétibus ex oculis non quidem ipsâ vilio
nereis excitat pudenda,o canibus,pra ferocia,in cer ne, ſed [piritibus fimul cum viſione excitatis &
taminibus aduersùs feras ,ſapè viſusexſtinguitur,at erumpentibus, aëreni proximum malo ſuo viru
que excecantur. Marores autem ,o anaritia, ac zelo inficere , & ab hac aëris parte aliam infici, & lic
typie colores veriunt, atque habitus lancinanı :quibus perueniriad partem aëris proximam illi , quieſt
affectibus hautminùs inwidētia in animum penetrare inficiendus ; ( puta pueri ) & hunc aërem proxi
ſolita,corpusmalitia implet,quă pictores eleganter ex mum inſinuare ſe in oculos lædendi , & ex oculis
primere conātur inuidia faciem depingentes.Quando eius, quæ pars tenerrima cițiùs inficitur, ſe pene
igitur cumga homines, fic ex inuidia affe Elsoculos infi trare in corporis partes interiores. Hæc eft fen
gunt: hi verò proximèanimam ordine locatiipfiusma tentia Alex. Aphrodiſæi,in problematibus,& Arift.
liciam attraxerint,velari veneno tincta tela impetani, problema.20.fe £t.( nifi dicas hunc ex vulgi ſentétiâ
nihil ( opinor ) præter rationem aut fidem obtingit, fi locurum ) apertè eſt D.Thomæ ,1.part.q.117.art.3 .
conspectis nocent. Nam & canum morfus periculo- D ad 5.2.6 3.cont.geni.c.103.qué Ferrar.ibi & Ægyd .
fiores funt, fi ira perciiimordeant: & hominum ſemi columnâ , libr.com.error.philofophor .& alij ſequun
na efficaciora esſe aiunt , fi amore coëani. At prorsùs tur. Et probant non malè exemplis Richard .d.g.
anima affectiones confirmant , & vehementiores effi 12. & Abulenf.parad.4.9.16.6 aliis locis, Richar
ciunt corporis vires. Propterea id genusamuleta, qua di ſunt iſta ; videmus enim hominem patientem in
à prohibenda faſcinatione,arcobarraria vocantur, uri oculis, quandoque aspectu ſuo ladere hominem , qui
qui puteniaduersus inuidiam conferre , quod ſcilicet illum afpicit, quod contingit ex hoc , quod oculi ma
( lic ) trahatur viſus per abſurditatem , quominus in la qualitate infeEti, aërem medium inficiunt , eâ aër
nilatur affe&tis.] Aliquid eſt hoc vltimü in Plutar . infectus oculos directos ad oculos in fixos inficir,eò quòd
chi doctrinâ ;quinon attigitpunétum prçcipuum ſecundism rectam lineam & directiùs illa infectio de
difficultatis,nec enim oſtendit, quo pacto ille ma riuntur ad oculos adspicientium quàm non adfpicien
liuolus vel cal:dus affect' queat noxiale qualitaté e rium multùm , ad hoc cooperante imaginatione illius,
ſuam in alium effundere Mutuatusreliqua à Plu qui afpiciens oculos infirmos imaginatur ſe ladi,
tarcho , hoc præclarè & luculenter fatis explicat ego expertus fum in meipſo,mequandoque non potuif
Heliodorus , Æthiopica Hiſtor.libr. 1.interprete ſetenere aciem visùs, nificum difficultate dire& ècon
Scotto : Sic fe res habet. Hic aër nobis circumfuſus tra oculos illius,quiinfirmitatem parentem in oculispa
per oculos nares,halitum , alioſque meatusad profunda tiebatur.]Videhanc faſcinationem ,quam Richar
pencilans,& ex qualitatibusexterioribus co ſecum in dus admirtit, non aliam eſſe,quàm ( vt dixi )infe .
ferens , qualis influxerit,talem etiam iis quiexcipitur ctionein quandam :& pręterea illum addere vnam
habirum ingerit. Itaque vbi aliquis liuore percitus res circumſtantiam imaginationis eius qui læditur;
pulchras intuetur circumftantem aërem qualitate ma quæ valdè probabilis eſt & propria peftis atque
lefica replet,ac proprium fpiritum acerbiratis plenum omnium morborum contagioſorum , qui facilli
in proximum quemquecontorquet : Spiritus autem vi mèhauriunturab iis qui cimentcorripi, velcor
pole ſubiilis,ad fpiritum usg da medullas ipfas perua repros ſe aurumant. Addit Richardus; Ad hoc eft
dit,ac pleriſqısemorbus fit inuidia, di proprium acce etiam alia experientia ,qua habetur per philofophum ,

primo
 LIBRI II I. P. 1.
I. 201
Q. III.

primo libro defomno do vigil.ubi dicit fic,quoniam fi-| A , babenı nociuam efficaciam tranfeuniem : hoc eft cum
cut viſus patitur foc defacit aliquid. In fpeculis enim pafſione tranſeuntem , quod videtur perſuadere expe
valdė puriscùm menstruis ſuperaenientibusmulieres riencia ,unde viris pericale(um eft tales mulieres re
infpiciunt,in ſpeculo, fit fuperficies fpeculi, velut nubes ſpicere. ] Fateor periculofum ,ied quia bæ mulie
fanguinea , & fiquidem fü nouum ſpeculum ,non facile res ſunr illecebrofæ vel conuerfatione , vel afpe.
eft "abstrahere huiufmodimaculam , fi verò fit pecu Ctûsgratiâ aliquâ,vel ipsâ lalciuiâ ; quæ exoculis
lum vetus, facilèeft.caufa verò,ſicut diximus,quoniam elucens prouocat bomines ad id , quod natura
non ſolum paritur viſus aliquid à viſibili,fed etiã facit deprauata eos inuitat.Nec formâ lolä сapiuntur,
aliquid, & mouci aëra,quemadmodum et Splendida. quiamant:nam fat cuique formolum , quod amat,
nam viſuseft ſplendidorum habentium colorem .Quod viderur.
ait viſum facere aliquid ; non ſic accipiendum , Quiſquis amat ranam , ranam putateffe Dianam .
quaſı velit ipsâ viſione aliquid emitti, qua viſio Quòd verò efficacior ad malum fit aſpectus
eſt ; ſed limul ſeu concomitanter quoſdam exire harum cum paſſione amoris leu eromaniâ ipfæ
{piritus ſeu vapores, qui noxam illam fpeculis in percitæ ; fit, quia tum acrius oculos intendunt, &
ferant. dubitari autem poteft , vtrum hi fpiritus ignea illa lux ſplendidior,addit aliquid decori;li
virulenti emittantur per iplum oculi globum , vt B cut & vox eorum , qui ex animo loquuntur ,ma
volunt Richard . & Abulenſis , an verò dumtaxat gis ſolet auditorum animos percellere. Si visme
per cauitatesorbium ſeu angulos, vnde ſolet lip Aere , ait ille,flendum eft primum ipfi ubi : li vis
pitudo exire ? Mihi nullo modo veriſimile vide amari,ama.nam m.gnęs amoris amor. Ethæcçít
cur, per lolum globum exire, fieri poteft , vt ali cauſa.cur dicat Ecc.el.cap.9.v.3. Nereſpiciasmu
qui, led rari admodùm & pauci.putem longè plu lierem multiuolam ,ne forte incidas in laqueum illius. ]
res exire percaritates illis ,& limul per os,& na Minimèhis verbis probare voluit commentitiam
res plurimos , & efficaciores , cum exſpirarione illam qualitatem Richardi; qui certè prorsus im
inhalari obiecto ,cui damnum infertur, feu quod propriè hanc vocat,faſcinationem ;nam & amantes
contagio afflatur. Nónne putridi vaporis longè non nih improprie falcinati dicantur. Quis vm
plas,& ciſiùs expeditiúſque,calidius etiam & in quam Helenam , vel Penelopem vel fimiles , tot
Aammatius, ab ore in cor per aſperam arteriam , ambitus procir , faſcinatrices, vocauit ?
quàm per oculos folet immitii ? Fortaſſis etiam Ad Abulenlem veniamus, qui ſtat pro nobis,
veritati prorsùs conſentaneum eſt ,quod Valeſius & accuratè rem difcuffit locis tribus. Primò fcri.
contendit , ab oculis vec ſuffufiones , nec nubes, bensin Geneſ.cap.21.col.6.nona editionis;diſtinguit,
nec albugines , led ophtalmias dumtaxat ſeu lip vinos diſtinximus, & vulgarem illam faſcinatio
C
picudines tan ùm in alios mitti ;minùs ergo mit nem quam moribus animi irati attribuunt, refel
tant affectiones non ſuas , ſed aliorum.certè ſca lit ;quia talesmotus pertinentad paffiones animales,
biem non oculus , ſed manus & contactusmem & non ad naturales :infirmitas autem fundatur ſuper
brorum affricabit. Peltilitasnumquam aſpectu aliqua naturalia , vo harmoniam , vel non harmoniam
ſed halicu oris ſolo propagari conſueuit : quare humorum & alsorum in corpore. ] phyſicam verò
ægrorum non aſpectum , ſed contactum & pro iſtam probat , fi fiat in corpore propinquo ;nam
piorem acceflum fugimus. Demenſtruatis illa, in longè diſtans iure optimo negat fieri poſle.
quoad ſpeculi ſuffuſionem , vera puto :ſed quæ de quia fpiritus iſti expellunturvirtute naturali, qui
morbis hominum aut aliis admiradis Plinius nar ſunt aliquantulum graues , vtpote , humidihumi
rauit ,libr.7.cap.is.Ġ libr.28.cap.7.ea quo idiano ditate aquea , & idco non poſſuni in longum tendere,
vlu & experimentis coniugatorum rcfucari Vale niſi permagnam virtutem potenija expulfiua , qualis
fius conuincit.Tertiò probat Richardus,eò quòd nec inelt oculo ;nec, fi ineflet, ſufficeret ; quia vis
paſſionibus quibuſdam animi, oculi quali tranſ illa noxia reliftentiâ medijfacillimècómutaretur.
mutentur , & igneſcant adeò vtnec ipfialios no Hæc eadem omnia docet,in d .Paral.4 . à fol.s2.
uerint,rec ignofci ferè qucant:& præterca etiam D vbi, fol.ss.col.2.expreſsè alleritnon dandam falci
ſolo aſpectu alios ad amorem aut laſciuiam pof nationem illam vulgarem ,led Phylicam , quę pro .
ſint pellicere. Puiar enim ex lolo aſpectu , me uenit ex aliquâ peſtiferâ qualitate exiſtente in ani
diante imagine, paſſi nem primùın interiùs con mali permodum morbi: & d ftinguit inter pro
citari, & eam oculis ſe inlinuare , & qualitatem pinquum obie &tum & remotum ,fol.si.col.4 . fol.
aliquam oculs , i licem ad lalciuum amorem , in 57.col.2. & quoad propinquum pruden er addit,
ſerere. Atque adeò efle mulieres lcu viros , qui neceffarium effe ,vt illud propinquum diſpoſitum
bus illicitum illud ſeu qualitas attractiva ad amo fit ad recipiendam corruptionem illam faſcina
rem infit in oculis , per modum qualitatis perpe tionis ,quod docet d.fol.si.col.4 . & verò certiffimum
tuæ & immanencis;aliis verò ineile illain dumia eſt. Verùm idem hac materiam magis ex profeſsò
xat durante pallione amoris,hoc eſt quamdiu illi examinauit comment.in cap . 21.Num , à 9.9.6 9 .
ipli concupiſcunt leu amant. Qua de re prorsùs 10.docet , quod prælupponimus, (pecici vilbili
dubiro , & , pace Richardidixeriin , hæc non funt nullam ineſſe qualitatem actiuam , vel pafſiuam
admodùm veriſimilia:nam qualicaté talem inelle alcerantem admodum quatuor naturalium quali
aliam , quàm fit ipſa pulchritudo oculorum ,vel tatum : quia fpecies viſuæ , nec calidæ nec frigi
decentia, vel gratia aliquamoralis , quæ venuſta dæ ,nec ficcæ ,nec humidæ ſunt, formaliter, aut
te, alacritare , decore autaliis amari dignis condi effectiue , fed nec virtualiter : & tantùm illæ effi
tionibus , an mú vulneret hac Cupidinis ſagittà; cere poflunt, vt res, cuius ſpecies funt, videatur.
nihil necefle eft , cùm hæc fufficiant ,nos imagi Quare ipfæ nocumentum nullum inferre queunt
nari. Nec vrget probatio Richardi,quam his ver per ſe; ſed aliquid illas comitatur,vnde noxa hau
bis ſubiungit , Quandóque enim videbis mulieres ritur : quæ haut dubiè fequeretur , etiamſi res vi
surpes,& oculos iurpeshabentes, tamen quandóque Ca non videretur; & videns, oculis claufis,non vio
magis mſpicienies ad fuum amorem alliciunt ex afpe diffet. Illud verò concomitans, elle ſpiritus ( cor
Etu fuo,quàm longè pulchrioresmulieres, & quandam pora quædam ſubtilia ) ſubſtantiæ calidæ & hu
mida ,
202 DSQ VISITIONVM MAGICARVM

midæ , qui in vapores quoſdam refoluantur.Hili | A \ faſcinationem defenduntéveRonfeusepiít 1.;8.

ad corpus aliquod tenerum delati ei adhæſerint, Franc:Xuares,in Metapingf. difp.18.fect.8.cap.26.66
frigitale fuperficiei corporis jólidicuiinharent , aë curſusConymbricēſ.in salıb.phyfic. & alij)dehac ran
riscircumstantis, condenſantur,atque viſibiles effecti tùm ,nó de priore illà poëtica & vulgaria, loculos.
corpora apparents. Er hoc in fpeculo ,in quod in Pars altera conclulionis , quæſtionem ingerit
Luetur inenſtruara ,contingere.Animalia icaque in de nomine ; an faſcinatio dici debeat ea , quam ex is.
quibus hi venenofi humores ſunt , per oculorum trato humore fpiritus esteconciliant , xoxxodi, dogo
pupillas fpiritus emittere ſolere ; qui valdè no Marylau,omnem ; quando nihil ex vocis vfurpatio
ceantiis , quibus inhæſerint. Et hos ſpiritus non nemali con ſequitur. Sed quia, ficür de Fart,voce
pertinete ad potentiam vifiuam , ſed ad tactiuam ; dici folets nomen elle fufpectum , etiamfi quis
quæ per applicationem & contactum operatur ; & mentem babeat non malam ; fic etiam de faftina
illi per calorem , vel humorem nocent. tionis voçe libenter vfurpem ; fine addiro , ſeu ex .
Qui per ipfam viſionem , quàvidet,dicuntma plicatione,illam non elle probandam . quia peri
lum inferri , neceffe eft fateantur cum Platonicis; culum eſt, ne quis aliter accipiat, quàm iu proru
viſionem fieri per radiorú emiſſionem ; quod om leris ;-ceſſat periculum , li fic loquaris , ve meta
inium accuratiſimè refucauitAbulenſ.Sup.9.11.ra- B phoricè, non propriè te locutum , ex contextu ſeu
tionibus validis octodecim . Idem , q.14 . cum feqq. orationis ſeriè facilèdeprehendatur,quod in S.S.
uſque ad.19.poſtea preſsiùs faſcinationismateriam & Patrum locis,mox proferendis,factum .
diſcutiens,q.quidem 14.expreſsè aſſerit,hæcverba; In hac verò quæſtione, cùm agimus , an detur
Dicendum eft quod plurimicorum ,qui catholica veri faſcinario ? cófeftim omnes fic nomé accipiunt &
tari valde inkareni, faſcinationem nihil effe dicãt,nul meritò ) vevulgò conſueuit. Nam vbimetapho
lum quoqueanimal faſcinari, id eft oculo percuti, nul ræ vel analogiæ ratio aliud non ſuader,receprunt
lumg bonum anımalum per oculos caufari. Horú an eſt vocabula in propriâ fign ficatione fumere,ma
tem modus fanè , vt isti accipiunt , ſolidam veritatem ximèinter phylicosvel metaphyſicos. Ideò ſan .
babet.Vulgares namg qui fecundum fuum nomer in ctè admodum Toftatus profitetur: faris fibimole
ripienias ſunt ;arbitrantur e aſſerunt , quoſdam ho ftum effe confireri publicè aliquam poffe fieri faſcina
mineseffe malorum oculorum :addentes ,quod fi iſtiocu tionem ( confitebarur de folâ phyficâ ) hoc autem
lo furibundo,aut inuido,vel qualitercumque ad malum non ideo quod veritas lateredebeat ( deſiderat enim
modo adspicerealiquid voluerint, illud lædent,atque veriias in publico collocari ) ſed quia fimplices ,impo
oscideni.cófibenigno oculo illud conspexerint,nihil no- C tenies distinguere à falſis vera ,cùm audirent falis
cebunt.Hac aurē penitùs falſa ſunt,ed nature diſſona.) nationem poſſibilem , arbitrarentur aliquid , quod in
Vides ſententiam Abulenfis , de vulgari faſcina cõueniès effet , ó ad ſuperstitiones varias verterētur.]
tione;qui rectè oftendit,fi qualitas illa id fit vene, Hæc ille ſapientiflimè. Quid? quod certè decet
nata ,etiam cum nolunt,obtutu nocituros ,vt recte philoſophum & Theologum verum , quoad fieri
Plutarchus, & Heliodoruscenſuerunt.Idem ,g.18, poteſt,vocabulorum proprias ſignificationesnon
lignificat hác faſcinationem ab Eccleſiâ damnari. confundere,ne vel Grámaticis ludibrium debeat,
Nos quoque(fcribit)cum tora Ecclefia, faſcinationem vel fateatur le impropriè loqui. Macedonú illud
improbamus,quàm accipiunt, vulgariter intelligentes : probum ,ligonem ligonem , palam palam , prodi
quienim vulgo loquuniur,in puerus teneris,pullis,argue torem proditoré vocari. Nihil clariùs,nihil expe
paruis porcis faſcinationem inierdum aſſerāt euenire, ditius , nihil ad erudiédum alios accommodatius.
fimiliter in aliis domesticis animalibus refcientes quid Quis ferat , fi incendium voces diluuij nomine,
faſcinatio fit.]Hæc ille,de vulgari:nam de phylicâ, quia flammis omnia inundat ? fi morbis aliena af
9.14.docet, illam per cogicationem prædictorum fingasnomina, quis probet? facis, cum contagio
vaporum fieri: & q.15.docet quædam animalia id ni, faſcinationis nomen imponis. Quid eſt falci
paturâ inſitum habere,vequeant Gc nocere; quæ- D nario ? faſcinationem , definit Toftatus (9.15. ) cim
dam omnibus,alia non omnibus,ſed ad hoc di po aliquis quempiam videns, ad eum non coniunctus cor .
firis; & tales eſſe homines,qui non quádo volunt; poraliter,nec in eum quidpiä agens, eum ladit.]Non
& quibusvolunt; ſed, ſi non concurrant requiſica ne in faſcinationis nomine omnes includune pro
ex parte agentis & patientis ; quibus volunt , ne inftruméto vel efficiente ipſam viſionem ,& præ
queant : fi verò hæc omnia cócurrant, etiam fi no . terea requirunt animimalignitatem ? vt propriè
lint,noceant.Vnum tamen addit explicatione in dicta,faſcinario,verè non fit aliud ,quàm (vi definit
digens, his verbis ; Habet tamen,qui huiufmodi eft, Valefius ) pafſio oculis illata concepia , profe& ta ex
aliquid in ſua potestate,quoniam fi claufos ſemper ocu guadam affectione animimaligna eius qui intuetur.
los tenere voluerit ,neminem faſcinabil unquam ,aut, ( ceriè hoc Ariſtoteles , Plutarchus , Heliodorus,
cùm ſe voluerie ab aliquare custodire,ne eam faſcinet , Plinius,confirmant ) at hæcdeſunt in phyſicâ hac
claudetoculos o erit impoſſibile eam faſcinare. Hoc E contagione;ſcd ea ad humores omné agendirefert
ex hypotheſi verum dumtaxat , fi vapores iſti ex efficacitaté.differunt ergo phyſica & vulgata cûq;
oculis ſolis prodcant: nam fiex ore vel aliunde. vulgata propriè fit faſcinatio , vtpote cui primò
nihil prohibet,etiam cæcis talem vim adſcribere. nomé inditum ; & phyſica dumtaxat tralaticie ,per
Prudenter addit, 9.16 .licet plerumque hæc noxa quádam analogia ,latè ſumpto nomine, fic appel
tenerioribus corpuſculis inferatur; interdum in letur;conſequens eft impropriè hanc dici falcina
ferri poſſe durioribus , fi valdè vehemens & ex tionem : atque omne contagium ore, halitu ,nari
celſiua Gat hæc qualitas , vt in bafiliſcis & lupis bus, affricationem mcmbrorum illatum eodem
quoad quofuis homines experimur:denique,g.17 . iure dici poſſe faſcinationem phyſicam . Repu
docet ex hac eâdem causâ poffe quædain in cor gnat notiò nominis.Nam , faſcinatio ,non deduci
pora remotiora , quàm qucant alia : quæ omnia tur( vt quidam opidati) à fando, quòd incantatio
certa ſunt ,nec aliâ indigent probatione. nibus inducatur ; ſcd origine Græcanicum eſt, quia
Sufficiant ad probandum aliquam eſle faſcina faſcino, formatur à Barnărw ,mutatis duab ' litteris.
tion m naturalem ſeu philoſophicam , & cos quil Barnevey, ſignificat inuidere, quod , Cicerone te

ite, vſurpa
 LIBRI ITI. P.
P. I.
I. Q. II. 203

fte ,vſurpabant pro nimiùm videre. quoniam qui A non contingere;vt,li fiar,operâdemonis fiericén
inuidentalicui, ab inuidiofi fælicitate nequeunt ſueris.Eadem mens Chryliin idem Ca.3.libentis;
oculos auertere. Bæoravia, propriè eft inuidentia . mioner eniin ne, quando audimus inuidia ſeu ocu
Deut.ca.28.v.56.vbinos habemus,inuidebit fratrı lim malum ,exiſtimemus, quòd oculorum conie :
ſuo,Grace eft Baonáves,quod D.Augu.l.locution.He &tus intuenres lædere foleat spi T870 Vopion's , 071 Matth.6 .
braicar.transfert.faſcinabir.Chaldæusaurem ,habe και οφθαλμών βολά τας δρώντας βλαπλών σέφυκερ. & & 20 .
E but oculum nequam ,Nec ignorú illud patrifamiliâs, reddit rationem quia iplum oculi membrutima
an oculustuus nequam eſt,quia ego bonus fum Matth . lum eſſenequit ; verùm hoc pacto liuoré animi à
20.quod de inuidâ mercedis alienę contéplatione CHRISTO notari. Nam oculorum eſt fimpliciter
dictum . Et quia liuor in oculismaximè ſe prodit tantùm'videre;cæterùm perperam videre,eſt ani
etiam Hocatio teſte , con ifthic obliquo oculo mea miintùs deprauati.Addit nó tamen hecdic', qual
commoda quiſquam Limai,non odio obſcuro,morſúque liuor per le alteri nocere poſſit ; fed olierdai eo
venenat.idcò fortaſſis Eccl.31.9.25.pronúciarum , qui ifta docebant, per inuidiam ad hoc venue
nibil oculo nequius creatum : hoc eft inuidentius.nih ταυλα δε λέγα ουχ ώς- τ8 φθόνο καθ' εαυτόν έχει
malis cò referre, quòd oculus peccati & concupi- B 16207705, ' as, ap. vides omoem vulga æ opii 10
ſcentiæ feneſtra eſte foleat,malorúmqueanimiaf ni aditum obftruxifle , remouet oculi organum ,
fe & uum index ſeu leno potiùs ill cebrofiflimus. remouet vifionem , remouet ip am inuidentiam .
Nihil cnim hoc ad probanda faſcinationem facit, idem difertè vulgarem illam de verulis fafi inan
vt nec alia S.S.loca ,vel quorúdam Patrum aucto ibus opinionem i eprehendic, homil.8.ad coloſ). B.
ritates. Nam faſcinationé latiffimè fimplere, pro Anſelmus add.ca.z.exponit quidē,fafornsu't,luwido
quauis grauideceptione,vt etiam Magica præſti lafir intuits : & , respectu inuidia vostenellos lafir,do
gia comprehendat , de quibus mox dicam . Sica . éng de promoin vejtre perfectionis ar fide folocuore
cipiò ,malum oculum , in epiſt.Dauidis Imp. Abilli necutt:ficutaliquis qui foorespecta dicuur res alterius
norum ad Manuelem Regé Lufiteniæ apud Fran . no ſe diminuere:& sia vo luenti fuo aspectu abefecit,
Aluarez hiſtor.Æthiopix.ca.135 . Sic aut Sapiens, i non credatis veritatimeæ prædicationis , fed falfi
Sap.4.0.12. faſcinuso nugacitatis obſcurat bona.Grę. ati ſu doymais ? verú lubdit aliam interpretatio .
cè elt ,Barkavía nou sau 31xlos,id eſt falcioum vile, nem ,nempe ;Vel ficutincantatores faſcinanı el de
nugax , & nihili; phrali Hebræâ. Sic enim ſignifi i doni bomines, vi credant verum effe ,gaod falfum
cat;à viliſſimis, & minimipręcij quiſquiliis terre eft :11a nefcio quis faſcino ſua deceptionis ita vos in

-
nis,maxiinè à nugatoriâ & adulatoriâ laudatione, camtauit ac verbis ſuis immutauit , vi & c. vides de
ita nos præſtringi, & ludificari, vtad vera bona vulgari loquiper,dicitur:demagicâ abfoluiè,ficut
prorsùs cæcutiamus ; vt bona pro malis, mala pro & D.Hiero ,locutus eft, quem imitatur.vt & Pri
bonis babeamus; terrena cæleftibus , fempiternis mabus iphilmet D.Hier.verbis cópendiô accepris
interitura præferamus , faſcinationis verò nomen vtens ; quemadmodum Theophil, Chryf ſtomi.
vfurpat,quia vulgùsludæorum falfam illam falci Sedulius totum illud præteimittit, contentus in
nationem credebat cótingere , adeò vt huiuſmodi terpretari, farcinaua ,hoc eft,insder. Caietanus re
falcinatorem oculum Sarę impij recutiti tribuere tulit ad magicas ſenſuú ludifications, ( atarinus
non vereantar; quos Abulenf.in 21.6.Gen. retellit. ad phyſicam quàm dixifalcinationem ,nő ad vul
D.Bonau.comment, in verfullum 12.vidit alludi garem . Sed verior, commodior faltem , ex licatio
ad faſcinationem & ideò dicir ,ſecundú quod ho Caietani , quàm Adamus Saſbaut , Gue Leonard .
minesmaligni dicútur laudando pueros faſcinare , Haſſel.ſecutus fuit. Nam quæ Sasbauto ałcripta
ſatis indicans quári i la faceret.Senſum quem di poftmortem comenraria in epiſt. Pauli & Els am ,
ximus , in notis luis Per. Nannius Alimarius ex ſuot ſelecta & in ordinem digefta ex lect onibus
parte amplectitur . Adfpe &tu etiam ad illam opi prædicti Leon.Haſſelij , vt nonun ', qui contulere ,
nionem ,Metaphoricè D. Paulus locutus, ad Gal. D & huius illum auditorem fuillememincsúc.Sept.
3.0.7.cum ſcribit; Quis vos faſcinanil,non obedire ve Tertullian.videtur hancvulgarem opin 'oné folis
notaris hoceft quis veftrá ſalutem & veram fidem Ethnicis adſcribere, & liuori leu od 0 , fafcını,no
vobis inuidens,adcò dementauit,vt ad lucem cla métribuere ; & quia pulcris periculum imminere
ruſlimam caligetis ; & tam ſubitò leuitérque ab eâ putabant,ideò remedio , velamen capuis,virginibus
fidedefeceritis ,quæ tam manifeftè vobis à me tra cómendar ,quoniá eo alpectus arcebatur . Sic fcri
dita fuit ;ac ſi penicillo prædicationis ante vniul bit lib.de virgin.velan.cap.15 .Sed enim vera & roia
cuiuſque veſtrum oculos Christ vs pro vobis pura virginias,nihil magis ismet,quàm femetipsa :
crucifixus forer: Vera hæc S.S.locorum ſententia. etiam feminarñ oculos pazi no vuli,altos ipſa oculosha
D. Hiero.non obfcurè fcntentiam ſuam prodidit, bet,confugii ad velamēcapitis,quafi ad galeă,quafi ad
habere ſe pro fabulâ illud vulgi.Degne( ait ) Paulo clypen.qui bonum fuum protejat aduersus ictus tenia
qui etfi imperiiuseft ſermone ; non tamen eo fcientia , uonü,aduers' iacula fcandalorü ,aduersùs ſuspiciones,
debemusexponere : non quod ſcierit effe faſcinum , qui ſufurros, ou amulationem ,ipfum quoque linorem ..
vulgo putaiur nocere, fed vfus fermone fit erui , vi Nam eftaliquid etiam , apud Eshnicos metuendum.si
11 Caleris , ita in boc quoque loco verbum quotidiana E quod faſcinum ,vocanı ,infeliciorem laudis, é gloria .* for.de
fermocinationis affumpferis. Dicitur faſcinus propriè enormioris cuentum.Hoc nos interdam * diabolomier. diab .
infantibus nocere, alasi paruula,et his qui nec dum pretamur,ipfius eft enim boniodinm . Interdum Deo
firmo veſtigio figāt gradum.Hoc virum verum nec ne deputamus,illius eft enim fuperbra indicium ,excollen
Por , Deusviderit : quia poteft fieri vi ở damones huic ushumiles deprimentiselatos.Timebit itaque virgo
peccato feruiant,et quofetique in Da opere vel cæpil Sanctior vel in nomine faſcini,hincaduerfarium ,inde
Je ,vel profeciffe cognouerint, cos à bonis operibusauer De v miiliusliuidum ingenium ,huius cenforium lu
sant. une illud in caufa eft, quod ex opinione vulgi men ,ợc.En cibi agnoſcitrem ,cauſam reddit aliam
fumpium putamusexemplum ,vtquomodorenera atas quàm vulgò putabatur:effici hçc dæmone facien
noceri dicitur faſcino : fic etiam Galaia in Chrifti fide te , Deo permittente ,nihil veriùs.Hæc ergo Pa
nuper nali, & c.Adeò certum Hieron.naturaliter id trum Ortodoxorum fenten.ia : nec fauent illi , ve
Henrico
 DISQ VISITION VM MAGICARVM
204

(Henrico Corn. Agrippæ phyſicam faſcinatio- A Fieri autem hæc pacti cum dæmonibus iniijvi
nem impugnanti;quem refellit Six.Senenf.l.6.bi ſatis oſtendit , quod falcinatorum huiuſmodino
bliothe. annet. 267. vet Cinglianis bæreticis , ni cas elle volunt; fi in oculis ambobus , veleorum
miùm vulgariilli tribuentibus, Caluino,ın Exod. aliero,binæ lint pupillæ ;aut in altero effigies equi
cap.22.Aretio ,problema.de faſcin .& Lamb.Danço , aut canis : quæ nihil dubito eſſe ſtigmata , quibus
[cap . 2.de fortiar. qui auctoritate quorumdam Pa mancipium Saranas ſuum inligniuit. Noitrise
trum calumniosè aburuntur. nim temporibus deprehenlæ , quibus in oculis
F
Tertia concl. quadam o frequentior faſcinatio erat nota catellini velbuffonij pedis : & quod de
pendet à demonismaleficio , qui ftrigivel forriario ex geminâ pupillâ dicit, ita capio , vt videri geminam
pa {to nocere volents cooperatur , Qua definiri poteft, credamus non elle ,
faſcinum eſt perniciofa qualitas damonum arte illata , Obiiciunr ab Ariſtotele, Plinio & aliis rutam ,
ob tacitñ velexpreſſum bominis cum demone pactum .] gagaten , hyenä pellem & alia remedia naturalia
Hæc probatur autoritate D.Hieron . & aliorum præſcribi:morbum igitur eſſe naturalem.Rclpon
Patrum iam citatorum D.Thom.abulenf.Ferrat. deo hoc argumento probari dumtaxat , impro
Xuareſ. & cæterorum Theologorum laudatorum , priam illam falc nationé phyſicam :deindc eiiam
probatur experientiâ quotidianâ & confeffio- B hæc valere contra diſpoſitiones corporis quibus
nibus ſortiariorum . Ad hanc opinor referenda dæmon abutitur , & lic indirectè refragari ipfi
plurima quæ variis ſcriptoribus viſa ad alias (pe dæmonis actioni .
cies referenda.nam ſolent paciſci nefarij iſti ho Vulgò receptú vtmagicæ præftigiæ omnes per
mincs, vt quos liuidè vel iracundè aſpexerint , iis Mctaphoram faſcinationes vocentur : quo ſenſu
dæmon perniciem inferat, ignari poſtea putant laquerius librum edidit,quem vocat,flagellum fa
hæc ipsâ viſione perpellos ; quorum ex numero fcinariorum :& codem ſenſu dicútur lúdices à tri
bonus poëta Hieron. Vida, Bombycum l.2.narrat , gibus faſcinari.qua de re fic fcribunt Inquifitores
quòd ſuo tempore accideret; Germani:Suni e talesmalefica,qua iudices folo aspe
Quandoquidem memini Tuſei alta in rupe Viterbi Etu oculorum inimilu maleficate feiunt , quod eis
Ipfe fenem vidiffe ferum , cui dira vigebant nullam molestiam inferre queant. Mallei fol. 340 .
Ora, granéfque oculi fuffe &ti fanguine circum , Irem ; Experiencia nos docenie nonimus , quod index
Frónſque obſcena fitu , birrisſ, in verticecani. autaly affeſſores,ira alienati in corum cordibus fuerint,
Ile truci ( ſcelus ) obeutu genus omne necabat quod omnem , fiquam babuerunt,indignationem ami
Reptanlum ,tenues animas, parnáſque volantes: с ſerunt:nec ipſasmoleftare quoquomodo prafumebant ,
Quinetiam fi quando bortos ingreffus,vbi annus fed liberè abire permiſerint . Qui fcit å vidit ex
Exuit expleto turpem nonus orbe fene&tam , perius eft, & verum dariestimoniam , & vtinam talia
Floribus pallim per agros incanuit arbor; procurare non poffent . Sic illi fol. 559. Arbitror
ille bortis ftragem dedit, arboribusque ruinam : Deum non permittere in iudices fideles , & ritè,
Spémque anni agricola mesti flenere cadubai . ac iuftè procedentes ; ſed dumtaxat iudices ini
Nam quocumg, acič horribilë intendiffet ,ibiomnes quos,aut modicæ fidei, autcurioſos, & c.
Cernere crat fubico afflaros langueſcere flores . Reſtat videre vnde vulgaris illa faſcininata lit
Quis enim credat vno humore naturaliter tam opinio ,de oculo vilionc, vel ore laudando falci.
diuerfæ fpccici res ſolo afflatu intercmpras ? Scd nante. Placet Franc. Valeſij coniectura, fortaſſis
immiſcebat Dauus ille cuncta interturbans. Talis inde, quòd pueri, qui folto craſſiores,nitidiores,
eciam fuit Telchinum faſcinatio , à quibus inuidi pulchrioréſque ſunt,à feminis virisque occurren
vidcAdag. & faſcinatores, vulgd Telchines,di& i B.Gregorio tibus ſolent attentiùs aſpici, laudari, palpari,mo
Tiaxives. Nazianzeno & Synelio. Gregorio verò Palamæ , titari,in vlnas & palmas accipi. Verilimùm verò
tabes Telchinodica,idem quòd tales vultu faſcinan D eft dictum illud Hippocratis ;habitum ,qui ad fumo
te & inſidiosè blando illara.ferunt ( fabulæ ) Tel. mum bonitatis attigit,effe periculofum : & illud Cor
chinas fratres nouem ex Actzonis canibus in ho nelij.Celli ; Qui nitidiores folito funt , ſuspecta fua
mines verſosin Rhodo inſulâ , Rheæ comites, & bona habere debent . Cùm ergo infantuli, ob naru
in varias ſpecies ſe conuertere folitos ;nunc ho ralis habitûsteneritudincm ,cùm vil ſunt optimè
minum pedibusmanibúſquc truncorum ,nunc pi valere,fæpè ex inopinato in magnum aliquod vi
ſcium ,nunc anguium , nunc dæmonum ; inlignes tæ diſcrimen incidunt; vulgus non intelligit cau
planè vencficos & præſtigiatores crediderim , & ſam tam repentinæ mutationis ; & ,quia hanc non
invidos( ve ait Helych . )faſcinatores :vel potiùs intelligit , ſuſpicioſum in malum , culpam in ad
veros cacodęmones admodú maleficos,ous étixa ſpicientium aique laudantium oculos & verba
hos déagortas; peſſimo fine homines quosperditos coniicit: quos cùm quotidie pueruli pulchelli &
vellent demulcétes,vt fcribit Euſtathius, in XIII. obeſuli plurimos habeant ; facilè anus aliqua ru
Iliad.inuidos dæmones fuiffe indicat D.Nazian gola & deformis in hoc numero reperitur. quod
zen . & poft illum Tzetza ,atque ideò etiam dicti, genuscùm fit tetrum , moroſum , & odioſum , ei
Hala perãcos , quafi manuum opere exitioſi. Tales potiùs adſcribitur noxa, quàm cæteris .Hanc vul
eriam Tybios fuiſſe Ponticos de quibus Plurar. E gi opinionem paulatim ( quæ mortalium curioſa
chus ſuperiusmeminit ,eoPlinius libr.9.cap.s.his lcuitas eft ) etiam doctiores nonnulli fuperftitio
verbis.In Aphrica efle familias quaſdam effaſcinantes G ,vel ingenij quidvis defendendo oftentandiaui
Pogonus do Nymphodorm tradunt ,quarum landa di ſunt locuti.tádem ab infantulis ad agnos itum ,
tione intereant probaia , areſcantarbores , emorian in quibus cauſa non admodùm dilfimilis.deniquc
tur in fantes. Elle eiufdem generis in Triballis et Il proſerpens peraudaciam ignorantia,ad cquos, ſc
lyriis adycir iſogonus, qui viſu quóque faſcinent in geres, & alia fabulam produxir.
SECTIO II.
terimánique quos diutius iniucantur iratis preferim
oculis . Quod corum malum faciliàs fentire puberes, De maleficiis venenariis .
Confirmat Gellius , in Noát . Attic.eodem refe Ecundo ſe loco nobis offere , Veneficium , pro E
rendus, vt & B.Ifidorus lunior in Originibus . priè di& ú.V Vierus nullú agnoſcithuiuſmodi,
Serie

quia pu

)
 LIBRI III. P. I. Q. III. SEC . 11.
205

quia putatmili vero ac naturali veneno ſagas noce , A per fe corrumpatur ,non per dæmonem . Sed his
renon poſſe :nec ab co longè abit Lerchemerus1 º 1 millis.
Luteranus.Sed huicmagiſtrum eius,Lutherú , illi, Sit Concl.permittente Deo, maleficiisfuis faga co
Venerandum (vt folet vocare)pręceptorem ſuum ; plures mortales morbis grauiſſimis vel morte af
Agrippam , perfidosperfidis, pofſem obiicere , fi ficiunt.
qua tenebrionum iſtorum auctoritas foret. Sanè Probatur hæc fentétia primùm auctoritare D.
Lutherus. nimismagnificat hac in re dæmonis po Aug.lib.1o. de ciu.Dei, quod habes c.nec mirum g .
teſtatem . dicic eum in 'toro mundo regnare a , & magi 26.9.5.6 ſerm.207.de remp.& lib.de diuinat.
a Commě, mox regnum iſtud quale fit , explicat his verbis, dem.c.6 . Conc.Conſtantinopol,in Trullo can.61.6
in epift.ad Sumus autem nosomnes corporibus eo rebus ſubiecti Tertulliani in apologitico , & lib.deCarnis reſur
inGerina- Diabolo, & hofpites fumus in mundo, cuius ipſe Prin relt, vbi ait , calicem non dico venenarium in quem
nico vtci- ceps & Deus eft . Ideo panis quem edimus,potusquem mors aliqua ructaret,fed fictricis(hoc eſt lagæ deuo
tat.Godel- bibimus, veſtes quibus vtimur , immoaër, & totâ quo uentis ) vel archigalli, vel gladiatoris , aut carnifi
mannus .
viuimus in carne,ſub ipſius imperio eft.]Hæcille blal cis Spiritu infectum . & Arnobij libr. 1.conira gent.
phemus.Ergo iã Princeps & Deus dæmon illi , qui 2.Probatur iure Pontificio , 1.c.nec mirū . & conft.
certè múdipars fuit?nos Deum vnú cognoſcimus B Inno.VIII. Alex.VI. Hadr VI.Leo X.demalef.ó in
dæmonú iudice Principémq.mundi vtconditoré cant.in 7.Decretal.
acrectorem ,ſic Dominú Deúmque.Ergo , corpus 3.Ex iure ciuili, l.multi C.de malef.6 Mathem.I.
& res omnes LutheriDiabolo ſubiectæ ? nos didi eorum C.eo.t.§.item lex Cornelia.Inft.de pub.iud.Leo
cimus,nec in res lobi,nec in corpus quicquam iu nis Imp.Nou.os.Carolinâ cöftitutione:deniq; leges et
ris dæmonem habuiſſe,niſi diſertis à Deo , pro il praxis, Italia, Hifpania, Gallia á German . hoc con
firmant.
la vice , verbis conceſſum . Ergo Lutheranis aër,
& omnia quibus viuunt ſub Diaboli imperio sūt? 4.Hiſtoriis omnium gentium , paucas tangam .
nos fatemur Dominiefle oues & boues , volatilia Notum illud Romani Argyropoli Imp. exZona
cæli fyluarum feras , & cete , & piſces, & quic râ to. 3. Narrat Villainontius ſcelerum omnium
quid creauit : nec horum quicquam ad dæmonem ſceleſtiſfimum quiddam :Venetiis maleficum fuif
pertinere . Mea ſunt omnia , dixit Dominus : ex ſe , qui damnatorum in Triremibus animas eme
cipit Lutherus , quæ in mundo funt omnia ,& ea bat , pionnittens liberationem à terrâ illa ſeruitute
adiudicar Diabolo. Credidit Satanæ Omotrape pænæ , & numerans decem aureos pro illorum a
nima
zæ ſuo dicenditi Luc. 4. V :6 . Quia mihi tradita , quain chirographo proprio fanguine nota
fun!: do cui volo do illa . Sed mentiebatur:non ple to vendebant , addicebantque dæmoni & malefi
no iure illi tradita , quæ tradita , quæ accepit, pre co ,mox ne tractare poſſent certo contactos vene
cariò & definita poteſtate accepit. B. Paulus vo no lubicò necabat. Addit ſe inter fuiſſe ſupplicio,
cat rectores mundi , ſed explicat D. Auguſtin . Ne quod de iſto ſumcbatur[is.1.c.Itinerary c.33. ] quis
foriè,cùm dixiſſet muindi, intelligeres demones effe re vnquá talia vel fando audiuit? narrat prçcerca An. cl.7. Cof
Etores cæli terre ,mundi dixit tenebrarum ha Theuetusc ,in Africæ oppido Guzolâ , &lzaná qué- mog.c.13
rum ,mandi dixit , amatorum mundi.mundi dixit, dā īpacio duorum annorum malis arcibuspluſquá
impiorum & iniquorum.mundidixit , de quo in Enc octingentos homines interfeciſſe.Narrat. Spreng.
gelio dixit: Mundus eum non cognouit. ]traita. in in Mall.p.2 . duas in Epiſcopatibus, Baſileenſi &
Pf.14 . Scio B.loanni dicimundiprincipem 10.12.v. Argentineli,concrematas obſtetrices ,quia vna ea
31.6 14.0.0. & à B.Paulo principem to rectorē mū rum quadraginta ,altera innumerabiles pueros re
di Ephef.6.V.12 & ab codem 2.Cor.4.v.4 . Deum cens in lucem editos , necauiflent, indicis clam in
Seculi huius, ſed imperitè Lutherus rnundum & ſe eorum capita grandibus aciculis. Domitiani tem
culum accepit de rebus quæ in mundo exaltunt D porefuiſſe nonnullos , qui acubus oblicis veneno ,
omnibus, quod de folismalis hominibus perme quos coll.bitum effet pungebant , & læſorúmul
tonymiam dictum , quicum mundo ſeruiant & fæ ti ſine doloris ſenſu moriebantur. quod & Com
culo ,mundi & fæculi nomine nominantur: & quia modo lmp. factitatum ,narrat ex Dione Xiphilin .
ſeruosſe mancipia diabolo dedicant,iple princeps in Domitiano, & in Commodo. Scribit loan , Nider .
eorum & rector : & quia eum colunt,fic Deus eo Formicarij lib.s.in territorio Bernenſi quofdá ma
rum dicitur , ſicuti & lurconum Deus eſt venter leficos vtriuſque ſexus ſuos proprios infantes oc
Philip.3.0.19 . hanc lectionem & interpretationem ciſos deuoraſle:idémque factum ab aliis in ditio
amplectuntur Cyrillus & Ambroſius , in D.Pau ne Lauſanienſi . Et 1. C. quidam Francofur
li epiſt . & D.Aug. I. 22. cont. Fauſtum c. 2.09 9 .. & cenſis d . Preterito anno : (inquit ) Comes quidam d Godele,
eam non iinprobant alii quidam patres : commu ſuperiorisGermania octo veneficas, qua CXL.interfe- l. 1.dc La
miis.c.7.
nior tamen ea diſpunctio eſt,vedicatur, In quibus cerant infantes. Vulcano tradidit Anno LIII.capta
Deus, huius faculi excæcauit mentes : & fic Diabolus ſunı Berlina duæ femine veneficæ ,qua glaciem ad per
non vocatur Deus,ſed quieſt vnius & verus Deus E 'dendas fruges perficere conate ſunt.Eaquemulieres ra
fic malunt Ireneus libr. 3.cont. hær.c.7 . G lib. 4.c. pueruni furto alteriusvicina mulieris infantulum ,
48. Tertullianus libro quinto . cont. Marcionem D. ipſum diffectum coxerunt. Factum eſt diuinitus, vtma
Chryfo.Theophilac. Oecumen . “ Primas. in d .cap.4 . ter quærensinfantem ,interueniret,ibique ollam & im
Nullusverò Patrum ſic diabolum rerum ceferarú poſita amiſſi infantis mēbra videret.Captis itaquemu
corporearú vel Principem vel Deum vocauit , ficut lieribus & in tortura examinatis,dixerunt:fi procefliffet
dixit Lutherus : qui fatis apertè in Marcionis & coétio,tūc futura fuiffet ingens glacies, ita vtomnes fru
Manichęi errorem deflexit. Nec etiam Lambertus ges perderentur.] Scribit Cardanus e ,circa annum el is. de
Cortia . Dançus Caluinianus b fatis conſideranterlocutus: Domini 1536. Salafia circiter quadraginta viros ac varieta- re
cùm dicit diabolum quicquid in his terris natura fæminas cõiuraſſe inter quos carnifex erat,vt cùm pe- runic. 80.
eſt corruptibile,corrumpere poſſe, nifi à Deo co ftis antea feuiffet,tunc vero iam mitefceret,vnguentum
feruetur.dicere debuit, ſi Deus illi permiccat,Nam
1

conficerent ,quotangentes portarum coronidas ,infice

-

fiDeus conſeruationem fubtrahat , ipſum illud rentur : puluerem quoque confeciſſe , quem ſuper veſte
S chim
 206 ONVM M
DISQVISITI MAGICARV

clam Spargerent.Laruit aliquamdiu hacres,ſublatique A lis intellecta video : Bodinus vim refert ad ipfius
multi Sed cum cuiufdam ,nomine Neri,fratrem atque anhelitus virulentiam , Sed nulla tanta potelt el
vnicum filium ſuſtuliſſent:vixque alii quam domini do ſe hominis cum homine antipathia ,vc docui Sect.
muum ,aut fily perirent:fimulque auimaduertiffentan præcedente. niſi fortè ex aliento , y de puel
drogynam ſe in domos infinuantem ,atque eos maximè la Ariſtotelis , Napelo nutrita , legimus:ſed tunc
perire,quorum domos ingrederetur : deprehensa coniu non cui veller malefica duntaxatnoceret , verùm
ratione omnes exquifitifſimis tormentis necatiſunt: faſſi cunctismortalibusnoxiusanhelicus eius foret.Da
etiam decreuiſſe in pompa celebri Dini cuiuſdam ,ſub næus tribuit veneno in ore geftato . hoc Bodinus
Sellijs perun£ tis vniuerfos ciues occidere, paratáſquead impugnat argumento , cui dicit reſponderi non
hunc vfum fupra viginti ollas . Tentarunt ( idem alii polle , nempe quia venenum hoc priùsnoceret
Geneua poſt,dederúntque pænas.] iplimalefico quam alteri. Nodum vides(Lector
a 9.3. & s: Grillandus a docet hæc contingere vel introsú inſolubilem . Sed ride , quod vides. quid fi di
ptione , vel applicatione exteriore per contactum . cat Danæus ,maleficum priùs ſe antidoris con
Eorum quæ per intùsſumptionem fiunt agnoſcit trariis præmuniſſe ? concidat nimirum (tramineus
duos modos , nempe vnum per cibum aut po ille ventoſi hominis Achilles. ſic ille ipſe , Bodi
tum , quando venena ( vt plurimùm )in puluerem Bno non ignotus, faciebat Italus Pariſiis, tam ca
trita iis immiſcent : alcerum agnoſcit , qui fic per rus Catharinæ Mediceæ , qui chirothecis ,globu
bd.q.3.0. inunctionem , quando maleficiandum ( inquit b ) lis, vel pulueribus ſuauefragantibus alios folo ne
29.
fiue maſculus ſit,fiue famina , dormieniem ,fuis liquori cabat odore , illæſus ipſe, & hoc pacto à ſe inter
bus,aquis,oleis,aut pinguedine ,fiue alys ſimilibus vn fe &tam Nauarræ Reginam Albretham ,veneni vi
Etionibus plura & diuerſa venena continentibus inun per nares in cerebruin penetrante , gloriabatur:
gunt, quandoq. famora , quandoq. autem ventrem aur li quidquam de Caluinilini fulcro credendum
caput , guttur,pectus, coſtas,feu aliam partem corporis Caluinianis hiſtoricis , Francia Memorijs Gallice
perſone maleficiande.que fic dormiens nihil fentit , conſcriptis tom.3.6 Richardo Dinotho lib.s.belli Fră
eft tanta vis ó potétia illius vnctionis. quod paullatim cici, Vera cauſa eſt,hæc ex pacto fieri per dæmo
durantecalore ipfius dormientis, ingreditur intùs car nem vt plurimùm ,afflante incaſſum Mago ,& pu
nes : ( vadit ad penetralia cordis viſcerā maleficiati. tante hæc halıtu ficri ſuo. Eft quidem venenoruin
unde paulòpoftcauſantur ingētes dolores in corporeeius quorundam mira efficacia , quæ poſſint ſubitam
cum primum ſcilicetmaleficiuni vel factura (vt dicunt) lepram inducere,vellethum : & poffet dæmó quæ
C
tagit inteſtinamaleficiati illinc fucceduntmaximivlu nouit antidota,luis preſcribere , & illi innoxii pol
laius, & lamentariones tam crebre. ] huc referenda lent in alios peſtem transfundere, ſed id rarò con
ſtrigatio , quando puerulorum exſuguntſanguiné, tingere putandum .
venis vngue aut acu , aut aliter ope dæmonis aper Hæc interiùs fumpta , Grillandus d ſcribit fieri d d.q.3.1.
26 .
tis , quod conſtare ſcribit Spinæus g.8. de ſtrig . ex per compoſitiones & mixturas multiformium ve
paruis cicatricibus relictis & interdum , poſt catto nenorum ,quædam ex herbarum foliis,feltucis,aut
rum apparétiú fugam ,gutris ſanguineis prope pue radicibus,animalibus,piſcibus,aut reptilibusvene
roseiulantes rémanentibus. Addidebet tertiusmo nofis , lapidibus , & metallis , mixtura , quam
dusper inhalationem . omnium cnim peſsimum eſt veilius ignorari, & interdú in pulueres, interdú in
veneficium iſtud, nec enim humoris vel craffioris liquida,addo & in vnguina , reduci,
materiæ vehiculo indiget, quibus faciliùs occurri Alia dicit Grilland . effe extrinſeca , vt ſunt in
tur:fed ipſum tenuitate ſua, ore attractum citrò ad primis quæ ſolis verbis fiunte , in quibus iam do D
cor le penetrat.Hæc caula cur Agyrta ille inſignis cui ex pacto, ad fignum conftitutum , omnia fieri eGrill.q..
veneficus, in quadam Italiæ ciuitate, cum alio luo à dæmone. vt funt etiam , quando latenter ( vt 3.0.27.
antagoniſta , de theriacæ contendens efficacia,vi- D idem ait f)fortilegia ſub certa quapiam formacom- fq s.nu.7
cerit.alter venenum illi liquidum ,quod poterat ef poſita , clamydiafſuunt, vel in lečto abfcondunt ipſius
ficaciſsimum , infuderat : cui fumptione antidoti maleficiâdi,ſeu in aliquo loco ſubterraneo fouea facta ,
mox obuiauit.Ipfe contra alterius hiarc iulli pixi aut ſub limine oftij ſuper quo deſtruendusfit tranfitu
dulam oriappoluit,in qua buffo inerat viuus : tùm rus. ] Quoſdam autem addit capere reſidua co
ſemiclaula & fæpiculè femiaperra velociter pixi rum quos volunt inficere , alios exhumare mor
dula,ingeſsit halitum virulentum , & breuimomé tuos , & vti corum vel veſticu , vel carnibus, vel
to hominem confecit. Scilicet hic Chriſtiano po pinguedine, vel oſlibus: alios à ſuſpendioſis mu
pulo dignus eſt ludus , & benè inſtitutæ reſpub . tuari nonnulla. Quod nec veteribus ignotum
quæ certamina huiuſmodi permittunt. Ipſi fuiſſe reperio . Sic enim de Canidia Horatius : ca
malefici interdum afflando vel inficiunt,vel necát. nit ab ea infoflum & terra obrutum , poft multas
Narrant quidam dubiæ fidei fcriptores apud per lancinationes , insignibus raptis , ingenuun puc
fidum Balæum , toxicatifunalis fumo Clementem rum ,vt poſſet.
:Malleip. VII, de medio ſublarum . Narrat Sprengerus C, Longo die bis,teruè mut at& dapis
1.q.1.c.m. mulierem quandam inter Breiſacum & Fribur- E In emori ſpectaculo ,
gum , cum vicina litigaſſe, mox cùm noctu aute o Cum promineret ore, quantum exſtant aqua
Itium domus aliquid ageret, ventum quendam ca Suſpenſamento corpora , (en infanticidium )
lidum è domo fæminæ alterius ex oppofito ha Exerta vtimedulla, a aridum iecur
bitantis,in faciem ei inſufflalle,vnde & ſubitò le Amoris eſſetpoculü , (en maleficiú philtricú )
prá contraxerit.In diocæſi eadem & territorio Ni Interminato cuin femel fixa cibo
græ Siluæ ,maleficam ,dum à lictore ſtrui lignorum Intabuiſſentpupula
præparatæ imponeretur,ci dixiſſe , En tibià memer Et alibide cadem g, quod ad maleficium ho
god.17.
cedem ,fimul in vultum eius inſufflafſe: & ecce ,mi ſtile ſpectat,dicit,amaro vtens ſarcaſmo;
ſer operitur totushorrenda lepra ,quæ paucorum O nec paternis obſoleta ſordibus,
dierum ſpacio eum pluribus adiunxit . Necin ſepulchris pauperum prudensanus
Hæc veneficia, inhalatoria, non fatis à nonnul Nouem diales diſſipare pulueres,

Hunc
 LIBRI IIII. P Q. II I. ' SEC. III 2071
Hunc ergo diem ex tribus ternariis obſeruabát: A Vides diligentiflimam poëtam , nihil conatum
11.6.Phar. vt & ille qui terna tribus coloribus diſtincta licia.
pretermittero, quimosilli.L. Apuleius, Milefli.2 .
fal.
Sed apertiffimèquod dixit Lucanusadftruit a im in eandem mentem :Nam nec mortuorum quidem fe
primis enim illam in yudis buſtis habitantem de pulcra ruta dicuntur (à lamais)fed buftis rogis reli
pingit, & habitantert tumulos expulfis vmbrisztú quia quadam , cadauerum praſegmina ,ad exuiabi.
addit,primùm de nece hominum ,deinde & de in les viuentium fortunaspetuntur: tantsutrices anuszin
ſtrumentismagicis, quæ dixi: -9... 60: ipſo momento choragy funebriss perperi celeru ate ,alie .
Viuentes animas,& adhucſua membra reĝentes nam ſepulturam antcuortuns. His meis , addit atues,
Infodit buſto.fatis debentibusannos, immo vero iftic, nec viuentibus vllis parcirur.c nefcio
Morsinuita ſubit. peruerſa funera pompa quis, fimile paffus, ore undis omnifariam deformaro ;
Rettulit à tumulis : fægéré cadauera lethum truncatus eft.} En de malefico hoftili , quod de iil
dem Theftalis Lucanus coxerar, Narrat deindes
Fumantes iuuenum cineres ardentiáque offw
E mediisrapit'illa rogis, ipsámque parentes, "* quæ vera fuiffevidetur admodum probabile.Mox
Quam tenuere facem , nigròque volantia fumo igitur ita fcribit. Infit Telephron: Pupillæsego Mileio
Feralis fragmenta tori, veſtèquefluentes B profectusad ſpectaculum Olympicum , cum hæc ena lo
Colligit in cineres , e olentes membra fauillas . ca prouincia famigerabilis adire cuperē ,peragrata tora
Theſſalia, fufcisauib.Laryſſam acceffi:ac dum fingula
(hæc è rogis mos rapere , additmox quæ de fe pererrans, tenuato admodum viarito, paupertatimea ...
pulcris ſumar) fomenta conquiro : confpicor medio foro procerum quě .
Aft vbi feruantur faxis, quibusintimus humor dam fenem.infeftebat lapidem clarăgyvole predicabut,
Ducitar, fu tracta dureſcunt tabe medulla 11! Si quimortuumiferuare vellet,de precio liceretur.di ad
Corpbra : tunc omnes auidè defauit in artus, quépiam prætereuntium , Quid hoc; inguá ,comperior ?
Inmergiig manus oculis ,gauderggelatos, hiccinemortuifolent aufugere ?Tace,reſpondis ille.nam
Effodiſe orbes, & ficcæ pallida rodit oppido puer , fatisperegrinuses,meritóque ignoras,

Excrementa manus :laqueum , nodóſq ; recentes( lic Theffalia re conſiſtere, vbi fagæmulieres ora mortuorü
paſſim demorficant, eáq;funt illisartis magicæ ſupple
Ore fuo rupit, pendentia corpora carpfit, ] corrigo )
Abrafitquecruces , percuffäque viſceranimbis menta. Contra ego, do que tu inquam , dic ſodes, cuſto.
Vulfa , & incoctas, admiſo ſole,medullas: dela iſta feralis? Tamprimum ,reſpondetille,perpetē no
Etem eximiè vigilandum eft, exertis,& inconuerfis ocu
Infertum manibus chalybem ,nigrámque per artus
Stillantis tabis faniem , virúfque coactum Clisſemper in cadauer intentis, nec aciesvſqua deuertē
Sufulit , de neruomorſus retinente pependit. da, Immanec obliquanda quidem . Quippe cum deter
( hæc de ſuſpendiolis , ſequitur de inhumatis ) rima verſipelles,in quoduis animal ore couerfo ,latenter
Et quodcumq; iacet, nuda tellure cadauer, obrepant, vtipſosetia oculos ſolis o suſtitia facilefru
ſtrētur.Na aues, “ rurſü canes,et mures, imove
Ante feras volucréſq; ſedet ,nec carpere membra
Vultferromanibuſq;fuis,morſuſq;luporum rò etiam muſcas induút. (En primúmaleficiú , ficta
Metamorph. & fic clancularius ingreſſus)Túc diris
Exspectatficcis raptura è faucibus artus.
Can!Aminibus fomno cuſtodes, obrnūt,( en ſecundú de
( Efficaciora enim putabant,quæ fic feris erepta , maleficio ſomnifico , g in hunc locú referuaram )
quàm quæ ipfemetmaleficæ deſecuiffent. ſed per nec quiſquam definire poteft , quantas latebras nequif
git deinde, quo pacto & viuos iugularit, & eorum fimamulieres,pro libidine ſua cöminiſcūrur,fi qui( cu
abula ſanguinc, & exſtis.) . ſtodum ) non integrã corpus manè reftituerit:quicquid
indedecerptă diminutumgz fuerityid omnede facie ſua
Nec ceſſant à cædemanus, fi fanguine diuo
defectum ſarcire compellitur.] Interponit poftea nar
Eſtopus, erumpat ingulo qui primusaperto:
rationem prolixiflimam , & absre noſtra , quare
Nec refugit cades, viuum ſi ſacra cruorem ,
totam prætermitto. finis rei fuit iſte , Telephron ,
Extáq; funerea poſcurt trepidantia menſa :
mille denariis conductus , ſubir cuſtodelam dum
D
(Addit etiam de prole exſecta ſeu abortiuo vigilat; en muſtelam paruulam in eum fixò inten
huiufmodi) dentem , fugat illam , fed fomno cóſopitur. interea
lagæ proſečtis eiusnaribus acagribus vicariam in 6 Porphy.
Vulnere ſi ventris :170n qua natura vocabat
eo lanienam exercent , & ceram in modum pros in vit. Plo
Extrahitur partuscalidisponendus in aris. ſectarum ci partium applicant examuſſim . Quò ccini : lu
vide
(Subdit ,ſi opus habear adoleſcéris;velvirivio illo poftridie per cadauer loquax audito tempra- ni. Apolo.
tencernecatianima ,quam euocet, ipſam indiſcri re aggreſſus , iniecta manu naſum prabendit , & ma- ad Anton .
jminarim ,, quos velit niccare :) num naſusſequitur : aures pertractat., amba dernunt, Piú . Athe
fic , pro mille nummulis ,debilitatus, in patriam redire nagorá in
Et quoties ſauis opus eſt ac fortibus vmbris, non fubftinuit, ſed capillis hinc inde laterum deiectis Teophi
Ipfafacit Manes honninum mors omnis in vfu eft. auriū vulnera celauit ,naſi verò dedecus linteolo pref- lum l.3.ad
illa gena florem prim.euo corpore vulſit, fim agglutinato decenter obtexit. ] Hunc faciunt illa autolyc,
Illa comam leua morienti abſcidit ephebo. Fabii Declamat. 14. Facinus, quod dicitur inquieta Origen.l.
E 6.& . 7 .
re ſuperos, fidera diris agitarecarminibus , tumulos, Col.Cell.
Nec parricidiiexpert é pures, non magis quàm
noftras ſtriges : volupra s præcipua illi , Tæuire in buftagsfcrutari, & amputatis cadaueribus,ipfas in fce- Tertullia.
Proximos.) lera armare manus( cadauerum ( explicui, cùm de Apol.c.7.
maleficio ſomnifero diſquirerem.caue pro , ipfas ; Minucium
inOctauio
Sæpè etiam caris, cognato in funere, dira reponas impias. corrumpes , non caſtigabis. Gno Epiph.hæ
Theſſalis incubuit membrris : atque oſcula figens, ſtici hæretici,Zoroaſtis Magidiſciplina imputi,cu- reh.26. &
Truncanitq; caput, comprensáque dentibus ora ius & libros quoſdam in lucem ediderunt b , hu- Euſeb.li.se
hiſtor.Ec
Laxauit, ſiccóque haren tem gutture linguam manas amabant viſcerationes., ve vocat luſtinus, clef.c.i.
Pramordens, gelidis infa.dit murmura labris, ſeu canas Thyeſtaas , vt vocant Athenagoras & E
Arcanumq; nefas Stigias mandauit ad vmbras Thcophilus, ſeu ſacrameniä infanticidii & indep.a
S 2 buium
 208 ITIONVM VM
DISQUIS MAGICAR
bulum ,vt ait Tertullianus: infantem enim farce co- | A |malo letno periturum eſſeinfidiis corä qui ſcopulos po
tectú certatim cófodiebant, fanguinçm lambebát, fuiffent,qua res tantum timorem habet,vt nemoad eum
& membra fingulis diſperticbantur, vtnarrátMi agrum accedere audeat.crudelitatem timenscorum qui
aucius, Epiphanius , & Euſebius, quain calam Scopelifmum fecerunthanc rem exſequi folent Præfides
niam Gentiles, in Chriſtianos omnes mendacif graniter,vſquead pænam capitis.quia & ipſa resmor
fimè deuoluebant c . tem comminatur. Sic Vlpianus. Pineda nofter co
In applicatis tantùm extrinſecùs venenis , fre pioſo in lobum commentar.dehoc crimine inter
quentiſsimè dæmon iple damnum infert, & veriùs precacur illud ; Sed cum lapidibus regionum paétum
videtur cótingere in vencno, quo (vt refert Iuber tuum.capite quinto.verſ.2 3.Eum lege.mihi nondum
tus medicus Aquiranus)fi ftapes inungatur, equi liquet an de hoc crimine capiendum ,
tem ipſum neceſſe perire. Non credo id naturali Suſpicio mihi præterea eft de maleficio , in cri
vivçnenicontingere. quia non credo veneni vl mine facculariorum , de quo Iureconſultus ait, hoc
lius activitatem eſſe, tantam , vi per cocinuolucra nomipedictos , qui veliias artes exercentes in faccu
ſe diffundar. Niſi , quæ de Stygis aqua tradun Bllos,partem ſubducunt , partem ſubırahunt. I. faccu
tur, credibilia , omne illam inetallum penetrarc, larij D.dc extraordinar.crimin . Nam arbitror,non
& fola contineri afinina vngula. Equidem au quoluis facculi fcu crumenæ excilores vel ſubdu
res mihi putarem afininas enatas , li crederem . dores,BandytixT6485 , ſed eos quiveritarum (hoc
ad.q.3.n. Grillandus refert nonnulla a , fauentia luberri di eſt magicarum ) artium ad id lubfidio vtuntur ita
30. Eto ,ſed & in illisconcurſum diaboliex pacto,non nuncupari: quales illi ſunt, qui in lulu ab Hiſpanis
vim veneni,recognoſco. Incer hæc excrinſeca, ſunt dicuntur ,cargar el dado. Nam ceceri crumenilegi
ollarum defolliones profundæ ſublimine;quarum ſimpliciter furibus ſuntannumerandi: ſicut & ille
certè naturalis vis non attingit effectum , Alia ma de quo Virgilius,
leficii hoſtilis fpeciem ,per armamalo imbuta car Etfuccus pecori G lac fubducitur agnis.
mine, reperio apud Meierum , his verbis , Primum Er ille Plautinus,qui ait,
omnium Aurelianum conatum fuiffe omnem regiam ... Propino magnum poculum : ille bibit,
ſtirpem per ſcelus exſtinguere, atque per artes Diabo Caput ponit, condormiſcit.ego ei ſubduco annulum .
licas & maleficia ad regni folium graſſari. Tradidiffe Necenim aſſentior Petro Gregorio hæc duo ad
Ducem gladiū,pugioně a anulūſuum cuidã monacho Sacculariam referenti lib.37.Syntagmatis Iuris C. 14 .
apoſtate ó ſociis eius, vtea dicarentur diabolicis pre nu.7.Licet etiam huc referrcmaleficiuin vetus Cir
ftigysyincartarenturq. admaleficia per illa perficienda c ci aurigariorum de quo D. Hieronymus in vita
monachum illum in turre Mongeya, iuxta Ligniacă , Hilarionis, Auriga Gazenfis in curru percuſſus à de
ſuper flumē Matronam ,per aries ſuas euocaffe duos ad mone totus obriguu :ita vtnecmanum agitare nec cer
ſe cacodamones,quibus gladium ,anulum , & pugionem , uicem poſſet reflectere.Delarus ergo in lecto cum folam
vt illis operarentur tradidit. Ea inſtrumenta à caco linguam moueret ad preces,andit: non prius pole ſa
demonıb.initiata,incătatág. & redditamonacho,arg. nari,quam crederet in Ieſum , & fe fponderet arti pri
per eum Aurelianeſi.Per ea inſtrumenta incantafje ac ſtine renunciaturum.credidit , fpopondit ,fanatus eft.
dementafje germanum ſuum Carolă Regem , adeo fub Arnobius etiam lib.i.inter ceteros Magiæ effectus
tiliter,vi vix quifquam poffet percipere.Primam incă numerat,in curriculis equos debilitare , incitare , tar
tationè factam apud Belloacım ,qua adeò eratvirulen dare.
ta,vt regi vngues atq.capilli deciderent. Alterum ma
leficium in Cenomanis, in quo tanta erat vis , ut nemo SECTIO II 1.
mortalium iudicare poſſet, an viueret Rex , necne.Iace
bat enim abſq . vllo ſenſu da ſpiritu vitali, quantã cer- D Deaborſu ,difficilipartu,laltis exſiccatione.
ni poffet . Atpoftqnă ad feredirecæpit,obfecro(inquit )
auferte hæc gladiü ,quimihi corpus trăsfodit,idy.mihi E triplici hoc maleficio præter Grilland q.6 .
facit germanusmeus Aurelianus.]
Sufpicor duo quædam ad hoc maleficium refe Nider,lib.vlt.Formicarij ,In oppido Boltingen , Lan
rendas quæ olim in ciuili iure obſeruaui: ſed ſuſpi ſanenfis diocæſis , quidam dictus Staldelein ,grandis
cor, & de priore vehementiùs:nempcde peculiari maleficus, captus per præfatum Petrum indicem lo
Arabum ſcelere,quod Scopelifmum vocabant.Nam ci fatebatur ſe in certa domo , vbi vir á vxor fi
Arabesmaleficiis deditos hodie fcimus , & olim mul manebant, per ſua maleficia fucceffiuè in vie
fuiffe docet Seneca , cùm Medzam ex Arabia ro vxoris præfate ſeptem circiter infantes , ita vt
petentem venena introducit. Et ingens ille terror femper abortum faceret , in femina annis multis ne
qui skoténous politis agrorum Dominis etiam va cafjë. Simile fecit in eadem domo omnibus pecoribus
lidis & potentibus incutiebatur, vix aliunde naſci fæetojis, quorum nullum viuum parium edidit in eiſ
potuit . Quare ſuſpicor caulam , cur protsatſer dem annis. ] poftea ex eiuſdem confeſſione inftru
deprehenli,aut conuicti , mortis fupplicio adfice E mentum maleficij, quod fuerit , oftendit his ver
rentur, fuiſſe ; non quod ſacrilegij quidquam in bis , fubter limen ofty domus ſe lacertam pofuiffe die
hoc crimine fuerit ( quo tamen lac.Menochio vi xit , ſi amoueretur , foecunditatem inhabitanti
ſum ,in opere de arbitrariis Indic. ) Sed quod male bus restituendam prædixit : cùm autem ſerpens ille
ficij crimen ſubfuerit : alioquin folæ mortis minæ quereretur fub limine , nec inueniretur , quia in pul
tam acriter punitæ non fuiſſent,quantumuis fre uerem fortaſſis redactus erat , puluerem ſeu terram
quenti crimine, & armata manu periculum , Do de ſubter pofitam aſportabant, & in eodem anno vxo
miniaduerciſſent. conſiderent hoc Iuris ſtudioſi, ri& omnibus iumentis domus fæcunditas reſtituta eſt.)
cùın legent l.cum quadam D.de extraordin. crimin . Solo interdum afflatu albortum adferre oftendit
cuius hæcfunt verba, In prouincia Arabia quonia Nico !.Remigius lib.2.c.7 .
quer crimen appellant, cuius rei admiſſum tale eft.plea De pariendi difficubrate & quidem perpetua
rig.inimicori folent predium inimiciosoviniſepideft, ſic Apuleius b, Eadem ainatoris ſui vxorem , quod bl.i.de afi
lapides ponere , indicio futuros ,ſi quiseŭ agră coluisſet , in cam dicaculè probrum dixerat, iam in ſarcinam

pregna
 LIBRI III. P. 1. C. IIII. SEC. IIII. 209

pregnationisobſepro viero, co repugnarofatu,perpetua A Huic maleficio fimile reperi apud eundem code
pragnatione damnauit.Vt cuncii numerant ,octo an loco de frumenti auerfione narratum his verbis:
norum miſella illa onere, velur elephantum paritura, quadam mulier circuiuit Bonarium cum frumento,di
diftenditur. ]Latino Græcus accedit ſcriptor Pau cendo;illum verſum :ſuper afpidem ,& c.poſt veničsad
fanias, cuius in Bæoticis ifta habentur ; Pharmacidas domum fuam , habuit fiftulam in ſolario,quam manu
Thebani á Tuponemiffas aiunt,vt parturienti Alche accipiense predicta verba dicens,cecidit totum fru
ne impedimento effent ,fed eas,duin Alcmene partum mentum illius bonarij coram ſe per fiſtulam in folario ,
inhiberent à Tireſiæ filia Hiſtoride,tali commento delu c ita furabatur frumentum de agro:que tandem pe:
fas.Ex co namg; loco ,vnde illa facilè audire poffent, cla quendam Epiſcopum deprebenſa o combufta eft.)Hæc
mauit,peperiſſe iam Alcmenam :illas, ea voce deceptas, ille licet barbarèbonâ caméfide.Quisnon agnof
tatim abiſſe. Alcmcnam ilicò puerum enixam .] cit frumenti huius vectorem demonem quid ergo
Detertio ,præter Grilland.legi poteft illo vetu rident illud poetæ ?
ſtior Spreng . Quedam (ait)nočiurnis temporibus Atq; (atas alio vidi traducere meſſes.
facratioribus viique, ex induétione diaboli, ob offenſam Vel XII.cab.prohibitionem :Neve ALIENAM
diuinæ maieftatis maiorem , in quocãque angulo domus SEGET EM PELLEXIRIS .
fue ſe collocant , vrceum inter crura habentes , & dum B
cultrum vel aliquod inſtrumentum in parietem vel co SECTIO IIII.
umnam infigunt, á manus ad mulgendum apponuni,
runc fuum diabolum ,qui femper eis ad omnia coopera De fagittarijs, Aſſaſſinis, Imaginum fabricato
tur inuocant ,eoquod de tali vacca ex tali domo, qua ribusmaleficis.
(anior , qua magis lafte abundat,mulgere affectat,
proponit tunc fubito diabolus ex mammellis illiusvac Vne vel præcipui huius claſsis malefici, quos
ca lac recipit, ad locum vbimalefica reſider,eo quaſi
de illo inſtrumento fluat reponit. ) Superioribus an tius tertius Papa,vocat artem ,mortiferam & odi
nis Treuirenſi in ciuitate combuſta fuit malefica , bilé & fub
pena Anathematis contra Catholicos
quæ confitebatur,ſe ſolicam ex pariere per epiſto & Chriſtianos exerceri vetat a. CuiusPontificiz a li.s.De
inium lac , quod diuendebat plurimis ,mulgere. fan &tionis vereor , vt fatis probam nobis inter- sretal.tit.
Balduin.Ronſſeus Medi:e venationis epift.so.docet de Cagitt.
pretationem gregarii iuris interpretes cuderint,
lolitos à maleficis vtres conſui ad anatis fimilitu qui accipiunt de bellô iniuſto Chriſtianos laceſ
dinem ex corio , quos vulgo appellant Littelaten; ſentibus cum arcubus & ſagittis.Quæſo quid pe
с
& cis vei ad emulgendú lac è vaccis alienis,& hos culiare,in vtentibus arcu & lagittisłan quòd emi
vtres ſpontè ſua irc vacuos, vel ab iis in pratis col nùs, & quaſiex inſidiis?quali verò id in hofte di
locari,& mox plenos ad domum maleficæ redire: ſtinguendum ,dolo an virtute?qualiminùs peccet,
quod comprobat reigeftæ verânarratione,quam quilicâ cominùs latro , quàm qui (clopo delógin
habes lector lib.6.cap. 2. Sect . 1. q. 3. à me ver quo interficiar eminùs ? quid ergo ?iam olim mihi
bis eius relacam . Alize herbis, verbis , vel ſolo' at viſum ,canone iſto percelli fingulare quoddágenus
tactu , lacte priuant armenta , pecoraque quæ lu maleficorum ; qui fagittarij leu Baliſtarij vocati:
ber. Biebrana Laodunenſis ſaga folisminis vbe quos accuratè Sprengeras deſcribit 5.hi fæderan - ' bp2.Mal
q.1.cap
ra vicinæ mulieris ac exGccauit , vt ad obitum tur dæmoni. nam ex pacto ipſi addicuntanimæ & lei 16 .
vſque faga , quamuis mulcos pepererit ,lacte ſem corporis dominium , ille viciſsim pollicetur ſe ad
per caruerit . Claudam hanc lectionem verbis
futurum ,vt quem ,longiſſimè difficum ,volent, in
Grillandi , Quædam veneficia fiuntad deficcandum fallibili ictu traiiciant. Solemnia ſeu ritualia ſunt
zotum lac vnius gregis , vel fecundi armenti vacca iſta.præſtant dæmoni homagium ,mox ſexta feria
rum , adeöqüod nihil caſei penitus reddant , quamuis proximæ Hebdomadæ Maioris, infra tépusmiffæ ,
antea in maxima abundatia reddidiffent: fimiliter D lacram crucifixi imaginem aliquam fibi deligunt,
abortiones totius gregis , vel armentiinducere posſunt: in quam , vt in ſcopum ,tela colliment , vel ( quod
prout alias vidi habui in facto Rome,quod dużma Pet. Binsfeldius teſtatur ) [clopo poft tergum eia
lefica mulieres, cum iftismaleficijs perire fecerát abor culato glandes plumbeas emittant. Nec conſtat,
tandomultos pecudum fætus, & matres deficcauerant an aliqua cunc verba ad hanc operis apoſtaſiam
penitus.]Dehoc auertendilactis maleficio,eiuſque adiiciant. Pofteà , certo telorum numero in cru
remedio, lepida narratio quædam exſtat in loan . cifixi imaginem emiſſo , credunt ſe totidem vno
Beetzii Carmelicæ Pracepiorioad 1.præcept.Expoſit . die,quoſcunque deligent, necare poffe quocun
vlt.c.7.his verbis : Quædam vetula dierum malorum que illi loco fuerint , etiam remoto , & concluſo .
plena, volens ex inuidia impedire lac vacce viciniſui. Dæmón enim fpondet , ſe tela eò perlaturum , &
accepit cultellum pergens ad oftium domûs in qua fuit hoſtili in corpore defixurum .Eâ tamen hæc lege:Si
vacca.do ponens ſe contra fplendorem lune,dixit: hominem necandum maleficus aliquando viderit,
Hier ſnydick een ſpacn in mollekens & tunc iterùm de nouo actuali ( vt vocant ) con
gheyvaen , ſenſu eúm occidi voluerit. Vleimò pollicetur tan
Ende een ander daer toe , ſoo ncem ick | E tam illis ſe , baliſta bombardaue iaculandi peri
hetmelck van deſer koe. ciam cributurum , vc denarium capici impofitum ,
Hac verba andiens dominus vacca,arripuit fuftem , abſque capitis læſione, valeant deiicere. Subiicit
of currenspoft eam ,atque per cutiens aiebat: duo exempla huiuſmodi facinoroforum . Vnú Pú
Hier flaen ick eenen ſlach , ende cenen cleri cuiuſdam , quem tandem ruſtici foſforiis in
anderen als ick mach , ſtrumentis pertinacem occiderunt:ſecundum , al
Ende den derden daer toe , foo behou terius, qui,eo quòd miraculosè pedem de loco,vbi
dick d'melck metterk oc. crucifixum traiecerat,è quo recens ſcaturibat fan
Hoc erat optimum remedium . ] hæc Berziusvir e guis,mouerenequibat,in ſcelere deprehenſus,pæ
ruditus, qui ante annos fermè centum triginta vi nas publicè lupplicio perfoluit. De bocego get i
xit , inter Carmelitani Ordinis viros illuſtriores . nerelubens prædictum Canoné capio .Nec obita
S 3 quòd
 3
210 DIQVISITIONVM MAGICARUM

canonibus ſint ex Alte Germanici (cribens Ann . 2.reperiebantur folo e

quòd malefici magi aliis quoq;
c. ad a . communicati a .Cum enim maximè execrabile faa farietibusernia him.inorum corporum reliquia , car
mina é deuotiones, & nomen Germanici plumbers ia
lendá.c crilegium horum maleficio accedat, fitque nocen
cómu rius reliquis omnibus ,meritò dignum viſum ,lpe
bulis inſculptum , ſemiuſti cineres o tabe obliti , alia
eamus.
hær. & cialem illis pænam irrogare , qui hanc infidelibus que maleficia,quis creditur animas numinibus infernis.
bulla contra fideles operam nauarent. Olaus Magnusb facrari ) vides qua antiquâ impietate.Apuleiuslib.
1.22. & meminit alterius generis ſagittariorum . nempe 3. de aſino, vocat.Laminasignorabiliter liberatas.
sto.Sem. Lappones & Fipos de plumbo cóficere iaculama vbi fortè legendum , inorabiliter. ficut parcas di
in Con- gica digiti longitudine, & ea per quæuis diſlita lo cimus inexorabiles . Inde Sagæ dictæ ſimulatrices
.Later. ca mittere in eos,de quibus vindictam expetunt: & (vt cerea ſtacio ) & filtrices Tertulliano, & vuliicola
libr. 3.6. hos oborro carcinomate in crure vel brachio ,intra Salisberienli, & ipfæ imagines Ipfplice Fefto , &
triduum ,vchementia doloris emori. Subjîles vt ante docui. Niceras lib.4 .Hiftor.nar
Veego nunc de ſagittarys , ſic ( nifi fallor) opti cat in Aaronis inuentam imaginem viri compedi
1. 1.var. mè Couarruuiasc , contra vulgi ſententiam ,expli bus vincti, & cor clauo transfixi.
Col.c.2o .
cuit aliuin canonem Innocentii IV.tit.de homic, in Duffi hiſtorian pere ex ipfo Bogcho, libr . 11.
6.quem Theologi & Canoniſtæ , propter hiſtoria- Brer, Scoricarum , & Cardano & aliis. Franciæ an- 1Paul. Æ .
rum infeientiam , ad omnes homicidas extende nales I referunt , linilia his tentata ab Enguer- myl.l. 8. &
bant,qui conductis hominibus aliquem occidi cu rani Marignani vxore , in Franciæ Regem & de- melius Ga
rarant, cùm reuerà , vt ille ex Volaterrano , & P . prehenlain dediffe pænas. cur non & hoc Car- guinus.l.7.
Æmilio docuit , de certo tantùm genere homi danus & Y Vierus refutarunt ? an quod vno fa
num mentio fiat, & gente, cui Aſaſinorum nomen ctum loco , nequitum alibi fieri ? de alia cerea
fuit:de quibus , oculati teſtes , optimè ſcripſerunt, imagine, de qua Sprengerus , agetur lect. feq.
De iiſdem fic Meicrus lib . 16. anno 1462. nar
Tyri( in qua ditione illidegebant)Epiſcopus Gui
belli la- lhelmus d , & Cardinalis atque Epiſcopus Acco rat captos . Bruljelle tres viros ex familia Comitis
1. l. 20. nenſis lacobus de Vitriaco, c, quem ſcriptorem à Stampani , cum quodam myropola , qui quandam
31. blattis ereptum Moſchus , Paſtor Armentarienſis, faſcinationem parajſe dicebantur , per tres viriles ac
Oriētal.
It. C. 14. vir doctus & probus,publico bono, typis euulgari totidem muliebres imagines iuniori Principi Carolo
curauit . infaſcinado.Cuſtoditifuere longotempore apud Quer
Haud multùm à fagittaris diſcrepat, genusma retum Haynonia , ac pariter cum illis Carolus No
leficorú , qui quaſdam fabricantur imagines, quas yerius ex fugâ retractus , qui á ipfe è familia erai
vel acubus pungunt, veligne liquane,vel confrin - C Stampenſi. Coniurationem myropola derexit. ] Sed
gunt,& lic certú iis,quostales imagines deſigna cur tot imagines vni occidendo , nempe tres vi
bant, interitum tabe , vel alio mortis generis adfe riles ? vt quod per vnam non ſuccederec , per a
5b.is.de runt. Negat hoc torum Hieronym . Cardanus f liam perficeretur ? fæmineas arbitror fulle fu
rietat. V Vjeri dux , cæci cæcus : impugnat , non rationi riarum Vlericum , à quibus viriles Carolum re
5.c.80 . bus , ſed puris in Hect. Boethum . Franciſ.Picum , præſentantes malè mul&tarentur , vt ex Horatii
inquiſitoresGermaniæ , & ipſum D.Auguftinum illis iam citatis verſibus colligitur. Vel fortè v
ve erat homo parùm pius , conuiciis. Sed cané nica imago fuit , & numerum famaadauxit. Sa
contemnas latrantem , quàm compeſcas faciliùs. ne de Paiuoti agens maleficio Gaguinus libro
Grill. q. Agnouere huiuſinodiimagines & Iuriſconſultig , ſeptimo. imaginum plurium meminit , ar Æmi
Acurf. lius & alii vnicam fuiffe memorant. Recentius
& Theologi h & confirmantpoëtæ veteres , quo
lyce . rum fabulæ , ſemper ex vero aliquo trahebant ori accipite. Anno 1174. Lutetiæ Pariſiorum decol
ng . in 1.
uit.C.de ginem , quare Buccananus fallitur, qui hir.6. Hijt . latus quidam nobilis fuit , penes quem reperta
alef.Dá- Prot.negat hoc genus apud vetuſtiores inueniri. D imago cerea , variis caracteribus inlignita : cor &
ud in Confirınar,non vnus hiſtoricus Scotorum Hector caput imagini confixa erant. Ibidem duo alii
axi cri
Bocthus : quem vr fingularem adducunt teſtem capti tum fuere , quorum vnus Karolo . IX .Re
En . & alil
inquili mira de Rege Duffo narrantem : fed & aliicom gi , alter Henrico duci Guilio ', hoc ipfo male
resGer- plures, quorum exemplis Scotica illa narratio con ficio defixionis cereæ , mortem machinabatur:
aniæ . in firmarur > & omnes hos vt mendaces reiicere, narrat Creſpetus , & addit vidiſſe , cùm Auenio
d ... Cardunicum & VV ericum , hoc eſt temerarium ni effet , cultrum parieti infixum , quo de ſen
1.t. ! 2 . tentia iudicis excoriatus fuerat quidam magus,
E C. impudentiæ plenum fit . Ex hoc ortam illam
ciusli. 1. narrationem de Meleagri nece , & fatali ftipi eo quòd fic pungendo ceream imaginem , Pon
e iuſt. re Althcæ non dificeor. Sed ſine fabula , clarè, & tificem Maximum de medio ſuſtulerat: iſta.Cref
er. punit pet. libro de odio Satana diſcur . 10. Illud etiam
15.Buns " elo leuato canit i Ouidius,deMedæâ laga:
Id . de Denouet abſentes ſimulacraſ, cerea fingit , 'obſeruo iam diu antè fabricatis ftatuis aliquan
onfeff.fa Etmiſerum tenues in iecur vrget acus. do abuti Magos , nempe dæmone illas pro ma
E
ar. & alii. Peritè hoc, & omnino ex arte : fed Horatius k leficii figno acceptante , tale puto illud quod
epiſt. imperitè,quòd , quæ huiuserantmaleficii,illa tran loan . Curopalates narrat hiſtoria ſua fol. 24.Ve
lipfype nere edition . quendam Ioannem Morochaza
Es. itulit ad animarum euocationem :deſcribens enim
lib.i.fer. pparatum Sagana & Canidiæ Lamiarum , dicit rium , Theophili Imp. præceptorem , cùm ba
at.8 . duas ab illis ſtatuas fabricatas , ceream :referentem reticus & magus eſfor , ad Patriarcharum Con
nempe maleficio imbuendum : á laneam quæ ma ſtantinop . euectum ; hunc cum natio perfida &
iefica vicaria erat in affligenda altera. dura ( Bulgarorum ) in Romani Imperii fines
Lanea effigies erat,altera cereamaior excurſionem feciſſet , çribus freta ducibus, con
Gilium huiuſmodi dediffe . fieri debere malleos
Lanea,quæ pænis compefceret inferiorem .
Cerea ſuppliciter ſtabat,feruilibus,vtq; tres æreos ingentes & viris manu promptis .
tradi. cum his ſe acceffurum noctu ad ita
lam peritura,modis.
Cornel. Tacitus ( non iam poetam dabo , ſed tuam quandam tricipitem , quæ in euripo Hip
'ex PrincipibusHiſtoriæ , deſcelere Pifonis & mor pici olim iam ſtabat. fecit , acceſsit , iuſsic va
lid
 LIBRI III. P. I. Q. III. SEC. V. 211

lidè linguli ſingula capita percucerent, vt in ter- A SECTIO V.

ram quafi vna plaga decuterentur.ipfeMica ve
fte inducus, ne deprehenderetur , magica quz
De morbis variis à demone illatis.
dam verba fubmurmurat , & vim ftatuæ omz
nem adimit : ex treſuiris illis duo fortiſſimis icti
bus duo ſtatuæ capita deiecerunt,tertius remiſliore Egant Avicenna,Galenus,& eo teſte Hippo
maniu tantùm inclinauir,nec totum auulfit caput NET crates thain Cælalpinus abiedtubuir el mor
reliquum.Súntque fimilem euentum duces illiex bos vklós per dæmones mortalibus interri poste ,
perti.ſecuta námque in eorum exercitu vehemen quos- ſecuci Pomponarius & Leuinus Lemnius.
ti ſeditione,& hincorta pugna inteſtinà,duo duces Non , quòd dæmones alapellønnget credant, quos
cecidere, tertius amplà , non tamen lethali plagà malos effe non negaruntánonäuòd dæmonú vim
fauciatus,cum exercitus reliquiis domum fe rece Aminokem cenſeant, quàm hominú aur anunalium
pit.Non erathæc imago (vt ftultis Græculis plerif (hoc foretablurdiflimum :) led quiamorbi omnes
que viſum )Bulgaris hiſce faralis ,ſed Magusea v naguralibusex-cauſis naſa queunt. Verùm minùs
ſus,vt ligno & condicto ,& pro imaginemalefica. B recta hæcratiocinatio eft , poffuntmorbi ex natu
Scribune Zonaras & Glycasa, Simeonem Bulga ralibus caufsoriri nequeunt ergo dæmoncs mor“
a Zonar . rorum ducem Crobatis bellum inculiffe,moleſtum borum irrogatores fcu immillores efic .Sanè Co
tom.3.Gly
id erat Romano Lacapeno.fed acceſſit ad eum lo dronchus, Cæſalpinus , Ferrielius, Valchus & abj
cas.p.4.
Annal. annes quidam Aſtrologus, & nüciauit,ve aliquem oprimimedici lib.fuperiore citati, Arabius lieka
mitterer,qui caput ſtatuæ fupra Xerolophum to ccncra Getes,Tertullianus in Apologeti,DiHieraz
catæ ámputarer.eam ſtatuam Simonifatalem effe . in 4.6.Matth.D.Chryf.som.s4.1864.27.Matra . D :
miſit ille,trúcatur ftatua,notaturhora,nec diu poft Tho.1.2.9: 719.a.s. & alij Theolagrícontra fentiunt,
compertum eadem illa Simonem in Bulgaria ex Turiſtæ quoque , ex quibusagnofuit Burchard.ic .
ftomachidolore interiiſſe. Quod apud Curopala 19.Decretor.c.de remigka ; & optimèhac probant - . 4
ten ,idem legi apud Cedrenum . Neminétam obe Per.Leldy.lib.1.de fpecir.c.vlt.& Grillan .lapeals
fæ naris puto , quipó ftatim percipiat,bas duas fta tatus b,mihinunc fufficiunt S.S.firiniora teltimo - bq.6.vf
tuas Magico murmure in cerearum illarum ima nia,quam qui non admittunt , habendi proEthni- quc ad n
ginum de nouo fabricatarum hîc locum ſucceflif cis & Atheis . lobum Diabolus c percullit vlcere clob. 2.

fé , & deuotam à lanne & Joanne ( niſi vtrobique peſſimo à planta pedis vſque ad verticem capitis.
idem , quod ſuſpicor vitam quatuorhorum ducum fed & alios cadem morbos dæmoni, vt efficienti
in ſtatuarum capitibus.fi potuere id in ftatuis,iam cauſlæ ,adfcribit.In illa vnum diabolus aurium &
olim fabricatis , cùm nec vlla de Simone, nec de linguæ vſu priuauit , & fimul epilepticum reddidit ,
Ducibus illis Barbaris foret cogitatio ,cur non po quem D.Matthæus lunaticum vocat d, non quòc d Mar.9.
V.17. Luc
serunt in nouiter efficta cerea imagine, & efficta dæmoniacusnon effet,fed quòd & à dæmoncob 9. V. 39.
nomine ladendi?cur,fi abſciſſo , vel effracto capi fideretur,& fimul plenilunij temporibus , per dæ- Mar.17.v
te,non liquato toto corporc: fiid in Græcia conti monem comitialimorbo grauiffimè affligeretur: 14.
gir & Francia,curnon potuit in Scotia, & Germa eo quod tunc cerebrum humoribusplenuni apriùs
nia?Porro ex illis Cedreni,Zonarz & Glycæ lo erat exagitari. Solent quidem alij elle lunatici,
cis fatis apparet,multas in Circo Byzaceno ftatuas non obſeſſi à dæmone , & hoc lenlu de lunaticis
fuiſſemagici artificij,quę Conſtantinopolitaniim locutus Iulius Firmicusc. Sed noftri Euangeliftæ clib.3.M
perij euenta prædicere putabantur , certis litteris agebant de eo, qui fimul energumenus. Epilepti thef.
ieu characterib.notatas, quos fratres Eudociæ Au corum quoque difpofitione gaudent dæmones , &
t
guftæ cum legiſſen ,multa mala Byzant immine- Dideo non rarò ſe illis inſinuant : & per illos , quo
io
reprædixerunt. Narratur Hiſtoria paucis nora ab tempore corruebant, ſolitirelpola dare.Apuleius ,
Himerio Chartulario ,cuius apud Suidam mentio , magnusmagus f,traditur acculatus ,quòd feruuin f Apol.1 .
poſteritati verò commédauit ex m . C.codice , Iulius fuum Thallum ,remotis arbitris fecreto loco , arula
Cæſar Buleng . lib.de Circo Romano c.6.inde petant, & lucerna & paucis confciis ,carmine incantatum ,
quivolent.Bene de fæculo hoc & fequentibus vir corruere fecerit , deinde nefcium lui excitauerit .
diligens & multę lectionis merebitur,li Iſmenium , Seruus hic morbo'caduco laborabat , eo ignaro
Himerium , Gregorium Monachum , & alios , qui ficabulus Madaurenſis , vt à dæmone relpon
nondum editi,pari fedulitate largiarur publico bo ſum acciperet . hanc ille accuſationem fic tra
no ,qua D.Chryf.orationem es tò latodgóuloy , de Etat,vt videatur fateri,certè non diluit.Si recentio
dit.Aliud exemplum nunc adiicio ex Zacharia Vi res audiamus , Sprengerus g prodidit quandá ma- 8 p.2.Ma
cecomite p.1, complementi artis exorciſticæ do leficam epilepticum morbum certis inflixiſſe , per 11.in fin .
&trina.s.his verbis relatum :Roma accidit,vt quidam e oua cum mortuorum corporibus ſubcumulaca ;
fullo maleficiatus venirex ad mead petëdum auxilium , præcipuè ex earum ſecta inhumatis , & certis cum
cuius domum ego vna cum eius familiaribus ingreſſus cerimoniis exhumatis , & in potu vel cibo præbi
cum fubuertiffem ,inueni in quodam tinctura vaſe fece tis. Apud D.Lucam h,vnum diabolus vexauit Ma- h Luc.8.v
pleno , figuram ceream clauo ferreo à capite vſque ad niaca illa affectione,quam lycanthropiam medici 27.
anum tranſfixam obrachia ,crura ac totum deniqz cor nominant , cuius præcipuum indicium eft , quod
:

pus clauis referrum : qui claui ipſum maleficiarum in domi nequeant contineri,& in deferta loca ſe pro
cunctis partibus affligebat eomodo , quo in figura cerea ripiant,circaque ſepulchra oberrent. Aliam adAst i Luc. 1
collocati erant,]Lædunt igicur iſta fecundùm male xit conuulfione fpinæ dorlii, quo loco damon il- v.11.
fici intétionem ,actione illa externa,ex pacto cum le vocatur avoina aistevhas fpiritus infirmitatis ,
dæmone inito manifeſtatam . Solemne denique eo quòd ( vt lubditur)cá vinxerat Satanas w edim
hodie fagis noſtris ,effigies hasbaptizare in nomi Gep ;nam dæmones in S.S.nomen habent ab effe ,
ne Beelzebub , & nomen occidendi illis in etu : vtſpiritus auaritia , quiimpellit in auaritiam ,
dere. fornicationis,quiſualor turpitudinis. Saulem etiain
dæmon per atram bilem diuexabar. apertè hocih.
S 4 lacra
 212
DISQVISITIONVM MAGICARVM

facra Hiſtoria tribuit , Exagitabat eum ſpiritus ne A ſta acceffit, o inxia iuris form.am et ſupra depojuit.
& 1.Reg . quam , quipulſante Dauid Citharam recedebat a. Reiro honum ingust)nabeo viridarium ,eft till con
16. v . 14 .
18. & 23. Hodie,id vtinam non doceret experientia quoti riguus bortis vicine meeJnde,cum quadann die tran
diana!Multa ſuppetunt exempla ,viar duntaxat re fuum fieri ex hor.o vicine ad viridarium meum non
centibus,quæ in iudicio comperta fibi Sprengerus abſque damin perfpexiffem , ſtars in olio viridariy, o
prodidit,cuius & Niderij exemplis, libenter vtor, apud meipſam conguerendo , o querulando , lam de
quia ( quicquid hæretici dicant ) docti Thcologi tranfitu,quim dedumno: vicina fibico fuperuenit, o ,
fuere, & imbis,de quibus agimus ,rebus exercitatil an ſuspectam haberen ,isquiſimii.At ego terriia , pro
fimi, & quæcunque tradidere , his fimilia noſtra pter malam eius famam , nihil aliud , nifi bæc verba ,
videt æras, & recentiores ea confirmant omnia : protuli,Grejjusin graminib.damna demonſtrant. Tunc
deinde vixere fermè antè annos centum , quo tem illa indigna :a qui ad eius fortè beneplacitum ,me liti
pore nondum hæreſis Lutheri nata, vtcaula nulla grofis verbis cum ea implicare nolebam , abfceffit cum
fuerit,multa, quæ huic contraria ,contingendi:de murmure, o verba que protulit,licet audirem , intelli
nique videmus tum Germaniam dæmonum ma gere non potui. Poft paucos vero dies ingens infirmitas
nifeſta & crebra infeſtatione pleniſſimam fuiſſe,vt B mihi incidir,cum doloribus ventris , o acutiſſimis tor
intelligamus cos tum Luthero , & Svvinglio ho fionib .alaiere finiftro versies dextruin , vice verſa,
{pitium paraſſe,corúmque quafi quoſdam metato quafi duo glady eſſent pectori infxi, et fic die noctúque
res præceffiffe , vt & nunc Antichriſtum præue clamoribus vicinos omnes alios inquietaus, o confinen
niunt,ciuſque ſunt veriante ambulones , Caluinia tibushincinde pro confolatione , accidit, vt lurifigulus
ni,Anabaptiſtæque. Sed pergamus. ignoſce lector prefatam vicinam maleficam adulterino flagitio
parentheli non longæ .nequeo , præ amoris vehe bubens in amafiam ,fimili modo viſitationis gratia ac
mentia,meinoriam perditorum fratrum Gc depo cedens , & infirmitati mea compatiens poft verba con
nere, vt non ſubinde & in animum & in calamum Solatoria abfcefit. Sequenti tamen die feftinè rediit, a
bp.1.mal- incurrant. Sprengerus narrat b ſequentia,Honeſta inter alia conſolatoria fubiunxit:Experimentum capia ,
lei.q.c. quadam perfona , vni ex familiarious Archiducis Antx maleficio vobis hæc infirmitas contigerit, quod fi
12 ,
matrimonio copulata ,in prafentia notary & c.fecüdum fic reperium fuerit,fanitatem vobis recuperabo. Accepio
formam iuris ,depofuit . Cùm tempore virginitatisfua, argoplumbo liquefacto, o me in lecto recumbčte, plum
cuidam ex cinsbus famularetur,accidit , ut vxor illius с bum in cutellam aqua plenam ſuper corpus meum ap
graui dolore capitis langueret:pro cuius curatione,cum podiando infundit, ,vbi quadım imago e figuredi
quadam mulier accefliljet, e ſuis carminibus certis nerfarum rerum ex plumbo congelato apparuiſſent, 6c
praxismitigare dolorem haberet, Ego,inquit, eins pra ce,inquit ,ex maleficio vobishæc contigit infirmitas ,
èticam diligenter obferuabam , perſpexig ,quod contra super timen ofty domusuna pars malefici continetur.
accedamus ergo Gillis amotismelius ſentieris.ficg,ma
naturam aqua fuſe in ſcutellam quandam ,ipfa agua
in ollam aliam adfcendiffet,cum alys ceremonus, qui ritus meus cum eo pariter ad tollendum maleficium ac
recitare opus non eft ,confiderán que quod ex illis dolo : cedunt,o lucifigulus limen eleuansmarito iniunxit ,vt
capitis in domina non mutigaretur, aliqualiter indi manum in foueam ,qua apparuerat,mitteret , & quacă
gnata ,hæc verba ad maleficar prokli : vos non facitis, que inueniret extraberei, quod & fecit . Nam primò
nifi fuperftitiofa,5 hoc propter commodum veftră . Tüc imaginem quandam ceream in longitudine vnius pal
maleficaftatim fubiunxit, Anfim fuperftitiofà velnon, ma,vndique perforatam ,habētem duasacus ex aduer
tertia die in fenties. quod rei probauit cuentas. Nam Soper latera , ad modum quoipſa pun£ tiones a ſinistro
tertia die manè,meſedente , o fuſum apprehendenie , laiere vfque ad dextrum á é conuerſo perſenſerat , ex
tantus dolor fubitò corpusmeum innafit primò in inte . P traxit:demum pecias panniculorum diuerſas o pluri
rioribus , vt non eller parscorporis, in qua non punitio ma,tam grana,quam ſemina, la continentes. Sicga
nes horribiles fentirem :fecundo non aliier mihi videba illis in ignem coniectis ego conualui,ſed nõ ex toto.nam
tur nifi quod continue ignili carbonescapuimeo fuper licet torture,dopunctiones celaſſent , appetituſque co
funderentur:tertio in cuie corporis, i vertice vſque ad medendi redyjet ex integro,tamen priftina ſanitatiuſ

plantas pedisnon fuifjet fpacium acus,vbino fuijje pu que in prafensminimejum reftinta. Vnde hoc,quere
Itula fanie ropleta. Sicg in his doloribus einlando , e bam ,quod priftina fanicasnon redibat? Refpondit,fum
tantummodòmariem oprando vfque ad diem quartum á alia inſtrumenia alibi abſcondita,qua inuenire non
reftiti.Tandēmaritus dominamea , vtftabulum quod valeo.Et qualiter prima inſtrumenta repoſita agnouifs
dam intrarem iniunxit. At ego paullatim incedendo, ferdum inquirerem ,reſpondit,ex amore,quo amicus a
eo præcedente,dum ante oftium ftabuli eramus: Ecce ,in mico rcuelare folet,hac cognoui. )
His duobus fubdit alia multa breuia , nata ex
quit ad me,pecia panni albifuper oftium tabuli. At
ego,Video.tunc ille,quantum pores remoue, quia forte deſiderio vlciſcendi,dum indignanturmulierculę,
melius habebis.Tuncego,quamum potui , vno brachio E ſc ab amaſiis,ad nuptias conuolantibus,deſeri, &
mead oftium tenente,cum altero peciam apprehendi. vltionem minatæ mox exſequuntur. Sed omnem
Aperias,inquit Dominus , o conſidera diligenter ibi ſuperat admirationem ,quod narrat Cornel.Gem
repoſita .Tunc,vbipecians folui, plura ibi incluſa rep ma poſt calcem ls. 2. Coſmocrit, narrat fusè calum
peri.præcipuè autem grana quadam alba , ad modum Katharina Gualteri puellæ Louanienfis annorum .
quo puſtula inerant corporimeo,femina quoque o legu . 15.cuius curationi iple præfuit anno. 1571. quæ ,
mina , quorum fimilia nec edere poteram aut intueri, cùm obtruſum à gentili & coætanca libamenti
cum oſſibus ferpentum á aliorum animalium intuita fruſtulum comediffet,in morbi ſymptomata inci
ſum.Et fic ſtupefaćta dum inquirerem à domino,quid dit prorsùs prodigioſa , quorum ipſe ſpectator
nam agenduen foret.vt in ignem cuncta proycerem in quotidianus,vidit illam eiicientem tot & talia &
iunxit. Proieci: & ecceſubito non pofthor :fpacium , tanta,vt ipfe crediturus non fuerit oculis alienis.
aut quartale , fed in momento, vt res illa in ignem fue Octauo morbimenſe magno niſu per poſticum
frant proiecta , omnem fanitatem priftinam recupe eiecit anguillam viuam & perfectam , craffitudine
frani. policari, longitudine ſeſquipedali : cui Squama,
Idem ſubdit . Mulier quadam maritata ( hone j oculi , ce cauda vniuerſa vt anguillis folet. triduo
ante
 LIBRI III.: P. I.
I. Q. lIlI. SEC . V. 213
ante quam foraserupit , auditum nartat besterve in , A Jefe a vertue ad bafim fecantesmulino,Cacellos in thom
vtero fonum non ipſi puella modo , fed adftantibus bifpeciem efformabant.non habeo cusmelius.conferam
quoquè velut arguium tenuem ab angue productü : quam cum ſenecta vipere:quanquam nihil hacienus à
o cum egereret,manifeftè puella retulit ſe fenfule quòd me conſpectum fuit,cui poffetmerito comparari.Sed hoc
primum exſerto capite fe retraheret per pofticum ,inde in co pracipuè admirandum ,quod ſecuridum longundi
cum impetu exilirer. Post anguilla ,quă mortuamexě nis ductum , velut canalisquidam profundior appare
teratámque fufpenderant, loco fublimi ab animalibus ret,infculptusfibrıs tranſuerſis & raris, prorfus' vt in
tuio repente euanuit. Puella interim coepit euomere in asferapulmonis arteria . ' Erar hæc regio penitus cana
gentem humoris aquoficopiam ,bumano lotio non abfi circularis, in vnius membrana fastigio paulatim
mile ,faporis abſurdi.Durauit ca vomitio plus14.dies , anguſtioranguini capitis veftigium repraſenians,cum .
fingulis profectò exoneransfupra libras.24 .velvt vni apophoſi maſtoeids,feu proceſſumammillari:in alterius,
gò nominant gheltas tres: præterea vrinam interea fine ſenſim lateſcēsnefcio quid veniricofum Çirajua .
quotidiè reddebar bis terve copioſam . Nullus in ven le etiam bifurcato vertici non abýmile , pre ſe ferret .
Fire tumor , nulla in toto corpore inflatio exteriùs Vniuerfe partesinuicem coaptaia totius angu :lta dona
apparebat: & ipſa puella potus accibi parciſſimi, vix B gitudinem atque craſſatiem ſatis luculenter expreſſe
vnum cyarhum , vini, aut cereuiſa, liquorifve alterius rant.Illud autem tuberculum papillare viam fuiflere.
poticabat. Eò venit hac aqua excrete abundantia , vi spirationisexiftimo,fortè per quam & folidis co humi
Spatio duarum feptimanarum facilè amas duas implere disad ſui nutricationě neceſjariis vefcebatur.Poft qua
potuerit. Pofthancaqua copiam ,cceperunt & pili con haſce měbranaseiecit ,ſecutiſunt lapides fere innume.
fertim exire per vomitum alui,copiofifſimi numero,di ri quos vefperi ſemper ac ſtata kertrő. periodo magnis
giti longitudinefed longiores aly ,alij breuiores,eiuſmo cum tempeſtatibusanimig, deliquiis eructabar.Forma
di ſanè quales annofis canibus euelluntur: auctáque eft fuit eiuſmodi que paſſim in vetuſtisedificiorum ruinis
in dies ea pilorum quantitas,vt facile pilas quam plures Solet occurrere.Lapides ſolidi,angulofi,inæquales ; tum
iufta magnitudinis implere potuerit : ciecit hos omnes Specie,tum magniindine,que ſubindeadnucis inglan
magno faſtidio e vomitus difficultate.Interiechis dein dis quantitatem acceflit,non abſga feffocationis difcri
de nonnullis diebus,fucceffere aliqui vomitus, qui floc minemanifefto.videbantur quandoque obtecticalce,&
cos ingentes pilorum cycerent cum materia purulenta coagmentativariè,vt ab illis, qui parietibusdetrahá
inftar ſaniei, interdã ſimili ftercori columbino aut an tur diſtingui non poſſeni. Semel me préſente quendam
ferino:in qua collanie o fruſta lignorum do membra eiecit lapidem angulofum vix cum duplicis caftanca
с
narum tenuia rudimenta ,ſed lignorum partes adeò vi mole librandum . ſaxū illud magna ſpiritus contentio 1
We,vt ex caudicibus obfoletis diffractis inequaliter co ne proiecit,vt vomentem viderim manifeſte ,coin
minuta portiones viderentur unguis amplitudine, alia lebetem fonită cadentis audierim , magno horrore cum
craſſitie, intus fungoſe , forisobducta vetuftiore cortice animi mei , tum turbe vndiſ circumfuſe . E veſtigio
nigre . Paulò poft cæpit alius vomitus niger vi carbo, magnam quoque ligni portionem pollicis longundine
dixiſſes atramentum verum velſepia ſuccum ,imo car pariter ý craffitudine,led minore difficultate ſecreuit.
bones veros minutiſſimè tritos atque permiſtos ,fingu , Erat hoc fatis porofam ſtaminib .reétis infigne , cui ca
lis diebus prodeuntes ad quantitem libr. 2. ant 3-Se commiſſura quadam inſignior velut permedium totius
piſſimè cum pilis tam copioſis , vt nuci iuglandi inclu longitudinis excurrebat.Interea tamen, copili per via
dinon poffent , omnibus albis , prolixis, & duriobus: ces,fed minores ordinepanciores,ac nigriores. Acceſſit
qua cùm per triduum ita duraflent,eiecit femel & puri aliud ,quod omnem excederet fidem . os enim triangu
ſanguinis tanquam è vena diffécta libras duas,nulli rei lare folidum foris ,intus cauum acſpongioſum reddi
'alterius generis permiſtas. À vomitu ſanguinisrurſum dis,tale vt planè conſtaret effe fragmentum cruris bu
ſecutus eft ater,ac ſi antimonio trito tinctus fuiſſet bu buli, & puella parens diceret ,fe tale vidiſſe pridie in
mor,omnino liquidusin dies fingulos ferè ad libras sol D'fuis carnibus iurulentis.Nec mora, fequentidie articu
ant 6.ang boc portentū ſeptimana integră conſtăti,ho li oſſei,talı,digitorum aciesyrotula,varia ſpecieió ma
rarú lege acſpacio perduranit.Cefſanit aliquadis diui gnitudinis prodierunt.Interdum tamen pili lapi
nis humaniſý remediis adhibitis. Interea pilos adhuc, des sniermicii,atque omnium poftremo vitri aiqueæris
fed pauciores,gradatim g airiores excernebat, imo aj portiuncula. ) his narratis, Gemmameritò cenſet
breuiores in dies ut că prius ex flano ruffeſcerēt,panlı horum mirabilium Dei permiſſione dæmonem
tim , liuidi,nigri,tandem aterrimiac velut diſſecti in fuiſſe miniſtrum , qui caulis tamen naturalibus,
fruſtaminutiſſima per vomitum redderentur. Quan ordine etiá feruato, quoad potuit, vſus fuit . Idem
dóque cum his & virulentushumor,& craſſus, quan vellem exiſtimaſſet,eodem opere , demuliere alià ,
dóque fimillimus limo.Circa Septembrismedium mem quæ florente ætate per nouem continuos annos
infandis doloribus inteſtinorum cruciata;primùm
brana frufta maiora , tanquam ventriculipartes, euo
craffioris cunicæ rudimenta deiecit , deinde &
muit : habebant hæcfpeciem tunicæ craffioris.carnoſa ,
lenta , fraftúque contumacis : quibus profectò vt færus arboris fruſta ingentia pleraque pollicis craſſitie ,
..

chorocidi,etiam venarum ducius inarati ramofa pro- E ac paulò etiam longiora,pariterque omnia ferè ,
pagineſpe tabantur,interdum medypalmi longitudi quæ ad arboream ſpeciem pertinerent , folia ſci
ne.Has alia funt è veſtigio fubfecute tenuiores multò , licet lagrinis foliis non abfimilia ,radices,cortices,
fed penitus nigra,venarum dumtaxatveſtigia referen etiam quæ tomento alicui incluſos nucleos, nullo
tesmembrana allantocidinon diſſimiles. Postremove camen veſtitos putamine, præ fe ferrét. Quod ego
nerunt ý terty generis tunica vaforum prorſus exper mallem ad prodigioſos dæmonum effectus,quàm
tes,aliarum omniü tenniſſime,vr locum amny retine ad naturales morborum napalmphoesreferse.
rent. Sed erat his alia multo ſubstantia atque figure Ad eoſdem effectus permittentente Dco produ
fatio :quam in agninis fætuã involucris . Nam huicte ctosreculerim cruciatus corporeos B. Angelæ de
nuir atiaderatmira fóliditas, figurarum ratio quouis Fulgino , quos his verbis deſcribit: Çorporis ſunt
miraculo major. Fragmenta illius varia,fed tria pra tormenta innumera à multis demonibus multipliciter
ceterisrara duorum palmorum amplitudinem ſupera excitata.Vix enim credo quod fcribipoffent infirmita
bant, intertexta ftriisprofundis fine epigraphis : qua tes e paſſiones mei corporis. Nam non remanet in me
liquot
 214 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

aliquod membrum , quod non horribiliter patiatur. A rem ad alias animi perturbationes inducédas mo
nunquam enim fum finedolore, fine languore continuo. uer imagines , vtin imaginatione firiniùs inhære
ſum debilis & fragilis plena dolore , ita quod oporteat {cant. Ad corporeas verò affectiones excitandas,
me continuó iatere. Non eft in memembrum ,quod non {pirituofam ex ipſo fanguine fubftantiam deligit,
ſitpercuſſum , tortum de penatum à damonibus & fem eam feparans & expurgans à crafliciemateriæ . de
per fum infirma, ſemper tumefata,o plena dolori inde (piritibus iftis vtitur , quali proximo aniinx
bus in omnibus membris meis : ita quod cum magna inſtrumento ad efficaciflimè & velocillimè agen
pæna poſſum memouere,& fum fatigata iacere, nec e dum . Dico ex rebus venenofillimis eum educere
tiam ad ſufficientiam poſſum comedere. hinc diſcis quandam quali quincam effentiam ( vt ex gemmis
fanctam hanc viduam fæmineo ,ve lob virili,ſexui, & auro folent chymici) & ea inficere iplos fpiri
exemplum patientiæ propoſitam . In vita B. Ange tus vitales , & fic dum malefico morbo imbuere,
le cap. 19. quod aduertic prudenter Cæſalpinus lib.de damon .
Dementis ab alienatione perpetua iam docui, inueftigat. c. i6 . Quod cùm fecit ,ægrè ars humana
dum de philtris diſſererem , Štiradio quoque po fatis celebria & efficacia remedia poteſt vel folet
tionemens ab alienata à virgineveneficazlı.2.Hift. adhibere : quo enim hæc materia lubtilior & te
Dubrany . demodica ad tempus exemplum non B nuior,hoc quoque ad lechum eſt acrior & effica
iniucundum auditu narratMatthiolus in Dioſco cior, Solet omnem præueniremedelam . Nec ob
a in prefat.ridem a de circulatoribus , haud dubiè Magis Bo ftat quicquam , quin hæcipſa damna inferat inter
hemiæ.In vinum (inquit) radicis cuiufdam puluerē, dum per le fine talimateria,vel interna agére cau
cuius guftatu faucesconuelluntur,immiſcent,. cuifu ſa, ſi impediat vellædat ſenſationes, vel fpiritus a
cum facere volunt,iubent,vtillo in vino intinctum di nimales detineat aur ſubtrahat , & aliis mille, quos
gitum ,quaſi preguſtands cauſa ſugar.Tum illicò digi nouit, modis. Quiverò morbi ab internis caulis
tum vinomadidum in os inditum ſibimordicus,non fi non dependent, led ab externo tantùm impedi
ne dolore ở clamore,premit iuuitus, Interea, perinde menci nocumento, velnoxio affatu,vt plurimum
atg blanditiis,mærentem confolatur circulator , tem per ſe operatur, ve quando inftrumcnta maleficij,
porum ,carpig arteriasalio oblinitmedicarnento : dein vnctiones, ligna,defoffa ,vel fimilia,ad ipfum vene
denummum in terra proiectum hortatur vt tollat. Ibi ficium vim naturalem nullam habent,ſed luntpro
ille pronus, primum fe nequit attollere,mox vnguinis ſignis tantùm , ad quæ ex pacto dæmon operetur,
vijamens fačtus, concidit,ftatimque eiusmore qui me- c quod docuit idem And. Čælalpinus de operis c..17.
tuit nemergatur in aqua,natat,ac vociferatur,fimulſe tum quoque poteſt per res externashomini vim
fluctibus obrui.Ergo eñ erigit circulator, ille :quafivl aliquam facere,vt ille docet cap.8 .Veluticùm ma
turus iniuriam , primùm maleficum obliquo ac torno lehca irata pomum coctum manui alterius fic fe
intuitu exprobare,mox hominem aggredi videtur: po cit conglutinari, vt & acerbiffimum inferret cru
ftremò fugieniem circulatorem perſequi,donec abſterſo ciatú ,& ,nulla arte,poflet diffolui, vel deglutinari,
tandem illiti medicamenti veneno,recipiat animum ac lege Nicol.Remig .libr. 2.demonolar.cap.4 . Quid ni
menti reſtituatur.Vbi autem ad ſe rediis,quafi qui ena credamus,cùm etiam Catochiten lapidem Corſi
ferit àmari naufragus, capillum veſtimentáqueveluti cum legamus ea vi præditum , vt fe iunctis corpo
vela torquere,exprimeréque brachia tergere , nares ribus agglutinet,& impoſirasmanus detineata So
emungere,confpicitur.] vt ſola vis vnguenti hoc fa lin . Polibit. Quo pacto veneficimorbi ab aliis di
ciat, & non interueniat opera dæmonis , qui fieri gnoſcendi agam , lib . 6 .
queat, non intelligo.
SECTIO VI.
Gentiles idem ienfiſſe olim ,probare poſſumus
ex morbis, quos illi diis ſuis , hoc eſt dæmoniis, D
afcribebant: vt de Ceritis , qui dicti quali Cereriéti Demira rerum folidarum atque magnarum
dmuerteróanaloe,delymphatis,Panicis , limilıbúſquc in corpus ingeſtione & egeſtione.
iam tradidi.Ideóque cos, qui fanatici crant, & va
riislinguis in morbo loquebantur,darpovârlas, vel
ab Hecate , aut Heroibus infeſtatos , vocabant. illati,led omnium prodigioliſlimusmihi vide
b Lucian . , b Quare & LeuinusLemnius c tandé dat manum , tur , quando per os vel imum gutturem eiicit æ
in Philo .
& fatetur dæmones huiuſmodicauſasmorborum ger, ſpinas, offa, ligna, faxa, fruſta vitrorum ,acus,
pſeu . Hip
pocrates accidentarias eſſe : Qui; li cauſam accidentariam cultros & alia ferramenta , glomospilorum , pan
de Sacro vocat, extrinfecam , efficientem tamen ,nobiſcum nos, ſeras,cornu lucerna , & huiuſmodi, quæ , vel
morbo . ſentir . comeſtione , vel aliter in corpus immitti potuiſſe,
D
cl.2.de oc Reftat explicandum , quo pacto dæmonmor videtur impoſſibile. huius exemplum vnum habet
cul.nat.mi bas inferat: quod Franc.Valelius accuratè docuit Sprengerusedemuliere Zabernenfi,vbi obſtetrix e in Mal
lcop. 2.4.
ac. th . 1. d. Nempe illum effe caulam externá , eo quòd ex quædam , eo quod ipfam non accerfierat ad puer
1. C. 13 .
d Sacræ trinfecùs aduenit corpusinhabitaturus,& morbos E perium ,grauicer irata,noctu cum duabus aliis ma
Philoſop. illi illaturus.Si morbi ex materia pendeant, mo leficis ad puerperam accellit , & dixit ad vindi.
6.28, uer internas cauſas, fic Melancholicos morbos Etam ſe aliqua in eius inteſtina velle immittere ,
excitat. Nam principio bilem atram ,quæ corpori quorum dolorem poft ſemeſtre dumtaxat ſentire
inerat,commouer, & fuligines in cerebrum , & in inciperet.Dixit, & ventrē eiusmanu tetigit:ad quem
ternorum ſenſuú cellulas propellit . Deinde adau contactum puerpera videbatur, fibi extrahiinteſtina,
get bilem atram , admoris cauſis exurentibus, vel ce iis immitti quædam , qua tum oculis dignofcerene
detento iſto humore ,ne expurgetur. Epilepfiam quibat.Poftea ſexto vix menſe finito internorum viſce
paralyſım & limiles noxas infert,per ſucci craflio rum tortura ipſam ſubito tam dira inuafit,vt nec(ver
ris delationem , obturato ventriculo cerebri, vel bafunt Sprengeri) diebus nec noctibusà clamoribus;
obſtructis radicibus neruorum . Cæcitatis caula omnes inquietando,abſtinere poſſet.Et.quia deuotiſſima
eft, vel furditatis,noxia excrementa ad aures , vel Virginis o Regina mifericordia exftitit ,in pane á
oculos coaceruando.Sæpè etiam ad odium , amo aqua fingulis ſabbatinis diebus ieiunando:ideo & per

ipfius
 LIBRI III. P. I. Q. IIII. SEC . VI. 215

ipfius fuffragia credidit fe liberari, Vnde e quadam , A iubet eje fecura.Sicab omnibusiam prafiigys liberata
die ,vbi opus naturæ perficere volebat, tunc omnis illa adheſit viro,filioſý procreauit.Et vtdicitur,hodieg ſu
immundicia à corpore prorupit,e aduocans maritum preſtes,virtutē predicat ,qua in feipfa felichermerum ex
cum filio dixit:ſúntne res ifta phantaſtica ? nonne dixi, periri.Petrus de Fraxineto , dicitur pater ,notus,etiam
poft dimidii annifpacium res iſta cognoſcetur:aut quis honoratus inter conuicaneos fuos: vt ſi quem dubiü 210
vidit unquam ſpinas, oſſa, ſimuletiam ligna me come uitas tanta reddiderit,probare forfita liceat, quod ere
diffe ? Erat enim fpina rofarum , longitudine vnius pal dere detraétarit .]Hacenus Gaufridus Abbas Alte
me, cum alys varijs rebus innumeris immiſſa. ] Aliud tubę,cui Ciſterciéles & Clarawalléles Abbatesne
ali.de ad- exemplum relatum eſt à Beniuenio a de muliere goriú dederunt vitę huius conſcribendæ ;cùm Ro
miran .
morb . Florentina, tertium à Ioanne Langio b de Vlrico manusPontifex Lucius eismandaflet,vt eam fide
cault. Neuſeſſer ruſtico ; quartum de puellâ Leuuenſte liter conſcribi curarét.SedMonachus fuit ſcriptor,
bli...epift.tenſi in hiſtoria Germanica,hac dere excuſa anno inquient aduerfarij credo , plus fideimererentur
38 . 1562. tria his addit NicolausRemigius c. Octa mendaciſſimi ipſoru Miniſtri & Prædicantes.Cæ
c l. 3.dz.
monolar. uum planèadmirandum & cuirefellendo, nullæ ſalpin.de in veſtig.dem.c.17.Contigit autem (ait ) hoc
C. 1 . nugæ , nullæ calumniz ,nullæ phaleræ vitiligatoris B anno Piſis hac vidiffemultis fpectantibus . Quedam à
VVieri,fuffecerint, adſcribam ex vita S. Petri Ta damonibusobfeſa japius modo inter adıurandi modu
dapudSurentafij,à Gaufrido conſcripta d,his verbis;S.Sym poſtea eiecit corpora ,a magnitudine forma per fi,ine
3.Maii.8.phoriani dicitur caftrum Lugdunenſis Eccleſia , paucis priſſima , vt deuorarētur,clauos ferreos frelongos, cffa,
cap. 23 . 'ab vrbe millibus diſtans,ubi vir fidelis & religioſorum lapides,globos laneos ,carbones, aliag,multa inculcitá
fidelis fedulíeſque ſuſceptor,magna conuerfationis pari utē, ea regione,qua thorax incumbebat,pracipue qua
ter & opinionis Abbatem ,ad hospitium ſuum aliquan cor,globulimulti repertifunt explumisaff abre efforma
do, quaſi vim faciendo, pertraxit .huu iuuencula erat fi diuerſis figuris , fed plurimi infter roſarım perpeiuis
filia miſerabili incommoditate laborans. Egerat enim lumarū ienuiſſimarum ordinibus ; nunc filo implici:i,
quædam muliermalefica,per nequitia inuide focrus in vunc ſolo glutine alia genera reperta funt in cei uicalı
duéta ,vtläguore tabefceret desperato, nec viri ſur pra quicaput reſidebar.] Quid multa:fuperioribus an
fentiam , nec aspectus vllatenus toleraret. Affetiione c nis Duacenfi cuidam , & Inſulen ſi ancillæ ſimilia
muliebrigenitrix perſuaſa,vtfatanasfatanam eyceret , fermè acciderunt. Exemplorum ſat habemus,cau
famoſum quendam maleficum accerſinit. Adfuit, ex ſam ruſpemur,quæ ſat abſtruſa & abdita .
B
ploranit , agnouit ,& mulierculam afferens inferratam , Primùm fateor, quædam incorporibus humanis
terit arborum cortices, pocula verbis & herbis infecta ſolere interdú ex prauis humoribus coaleſcere, vt
propinat,mordet etiam dentib.proprys brachium mi ſuntrophi,lapilli, capilli, oſcilla, conchylia, Ipina ,
fere mulieris . Resmira , res noua, res ( ni fallor ) ha glomipilorum & quæ talia potuit dæmon in ipſis
ctenus inaudita . Ab illo quidem languore conualuit:fed bulceribus,vel in corporis partium congruis finia
interdum , ex corde procedere fentiens velut acus ,cru busprocreare, quod naturaliter fieri pofle,conſen
ciabatur atrociter , donec per morſuram brachij, quam tiuntveteres nouicijque medici e Noruntmecum Gale.lib .
nulla cicatrix obduxerat , acus educeret vis occuita . multi Comitis filium ;qui, ante annos fermènoué- 2.ad Glau
Crudele remedium , ſed huiufmodi congruebat auctori. decim ,Luxéburgi,in vrina lacertulas ſatismagnas cum.Cel
Plures in huncmodum quam triginta per temporum eiiciebat , quod etſi plerique vxoris eius adulteræ lus 1.5.6.6.
interualla prodierant:quadam , vt vulgo dicitur,exca (quam & occidiper ſicarium ille poſteaiuſfit) ve- 4.100.Le
pleta, quadam admittendis filis idonea foramina pre- |Dneficio tribuerent,potuit tamen naturaliter córin- uin .Lemn
ferentes.Præterea predictus Abbas ad domum , vbi bec gere , cx humorum corruptione. & renum vitio . 1.3. de oc
Mulier illa Caluinilectæ erat addicta, & miniſtro cul.nat.
actitabantur , aduenit. Celebriseſt perſona ; cuius hoc
mirac. ca.
opus alia non indigna admiratione narrantur : fed familiarior, quàm oportebat , ideò nec à moribus, 40.Alex á.
parcendum adhuc ſuperſtiti, nomen credidi reticen nec ab inſtituto aliena fuit vulgiſuſpicio . Benedict .
dum . Huic pater anxius miferabilem exhibet filiam , Secundò puto non poſſe naturaliter in li.2 . & 3 :
corpore
nec fine lacrymislugubrem explicat tragædiam . Ea humano generari, ex vlla putrefactione, acus,cul- Anato.An
to. Beniu ,
dem hora fit fides dictis , & fentiensacum mulier geme tros,forfices, & huiuſmodimetallica artificiosè co
1. ſupra ci
bunda deplorat.Iam peruenerat ad föramen,folitus iam formata.quia calor naturalis, niſi plurimorum an- tato.ca.3.
præceſſerat cruor , iam cæperatapparare,iam particu norum ſpacio , non videtur meralla inibi gignere 18.24. 94 .
la eius exierat. Etaccedens vnus ex fratribus laicis, poſſe:multoq;minùs, fic fortuitò ad cerram analo
eidem Abbati deferuiens , cruentam extraxit , annis giam atq; diſpoſitionem artificioſam ,videntur tam
pluribus ad teftimonium conferuandam . Orat Abbas, varii humoresconuenire poffe:niſi Democriteam
o locum vulneris tangens,in virtute fidei pollicetur, E & Epicurcam reuocemusinfaniam , ex fortuito a
nec ferrum vltrà nec chalybē inde proceſſurum . Fa tomorum concurſu cuncta conſtruentem .Neque
ctum eft: fed mutatamateria eft,malitiâ necdum pror adhuc legi,quihanc vim naturæ tribueret.
Śùsexſtincta. Ceperunt lignei ſudes paruuli, quales Tertio ,dico hæc omnia multismodis dæmones
vulgò brocas appellát, ex quercino robore,vel fraxinei, per maleficosoperari poffe.Etenim primòpoflunt
proferreis acubusegredi, craffiores fpinis & modicè lo fic ſenſibus illudere,vt quis puter ifta in corpus in
giores.Nec vnius tamen omnes, ficut nec acus fuerant, geri,velegeri:cùm tamen reuera duntaxat dæmon
longitudinis vel craſſiudinis erant. Sedecim in hunc cultros veros , & huiuſmodi reliquam , quæ cuo .
modum intra annum paucosmenſes ex muliere ligna mitur,artificiofam materiam , quæ in ægri corpo fhoc vo
prodie runt. Adfuit demium Reuerendus Petrus Anti re numquam fuerat, vel etiam ipſoshumores, qui lunt fem
ſtes,cuidiuinitus feruabatur tanti miraculiplenitudo . eiiciuntur; faciat apparere cultros , & reliqua illa, per in his
Offerturmulier miſſarū ſolemnia celebranti, ficut pra vel etiam aërem ſic condenſer , & coloret f: quod accidere
ceperat vefpere præcedenti. Eadem hora feptimü deci veriſimillimum eſt contingere, quando res illæ, Gril.de
mum lignum ex muliebri corpore egreditur,quodfarb quæ viſæ ſunt folidæ ac denſæ , paulò poft cer 3. ſortileg.q .
& Car
culis omnium facellanus extraxit. Confitentem ita nuntur euaneſcere. Præterea poſſunt , citrà fi- dan. d.ca.
mulieren, preſul abfoluit,co facram citradens Eucha ctionem , res huiuſmodi per dæmonem in os oc- 80.de ya .
friſtiam ab omni deinceps cuiufcung materiei progreſſu cultè ingeri , vnde mox eiiciantur ; poſſunt etiam rictat.
aliis
 DIQVISITIONVM MAGICARVM
216
occult.
aliis corporeis partibus in ſeri & includi. Negat id A duriora hæc & maiora inſeri:& poros rursùs con
Vvierus, hoino fronte nulla ,licetnon videam ,cur cludi: quorum apertione iterata demùm , quando philol.Ba
neger. teftantur cnim medici & chirurgi fide di dæmoni videtur ,intruſa expellantur. Sic aiunt à tenbergio
a Trallia. gni, quorum nonnullos a ipſe laudat, talia ſibi viſa fulmine ſine læſione poros vaginæ penetrari , la- 1. de pre
li. 4: c.6. ex corporibus excerni,vel exſecari, & ea manibus minamque gladij chalybeam liquari. fic iactu la- cipuisMa
Beniu . de contreétaffe fefe. Eos verò omnes ad vnum deci pidem ſub aqua recondi,nec manu retracta viam giæ articu
lis.L udou .
abdit.mor
& ſan at . pi contendere , quid eft, niſi ſtrenuè pudorem to cerni, per quam lapis in aquam penetrarit.Suppo- Milicchio
cauſis.c. tum exuere ? ex modis immittendi , quos compe nit hæc opinio corporum penetrationem effe na- 1. de Ma
24. & 80. rio, duo tantum mihi placent. Primus eſt, quem turalem , cum Buridano , quam D. Thom . Scot. gico dx
Io. Lang. non prætermiſ Binsfeldi b"; veprofundo dæmo Durand . & alij,meliùs philofophantes , conten- Nic. Rea
it us
d . epift.38 ſomno demergat hominem , & ſenſum doloris dunt,à ſolo Deo perfici potle.hoc ergo primò pec- mig.d.c.
hiſtoriam
puellæ de eximat , tum dextrè incidat membrum , & mate cant. Sidicant corporeas hic dimentiones , fiue 1.lib.z.
Leućſteet, riam illam duram imponat, denique eâdem ſub corporanon penetrari: incredibilem quandam di
Germani- tilicate vulnus adeò conſolider , vtnulla cicatrix latationem pororum , etiam in partibus corporis
cè editam
relinquatur, quod periti chirurgi B non raris , coguntur excogitare: cum taméiſti po
Bcnine. & vel veſtigium
Benedict. nonnunquain faciunt. ri tam ſintnatura anguſti, vt ſine inſignilæſione
fupra cita Dices fortaſſis, vthæc queat in partibus carno diſtrahinon poſsint.Nec fimile quidquam in illis,
tos. fis & facilè dilatabilibus, & promptæ conſolida quæ pro ratione adferunt, diſsimillimis reperitur.
bin l. 4.C.
de malef. tionis, quarum exempla recenſet Nicol. Remi fulmen quiddam eſt ſubtiliſsimum & tenuiſsimú,
2.7. con- gius c; non tamen id poterit in alijs, quibus illa fa ea præditum vi naturali,vtduriora atquereſiſten
cl 6 . cilitas non eſt propria , v . g. in inteftinis , orificio tia conſumat,mollia verò & cedere facilia ſinelæ
g Seneca
ſione g tranſmitcat :at ferrum ,ligna , lapides , res lib . 3. nat .
clib.z.dę ftomachi,gutture, arteriis, & talibus organis, quæ
monol. anguſta valdè funt, nec dilatantur,niſi ad functio ſuntſpiſſæ , duræ , & minimè aptæ ſic ſe in poros quaf.lib.
C. 4
nes fuas naturales: vel etiam , fi fectione diuiſa fue inſinuare. Aqua corpuset liquidum ,'humidum , 2. Ildor.l.
rint,non poſſunt reuniri. Reſpondeo,difficiliùs qui tenue, fluitans, cuius rei folidæ cedens loco , ca- 13. Ery
mol.
dem in his id contingere,abſolutè tamen poſle vt pax etiam liburnarum ;rerum ,quæ injiciuntur,im
in alijs.licet enim nobis incognita fintmedicamé pulſu condenſabile , & iis exemplis aptum vi ſua
ta , iis conſolidandis & reuniendis idonea ,dæmo Itatim coire & reuniri; vtque, fine partium ſepa
ratione, condenſatur ; fic , fine earumdem noua
ni tamen illa ſunt notiſſima. Præterea quamuis С.
fponte ſua non dilacentur , niſi ad naturales ſuos medicina, rarefit atqueextenditur, quæ quam fine
effectus, vitamen aliqua adhibita , poſſunt extra ab humani corporis membris aliena , velpueri no
conſuetum ordinem dilatari & comprimi. cuius runt, quinondum are lanantur.
rei duas hiſtorias ad finem faciendam adtulit teftis
SECTIO VII.
oculatus, chirurgiæ laude clarus , Ambroſ. Pa
dli.2.chi- ræus d :prior eft,de ſtudioſo, quicùm ſpicam ger
Demaleficio deuouendi.
rurg.c.17 . minis degluciuillet, eaq,in pulmones per Tragélar
deſcendiffet , natura illam tranſuerſis pulmonum
lubis illæſis, integris etiam coſtarum muſculis , & certum eſt , energu
Sapporo-quod Catholicis
quæ ſuccingic easmembranâ incolumi, integram menos à damonibus ſæpè inuadi , e poſſideri , vel
expulit. poſterior eſt deopilione, quiſemipedalem obfideri: hoc eſt dæmones in hominum ingredi
. cultellum , cui corneum erat manubrium craffitu corpora, & fimul poteſtatem aliquam eos vexan
dinis pollicaris, in fauces à prædonibus ore aper di leu affligendi accipere : ambo enim requirun
D
to adactum , ſex ſolidos menſes, in corpore reti tur,vt quis ſit energumenus; qua de re dočtè,poſt
nuit, & tandem nata in inguine vomica, inde chi Mengum ,& Polyd .Pet.Tyræus h differuit. Sic bo. h Mengus
rurgus extraxit . Arnecellarium planè fuit,per an mines dæmonitradendi poteſtatem conftat olim in fulle
dæmon.
gultiſfimos meatus quoſque à faucibus in inguen Apoſtolos habuiffe , ex Sacra Script. i & alios Polydor .
culorum peruenire.His tertiam narrationem Re quoque ſanctos homines vt oliin , ſic & olim ,ſic & deexorciſ.
migius addidit de morione; qui,apud Armoricos , hodie cam à Deo accipere , qua non niſi pruden- Tyrçus
mucronem gladii rres digitos longum per os in tiſsimé,& cum magna caritate atque iuſticia vtan- diſp. de
fauces adactuin , duodeciino poſt die, per anum e tur; haut difficulter probaretur,fihuiusloci forer. ij. Cor.s.
geſſit. Nonne culter iſte , per tot ſpiras inteſtino An verò dæmones,eos quos poſsidentenergumc- v.1.1.Ti
rum ſubtiliſſimorú , & per illud , quod à re ipsâ vo nos, lic poſsideant, vt eorum corpora , ipfimet mot.1. v.
catur inieſtinum tenue, fuirdeuolutus?Nequein his ſubintrent, pollet quis dubitare, eo quòd B. Ilde- ylt.k vide Ti !
vlla vnquam malefici mentio vel ſuſpicio fuit.ſina gardis in libris reuelat. fuarum ſcribat le de quadam ręum d.o.
tura id potuit & caſus, cur ex propofito id adni- E energumenâ in verâ viſione vidiſſe,quod ipſa per- perisq.vlt.
tens nequeat illemille artifex folertiſsimus? miſſione Dei quadam nigredine á fimo diabolica con
Alter modus eſt SilueftriPrieratis,quem recen globoſitatis obfeffa erat i obumbrata ;qua totam fen
eSilu.verb tiores quidam ſunt ſecuti, e ſcilicer dæmonem pe ſualitatem rationalis anime illius opprimebat , nec ea
maleficiú ritiâ pollere, res folidiſsimas diuidendi & commi eleuato intellectu ſuspirare permittebat : velut vmbra
9. 1. Cof nuendi partes in minutiſsimas,eciam inftar pulue hominis , autalteriusrei, vel fumusoppofita obtegit á
mas Phili perfundit : vnde hac rectos fenfus altusperdebat, cá
ris, & eas iterùm vniendi, applicatis , ficubi opus,
archus de
oft. Sacer. naturalibus actiuis, idque tam præproperè & lub inconuenienter fæpiùs clamabat ac faciebat. Etme co
p . 2 , 1 3. Itiliter, vt cernentium oculi nequeant, ob nimiam gitante & ſcire volente quomodo Diabolica forma ( id
in tract. motus celeritatem , quidquam horum aduertere; eſt ſubſtantia ) hominem intraret , vidi & refponfum
primi pre- ideoque putent homines ea integra immitti & e habui, quod diabolus in ſua formâ , vt eft , hominem
cepti De
mitci. Hiduomodi probabiles ſunt. nõ intrare!; ed eŭ vmbrâ & fumofu & nigredinis obum
alugi.
Valdèmiror certium quendam ,tam multis pla brat e obtegit , fi enim forma illiushominem intrarer ;
f Paracel cuiſſef,cùm fit planè improbabilis. Volunt ifti à citiùsmēbra illiusfoluerentur,quàm ftipula à vento di
Co lib . de dæmone poroscorporis extendi, per cos deinde ſpergatur. Quapropter Deus non permittit, vt hominē
in ſuà
 LIBRI III. P. I. Q. IIII. SEC. VIII. 217

in ſua forma iniret.Sedfupradictis perfundens, ad in- A \leruare,inquit,eam virgınem.Tu feruarcs,proditor co

faniam & inconuenientia euertit , & per eum ,quaſi per ftitatis.Cur no potiùsin eum , qui ie mittebaiges ingref
feneſtram vociferatur ,& membra illius exteriismo
llamente ſus:Vt quid refpondit , intrarcm in eum , qui habebat
uet,cùm tamen in eis in forma ſua interius non fit,ani. collegam meum , Amoris demonem : & c.] En vemagus
ma interim quaſi ſopita & ignorate ,quid caro corporis immiferat dæmonein verè & fic opinor etiá mul
raciar.) Sic illa apud Theodoricum Abbatem , cius ta eorum quæ narrat Anaſtaſius,à quo Glycas p ...
vita l.3.c.20.Sed hic locus oftendit veriſsimum effe fuit eadem mutuatus; & inprimis de quo núcagi
di&tum Thcologorú ,fæpè cos,qui aflueuere mul mus,Deo permittente,potuifleverè a Simone Ma
tis reuelationibus etiam veris,putare fe habere per gº patrari : quare Annalium c fcriprori eruditisa
reuelationem ; quod habuere per diſcurſum opi limo,nequeo aſſentiri,quimira illa Simonis ab A.
nionémque. Indicant hoc multa .primoquia prin naftalio prodita iudicat tantùm fuifle imposturas,
cipiò verè tantùm deſcribitur obleſſio,non poſſel hominibusper imaginem & viſum oſtenfas , cum
Gio . Secundo , quòd inquiſitio hæc parùm erat ne. nullâ veritate confifterent. Sunt enim in iis multa ,
ceſſaria,& ſatis curiola.Tertiò quia ſuſpectum eſt, B quæ & poſſe & folere contingere,lib . præcedente
quod ait Deum non permittere vt diabolus ſe de Damoniaca Magia ſacis copiosè oftédimus.An
cundùm fuam effentia ,vt ſolet effe in ſuo loco , cor no 1981.in Viuareſiæ oppido Annonaio,fuitma
pora poſsideat. communis enim Theologorú di lefica nomine Boyarona ,quç varii plures cuiq;, non
Itinctio hoc diſcrimen ſtatuit inter obfeffos & por vno modo dæmones immiſit, quibus grauiffimè
effos ,quòd in his fit dæmon , vt erat in ſtacuis ido diuexati fucre, in his filius & filia illius fuerunt,
lorum , nonnunquam : & hoc indicantinflationes quos nucibus alteri paratis, ſed more puerili ablı
& multa alia quæ in poflellis cernuntur. Quarto guritis ab ipfis qui deferebant, fingulos tribus dæ
quia ratio nulla eſt , nec enim forma dæinonis fi monibus poflidendos mancipauit.Similia factita
ue ſubftantia eius ſpiriiualis ipfi corpori contra bat ftrix alia dicta , la Gochonne : ita vt illis tú par.
ria fic eft , vt illud ftatim deſtruar , etiama nolit, tibus cuncta plena fuerint , per maleficia votiua
ſolo ingreſſu. Quinēto ,quia non ſemper animalo . energumenis.Narrat oculatus teftis vir doctus &
pita eſt ,quando dæmó energumenum vel obfider prudens Claudius Charon .1.de Antichriſto reuela
vel pollidet,vt apparet,quia videmus fæpè illos o 10 Nota .7. fateturhoc fieri ſolitum Bap.Codróch .
mnium recordari quæ egerint. Denique ſancti & medicus l.3.demorb.malefic...,.Hæc autem immiſ.
Theologi omnes ſic ſemper locuti & opinatı fue- C ! Lo malorum ſpirituum , non prouenit à facultate
re , vt dicerent,dæmonem corpus arreptitii intra cogendi; quæ nulla Magis competit,in dæmones.
re , & ab eo exire. Non quidem id fubire , vt in Nain velſpontè dæmones ex pacto obfeflum va
formet,vel tanquam pars eius( quod vocant )cor dunt,fingătą;ſe obtéperare:vel inferiores dæmo
pus integret;fed tantum vt loco ,vel inſtrumento nes ad id adigútur,à da:mone ſuperiorc volére hac
organico vfurus, vt fusè explicat Epiſcopus Abu in remalefico gratificarı.Veróque tainen caſu Dei
len lis , in 7.Exod.q.16 .Rectiùs itaq, dictum à Cæ permiſsio requiritur , vt cauſa line qua non pofier
ſario 1. 5.c.15 . dæmones non vniri animæ ſubſtan hoc fieri : permittere verò Deus id conſueuitnon
tialiter, nec in ipfa cfle anima, ſed applicatione ta niſi ob grauealiquod obſeſsi peccatum d:non rarò
tùm , & opprellione per energiam feu operatio propter parentum iratoruin imprecationes , quarú
nem animæ adeffe , & fic homini vniri , & ei tra exempla ſuggerit loan . Cælarius e. Ait Ouid .
quali illabi, allegat Gennadium ,l.de Eccleſ. dog deMedæa,Denouet abſenies.Et experimento com
mat.c.82.hoc tenentem : tamen corporiineſſe ficut pertú eſt hodic pleraſque ſtriges cum dæmone pa
in loco pofſe , & in cauitatibus eius latere, nun atasve quicumq, diras imprecentur, brutovel ho
quam Gennadiusnegauit,& expreſsè Cæfarius ex D mini cófeſtim illitabe lenta incipiát tétari, vel alio
S. S. confirmat. non enim rectè dicitur exire,nili interitu demedio repens tollantur.Nec irrita hanc
quod intus fuit. Saluator autem iubet de corpo veplurimum earum deuotationem plurimis exé
re dæmones exire , Mat.s.v.9. Intùs ergò fuere. plis docetRemigius lib.z.cap.9.10. & tribusſeqq.
Reftat nunc vt quæramus, an malefici poſſint & for
leant fic alios deuouere , ac damoni quaſimancipare ? SECTIO VIII.
Mulcorum confeſſionibus conſtat eos id putare,
fatentur enim fe demones in brutorum velhomi Demaleficio ligaminis.
num corpora immilille ; & ipfi dæmones cùme
xorciſantur id ſolent prætexere , ſe à tali vel tali Vllum hoc frequentiushodic eſt maleficiú :
immiſſos.prætermittam ,quæ recétiora ſunt,àRe Nadomadeò,vt in aliquibus locis vix audeat quiſquá
migio & aliis allata , duo tantú adſcribá ab iis co clara luce matrimonii folemnia celebrare.ne quis
memorata,quorú fidesreiicinequit. Anaſtaſius Ni malus coniugum votisilludat. Id li fic ,quia, quo
a in SS.q. cenus a de Simone Mago:multo:(ait )tentantes eum E pauciores adfuturi, & rei conſcii fuerint , hocplu
23. dicere prafiigiatorē: cum eos effet allocutus,& deinde co rimum inſidias effugiunt , nihil ad hunc tracta
hiuripratexin bouem fàcrificaffet, & cos conuiuio exce tum pertinet cautela huiuſmodi: fi, quòd ante
pilſet, varijs morbis , & demonibus cos fubeicit. ] D. lucanos conatus inagicos,minùs pollere credunt,
b in vita s Hieronymus bnobis proponit dæmonem à B. Hi res ſuperſtitione non vacat. Sed ad ipſum maleti
Hilationis larione erectum , quem magus in virginem immi cium veniamus. Solent malis verbis hominem
ſerat, Perduita (inquit )a parentibus ad monafter um reddere (vt Canones loquuntur ) frigidum & ma
jinuiraditur,vlulanicftatim & confitente demone.vim leficiatum ; hoc eſt ad actum coniugii inidoneum .
ieftinui. Inutus abductusſum . Quam bene Memphi Hoc illospoſle & folere probatur , tum auctori
umnijs homines deludebam ! cruces! o tormenta, quæ tate canonum f,tum cómunifententia Thcologo
pauior ! Exire me regis; & fubier :limen ligatus teneor. tú g; tú praxiEcclefiæ ,quæ ſíc affectos poſt trični
olon exèo:nifimeadolefcens,qui tenet ,dimiferit.Tüc fe experiencia irritain , & adiucta feprem teftium iu
niexyGrandis ,ait fortitudo tua,quilicio & lamina ftri racorum manu , leparare conſueuit b . cum ex opi
villes teneris.Dic Cur auſus es ingredi. puellă Dei ? Vi nione Rabbinorú vecerum , & Borofi quiexitat
T exit:Da
 IONVM MAGICARV
M
218 DIQVISIT

exitumátium à Chamo tali damnomultarú Noc- AgRomæ temporibus Henrici tertu Imp. Fuille iu 8 Vincen
mum fuifle ;tum exemplis mox referendis, & ex uenem quendam locupletem & nobilem , quire . li.26.hin
perientia quotidiana ; tum deniq, ratione. poteſt cens vxorem duxerat ,& ſodales ſuos opiparo có- Antonin
p.2.sú bir
hoc fieri naturaliter ,caftratione,eliſione, ruptione, uiuio nuptiali exceperat . Exiuere in campú à prá ti. 16.c.7
deſiccatione, infrigidatione & fimilibus ex cauſis, dio luſuri pila. Sponlus,ludidux, pilain pofcit, & 19.4 .
quas cùm norit dæmon , poterit illis vti . confir ne excideret annulus ſponſalitius,inſerir eum digi
mantid Hiſtorici , & poetz . Deinde fit læpè ,vt to ftatuæ Veneris ærez , quæ in proximoerat. om
qui cum vna nequit , queat cum aliis , vel qui cum nes vnum petebant, ſic citò defatigatusipſe à ludo
cæteris poteſt, cum vna non poffit , item yenon ſeceſsit , & ad ftatuam rediens, annulum receptu
poſſit cum ca ſola,quam maximè amat & deperit. rus , ecce , videt digitum ftatuæ vſque ad volam
item , vt, ablato dumtaxat ligamine , fiat potens, manus recuruatum , & quamtumuis conatusannu
qui priùs ni bil poterat , cuiuſmodi varietas ex na lum recuperare , nec digitum inflectere, nec annu
turali cauſa nequit prouenire . prouenit ergo ex lum valuit extrahere. Redit ad Sedales nec illis
ſupernaturali ſeu prodigioſa.non diuina: ergo an ca de re quicquam indicauit . Nocte intempefta
gelica , non bonorum angelorum opera :ergo ma cum famulo ad ftatuam reuertitur , & extenlum yo
lorum . Binitiò digitum repperir,led fine annulo,lactura dif
B Modis ſeu formis ad hoc diabolus vtiturpenè ſimulara , domum fe confert ad nouam nupram .
infinitis.ſanè auctor Dæmonomaniæ plures quin Cúmque thorum genialem ingreflus, ſpontæ fc
quaginta reperiri ſcripſit:Quidam magi,ſolummo iungere vellet. ſenſit impediri lele & quiddam ne
dò ligulam ,certis cum verbis prolatis , nectunt,ſed bulofum ac denlum inter ſuum coniugiſque cor
dæmon interea maleficium perficit , & five virum pus volutari. ſentiebat id tactu , videre tamen
jue fæminam reddit impotentem.tam in fæminas, nequibat. hoc obftaculo ab amplexu prohibeba
a li. 4.de lur.audiebat etiam vocem dicentem , Mecum con
nat.dæmó quàm in viros graſlariverè dixit Ananias a, ſed ra
men faciliùs & frequentiùsin viros cernimus hoc kumbe , quia hodieme desfonſafti. Ego ſum Venus,cu :
malum ferpere fors ,an quod vbi plus operæ & digito annulum inferuifti , nec reddam . Territus ille
inſtrumentorum requiritur , faciliùs ibi aliquis de anto prodigio ( inquit Antonin .) nihil referre auſus
fectus & impedimentum occurrit ? an quia cùm eft, vel potuit: infomnem duxit nočtem illam , multim
plures fintmalefica , quàm malefici,pluribus viris jecum deliberans. Suc factum eft per multum tempus,
noceturligariautem polle volút pleriq; vel in dié, vtquuumque hora cum ſponſa concumbere vellet , il
vel in annum ,vel in æternum , autdonec nodus li lud idem fentiret * audirei. Erat fanè aliàs valens,
gulæ foluatur. Clodomi militia . Tandem vxoris querelis
с aptus
A viuis doctioribus ſeptem traditas inuenio cau commonitus,rem parentibusderulit.Illi habito concilio ,
Cas proximas huius iinpotentiæ , quibus cauſis c'æ Palumbo cuidam presbytero fuburbano,rem padunt.is
mon aburirur.primaet quando coniugem alterum tutem erat Necromanticus,o in maleficiis potens. 11
alteri reddit odiofum , vel inuicem lanè odiofos lecia ergo promiſſis multis, compoſitam epiſtolam dedit .
facit , per calumniam ſuſpicionémje , aut morbi iuueni, dicens:Vade illa bora noctis ad compitum ,vbi
alicuius immiſſionem ; ficuticum vel Venus, iuxta quatuor via conueniunt;c ſtanstacitè conſidera. Tran
Steſichorum ,velMedea , iniceto pharmaco fecit, sent ibi figure hominum viriuſſz fexus, omniſque e
vt omnes fæminæ Lemni grauiter ore olerent, tatis et conditionis, equites ( pedites , quidam lati
Gcque illasmariti lunt alpernati :Mediæ facinus ü qu:dam triſtes,quicquid audieris,non loquaris.fequer
b Natalis vule elle Myrulus,'ib.icrum Lesbucir..b aut id fa rur illa turba quidam ſtatura procerior , forma corpu «.
Mytholog
1.6.c.7 . ciunt phantafia turbata,fic vt aliquid in compare e:utiorcurru fedens:huic tacitus epiſtolam tradeslegen
CÆnæas vehementer odiolum vel formidabile inelle cre lam ,ftatimque fiet,quod poftulas.Ille autem iuuenis to .
Siluius in dant : ſic Valazca c , Libuſſx Boema famula,mu- Dum impleuit , prout edoctuserat. Viditq; inter ceteros
hiftor.Bo-
hem . &c lieres à virorum amore per veneficium adeò a vimielierem in habitu meretricio,mulam inequitatem ,

Bap . Egna uertit:vtconiurati one ani a , fuos quoq; murrios , fra rine foluto per humeros iałtato , vitta aurea ſuperiùs
lii 3.c.2 . res ,patres , filios vna nocie inier feuerint ,mox arce oftricio ,auream virgă gerentem in manibus, qua mu
dP.Hériq. Visegradenj ibfeffa , Primislaireyıs exercițum ad in z regebat,pre tenuitaie veſtium penè nuda apparebat,
de Sacra- ernecionem ftre ceciderut. ) Aliquando faciunt, vt seftusexſequens impudicos.Iltimus dominusturbæ ter.
ribiles in inuenem oculos exacuens, ab axe ſuperbo ſma
8.n.2 . Sot inuicem quidein ament ardentiſsimè,fed quando
in 4. d.;4. ad copulam vcntum , fubitò accenliodio, alter al ragdis & vnionibus compofito, cauſas via ab eo exqui
a 3.Jaquer rerum cædat, vel vnguibus laceret, quod genus & rebat. Nihil ille contra fed protenta manu epiftolam ei
flag.c. 12. Theologi d, & lurícofultie nouerunt. tuncdæmó porrigit. demon notum ſigillum non audens contemne
dæmono- primò accendit ardorem libidinis propoſita for re, legitfcriptism :moxque brachiis in cælum eleuatis.
ma.& au- maconiugis; vt concupiſcibili : & quando veni Deus, inquit,omnipotens,quadiu patieris nequitias Pa
etor,li. de cur ad amplexus, tunc proponic vt odiofam & exi E lumbi presbyteri:Nec mora,ſatellites fuos á latere mit
Lamiis, 1.2 cialem ; faciensytmembra generationisappareant tit,quiannuli extorquerent à Venere.Illa multū tergi
fl. 1. eleg . vel magnitudinis prorsùs incógruæ ,vel formęhor uerfata,vix tandem reddidit. Ita iuuenis vori compos,
ribilis aut fupramodum fædve . Secunda caufa eft, fine obſtaculo,potitus eft diu ſuſpiratisamoribus.Palu
quando corpora impedit, ne qucantad fe mutuò bus autem vbi damonis clamorem ad Deum audiuit de
appropinquare , & fic ea diuidit, vel detinens ea in fe,intellexit fibiprafignari finem dierum .Quocirca om
locis diuerfis,vel cùm conantur iungi : phantafma nibus membris vltro truncatismiferabili pæna defun
aut quid aliud in iciens intermedium . ad priusvi Etuseſt,confeſſuscoram populo Romano inaudita fiagi
detur pertinere illud Propertii f.; tia. ] Hæc ille. in cuius verbis & maleficium vides
Inuidiæ fuimus.quisme Deus obruit?aut que diuifionis , & cutationem nefandam per aliudma
Letta Prometheis diuidit herba iugis? leficium , & feriam malefici pænitentiam .
Pertinet ad poſterius, quxdam narratio , plena Tertia cauſa eſt , fi fpiritus vitales prohibeantur
admirandæ nouitatis , caius fides penes auctores tranfire ad membra generationis , & fic feininis
lir, narrat ex Vincentio Belluacenfi D.Antoninus deciſio impediatur , de quo impedimento , rectè

loan .
 LIBRI III. · P. I. Q. IIII. SEC . IX . 219 :
a in 4.d.
34.a.3. loan.Maior.diſleruit.a . A fpe fallitur.
Quarta eſt ,li ſemen prolificú exſiccetur & fub Vltimo loco huic maleficii generi videtur an.
E
trahatur. numerandum , quod refertSaxo Grammaticis, bis k 1.14.hift.
Quinta , ſi virga viri flaccida fiat,ſaltem quando verbisk,Mares in urbe Karentina , ( apud Rugia- Danor.
quis vult actum matrimonii exercere.de quo Oui nos )cum feminis in concubitum admiffis,canum exem
dius, Quid vetat cu neruosmagicas torpere per artes? plo,cohærere folebant:nec ab ipfis morando diuelli pia
Petronius ; Forſitan rediret hoc corpus ad vires , terant.Interdum vtrique periicis èdiuerfo appenſi,inu
reſipiſcerent partes veneficio, credo, ſopite. ſitato nexu ridiculum populo ſpettarulum præbuerī:. ]
Sexta, ſi qua naturalia alia pharmaca applicétur, Sanè iis,qui feræ ,& nó homines hominibus enim
quibus vis patrandi quouis modo collatur.hæ cau tá acerba hominú calamitas,nó cachinnos, fed Gin
læ vulgatiores cúctis ferènorę & obuiæ funt apud gulcus, ſed lacrymas excutiar.Hei!quid peccata nó
bo Palu . & Doctores b .
Sot.add.d. merétur? quid nó vltionisclemétiíſimo Deo extor
34. Silueft . Septima cauſa eſt rarior nempe muliebrium lo quét,fieripoteft,vtdemonú hîc opera interceſſeri:
verb. ma- corum obſeratio,vel nimia coarctatio ; aut viri ge B & Deo,illa vr carnificú vrentemanu,hoc ſupplicii
leficiú .q. nitalium retractatio,abſconfio,vel vera ademptio. dirillimigenus à commeritis exegerint.quod fi in
6 ,Abulen . De virilihuiuſmodicalamitate, narrationes varias adulteros , & concubinarios hodie fimilia iudicia
in ca.19.

--
Matt.4.90 ſui temporis proponunt Sprenger. & Remigc. exerceantur, quæ perticæ ſuffecerint ? plures fanè
cp.2.mall. Quoad retractionem & abicontionem fortaffis il continentiam amarent, & obfcænas libidinesauer
19.1.c.7. la naturaliter fieri poflet, quanquàm dubito, & in ſarentur. Fieri etiam poteſt,vtmeræ dæmonis præ
Remig. li.
clino in negantem partem : ademptionem conſtat ſtigiæ fuerint, finon fuere præſtigie, vix eſt ve na
2. dæmo
nolat. c. S. effe ſemper merum præſtigium , licet alibi , vt in turalisratio red diqueat; niſi dicas & viſcofitatem
auium nidis apud Sprenger. malefica membra il ſeminis , & difpofitiones membri, quæ in feris fic
la oſtentet:nec enim aliter poteſt iſta tollere, quàm cohærere folitis inſunt , in hos homines à dæmo
homines , lectione ayt fimiliſeparatione, adem neintroductas:quod puto eius induſtriam & vires
pta verò non magis poteſt reſtituere, quam homi non ſuperare.
nes . Sunt ergo bi modi quoad viros, præſtigioſi Quid fi & Salmacis fons maleficum quid ha
Quoad mulieres,ſicut ex naturalibusmorbis coar
buerit iniectum ?fanè,quod Strabo libro 14. de il
ctatio hæc oriri poteſt, ſic etiam à dæmone cauſa 1orefert μαλακίζεσα τους πίνοντες , cx eo bibentes
ri.idq; opinor tam de arctitudine in oſſibus,quàm c malaciſari ; id ego non tam ad mutationem in
d de ytrá- de arctitudine in carnoſitate d .
Hermaphroditos 1, quàm ad emalculationem ,& '1 ve Oui.
que ege Dixi duplex eſſe impedimentum . vnum quoad ( vt Varro loquitur, alio tamen ſenſu )mulicratio- 1.4. Meta
runt Vict.
omnes ,fic inuenio muletatum Siluanum ab vxore nem retulerim . Hæc enim hominibusillis à Chri- mor.
Sor.Le
delm.in.d. apud Tacitum li.4.ann . & Aurelium apud Zona ſti lege & fide alienis , quaſi neceſſaria conlecutio
d.34. & ram tom . 2. & forte Amaſım Regem Ægypti é: (nefas ! ) videbatur, vt qui agere nequiret,pati in
Hériquez aliud quoad vnam duntaxat perforiam certā , hoc ciperet Beneficium hoc inter cetera fideiChriſtia
1. 12.c.7 . vocant.Dd. maleficium reſpectiuum : ita legimus næ non minimum ; quòd ,cùm dæmonúculcu ,por
n.3 :
e Herodot affectum Theodoricum Regem , qui poterat cum tentofa hæc dæmonum ſualu & hortatu crimina
1.2. concubinis, cum vxore ſola non poterat f.idem de paganiſmo inolıra , tandem pleriſq; in regionibus
f PaulÆ- quodam Eulatio. refert greg. Turonenf.li.10.c.8 prorsùs exoleuerint.
mylin vi- Sic Galeacius Sforciæ fraude ractus fuit,nematri
ta Clota
monio llabellæ Arragoniæ poriretur g. SECTIO 1 X.
Ig Frá.Guic Dixi fecundò , impedimentum quoddam eſſe
ciardin . in temporarium , quoddam perpetuum : perpetuum D Demaleficio odij.
hift.ltal. vocans,quod vſque ad mortem duraturum , nullo
naturali remedio ,nec aliàs licitè , auferri poteſt. Oc v ſam Valaſcam ſup. oſtendi. & agnouit
hin c. rc- Scio cum gloſsâ h , quoſdam negare à diabolo Arnobius li.i.contra geces. Addam alia.Go
quifift.& c. vllum huiuimodiperperuum impedimentum in dfcalcus Hollenus Auguſtinianus Preceptory fol.
1 per ſor- duci poſle : ſed ſcio quóque hoc glofſæ dictum 20.lit. A.fic fcribit :Noui mulierem ,qua voluit facere,
9.1.Cardi. communiter à Canoniſtis & Theologis doctiori diuortium inter duos ſe mutuò amanies ,propter quod
ibid . bus i reiici:vt repugnansipfius contextusmenti,li deberet ſalariari.Scripſit in chartulis duos characteres
iAbb. & cet non verbis. Deinde cur non , vt femel, lic fæ ignotos,cum alys tamen denoris verbis, & dedit chartu
de frigid : piùs poterit dæmóimpedire copulā?cur vi ſæpiùs, las vtportar ent:& tamen nulla ſequebatur diuifio. Se
& malef. fic non & poterit toties quoties permittit Deus? cundo fcripfit hac eadem in ca ſeo & dedit illis ad come-.
Nauart . Denique falfum eft gloffæ fundamentum , fem dendum :& accepit poftea pullum nigrū , & diuifit per
col.r.lib.4. per ab auctore maleficii illud tolli pofle : poſtea mediü,obtulit vnam partem diabolo (certo ſacrificii ri
pieds.Abu b.vlt. docebimus,aliquando non poſſemaleficas E tu)& aliă dedit ad comedendū illis duob.tūc ſequeba
Magiit. in lanare , quæ nocuerunt. Nec dubitarim plura pof turmaximü odium inter eos:ita quod vnus alia videre
4.d. 34. & re dæmonem deſtruere, quam reparare. Quid li nõ poterat.Vnde hoc niſi quod damo habuit tūc offerto
ibi D.Tho
2.2.D membruin præſciderit?non magis illud valebit re riú fuúzſic ille.Céſeo hocmaleficii genus refpexif
u
rand.Palu (tituere,quain vitam ſemel adeinptam . Ex his pu ſe poetam ,cùm inducitdemoni quandam dicente
da.Richar. to facile ( lector ) intelligis temerè Mich . Mon Tu potes vnanimes in pralia mittere fratres.
Maior So- ranum l... des eſſais c. 21. adimere hæc maleficia And.Cæſalpin.de inueſtigat.Demon c.10.fcribit fo
to.Vi&tor. dæmoni , vt adſcribat viribus imaginationis. po leremaleficasſub limine vel in angulis domus ca
vterque
Ledeſma, teſt illa impotentem aliquem ad res veneris red pita ſerpentum & pelles defodere ad odium con
Palac. & dere , nemo negat , verum effectus tam varios ac ciliandú . Sed hæ quiſquiliæ ligna tantum funtpa
aliicitati multiplices vniadfcribere imaginationi,nec Ore cti conuenti. Nam odiimaleficium auctorem ha
per Héri- Ites quidé duxerit in dilacidis interuallis . Quis lo bet dæmonem , Nec.n.naturalia pharmaca poſſent
quez , d.c.
852 , litt. cus imaginationiin alias valido, & cupido, & fpe aliud,quàm hominé atro turbidóque ſanguine , &
0. rante le poſle ,imo non dubitante ; primâ vice , qua quadá melancholia graui afficere:ité humoresni.
T 2 mis adu
 220 DIQVISITIONVM MAGICARVM

misadurere,vel frigus noxium inducere.vnde o- A vitam eovſque traduxcrit,donec vxor de maleficiomo

riatur quædam ferocitas,moroſitas,crudelitas , & nita eò conceffufet , & dim maleficy inſtrumento per
milanthropia in vniuerſum , qualis eſt in iis qui lu quiſito , inueniffet fub lecto bufonem olla incluſum com
pina inſania laborant.Poftea dæmon hoc odiūdi ſutis oculis:eo igitur abrepto & folutis oculis poftea cre
rigir in certam perfonam , omnes odio oportunas mato:confeftim vir ſuorum recordatus,tanquam èfom
imagines phantaſıæ obiiciens, & velut ob oculos no ſurgensad vxorem & filios reuerſusest :] Códróch .
ponens, & in memoriam reducens.cum amaritu d.1.3.c.6 ,Cæſalpin.c.10.de dæmon , inueſtigat.
dinismirismodis cauſisq;, adeò vt cum illa recur
runt animo,vix queathomonon grauiſſimè irrita SECTIO X.
ri,& excandeſcere,etiam in illos,quos hac pertur
batione definente effictim amat.Huiusmaleficii De incendiario maleficio.
memorabile exemplú narrat Io.Bapt. Codróchus
lib.3.de morb .malef.c.8 . fic ille; In oppido Sepino di On animum inflammantmodò , fed & cor
tionis Neapolitana erat quidam lacobus nomine, cuius pora, & domos, & oppida:vt facilè apparcat
Noord
vxor tantum odium cum eoexercebat,vt à primo die , ærerni ignis eſſe alimenta.
Corona Creufæ nota eſt , quam munere impio
quo inter ipſosmatrimonium contractum fuit,fimulha B
bitarenon potuerint:tantum abeft vtfefe inuicem copu Medea concremauit , ex aſphalto humectiore &
"lauerint, Et,fi quando Iacobusad vxorem accedere vo ſulphure pharmaco inunctam volunt Cælius lib.is
luiſſet,tanto furore ac rabie percita vxor erat, vt fe per A.L.cap.13.& VenetusNatalis lib.6.Mytholog.c.7 .
feneſtram potiùs precipitem daret , quàm illum perpeti quali horum tanta vis eſſe potuerit,vtmodica inú
poffet. Quod cum cuidam religioſo viro ab ipſishofpi étione coram Regiam Corinthi corripere poſſet.
tio recepto narratum effet,dehac re dubius G ad fidem cur non naphtam inedicam addidere ? vis nonne
praftandam difficulter fe habens, experiundi gratia il eius efficacior?cur non infopibilis , vt vocat Mar
icómulierē accerfiri iubet , eiuſque maritus in interio tianus,derennitatis igniculos Lemny Fabri? cur non
rem adium partem fefe abdidit, ne eius prafentiâ vxar flammiuomi pecoris Aeethæ ? cur non ſemina
flammæ Meduſeæ ? cur non cuncta quæ Tragicus
ingredi renueret.Venit mulier:qua de odi ſuicauſa co
tra coniugem interrogata ,ſuam vicem prius,miferum commiſcentem facitMedeam ?
que fatum cum deploraſjet ,fe nullam inquit eius rei ra Pia fororis,impia matris facem
tionem reddere poſſe.quin abſentismariti tanto deſide Vltricis Althes vides.
rio e amore ſe flagrare dicebat,vt id verbis exprimere tu nuncveſtes.
nequiret.Cum autem ad illum alloquendum viden- C Tingue Creuſą,quas cum primùm
dň accedere vellet,illicoimaginationiſua,tot deformi Sumpferit sim.as vrat repens,
tatibus , c turpitudinibus, totg horribilibus monſtris Flammamedullas.ignis fuluo
maritum depictis apparere,vtmortē prius fubire vellet Clufusin auro latet obſcurus,
quam illum ferre:aljerens,quod eiusanimatota omnés Quem mihi,cæliqui furta luit
que vires, & fpirituum partes in maritum ,tanquam Vifcere fæto.dedit, & docuit
in oblatum malum ,& fuiperniciem ferebatur. Rurfus, Condere vires arte Prometheus.
co abſente eiufdem defiderio aftuare ſe aiebat.De cuius Dedit allenuiſulphure tectos,
mulieris verbis,ciim bonus ille Sacerdos periculum fa Mulciber ignes. & viuacis
cere vellet, dixit mulieribus ea comitatibtis , vt illa cir Fulgura flamme de cognato
cã pedes, brachia circum lećtum valido fune in cru Phaëtonte tuli.habeomedia
cismodum vincirent, quo maritus, omni repugnantia Dona Chimere.habeo flammas
remota,expeditum acceļum . ad eã baberet . Verebatur Vſto Tauri gutture raptas,
enim ille Sacerdos ,ne ob deformitatem aliquam calan - D Quas permiſto felle Meduſa
dam mulier fe ita effectam eſſe ſimilaret.Vxor denique Tacitum in ſi feruare malum .
se ob mariti deſiderium ligandam tradidit,rogas ut ad Omnia quidem hæc fabuloſa , ſed efficaciſſima
ſe maritum admitterent . Quo ingrediēte,nulla vnqua ad extinguibile incendium opinabantur vulgò :
furia tam immanes vifa funt, nuila fera tam ejjerata , poëta verò gnarus vim illam à dæmone ex pacto
nulla bellua tanta rabie có furore concitata , ci ſimilis le exſerturam ,concludit prece ad Hecaten (mago
inuenta fuit:Sfumam ex ore emittebat , dentibus freme rum Numen )
bat,oculos contorquebat, torúmque corpus velust furijs a Adde venenis ſtimulos, Hecate,
gitarum ac damonibus plenum videbatur , Alulieréf Donisg meis ſemina flamme
que ibi aſſidentes retulerunt eius ventrem ac ftomachū Condita ferua.quo pacto condita & claufa :vt ſo
funibus contortis, ipſis tangentibus , referium viſum lent hodie.initiò impune cótingas, & adſpectu
effe,totámque cutim vtflagris caſis redactam . Nec fu nihil vel ſenſu ignitum .
rendi finis factus eſt , doncc marirus concertationis la fallant viſus
E
bore defeſſus, & illius miſericordia motus illinc exit. Táctusq;ferant ... quid interea,an occiola ?
Et tandem poft tres annos mulier quadam in veneficijs ...meet in pectus
verfata , qua Iacobimatrimonium cum ill.avxore gra Venásgt calor. Stillent artus
uiter moleſtéq; tulerat,maleficiü quod patrauerat foluit Offáq; fument ... ita fit, & omnia amburútur.
Et ita lacobus vxore potitus eft:& indein ſummá pace Illic quid mox , Anidus per omnē regiæ partem furit ,
4!q; ocio tranquilifſimè vixit.] Vt iuffus,ignis.iam domus tota occidit.
Huc pertinet maleficium obliuionis, quo fit vtvi Vrbi timetur.vnda flammas opprimat?
riyxores ita negligant,vt videantur earum nó me Ethoc in ifta clade mirandum accidit:
miniſſe.Rem exemplo declarabo,duobus teftibus Alit vnda flammas,quóq; prohibeturmagis,
iiſdem illis comprobatam . In oppidoHetruria San Magis ardet ignis:ipſa preſidia occupat.
geminianēſi iuuenis quida adeò perditè venefică mulie Nemo hîc adeò philoſophus fit opinor , quio
rē adamauit,vt formofam alioguin & boneštă vxorem maleficam vim agnoſcat.Ne fabulas opinemur,
unà cum filys reliquerit, & cum pellice, ſuorü immemor faciunt quæ recens gemina contigerunt ,prodita à

Nicolao
 LIBRI III. P. I. Q. V. SEC .. IX . 2

Nicolao.Remigio.lib.2.c.13 . Leherii quçdam laga A neribus.quià tutinse{t hominuinimicitiain diubolime

cuinomé lanaNigra Armacuriana,obnixè quid ruiſſe, quam pace.] Serm.19.depallone Domini.Vi
dam à FranciſcaHuyna contenderat , quod cùm porcos ſubirer, à Chriſto veniam petiit,b,nec mé
impetrare nequirer,in deſiderium vindictæ exarſit daces facere Prophetas Achabic,nec lobum affli
Nam accepto(inquit ) à damone linteolo,quo erant in gere d fine diuina poruit permiſſione. Hac obren
uoluta minutia quædam inftar fanidefe&ti , admonita ta ,non eft poteftas que comparariqucatetfuper terra e
eft clam illud deponere in Huyna ædes , ac propere Quare,cùm per demonem damnamaleficiinferát:
faceſcere. fore enim vt non multo poft flamam corripe ſequitur illis omnibus eos nocere poffe , cuine no .
ret fubitò , vndeille cum omniſupellectile conſumeren ceant Deusnon prohibuerit, Defendit ausé Deus
tur.Linteolum igitur glomo obuoluit,acHuyna,tā for omnes fincerè ſperantes inſe : liberat, eos de laque
tè aliquid in furnaria agenti,vanale offert, in tela qua venatium ,ó ' a verbo afperpit timorenocturno,à fagit
illam adornare audierat licium :fed cùm negaret eo ta volante in die , ab- incurſu o demonio meridiano
ſibiopus effe,quod ex domeſticis operis fperaret plus fa & tribuitvirtutem , ſuper afpidem & bafilifcum am
ris ſibifuturum.Nihilominus bona illa in piftorium la- B bulandi , & conculcandi leonem , a draconem fhou
cum ,qui prope erat,abiecit:addens ſe,ſi tum id vſui elje cft fuperandi omnein vim , & effugiendi omnes
non contingeret,cum vellet,reftiturum . Ac vix podem inlidiasprincipum tencbrarum .
extulerat , cùm deflagrare cæpit cella illa farinaria, Dico igitur primò , Deo permittente quod in
qua depoſitum glomum continebat,deinde vniuerſa do feqq .etiam præiuppono ),federaius damonis infe
mus adeo precipiti ardore atque incendio,vtnulluneei rioris posjet nocere damonis ſuperioris fæderato ,no vir .
remedium fatismature adferri poſſet . Res viriúfq. di tute ſua ſed accept: licentia vi : quia demon illeſupe
ferta atq;ſeparatâ affertione,fimul & ipſo euētu fidem rior no poteft reſiſtere diuina volútati. Alioqui,fi Deus
fibi apud omnes indúbitatam vindicauir.] Jinateos agere iuxta legem ordinariam duntaxat pof
Minùs latens incendium , ſed perniciofus fuit, funt fæderati demonis ſuperioris nocere inferioribus,
quod ita deſcribit EraſmusRoterodamus, & etiá vel equalibus : quia lex ordinaria cft,qua Deus limit
Lycoſthenes in Prodigijs teſtatur.ille fic in Epiſto illos agere in inuicem quantùm pollunt :malefico
..

lis :Oppidum eſt in Heluetia , nomine Schiltach, quod rum vero robur « poteftas depender a potentia damo
4. Idus April. anno 1533. totum ſubitò confiagranit, nis cum quo pactum habent. fic vetula malefica oc
eiúſque incendij caufam , quantum illius loci municipes cidit iuuenculam maleficam ,apud Sprengeruin
apud Friburgi magiftraium (que vrbs illinc abeft oito clic finita fæpè Magorum certamina cum alterius
milliaribusGermanicis ) renunciauerunt , talem fuiſſe morte,ve docuilib.præced .
rumor eft. Dæmon ſíbilo ſignum deditè quadam adiñ 2. Frequentiſſimèfolent nocere infantulis,D.co.id
parte.Caupo fufpicans effe furem , aſcendir,neminem permittente, quoad baptizatos quidem , quia ficà
reperit:Sed idem fignum rursus ex alto cænaculo red multis peccatis præſeruati in cælum rapiuntur fe

ditum eſt. huc confcendit caupo,furem perſequens. lices , ſecuri quod malitia non murabit corum in
Cum nec illic quicquam appareret,fibilus audituseft è tellectum.permittit hoc etiam Deus in pænam pa
faſtigio fumarij.Ilico tetigit cauponis animum , effe deo rétuin ,vel ad eorum probationem ,telte D. Augu
moniacum quiddam.Iubet fuos eſſe preſenti animo.ac ſtino h Agrè baptifmum verò perceptum ,nó rarò
cerfiti ſunt Sacerdotes duo.ndhibitusexorciſmus.refpo permittit illosDeus occidi, ae, propter , actualia
dit fe effe damonem.rogatus quid illic ageret,ait,ſe vel peccata,quæ commiſlurosvidebat li viuerent gra
le eruere oppidum . Minitantibus ſacrificis refpondit, uiorem libi damnationem acquirant:neque Deus
e pronihilo ducereminas illorum.quod alter effet fcor propterea crudelis eft , aut non iuftus : quia pro
taror vterque fur. Aliquanto poft mulierculam , qui prer ſolum orginale peccatú morté merebantur:
cum habueratconſuetudinem annis quatuordecim :cum D Sanè nondum ablutis vnda ſacra videmus veplu
interim illa quotanis cöfiteretur, & acciperet Euchari rimùm Dæmones infidias ftruere , & eorum nece
ſtia:fuftulit in aërem ,impoſuitq.fumarij faſtigio:tradi gaudere:quia tunc, qui necantmalefici,longè gra
dit ollam : iuſſit ,ut inuertere ,inuertit, & intra horam uiùs peccant , & atrociùs Deum offendunt. nam
torü oppidū combuſtum eft.]Hæcille Nee admodum planè innocentes atque innocuos anima fimul &
multi ſunt anni cum per Rhenanú tra & um incen corpore perdunt, præſertim fi liberos proprios,
diarii quidam graſlabátur : quiin aliorú domibus, quos & dæmoni offerre , & occidere ſæpè iolent
gladiú ,haſtá , ſcipionem vel quid aliud caloris aut ſtriges : ſicut olim faciebant Cananæi, & cultores
ignis expers deponebát:atq ;mox poft aliquot ho Molochi, & Barbarinoftris téporibus Indi Te
ras indeprorumpens fannma, quali ex malleolis , mixiſticani. Narrantur in hoc genere infanticidii
ædes ablumebat . immania facinora Baronis cuiuſdam Armorici,
à Nicol. laqueriok , & Sagæ Helueticæ à Spren
eV ÆSTIO V.. gero ). Cur verò potiſsimùm tam teneræ ætati no
E ceant , multæ funt caufæ . hæc ætas eft imbecil
Quibus perſonis malefici queant nocere? lior ad refiftendum , eft incautior ad cauendum ;
nequi earum conacum deprehendere. vel reucla
Vm Draco ille antiquus vſque ad iudicii dié re, vel accufare.pecunt etiain ab bis inftruméta ma
V.2 . oc.10
aAp Cmanlurus litligatus a nemini poteftnocere, leficiorum . nam perfuafum habent, îi certo nu
nifi cui Deus permilerit , & quantùm permiſerit. mero corda infantium exſciderint & comcderint,
Đ.Leo, Et cum eis (inquit)nihil amplius in quëguam ſe patientiam omnium tormentorum conlecutu
iceat ,quam iuftoia diuina permierit , qua dignatur ras adeò , vt ad confefsionem criminum perduci
uos aut corrigere diſciplina,autexercere patiétia agãi non queant m :conficiunt quoq; ex corpuſculis in
tamé verfutiſſimaartefallacia , vt ex arbitrio propria fantium occiſorum famslum illud vngucntum .
oteftatis,cut la dere videantur ,aut parcere:& multis ſuum , quòd Grillaudusdieit vocariin Italia , in
(quod dolëdü eft }ita per nequitia fimulationis illuduni, guentum Paganum ,
't quida ilios timeat pati infenfos,& velint habere pt. Dico 3. haud dubiè quando naturalibusvenenis
insvim beneficia demonü omnibiss fintnocērrora iu vitur,aquè poſſun (Deo iamë permırtēie)bonis homi,
3

T na
 2 2 2 DIQVISITIONVM MAGICARVM

mbusnocere ac malis : de facto tamen japiusnocetma Al hit ambitio , quos crudelitas vel vindictę amoragu
lis do peccatoribus , quàm iuſtis eius bonis. Quoniam qui curioſitate adducti perperam mulça delignant,
Deus plusfæpè iuris tyranno largitur in mancipia , hos, ait, crebro jue a demone excipi o imperi , vt ali
quàm in Dei filios & amicos: quibus ipfis ramen quando necem non cxadunt,idque non paucis accideje.
interdum nocere permittit, propter maius bonum Satis hoc veriſsimile mihividetur , & diuinæ con

corummer,qui patiuntur. gruum prouidentiæ atque iufticiæ , peculiaris tamé

De iudicibus et iuſtitia miniſtris pracipuè queritur priuilegii , ne quoad hos quidem , vllum diploma
and his nocere queant ? vulgò decantata, & à non puto exſtare. Quamobrem cenſeo , iudicum pieta
nullis etiam doctis recepta opinio eft , ex ſpeciali tem , firmitatem fidei, & iuftitiæ zelum hoc à Deo
Grilla.q.
a7.0.39.A ': priuilegio his conceſſo, non poſſe a. hi duabus ra vtplurimum impetrare: quæ quia delunt quibul
naniasl. 4. tionibus vtuntur , vnam petunt ab experientia & dam , etiam eos hoc peculiariſcuto Deus denudás,
denat. de euentu , ſed iſta nec perpetua & vniformis eſt,nec noxæ exponit. Accedit quod ipſimet dæmones
mó.Remi. nunquam fallit.aliam rationem addit Ananias,quia viliffima hæc ſưa mancipia ignibus tradinon mo
I... dæmoe
li nocere poſſent iudicibus viderentur aliquid in dò non moleftè ferant , ſed frequenter etiam iu
holat.c.2 .
ipſum Deum iurishabere, quia ius haberent in il dicibus quaſiin manum tradant, cur igitur iudici
los qui Dei funguntur officio , ratio ifta valeret, B noceat, qui reum damnari & occidi optauit:vnde
ſi abſolutè, & non limitacè ex Dei permiſſione , id igitur inquies orra bæc opinio ? Duplicis gene
poffent:nunc quia poteftas iſta cota pendet à nutu ris hæc ſuntmaleficia , quædam nocendi vim na
Dei permittentis, parùm folida ratio eft. Non turalem non habent : talia frequentius vtuntur .
ne in ipſum Chriſtum , qui iudex ipforum dæ quædam vim habent phyficam exitialem : calia
monum eſt, potuit diabolus & ludæi atque Ro Deus non permittit dæmonem fagis ſuggerere có
-

mani eius membra , adeò vt & in crucem ege tra iudices, vicarios Dei:vel fi talia permittit lug
rint?nonne lob rex erat & iudex , & tainen pri gerere,facit tamen vt alia illa præferant , aut vtna
ualus cunctis opibus fuit , & vlcere peſſimocor turalibus non vt oportet vcantur , atque ita fiant
pus à dæmone obtectus quis tamen inde inferat, irrita. Quod cum ſæpius expertæ , confitentur ſe
in Deum ipfum aliquid iuris habuiſſe dæmonem : iudicibus nocere non poſſe ; quibus poffent: nifi
lanènullus. quia fciuntomnes , hoc quicquid po Deus impediret , vel concurſum cum maleficis
teſtatis fuit , id de ſuper â Deo Patre luminum rebus fuum cohiberet . Plura peteex libr.soject.ro
fuiffe conceffum . Sed & fic dari dæmoni nunc litt.D.

poffet à fummo iudice , & tamen in hunc illipro

pterea nihil iuris propriiled delegatitantùm com - C QVÆSTIO V I.
peteret. Proferuntur quædam exempla , inter quæ
b lib.vlt. Formicarii auctor b , de publica vero iuftitia ( in Cur Deuspatiatur ficmaleficos rebusfacris aburi?
quit )omnes malefici,quifupra , verbo & experiétia te Væſtionem hanc mouet & ſoluit Grilland.q.
jtimonium dederunt, quod eo ipfo,quo per reipub. iuſti Oy 6.num.19. ego hanc non exiguam vindi&tæ
tia officiales capiuniur , ſtatim omnis maleficiorü ener diuinæ partem exiſtimo, punientis hominum pec
natur poteftas.Vnde cùm fæpedictus iudex Petrus, an cata , & fc huius quæſtionis eandem efle ſolutio
tefară Stadelein ,capere veller per fuos famulos ,tantus nem , quæ eſt ſequentis , præcipuam tamen caufam
tremormanibuseorum incuſſus eft, ó corporibus, á na puto eſſe irreuerentiam ipſorum Sacerdotum &
ribusillapſus tam malus fator, vt ferè defperarent, an clericorum , vaſa Domininon eo in honore , quo
maleficum inuadere auderent. Quibus iudex ait,ſecure oportet, habentium , nec leipſos caſtos & puros à
miferum inuadite, quia publica račtus iuſtitia omnes labe peccatorum , vt decebat ſanctificatos , exhi
vires perdet ſua nequitiæ . ] Niderius itaq; cenſuit, bencium .ſic enim prouocát in caput ſuum prophe
nó ante hanc vim iudicibusex priuilegio compete- D ticam comminationem d, incenſum abominatio eft d Efa.I.v
re,quàm rco capto.Mõſtrelecus quoq; lib.4 .Chro mini .Neomenias, ó Sabbatum , á feſtiuitates alias "j.
nicorum de Edelino agens id videtur confirmare. non feram . Kalendas veſtras folemnitates veſtrasodi
Attamen fidiuinum priuilegium foret cunctis iu uit animamea:facta ſuntmihimoleſta. laboraui Juſti ,
dicibus concellum , cum Dei perfecta ſint opera, nens,auferam ſepem eius & erit in direptionem ,diruä
EC.S.V.s.
& executionisiuſtitię, tam neceffaria,támque prin maceria eiusderitin conculcationem . e ] & quæ ta
cipalis parsfit ipſa caprura:non dubito, quin & ad lia innumera in ſacris litteris.
illa extenderetur. quare neque ad illudendum ſa
tellitibus capientibusmaleficium valiturum . Arbi QV ÆSTIO VI I.
tror potiùs hić Petri firmam in Deo fiduciam
Cur permaleficia fic Deuspermittat demonem graſſari?
ei fuille auxilio , quàm priuilegium illud . Quid ?
quod Sprengerus ipfe refert, & nos retulimus, e Onſuli poſſuntdehac re Tritthemius 9.5.lib.
tiam in ipſo rogo ſententia iudicis damnatam la CO8. Mquaftionum , & laquecius flagell.Faſcin.c.18 .
E
miam ſolo anhelitu carnificilepram intuliffe ,cùm cum ſeqq.cauſas caſdem puto,propter quasfolet pa
ipfa leproſa non eſſer ? Et cùm Pariſiis ante annos ti hominem à dæmone inuadi & poßideri. hæ ex
triginta degerem , fama publica ferebat famolum obſeruatione veteris Hiſtoriæ pofluntmulcæ colli
Magum ( quem fæpèvidi)nomineMagiſtrum Go gi , quæ ad duo capita ferè poſſunt reuocari,gloria
ninum ,cùm propter facinora varia ad laqueum dá Dei & hominum vtilitatem . Quare nó cftmirádú ,
natus fuiflet,fic illufiffe iudicibus,vt pro ipſo vide (vt ait apud Będam S.Cuthbertus)tali tormento no
rint appenſam patibulo , primiPræſidis mulā. Ni foliſubyciuntur mali,ſed occulto Dei iudicio aliquoties
hil adfirmo,fed hoc fama diſpersú ſæpè audiui:cer etiam innocentes , in hoc ſeculo ,non tantum corpore,fed
tè ille iudicio fuperuixit. G mente captiuantur à Diabolo.f ] fSurius
SECTIO I. mo 2 , fo
Prudentiusitaque Ananias & hoc priuilegiú re
d.l. 4. de Ariogit ad eos iudices, quihoc digni nomine, qui Loria Dei hinc augetur in nobis , quia fic at. 309.
at dæm . ) Deum præ oculis habentes rectè ritèque ſuo fun
guntur officio.ná quos auaritia excæcat, quos tra feftátur,oftéditur Conſtantia in decretis.quia vtho
minem
 LIBRI III. P. I. Q. VII. SEC . II. 223

minem liberum crcauit, ita liberè finit peccare,nec A nesloco Nouatorum habere adiurationes,quolu
daicasolim filiorum Sceux; hinumero ſeptem , vt
hanc libertatem impedit. cernitur etiam Suanitas
in gubernando: quia cùm etiam dæmoni liberum fimiæ folent, D.Paulum in exorciſmis imitabátur:
led inſultans illis diabolus, le sv-m ſe nofle , Pau
arbitrium dederit , violentú videretur femper im
pedire,quod diabolus naturaliter poteſt & optar lum noffe, ipſos non nofle inclamauit, & energu
fummoperè:ideò finit illum aliquando id perfice menus in eos infiliés κατακυριεύσαν αυτών ίχυσε καθ'
re.Clementia in genushumanum hinc elucet quia autãy, ſic contra eospręualuit, & ,vr dominusmá
ſi quantum vult & poteſt diabolasnocere permit cipia,nudos & vulneratoseffugere coëgith.Non- h Ac . 19.
teretur, nemo illæfus effet ,immò & homines om né ſic dæmó VVirtenbergenſis Lutherum in ſum- a.v. 13.
nesoccideret,idcò Deus frequentiùs illi facultaté mas anguſtias, & alui profluuium adegit:narrat hi
ftoriam oculatus teftis ,túc Lutheri teruator, Sta
nocendidenegat. accedit, quòd nec illos ad peeni
phylusi.Nonne ſic anno 1582. Birgellis dæmon i Staphyl.
tentiam recipere dedignatur,qui ſe pactis conuen
tis & datâ fyngraphâ dæmonimanciparunt.Nóne parochum Lutheranum contemplit & afflixit ,qué in abſolu
hæc fumma elt clementia, cum vbi abundauit pec Franciſcanus facilè eiecit ? narrat hiſtoriam idem tarefponf.
catú ,ſuperabundat gratia , & fic miſericordia Dei Bredenbach k.Nonne priùs Auguftæ Vindelico- cótraSmi
B
fuper omnia opera eius.'Sapientia elucet,quia cùm rum anno 1563. Doctor Simon,Paſtor Catholi- libro qui
diabolum Deus vti ſinar, paturalibus fuis viribus, cus, energumenam liberauit, quod fruſtrà plures carent Ic
efficit tamen,vt pater iſte ſuperborum ab imbecil Miniſtri confeſſionis Auguſtana fucrát conatii te- gant Lin
lis fæpè homollis, qui quæ Deiſuntfapiunt, ſupe ſtis cft idem ille ſcriptori. Nonne Laodunenſis e- dani Dubi
retur;& vtad ſordidiflima abiectifſimáque feréda nergumenæ ex ore dæmon , Caluinianos iſrideris, Dialog:3.
nihil libi ab illis timendum clamabat , cun & is au- c. 1. vel
paciendáque ſe deiiciat, quiſolium ſuper Aquilone
conatus fuit locare.Praterea Deus , quia Toler ex dientibus (anno 1566. ) quoniã amici eflent & fæ . chiilib.7-
Bredéba
malis bonum elicere,vnius peccatum facit alterius deratim ? res eſt toti Picardıæ notior,quàm vtne collat. ca.
elſe meritum.Potentia elucet,quia quando permit gari poſſit. Sanè fuit animaduerſum , & quo tem 40 .
tit dæmonimaiora (verbigratiâ,aquam in fangui pore Lutherus obiit, in Geilâ Brabantiq,ab obfellis kd lib.7.
nein vertere, ranas producere) tamen non finit eú dæmones ad Lutheri funusaduolalle, & quando 4:43.
perficereminora (v.g.culices gignere, Quod eui (anno 1566.) Belgica fuit iconoclaſtia,cum Geilæ , fup.c.42.
denter demonſtratDeo dæmoné prorsùs eſſe ſub cum Amſterodamni,vtGoeſijs adellent, obfeffos i- Cta gallicè
jectum & fublegem ,nec quicquam ſine eiuspoſſe terum deferuiſſe n ? Ipfi viciffim Caluiniani , grati fideliffimè
licentia,cui,vtlictor vel carnifex Principi, ſubſer Canimi oftendendi caulà, Pariſijs in D. Medardi conſcripta
a com .in uit ſecundum D. Auguſtinuma. Iuftitia denique templo ,in vitrea feneſtra,qua extremiiudicij ima- mel edita ,
Pſal. 77
probatur ,quia delicta hominum etiam in hac vita go continebatur, vnicum relinquere dæmonem & FaiiE
fic punit : quod quia hominiquoque ipfi expedit, rubrum ( quem ipſe vidi;) in D.Pauli Londinentis nergume
ideò hæc ratio ad alterum quoq; caput pertinens, æde, lolam effigiem diaboli,quem D.Michaelcal- num fiue
Alexica
mixta eft, & in vltimum locum à mereferuatur . carat, Antuerpia: in æde ſumma,vidiſolam relictă cum .
Secundum erat hominum vtilitas.hæcmultiplex ftatuam diaboli, quimalo ad finiftram latroni 10 - n Linda
fidebat,Ruræmundæ folum ſimulachrú dæmonis nusli...de
eft:Nam quibusmaleficio nocitum ,eorum primò
blob . i .
patientia exercetur , & conftantia roborarur b , & follicularij,qui D. Genouefę ſolet appingi, deni- idofugiend.
l.c.14.
& 2., merita augentur, & homines ad pænitentiam & que LugduniBatauorum , cùin excurrerentFran Bredeba
ciſcan .monafterium ſuburbanum eueşluri, quan- chius d..i.
Sacramenta Eccleſiç vſurpanda reuocantur.Secú
c Deut. dain ,vexilli loco ,imaginem diaboli prælongo nxá 7.C. 37.&
,num Deum diligant,necnéc túc
13.4.3. D. dò fic cuiq; palam
Auguſt. enim quiDeum non diligunt,ad veritasartes con haſtilio prætulerunt,vt appareret,cui forent ſtipé- 139;
tra &t.7 .in fugiunt, quiDeum amant, illi patienter ferunt, & Ddiati,cuius auctorasi militiç. Quotidie cernimus d.lib.17.0 .
lo.D. Leo fe diuinæ voluntati atque präſidio permittunt d. Dæniones ,maleficos,& nouatores,qualicommu. 15. Brede
hom.19. Tertiò his vera humilitas acquiritur,vt confirma nibusanimis & odijs in Catholicos ferri, grauilli- bach . ſup.
d D. Cle- tur exemplo heremicæ cuiuldam apud Seuerum mos tamen Magorum & diaboli conatus, & no- 4.38.
mens Ro. Sulpitium c. Quarcò ſternunt viam facilem ad om xas;velillos irritos reddi,vel hasaboleri, Catholi.
li.2. reco- ne genus virtutum . fic enim contingit B. Iuliano, cis precationibus benedictionibus rebus laccatis,
gnition vr cum fraude diaboli,vtrumque parenté occidil Sacramentiſque,vtfusè probabicur pofteavıb. vlt.
e Dial. 1 .
C.14. fet,hæc illiad meliorem vitam occafio fuerit,ficq ;
fMarulus in virum ſanctiffimum euaferit f. Nonne folet af SECTIO I 1.

lib.2.c.12. fictio intellectum dare , & animas à peccatis im Ixipermiſſionis caufam effe peccati vindiétam ,
& lib.4 . minenubus & exitio feruare? Quintò fic fides Ca.
10.Fulgof tholica confirmatur & propagatur. Nam fic ad punit Deus peccata aliena , fed hoc rariús. fi pro

Iruitur fides contra infideles & achcos, quiſpiri- E pter B. Eleutherij immoderatam lætitiam , diabo
tus & angelos efle negant.nam eos ipla conuincit lus eius diſcipulum ,quem reliquerat, iteratò inua
experientia. Quia tales erant, Chriſto Domino in ſit p, fic infantulum Diabolus exſtınxit ,quia parés PD.Greg .
lib.3 . Dia
terris conuerſante. Sadducæi, frequentior trium detrahentem Epiſcopo lubenter auſcultarat q, &
log.c 33.
annorum fpacio de energumenis fitmentio,quàm non rarò liberi, eò quod ipſis immeritis mala pa 90.Gre g;
toto veteri teftaméto,per tot ſæcula:& quia in Ec rentes imprecati fuerint, atrociter à dæmone mul- lib.1. Diál.
clefia primitiua fimilis fuit error Peripateticorum , etantur ;quod cum fit ad ſumendam de ipfis paren - c.20 ,
idcirco ram mulci cunc per dæmones obfelli & e tibus vlcionem :exempla præbet Cæfariuss, à quo с
& teftatur rli . s Mi
id Tertul. repri g . Quia hodie atheiſmus ex Caluiniſmiradi & vnum habes,demarito , cuius exſecrationeini racul. ca.
inapolog. ce repullular,idcircò totpaſlim maleficorum exa qua permocus Deus, permiſit vxorem eius à dæ 12. & 26 ;
& lib . ad mina ſuccîfa multiplicantur.Deinde contra hære mone affligi f. Sed frequentiùs atq; vt plurimùm , rd. lib . s.
Scapulam . cicorum noftri temporis perfidia fides noftra fta fic C. II.
per dæmonem Deuspunic varia hominum fa
& D.Cypr. cinora propria , præſertim certa quædam quæ hou
.

aduerſ. bilirur,cùm videamus deinonum fraude data per

De me magosdamna, ab eorum Symmiſtis , vt cum Flo loco enumerari, ad multorum vtilitatem arbitro
trianum . fururum ,vt quos peccati fædicas nonmouet , cos
rente loquar,prorsus nulla remediari,fed eò dæmo
T 4 atrocitas
 4
2 24 DISQVISITIONVM MAGICARVM

atrocitas pænarum permouear.. Primum ergo eft, A dire,obtemperare,li à radice K40, - tigaricatpria
ex fuperbia naſcens contumacia in eos , quibus iure ſtolari ſeu expectare.noſter ab hac radicu doux.r! ‫קוה‬
obedientia debebatur. propter hanc coelo dæmo h , & ideo parium vertis,quia parcus,fiuc liberi,et h vt& Ge.
2Gen.3 . nes deturbati, & Adamus Paradiſo exturbatus a, & fpes & exfpectatio matrum ) mairis jük,ejosiant eit nel.49.v.
Nabuchdonofor ſic demencatus, vt fe beftia cre corui de torrentibus, Ó- comedunt eum juguilhead 10.Prou.
b Daniel.4 deret ,b & Ægyptij punici malorum Angelorum litçeram ſepſus eſt,ſuſpendantur in patibulis:per 2 30. V. 17.
c Pſal. 77. immiſſionec, propter hanc in parentes puniti illi, nagogen verò ,poft obituin , immò & in hac vita,
V. 49.
de quibus fic loannes Archipresbyter ſcribit in vi fiantpartes & præda dæmonum :
d apud tá D.Zenoby Florentini d.Cum mulier quadam Pa
Sur. 25. Secundum peccatum eft ,odium proximi feu imcidia :
Maii.to.3 . gana, ( illuftris, & diues valdè in bac ciuitate ,mor vt enim charitas metatrix eftDei,domicilium prę
tuo viro ,duos ſuperſtites haberet filios , quas delicatiſ parans Spiritui ſancto : fic vitium illi contrarium ,
domum inftruit, & Diabolum inuitat,ac introdu
ſimèenutrierat, ad perfecta illi iam peršenifſent &
tatem ,quodam die in iram verſi,matrem propria plu cit. religiofi cuiuſdam periculo ,id probat idé Ale .
ribus verberibus enormiter flagellarunt. Quod ſcelus xander 1: fed firmius teltimonium nobis Saul præ- id. c.19.

ipfa impatienter abhorrens ,corpora eorum horrendis B bet, quem idcirco Spiritusmalus k inualit . Deo- kt. Reg.
imprecationibus deteſtata fuit ,genibusg percumbens e dio & vindictæ cupiditate, quatuor excmpla ſup-| 16.8.14.
terram manibus pulfans, Erynnem ,ceterafſ infernas peditar Liſiardus Epiſcopus in vua S, Arnulphic.
peſtes in rabiem filiorā magno cum gemitu inuocat.Ex 24.6 38.5 41.0 42.apud Surium menfe Argufto.
andiunt damones ab imis tenebris:iuuenes aggrediútur, Tertium eſt carnalis libido, o etiam coniugalis in
illos in furias exagitant ; Qui ſtatim vtrabidi canes. temperantia ; propter quam licuit Almodeo feptem
mordaciter adinuicem fuamembra corrodunt.Concur Saræ ſponſos interficere!,propter quam fepté dę- 1 Tob.6.
runt famuli, fit clamor ingens, aly funes, aly cathenas monia Mariam Niagdalenam occuparupt m ,.pro V.7.
m Marc.
ferunt.ligantur inuenes,nec rabie cötineri valent,& c.] prer quam Beatus Paulus Corinthium incæſtuo- vlt.v...
eli.22 . de aliud quod paulò pòft accidit, narratur à D. Aug. lum Satanę tradidit n , & propter adulterium : n 1.Cor.s.
ciu. Dci, e , & morbi & fanationis ad reliquiasD.Stephani MichaelisPaphlagonis Imp.Byzătij infælix cafus, V. 5.
ca. 8 . oculato ceſte , de decem fratribus, quod ,vc & pa - c apud Curopalacam . Et quia ad hancdirigebaturo in vita
rentes, ſic imprecantes ,non ferre inultum videa curioſitas ornatus ac diffolutio exterior, deo puel- D. Hila
tis, ex ipſo Paulilibello , quem obtulit D.Auguſti la illa apud D.Hieronym . patuit dæmoniperma- rion .
fexftat in- no , præſtat adſcribere : f Gc ergo Paulus ait ; Cum leficum immiffo: ideo videinus, in homines libidis
ter ſermo adhucin patria noftra Cappadociæ Cafarea morare noſos, & in actum coniugalem , qué plerique non
nes Augu .
fini no mur frater nofter natu maior grauibus,arg intoleran quo oportet affectu expetunt , nec quo decer pu
uos, quos dis communēmatrem affecit iniurijs: in tantum , vt ei dore & modo exſequuntur, plus liceremaleficiis ,
Louanii etiam manus non dubitaret inferre . Quod nos omnes quam in reliquos peccatorus. Ideò curiofam cor
Vlimme
fily pariter congregati patienter tulimus; vt ne verbum poris ſuicum ſtatua Veneris collationem , dæmo
rius edi
quidem fratri noſtro pro matre noftra,cur hoc faceret niaca obſeſsione Deus vltus fuit in abia puella,nar
dit.
dixerimus. Illa antë feminei doloris ſtimulis incitata , rante id B.Proſpero p.Mundo cordi promifla Dei P !, de di
mid. tép.
iniuriofum filium maledicendo punire conſtituit.Cumja clara viſio,impuro cordi dæmonis debetur aſpe
cap. 6 .
tus & confortium . Valdè hominum obſcænitate
ad facri baptifmatis foniem , poſt gallorum cantus,me
morato filio fuo ir am Dei imprecatura,properaret:tunc dæmon delcctatur , & maleficæ omnes Veneris

ci neſcio quis, in patruinoſtri fimilitudine,vt intelligi- D mácipia ſunt,nec inter easvlla virgo permanet ,vt
tur ,demon occurrit, c ab eâ prior, quo pergeret requi nec inter Caluinianos , & alioshæreticos cæliba
iuit.Cui illa admaledicendum filio fuo ob intolerabilē tus ofores . Vnde apparet magnam interMagiain ,
contumeliam ,ſe ire refpondit, Tunc ille inimicus, quo Hæreſim , & libidinem elle cognationem ,
niam in mulieris infanientis corde locum facilè inueni Quando ad Cordes libidinum lacrilega voti vio
re poruit,vtonnibusmalediceret ,perſuaſit. Illa au: em latio , & ſcandaloſa ſtatus ratione vita accedit,mi
vipereis inflammata confilys, facrum fontem prouoluta nusmirandum .Sed exemplum tamen dabo,quod
corripuit, do sparſiscrinibus, nudatiſg , vberibus ,hoc à etfi recenti ferèmemoriâ multis notillimum , fine

Deo potiſſimum poftulauit, vtextorres patria , é cir horrore tamen nequicmemorari. Loci nomenta
cum euntes alienas terras , omne hominum genus noftro çeo. In Flandriæ comitatu prioratus eft. Tres ibi
terreremus exéplo. Mox maternas precesefficax vindi nominetenùsmonachidegebant, reganeones &

eta profequitur: eundemy continuo fratrem noſtrum e concubinarij,fua cuique erat,nec pudor vllus ad
Cate or culpa maiorem , iremormembrorum tantusin erat, fimulbelluarı & libidiņari.quadam die in ſe
uafit,giantum in mevjó ,ante hoc triduum ,veſtrafan- E ram noctem cóporatione protračtâ, vnus quimi
ftitas vidit. Seruato autem ordine, quonati eramus, nùs ſceleroſus,fat(ait )Bacho Ventriq ; datum :Dco
ante vnum annum eadem nos pæna omnes corripuit . gratias faltem.Ego verò,ſub infert aliusprocacior,
Videns autem matermzledictiones fuas ad tantam ef cacodæmonigratias ago & agendas cenſeo,cuio
ficacium perueniſſe, impietaris fua conſcientiam ,o op peramur. Et cum riſu menſa relicta , ruitur in cu
probrium hominum diu:iusferre non potuit:fed laqueo. bilia. ſingulicum ſcorro vix decubuccant, ecce ti
gustur aftringens, luctuofam viam ternino funeftiore biin triclinium vi ianua reſerata dæmon magnija
conclut, Egreſſi ergo nos omnes opprobrium nostrum tri,& trucis vici ſpecie,habicu venatorio, & cú eo
non ferentes, de communem patriam relinquentes,par cocci duo paruuli, obambulat , & lectos circum
ſom ſumus per diuerſa disperſi.] fequitur poftca nar {picit toruo vultu . deinde horrenda voce , vbi qui
ratio liberationis , poft diuturna peregrinatione,& mibi gratias egit? adlum , rcferam , lecto abſtrabit
lo corú ſacrorum viſitationem . Poſlem addere ter pauitantem , & fermè præ metu anımam effátem .
1.4 Gen. tium exemplú ex Alexandri Neapolitaniſcriptis g. tradicụm coccis iubet infigi veru ,& luculento igne
Nimirum ſemper implebitur Sapientis prophetia , probè affari, parent promptè allatur infelix , cmo
Oculum qui fubfannat patrem , e qui deſpicit partum ritur planiſsimè, ceteri ferè præ formidine ; aſsi
177pph LXX.vertunt,ſenectutē ,Hebr. eſt;Likkeath quod corporis nidore cubiculum impletur.Demú veua
obedientia ſignificat, fi deducas è radice lak",au tor ad ſuperſtites-lub ſtragulis trepidantespix vi
‫ויקה‬
uos di.
 LIBRI II . P. I. Q. VII. 225

uos, digni vos etiam (aut) pari fupplicio, nec deelt A , cere reuerentiam hoftia ,repondit blajpiseraus:Vereyn
voluntas mihi. Vetor vimaiore, Inuitus abeo , & quit ,dignior ejiaranea reuerenſia . Äcilico de alto cul
moneo: reſipiſcite,aut manent terribiliora.Diſpa mine tectidefcendēs ingens e horrida viſitaranea,4d
rent laruz :nec tamé his aliis animusrediit vel vox os blafphemidirecto filo peruenit,Et dū ſartor loquere
niſi clara iam luce. Vbi ſurrexêre, collegam inue tur vt iniraret per polluta labia aranea ,follicite laba
niuntmortuum , & ( ne viſum inane putes ) plenè rabat. Adfficit Illuftris Princeps Toomus Oxonienfis
aflum .Haud ſcio an ab aliquor ſæculis quidquam dux,tunc regnicancellarius,cv.dit prodigiu . Atpra
ad exemplum vtilius acciderit :ício locum & ordi dictus Archiepiſcopus ſtatim furgens cum alys,exponut
nem , fed vtrumque filentio inuoluo. omniillic collecto populo, quidvlirix manusdominifa
Quarto loco ſele offert iuſtorum virorum , afflictio ceret in blafphamumg. ]Nonne veriſimile eft , dx gThomas
VValdenf.
vel cædes iniuſta á crudelis, ideò cam grauiter puni monem in arancæ forma,fic iftum miferum oble
lib . Sacra
tus fuit Ariobaldus Dux Longobardorú apud Iona diſſe?Sophroniushblaſphemię in Deipará inhgné mentali
in vita S. Bertulphi,menſe Auguſto.Boleslaus impius vltionem recenfet, hiſce verbis.In hac ( Heliopol cótra loá.
Rex ob necem D. Staniſlai. Anathemate ictus,a Phæniciæ )minus quidım erat,Gaianus nomine, qui VVicleph .
aSurias in mens factus, à canibus propriis fuit deuoratusa. in theatro jančtam Deigenitricem blaſphemás,populo titua).cap .
eius vita. Geila vxorDucis Franconia D.Kilianum iufferat B Spectaculum blafphemia præbebat. < pparuit au'en ei 47 .
to 7.Maii occidi. res lacebat: ſed Deus auctorem hoc pacto S.Dei genitrix : Noli quaſo , noli via ladere animam
8.
prodidit.Vnus eorum ,qui ſanctos viros gladio pereme tuam . Ille vero rursus deterius illam blafphemabat.
rat, ſubito à demone arreptus,ingēti voce clamare cæ Vnde ipſa tertio eiapparens,eadē repetebat.Cum ausē
pit: Kiliane acritermeperſequeris.Igneenim conſumor: ille ſe non corrigeret,jèd plus quoqueblafphemiis ady:
quod feci,calare non poſjum Video imminere mihi gla ceret:meridie dormienti fibi apparuit,ninilýzdicēs,di
dium tuo fanguine resperfum.Talia diu vociferans, có giro fignauit eiusminus ő pedes.Euigilans autem in
propris détibus ſe lanias,à prafenti migrauit ad pænas uenutėtruncatum manibusdo pedibus. Atqueita in
æternas .Detalibus quippe fcriptü eft.Duplici cuntr fælix ,vt truncus inutilis iacens, confitebatur omnibus:
tione conteres eos Domine. Alter vero cadis ſancto cuiusreigratiâ ,ů quomodohoc pajjusefei,vique prot
rũ conſcius in rabič verſus,gladio ſe petyt, effufis , vifo pier blafphemias clemèter cruciatus fuifje..]Quos ipli.
Beati ſic per fe puniunt , an non credendum malis
ceribus,pertormenta prafentis tēporisad aternaperne ,
nit.Quiſnam ,Geila ,talia cernentitibiſenſus tunc erai? {piritibus ad vexandum à Dco propter idem рес

infælix cruciatibus aucta furebas.Nomulto poftóipla catum tradizfimilia narrant alio tempore accidiffe
bellua ,de qua loquimur,cruciatibus arrepta,quaris pe- C Conflatinopoli Nicephorusi, Neomagi & alibi i li.18.hift.
Bredenbachius lib.7 . à cap.360. cap.33
terat vocibusclamabat:ix tè torqueor,que ſanctis viris
tortores adhibui:Rectè crucior ,qua cruciatus illis pa Septimum non minùs frequens, eſt execratio ſeu
raui. Acriter inſtas Kiliane, ignem accendis.Kolima imprecatio mala, qua quis ſub conditione fe dæmo G
ne, fomēta miniſtras Tornane Sufficiat vobis viciſe,ni niaddicit.hanc non irritam efle følere,docent quæ
mis veſtras vlcifcimini iniurias. A calice dictus es Ki lubiungam.loan.Cæſarius lib .1. cribit muliercu
liane, ſed nimis amară mihi potionë infundis.His dictis lam , quæ le demoniaddicebat ,à demone ſublatam
miſiribiliter torquebatur ,ita vt à multis teneri vix pof in altum ,nuſquá comparuiſſe. Ioannes Nider.iſta
k lib . s .
ſet.Tandem cum magno cruciatu ad cruciatus Diabolo cómemorat k :Tempore,quo in Vniuerfitate Colonieji Formica ,
paratos migrauit .] Hactenusauctor Martyrij B.Ki Sacre Theologia ſtudio adſcriptus fui:quadam virgo tij.
b apud liani b. Ice calumnioſa eorundem accuſatio , vtde fo quindecim velfexdecim annorī ,moribus ,fecüdum ſa
Sur. to. 4. mina patet,quæ D.Gregorium Agrigentinum fuit culum fatis compoſita in domocuiufda ſua conſangui
Julii8. vi- calumniara,vt in hiſtoria vitę eiuslegitur apudMe nea nutriebatur, extra domum parentū.Cumg, cogna
aene.P. caphraft.Sur.menf.Nouembri:& de alia'narrat Ci- D ta fua fcyphum fatis vilem terreủ quendam , & cafu fre
Serarii in rillus in vita S.Danielis Stylitæ , quæ viru ſanctum giffet,cognata ira replebatur... lapſus negligentiam , to
hancvitá . médaciter infamarar. [Suriusmenſe Decēbri:]Pau in ream virginem.O me virgotanto hocmoleſtiustulit,
lò poft idem ibinarratde viro & fæminâ & libe quanto vaſculum vilius exſtitit.In iram ergo commota
ris occupatis à dæmone propter parris in fanctum virgo,hora ſumendi cibü ,neccomedere,nec ad menfam
calumniam.Item maledictio in fanctos , vt in Mala præ ira ſe preſentare voluit . cuius cognata ait: Oportet
chiam , teſte D. Bern . in eius vita . vt comedas.at virgoapud fe(vtmihi poſtea & exorci
Quin:um peccatum eſt agnita veritatis impu. ſta reinlit ſuo) huiuſcemodiverba ſubmurmurando di
c2.Thell . gnatio , vt apud Apoftolum c. & in Canonibus d, cebat,fi meoportet edere,in nomine diaboli fiat.ficme
2. Y. 10 . nec non apoftafia a fide, quod cuiuſdam fæminæ Sam acceffu ,benedictionē mēſ«,qua benè ſciebat,dicere.
dc.vlc.26 . exemplo comprobauit D. Ciprian.cn neglexu , in primomorcello , vi putabat,muſcá ori il
eſerm , de Sexium ,his temporibus(proh dolor! ) frequen lata fenfit: quam cùm nulla arte eycere valeret,deglu
lapfis. tiſsimum eſt blasphemia propter quam D. Paulus tinit, & immediatè obſeſſa fuit:femper tamen vſum ra
F Alexandrum & Hymenæum dæmoni torquendos tionis bonü habuit,licetfæpèfatis vexaretur à demone.
f1. Tim .
permiſit f.Thomas.VValdéfisçteſtis oculatus,quç E Cum autē in domum parentū cum magna maffitiare
1. V. 20 .
ipſo præſence acta, circiteran.1384.narrat in hunc duceretur , diutifſimènullusreperiretur,quiliberare
modum ;Hiſtoriam nofero,quam ego prafens vidiocu poſſet:tandem quidam frater noſtri ordinis,nunc Ma
les carnismee ,in cathedrali Ecclefia S.Pauli Londini, gifter,Gotfridus Schluſſel,Sacr& Theologiæ profeſſor ,ca
vbivenerandusCantuarienfis Antiftes, folicis recorda lamitati parētum á puella compatiens fe in eiusexor
rionis Thomas Arundelius.fihús o frater Comitu , pro: ciſatione intromifit;pacto tali preuio :vifi liberaretur,
loco iudicy (aſſiſtentibus fibi Noruicenfis Ecclefia ,tunc nihil terreni exorciſta daretur , ſed puella in caftitate
Preſule Alexandro , alys) reſidens Epifcopali fede, Solita.ſi vellet ,liberè, Ġ non in matrimonio de cætero
verba quada ó interrogationes proponebat,de fide Eu Deomilitaret.Legit igitur pater præfatus miſſam , ob
chariſtie ,ad quenda ſartorem ,departibus VVigornia, tulit obſeſſa oblationé conſueta ,in eadem adfuit per totā
deprehenfum in herefi.Cumngflecti omnino non poſſet, Ở in nullo vexari videbatur. Finitog officio ,poftfalis
nec,aliud quàm benedictum panem , ſacratiſſimam ho diutină exorciſmiactă,membris omnibus virginei cor
stiam volebat appellare velcredere,tandem iuffus fa poris penè precontufis,exijt damon , có ita virgo dein
ceps Do
 226 ITIONVM RVM
DISQUIS MAGICA

| ceps Domino in cajtitate jeruiui .]vides hîc impreca-, A ditione,vt ſediabolo dedat.Miles conftanter rejpoder,fe
cioné & prætermiſsá mélæ benedictioné ex iracú potiusmoriturü effe,quauis fit innocens. Cum vero dica
dia & cótemptu,vides pæná vides liberationé,me "bolus verbismultis exaggeraffet periculum ,nec tamen
diáre miſſę oblatione,propofitovirginitatis & exor inflexifſet militis animum ,tandem pollicetur ei libera
citmo.fine,heretici rideát,tu tálalutariane cóténe. tione,fine vlla conditione.Et cü veneris,inquit,in iudi
Paulò antè aliud idé Nideriusretulera t, de inligni cium ,dic te imperitum effe forereſtă negociorum , & pa
illo maleficarú iudice,Petro ,de quo non ſemello trono indigere: ibi aftabo cæruleo pileo tectus, į ornato
cutiſum '. Poftqua,inquit ,officiū refignauit, & ciuitatē pennis.Peteigitur,vtme iubeantcaufam dicere.Miles
Bernēſem reintrauit ,ibig, domiciliū tenebat:die quada qui hoc ſine impietate facturus videbatur,aitfehoc co
rediës ad caftrūBlanıkeburg,ubicognatuseiusin ipjius julio vfuri ejje . Poftridie in iudicium ducitur:adeft etia
officiū ſubftitutus fuerat,in eodē caſtro Petrus quadam orator tećtus cæruleo pileo.ibi cum actor peteretmilite,
negotia apud fibinotos expedire volebat.Tücvnamaie
propter vim publicam ,capitali ſupplicio affici,milesre
fica, quatuor confortes eiufdē malitia viri, de fero in spondit,ſe imperitum forenfiu negotiorum ,perere, vi li
loco vno machinamēta fua artis voluētespro viribus,vt Cear itifuo aduocato pro fe dicere.cóceduntsudices. Ibu
Petrūgrauiter veneficijs laderēt vel occiderēt,què hac B diabolusde iure erudie disfutat:nö efje capitalifupple
latebat fraudis comercia.Adueniente igitur nocte, Pe cio afficiendum eum , i quono fitoriü rixa o tumultus
trus ſe benedicēdo crucis ſigno cubitū iuit:fed nočteom initium.ait ab hofpite militem vi extrufum ,o ſpoliară
nino furgere propofuit ad ſcribēdas quafda neceſſarias effe.iubet quari faccum , ca locă moftrat. Ibicum hofpes
epiftolas,utmanè recedere a loco valerei.Euigilansigi vehemēier negaret ,addens eria dirasimprecationes ,vt
tur intēpeſta nocte ,ſibi videbatur ex inopinatò g dies ipſum ,abrepium diabolus perderet,fi feciſſet.Hanc im
adeſſet,luce deceptus fictitia ,dequo in fe iratus,quia,ut precationem cum inuocatione diabolicum aliquoties re
putabat,noćtē neglexerat,nõ ſe,vt debuit,muniédo mo petiniſſet : ibi caufidicus : omija iam difputatione
re folito,veftimētis induit,per gradus altos versùs locã , Srenſi , adoritur hofpitem , e comprehenfum per
vbipugillarē habuit,deſcedit, locă claufum reperit. feneſtras e medium forum , omnibus perhorre
Dequomäiore ira exardefcēs,cã murmure per gradus fcentibus , cum fragore abducit , nec poftea vnquam
guos deſcēderat versùs lectü iterato ſcandebat,emitten. C corpus hofpitis inuentum eft.) En hîc auaritia impre
do vnică ex indignationemaledictioné , per verbū jatis cationum caufam & iniuſtitię,quomodo Deus vl.
brene,ac fi diceret ,in nomine diaboli. Etecce ftatim in tus per carnificé ſuú.Non diffimilia narrantur his
tenebris denfifſimis Petrus , proiectus eſt in pracepsper à Cantip atenſ :Cum tres(inquit) cöbibones in taber
graduü predictorā paffus adeo grauiter ;vt famulus qui na mero incaluiſſent,orio de anima immortalitate ,
defubter ſchala in commodo dormiebat excitaretur, e pænis inferniſermone:vnus procacior id totum pronu
exiens quid adeſſetcõſpicere volēs, dominü ſuü Peirum gis habere, & comentis facrificorum ; ceteri iocanti ap
accenſo lumine,ſolī in terra,priuată rationis vfu ,iacē landere.Interea aduenit vnus magna virſtatura , a
tē,& collifum per omnia mébra ,fanguine plurimum è veſco corpore , o aſſidens: Qui hi(au )ſermones?qua ri
corpore emittentě,reperit) ſubdit poft aliquod tépus uscauſa ? Reprt procax ille, 6 addit,fe quidē licitanti
cófeſſione rei vnius cópertú quatuor maleficos,cú autmagnopretio anima venditurum ,quin & pecunia
vnâ maleficâ,fic Petru gradibusdeieciſle.Nota ve in Symbolum collaturu. Tu vero,infert aduentor, Qua
rò & hîc , quam noxia Crucis cóſignatio neglecta ti illa mihi indicas ?necmora , conueniunt deprecio. hic
scorg.
Godelma. Petro fuerit.Digniſſimæ lectu fant tresHiſtorię à D animam addicit emptori ,emptorfoluit:potaiur ftrenuè
1.1.de La Germano quodá 1.C.luęde Lamiis diſputationi a de praſente pecunia .Denigſub nocle, Tempus(aii).m
müs.c. de inſertę;quas coridé verbis adſcribam ;ne, limeis,vi ptor,vt ad propria quiſiz.Sed vos iusdicité,fi quis equŭ
malitia
dear aliquid nó bona ſatis fide repræfentaſſe. Ioa capiſtro ligatú emerit;nonne ius ei cum capiſtro èquum
liaboli. abducendi?Et cum dicto,venditorem tremetem in om
chimo(ait)/.Electori Brandeburgico nupta fuit loanis
Dania Suuścią Noruegia regis filia Elizabetha ; nium oculis abripit, & furfum in aëra leuat, & fecum
cui,ut alimenta fé mortuo regina huberet,oppidă Spa ad infernum trahit,viſurum quod credere noluerat. A
daco ad Sueui - Haucli flum.cöfissentëmeritusatiri nimarum :quippe mercator erat iſte , cuius figura fuit
buit,in quo oppido,ipfa adhuc viuente ,miles quida,per Rex ille Sodomorum ,dicens, Da mihi arimas , cetera
Marchia iter faciens,cū morbo impeditus detineretur, tolle tibi ] Sic Cantiprat .lib. 2.cap.55.p.3.
decumbens, tradidit crumenă pecunia refertă hospita Pari terrore, ſed meliore ſucceſſu miles Hiſpa
afferuanda. Poft aliquot dies,cum cõnaleſcit,repetit fac nus,hîc in Belgio ,ante annos viginti duos, cuad
cum.Mulier anarú, cum ægrè tantă pecunia amitteret buc fæculo mereré,à Deo cómonitus tantùın fuit .
deliberat cû viro ,vtrú reddere debeat.Ineunt cöfilium , Capitaneus Brauo vocabatur,ſæpè àmeviſus.de

vtmulier neget depofitū . Quare cum miles ſuum repe- E ditusfupramodu aleæ ,& in ludo dirasiacere in fe
teret ,illa cofidenter negat fe quidqua accepiſſe .ſimulat iuxta atque alios pronus.quadá die , cùm damnofi
ſemirari impudentiamilitis,qui aufit flagitare, că ni ſemper numeri lacrú iactu querentiſubfilirentzira
hil dederit afſeruandum . Miles,indignitatereimotus, efferueſcens in caputſuum diriflimaprecabatur: &
obycit vicifſim hofpit.e perfidia. Quare maritus,tanquā fubitò corá multis qui aderant,ab inuisâmanu,ad
defenfurus ſuă coniuge ,extrudit militē domo.is anté fo tabulatú víq; fublatas, poft aliquod tempus mor
res irritarus ſcelero hofpita ſtringitgladit ,veluti impe tuo quàm viuo facic fimilior in folum deponitur.
tū facturus in virum ,deferit ianua .Hoſpesimplorar fir fælix ſi yt luroré cadaueroſum toto poft vitæ té
dem vicinorū , & queritur Jü.ssades oppugnari, accur pore retinuit , fic reſipiſcens lulus auiditaté depo
runt littores,co militē, quod vim publica feciſſet,abdu luiffet.Sed pergit ille i.C.in Silefia( inquit)quidam
cunt in carcerem . Poft aliquot dies fenatus oppidi alio nobilis cum inuitafſet.conuinas, & hora cõniny iam in
mittit narrationem facti, ó-fententiam perfcribi petit. l'Atante,e apparatu fatto, pe fruftratus effet,excuſanti
Coſtabat edes publicèoppugnatas eſſe quare fertur fen bus fe conuiuis,cur no coparerent,prorupit iratus in hac
tentia , vt miles vltimo fupplicio afficiatur. Cúmque verba:ventat igitur omnes damones fi nullus hominum
iam inſtaret dies indicij,venit diabolus in carcerem ad mecum eſſe poteft.His dictis domoegreditur in templī ,
captiuü,indicansei,quam fententia iudices laturi ſint, vbipajtor Ecclefia,concionēhabebas; 6 , ut iracundia
• pollicetur fe hoc periculo eum liberaturã e fechac coa concoquat, auſcultat aliquamdiu : dum verò in templo

moratur,
 LIBER III. P. 1. Q. VII. SEC . I. 227

moratur,veniuniequites in area domusmagni Gnigrio,Aduiis his verbis:Non in hasres,fed in fpofam à Deono

of subent feruum domus,vt dominü ſuü aduocet,eigzfi bis fuit poteftas conceſſa. ] ſic illa corpore & animâ
gnificet,adeffe hofpites. Seruus confternatùs abit in tē diabolo tradita , quæ promiſfionem nuptiarú vio
plum ,á indicai hæc dominofuo,qui neſciusconfily pa lauit, & imprecationem additá conremplir. Aliud
ſtorē conſulit.Paſtor abrūpens concion em ,hoc confiliu m denique exemplu de quodá, in martyré maledico,
dat,vt tota familia domo exeat.quod cü fieret & famu libi inſaniá imprecáte,& mox furore correpro , &
li ac ancillæ properarēt,fortè obliti infantē in cunis ia ſequenti die fic horrédè abfumpto,dedit Cçſarius
centem có dormientem ,fecum non auferunt. Damones vite S. Engelberti Colonienf.lib.2.c.14.apud Sur.men
incipiunt comeſſari á vociferari,profpicereſ per fene fe Nouembri. Huc etiam referendum eft , quod
Stras formis vrſörü ,luporum ,felium hominú , á mó dam de Goduino comite , qui cum periurio fibi
ſtrare pocula vino repleta,ajſaturas,eto pifces. Hæc vi effet necem imprecatus,ſubitò panis bolo fuit luf
cini,nobilis,paftor,caly cum viderent . Ah,inquit pa focatus. ( Polydor. Virgil.lib.8. hift. snglor . ]
ter , vbi infans meus?vix cum hæcdixiſſet vnus ex da Octauü folet effe vitiú vſure.confitentur enim ſa
monib.vlnis ſuis infantē ad feneſtras geftat ,quaſi mon gę nihil maleficiipofle illis inferrijqui eleemofynis
ſtraturusparentibus.Nobilisprorsùs cõſternatus Gofo vacant:contrà narrátur quæ ſalem ſub vfurismu
licitus de incolumitate infantis,fidū habensſeruum ,quë B tuum dedere virgines,dirè à dæmonibusmaleficio
interrogat,quaſo tu dic,quid agā? Seruus , Domine in immiffis vexatęa.Prius intelligédum deconferen- a Breden :
bachius li.
quit,commendabo ģcõmittam vită meam Deo meo,o tibus eleemoſynā iis,quas neſciunt eſſe fagas :nam
6. collat .
in nomine Domini ingrediar,em vt infantē aufera au quiſciunt effe,& tamen conferunt,hos putant pof cap .25.
xilio & beneficio Dei videbo.Benè inquit nobilis,Deus ſe àmaleficis lædi.Neq;mirum fi Deus,hos qua
tecü fit, & iuuet te,animung tibi cõfirmet. Seruus, ac ſi fautores oderit,ideoq ;permittat lædi.odit Deus
cepta benedictione à paſtore e reliquiszingreditur, & mirè auaritiam ,vtdocetur alio exemplo quod La
ante conclaue,in quo eratdamones congregati,procidit běrri Schaffaburgenfis anno 1066. verbis dabo:
in genua, fe Deo comendat, da hoc animo aperit ia Reginherus Miſnēſis Epifcopusobyt.Is dă fuſcepto E
nuá ,o videt demones horribili ſpecie ſedentes ,stantes, piſcopatu Goſlaria venisſet,poft refečtionē, in cubiculă,
obambulantes,ferpentes , & vno impern accurrenies ad vbi thefauros fuos,quorum nimis àmator erat,nullo co
so vociferātes:Hui,Hui,t u quid hic tibi?Ille fudans, ſcio,infoderat.quaſi paulum requiefcere volensfefe in
e tamē diuinitus cöfirmatus,alloquitur demonem ,qui clujit: cum iam die vergente in veſperă ,prater modu
infantem geftabat:Tu,inquit,mihi infantē trade. Ne conſuetudinēque fuam fomno indulgere videretur,rem
quaquā,refpõdet ifte,iam mersifte eft infans.dic domi- c infolită mirantes cubiculary, pulfare oftium cæperunt,
no tuo,vt veniat, c accipiat infantem.Cui ſeruus; Ego ſed nec pulſantibus,nec vociferantibus ullum dabatur
fungor ia officio mea vocationis, in qua me Deus collo respöſum.Tandē fraétis foribus irrüpentes. inuenerunt
cauit;c ſcio quicquid in hocofficio facio ,id Deo gratū eum fractis ceruicibus, colore tætro exanimem , ipfis the
effe.Quare rationemeiofficy, & auxilio,nomine Tvir . fauris ſuis miferabilern in modum incubantem ]diſcant
tute les v Chriſti aufero abs te infantē , & patri eins Prelatiſthelauros ſibi in cælis & non in terra de
reſtituo,arg, ita ipfe apprehendit infuntem o brachijs fodere. Ex hac radice natum vitium .
fuis amplexus eft.Iſti nihil aliud reſpodent, niſi vocife Nonum reputo , duritiam & immifericordiam in
rätes,Huinebulo ,hui nebulo ,te ingue infante,relinque pauperes.Vtomittam Moguntinum Epiſcopum il
alioqui te diſcerpemus.Ille nibil curansminasDiaboli lum ,vt opinor, à demonibusmurium ſpecieneca
cas abyt incolumis , of incolumë infantem patri nobilt tum , quod pauperesmurium nomine tempore fa
reddidit . Demones poftea, aliquot diebus elapfis,eua mis dedecoraffet , & libi duxiſſet perſequendos b ; b Munſter
nuerunt,vt in ades denuomigrare cu tota familia nobi recentius quiddam ex Petro Bizaro ſubiungam . in Coſmo
lis potuerit.] vides incóſulcidicti,quas pænas parer D In Sueuia ( inquit )Bauaris á Franconibusfinitima, graph.
dederit:vides dæmonis poteftatem in innocentem fuit quida nobilis valdè diuesGopulētus,nomine Rick
puerulum claudere.Nam ,quod ſcriptor ait , bene bergerus, cuius annui reditusfupraviginta millia nă
dictionéà paftore & ceteris accepiſſe,hoc eſt pro mum aureorum extendebantur.Hic tametfi in reliquis
miſcuè à paltore & ceteris, cómentú ſufpicor Lu vita ačtionibus non vulgari laude dignus cēſebatur ,in
therani hominis, & diſcrimnen ordinú confunden effabili tamen cupiditate laborabat: eaſy fáctum eft,vt
tis.Sequitur tertia narratio; In Saxoniâ virgo opule quotidie opes per fas & nefas accumulare , omniag ad
ta formojo iuueni,at tenuiorisfortuna matrimoniú pro ſerapere ſtuderet.Cum itag profpiceretannone carita
mifit.Hic quid futurâ præuidens,illā pradiuitem ,ó fe tem ,qua proximo anno in ea regione fubfecuta eft, ſua
xus ratione,mitabile ,fidem vix feruaturam efſe puella horrea tritico cã frugibus impleuit,magnog, precio ea
refpondit . Illa cotra diris ſe execrari his verbis cæpit,ſi diuendere cæpit:adeò vt indigena compulji ab eo victū
alteri,quã tibi nupfero: tūcme diabolus in nuptys illis emere,ob inexhauſtam eius auaritiam , vel fame pror
abripiat . Quid forIpoft interuallum aliquod mutatani. ſusperirent;vel,fi ali & ſuſtentari vellent ad magnam
mum ,nubit alteri,priorefponfo ſpreto, qui ea ſemel ató egeſtatē atqueinopiă redigerentur: ta carè illis granī ,
iterum promiffi,diragimprecationis admonuit.Sed illa E of reliqua eius generis diuēdebat. Adhñc,præter alios
pofthabitis his omnibus,nuptias cum alterofponfo,reli innumeros,venit quidã pauper liberis onuftus,cum
eto priste,celebrat.Ipſo die nuptiali,cognatis,amicis,o ſex taleris,eñque rogauit vt pecunia acciperet,ac quan .
conuiuishilaribusfponfa,vigilante confcientia', reddi dam tritici menſura fibi daret,ſeg; reliquă partem pe
turtriſtior folito.Tandem diaboli duo,fub fpecie duorī cunia quam illi deberet breui bona fide perfoluturum :
equitum in edes nuptiales adueniunt,excipiuntur;ad atipſe hunc ſuperbo vultu & iracundisoculis intuitus,
ducunturmenfa ,hisg remotis,chorea , vnig, ex his fpõ à se protinus abire iuſſit,& quod reliquum eratpecuniæ
fa ,honoris caufa,ranquam peregrino adiungitur,cum fecum adferre , fi frumentum vellet , atg, ita miſer ac Hi demo
qurbis faltauit,& tandem eam econfpeétu parentū e maſtus,diras imprecatus, illinc receffit.Paucis poft die nes eran
amicorum fummo cuim gemitné lamentatione,per e bus,cùm is quendam ex famulis in horreum mififfet, vt in bouinc
ftium ,in wh #fuffutir. Altero die parentes amicimér illud de more infpiceret,ab ipſoin rediru accepit, res ni- ſchema.
fi,fponfirm querunt , vt delapfam forte ſepelirent ſed gros boues intùs ejfe, qui granum deuorarēt.qui autem
ecce ijdem focifoccürrum ,veſtes aurūréferentes,ad hoc retulit,proximodie leito decumbës,ban:multo on !
è vita
 228 DISQUISITIONVM MAGICAR- V M

Creſcente fèvità migrauit.Idem quoque accidit cuidam generoſo ,, A dicat hinnatus equinus:& meritò ,quia dicut equa
pertinacia quem illicc herus miſerat , vt videret an ita fe res habe. & mulus,corpusDomininon diiudicauit.Breden .
creſcitſup Tret.ſicutpriornarrauerat: is enim & bones, o equos bachiusnó diffimilé violatiieiunii,ſed in cibiqua
plicium . inspexorat. Cum igitur de hacre certior fieri vellet, litate,vindictam recenſet his verbis ; Paucis ab bine
ipſemet in eum locum proficiſciftatuit:iuitque ad portă annis poftqua Torpatenſes in Lutherană decirină con
horrei, ibig,per quafdam rimas vidit totum horreum ceſſerant, feria ſexta ſolemne Paſcha feſtum proxime
plenum varys atg innumerisarmentis,que omnes fru precedente,finita LutheraniEccleſiaſta concione,ciui
ges abſumebar.Hocſpectaculo ita perterrituseſt,veſta bus è templo D.marri virgini facro reuertentibus,qui
tim furioſus atque infanus euaferit,multaque dementer dam alium concini o familiarē inuitat ad prandium :
fecerit,donec tandē cathenis aſtringeretur.Hichorribi rogat vnâ domum comitetur, habere fe egregiè parată
lis cafus magnafanè admirationem attulit,cùm in ea perafoně VVeftphalicum.alterparum abhorrens respo
prouincia ,tum pracipuè in aula Cæfariana, qua illum det fibi eſſegalli opiparè clixã,quem cupiat in ſymbo
antea prudenriſſimum cognorat. ] Hæc ille , narrans lum adferre.Dum admenfam accăbitur,alter os quod
quæ in Earopa memorabilia poſt annú 1560.ac dam galli ambedere volens imprudens pene ipſum de
cidiſſe ipſe notarat,Epitom.fol.281. Triplicihac vi- | B glutit,quod cum neque tranſmittere,neque eximere va
fione clemens Deus , poenam ſemper augens pro leret ,eo ipfo die fuffocatur.alter poftridie Paſche malo
culpæ modo,patienter operiebatur, & ad pænité ſpiritu corripitur, non multo poſt rabie ac furere ex
tiam reuocarenitebatur.Notatum à quodam , agitatus,animam una cum demone ex halat.] Sic ille
gas; quibus à Sarana ſemper pocendi neceſſitas im Belli Liuonici pag.27.
poſita eſt, ſi deſint quos vlçiſcantur inimici , elce Huc pertiner contemptus excommunication .
is
mofynam mendicare:& fi quis facultate præditus Cùm D.Hugo Epiſcopus Lincolnienlis quoſdam
ad erogandú ,& ſagas eſſe neſcius,denegarit, hunc contumaces excommunicaſſer,necmagni facerét,
in magno verſali periculo . ſic Pictauii anno 1567. illi ſubitò nó cóparuerunt.Milicem alium ob ean
duo magiconfeffi funt ſe quadam die,ſqualidos e dem cauſam diabolos nocte fequente inuaſit, & a
genteſque ſtipé ante fores prædiuitis patrisfam.po nimam ſubitò extorſit. Alii quoque ab eodem ex

alib.z.de Kulaſſe ,eâ reculatâ inieciſe ſortem ,& domeſticos

omnes in rabiem actos obiiffe furioſos a.
communicati à diabolo præfocati fuere,[de quibus
monoma. lege vită ab aquali eius fcriptă c.23.apud Suriū ,t0.6 .]
cap.25. Decimum fit irrifio facrorum myſteriorum ,& quod Vndecimum eſttemplorum & facrarum rerum di
eodem pertinet,abuſus atque contemptuscaremonia. reptio ac expilatio. Per. Cluniacenſis,poſtquá mul
rum o ſacramentorī Cathol.Ecclef . Vlciſcitur Deus ta, quæ in hoc genere palá & frequenter à Matiſ
quotidie, & pergunthæretici cótemnere. quædam conenſi quoda Comite fuerant cómiſſa , recenſuit,
de ſingulis accipite.de Batauo per ludibriú Miſſæ infælicem eius & horroris plena de vita migratio
facrificiú imitante anno 1574. & dirèmulctato ,le nem in húcmodum commemorat h , ad terroré & hl.2.mira .
bli..col- gendus Bredenbachiusb,Nouarú conſtat,eò quod correctioné noftrorum bæreticorum : cum folemnic...
nec chryſma, nec exorciſmos in baptiſmo perce d'e,Matiſcone in palatio proprio reſediſſet, eumg mul
c Euſeb. piſſet,à maligno vexarú c.Scribit Victor Vticélisd titudo tam militü ,quæ diuerſi ordinis circüftaret: repétè
lib . 6 .
Proculum quendá Arianú ,quide pallis altaris,ca ignotus homo equo inſidens per palary oftium ingreſſus,
hift.c.3 ;. miſas fibi & femoralia faciebat,fruſtratim fibi vo omnibus conspicientibus et admirātibus, vſquead ipsi
perſecut. raſſe linguá (haut dubiò obſeſſum ) & ſic turpiſſima equitando peruenit.Cúmque ei aftaret,ſe ci velle collo
D
Yandal. morte conſumptú.Donatiſtas Euchariſtiam effun qui dicens,vt furgeret,ac ſe ſequeretur,non tã monuit ,
cli.z.con- dentes, quibus cam obiecerant,canesinuaſere, te quàm imperauit. Atille inuiſibili potentia conſtrictus,
craParme. Ite Oprato c.Multos luo tempore ob indigná Eu nec iā refiftere valēs ſurrexit,atszvýz,ad oftiü domus
f fermon . chariſtiæ perceptioné immundis ſpiritibus adim . proceſſit:vbieguü paratã inuenienseüque ab eo cõfcen
de lapſis. pleros,nobis eft auctor D.Ciprianus, f & memini dere inffus,afcendit.Cuiusſtantishabenas ille arripies,
& Gregor. ine duo illuſtria legere exempla apud Greg.Turo ſtatim cum velociſſimo curſu per aëra ferri cunctis con
Turon.l.
nenfem ,& in vita S.GodefridiAmbianelisEpilco . spiciêtibus cæpit.Cúmque immerſo cius clamore ac mi-,
1.deglo.
martyr. c. pig ſuffecerit aſcribere illud Greg.Turonenlis.E Serabili eiulatu tota ciuitas commota ad tam inuifum
87.Surius pacnius (inquit) presbyter,dum temerè,que indignus spectaculú concurriſſet, tamdiu eum per aèra currentē
8.Nouéb. erat,agere præfumpfiffet ,diuino iudicio ſolo proiectus, attoniti cöfpexerüt,quädiu naturali oculorñ acie cūſub
in vita S. occubuit.Hic enim dum Dominici Natalisvigilias ce Sequipotuerunt. Qui cum eü diu , fuccurriteciues,ſuc
Godefridi
1.3.C.12. lebrare Eccleſiã expetiſſet, per ſingula horarū momēta currite,vociferantē audirent,nec iuuare valerent, ſub
egrediebatur ètemplo Dei,ac in domo ſua pocula laſci tračtus tandem viſibushomini, aternus quemadmodã
na spumantibus pateris hauriebat , ita vt affirmarent E meruerateſt factus focius demoniorum . ]Sic iſte dire
mufti eum poſt gallicantī in ipfa nočte vidiſſe bibentē. priones & ſacrilegia ſua luit in hac & in ſequenti
Sed cùm ejfet ex genere Senatorio, o nullus in vico illo vita.Huius mores poſtea imitaçus Orgerius quidá
Recomagenſí, iuxtà ſeculidignitatē ,baberetur nobilior, Oeconomus, quia non tam grauiter deliquerat,in
celebrareMifarum folemnia expetitur.Nec dubitabat in hac vita fuit ſeuerè admonitas;vt fucuræ ,li ſape
miſer vinomadefactus appetere; quod ieiunus quifý nă ret,vitæ fuppliciú effugeret. fubdit enim Vencrabi
ſinemetu poteft terrente conſcientia explicare . Verum lis idé Abbas,dú hic portá , quâ miſec ille Comes
vbi explicitis verbis facris ,confractoDominici corporis abductus fuerat, & quæ poſtea ſemper obſtructa
ſacramenio, é ipſe ſumpſit, o alys diſtribuit adeden máſerat,conatur aperire:Ecce inuifibiliter à Diabolo
dum :mox equini hinnitus ad modum vocē emittens, ad raptus,ac videntibus,quiaderantmulto'in aëra fpacio
terrä ruit,ae spumas cum ipfa myſtery ſacri particula, ſubleuatus.ſed cõfeſtim dimiffus corruit ,ciúſque corpore
quam dentibus comminuere non valuit,ab ore proycięs, grauiter collifo,brachiñ quoque illiusfubita ruina con
intermanus ſuorum ab Eccleſia deportatur. Nec ca fregit.]Duo alia exftat exépla 1.3.vita S.Remacli,quç
ruiť zlıra hac epilepſia infirmitate, fed per ſingulos lu apud Surium menſe Septilegi poffunt.Ego addam
4. nares curſus incrementis decrementiſque hæc femper quintú exéplú pænæ , gua milites poft obitú per
pertulit,quia ab hauſtu nimio viniminimè infælix ab peti, quimanus ab expilatione téplorú non abſti
Ytinuit.] hunc epilepticum energumenum fuiſſe in nuerát,in gratiâ tamédecefferát,viſione quadá idé
auctor
 LIBER 111. P. 1. Q. VII. SE C. I.
2292
auctor declarat :quá ille , vt certiflima fide coperta Averu,cuin dieobriusmetquinquennalis cum huiuſmodi.
doceat,multa addidit; quę céluiprętermittéda,po Spiritibusmora,plura qu-:m ijtrnouiter noia fecit,quod
tuit illa ponilibro precedenti,capite de spećiris mor. de rege queris ignoium eje nopotuit . Atego rursusno
tuorü ,ſed nó incómodè hîc recélebitur:eo quòd va uevocis auditu attonicus ac viderecupiens vocisaucto
riæ quoque pænæ hîc & ſupplicia eorú narrantur, rem ,conuerti oculos,ad feneſtramzadiu :uſque luna ſple
quivtMatiſconenfis ille comes facrilegi fuere.Ita dore,qua lumine ſuo omne tunc dornusfpacium clare il
que Petrus Venerabilis inducit ipſum qui viderat luſtrabat,confpicio hominem in inferiori fenejira m.27
Perrum Engelbertú Monachu iain ,& à ſçculariad gine reſidentem ,quem in eodé habitu ,quo aliud videra
ali.r.mira- fpiritalem militiâ digreſſum fic loquéte a:Tempore. ernens:Estu , inqua,quis e.dego inquii, eius qucm afpi
quo Rex Aragonenfis Alfonſus, regnü maioris Alfonſi cis fociusfum , & Caſtellam cum ifto & mullis alijs prio
cul.28.
Hispaniarū Regis ia mortui obtinebat,contigit vicorra ficifcor.Et tu,inquam ,darege Aifonjo,v1 dicebas , alı
quofda,gui in regione,qua Caſtella dicitur,ci repugna quid nofti?Nori,inquit,vbi fuerit ſed verò vbimodo fit :
bant,exercită còmoueret,& vtde ſingulis regni fuido neſcio.Na aliquamdiu tormentis acribusinter reos cru
mibus,finguli illucpedites vel equites dirigerentur,edi ciatus,poftmodum à Cluniacenfibis monachis indefu .
Etoſanciret . Ego edicto coactus, vnum ex mercenarys blatuseft.Exinde vero ,quid de cofactum fit prorsus i
mercede mihi feruientibus Sancium nomine , ad Bgnoro.His dictis ad fociú ,quiigni aſſidebar, verbacõuer.
exercită deſtinaui.Pauci poft diebus decurſis,omnibuſ iens.ait,furge ó ia uer incapium peragere incipiamus.
quiexpeditioniilli interfuerat ad propria redeuntibus Ecce enim iam omnes vias, que iwira zel extra caſtel
ipſe quoque domū reuerſus eſt.Nólogo deinceps têpore lum ſunı,ſubſequensnox exercitus fociorum impleuit,&
elapſo;more humano,morbo correptus,nec diu cū morbo iam multis velocifſimèpra:ergrelſis , vi fejl'ináter eos fe
luctar',defüctus eſt .Inde poſt quatuor ferèmēſe:,ex quo qui debeamus vrgemur.. Adnanc vocem Sancius furre
è vita deceffit ,dū apud Stella in domomea hyemali tē kit, flebili voce,quod prius rogauerat ingeminas, Ro
pore iuxta ignē in lecto iacerē,fubitò ia dictus Sancius go ,inquit,Domine, ne mei obliuifcaris , & vtdominam
circa media noctem mihi adhuc vigilati apparuit . Qui meam , caniigě tuam ,quatenus,quod corpori debebare :
igniaſlidēs, & carbones ,quaſi ad calefaciédum , velud miſera anima mea reftituat.orcſollicitusexhorteris,His.
clarificadū ,huc illucq; reuerfans ,multò magis ſe mihi dulis ſtarim vierque difparuit. At egomox coniagem
cognoſcibilē demöftrabat.Eratautë nudus & abſzom iuxta mein leclo dormientem ,citata voce exſuſcitans,
niveſtiru,excepto paruo vilig regumēio, quovelut in priuſqu.am ei,quod videram velaudieram ,narrarem ,
honeftiora corporis obuelabat.Quž cū vidiſem ,quis in interrogaui,Vtrü aliquid Sancio communinoſtro iner
quă , es tu ? at ille humilivoce:Ego ſum , inquit ,Sancius cenariopromercede deberet.Qua reſpondente,quodego
famulus tuus.quid ,inquā.hic agis?vado,inquir,Caſtel- nondum ab aliquonifi a morino andieram , ſe videlicet
lă ,itérq ; meŭ multus exercitus comitatur,vt vbi deli eidem Sancio ad sucoclofolidos debere:nequaquam vl
quimus , ibi cû deliétis pænas debitas exfoluamus ? Et, irà dubitare poiui,cui fide & mortuirelatio & mulie
cur, inquã ,huc diuertiſti? Eſt,inquit, mihi ſpes venia, có risconfirmatio conferebant.Factomane očlo illos folidos
fimifereri voluerisceleriorem mibirequiem comparare à coniuge accipiens,co demeo quod congruum vifum eft
Foteris. Quomodo,inqua: Quando inquit, nuper expe addēs,pro eius quiapparueratfalu:e pauperibusdiftri-,
'ditioni,qua nofti,interfui,koſtili inuitatus licentia , Ec bui, á facrarum Miſſarum adiutoria ei à facerdotibus
clefiam quandä сü quibufda ſociis inuaſi que intusfunt mea prece o ſtudio impenſa,cd pleniorem peccatorum
inuenta diripui,veſtimenta infuper Sacerdotalia mecü eius remiſſionem adauxı.] In hac tam clara,tam cer
rediēs aſporiaui.Pro quo fpecialiter diris pænis fubačtus ta ,tam commedabili visione docemur, quod mor
affligor ,cu remediú a te ,ficut à dominomeo,quatis pof tuosopera ſua ſequantur. hos quidé milites eo quòd
füm precibus expoftulo.Nam poteris mihi fubuenire ,fi confeſli deceſſerant,& culpam ſacramento peni
beneficiis fpiritualibusme ſtudueris adiuuare .Rogo in tentiæ deleuerant , expiatoriisſuppliciis pro pæna
D
ſuper,vt dominā meam ,vxore tuam ,exmea parte,mea peccato debita ad tempus, illum quia non confef
finĉtus vice depreceris., neocto folidos,quospro feruitio fus erat;& culpam criminisabolere neglexerat , æ
meo mercenario iure,mihi debebat,reddere ia moretur , ternis cruciatibus fuiſſe mácipatum . Catholicis v
o quod neceſſitatibuscarnis, fi adhuc viuerem , reddi triuſque ſortis optio eft,hærcticis qui & confeſſio
diffet,animamea longè amplius his egēts,erogandocos nem refpuunt, & purgatorium negant altera tan
pauperibus,largiatur.la egotali eiuscollocutione multo tum competit , quam agnoſcunt, & fatentur.Acce
magis animatus:quid, inquam ,de conciue noftro Petro dat deniq , horribilius aliud ab Humberto Archie
Deioca nuper defuncto ačtum eft?Rogo,vt,ſi quid de il piſcopo coram Papa narratum : In Teutonicisparti
lo nofti,aperias. Illă ,air, opera mifericordia frequenter tibus Comes quidam diues ac prepotens , fed bona opiel,
quidem ,fed maximèpraierite famis tempore,impenſa nionis & innocentis vitæ,prout humanum erat de ejus
pauperibus beatorum reguici adiunxerüt, vita eter aſtimatione iudicium , ante decennium ferè defunctus >
ne participă effecerüt.Cumq; etiã prõpiège facilè maja eſt.Poft cuiusobitum quidam religioſus vir per fpiritum »
hi refpödere audiffem ,adieci.ó de Bernetio alio ciue no E ad inferiora deſcendens,prafatum Comitem in ſupremo
ftro,ante paruũ tempus fimiliter vt noſti defuncto,ali gradu ſcale cuiufdâ pofitum vidit. Aiebätnámg, quia »,
quid tibi notü eft:illī, inquit,infernuspofſider.guia ad ſcala illa inter ſtridentes atq . crepitātes vltrices incen- »
terminandas huic villa lites & iudicio dirimēdas pra . dy flammas videbatur erecta,atquc ad ſuſcipiédos'om
latus,multa ſapè muneribus aut gratia ille&tusin iuftè nes,quiox eadem Comitum genealogia deſcenderēt ,con .
indicauit:& quia cuidam pauperi vidua quodă tempo ſtituta.Erat autem tetrum chaoszimmane barathrum,,,
rebaconem vnü ,qualecūquevita eiusfubfidium ,crude infinitè patens,atq ; in profunda demerſum , unde ſcala
liter anferre non timuit.Tunc longè ampliùs admajora produkta ſurgebat.Hocigitur ordine ſuccedentium.fibi ,
quarēda animi feruoreſuccenfus,adiunxi. De regeno 'ſeries tenebatur,vtcum quis eorü nouus accederet,prir
ſtro Alfonſo antepaucos annos defuncto,tibi aliquid no mum interim gradum ſcala teneret:15.autē qui illicrer le
tum eſſepotuit? ad hac quidam aliusin feneſtra capiti pertus erat allijq.omnes ad proximum ſibi gradum in
meo proximèſuperpoſita reſidens.Noli,ait , hoc ab ifto ima deſcăderent.Cúmg.alij atq .alij ex code genere ho
quærere,quod ignorat.quoniã recens cius ad partes no minespoſt carnis obitum ad præfatam ſcalam , pertem
ſtras aduentus,hoc ei notum fierinondū permiſit. Mihi porum interualla confluerent, alij protinus cederent,
V ineffabilis
 230 DISQUISITIONVM MAGICARVM

» ineffabilis iudicy neceffitare ad inferiora migrabant. |Adit, Theophilus quidraginta dies in hoc Maria templo
» Plane dum vir,quihæc contemplabatur , caulam huius perdurans,nullumque;orandi,u plorandi,lamentando
»horrenda damnationisinquireret, & præfertim cur ille que finem faciens(tantus in sllo feruor erat penentue
roguitam iuftè,tam decen . denique,opitulante ſacra Virgine fuam fcripta con
» Comes fui temporis puniretur,quitam
ter,tam honeftè vixiffet? Audivit,quia propter quandă Jignatam diabolo (yngrapham , qua Chriſtianujoritab .
pradij Metenſſis Ecclefia poffeffionem ,quam B.Stepha iurauerai(mirabile diciu ) recesit,in L'es gratiam , e.
- no eius proauus abſtule rat, cui videlic et iſte iam deci dyt,& c.]Hác hiftoriam ( qua falutare cunctis , qui
, mus in hereditate ſucceſſiſſet,omnes ifti non diuerſo ſup iuſto Dei iudicio, in malignihoſtis, anemalchcorú
plicio deputatiſunt , ficut eos ad peccandum non diſ ciusmembrorum manus inciderint, ac certum ef.
» par auaritia culpa coniunxit,ita nihilominusad perfe ficaxq. remedium proponitur ) ex Græcis habent
rendasatrocis incendijpenas, commune ſupplicium co Metaphraſtes,a ex Latinis Petr.Damianus & Sige- 4 apud Su
» pulauit.] fic Petrus Damiani epiſt. ad Nicolau Pa bertus b.Pofterius, de curiofitate,traditur à B.Au- ri.menſe
Febr.to.1.
pam ,vr citat Baronius tomo.XI. Annal.anno guſtino , & in Decreto Gratiani interitur c.
Chri K
ſti 10ss. Quæ vtinam audiant potentes ,Ecclefia B Interdum hæc ob culpas ven abiles à Deo permit- 5 Damian.
rú bonis ſuffarcinati, quiſe bonæ fidei poſſeſſores tuntur,maximè vi fanétitas & gratia corú , qui fa- ſermon. 1.
putát,malè à maioribus occupatorum.Ad hoc ca nitatem reddituri, cunctis innotcicat. hoc contigit de Natiu.
put reducitur irrifio virorum ſanctorum , quam Deus AbbariMoſi, apud Callianum , propter leuiculam B:Matiz
non ſolet relinquere impunitá.Scribitur tale quid iram d,hoc,proprer præcipitem gulam & leue,cui- bercus in
in antiquiſſima S.Carilephı vita:Mulier quada Gū dam religiolæ apud D.Gregoriuin e,hoc cuidá re- Chro.
da nomine,quă clandeſtinus ſupplantator illexerat,ſpi ligioſo,ob tepid .zatem & diſtractionem in oratio- ccvl.26.9.
ritui ſancto volēs illndere,virili preſumpta vefte, in bea ne,apud fcriptorem vitæ D.Bernardif,quorum fa- s.c. D.at
guft.l.2.de
tiſſimiCarilephimonafteriü ingrediconata eft,vt pro natio famani auxit D.Bernardi, D.Equitii,& D. doar.
baret verímneeffet illius vaticiniü,quo prædixerat ſe Macarii,per quos Deus illosliberauit. Chriftiana
xui faminea nüquă datū iricopiam in illud intrădi, ſed C 21.& 23.
d collat . 7
iuſto Deiiudicio ,priufquam vel aspiceret cænoby clau QV Æ STIO VIII.
0.27.
ſos aditus , arrepia à diabolo retrorsum ruit , adeóque lel.i.Dia I.
frede ab illo vexata eft,vtdicere mepudeat.Caputenim Cur cùm ifta damna plerumque diabolus pofſit per fe 4.
inferremalit vti opera maleficorum ? fi.c.c.2.
illi adegit inter fæmora ſicgzfa£tum eft,vt quæ facratis
С
liminibus falſa oſcula imprimere tentauerat, immun
das ſui corporis partes ofcularicogeretur,ſeximque ipſa Vas inuenio cauſas.alterá quia hoc pacto ma
ſuum ,quem virilihabitu tegere voluerat,cunctis cerne
re volentibus palàm proderet.Ea res effecit,vt deinceps creaturis ratione præditis, & baptiſmo ablutis , &
eofe conferremulieres aufæ non fint. ] Sur.com.3.Mēſ. chriſmate delibutis,poteft abuti ad crcatoris ipſius
Tulij.vtinam & noftritemporis inuliercularú auda vilipédiú ,& irritationem pluribus etiam ſic nocer.
cia hoc exemplo eis narrato reprimarur. Aliquan quia nó adcò homines abhorrent à conuerſarione
do etiam ,ob feltorum dierum cultum temerarum & familiaritatemaleficorum , atque odere contor
Deus talia permittit , ve ciaccidit qui feruile opus tium diaboli.Sinamque femper le dzmon palàm
faciebat in feſto S.Philaſtrii.B.Rampertus Brixienjis obtruderet ,multi fæduscú eo percutere, & has ar
in tractat.de translatio. S.Philaſtrij. tesmaleficas exercere detrectarent. Denique plu
Duodecimam cauſam præbetmultorum pufilla res aſciſcit ſceleris ſocios, quos perdat.
nimitas, & defperatio, cum merore oppreſſi , à Deo vel Altera eſt,quia quædá per homines poteſt, quæ
non petunt auxilium , vel fe malis eripiendos diffidunt: vel non poſſet,vel non tam commodè poflet per
qua de cauſa etiam pleriga ſedemoni vt auxiliatori D ſemetipfum immediatè perficere , Verbi gratia ſi
ſubijciunt : præbet etiam curioſitas nimia cauſam , refiftendum fit alicui viro fancto concionanti,aut
quando impudenter perimusſeire, quod nulla ra recta ſuadenti : ſicut per lamnem & Mambrem
tione comperit inueſtigare:prius illud patet ,ex Hi Moſi ,, per Elimam D. Paulo reſticit. item fi fint

ſtoria Theophili Oeconomi, quam nobisoculatus hæreſes 1pargendæ, ficut per Simonem ,Menan
ceſtis Eutychianus,patriarchanouæ Romę,dereli drum ,Marcum ,& alios fecit.item fifacris rebus a
quit; quá alibi breuiter artigi, hic laciùs proſequar butendum ,quod in maleficiis frequentiſſimú eft g: g c.cuicúa
verbis auctoris, Cùm Cafar Inſtinianus rerum potire quibus cum per homines abutitur, copiofiuslucrú quc 26.9.s
:ur,Tiscophilus quidam in oppido Cilicia Adana Oeco refert animarum . cum quia fic plures in fraudem
nomus Ecclefia fuit,multis quidē ille gratus,& Epiſco inducit:nam contemptoribus rerum facrarum co
palimunere,quod tamen conſtanter detrectauit,dignus remptum adauget , veneratoribus falsò perſuadet h fic D.
exiftimatus. Qui ab amulis immeritò accufarus, de hæc à Deo , nonà dæmone fierib,& fic ad defen- Augu:mtaa
officio Oeconomia deie&tus,in eam animiimpotentiam , fionem maleficorum multos inducit,atque ita pec- Ioan.
adeóque impietatem ,deuenit ,vt hortatoriMago Iudeo Ecatum eis impingit :tú quia conſequitur,vead ma
morem gerens,Chriſtum Dei filiū ac matrem eius Ma gicam ſuperſtitionem homines etiam addát facri
ria darà fyngraphaturpiſſimèabnegaret,ſeg totü impe legium :Vnde Deusmagis magiſque offenſus, plu
rio Satana,quife vidē dū obtulerat,traderet,atquema ra etiam in dies principibus tenebrarum in miſeros
ciparet. Quid hic faceret miſer,să nefarij criminis ſibi mortales permittat. Interdum tamen , quod per il
conſcius: Torusanimoperturbatus ,vinuſquă ferèpoffet los poffet,mauult per ſe operari,tum vt eorum ali
cófiftere,cum irato Deo fe demonis effe mácipiã cogita quam gratiam promereatur,fum vt ab iis ſuſpicio
ret,mutato cöſilio,tādē ad fančtifſimă Dei marrë cõfu nem noxæ remoueat, tum vi fic potentiam ſuam
giendă duxit,ac téplū ei ſacrum petijt, in quo fuaspre oſtencet.Singula exemplis illuftrat Remigiuslib.2.
ces acſupplicationes ,cămulta ieiunatione coniunctas, Damonolatr.ca ...
noctes ac dies indefeſsè conſumpfit,magnúmq.veræpa Reftabatdicere deremediis maleficiorum :ſed id
nitentia ſpecimē edere capit.] fubditur deindè,admo differo in vltimum librum . Sequitur videamus de
dum pia & verè pænitentis ac demifli contritique vanaobſeruatione.

{piritus,oratio ipfius Theophili, Quid multis ? ad

LIB .
 231

ne
t ri
Ka

LIBRI III.

OR
PARS POSTERI

SI VE

DE VANA OBSERVANTIA

ev Æ STIO I.

Quid for?

E hac egit D. Thomas 2. ( A ; ſunt remiſsio peccatorum , per aliquas certas ora
2.9.96.Poreſt definiri, Va tionum formas,aut verficulos Plalmorum vel la
na obſeruantia eft , Magia cræ alterius fcripturæ , & alia huiuſmodi , ab Eccle
#per/htvofa, Ma comoda Ga vel Deo ad hoc non ordinata .
aliquod fperatur ex re,qua
QV Æ STIO IV .
necſupernaturaliter eo perti
net,nequenaturaliter id pre Vnde dignofci queat , quando fii huiuſmodi vana
ftare poteft. Dicitur vana ,
obferuantia?
quia velnó cóſequitur ef
ctum incentú;vel li conſequatur plusnoxæ , quàm SECTIO I.
commodi adfert.quia homo illa vrés tantùm per
cipit vtilitatein rebus corporeis vel temporalibus,
anima veròdetrimentum refert.Diximec ſuperna . Dlso breuiter, primo. Si confter quod effectus
luperet naturę vires,túc attédere oportet,an
turaliter quia qui effectum expectant à Deo , per B per facram Scripturam , vel Eccleſiæ definitionem
mediaDco diſplicentia ;ii vani funt. velapprobatá ab ea traditioné effectus iſte Deo tri
QV ÆSTIO II. buatur, fiuc,quod idem eſt,an huiuſmodi teſtimo
nio conſtet, effectú hunc effe diuinum :fi nihil hu
Quale peccatum fit? iuſmodi reperitur, effectus tribuendus eftpacto có
dæmone inito ,& proinde cenſenda ſuperſtitio ma
erit. primofi fiat ex pacto expreſſo cum dæ gica, vt minimùm ,vanæ obieruantiæ.cales ſunt ef
mone Secundo, fi quis gnarus ſit faltem fubeſſe pa fectus,remiſlio peccatorú extra facramenta,quoad
ctum tacitum fiue cùm admonitus non vult deſi mortalia,extra facramentalia, quoad culpas venia
les.item diuinatio rerum futurarum contingentiú ,
& Silu . ſtere a Veni xbile eft , quamdiu quis ignorat tale pa
inflexio aut directo earum actionum , quæ ab arbi
verb.fuper eum cum dæmone,fi tamen nec iple tenetur ſcire,
ftiti. q. 1o. nec fuit admonitus b . Intellige de co ,quinec con trii libertare merè dependent,
in fin . Secundò ,fi conſtat rem.cuitribuitur effectus,hác
fuluit péricos. Nam licet , quis ratione officii vel
b Silu . ſu vim à Deo vel à natura habere,non eft vana obſer
ſtatus non teneatur ſcire,cenetur tamen , vt incipit
pra Na .
uarr.c. 11. dubitare,confilium petere à doctis : quod fi nó fa gantia ex parte effectus,ſed pofſer eſſe vana obſer
uantia ratione alicuius vitioſæ circumſtantiæ.verbi
Manual.& ciat,negligens eſt. potuit enim ſcire, & idcò non
cſt com gratia, cilicium , diſciplina, iciunium , quia corpus
ignorat inuincibiliter.Nullum eft peccatum , quan
munis. do quisioco tantùm facit , ſine præiudicio,vel pe affligunt & macerát,prædita ſuntvirtute ad coer
riculo fui aut alterius c : item fi quis laborec igno cendum concupiſcentias carnales, ex viribus car
Caiet.
cValé. &
add. rantia inuincibili,& vtiturmcdüs velbonis, vel in nis ,& corporis habitu nimis læto , pullulantes: led
differentibus. li hisaddas circumſtantias ridiculas , & ad hocà
9.96.
natura,Deo ,vel Eccleſia non ordinatas,veluti cer
QV Æ STIO II I. tam horam ,definitum numerum , quem nec exce
dere necminuere liccat , vel præſentiam certarum
Quotuplex fu ?
D perfonarum , vel vt fiat illa velilla manu, Hagro ſe
rico ; & huiuſmodi, erit vana obſeruantia.Ex bis rc
cauſam finalem adſpicias , poreſt reduci ad
qua uor qualifpecies. Prima eft , quando exſpe gulis infertur eſſe vanam obleruantiam .
Squa
ctatur commodum in rebus exterioribus ſeu for
SECTIO 1 1.
tunæ , vt in animalibus , fegetibus ,'vineis ,bona
acris conſtitutione & c. 2. quando expectatur bo. Rimò,fi ad productioné effe&tusrequiritur fides
num aliquod corporis, vt lapitas, liberatio à car imipſum hominć qui fanaturus, v. g. credere
Phin
cere,hoſtibus,ferro igne,aqua & huiuſmodi, quia quod is poſsit ſanare.
fic le parat fore innoxium . 3. quando exſpectatur Secundo,fieffectusattribuitur magicis imagini
1

bonum animæ naturale, vt ars,vel ſcientia aliqua bus,figuris, figillis, characteribus,iplis vera,vel ry
4. coando exfpectantur bona fupernaturalia , vt Ithmo,vel contactui: & c, & nin Deo que libro pri
V 2 mo dia
 DISQVISITIONVM MAGICARVM
232

m dajcuſfimus :& in his plerumque eſt incantatio, | A oč breuiſsimo tépore, folâ diuinâ inſpiratione, adı
& pecc.M. pilci, certis tantü cerimoniis obſeruatis :nicnciun-,
Tertio, li quis vtitur certis orationibus , aut fen tur Salomoné hac frecú arte vnius noctis fpatiofa..!
tentiisetiam lacris, aut operibus piis, in rebus va piétiácolequrá ,& methodū huius artis libello, qué
nis, & ad Deicultum & honorem , directe nec in circúferút,cóplexū.de adeptione Sapiétię Salomo
directè pertinentibus . Voco indirectè,quando res nis refellit eos S.S.narratio 3. Reg.z.delib.merú eft
non ſunt yanæ ,quia ſuntvtiles proximis,vt ſanita coinentú ?nec.n.ipli fabulæ artifices inter fe de illo
tem illis velnobis ipſis adferentes. Nam in huiul cófentiút. Cóueniút tátú quia cumctiricus quodda
modi rebus fieri poflet aliquando , vt licet nos ra (ſed varios tradút in ſpecié pios & Dco acceptos.
tionem fiue initium neſciamus praxis alicuius; ta Methodus cómunior eft huiufmodi. Principiò iu
men vir ſanctus aliquis id inſtituerit, & à Deo hu bentdiſcipulú generali confeſſionetotius virema
ius efficientiæ gratiam obtinuerit. Quare in hu culas eluere, & frequérer comunicare, & quando
iuſmodi , fi quis ea adhibeat ex mera devotiones cúq; in peccatú aliquod inciderit, eodé ftatim die
& curationem à Deo exfpectet folo ;ſanè indirecte cóficeri ; indicta per Ecelélia ieiunia diligenter ob :
ad Deihonorem hoc referret ,auctorem omnis mi ſeruare, & infuper adderelpõraneos dies alios,prç.
raculolę lanationis,& qui orationiac fidei,ac ieiu- B fertim quálıbet feria ſexta,qua non niſi aqua & pa
nio Chriſtianorum , fanationes pollicitus fuit. Fuit nç vti liceat; quotidie lepté plalmos,& certas qual
a in lumm ( nifi fallor ) hæc ſententia Caier a. ita ſcribentis, dam preces offerre.Hæc omnia ſeptem ſeptimanas
vera.ſuper Quarta fuperftitio eft obferuationum in verbis, aut re ad vnguem obſeruanda , & interca ab omninego
ftitio .
bus jacris portandis,dicendis,viendis ,adiunctisaliqui tiorum ſæculi tumultu , ac cogitatione hominem
pus conditionibus non malis ,quarum ratio neſciiur : vt abſtinere ſe prorsùs debere. Quibusperactis li
Patientes fpafmum neruorum , primo Carlino oblato bellus alias quaſdam precum concipiendarum for
Chriſti cruci in parafceue vtuntur pro remedio,confe mulas præſcribit tunc recitandas, & certas figuras
to ex illo annulo: & fic de fimilibus. Qgantum enim exhibet tunc adorandas , præfgit etiam certas ho
apparet, in huiufmodi fuperftitio interuenit :quoniam ras quibus preces iftæ & adorationes obeunda,
vana conditiones appareni.Sitamen ex mera deuotione nempe ſeptem primos Nouilunii dies ipſos ſole
fiunt & non nifi à Deo intendant ,& exſpectent effectū , quotidie exoriente. Ritibus hifce per tria nouilu
putantes D :um inspiraſſe alicuiſancto viro huiufmodi nia ter peractis ; debere hominem libi præeligere
conditiones,non aude odamnare ,ſed tolerabile mihivi diem aliquem ,quo fitmagis deuotus & infpiratio
ſententiam eate ni recipiendæ ,magis accommodatus : tum hora
detur. ] Sic Caietan . Cuius ego
nùs amplector , vt putem diſtinguendum antefac tertia debere folum fe fiſtere in templo vel ora
ctum , & poſt factum , Quoad eum , qui con torio quopiam , vel in medio agri cuiuſpiam ile
filium peteret , num libi liceret huiuſmodi fa xis in lolo , genibus, manibus , oculisque in cæ
cere , omninò ſuaderem deſiſteret; immò reſpon lum ſublatis , ter primum verſiculum Hymni, Ve.
derem non licere.cùm enim lege ordinaria non lit niſancti fpiritus, pronunciare: quod cùm fecericre
ſolitus Deus huiuſmodi conditiones, in quibus a pentè,non minus quam Salomon , Prophetæ ac
liquid vanitatis apparet,fanctis inſpirare;temera Apoſtoli, omniſcienţia impletum iri : adeò vtob
rium eſt fibi quid huiuſmodi perſuadere ; & ſaltem ſtupeſcat ipfemet tam ſubita mutatione ſui, quafi
res iure habetur pro ſuſpecta:quare & tenetur quis in Angelum vel hominem alium migraſſer. ] Ha
admonitus eam vitare . Sed fi quis poft rem bo betis myſteria omnia huius artis. In quibus quid
na fide & opinione, qua dicit Caietan .,peractam , prius mirer ? ſtoliditatem hoc ritus afcribentium
& nunquam fuper eo monitus; vel confiteretur, Salomoni ? fcilicet norat ille vel Feriam ſextam ,
vel contilium quæreret;non auderem illum dam vel noftram exomologelim , vel Euchariſticam
nare præteriti peccati : conlulerem tamen in po- | lumptionem ,vel Hymnum Veni(ancie ſpiritus, an
Iterum abftineret. Si quæras , an in rigore fit va verò potiùsmirer blalphemiain tale quid de Salo
na obſeruantia reſpondeo; vtminimum . fpeciem mone, Prophecis , Apoftolis inſinuanteman ſacri
valdè verilinité præle ferre. Quod femel dictum legam audaciam rebus fanctiſsimis per fiemmam
lic circa hanc Caietan.doctrinam , quævtiliselt ad hypocriſim fit abutentem ? nam hunc cultum , &
multorum confolationem poft factum vt dixi: & totum hoc adorationis patagium exhibent diabo
conſideranda in plerifq; calibus fequentibus parti lo , ſacras illi preces , & Ecclefiæ facramenta offe
cularibus,in quibusapertè malum vel peccati de runt, cuiinitiantur, Profligati homines corpus a
formitas non apparet.
nimamq; fimul periculo exitiimanifeſti exponunt.
Quario,per certa ieiunia & quafdam orationes Etenim teſtatur Cyruelus 1.deſuperstit.p.3.C.1.mul
(quæ in quibuſdam libeilis , damnatis ideo à Papa cos huic artivacantes vitæ vtriuſque iacturam ſu
Pio V. continentur)dubias indulgentias,& remil bille:quofdam enim fibinotos à diabolo in aerem
ſiones peccatorum ; & conſecucionein reioptatæ E ſublatosper turbinem , & terra vndiſque raptatos,
exſpectare ſeu quærere , eſt vana obſeruantia : per & ita afflictos , vt toto vitæ tempore incurabili
certa verò iciunia & orationes ſine humano labo ægritudine laborarint. Fuiſſe hoc miſericordiæ
re , ſed fecundùm inftituta artis cuiuſdam , ſcien diuinæ documentum ,volentis illos in hac vita ſce
ciam infuſione acquirere, pertinet ad primam Ma. leris tam atrocis pænas pendere. Deterioris fibi
giæ fpeciem , fit enim ex pacto expreffo cum dæ ſortis yiderialios , quorum tam improbo conatui
mone, & eſt Mortale hanc artem ,vocár ariem No cuentus aliquis refpondit , iuftè id' Deo ad illo
toriam . damnata fuit Pariſiis anno 1320 . de qua rum 'maiorem excæcationem damnationémque
D.Tho . d.q.96.a.1, Alexand.de Hales 2.2.q.de før . permittente. De his ſciendum , à dæmone nihil
tilegio & alii. inter quos Ciruelus operè Hiſpani illis fcientiæ yerè infundi ,nec enim id poteſt per
co,fed accuratè in hanc fententiain differuit:quof modum veræ infuſionis ( vide dicta libro 2.9.4 .)
dam eſſe autodidactos, qui ſe putátzſine vllo labo ſed ſolet ipſemet illos obſidens, vel poſlidens per
re lectione,auditioncúe , ſine præceptore aur ftu cos loqui,ipforum phantaſiam turbans, & linguam
dio, diuinarú,humanarúmg,rerú omniú cognitio mouens , ad quædam illis incognita & arcana

profe
 LIBRI III. P. II.
II. Q. IIII. SEC . III. 233

proferendam : ficut facere conſueuit,quando ftri- A gameno virginea, vel tempori,vt fcriptú lic oričte
ges poſt ecſtalin mira narrant,quæ autumant fe in Lole,vel perlonç,vt alligatam fic ab incorrupto,vel
locis remotiſſimis vidiffe,audiſſe,velegille ,quando modo, vc tor filijs,vel talibus.ité necelſe eft, vt nul
verè loco moræ non fuerunt. Indicium huiusrei la adfit figura præter lignum crucis, nulla imago ,
euidens eſt.quia quando iſtos ſuosmyſtas autodi præterquam Chrifti,vel B. Virginis vel Sancti ali
cactos dæmó deferit,nihil illis ſciétiæ reliquú ma cuiusnoti, aut folira angeli boni; iténulla barba
net : & ne illorum quidem , quæ paulo ante dixe ra & incognita Deivel Angelorú nonoa fine ad
rant, meminerunt,Deinde iure oprimo hæc ars dica,denique nihil aliud adlit vani velmendacis.
damnatur,quia vtitur cerimoniis , non ad hunc ef Deus enim nunquam eſt auctormendacii, vel vani
fe &tum inftitutis ( quod ſemper ſuſpectum ) obſer taris b. Obiiciat fortè aliquis folum ſignum crucis
uar dies . & horas nihil ad hoc pertinentes: iubet iure Canonico permitti. Resp. Canonem agere de 6. ita fen
adorari figuras illas, quæ nec Dei ſunt, nec ſan characteribus, quibus crucé annumerat:non agere niftæ per
Ctorum , fed vanæ & magicæ . Quibus Deusvult de imaginibus , quæ cùm in templis piè habean- text.c.non
ſcientiá infundere,abſq;ritibus præſcriptis vllis id B tur , cur non poſsint & collo geftari? De ligaturis licet.26.9 .
6.D.Tho .
facic; & infudit olim paucis , hodie fortè nullis: ſuperſtitiofis , accipio Antisidorenſe concil. can .
ars iſta contendit non nifi ad amuſlim exactè fer ſup.D.An.
3.quem àmendo liberum non queo praſtare , fic tonin , 2 .
uatis omnibus ſcientiam infundi, & quidem om legitur in fine:necſub tibia aut pede,jauthominē linea p.cit:12. c
nibus. ſi obſeruent. Non igitur qui infundit eſt fie ri penitus præfumat. prior probibuerat ſuperſti- 11.Marčin .
Deus,nec Angelus bonus , fed diabolus , diabolo tionem foluendivota ad arbores,ſentes,aut fontes de Arles,
offerunt preces , diabolum adorant , diabolo ie gérilitia ſuperſtitionc fcuratos:poftea verat luper- ftit. trad .
iunant , diabolum habituri ſunt remuneratorem . ftitiofas ligaturas,quæ ſub ribia teniis alligatis fiebat 10.Viguer
plura contrahanc Bap.Segnius cap.7 .devero ſtudio fed diuinéc alij,mihinoxmcra ,in illis , hominem li- | 4.5.6.7.s.
Chriſtiano. neo.Lux clara in ſequentibus :nam de his luculen- cl.2 de do
Etrin .
Huius vanitatis varii ſunt rami feu ſtolones : y ter ſic D.Auguſtinus c. Ad hoc genuspertinentom Chriſt.c.
num vocant artem Paulinam , quia fingunt,à Deo nes ligatura ,atque remedia ,, que medicorum quoque 20.reperi
tur in c.il.
traditam B.Paulo in ecſtafi conſtituto , & Apofto diſciplina condemnat,fiuein pracantationibus ,fiue in
lum eain pofteris tradidiflc . Quid Itulcius , Icele da
quibuſ notis,quas charac ter es vocant:fi:e in quibuf - lud 26. q.
ſtius,blaſphemius dici poteft ? dă rebusſuspendendis atque ligandis,vel elia ſel andis
Aliam inuenio,neſcio an ſpeciem Notorię dicá: c quodammodo,non ad praſeruationem corporum ,ſed ad
nam in multis cóuenit,in co tamen diſcrepat,quod quaſdam ſignificationes occultas ,autetiam manifeſtas ,
notoriatn aiunt fieri per modun ſubicæ infuſio quamitiore nominephyficam vocat:vt non fuperftitio
nis, hanc aliter vocant artem Spirituum ,vel ariem ne implicare , ſed natura prodeſſe videantur ficauiiſunt
Angelicam , qua dicunt hominem quandocunque inaures in ſummo aurium fingularum ,aut de ſtruthio
vult, omnium rerum quas nolle vult , ſcientiam num ofſibus anſula in digitis , aut cum tibi dicitur fin

]
accipere , miniſterio Angeli cuſtodis vel alio gultienti ,vt dext a manu finiftrum pollicem teneas,
rum Angelorum ,bonorum , Huiusduas , tradunt cenſuit itaque D.Auguſtin .in hiselle vanam ob
{pecies , vnam obſcuram , quæ fiat per viam eleua ſeruátia arbitror quia hæc ad futuri obferuationé
tionis,tranQtus,raptus,ſeu ecſtaſis: alteram claram , notabant.fieri námque poteft,vt vlcima duo phyſi
quam dicunt fieri Angelis viſili in formacorporis cam vim ad ſanitatis cóſeruatione aliqua obtincát
aflumpti apparentibus , & iucundè colloquenti & tum à ſuperſtitione forent aliena. Addit idem
bus. Hac vlus fortè Cardanus , quando cum tri Auguſtin.poftea, obſeruatu quiddam digniſsimú,
bus illis fpiritibus Auerrois ſectatoribus difputa non quicquid intùs fumptum naturaliter iuuat,ide
wit . Verùm hæc arsnihil eft aliudre, quàm impia D etiam appenſum iuuare: & ideo plus cautionis ad
Goitia ſeu Magia alba , de qua dictam lib . 1. nec hibendum in his appenſis , quoniam in iis pluspe
hi Angeli ſunt alii; niſi dæmones Paredri ,homi riculi verſetur, Aliud inquit d, eft dicere, tritam iftam dd.lib.2.c.
num deceptionem & interitum enixè procuran herbam fi biberis,vēter non dolebir,& aliud eft dicere, 26.
tes. Artisimpia falbras luce clarior eſt, quia om iftam herbam collo fi ſuspenderis, venter non dolebit.
nes eius formulę ſuntmeræ cóiurationes,feu adiu Ibienim probatur contemperatio falubris:hicfignifica
rationes,quibus illi ſpiritus ad obſequiú adigútur. tio ſuperſtitioſa damnatur , ) quibus verbis ſentit ,
Cóftat autébonosangelos nó adiurari,ſed precib prius effe remedii,pofterius verò ſignum pacti.Sic
honorari & implorari velle acdebere. Contra hác è conuerſo , non quicquid efficax eſt à natura ap
vanitatem etiam ſcripſit loan . Bapt. Segnius d.o penſum ; ve ſuntquidam Indicilapides contra do
puſculi c.8.6 9.Vndepatet quid lentiendum , qui lorem renum ,lienis, & c,id etiam eft efficax tritum ,
iactitant ſe ſpiritum habere, à quo cuncta docean & intùs fumptum . Subdit ſapienter Auguſtin .
tur(vt folebat quidam Magus Parmenſis dicere) Quanquã vbi pracantationes & inuocationes & cha
aurpræditosſe, & dicigiſpiritu quodam adeò po- Eracteres non ſunt, plerumg,dubium eft,virum res qua
réte,vt etiam imaginationibus alienis queat impe alligatur aut quoquomodo adiungitur fanando corpori,
rare,quod impoſtor illeMaltelius his ipfis annis in vinatura valeat,quod liberèadmibendum eft,an figni
Brabantia gloriari folicus ferebatur. Nimirum hos ficatinaquadam obligatione proueniat,quod tanto pru
fædus cum morte percuſsiffe ,& ad Necromático dentiùs oportetcauere Chriſtianum , quanto efficacius
rum tribuin planiſsimèpertinere. prodeffevidebitur.Sed vbilatet,qua cauſſa quidvaleat
quoanimoquifque vtatur,interest.JEx quibus verbis
SECTIO II 1.
tria colligas. Primò, li putatur resnaturaliterpro
Vinto quando geſtantur reliquiæ ,vel Euan deffe,tunc licet ſuſpendere de corpore.quia hoc fit
B
Q gelium fancti Ioannis,aut aliqui verſus pral tanquam remedium . Secundo, fi putaturnon pro
morum ,nó ex deuotione tantùm ,fed adiunctis ya delle naturaliter vt cauſa , ſed duntaxat vt ſignum
2D. Tho.
nis circumftantiis , v.g.vt ſic vel ſic ſine ſcripta,vel fururz fanationis,tunc omnino abſtinendum . Ter,
tup.a.4. &
Nauarr.d. reliquiæ fint in vafe triquetro velrotundo,tribué tiò,fi res dubia fit,necadfintmedici, qui conſulan
c.11.n.55. do vin formæ ,velmaterię a,vt ſcriptum ſit in per tur , tunc animum & intentionem appendentis,
V 3 rem bo
 DISQVISITIONVM MAGICARVM
234

rem bonam velmalam facere;bonam ,fi facit opi- |Alium tibro jepumo capire 29.quò videcur referédum
nione priore;malá , ſi poſterius credar.Tunc enim quod quidam fonitum fpontaneum auris dextræs
vel finiftræ obferuant,vt hæc tintinet, inimicum ,
incideret quis in c.admoneat 26.9.7. quo laici ana
themati, clerici degradationi ſubiiciuntur. Cano ſi illa, amicum ,noftri putentmemoriam tum eco
acnon li- nes znó permittút orationes alias inſcribi periaptis lere.de quo Ariſtinecus d , oữx tlopbevodi Tá WTE ,
ceat 26.9. præter orationem Dominicam & Symbolum ; ſed ότι σόμετά τ' άκρώων εμέμνήμην. nonne auris πύι γε
5.& c.non vfu Catholico,id ad Euangelium B. loannis , & a
obſerve fonabat quando tui lacrymans recordabar; & alicui
is.26.9.7 . lias S.Scripturæ partes excenſum videmus : quia huc pertinere videatur illud Lesbiæ vatis à Vero din epift.
par in iis ratio procedit ; nempe deuorio ferentis, nenfi conuerfum , amatoria ,

& verborum ſanctiras.Quæ ſi proſuntpiè recitatæ Sonitu fuopte Tintinant aures.

cur non & piè geftatæ ?ſed ſemper ſuperſtiofa , quç Quod illa dixerat: BoußeŪo'lud anonico . & a
diximusvitáda; inprimis numeri certi iteratio, quá pertiùs incertus quidam led antiquus e:
b in Pliis do illi vis attribuitur . Vnde fanè oportet intellige Garrula quid totis refonasmilii noctibus auris:
re, quod magnus Caſſiodorus ſcripſit b, multis ef Neſcio quem dicis nunc meminiſſe mei.
ficax remedium in variismalis fuiſſe trinam recitatio Quod referre ad amantium lympathian ), nimis eiater Ca
nem huias verſiculi , Dirupiſti vincula mea,óc.vt taleet .
B longè peritum.hucpertinet & Sparulamanıbia;quç
non ipfi æternæ repetioni fed in honorem ſanctif fit nuda ſpatularum inipectatione. A corpore e Virg.
ſima Trinitatis ter reperentis , deuotioni,Deus tiam ſumitur omen ſternutationis , & offenfionis
id detulerit.ſed de orationum formulismox plura. pedum ,de quo mox plura dicemus.
SECTIO I V. Alia ducuntur ex nomine , alia ex fortuitis alio
Exto,hucreferenda vaniſſimaominum ( kando rum verbis , alia ab iis quæ domi, alia ab iis quæ
Seime
YISTIXÁ)animaduerſio . de qua B. Chryſolt. hom . in via contingunt. Ex nomine ductum illud , quod
21.ad pop . Antiochen . Et quid tandem ſunt omina:Se narrat Glycas fde Auguſto , eum Nicopolim vo fannal. p.
pè domum quis fuam egreſſus hominem videt monocu caſſe, quam exſtruxerat vrbem : & ibi hominis ac 3.
с
lum ,vel claudicantē a ominatus eft.Et pofteà,Sivir afini ſtatuas aheneas locaſſe : cò quòd ca nocte,
ginioccurreris.ſterilis dies erit, fi verò meretrici,dexteri quæ Actiacam pugnam præceſſit, in hominem in
ý plena, o mili amercatione plena, ]mox vt par e ciderat,qui afinum agebat ,cúmque illius de nomi
rat in hanc dementiá inuehitur vt & Philemon a ne ſciſcitatus fuillet:mihi quidē reſpondit ille nomen
pud Τheodoretum όταν ίδω παραθηρούνlα τις έπτα eft , Eutyches ( h.felix ) aſino vero,Nicon ( h.victor).]
εν ήτις εφίν οπροσιόν σκοπενία απολώ τουλoν ευθύσ, Ex verbis fortuitò prolatis,quę Cicerocéfuit fpriè
& c. quod ita vcrtit Zenobius ,cū videro obſeruantem vocari omina g ve cùm filia Confulis bellum Per- g!.r.dedi
quifternuat, autſpeculantem fi quisaccedat , perdam ſeo cogitantis , patri dixit Perſeum obiiffe,quod hinat.
ego hunc hominem è veſtigio.Subdic deinde auctores erat Melitæi carellinomen.OixonómiX « (de quibus
alios veterum ridentes luperſtitionem ominum olim Xenocratem tradit Suidas librum compo
Menandrum Antiphonem , Arceſilaum , Diogené ſuiſſe) lunt,apud Terentium , li introiit in ædes arer
Bionem.vide Theodoret.lib.6.de curand.Græcor . alienas canis, vel anguis per impluuium decidit de
affect.in principio. Quod verò Auſonius tria tan tegulis, vel gallina cecinit illud decane , caninam
tùm omina agnoſcit, eum refellunt cereri qui plu (canam vocabant: vt ex Plauto alij notant de an
rium meminere . fortè de præcipuis tantùm loque que teftatus etiá Xenocrates, & addidit demulte
batur. ſed quæ illa in re vaniſima ? D . Auguſt. fic la etiam Dio Caſsius lib.58. & Plautus in Sticho.
ſcribit c His adiūgunturmillia inaniſſimarum obfer de anguequoq, Theophraftus in notis,fuperftitiofis
nationum . fimembrum aliquod ſalierit, ſi iunctim am de gallina canente , docent Donatus phorm.act .
bulantibusamicis ,lapis, aut canis ,autpuermedinsin 4. Apuleius lib . 9.de afino.vthodie multi peccant,
= d.c.20 . D
teruenerit : atque illud quod lapidem calcant tanquam ſi lalinum euerfum ,vinum effuſum , ſi crebriùs vel
diremptorem amicitiæ minusmoleftum eft , qu im quod rariùs in menſa ſternutatum : fi quod in conuiuio
innocentem puerum colapho percuriunt, fi pariter am verbum triſtius pronucratum ,ſi quis crus cruriim
bulantibus in :ercurrerit.Sed bellum eft quod aliquan poſuerit , fi canis vlulauit , coruus tecto infidens
do puerivindicantur à canibus. Nam plerumque tam Crocitauit, & huiuſmodi. Quæ foris cueniuntnon
ſuperſtitioſi ſunt quidam , vtetiam canem qui medius funt pauciora, & hoc genusvocant tó gyódiov , vt
interienerit,ferire audeat,non impune.Námque à va quæ D.Auguſt. réculit , & quæ Horatius canit,
110 remedio cuo ille percufforem ſuum ad verum medicü Impium parce recinentis omen
mittit.Hincfuntetiam illa limē fuum calcare,cum ante Dacat, & prægnanscanis, o ab agro
domum fuam trafit:redire ad lectum ,fi dum quisſe cal Rana decurrens lupa Camerino
ceat ſternutauerit:redire domum ,ſi procedens offenderit : Feráque vulpes:
cum veftis à foricibus roditur,plus timere ſuſpicionem Rumpet ( ferpens inſtitutum
futurimali , quim prafensdamnum dolere.Vnde illud tale quoque gentiles iudicabant obuium ha
E
eleganter diétü eft Catonis,quicùm eſſet confultus à quo buiffe Chriſtianum vſ narrat Photius , & col
dam ,quiſibi eroſaseſſe caligas diceret à foricibus. res ligas ex Minutio ni fallor & Tertulliano . Item
pondir,non elſe illud,monftrum : fedveremonſtrum ha fi obuius, inteſtabilis , abſciſſus, ( fic Lucian .
bendum fuifle , ſi ſorices à caligis roderentur. ] vides in Pſeudolo . ) cæcus , claudus, aut mulier fpar
quot genera hic fuiſſe à D. Auguſt. enumerentur. ſis crinibus. Item leporem iter tranſuerſo lal.
primo Saliſatorium . de quo Isidorus tradit Saliſſa tu velut diremiflc , capram , aut aliud animal in
tores ſeu Salitores vocarihuiuſmodiominoſos.Şaliſ via vidiffe, & quod,ex irreligioſamente hæretico
atio Januós. vet. gloſſario vocatur & palpitiario : ruin profectum , habuiſſe obuiú monachú ,cuius c
hujus ſpecies à ciliis , vel oculis potiſſimæ. iſtius tiã mério apud Pet.Blefelé Epiſt.os.& alia infinita,
Suidas & Theocritus meminere : illius Plaur. in vt ſubiecta poft finehui' ſcctionis tabula docebit.
Mil.glor.Precătatrici,collectrici ariola ,aruſpice Flagi Huic ominoſæ obſeruationi plurimùm tribuere
tiú eft fi nihilmittetur,quæ ſupercilio fpicit.& in Pſeu - l olim Romani,vt patet ex Ciceronis libr, de D.uz
Jo.Nifi quia futură eft,itaſuperciliumfalit.vide C.e nat. & Valerio Maximo libro primo,capite quinto.Ité

Grxci
 LIBER III. P. II. Q. IV . SEC. V.
235
Græci & Ægyptij, vt docet Pautan , in dena . & A Pes runs offenſó limine ſigna dedit.
Theophraſtus in Characteriſmis , vbimulta exen Vi vidi ingemui, tacitoj in peclore dıxi ,
1 c. de fu- pla ponita: necnon Syri,tefte S. S.in Regum hi Signa reuerſuri, fint, precor, ijta viri. n n Ouid.is
perſticio
ne. itoria lib .3. 6. 20. verf .33. vbi legiturnomen omi Nonne de ſe iam venia dignus Tibullus:qui ce- Heroid.c .
cinit : piit.
b lib. 1.se- nis, quod D. Auguſtinusb negat ſe in ſacris litce
tractat. ris inuenifle ,fortè inciderat in libros in quibusno O quoties ingreffus iter,mihitriftia dixi,
habebatur, viri pro omine acceperunt , os pro fædere Offenfum in portâ figna deduje pedem . o olib.ii e
drapuerunt, & c.ordets oiwyíradlo sou bomásarlo, Quid fi enim dicerent, euentum hunc ab eadem leg: 3.
ve nunc in LXX .legitur, vel potius oiwvioalo, in prouenire caufa prouidentiæ ,à qua mortes & ftra
terpretatus eft, in genere ſunt augurati, vt & He ges iſtorum ? Nonne Caietano iudice abſoluendi?
brçúwninachas generale eſt,& pro ratione ſub Sed obiiciat aliquis.B.Marcus Euágelifta.Euágeli
iecti interpretandum.ideò nofter rectiflimèvertit zádi cauflà,nauigio Alexandria petens, cùm naué
cPicus lib.omen . Dehorum omnium vanitate legendi Per. cgrederetur,calceum rupit, atq; Deo gratias agés,
6. de præ- Bleſenſisd .epift.os. FranciſcusPicus c, VVimpi iter ſuum expeditum efle perhibuit. Resp . hoc ex
not.c.s. na,Mich .Medina. Benedict. Pererius , & lul. Si apocryphis proferri. Deinde, vt vcar verbis Per.
VVimpina renius: præcipua ratio eſt,quod cum omina certa B Blefenfis. Quicquid aly credant,ego indubitater cre
libqui
. deopt:? nullam caufam habeant, fed à caſu planè depen
di do,ſanctum Euangeliftam hoc non ex fuperftitiofa cu
uinat.c.13. deant, in contrarios ferè ſemper cucntus rapi pol rioſitate dixiſſe,cui etfi nunquam calceusruptus effet,
Medin.de iunt.exemplo fit illud Anchila apud Virgilum ,qui ei tamen ſui expeditionem itineris ,per Spiritum ſan
recta in viſos cquos fpem pacis ait facere,& bellum minari ctum Dominus reuelaſſet. ] ſic ille : qui addit aliud
delib... Longè autem diuerſa ſunt , omen fortuitum arbi omen , eorum qui, ſi in itinere aliquis interrogers
2.Pererius trio luo rapere, & fignum à Dco , ex neceffaria & quo proficiſcantur, fubitò rebitant.Nicuntur facto
inc.24.Ge ad honorem Dei tendente cauſa, pofcere, quod in ludith , 8. verſ.33. quæ diſcedens inhibuit , ne quis
nel diſp.6. S. S. licitè fecere, feruus Abrahæ d de quo oprime cam quo proficiſceretur, interrogaret,quafiinter :
Siren.li. 9. illic in Comment.locutus fuit Thom . Anglicus )
de Fato c. rogatio aliquid ominis habuiſſet , quod ſuſceptum
21 & 22. & Gedcone, & Ionathas f : & in alijs Hiſtorijs , iter potuifier impedire. Sed hoc eſt finiſtre inter
dGenel. Gregor. VII.in cauſa Cardinalis Simoniaci, apud pretarimentem ſanctæ viduæ , quæ id veruit tản
24 . Martinum Polonum ,& D.Auguſtinus g, & Clo cum ne quis allocutione & ſalutationibus eius in
e ludi.7. douxusRex Francorum h . Deominú varijs fpe cæptum moraretur; velne curioſius , quid egreffa

3 Fulgol. ciebus,fiquismulta voler à noftris diuerſa poterit c faceret,(crutarentur.Deſternutamentis lemper erit

lib.r.c.3 : legere Blefenf.deepiſt.65.& loan . Salisberienfem quo excuſent, incidar in aduerſum aliquid , qui
hEgnat.li. libro primo de Nug. curial,capite vltimo, dum me ſternutat : ducet ab eadem cauſâ vtrunq; cuentú.
1.6.4 .
minerit ea ab ipſo non approbari,fed vt aulicorum fit felicior alius, & optatis poriatur,id ipſum dicer
vita commemorari: & notanda imprimis hæc quæ ſignum fuſſe ſucceſius, & non à naturali, ſed ſu
fubiungit verba; perna cæleſti cauſa comuniid eueniſlę. Sanèfter
Cetera de genere hoc adeo funt multa loquacem nutationémediú omen céluere veteres ,vtnotatu
Vilaffare queant Fabium . Scholiaſte Theocriti p, ideóq; ſternutate aliquo p in Tha
Quibus quacung, domus inftiterit , eam nec ab ipſa aftantes illibona verba dicebant: vtſi quid porté- Iniis & E
falute arbitror poffe faluari . ] dereturmali,id fauſta precatione auerterentq.ma pithala .
Helenes .
Quare turinam fternutationem prorsùs infauſtam :meri 9 Plinius
Concl.lic,Omina femper illicitum obferuare.nam dianam firmiſſimiauſpicii , & conatus non irriti lib.28.c.2.
i in fum . indicium ,rebantur,etiam Ariſtotele auctorer,ma- Apuleus,
y.ſuperfti licet Caiet. ifcribat :po:eft homo abfque omni přála
de alino
tio. gro canere prudenter ab imminentib . dubitadone pre- D ximèfi à dextro latere f.Vnde Propertiust, lib.2.
Tens occurfus fit fignum futuri ex communi vtriufque Nunc tibi naſcentiprimis (mea vita ) diebus, Se & .33
caufa cælefti,vel etiam diuinâ prouidentiâ : vt ſi quis Aridus argutum fternuit omen amor. problem .
cadenscorporaliter ,timeat aliquem caſum in ftatu , vel Et Catullus,de Acme & Septimio u , fternuta - C.II.
bonore , & c. propiereà tamen non defiftat ab operibus tionis dextræ approbationem , vocat auſpiciú bo - 1 Xeno
prudenter agendis,fed cautiùs vigilet, & c. Poteft enim num . Quid ? quod & peditum obſeruabant,& Grę- bal.lib. 6.
effe ,vtifte cafus fit effectus caufa futuricafus , & pro cis quidé omen eratbonum , vt ex Hymno in Mer- e lib. 2. c
pterea fignificetillum .] bocreuerâ eſt de valdè raro curiả : Latinis infauſtum cenfebatur, vr ex Carone leg . 3.
velnunquam contingentibus, & fi quando con de re Ruftica fuit aliis obſeruatum . De Soricino au- u Epigrá.
tingat,iam non ome propriè dictum , fed prodigium {picio æquè ridiculiveteres, de quo præter Pliniú +3•
potiùs fuerit ,à Dcomillum , & ad ospatcruoria li in Hiſtor. natural.etiá rectè accipiunt illi Auſonii,
citam ,pro morum emendatione, referendum . E Quadrupes auspicijs quis rūgitur oſcinibus?Mus.
quidem ſempermihi vifa hæc Caietani obſeruatio Vide N.libr . 1. Auſon . lect. cap . 25. Sed hæc
E
porcam pandere, ad ominoſam iſtam obferuatio ſuffecerint denugis ominum . de quibus etiam nó
k D. Au nem , quæ D. Auguſtino & alijs k inaniſſima ſem nulla Polydorus 3. de prodigijs & Nauſea lib . 2.mi
10.Pico. per vila. nonne ( vtar verbis Ciceronis de Diuin.)
guft.d.c rabilium .
VVimpinç 200 fifuſcipimus, o pedis offenfio nobis, co abruptio cor Hic inferenda eft Tabula hac figno * notata .
Sirenio , rigie , cu fternutamenta erunt obferuanda ? Nonne
serio , sa femper prætexát fuperftitiofus , offenſionem quá SECTIO V.
‫ܝܝܟ‬.

lisberien- uis pedum fibidiuinam iram prætendere? quid e

ki,& Bleſen nim aliud gentiles contendebant ? Nonnc hoc in
Tib.Graccho obſeruarunt, quo die occifus fuit, contingere in ſtrenis primo anni die dandis. So
| Valerius domo egredientem ad limen grauillimè pedem i lebant EthniciKalendas lanuar. ( ve docent Suc
Max . li. I
c. 4. Plu- offendifle ? Nonne ditar, hoc idé Craffo infauſti con. & Ouid . a )magnâ folenuitare celebrare , in x Sueton .
tarc. in prælii dic accidiffe ? m Nonne hoc demarito Lao honorem lani, & inter cetera tunc inuicem dare in Auguft.
& in Cali
Gracchis. damia fcribit? {trenas, in omen fiue precationem boná anni pro
m Plutar, fperè decurſuri ; vel aliorum multorum adiicien gu. Ouid .
1. Faltor.
Cum foribus velles ad Troiam exire paternis ,
in Craſſo .
V 4 dorum .
 VM
SITION ARVM
236 DISOVI MAGIC
Feftusin
trcna . dorum . nam dicta qualıtrena , & ternarius per fc- A fed ad directionem negotiorum fuorum : viqui
ctionis atque plenitudinis index, eo quòd tria lint certis teinporibus herbascolligunt , vel ligna fuc
a lib. 2.delomnia Ariſtotelia.Has ſtrenas propterhuiuſmodi cidunt, pro ædificiis vel nauibus, ſuperſtitionc ca
cælo . Luperſticiones, concil. Antifiodorenſe vocat dia reni, fi id faciant permoti naturali oblcruationc
b cap. 1 . bolicas b , verba funt; Non licet calendis ianuariis motus & influentia cæleftis, cerris enim tempori
vecolo aut ceruolo facere , velſtrenas diabolicas obſer. bus vis herbarum efficacior eſt , ligna quoquemi.
uare : fed in ipfa die fic omnia beneficia tribuantur , ſi nus ubaoxia funt corruptioni, & aptiora funt ad
cut reliquis diebus quo loco legerim libens , vel vlum . Sed ſuperſtitio föret , fi obſeruaretur certas
faltem explicem , vitulo ( feu buculo ) aut ceruulo fa vnus hebdomada yelmenfisdics ranrum , velcer
cere: vt fit fimile illi,cùm faciam vitulâ pro frugibus : ta diei hora , qua talis hora vel dics elt , veladde
quod meminicum contuliſſem placere fratri Ba rentur circumſtantix inutiles,aut orationes ocio
lilio Poncio de Leon,hominieruditionis elegan fæ vel non approbatæ h. Vode fequitur , quod liceat 26.
tioris , & qui easmittunt damnari videntur à D. reete Binsfeldius infert ,huc referendos qui obfer- 9.5. & d .

cc. non Aug. apudcGratian. & à Martino Papa , qui; Non sanı certas fejtiuitates , vt Conuerfionis B. Pauli, c.non ob
obſeruc licer(ait) iniquas obſeruationes agere Kalendarum ,c | B Vincentii, Vrbani,vel aliorum ,quibus fipluat.vel feruetis
tis,26.9.7. ocys vacare,neque lauro aut viriditate arborum cin velcælum ſerenum ſit, libiſpondent ferenitatem , Silurifu
gere domos.Omnis enim hæc obferuatio Paganorum fertilitatem , vinicopiam vel inopiam , aut conti
9. 10. Sic
d c.non eft :d ] Solebantautem pii Chriſtiani eo dic ieiuna nuatam per totdies pluuiam , vnde & ſuperſtitio- intellige
licet. 26 . re,in deteſtationem gétilitiæ ſuperſtitionis, vedo los fecere verſus, quorum primus eſt; Burchard .
9. 7 . Clara dies Pxuli bonatempora denotat anni, & c. id .de v. 3.
c . con
e ferm . 17 . cemur à D. Ambrol.c & Concil. Toleta . 4.fqui
f Can . 10 .
verò contempto ieiunio feſtum diem , cum paga Item qui colligunt herbs in die SanctiIoannis,ad fel male
nis,agebant, illis Romanorú Concil.ſub Zacharia cercos quoſdam effectus, credentes eo dic habere fic . in 3.
gc.fi quis Párif.dixit anathemag. Quare fi quis hodie vel in vim naturalem efficaciorem , vel inferunt arbores caufa di
Calendas . honore lanivelStrenię Dee epulis vacaret,aut ftre ipſo die Annunciationis B. Mariæ , vel in Feſto S. politiua
29.9 . 7 . nasmitteret, vel acciperet, is eſſet idololatra: fi id Stephaniminuunt ſanguinem equorum ,& fimilia fa ad malef.

faceret tantùm ,vt omen certum proſperi euentus, ciunt, naturalem caufam attendentes, quæ nulla
foret vana obſergantia mixta diuinationi,plerum eſt, vnde vanè iſta inſtiruunt:fed & feſta fic potiùs
que mortalis, fi tantum id faceret, vt incertum o inhonorant quàm colunt. Si verò directè ilta ad
men vel auguriú , peccatum effetveniale , fi animi fcriberentmerito Sanctorum , & Deo tribuerent
effectum vt ſanctos illos honoranti, viderentur &
cantum caula, velamicitiæ conferuádæ cauſa , pro
cófuetudineChriſtianorú ,nullú eflet peccatú :im ipliſanctos illos honorare . quare nec auderem eos
mò fi faceret in honorem circumciſionisDomini damnare. Huc etiam pertinent, qui obſeruant quof
cę, quá túc celebrat Eccleſia ,mereretur coră Deo . dam dies, vtputa diem D.Magdalenæ, diein luna,
Náhodie cellant exolitæ Gétilium fuperftitiones, & c. vt infauſtos, vel ve fauſtos ad iter, aut rem ali
quæ tam rigidæ ſanctionis canonum cauſa fuere . quam inchoandum : item an cum furgunt, primo in
Cauendæ tamen etiain hodie ſuperſtitiones il duerint calceum vel femorale dextecum an fceuú ,
læ , de quibus Burchardus ita ſcribit : Obſervaſti aut quo pede primùm tangant terram , vel domo
Kal. Ianuariy ritu. Paganorum , vt vel aliquid plus egrediantur, & quæ huiuſmodi nugatoria : cos co
jaceres propter nouum annum ,quam antea vel poft fo ſtat peccare iſto luperſtitionis genere.Tales in iure
leres facere. ita dico,vt velmenfam tuam cum lapidi- P Canonico videtur dies Ægypriaci, quorum men
bus, velepulis in domo tua preparares co tempore: ant tio apud D. Auguſtinum k. Collegit nationum
cunctarum ferè dies ominoſos & obicænos Ale k Con
per vicos e plateas catores & choros duceres,aut cir
xander ab Alexand. lib. 4. gen . dier.c. 20 . ment, in
ca tectum domus tua ſederes enſe tuo circumfignatus,vt fed hos
cpiſtol. ad
ibi videres e intelligeres,quid tibi in fequenti anno fu Ægyptiacos prætermiſit.Cælius Rhodiginus!,hoc Galat. 4.
. turum effet : velin biuio fedifti fuper taurinam cutem , tantum ; vocaridiesairos e insegédas, vulgo, à xb Enchir . c.
. vt & ibi futura ribi intelligeres , vel fi panes prædi teribus deluxata voce , Ægyptiacos ; ab Ægypti , in- no obſ
79.& in er
c.

Eta notte coquere feciſti tuo nomine,vtſi bene eleuaren quit, vanitate proclinato nomine. Eorum Auguftinus uetis, & c.
tur,et fpifli alti fierent, indeprosperita rem vita tua memi nit ,& in canonicis decretis nö eft prætermifum .] quisexi
eo anno proui deres . ideò quia Deum creat orem tuum Sed qui dies iſti apud Ægyptios, loc debuic ex ftimaret
plicare. Gloffa Canonica vult, Ægyptios docuiſſe Ilib . 14
( hæc faciendo ) dereliquifti,& adidola , ci illa va
na te conuertiffi, apoſtata effe&tus es, duos annos per qui dies toto anno infauſti,forentad opus inchoá
dum , & hos Eccleſiam olim in Kalendariis fuis fi- antiq.lc ct.
legitimas ferias pænitets . Burchard.in Penitenciali, cap. 9 .
liß . 19.c.de arte magica,verſ.Obſeruaſti Kalen- E gnaſſe ,quorum poſterius nihil dubito,quin falſum
das. Vbihabes breuem quandam enumerationem fit: nunquam enim hæc Ecclefia recepit, Apoftoli
ſuperſtitionum illius diei, quæ cum ſtrenarú,mil cæ prohibitionis memor m :pofterius poteftrecipi, m ad Ga
Gione hodierna clarum eſt nihil fimilitudinis ha aſtrologorum enim ifta commenta fuere,& Ægy- lat.4.6.10 .
bere,Vbi pro lapidsbus fortè corrigendum eft,lan prus inucntrix aſtrologia . Petrus Breslayus libro
titys. Non habui in quem locum cominodiùs reii primo Notabilium capite s 3.huiuſmodi dicit effe la
cerem ,etſi ſacrilegijaliquid fubeffe cenſeam ,quod nuar. 1. & 25. Februar.4 .& 26.Martiji.& 28. Apri.
Hiberni filueſtres lupos in magno honore habent 10 .& - 20.Maij 3.& vli. Iunij 10. & 17.lulij 13.&
& in patrinos aſçiſcunt, quos Charichriſt appellát, 27. Auguſt. 1. & 14. Septembr.3. & 21. Octob.3.
pro eis orantes & benè precantes, & ſic ſe ab illis & 22.Nouembr.y.& 28.Decemb.7. & 22. vnde
lædi non verentur.narrat Cambdenus,in Britar acceperit neſcio. Sulpicor tamen ,Ægyptios pro
nie Antiquitat. fcæuis & nefaftis habuiffe etiam dies illos, quibus
.
cot plagis à Moyſe percuſſi, & quo Pharao cum
S E C TI O V I. exercitu mari demerſus. Nam lingulis gentibus
inſignes clade aliqua dies,poſtca femper atri ha
Etauo ſuperſtitio eſt temporariarum , qui dies, biti , vt de Romanis,Græcis , aliíſque docuit A
> lexand . ab Alex. n Exempla plura harum fuper- Ind.c. 20 .

ftitionum
 LIBER III. P. II. Q. IIII. SE C. VII. 237
ſtitionú ſuggerút Patres,illa D.Pauli verba,i Dies A Vis illa ,ſupernaturalis ergo.cur non idem compe. |
obferuatis, com menfesó tépora á annos.Timeo vos,ne tit enixis die Anaſtaſis ,vel Natalis Domini : fpe
fruftrâ laborauerim in vobis ) explicantes , vt Am ciali,inquient, priuilegio . dic fodeș; vnde noltı?
broſius, Dies obſeruant , qui dicunt vtputa , craſtino cui & quando conceſlum ? conſtar experientiâ , di
proficiſcendū non eft, poft craftinum enim non debet a cent. Sed illa fallax , & ynde certus es, non ex pa
liquid inchoari, & fic folent magis decipi. Hiautem cto effectum naſci:Deuotio perſuaſit, dicat alius.
colunt menſes , quicurſusluna perſcrutantur,dicen Non bona deuotio;quæ cum ſcandalo coniuncta,
tes vtputa,feptima luna inſtrumenta confici non debet. quæ meritò ſuſpecta', quæ anilis, quæ fingularis,
nona luna feruum , emprum vtputa, domum ducerenõ quæ nullo Ecclefiæ vel traditionis munita luffra
oportet. 6 per hac faciliùs folent aduerfa prouenire . gio . Faciuotin his partibus mulci. Sed in ijſdem
Tempora verò fic obferuant, cim dicuns: Hodie ve partibusmulti pietatis & rerum fidei morumque
ris initiū eft.feftiuitas eft poft crus Vulcanalia (unt.Et imperiti,mulci curioli ,muli ſuperſticioſi. Lege
talia iter aiuntü ,Pofterum est , domum egredinó licet. Martin.de Arles tracta de ſuperſtitione.
Poſterú,fignificataduerfum é prapofteri , quafi ela it.ly
pla comoditate ferü ,Annos fic colunt,cum dicunt Ka .. SECTIO VII.
le dis Ianuarijsnouus eſt annus.quaſi nõ quotidie anni B
impleātur:ſed vt lani illiusmemoria recalanı bifron Ono loco ſunt obſeruanciæ vançin malis de
tis ,hac ſuperſtitione vtuntur,qua longè debet elle a fer G.
uis Dei ,fi enim Dei.fienim Deus ex toto corde dili faciat ablationem ex bonis eleemofyna impetra
gatur, ipſo propinie,pulla debet effe formido neque fiu cis,credens ea maioris efficaciçadeffectam conſe
spicio harum rerum .Profperè enim poteſt cedere, quic quendum : qui putat crucem ex elecmofynis, em
a epift.rr9 quid fimpliciter fub Dei denorionefit . ] D.Auguft. a ptam vel factam , velfanctiorem , & efficaciorem :
b

C.7. Eos enim incalpai, qui dicunt ,non proficifcar quia qui ofterunt fanctis ceřám vel aliam materiam , illa
blege.po .
ſterus . proſperus diesest,aut quia luna ſic fertur: vel proficif immiſcentes capillos hominis ,vel pilos aniinalis
car, vtproperè cedat, quia ita ſe habetpoſitio ſiderú. ægri:quimergunt imagines in aquam , pro pluuia
Non agam hocmenſe commercium ,quia illa ſtella mi obtinenda:qui faciunt quafdam ligaturas , ne lac
hragitmenjem :vel agam , quia fufcepitmenjem , Non vaccis fubtrahatur: qui per annulum delpoylatio
plan.em hoc anno vineam , quia biſſexius ] quæ ad tionis meiunt, veliberétur maleficio: qui pro qui
verbum comment.ſuo inferuit D.Anſelmus. Idem buſdam capitis doloribus, & limilibusmorbis.cu
cd.c. 79. Auguft. fic alibic,ficut obſeruant, qui ceruis. diebus, c randis ad porcorum lintrem feu obbam collum
Jiue m nſibus , volunt 6 nolunt aliquid inchoare, eò applicant.In nominePatris,& c.quimeriútur cin
quod fecundum vanus doctrinas hominum fauſtu vel gulum ægrotantis ad cognofcendum à quo fancto
1in d.c.4. infaufta exiſtimenttēpora. & alio rurſus loco d ,ple lit ſanitas impetranda ,adhibitis aliis definitistiti
bus : qui ftramen bipenni diuidunt , vt lanentur
ad Galat. na ſunt conuenticula noſtra hominibus,quitempora re
rum agendarum à Mathematicisaccipiunt. Iam vero manuuin vel digitorum tumores: qui pro quibul:
ne aliquid inchoetur autadificiorum ,authuiufmodi a dam pecudum morbis igncs ſtruunt ex peculiari
liquid operum ,diebus, quos Ægypısacos vocant, sape bus lignis, & in eum animalia impellunt , vel in
etiam nos monere non dubitant. ] Hactenus Patres, orbem circumducunt , & quod primo loco tran
quorum adſcripſiverba, quoniam ,licct primo lo lit animal,hoc ſanctis offerunt. qui S. Lupi libuin
co ,& iuxta contextus ſeriem , Apoftolus loquere pinſunt, hoc ritu , coquunt libum triangularem ,
tur de ſuperſtitioſo dierum menfium , & annorú prætexto Trinitatis ſacratiſſimæ honore , & ci
culu ludæorum , quos Galacæ Iudaizantes haud quinquc foramina imprimunt, in memoriam ( ſic
dubiè imitabantur,vt optimècum Græcis D.Hie- D colorant vulnerum Chriſti;poftea ,in B.Lupi bo
ronymus & Primaliusarbitrati,fieri tamen poteft, norem , libum dantin eleemofynam primo nien
vt aliquid etiam paganilmiſimul irrepferit. vt vidi dico non ex propoſito , ſed ignaro, & fortuitò oc
in Francia, tempore Catharina Medicea , quando, currenti,fic arbitrantur armenta gregeſque , lola
interaulicas matronas adcò hæc vigebant, vtni in paſcuis,à lupis inuadinon poffe . frequens eſt,in
hil inconfultis aftiologis ( quos Baronesfuos nun pagis prope Thenas & Louanium . Superſtitio ſe
cupabant ) conari audcrent. Quæſo. li quis dies prodic in eo (vt cetera mittam ) quod fortuitò mé
infortunatus, vnde ex aſtrorum reſpondent influ dicantı dari debet;nam quid hoc,vel ad cuſtodiam
xu, & pofitura? verùm hæc eſt alia atque alia fin pecoris ,vel ad honorem Dei, attinet ? tales etiam
gulis annis, nec eadem illo eodem die . fusè hoc ligaturæ pecuariorum , ad liberandoscanes ac pe
phyſicis rationibus refellit Ciruelus d.p.3.6.6.qui cora à clade & tabe; vel ve ea inferant pecoribus
poteſt couſuli. Ad hanc ſuperſtitionem diariam aliorum.lege Burchardum d.c.19. v.fecytı ligatu
referendi quoque ſunt, quicercis diebusolera (co ras. Aut pertinet opinio Silefiorum ,morauorum
E
pis tangunt, ne ciniphes, erucæ ,campe,velalia in & vicinarum gentium putantium falcinationibus
fecta noceant: item quinoluntvngues præſcinde reſiſtere faſciolasvel tæniolas rubeas , alligatas e
redie Veneris, velnere die Sabbathi cum interea quorum frenis vel epipphiis. vetuſta ſuperſtitioné
non abſtineant in honorem Deiparæ ceteris ope eadem de cauſa apudGræcos & Romanos pueri
ribus fer uilibus: quicredunt maiorem inelle vim puellæq;faſciolis ruſteis præcingebantur Apulei.
aquæ benedictæ Dominicis poft quatuor tempo Miles. lib . 2. Chryfoft .in bom . XII, 1.ad Cor. &
ra, quam aliis ad ſpeciales quofdam effectus: item alijapud Martin . Roman,lib . 1. ling.c.3. & libr.
quioua, qux gallinæ pariunt dieParafceues , toto 2. cap. 23 ,
afferuant anno,quia creduntea vim habere ad ex Huc referendæ ſuntinnumerx orationum for
ſtinguenda incendia , li in ignem iniiciantur. cedo mæ , quibus vulgò vulnera lanantur, vel morbi
enim , vis hæc naturaliſne vnde? à dic ,velmatre? curantur , vel infortunia arcentur. Quale illud de
nemo học dicat. nam quid abſurdius? nulla matri quo Burchard. ibid . v.collegiſti ; Covegiſti berb.is
prærogatiua tum præcipua competit : nihil diei, medicinales cum alys incantatiombus , cum Symba:
coeleſtes orbes tum vel lidera ſingulare influunt. ☺ Dominica oratione. Corrige audacter , quain
cum
 ONVM
238 DISQVISITI MAGICARV
M

cum fymbolo , & dom .orat.) id eft, cum credo in A libentiùs aut frequentiùs ad fua facrilegia ncfin
Deum , á Pater noſter cantando. Si aliter fecifti , de da, quam & ipſa Vencrabili Euchariſtia,& iis que
cem diesin pane & aquapæniteas. ] Eft & alia in v ad illam pertinent.Hæc mihinunc contra hanc &
Gmiles formulas occurrebant.
ſu inter Hiſpanosmilites, qua quidam falutatores,
vt ferunt, ſanctè viuentes, & omnes gratis curan
res, cum ſola impoſitione linteorum , & certorum SE CTIO VIII.
recitatione verborum vtuntur : formula fuit Hi

I
(panica, ſed reddam Latinè ad verbum ; Per Chri (Ec quiſquam nitatur auctoritate cuiuſdam
ftum , & cum Christo, do in Chriſto , est tibi Deo Pa NE Canoniftæ , qui vixit anno . 1454. nomine
triomnipotenti, in vnitate Spiritusſancti omnis horor, Fælix Malleolus,& fuit Canonicus Tigurinus, lcd
gloria.per omnia ſecula ſeculorum .Oremus ,faluta de hærefi rantùm non damnatus , quare & load .
ribus praceptis moniti,e diuina inſtitutione formati, Balæo & fimilibus tantoperè cominendacus : hic
audemus dicere, Pater nofter , quiesin cælis, & c. A. Malleolus , integro libello. duorum iračkouă de e
men , I E S V S, Potentia Patris,fapientia Fily ,virtus xorciſmis,ſe patronum præber huiuſmodi precatio
Spiritus fanéti ſaner hoc vulnus ab omnimalo. Amen. B dum & medicamentorum ,plurimahuiusopuſcu
lasvs. Dominemiles v Christe , credo quod no la circumferuntur,fed in pleriſquemulta ſunt te
Ete louis Sancti in cena, postquam lauisti pedestuorū meraria, erronea,& fcandaloſa: quare maturo &
fanctorum difcipulorum , accepisti panem ſanctiffimis (apienti cófilio Eccleſia Roinana cius nomen , in
manibus tuis , oro benedixifti , fregiſti , o dedi ter primæ claſſis prohibicos ſcriptores,quorû cun
ſti tuis fanctis diſcipulis , dicens, accipite de come eta ſcripta ſint verita,retulit. idco Catholicis eius
dite, hoc eft enim corpus meum ,fimiliter accepifti cali auctoritas profligata planè cenſenda: ſed nec ra
cē in ſanctiſſimasmanus , gratias egiſti , tradi tiones vllius monienti attulit.Examinemus ſinga
disti illisdicens:accipite bibite, quia hic est meus las breuiter, vult licitam eſſe curationem per hu
iuſmodiverba ( dicam Latinè , tum vt omnes in
fanguis noui testamenti, quipro multis effundetur in
remiffionem peccatorum . hoc quotieſcung feceritis, fa telligant, tum ne quis vtatur, fi eo, quo pronun
cite in meam commemor ationem .Obfecro te Domine ccianda ſunt verba,idionjare & rythmno propone
mil e s v Christe, vt per hæc fanćtiſſima verba,de rentur. ) Siſancta Maria virgo pueră lefum verè pe
per virtutem illorum ,o per meritum ſanctiſſime Pas perit:liberetur animal hac P.zffione,In nornine Patris,
fionis tua , lanetur hoc vulnus, malum istud. Amen . & c. Er illud ,Christus fuit nau ,Christusfu.t amiſus,
1Esv s. In nomine Parris, Filij, c Spiritusfan Chriſtus fuit inuëtus: iple benedicai,Gcöfignet hæc voll
Eti . Amen . I ES V S. nera, In nomine ,óc. Erillá. Ego adiuro vos vermes ,
Debac formulamota fuit Ipris anno ſuperiore per omnipotentë Deü,vt ifta ciuuasvel domus fit vobis
quçſtio,maximè quia nullum naturale medicamé ta deiestabilis, quà Deo est vir ille,qui falfam fenten
tum accedebar.Reuerédifl.Epiſcopus Iprenſis Si tiam protulit, iustam nouit, in nomine Patris,cc.]
monius, & conſiliarii eius,totam curationem hanc & dicit hæc dicta ,mutatis mutandis ctiam profi
iudicarunt fuperftitiofam & illicitá, & prohibuêre cere, contra lumbrices & vermes, qui animalium
ne quis ea yteretur.Multis hæc damnatio dura vi. viſcera corrodunr.Fatetur ſuæ fententia contrariú
fa,fed immerito.Nam hîc'effectus rotus exſpecta eſſe quendam , qui ſcripſit de ſuperſtitionibus ( in
car àDeo permodum miraculi. Sed miracula fic tellige Martin . de Arles ) & loan . in ſummaCon
alliduè & quafi ex conſuetudine poſcere, eftDeú Pfeffor . & annoDomini 1405.lectoré ordinis Au
tentare.Deinde ſancti viri, ad miracula edenda,nó guſtiniani coactum reuocare Heidelbergæ articu
funt vficertis,& quaſi conceptis verború formu lum , quo dixerat poſſe huiuſmodi formulis fine
lis ,ſed modò ſic ,modò aliter , prout Spiritusſan peccato aliquem vti , & nominatim ſecunda illa ,
ctus ſuggerebat , Tertiò ſancticas huius, non fatis coactu m , inquam ,hoc reuocare,ad mandatú Do
probata : fit enim plerúq; ormalefici præclarè fpe mini Epiſcopi Spirenſis , & peritorum ſtudii Hei.
cie externa,fanctitatémentiátur:neq ;in hacremi delbergenſis, tanquam erroneum , & polliceri, ſe
lites ſatis idoneiiudices, quibus fancti vidétur,qui de cetero non ampliùs talia verba prolatutum.His
extrinſecus peccata grauia nó prodút. Quartò ,qui non obſtantibus contrarium iple cenſer. Probat
donum fanationùm à Deo acceperunt, illi nunquá primò quia piú eſt & meritorium ſanaremorbos,
accipiunt cum conditionc, vt talibusvel talibus v on hominum modò , fed & brutorum : vtpro
cantur verbis:fed tales commentitiæ formulæ ſunt banturmulti Sancti feciſſc. Refp. hoc fecere . citra
indicia pacti faltem latentis. Quintò ,non licet pri omnem fuperftitionis ſuſpicionem ,& fic facere eſt
uatis comminiſci formulas, quas nec ſacræ litteræ , E pium acmeritorium : formulas verò halċe ſuper
nec Eccleſiaſticus vſus approbauit , qualis eſt iſta. Ititioſas eſſe, & meritò ſuſpectas.
quæ licentiosè abutitur , & deprauat multa fa Secundò , licet benedicere animalibus in no
cro fan & ti Miſſæ ſacrificii verba, etiam ipſius Ca mine Domini.Resp.licet , fi nihil addas ſuperſti
nonis , Denique applicat verba confecrationis rei, tiofi dictivel facti.
ad quam inſtitara non fuit, quod non eft perinit Tertiò , licet illa maledicere, feu coniurare , &
tendum ) & præterca petit effectum fibi cócedi per excommunicare, & exorciſare: vt fecit S.V Vilhel
vim prædictorum verborum , quz vis,non ad vul mus Laufanenfis Epiſcopus, qui ab anguillis laſus
nerum corporis conſolidationem ,fed ad panis ac omnes anguillas fuæ dicionis maledictione expu
vini tranſubſtantiationem , à Saluatore noftro di lit & relegauir.ſicut & B.Pruminiusinſulá S.Mar.
recta fuit. Neque illud negligendú eſt, Eccleſia & ci propè Conſtantiam , venenoſis coinquinatam
Catholicos eius filios,táta ſemper in vencratione vermibus, totalitér fuis precib.mundauit. Et Epi
hæc facroſancta confecrationis verba habuiffe, vt fcopus Laulanenfis ,tum viuens, contra venepatas

nefas ducerent illis vti,niſi quando in Miffa facri. ſangiſugas, quæ venenoſuo inficiebant Salmones
ficio, vel quando in Eccleſia , velſcholis,aur diſpu & alios pifces, exorciſmos ex ſacris Scripturis
tationib . iis neceffariò vtendum : contra Diabo compoſitos,fecit pronunciari. Er ſoliciſunt etiam
lus, & membra eiusmalefici, rebus nullis vtuntur in Heluetia ,contra valdè noxium genus vermium

quod
 LIBRI III. P.
P. 11.
TI O.
Q. IIII.
III . SEC. VIII. 232

quod vocant Iuger , inſtituere iudiciarium procel , A bumanunalis maleficiati.Antecedensprobat ex l.

llum , Gicut fit contra facinorolos : ficut & Con eorú . C.demalef. & auctoritate Azonis in lumm .
ſtantienfes & Curienles faciunt, contra vermes a & Archid . Refp . & legem illam , & auctores cam
Lauffkaffer, Refp . Exorciſmos & lequentes manifeſtè errare contra fidem ,vi doce
lios nuncupatos Lauffkaffer . Reff : bo fusè lib.6 .
Eccleſiaſticas depulfiones animaliú probari , quos
publicus Eccleſiæ vſus recepit & approbauit, non Septiinò ,quoad prima formulam , excufat illam ;
quoſcunque priuati comminiſcuntur. Hodie in Quia Si particula in ea non eft dubitatiua fcu con
Ritualibus Romanis habemus expreſſas formulas iectoralis,ſed caulalis ,lignificans idem quod ,quia
legitimas, quas omnes ſequi deberent: poffunt, & verė.Quemadmodú ,in illo:fi iudicas eos cognojie.ité
vricutò proprijs diæcefium , quæ à ledeRomana ſi in inferno nulla eſt redéptio,ſanè terribilis eſtrecor
approbatæ : immò fine peccato vtiillis poſſunt, datio. Refp.ctiamlı ita ſumas, formulam elle ſuper
etiamſi non ant expreſsè approbatæ , dummodò ſtitioſam , quia vel illud additur , vt caula lanatio
nec improbatæ , nec à viris doctis & pris in dubiu nis, vel vt lignú.li vi lignum ,non ela lignú ad,hoc
vocatæ, necapertam vanitatem præ le ferant, & à Deo vel Eccleſiâ inſtitutú.ergo à priuato,& tum
ijs licitè quoque vſus in Æthiopia Franc. Aluarez B meritò ſuſpicamur pactú cum dæmonc. quia cum
Luſitanos contra locuſtas .Narrat ipſe in Hiſt. Æ Dco nemo fic paciſcitur:neclicet nobis.Deo fignú
thiop. cap .Vt fanè in formula ipſius exorciſmi leu præſcribere, vel dare. Si vt cauſa , vel quatenusae.
adiurationis Lauſanenſis Epiſcopi nihil contine rem verba verberant,& lunt talis fonus (quod eſt
tur,quod poſfic improbari,nifi fortè citatio illa,& ridiculu ) vel quatenus ipfa verba vim phyſica ha
procuratorium piſcium , & alij quidam actus iudi bent ( quod æquè abſurdum vel quatenus habent
ciarij. quæ omnia vidétur vana & ſuperflua:quod vim moralé,quæro an hæc fic ex opere operato , an
idem dicendum ,de publica praxi Conſtantienfi ex opere operantisznó illud , quia non funt Sacra
& Curienſi. Tercia verò illa adiuratio , erat intro menta. liiſtud , ergo iam à deuotione res pendet.
ducta priuatim à ruftico ,nec de origine prima cius ergo etiamfi aliis veeretur verbis id à Deo obtine
quicquam conſtat: in exorciſmis autem non reci cet.ergo iam vana formula . habet hoc argumentu
piendas quaſuis pro arbitrio exorciſantis preces, C vim contra ceteras omnes. Nec tamen vim habet
led certas & ab Eccleſia præſcriptas,docent Con contra inſtitutas ab Eccleſia formas exorcilinorú :
cil. Carthagin . 4. can . 7. & loan .Micrologus lib . quia Deus Ecclefiá in his dirigit,& fpólę ſuæ votis
de obferuat. Ecclef .cap. 7. Quoad factum denique fauet :adeò vtEccleliçpreces huiuſmodi,vinomi
Guilhelmi & Pruminii , fimilia legimus de S. Pa nis Chriſti, quod inuocatur & inſeritur, vt caula
tricio & aliis, ſed aliud non probant, quàm licere ſimul & vt lignum operentur , eo modo quo &
lacra adiuratione , vel oratione , virtute Dei, ani ſignum crucis formatum pronunciarumque f. f Tyræus
malia noxia expellere , quod nemo negat : Licere Octauo contendit licere aliquando dæmonú vti lib.de da
moniac .
autem certas formulas arbitratu quorumuis con miniſterio ,& eosad hoc inuocare: quia D.Thco
p.vlt .
fictas in vſum inducere , id non probatur , quod dorus EpiſcopusSedunenſis ingentem campanam
ego nego. Sanè Apoftoli, & Sancti , abſque alia à Leone Pontifice ſibi donatam , à Roma Sedunú
verborum additione dæmones expellebant , & vſque per dæmones portari curauit. Confirmat,
a A&t.3.v. morbos fanabant in folo Chriſtinomine a fic DD . quia generales hæ propoGtiones ſunt reiiciendæ ,
16. & c. 16 .
Petrus ac Paulus, D. lo.b D. Tho . D.Andr. DD . omnibus nobis iniuriam & damna & moleſtias
is . D
Jb Procho- ludas & Simonc, & D.Hilarion. d fecere. pertinaciter inferentibus eſt ignoſcendum , qui
rus in vita Quartò addit, pro argumento , ex legenda S. hoc dicat ex Domini præcepto , eum dicitmentiri.
floan .
Blaſij , eum benedictione Colitum munire anima veritati enim conſonum effe non parci, quibuſ
c Abdias
lib.1.9.10 . lia imbecilliora contra grandiora: item , quod qui dam ſed oportere puniri: Item , de vluris gene
& 13. hi- porcos caſtrant, eos D. Antonio commendant,& ralem facientes prohibitionis deteſtationem er
for. Apo - li porci D.Antonio donati violentur ab aliquo,illú rare , cum in multis contractus vfurarum videa
Rolor.
non eſſe impunitum . Resp.hæc nihil ad rem per tur licitus. Sic vult, quinegantvllas formulas ſu
Id D.Hie
so. in cius cinere: nihil enim hîc verborum luperftitioforum perſtitioſas effe licitas, cos quoque errare, Reſp.
vita . intercedit.De D.Blaſio in vulgaris legendismul me mirari audaciam vel ignorantiam homi-
ta narrantur, quæ nulla nituntur fide vel auctori nis. audaciam quod fabellas nobis pro hiſto
cate. Cur Beato Antonio porcusappingatur ,ne riis obtrudat, quarum nullum refert auctorem . Si
ſcio , niſi hoc ex hac ortum conſuetudine fuerir: hoc accidic ( non credo quidem ) led ſi accidit,
ſed quod hujus conſuetudinis initiú , rurſus igno ſpeciali Deireuelantis permiſſionehdc ab Epiſco
ro. Deuotionipopulorum puræ & innoxiæ , fan- E po illo factum , alioquinec omnia ſemper ſancto.
Etorum caritatem ſæpenumero fauere & applau rum alias virorum facta imitanda, immònec ne
dere videmus.Nimirum rectè Ambroſius , Pro ceffario ſemper probanda . Confirmationis primú
spere,dixit,poteft cedere quicquid fimpliciter fub Dei membrum prorsùs vel calumnioſum eſt , velab
fit deuo:ione. ſurdum . calumnioſum , ſi vim præcepti Dominici
Quintò ex facra Scriptura fic argumétatur,Pau de remiſlione iniuriæ intellexit:abſurdum ,fi licin
K
lus dicit,omnia quacumg facitis,in nomine Domini tellexit, vt ex argumento videtur intellexille.Do
le Co lo r 3. noſtri IE sv Chriſti facite c.quiomnia dicit,nullú a. minus enim rancorem , iram , vlciſcendi ftudium ,
1.17 cum ( ſalté bonum excipit.Refp.cum lumere pro & animi perturbationem prohibuit. Sibi vindi.
çerço ,quod eft in cótrouerfia,hunc actum anima ctam relinqui voluit , cam in hoc fæculo retribuit
lis cum talibus verbis curatiefle bonum.Nec dicit per iudices; vicarios ſuos. nihil igitur hoc pertie
Apoft. licita efle quæcunque in nomine lesv fa nec ad iudiciariam iniuris proſecutionem . Secun
cimus,fed quæcunque facimus, ea nos in hoc no dum membrum de vfuris erroneum eft.nunquam
mine, & non in alio facere debere . enim vſurarii contractus vllı liciti fuerunt,
Sextò , tempeſtatem per maleficium excitatam , Poſtca conatur probare , formulam ratione
ab agris alio maleficio repellere, eſt actus bonus: verſus, ſeu rythmi ſuperſtitioſam non eſſe . Quod
ergo etiá ſuperſtitioſa forinula licet repelleremor nec nos dicimus : dicimus tamen , quia non ſolet
Eccleſia
 240 DISQUIS MAGICA
ITIONVM RVM
Eccleſia exorciſmosverſibus ligare ,hoc non ca- A ,mentem cui innatæ primæ notiones: in cuius me
rere aliqua ſuſpicionis cauſa. dio dicune ſedere angelum , quem vocancarim ,
Decimò vult eriam ratione rituum , & geſti qui rei veritatem homini aperit , & indicat. vnde
culationum variarum quibus vtuntur ruſti – & yon aná nomen idoli, & illis anani divinatio .
L
ci & alii huiuſmodimedentes,non poffe dici for Sapnatverò denotat eum iudicare USW) ananıfapta
mulas fuperftitiofas. Refp . ritus omnes & geftus igitur quaſi ananiſapat fignificat dæmonern illuin ,
abfonos, quos Ecclefia non recipit, nec verbum diuinationi quipræeft, & diiudicat atque indicat
Dei,ſcriptum ,vel non ſcriptum , approbat, cenſe morbicauſam atqueremedium . ſemper enim ma
rimeritò vanæ obſeruantiæ ſpecies , & propterea leficipriuſquàm fanent, fententiam ferunt ,male
fugiendos, tamquam ſuperſtitiofos . Addit etiam ficio morbum illarum fuiſſe. Atque hoc arbi
certè parum piam dicti ſui multiplicem confirma tror arcanum illud magnum , quod Malleolus in
tionem . prima eft. Chriſtus Dominus cæcum la dicare voluit,vel debuit. Sanè magicæ voces ple
nauit (puens in terra, & facto luto , & eo illicis ocu ræque ex Hebræo ſumptæ . Non me latet cabali
lis. 2.DiuusMarcus eodem modo furorem fana ſtarum deductio litteraria, ſcrupulosè ſi non ſu
uit in manu ſiniſtra læſum . 3. Helıfæus miros ge perſticiosè ex Guarino propoſita à Martino de Ar
ftus fecit,vt puerum ſuſcitaret. 4. D.Hieronymus B les lib. de ſuperſtit. qui fupponunt Anani7apta fi
per ſignum crucis leonis pedem fanauit . . in par gnificaremalam mortem ( qua quæſo lingua ? ) &
uulis baptizandis multos ritus , tactus & mores qualibet littera repræfentari vnam dictionem . vt
nunc exercent Sacerdotes, qui in primitiua Eccle A.ſit Antidotum ,N.Nazareni, A.Auferat. Nine
ſia fuiffent exorbitátes: Resp.ex his ineptiſſimè in cem , 1. Intoxicationis , S. Sanctificer, A. Alimen
ferri, ad ritus illos à mulierculis & rufticis priuata ta , P. Pocula , T. Trinitas, A. Alma. & fic lignifi
auctoritate receptos. Chriſti Domini ritus fuit cari, quod mors Chriſti, quæ ex parte ludæorum
maximèmyſticus & ſignificatiuus , vtSancti Pa mala fuit, ex parte Dei mortem (hoc eſt Diabo
tresoſtendunt. Helizæi factum ,prophetia fuit in lum ) ferire. & c. Quæ , quis non vider eſſe gerras
carnationis Dominicæ . De D.Marco illa narra Siculas ? Nec verò infælici illi Fælici fuffragatur,
tio,mera nænia eſt. D.Hieronymus Eccleſiaſtico quod,
remedio & proprio Chriſtianiſmi ſigno fuit vſus. Duodecimò ſubdit experienter ( vtar eius ver
Sacerdotes , qui alios ritus feruant, quàm Eccleſia bis, ne quis mefingere quidquam putet)videtur, & ab
præfcribit , peccant : qui cos tantùm ſervant Eccleſia permittitur, quod illi, qui per certas for
quifunt in ritualibus,nihil faciunt, quod non Ec- c mas verborum ſerpentes tollunt,( pro vt Apoſto
cleſiaſtico vſu à pluſquam mille annis receptum li fecerunt) & tangunt, & in medicinalibus refe
fit, vtdocet Bellarminus tom . 2.agens de baptiſmi ctionibusmultipliciter deducunt, imò leproſos ſa
cærimonys.Plenum verò impietatis eſt , nec å bla nando , nondum fundamentaliter infectos , mul
ſphemia alienum cærimonias Eccleſiæ , & actio tum proficiunt: & ecce quod illi, qui propriè tali
busverborum exorciſmisin eadem formanon v
nes Chriſti atque Prophetarum comparare male
ficorum actionibus, & ex illis has vellc deducere títur, licet fortiora loquatur, nihil apud ſerpentes
vel comprobare, vt facit Malleolus. operatur. Resp.primò falfum efle quod dicit ab A
Vndecimòconiectorem agit; fortaffis,inquit,eft poftolis ſerpentes fublatos , per certas verborum
arcanum Dei ,quod ſanctiviri per reuelationem rece formas. nam hoc per illos factum dumtaxar , iuf
perunt. Sicut olim per hoc verbum Ananizapta , re fione, in nomine le Sv , vt Dominus pręcepit, &
Sernatum ,tentum , portatum contra peſtilentiam fi cai formæ , vt cauſæ ac figno ', ſuam opem atque
deliter credentes ſecuritatem perceperunt. Refp . non , effectum pollicitus fuit a, falſum eſt lecundò ab a Marci
quod pofſem ,omne fortaffis affirmatiuum , lolui per D Ecclefia incantatores ſerpentum , qui commenti- vlt, v. 18.
fortaſſis negatiuum ; ſed quamdiu de talireuelatione tiis huiufmodiformis vtuntur, velmorborum cu
non eſt vlla probatio ,tutiorem partem eligendam rationes tales perficiunt, permitti,vt docui iam ſę
vrabftineatur; deinde ipſorum eſſe quidefendunt pè, & oftendam ex profeſſo lib.6 . Tertiò fallum
non conicere, ſed probare reuelationem :denique cft ,aliis formis potentioribusvtentes effectum nó
illud ipſum quod addit ,de Ananiſapia ,cuius exé. confequi.confequutienim eum ſunt ſancti viri fi
plo conatur intentum probare : eſſe non rántùm gno crucis, inuocato nomineDominico, & limi
vanum ,ſed etiam meremagicum ,& ex pacto dæ libus Eccleſiaſticis remediis. Quod fi loquatur de
monico natum . Sciendum enim inter magica re formis commentitijs atque priuatis , hæc ipſa ex
liqua periammata folitum , vt contra peſtes & fe perientia docet ex pacto fieri.nam ideo prodeft y
brespeſtilentes, in quo tres verſiculi debebant cer na, quia legem illam Diabolus tulit : non prodeſt
to deſcribimodo; altera, qui eam non præſcripſit,
Ananiſapta ferit,mortem que la dere quærit, & c. E Decimotertiò , fic argumentatur , Deus etiam
Quibus quid poteft dici ineptius ? nám illud a per malos Sacerdotes , li ſeruent præſcriptam ab
nanifapta nihil prorsùs fignificat, & poniturcamé ipſoverborum formam conficit Euchariſticum ſa
verlu tertio , vtDei nometi, & peritur ab eo ,vt fc cramentum ,per bonos verò,li formulam non fer
rentis miſerearur. vnde patet fic occultè dæmoné üent,non conficit. ergo etiam Deus per malosſeu
inuocari, quihoc fibi nomen vel ſignum confti. maleficos ,fiverba concepta feruent, tribuit ſani
cuerit. Deinde quod ait fideliter credentes tan tatem ,per bonosnon tribuit fi non feruent. Con
tùm fanari: hoc indicar euin requirere certam fi fequentia probatur. quia,teſte D. Gregotio , mi.
dem virtutis illorum verborum : quod & ipſum eſt racula minora probanrur per maiora. Sed illud de
impium . Si verò licet de ſignificationeconiicere, Euchariſtia eſtmaius,iſtud de curatione morbi eft
ſuſpicor vocem eſſe ex Chaldæo vel Hebræo con minus. ergo iſtud-benè probatur per illud . Equi
fictam.Si velis deducere ex 1337 Hanneni,miſere dem miror Chriſtiani alicuius tantam efle pofle im
remei, & Sophet uglw.vides miſericordia vt à pudentiam , vt facratiff. reimentione fic abutatur ,
iudice peti ,ſed non à Dco vero , vtarbitror.Nam & talem inftituat comparationem , nimirum ma
Ana XIX ſecretis Mekubalim myfteriis fignificat giæ ſectatorum hoc proprium eſt, non catholico .

rum vo
 LIBER III. P. II. Q. IIII. SEC. VIII.
241
rum verorum . Ad argumentum negatur conſe- | A | iuris Canonici improbat omnes orationes & for
quentia.nec vrger probatio, quia prælupponit fal mulashuiuſmodi, præter Pater nofter & Credo , ve
lum ,nempe miraculofam , & nó prodigioſam , hoc docuimus:nec inuenitur exceptio per Eccleſá in
eft à Deo , non à dæmone caufam in cafu propofi troducta ſpecialiterde huiuſmodi formulis:fed du
co:quod à nobis impugnatur. Tranſſubſtantiatio bium non poteft dici, id de quo inuenitur regula
nis miraculú de fide eſt.miraculum fit, quia Chri vetans, nec probaturde eo caſus ſpeciatim excep
ſtus hanc, & non aliam formam verború inſtituit. tusc. crgo iftud hic non poteft dici dubium . De- C Barto. i
Sanatio hæc nullo argumento idoneo probatur à níquehic non funt Doctorum ſententiæ pro par- l.quoties.
Deo eſſe. quare corruit tota machina.D.enim Gre te affirmatiua; dubium enim non dicitur, nifi lint Di li quis
gorii verba de duobus veris miraculis ſunt. hinc inde verímque Doctorum opiniones d. Ved Cuma.
Decimo quartò infiftit probationi experientiæ , rum ergo dubium hic non poteſt eſſe de re,vtrum conf. 154
parum attendens experientiam tantùm oftendere, per le lit licita,necne:ſed tantùm de perſona, verú in fin . So
quid fa & ú ſit, fed non docere,quòd curatio fit à peccauerit faciendo , quod putabat ,licitum ,nec- cin . confil
Deo vel etiá quòd fit licica.nā no quicquid corpo ne ? quæ duo ſunt omnino diuerſa. fieri cnim po- vol.i.Cor.
ri prodeft,id licitú eſt,vt conftat, alioqui & nimio teſt ; vt peccem faciendo rem licitam ; & fieripo- neus cont
potu ad vomitum , & nequioribus aliis vti liceret, Bfteſt vt non peccem , faciendorem illicitam . Qua- 17.lit.2.pa
& medici talia ſuadentes excuſarentur. alioqui à re etiam aliud eft iudicare de re , aliud dehomi- 3 .
dæmonibus morborum curationem petere liceret. ne. Quando quis iudicat dehomine , debet ſpe
vt impius Paracelf . cenſuit , & non nimis obſcure ctare bonum hominis, quod conſiſtit in co vt quis
Malleolus videtur concedere, quæ cancta ſunt bonus cenfeatur:ideò in dubio , nehomini fiat in
impia . iuria , teneor potiùs iudicare , quòd non delique
Decimo quintò , quæ in his formis continetur, rite. Sed quando quæriturde ipſa re , quia rei non cGuido P:
cuncta ſuntex S.S.deſumpta. ergo licita & fancta. intereſt qualis exiſtimetur,bona an mala , ideo non pa ling .
Reſp. nihil hac illatione frigidius.peccatum enim accommodandum eft in dubiis iudicium bono rei, 217 .
hic eſt in abuſu applicationis.eo quòd verba ſacra fèd bono ipſius iudicantis , hoc eſt ei quod vti
applicantur,ad ea quæ Spiritus Sanctus nullo mo lius eft iudicanti f. bonum aurem iudicantis eft, f fic intel.
do intendit. quemadmodum peccane , qui ad di non decipi intellectu , & intellectusbonum eſt ve- lige $pecu
uinationes,fatyras, palquill.& huiuſmodi,S.S.ver ritas,nempe fic rem intelligere, vt reuera eſt:qua- bitr.9.8.
ba deflectunt, Confirmat arg. ſuum ; quia non rè re hoc iudicium eſt conformandum ipſi rei,quoad ver.fed ad
prehenderetur, quicum ligno crucisfimpliciter di fieri poteſt , & de re iudicandum , non vt expediat fiarbiter.
ceret, fanare in nomine Chriſti. ergo nec ille , qui perſonæ facientis cuiushic ratio non habetur;ſed
paulò plus rituum & verborum bonorú adhibet. pro vt natura & conditiones rei poſtulant. qua
Refp. rursus conſequentiam claudicare. quia prior in re D. Thomæ ceteri aſſentiuntur g ; Ac. g Caie.Sot
ille Ecclefiafticam & Euangelicam formam fequi cedit , quod quæſtio hæc de re , pertinet ad Aragon.in
d.a.4 .
tur:poſterior voluntariam luam & commétitiam . communem animarum ſalutem , quæ paucorum
Deinde & prior illehoc faciés temerè, poceft pec ſuperſtitioforum fauori preferenda eſt.quando ve
care delicto tentantis Deum . ro diſceptatur de animæ periculo , tum non quod
N Decimo fextò , credentibus Deus pollicitusmi lenius videatur in quofdam , ſed quod reuera fit a
raculorum patrationem ad folum credentium iuf nimæ tutiùs , id fequendum , vt communiter do
fum : neque diftinxit , li hac vel illa formavfi fue cent DD . h Ad argumentum itaque breuiter rel
h Panorm
rint, fed formam generaliter loquens liberam re inc. iuue
pondeo , ex maiore benè inferri, de peccato iplius
liquit.neque nos igitur hanclicentiam reftringere nis.defpon
vtentis,quando verè'dubium eft,peccauerit necne,
neque diſtinguere debemus . Reſpond. Chriftum lal,ang
vtputa de ruſtico dubium fuiffe; demonacho ve
Silu . Tab .
Dominum fidelibus cam poteſtatem tribuiſſe, qui pro profeſſore Theologięnon puto,tenebatur enim & alii in
fide firmiin nomine ipſius,ad fidei confirmationé ſcire:perperam tamen infertur,idem de re , ná nec verb. Du
iſta faceret, quando ſalus animarum bọc depoſce dubiú id eft:& fi foret,nó ſequéda niſi pars negati- bium .
ad.ca. vlt.
ret , vt patet ex ſerie contextus D.Marcia. Et fic ua,quę tutior:& proinde verèbenignior in animas.
Chriſtus Dominusmiracula fua edidit. Velle au Alia quædam poſtea accumulat , quæ præter
tem miracula edere,duntaxat vthomo , vel, equus mitto ,quòd ſint non minus inepta, quam frigida,
vel vacca,fanétur ægritudine corporali,hoc Chri & ridicula ,ve poremeræ fabellæ ,de Moyſe, Virgi
ſtusnec iuſsit,nec approbauit,nec foler concurre lio & c .
re ad huiuſmodi.formam quoque fimplicem nobis Potuiſſet fortius argumentari ex 1.4. C. dema
reliquit,manus impoſitionem , & fimplicem in no lef. & Mathema.vbi Cóftantinus Imp.ſcribit,Nul
mine eius cum benedictione iuſsionem , vel preca lis criminationibus implicanda ſunt remedia humanis
tionem . Hanc Chriſti licentiam nec reſtringimus, quafita corporibus , aut in agreftibus locis innocenter
nec diſtinguimus, ſed arcemus ab ea ſuperſtitioſas adhibita ſuffragia, nematuris vindemijs metuerentur
E
additiones & ampliationcs. imbres,autventis,grandinisg, lapidatione quaterentur
Vltimò fie argumentatur :in dubiis benignior quibus , non cuiufquam falus aut aftimatio lederetur,
interpretatio facienda,ſed hic res dubia eſt , ergo quorum proficerent actus.]Reſponderi ſolet , Cóſtá
porius dicendum licere, quàm non licere. Conf. tinú adhuc rudem rerum fidei ſuperſtitioſa ad fine
Deus intentionem facientis attendit; eam ruſticus bonum remedia permififfe,ita Anton . Contius &
ifte hoc faciens habet bonam . ergo non eſt dam alij,& addunt quidam pofteriorem legis parté , ex
nandusà nobis. Reſp. An ha formulæ fint licitæ libro baarixã , tanquam inquam reiectam . Mihi
necne, ſtrictè loquendo dubium non eſſe. primò non videtur in lege quicquam iniqui contineri.
quia nó ſunt lufficiétesrationes néque argumenta Nam Conſtantinus remedia ſuperſtitioſanon ap
b Aragon. Catis idonca, veiis intellectus ſanus ac benè diſpo probat,nec etiam licita eſſe pronunciat, ſed dumta
& aliiad litusmoueatur ad credendú , has formulas effe bo xat decidit in foro ciuili non eſſe puniendos nec
2.D.ho. 2
nás ac licitas . hoc tamen neceſſarium eſſe , vt di- ) ſeucriſsimis legibus ( ſcilicet contra maleficos
1.9.60.0.4 .
carur dubium , conftat , 6 Deinde quia regula | latis ) vindicandos, qui maleficia vel alias calam ;
X tates
 242 DISQUISITIONVM MAGICARVM

tatesfuperftitiolis modis depellerércerte equ liimú A cuiquam mortalium adhibitas prodeflc:ied hæc ef
eſt nó camdé ſubire códitioné cos qui contra lalu le laqueos & inſidias antiquihoftis,quibus ille per
cem hominú aut pudicitiam moliuntur , & cos qui fidus genus humanum decipere nititur. Conſtanti
innocenter( fic loquitur )iſta remedia adhiberent ad nus Imp.cùm viderermuitos damonem ( ilicium vene
maleficia diffoluenda. Siperpendas ,iſta Accurſij rari quem etiam quia plerosque ægrotos Janabar ,ia
& Bartoli mens fuit . Nihil ergo Conftantini ſan Tgör nori owlñpa folebantappellare,demonis illiustem
ctio pugnat cum iure canonico, quo ifta prohiben pium diruit penitusquefubuertit,vt notum cuiqueface
tur.c.iiud & c.quifine 26.9.1.cum fimil. quibus & ret ,non ab huiufmodi damonibus,fed à vero omni
peccare docetur, & in conſcićtiæ foro pænitentiam potenti Deo opem implorandam ,& petenda morborum
condignam imperandam . c. ex tuarum de ſortileg . remedia m Neque enim vel medicina intuitu ,vel mor
Semper remedia ifta Chriſtianis diſplicuerunt, fe borum curationis gratia omittêda funt pietaris regula , mbiusl.z.vi.
Euc

pè & Ethnicis : vt docuit præter alios , in quem autviolanda Chriſtiane Ecclefia precepta. ] Sic ille, cæ Conftá
hoc anno 1606.indicanre & præbente viro Nob . optimè & veriffimè,& ſententiam hanc ſecuta Pa- cini.
D.Ioanne de Herrera incidi AnnęusRobertus lib . B riſienſis curia decreto luo confirmauit . Quæ ex S.
1. rerum ludicatar. cap.s.cuius doctè & breuiter S. probationi adduxit intermedia prætermisi,
dicta , nihil vetat adſcribere , Hippocrates veneficos quia locorum illorum interpretatio veror & aptior
aliò tendit.
quofdam & irridet & exſecratur , qui ſe profite
bantur orationibus , & certis quibuſdam ſacrificys
Sanaturos morbum , quem illi facrum , nos comitia
SECTIO IX.
al.de mor lem vocamus 2. Galenus fraudes huiuſmodi reijcit,
bo facro. tãquam fraudes ariles, & praftigiaturas Aegyptiorum X his infertur deciſio demultis formulis, quas
& Babyloniorum ,atq; in Pamphylum quondam inue non prętermittam planè,vtde iis poſsint lecto
hitur , qui in herbarum colle&tione imprecationes quaſ res, quando de facto inciderint, iudicare ;nec aſcri
b Galenus dam admurmurare ſolirus erat b Alexander fordo bam integras,ne curioli & impii queantabuti:ſed
wegi & Mártis à Luciano videtur , qui grafſante peſtilentia adicribá tantum initium ac finem ,omiflismediis &
Tão qaş verfum hunc foribus ine fcribi iubebat, tanquam cer circunftantiis , quas auctores carum requirunt.Pri
μάκων
tiſſimum aduerſus vim peſtilentia remedium , póißos mæ quatuor frequentes ſunt hic in Eburonibus.
c Lucian .
in Alex.feu ακερσικώμης λοιμό νεφέλων απερύκειc D.Thoms cura 1. ad equos ſanandos, interrogant cuius coloris
feudou . tionesmorborum d per verba aiiter fierinon poſſe cre fir? ſi dicas,fpadicem.clamant,Spadix , li laboras ta
d 2.2.9.96 dedit , quim virtute damonum :eósque qui verbis li vel ralimorbo,tam verè laneris, quam loſeph &
..

ar.z. characteribusmorbos curant , vel alia quæpiam mira Nicodemus, & c .

da prater naturam agút,aſſerit fædushabere cum ma 2.anteparante, parante ante & c.vt virgo Ma
lo demone ; vel expreſſum ,veltacitum .Magiamultam ria peperit .
habet cum medicina affinitatem . Plinius,Natam pri 3.alligare equum ſtoloniarboris, quæ nunquam
mùm è medicina nemodubitat (inqui:Jac ſpecie fa fructum tulit; idq; trium horarum ſpacio .
lucari irrepfiffe, velut altioré fanctiorémque quam 4.pro quouismorborum genere, funiculo lanco
medicinam . Ita blandıſimis deſideratillimiſque brachium circúdare , in nomine Dei & c. & ad no
promiſſis addidiffe vires religionis , ad quasmaxi men ſancti, cuimorbus tuus ſacer, funiculus con
e Plinius l. meetiamnum caligat humanum genus & poftea trahetur & fiet breuior, & c .
28.cap.i. fubdit : Itáquecùm exiraordinaria uſtæ feu fraudes ca f.dicto, conſummatú eſt ,pedem equiterræ for
impoſtura , ſou etiam morborum curationes,non reme titerincutere,& addito alio verfic.ex orat.Domin .
dijsnåturatibus conftent,ſed à demone procedant,reij clauum excidere ,
cienda funt,nec inquirendur an profintnecne.Sub An- D 6.ad morbum quendam animalis ſanandú , inji
onino Caracalla damnati ſunt, qui remedia quartanis cere phialæ vitrex aqua limpida plenæ , nouem or
Spartian, ertianiſque collo appenfa geftabani f. Sub Imperatore dei grana & c.
la . Conftantio ji qui remedia quartane vel doloris alterius, 7.filum per chriſma trahere:aut terream imagi
collo geſtaret fiueper monumentum tranfiuiſe vefpere nem ,ſub altaris pala abſcondere .
maleuclorum argueretur in.dicijs.ille ( inquit Ammia 8.tempore miffa dentes tangere, & quenda ex
nusMarcellinus ) ve veneficos , ſepulchrorúmque Eua ngelio pafsionis verſiculum fimul dicere :
horrores,& errantium ibidem animarum ludibria 9.cum ægroto antè febris acceſſionem manus
colligens vana,pronunciatus reus capitis intéribar. lauare, & interea certú ex pfalmis verſum ſubmur
gl.19.in fi.
h 1.1.g.me g Vlpianusincantationes, quantumvisin morborum cu murare :vel laborantismanu prehenſa dicere , &
dicos D.de ratione proficiant,reijcit có damnat.h Imperatoria co què facilis tibi hæc febris fit,atque & c.
var. & ex-\ſtitutiones remedia eiufmodi inhibent & interdicunt.i 10. recipe tres panes miſſales , & in vno ſcribe,
extraord. D. Auguſtinus ab Ecclefia vnione illos excludit,qui in qualis eft pater & c. in altero & c.in 3.& c. & dare
crim .
i eorú . C. collectionibus herbarum carmina dicãt,cófque qui cha- | El has hoſtias febricitanti & c.
de nialef. račieris ægrotis ad ſanandos cos apponun:.k Inter ve Vndecimaducere egrotum
feria ſexta(idque có
math . leres Caroli Magni ſanctiones hac una eft.vt à clericis tinuis tribus diebus) ante ſolis orcum ,versùs orien
k canant
mone ad- vellaicis phylacteria,vel falſe inſcriptiones , aur li tem , & eo expanſis ad folem manibus in crucifixi
gaturæ ,quæ imprudentes pro febribus aut alijs pe moré ſtante,dicere;Hodie dies illa eft qua Domi
can.no
'cruetis ob itibus adiuuari putant , nullomodo veláb illis, vel nius Dens ad crucem acceſſit & c. denique recitare
à

16.9.7.ca. quoquam Chriſtiano , fiant: quia magicą artis nouies'ternas orationes Doninicas & ternas ſalu
nec miru. inſignia lunt. Canon 42.Concily.Turonenfis fub Caro taciones Angelicas.
Sacerdotes Catholicos Duodecima illud Aphricani ; Guſtate & videre
ud 26.4. lol magnohabiti.Admoneat
6.9.1.c.
ll
populos,vt nouerintmagicas artes incantationél quod bonus eſt Dominus,inſcriptum certæ ſupel.
Capitu que quibusliber infirmitatibus hominuin nihil lectili & c.
Caroli Ma poſſe remedij conferre ,non animalibus languenti Decimatertia in aquæ frigidæ cyathum inftilla
ni 6.c.72 . bus claudicantibúsve, vel etiam moribundis quic re profluentis fanguinis definito numero guttas,&
quam mederi,non ligaruras offum ,vel herbarum inter vnam quamq; legere pater nofter & c. & pro

pinare

r
 LIBER III
III.
. P. II.
II Q. IIII. SEC.

propinare patienti. eúmque certa quædam inter- A illa paniinfcripta,Irion ,Khıriori & c.vel illuc:fa.tr
rogare: vel fronti eius certum verſiculum cruore il . pax ,max & c.contra morſus canum rabidorú :iicin
lo inſcribere.vel in ſanguine fiſtendo ,dicere, San contra dolores dentiú : Sirigiles Falceſque & c. ve.
guis mane in te, & c. ſanguis mane fixus & c. & ter aliud.Galbes & c.Galdes & c . Item :Gibel, nt, & c.Et
repetere. Item , in ſanguine Adæ orta eſt mors † in piſcium captura, illud Geoponici Conſtantin
& c.ôt languis vr fluxum tuum cohibeas. Item lao Sabaoth:& quorum his nugis olini libri refert:
illud, Chriſtusnatus eſt in Bethleem ;& paſſus & c. fuere Bamachius & Cariachirus, à Galeno deriſil.
& hæc dicentem tenere innominatum digitum in Simplı:in illo Conftantini eſt abufus duorum Dei
vulnere, & facere certas fuper vulnere cú eo ciu nominum .
ces , & dicere quinque pater, & femel fymbolum Decimaoctaua, virgas parellelas vi certoruin ver
& c . Item , certum verficulum folum dicere ex Paſ borum mediis partibus comınıttere, & in crucis
ſione.Item dicere,In nomine Patris, & c.chunrat , formam vincire, & de collo ſuſpendere.vel thora
cara, Carite & c. ci lignum rotunduin cum certo murmule applica
Decimaquarta tribus diebus ante ſolis ortum B re,ve Turcæ faciunt.Sed ſunt innumera huiuſmo.
ſuper equo dicere, In nomine Patris , & Filij, & dicómenta, quæ ex prædictis diiudicari poterunt:
Spiritus ſancti exorciſo te vermem per Deum pa & nosalia quædam 1,6.profigabimus,quæ propria
tre & t & c. vt nec carnem , nec ofla huius equie Paracelfiſtarú.Aliæ quædam ſuperftitiones in ex
das & c . Deinde certo numero recitare Pater. & poſir.i.pręcepti apud Beetziú leguntur c.v.Alii in
Aue. tandem in dextram aurem equi,cum aliquot quit) promittunt ſic : vis utmaritus tuus diligat te, ac
crucibus factis, inſuſurrare quatuor quędă verba. cipede omnib.crinib.tuis, offer illos ad altare ter că
Decimaquinta ad inueniendum furem , in cry cerco ardēti: & tūc quamdiu portabis illos ſuper caput
Itallo crucem facere cum oleo oliuæ , & lub cruce tuum tamdiu exardefcet in amore tui.Alia fuadet fic
(cribere, S.Helena,& puero caſto atque legitimo accipe hacſancta verba ſcripta, & cõſue veſtimētis vi
decenni tradere phialam tenendam , & polttergu ri tui,ci non poterit occidi , vel ſubftitanea morte mori
eius flexis genibus ter dicere orationem S. Hele vel,fac fcribi litteras infra Euangelium talis feſti, có
næ ;deprecor te Domina S. Helena;mater Re ſuſpendeillas ad collum viri tui,& non poterit ſubmer
gis Conſt.& c.Amen .& cum angelum intellige ni giſi pertranfitmare.vel fic,fi vis haberemaritum ad
grum videbit puer in phiala, tum interrogare quę voluntatem inam ,quare clauos ferreos antiquos( vulga
quis voluerit. Item ad furem deprehendendum , Criter hoefnagelen ) dequibus inuentis debet formarı
Accede Auentem aquam ,inde quor ſuſpectos ha annulus ſexta feria infra miſſam : postea ſuperlege
bes, tot numero lapilloscollige, domum refer, fac Euang.( quoddam certum & dic quotidie Par.not.
igneſcant in foco,defode ſublimen & c.imponan tunc ſi annulum in digito portaueris, habebismaritum
tur ſcutellæ aqua plenæ cum certis ritibus, & ad no pro tuo deſiderio infra annum . Item fiſponſa debet har
men furis calculus eiusaquam faciet ebullire.Item bere bonam fortunam ,oportet quod in nuptijs ingredia
leguntur ſeptem pſalmicum Letaniis; hinc ſequi tur domüſüb duodus euaginatis gladiis poſitis ad mo
tur oratio terribilis ad Deum patrem & c , hinc e dū crucis S. Andrea.Item ne Alf,velmare equitetmu
scorciſmus in furem : denique formatur figura cir lierē in puerperio iacētē,vel ne infans rapiatur(à ſtri
cularis cum barbaris nominibus, & in medio pin gibus)debet poni cultellus vel corrigia ſuper lectī.]ha
gitur oculus , tum clauus æneus, certorum late &tenus ille cătérus cárùm pofuifle quátú ad fugie
cum , oculo infigitur malleo cypreſfino & dicitur das agnitas íuperſtitiones pertinebat formulas ver
certus ex pſalmis verſiculus. Gc furi oculum pu borü , quas præterea adhibét,prudéter prętermiſir.
tant excuti. Alij, die Sabbati ante Solis ortum Nuperduashic in Brabátia non infrequéres de
ramum auellanum abſcindunt , dicentes ; Ego te D prehendi, Prima vt fciant an ager moriturus , ſa
ramum huius ætatis reſeco & c . in menfa ſter lé igraro in manum imponút,& attendunt liquef
nitur tegumentum addicis his verbis; & c. quæter carlal,necne? quod pertinet etiam ad diuinationes.
repetenda. Alij vtuntur exorciſmo ſeu anache Altera eſt:ſi quis febri laboret, iubentprorsùsnu
mate , quod blaſphemè vocantS.Adalberti,cu dum ſe ſoli exorienti opponere,ac fimul certo nu
ius inicium eſt , ex auctoritate Dei omnipotentis mero Dominicas orationes & ſalutationes Ange
& c. & finitur, Amen , dicant omnes. poſtea can licas recitare. Sic liberandum . crebrò etiam virgi
tabitur ,Media vita in morte fumus & c , Quam nes id faciunt.tanto ſanitatis corporeæ quàm vere
prorsùs ſuſpicor eſſe illius Adelberti hæretici, qui cúdiæ maior cura: quo,niſi Aſmodeo auctorelvult
le fanctum vocabat , & damnatus fuit à Papa Za cum veſte pudorem ,cum pudore pudicitiam pau
charia :cuius Hiſtoriam & Magicam quandam im latim ponere. Priori poſſet aliquid phyſiologicum
piam orationem , inuenies in vita S. Bonifacii A lubelle:Sed id adeò incertum & obfcurum ,vt von
poſtoli Germaniæ libro 2.apud Surium menſe lu iniuria ſuſpectum cenſeatur. Nunc iſta ſufficiant
7:13. Alij legunt Plal. 108. iuxta certam diſtribu- e exempla,plura fum daturuslib.6.c.2 .,e£t.1.9.1.& ex
tionem . opere Martini de Arles de ſuperſtitione,quod exſtat
Decimaſexta , ad curandum maleficiatum :Ac in iuris Oceano, peri poflunt: apud quéiuuenies
..

cipe tres olei violaceimenſuras,& conſiſtens con egregiè confutatá quandá vanam obſeruantia,quç
fra ſolem ante eius ortum exprimenomen læſi & fimul eſt ſuperſtitio, & Deitentatio,& facrilegiú,
'inatris eius & angelos gloriæ , qui ftant in gradu & blafphemia , qua Nauarræi ruſtici vrebanrur,
ſexto , ſex diebus ter in die . Septimo autem collo imaginem B. Petri in Aumen mergentes,ad pluuia
cetur ille nudus & c.deindenomina horum ange impetrandam : cuius dicta moneo vt notes , quia
lorum inſcribenda laminæ & c .viceſima dieměgs ruſtici accolæ Rheni folent idem facere cú ſtarua
Vanabitur. (fi commemini) B.Vrbani. Fuit penès melibellus
Decimaſeptima, Item ferre inſcripta nomina M.S.LeuiniCrucii Curionis Boſcepani, cui titu
trium Regum ,cum certis tribus verſiculis: vel ver lus Eruditoriū exorciſta , qui vir certè nec indoctus ,
ba planè incognita & abſurda:vt illa vererú , Da. nec exigua huiuſmodi rerum experientia prædi.
nata darios; & c. & recentia , Abrac, Amon , & c. vel tus, plurima congeſſit remedia contra maleficas
X 2 noxas
244 DISQUISITION VM MAGICARVM

noxas,quarum pleraque etſi manifeftæ ſuperſtitio | A teret conſilium à fapicntibus,quos fciebat elle ta
nis nequeant reuinci , expeditamen propter cla les, & libibeneuolos,Vtrum licitæ effentfuperfrutto
rum periculum , & procliuem abufum iis prorsùs nesquas exercebat ,e credebar? Respondir,cur inquire
abſtinere . Quapropter oro & hortor omnes , ad rem à talibus,etenim fcio quod cdiſconfulerent.mihi:
quosliber ille, quod ſciam nondum edicus,perue Ego tamē ſıc agere,& ficcredere penities diſpofui, nec
nerit ( ſcio verò quoſdam illic traditis incautè ad omittam.Et in hac infelicitate pofitus , præuentas
modùm vti aliquando )ne temerè vllo remedio in morte repentina ,deftiti vellet,nollet :núc agnofcensin
de excerpto vtantur,niſipriùs ſollicitè,cum pio, & inferno, quoniam Dominus odit obferuantes vani
erudito ,& prudente aliquo Theologo rem córu tates fuperuacuè. Et contra , Beatus eft vir cuius
e cint, & is ſecura omnia declararit . eft Dominus ſpes eius, & non refpexit in vanitates
Formidandum quoddam in huiuſmodinego & inſanias fallas . Sic ille tracta. de obferuat, die
'ciis exemplum Gerſon narrauit : ſuo tépore Prin rum ſuperftitiofa.
cipem quendam fuiffe, cuicùm ſuaderetur, vepe- B |

FINIS LIBRI TERTII.

B
B
O
B
SOLBLOG

SVMMA
SVMMARIA BREVIA

LIBRI QVAR TI

DE DIVINATION E.

Ræambulum De nominibusquibuſdam ,quid fi-y A De duplici Ephod . Quid rationale, Hebraishwivi

PREgnificent.Pradictio.Prenotio. vaticinium.Pro deri veteresaluspáciis legiſſe non pwn,fed fun aé
pheria.locus D.Hieronymi.loca.lerem .13.v.23. grov non aogelow.cur latinis rationale iudicy : refeliz
25.Oſea 9.v.7.Exod.12.v.12.cap.18.v.11 . Dan .11. iur I arrhus.
v.8.Deuter.13.Ierem.23.V.25.cum fimil. De nominibus erasChaldais,Hebræis ,Græcis Quidre
Diuinatio , quid locus Prouer.16.0.10 . de'diuinatione fuerint vrim & Thummim . Poje fciri. Non fuif

I
indiciaria.Exépla ,Salomonis,Danielis, Ariophar aliquid diverfum ab ipſis Lapidibus.XII.
nis, Alfonſiprimi Neapol. Tiberi , & Theodorici D. Auguſtinimens exquifita.ſuntnomina ipſorum la
regis , Caroli M.igni , Friderici 3. Solymanni pidum , qui alibi etiam vocantur Soham & Mil.
Turce. B Inim . Locus Exod .25.2.7 .& v.30.explicat.Olec.ſtei
Coniectatio quid.quo pacto deinceps ha voces firmenda. defenſus.item defenſi vulgatus & LXX.De vfu hu
S.Beatricis Ateſtine ſepulta miraculum . ins prophetia.modusinterrogadı. Applicære Ephod,
CAP.1.de diuina Prænotione ſeu Prophetia . confulere Dominum applicato Ephod . conſulert
B Dominum pro uifdem.locus 2.Eſdr.7.v.65 . & Deut
Quæft 1.Denomine & natura.
Prophe:et prophetade ſex fignificationes. loca 1.Pa 33.V.8. С
ral.25.v.3.6 5.1.Reg.10.0.12.3.Reg.18.29. & v.4. Quismodus refpondendi. Duplex .primus per nudum
Tit.1.v.12.1. Reg.18.Ecclefiaft.48.V.14.1.Cor.14.v . Splendorem lapidum . defenſus Joſephus. ſecundus
s.Exod.z.v.1. A mixtusex ſplendore & fermone.Locus 1.Reg.28. v .
Propheta vnde dičius Grecis. Nebi 8'23. unde He 6.quid refponfioper ſacerdotes.
bræis 12 77777 ON 'IIvidentes unde.Propheia de Soluunturargumenta viri doéti contra loſephum ,eius
finitio Caſſiodori, alia melior Prophetia caufa ef ſumma in his au £toritas.Greci nóg cov vocarunt.quo
ficiens.An humana aliqua opus preparatione.locus ſenſu LXX.diciqueantGræci . De tempore quo hoc
B
4.Reg.3 . oraculum ceſſauit . Cur vocetur iudicium tãy dnaão
cur vrim illuminatio . Thumim veritas. E
Subiecium propheria. Sententia Platonis e Ariſtote
lis,fatui,genus omnehominum & fexus.etiam mali, Sect.11 .Deoraculis Prophetarum .
& ignari, & inuiti. quomodo prophetia ſit volun Diuiſio oraculorum . vifio , verbum ,fomnium . nomina
С
taria . с quorumdam prophetarum minùs notorum , vifio.
Inſpirationum ſew illuminationem ſpecies. de imagi azaoisnxta quid verbü aózos 727 quid quomodo
naria & intellectuali.de duplicieleuazione. D fiebat. confilum miax4o Euangelium . Onus
An Deus ſemper per angelos ,& nunquam immediatè ſeu . Awo quid ſit fusè quæſitum , refelluntur va
prophetiam inſpiret.Conciliati D.Hieronym . Au rij. A
guſtinus,& alij patres.Quo fiatmodo influxus pro Hieronymus defenfus. Apocal.2. in fin. verf. 24. Is
pheticusmediante angelo? E rem.23. verf. 33.añupa quid Græcis LXX.cur idem
Demateria prophetia . que res occulte huc faciant. dicatur onus & munus. Reprehenſ. Tacophila t. B
locus Deut.18.0.15 . & 1.Cor.14.v.1.3.4 . Quomodo Deecſtaſiſeu raptu prophetico. 7 quid Ezech.1.v.3.
prophetæ dicaturparticipes æternitaris Dei.De pro & cap.8.v.1. & 3.In raptu propheta femper fibipre
phetia certitudine, tum abſoluta , tum conditionata , ſentes hoc diſtinkti à fanaticis hæreticoră , Polychro
de lumineprophetico , & variis eiusnominibus. F с
ny fragmentum .
Thoma Angelici libri attributi Dottori Angelico. Auctor lib. de fpiritu & anima defenſus contra Petr .
An lumen propheticum fit idem cum lumine fi- D Oliuarium .Apocalypſis quomodo fcripta hoc genere
dii . Peccatum eft graue illi non credere. Annecef prophetia Tertulliani locus,alius And .Cæfarienfis.
ſe prophetam intelligere que dicit. an neceffe pradi nároxos quid .KaToxi congelatio ,morbus.Theodore
cere aliis. Lumen propheticum ad quam qualitatis tus & Theophiladt.notari.
U

fpeciem reducendum ?Locus Michea. 'G De fomnio.157.lvúmyov ,quando fit prophetia ,qua
Quæſt.I I.Quæ fint ſpecies Propbetiz ? do non.Modi feu fomniorum fex in S.S. differentia
Duo genera per Sacerdotes & Prophetas . Hebrai folebant fomnia petere.vt & gētiles panin
Sect. Deorationali,Vrim , & Thummim . tur loca huiuſmids Gentilium dicta aluxojedyTala
X 3 Ρισιι 1.16
 A
246 SVMMARI BREVIA LI B. IV .

Vigilias Chriſtianorum lulianus eo conatus derinare , A Deceptiviſionibus mulsercularum quomodo Teriyla

per calüniam.Judai idololaire hac in re imitari fur dian.o noftro tempore Fra . Fancifc.dela Cruz:cu-,
re Paganos Locus,Efa.1.0.65.v.4 . ius narraturmira biftoria. Magdalena de le Cruz
Diuinorã fomniorum finalis caufa multiplex ex facris Cordubamultos decepit . El in Belgio monialis qua
literisoſtenditur. E dam arreptilia , in qua Chriftus loqui en bo
Locus D.Iob.cap.4 . verf.13. cap.7.v.14.6 6.33.0 ftram fiue Euchariſticum parem confecrare credita
15. Locus Num.12.0.6 . Exempla multa diuinorum ab illufis.
fomniorum ex hiſtoric . Quam periculofa confeſſariisconuerfatio cum mulier.
Que ſpecies prophetia ſublimior excellentior fit . F culis etiam puis ex Gerſone. Analrendendus ftatus
Quæft.II I. Quo pacto pro phetia, ſiue diuina re virginitaris,matrimonis,vidustaris hac in re contra
uelatio , dilcernenda fit à diuinacione fiue dæ Leloyherium .
moniaca reuelatione? Sect.iv.De reuelationibus virginum of mulierum ,
Auctoresquidehac quaſtionetra &tarunt.capita , unde gue ſunt Canonizatę aut noefanétuatis .
petenda diftinétio. A B De S. Angela Bohema. H
Sect.I. Quinam neceffaria iudicaturo de reuelatione? S.Brigitta Sueca vidua .
Spiritus diſcretionis quid , & quormplex de diſcretione B.Brigida virgo Scota .
experimentali bas eſt in ordine ad ſeipſum . S.Gertrudos Brabanta.S.Hildegardis.
De diſcretione in ordinead alios.quadam infuſa, que S.Eliſabetha Schonaugienfis defenſa .
dam doctrinalis feu acquiſita, quę ad hanc neceſſa S.Catarina Senenſis .
ria fint,doctrina,pietas,experientia , & alia multa. Quo in precio habendę harum reuelationes. Refel
Tenenda prçcipue bumilitas.ſuſpendenda non preci luntur Henric.de Hafia G. Sibyllanus. Soluuntur
pitandafententia. Exempla facre fcripture, laseb , corum obsectiones. d defenduniur vaticinia San
&tarum .
TofueSamuelis.Helia ,B.Virginis .locus Luc.l.verſ.
29.Sanctorum Ambrofii go Epifcopi Cypris. Illuſio Diſcutitur prophetia B.Catarina Senenſis de immace .
lata B.Virginis Maria ( onceptione.

1
B
mulieris Cartbaginenfis .
Preftar kumiliter reijcere reuelationem , quam auide Diſcurilorlacus vnus ex concionibus B.Catarinę Se
arripere : an liceat petere vt fecere quidam Sancti nenſis,
Ephrem , Maurus,Herebertus,& alij,fed nonimi- c Item locus D. Antonini.Modus reuelationes conci
tandi in hoc,Quod deceptæ multe perſona per hoc vt liandi,
S.Calharina Bononienſis. Conatus ſic demon deci Sect.V. De indicjs petitis ab ipſi reuelationisnatura .
pere B. Auguftinum.ſciebanthoc D.Bonauentura , Quando plus deferendum reuelatiorihabira à vigilăte
de ij,de quibusnarrat Gerfon . B.Coleta . C.D quàm à dormiente. K
In aliis perfonisiurius eas reprehendere o dure incre Diuina non eft,quando non congrait diuina Sapientia ,
pare Notabilis locus de hac re Gerfonis. Etquomo vel non iunar ad maius bonum , vel incitat ad fin
do reſpondendum obie &tionibus quas illufi folenifa gularitatem ,vel inobediêtiam.Subitam do&trinam ,
cere,curnon reiicianı. Exemplum S. Simeonis Treuirenſis.aliud Pramon
Sect.II.Quecöſideranda in perſona cui fa&ta reuelati? ſtratēſium tempore Sanéti. Norbeni.Verginum A
1.Fides.reuelationibus hareticorum & ceterorum in fi ronenfium .
delium nõ eft credendum.tales fuere Cerinibi.Mar D Conſiderati gradus fuperbiæ in illufionibus . Indicia
ci. Montani. Archonticorum , Maneris, Iuliani falſe , ex lafciuia , c impudicitia . Exemplum D.
Apoftata .Donatistarum ,Meſſalianorum , Anaka Roberti ,& aliud D.Dunſtani. L
puiſtarum . Campani. Iufti Vélzii. Franciſci de la Quàm periculofum reuelationis prætextu ſuum conira
Cruz .Grarienzis pſeudoprophete . de varibus Bri obedientiam ſequi iudicium . Exemplum Genebal
fannorum , olroque Martino & aliis, Eubages qui. di Laodunenſis Epiſcopi. Aliud S.Guilhelmi Dua
2. An fantfui iuris , an arreptitię. his non credendum . cis Aquitania .
exemplum de quadam ex Firmiliano, de Montano. aliud S. Abrahami. Mira illufio virginis Gan
demonialibus Quercerenſib.loanna Poriere.de In denſis, que ſe falua virginitatematrem futuram
dorum cohoba.de Libuiſa Bohema. credebat. M
3. An mores & vita correſpondeant.ſana fideiro de Illufio B.Secundelli. Sub fpecie fructus animarum .
vitiishic maximèconſiderandis . Apollonijfententia quomodo vicit ſupplantatorem . Exemplum S. Ma
de Quintilla 6 Maximilla. Quopaltomores in trona . S.Marcelli.
telligendi o examinandi. PetrusSartor Antuer. El Spiritus S.Doctrina & prudentia B.Angela.
pienfis pſeudoeremita. Orationis menialis quędam Variç futella e pellacia damonis detectn . B. lor
pericula rationevię unitiue. de lapſu Begardorum , danus deceptus aliquoties prætextu boni. Reme
Beguinarum ,Dulciniſtarum ,Lollardorum ,Illumi dium expuendi in viſum . S. Meinulphi fententia
natorum ,Periculoſi alij ſcopulimulti Eremite apud notabilis .
N
Caſſianum . Fr. Ioannis de Rupeſciſſa . F. Fran . Conſiderandum num bona malis mixta fuadeantur,
Crucy . E Hiſtoria deB. Maria. Oigniacenfi. & alia B.V in
F centii.Ferrerii.optimum remediñ oratio.Exempla S.
4.Corporis conſtitutio.
s.conuerſatio,ftatus. Gutlaci.S.Elpbegi :alterius. / O
6.&tas,fexuſque . Iudicium in hac re & do trina B. Arſenii Abbatis. Si
7.an fini Nouicij in vita Spiritüali. reuelatio humana prudentia haberipotuit. fi fic de
Exempl.Franciſci Pici,quihoc indicio fallaciam mire fumpta ex facra fcriptura.vel ei diſſenianea.Sicon
reuelationis detexit.
firmetur. aliis reuelationibus.Exempla S.Herman
Sect. III. De reuelationibus mulierum non Sanëta ni Steinfeldēſis.qui & Iofeph vocatus & quare.Ex
run .
rychy Patriarche.B.Guilkemi Roſchildenfis.
Parim credēdum buic fexui.cur facile deripitur. Qua S. Adalberti. B.Meinulphi PetriCluniacenſis.Quid
pracipue conſideranda in mulierum moribus. G pugnantesreuelationes fuerint, cuicredendum

SeaVI.
 SVMMARIA BREVIA LIB . IV . 2.4

Sect. VI. Deindicis qua petita à reuelaiionum cir- A nulla contra pierolýz. vera eft demon .
cumſtantys, cur vno loco potius quam alvo ?
Qua conſideranda fint circa finem . Illuſi Ioannes cur priſca oracula ceſſarint?
de Varenis et Ioann . Hus. Cauti & circumfpe De Pythonicis vatibus,V'ererum.vt Dodonides colum
Eti. S. Arſenius. B. Hildegardis . B. Libuina bé.Gallicene . Pythia Delphica . B
Batana . Notanda cogitationes precedentes ó fub Branchidarum , Colophonij, Soračliniſ, vates. Fran
fequentes. Verarum reuelationum quis effectus ex cica Merouei Pythoniſſa. Ventriloqui. Ensaftri
Hucbaldo, o exemplum S. Aldegundis. Q mantes, & Sternomantes. Eurycles, Pyrhones, Ar
Signum crucis opponere viſioni vtile. exemplum S. carij damones, ſeu vatęs . Exemplum ruftici in
Ofualdi Epiſcopi , Modus quo ſe ingerit conſide Miſnia afflati à demone , fanatici, enthei. multo
randus. Doctrina P. N. Ignaty Loyolai. Notan rum nomina. Sibylla unde dicta . Sap . Extarici.
da letitia & horror quibusanimus pulfatur. D. Sect. II. Necromantia ſeu fuxquay the fusè defcri
Antony doctrina , explicata per B. Catarinam Se pta.ritus collecti ex veteribuspoëtis. Statij Lu
nenfem , & eius adhuc explicatio . Explicata opinio 2 cani loca quedam . Melindenſium ſuperſtitio. Duo
quadam vulgaris, citò mori , quifpiritus mortuo modi Necromantia , Nuda inuocatio á facrifi
rum viderunt. R cium . Saga primüm murmurant , deinde incan
B
Item notandum an veris confirmata miraculis.Exem tationem proferunt. 3. comminantur. form.i mi
plum nobilis Matrona & S.VVinvvaloci. falfa eft, narum . С
fi vel in minimonon contigerit , quod prædixit ab Pæna
-) huiusdiuinationis. damon in hac pro anima ap
Solutè ,hincpatet veras fuiſſe reuelationes Catarina paret . Quopárted guid.rexvouárTelaxandor . 'D
Raconiſie ,Margareta Rauennatis , F. Aloyſi Ber Exemplum Santebereni magi. Diuinare in Pythone
trandi , item Ioanne Lotaringica qua d.La pucel quid. locus1. Reg. 28. verſ.7. Quàm periculoſum ,
le lohanne qua defenditur contra calumnias An probatur exemplis . locus Pfalm . 105. verf.28.
glorum . Acta iudiciaria . Falſas vero fuiſſe Mon Ifai. 8.0.19 .
taniftarum , loannis de Rupefciffa , 4 monialis Lu Sect.Ill.varia Hydromătia ,vtqua vſus Andronicus .
fitane. Franciſci de Cruce . S Una fiebat per ann:clã ,alia per lapillos,alia ex pela
Et Hieronymi Sauonarola ſeu Ferrarienfis. De hoc gìagitatione. Orientales mare baptizat.Veneti ſibi
diligenter differitur contra quoſdam . De lacobo deſpõdent.alia ex aqua colore e imaginibus.P.
Pago
Brocardo . B. Elizabetha Bartona. Notandus mantia,vari ad hanc olim fontes . Crateres Pali
modus reuelationis , quivariuseſt. corum ,ciſterna Alphacena , palus Iunonis.Apollo
CAP. II. De diuinatione. с
Thryxeus.RhenusGermanorum . alia per cyathum ,
Quæſtio I. Quid fit diuinatio. per cathinum vt Feffe. mulieres Germana ad vor
Explicatur natura diuinationis. tices aquarum . fuperftitio hodierna , ſuſpectorum
Quæſtio. II. Quæ occulta queat dæmon diui - nomina mittendi in aquam . Aretinus fons obtura
nare. tus à B. Bernardino Senenſi. E
Non nouit omnia ſed quadam tantum . Marci hiſto Sec .II11.Dealijs manganiæ generibus.
rici locus explicatus. Quid de libere contingenti De Lecanomantia , veteri & recenti. Caftroman -
bus: non poteft niſi probabiliter coniectando. Exem tia . Catoptromantia. Chriſtallomantia. Exempla
plum Baſilacy fanatici, qui Iſaacio prædixit . A duo recentia . Et tuto quemlibet poffe confringere
Que à cauſis neceſſarys dependent, alia nonnulla huiuſmodi , docetr:r alijs duobus exemplis recen
poteft certo predicere. Quedam non niſi per conie tibus. F

Eturam.Vnde nata veterum oracula . Quid de pre Dactylomantia , varia exempla vetera & noua . O
teritisnorit. Quid de prafentibus. An cogitationes nychomantia , aliter apud veteres, aliter nunc fit.
hominum norit. Exemplum Scotti Parmenſis. Da- D Queuedi quoddam factum , Acromantia Phar
monum hac in re fraudes . Quomodo falta aliquan maceia. Coſcinomantia. Axinomantia , Cepha
do predicat vt facienda. Exempla, Apollony, á laonomantia : Germanorum , Longobardorum . A
iuuenis cuiufdam , & Chariberti, & Cafary impo pionis & Taciti calumnia in Iudæos Cleidonoman
B tia . G
ftoris moderni huius generis, remiffiuè.
Quæft. III. Quomodo dignoſcatur diuinatio à Demode excutiendioculum furis. Varia exempla.
prophetia & diuinacione; Quæſt. VII. De ſpeciebus in quibus vel non
Noia ex proportione rei cognofcenda e cauſe. Note explicitum pactum , vel eſt admodum la
ex modo & natura quafitionis . Notæ ex intentione tens.
quærentis . Qua excuſent à peccato .Locus Prouerb. Sect. I. Deharufpicina ſen ariolatione.
19. v . vltim . Quando liceat ſignum petere. GaZareni qui. Devi&timariâ .Extiſpicinâ . Iuuenalis
Quæſt. Ill. Quale peccatum ſit diuinatio. locus. Pyromantia . Vtuntur Lituani. an hucper
Quando fithærefis. quando fuperftitio. quandoillicita E tineat mos tranfiliendi pyras. De luſtratione per
dumtaxat.
ignem . Capnomantia. Locus Staty . Thurifumia
Quando implicita fit venialis. Statij. Libanomantia Dionis. Tephramantia.So
quando iocusomnino licitus. phoclis locus. quadam cius hodie ſpecies. Moſchi
Quæſt. V. Quotuplex ſit diuinatio . locus. Hydromantia alia , & oinomantia . Quid
Quid pa£tum implicitum & explicitum . Schola ominibus commune cum hac. H
ſtici non fatis propriè loquuntur in ſpecierum affi Caitomantia, alphitomantia , aleuromantia . xéibenci
gnatione. qua . Horatij locus. furem libo inquirendi ſuperftz
Quæſt. VI. De fpeciebus diuinationis , in quibus tio . Tiromantia. Ichthiamantia. Oomantia. Iſia
aperta diuinatio interuenit? corum . Ceromantia, Antropomantia , Valde olim
Oracula , vaticinia , vt Iouis , Dodonai , Hammo frequens, probatur fuiſſe. Sacrificium filiorum in
nis, Trophonij. Apollinis Delphici, Clary, ác.Ve Topheth apud Hebræos. Daphnomantia . Botano
neris GazenZis . A mantia . Sibylla folia . Sycamantia , Diuinatio.per
Que horum phyfica cauſa ? myricam valdè ſolemnis. Lausmyrica.
X 4 Ompha
 ARIA IA
248 SVMM BREV LIB . ' IV .

Omphalomantia . Amnum iniia. Depelliculis quibus | A ciliantur. Locus Pfalm . 10.. 7. 2. Aporul. 6.v.
inuoluitur færus. Xotion ,daaroides aurion. (den 14. Locus Arethă Caſarienſis vndo corrigendus.
K Locus Iudic. 5. v . 20. Locus Apoc. 12. V. 3. Locus :
helm , Teutonice , Juperſtitio in bis.
Qui fic capite inuoluto nati. Ion ius notatus. Iudeorum pſalm . 18. v . 12. Refpondetur exemplis allatis de
diuinatio per leduim . Ieduà animalmirum ,fed fa veritate predi&tionum quarumdam . D
buloſum . AgniScythici deſcriptio, D. Thrafillo . Cur I. C. iungant Mathematicos cum
Lithomantia . An Iudais in vſa . Locus Leuit. 26. v.1. maleficis , quiillis propriè dicantur mathema
de lectione & ſignificatione quaſitum . Nofter inter tici. Quomodo o cür Deus permittat illos ali
pres defenfus contra Oleaftrium . Superftitio qua quando verum pradicere. De Aſcletarione. E
dam geſtantium amethyſtum .Rhabdomantia,mul Exempla aliqua fálſarum prediciionum.Ioannis XXI.
tiplex :quadam incantationis. quadam fortis,qua Pape mors.
dam auspicy , quadam ominis. Singularum exem Hebreorum qui auctores iconoclaſtie. Pancratis . Con
pla.Narratio de Gregorio VII. Papa. Lampado ftantini Stethati. Predicentium aduentum Ante
mantia e Lucernaria . Parthenomantia multi chriſti. Petri Leonii Spoletani. Abraham hos con
LB
plex . Catulli locus. fudit diſputando. Abhis decepius ManuelComne
M nus. IoannesGaleacius contra aſtrologum decepit .
Sect . II. De augurio G auſpicio.
Ariſtotelis locus. Augurium quid, có qua eius species. Petri de Monte ilicino mendacia . Alfonſus Ara
A cælo petita . Ab auibus petite. A pullorum tri gonum Rex contemptor horum quale. Ludouici
pudio.Oſcinum differentie & nomina . Pauire.Tri Sfortia ſtultus amor aſtrologia. Alexandrinorum
pudium foliftimum . Soniuium . A quadrupedibus iudicium de bis & večtigalBraxmuvouloy . Deme
petita . Aufpicia pedeſtria. Ex equis Germano dicorum fatua & ſuperſtitioſa quadam aſtrologia.
rum , Luizicorúmque. A lupis. Et alys animan nec non chyrurgorum.Dediebus Criticis. De aſtro
tibus. logia inueſtigatrice occultorum .
De ominum diuerſitate. Augurium ,omen, prodigium Quæſt. I I. De coniectatione ex elemen .
fæpè confunduntur. Tipatorxon'ía .varia exempla. tis, meteoris , plantis, arbori
Sepulcrorum , fontium , & ſpectrorum . Oftentum , C bus, brutis.
portentum ,monſtrum , quid. Quid liceat in hisob Tria videri tantùm efſe elementa . А
N Aufony locus. Deys que gignuntur in media regione
ſeruare, quid non ?
De acuminum auspicio militari , aëris. de cometarum predictione. aliquando pro
Sect . III. Defortibus. Spera prædicere. Cheremonis liber . mira exempla
Phur, quid. Iofephi locus. chinenſium fortes & alio de Nola Bodkenf . de campanaVillilana . de piſci
rum Iudæorum . culis monafterij S. Mauricy.
De diuinatoria. De oraculo . Palomantia , Perroman . Deprænotione ex ventis . item ex nubib. grandine
tia , aſtragaloman'ia . Kubomantia ſen aleatoria . ſimilibus. B
Rabdomantiamultiplex. Sagittarum , apud Ezº. Pilidas,notatus.
cap. 21. v. 21. Sphp beżouévrea Virgarum . Demaristumore,terra motu . Arequipa mira prodi
Deut. 8.v.21. dejen . vulgata. incantatores cur gia.Indiadiuratoresmalèmultati Vulcani Peru
chabarim dicti .ini errogare in ligno, Oſe . 4. v.12. niani. Iride, halone , óc. Ex arboribus, plantis,
Geomantia vanuias. Stoicheiomantia genera , eius D floribus, & c.qua . Quadam hicſuperſtitio.
varia exempla Gentilium Chriſtianorī.quid olim Que conycienda ex animantibus. D
dićta ſortes Apoſtolarú.Explicat a c.aliquanti.c.ſi An ipfe præfentiant qua pranunciant ?
quis clericos. 26.9.5. Quomodo his vſi S. Augu Quæft. III. De coniectatione medicorum .
ſrinus & Gregor. Turonenſis . D. Franciſcus. Pe Regula quadam traditur.
trusBlefenfis á aly.De notis Epheſiorum . Dode Quaſ . IV . De conicctatione Phyſiognomica.
caëdri ſeu Paſtorum ludus. dicium quoddam Ca De tribus eius fpeciebus. Scriptores . A
Salpini. Melampus aly . Iuuenalis locus.
Alectryomantia modus multiplex . Zonare , Socratis Fundamenta artis. Locus Efai. 3.v.9.
& Caſſiodori error. Onomantia. Prudenty locus. DeMathia Coruino Rege.
Nomina liberis prophetico fpiritu impofita. San Probatur quadam eſſe licita. Etquatenus. Socratis di
Etorum nomina imponere religioſum . Pontifices Etum . Locus Caſsy medici. De quibus liceat Phy
ſanctèmutantnamen in inauguratione Arithman fiognomoiudicare, dequibus non . Exemplum . An
tia . Cabbala duplex Iudæorum.Vocalium conſide tony Tiberti Ceſenaris diſcuſſum . B
ratio in nomineproprio . Alchindrine liber . Orni- E Quæſt. V.De Chiromantia.
thomanti a Ioann. Leonis. P Due eius ſpecies. de Phyſica de aſtrologica . Verderij

Şect . IIII. Quale in hisomnibuspeccatum fit. error de hac. A

Quam etiam periculofa res ſit. De forte conſultoria, Prohibitio Sixti V. Artis vanitas. Scriptores. Iuue
quando illa hodie illicita ? Quam periculofum Ma nalis locus.
gos conſulere. Trium Regum exempla . Q Soluuntur argumenta contrariæ partis. LocusExod .
CAP. II I.De coniectatione.
13. v.9. Tob. 37.v.2.manus Dei quid fignificet in
Quæſt. I. Deconiectatione ex aſtris. Scriptura. B
Deaſtronomia , huius lans. De aſtrologia ber fusè do Lorus Exod . 24.verſ. 34. 2. Reg.3.v.15. Eſai.8.v.
de 11. Ezechiel. 1. V. 3.60.33.v.22. C. 37.0.1.
cetur vana & prohibita . Species eius quatuor.
Ioanne Stadio Bergano. Aſtralogia reuolutionum Examinantur exempla predictionum Chiromantica
quid queatdiuinare ? quomodo cetere ſpecies. Tri rum , Bartholomæi Coclitis.Alexandri Medicai.lo
A.B uius notatus. C
plex Mortale hic occurrens.
Rationibus auctoritatibus omnis generis impugna Zingari qui, ó an tolerandi Principibus,fusè.Corin
tur aſtrologia . С thia lex de ſumptibus.
Satisfit argumentis aſtrologorum . Locus Gen. 1. v . Quæſt. VI. De coniectatione ex ſomnijs.
14. Locus Efai. 34. V.4 . Loca S. Auguſtini con Oniropolia fcriptores. Somniorum diuiſio. Fun- A
damenta

/
 SVMMARIA BREVIA . LIB . IV . 249

damenta vanitatis hulus. А hic lucrentur.Princeps porejt aliquid reip . paupe:i

De libro Danielis Somniali in c. non obſeruetis 26.9. busvel fibi referuare. Poſje aliquid dari ei qui pri
5. Synefiusnotatus. mam . fortem ,velplures obruleri ,
Quedam licet obferuare contra Xerophanem & Epi Q. III. De purgarione Canonica.
curcos, quædam non licet, contra Stoicos. Pruden Quid fit? que eius species.Depurgatione iurifiurandi.
tij locus.Somniorum certitudo velfallacia vnde pe Canones banc probantes. A
tenda . de caufa efficiente fomniorü . Synafijo Por Exempla Sophia regina Polonia, ó Sixıiz. Leonis3.
á Pelagy PP. В
phyry error. Item Platonis, Ariſtotelis. Hippo
B De purgatione per fumptionē SS. Euchariftie.Exem
cratis diuiſio non fufficiens.
с
De Naturalibus ex caufa intrinfeca. pla Lothari Regis Francia . Gregorius 7. ipfe fecit
1. animali. Locus Salomonis Ecclef. s. verf. 2. 2. in 'ab Henrico vero Imp.exegit.
trinſeca corporalis . quæ propria fomnia fingulorum Caufa formula huius.purgationis. C
humorum predominantium . Denaturali extrinfe Defenditur ea contra Fran .Hotomannum .
ca caufa . & diuifio . Caluinianum .Explicatur eius fentcntia.Historia Er
Quando liceat attendere ſomniis ex cauſis naturali- | B kimbeldi Burbati. Alia Sibichonis Epiſcopi. Sepe
bus. Explicanturfingula cauſa exemplis.Non licet mortni qui, rei cum eſſent inftè acc:sſarentur,ju
dininare defuturis contingentibus,vi degratis du . mere præfumpferunt . Exempla remiffiue ponurtur.
tis à Deo, nec de liberi arbitry ačtionibus. D Cur Deus boc indicium aliquando permiferit faile
De diabolicisinſomnis. LocusHomeri. et locus Ec re. vt in Andronico Imperatore .
clef . 27. verf. 7. DeLeftiſternys ó captione fom Q.IV. Devulgaribus purgationibus.
niorum apud Gentiles.deVenereGazaa fomniorum Cur fic dicte , item cur explora:or & purgationes. cur.
interprete. Somnia Enthufiaftarum , Anabaptiſta legesparıbiles. A
rúmque. item Epithelis Meſjeny . Adejij philo Tentant omnes Deum . huius fecies peteremiraculum .
E Sect. I.Deprouocatione ad diuinum suicium .
Sophi.
Mairis Attile . Ptolomai. Nestory Attici,Iuliani A Quibus conditionibus concurrenibus hac fii licha.
poſtata .Odatis o Zariadres. demoniaca ad quid C Exempla . Sare . Dauidis. Z icharia filia loiada.
liceat obferuare. Condei fomnium.Dinothihiſtoria. Septem fratrum Machabcorum . D.Pauli.Mar
Diuina inſomnia qua. tyrum noui teſtaměti. Et S.Eutufij Abbatis.Gual
theri Burgenſis Epiſcopi Pictau . B
Diuinorum inſomniorum quædam exempla. Theodoſi
Imperatoris. Arnobiz Rhetoris. Nzuricij Imp. Quam periculoſum ſit ita citare. Quipeccent Morta
Barda. Eulogy, Alexandri Magni. Blefenfis locus, liter citando. Quindo citati poffint citationem
Horum obferuatio licita , ad quos specłet inter contemnere, quando & quoillam modo debent con
fiderare. ☺
pretatio . Quomodo difcernenda diuina ab alys,Lo.
cus Ecclef. 34.v.6 . Exemplum GonZalaiHernandes de Corduba .
Exempla corum quibus obferuatio fomniorum valdè Exempla citationum non irritarum . D
noxia fuit , Agamemnonis , Xercis, Onomarchi, Citatio duorum fratrum de Caruaial.
Antigoni , Pompel. Iuſti LipsI V. Cl. narratio Menuerci Paderbronrenſ. Henrici Moguntini Epi
quadam demuliercula Bruxellenſi, o hiſtoria diſ siopi. Burchardi ở Meginheri,
cuſa diligen :er. G Gothuscapite pleetendus. Gothalani Nanarchi. Fra
D
CAP. IV . De coniectatione Politica tris Ducis Brittannie.
fiue de fortibus. Templariorum . defenditur hæc hiſtoria contra quoſ
dam .Demorte Clementis V. Papa , Ó Philippi
Sortis politica ſpecies.
Q.I. de ſorte diuiſoria. Pulori Francorum Regis. Prepojiri S. Lamberti
Indi-es ſortiebantur Athenis , Rome ( in Sicilia.Ca Leodinenſis, De Innocentio IV . fabula Britanno
fusin quibus iura fortitionem permittunt, c.1. 26 . rum reiecta.
A Sect. II. De purgationemonomachia feu duelli.
9.2.
Qua requiſita , vt hac fors fit licita . De inuentore duelli. de gentibus que vf&. de cauſis
Quomodo intelligenda ,qua in facris litteris de fortitio propter quas inductum . E
ne habentur. B De ritibus. dearmis. Duellum paralytici contra Iu
Ritus qui folemnes. Calix pro forte. deum , qui imaginem Deipare violarat.Duella in
Locus Pf. 15.v.16 . ter reges pro regno,inter priuatos pro regibus. pro
Q.11. Decontractu ſortis fiue teſtimonio pudicitia , pueri contra giganiem . Bur
Lothariæ . E chardi contra Conradum .
Deduplici contractu hoc priuato,la riffe. o publico, Deſucceſſioneanorum inter patronos nepotis & patrui.
la locherie . A vicere quipro nepote.
Contractum effe licitum probatur.Reprehenſus Conra VVenceslai Regismirum duellum contra Ratislaum .
dus, Ludus alea cur prohibitus. Contractus plures aliquãdo Deus miraculo decidit vt in cauſa VV en
hic interueniunt. ceslai. aliquando res dubia manet , vt inter equires
De perfonarum generibus, que in hoc contractu ve Hiſpanos, Rui Paez deviedma, Pae Rodriguez
niunt. Quid hic lucrari poſſintmercis Dominiſen de Auila . Sæpè iuftus vincitur.
venditiores . Quæ fint peccata venditorum ,feu Do Duellum omni iurirepugnare oftenditur. Prohibitio F
minorum mercis. Demodo quo ſtatim ac collata & pæne concili Tridentini. aliæ priores Iulij 2. á
lotha,fortestrahuntur. Quid lucrari poffintempto egregia eiusrationes. Extenſio Gregorij . XIII.ad
B priuata duella & quæ citra ſolemnes ritus fiunt. G
res ſeu fortientes.
Que horum peccata , “ obligatio reftituendi an ad Quædam declarationes fiue illationesex bulla pre
Jortitionem rerum reftitutarum fraudato admit dicta. extenditur ad eos,qui dicunt ;Veniego te tali
tendus . С loco exſpectabo. Non procedit contra Principes qui
D duellum permitterent infidelibus.
Quid lucrari posſintminiftri & officiati.
A quo alendi himiniſtri. Publicum ,é pauperes quial Bellum iuftum poteft auctoritate principis duello deci
di. Non
 SVMMARIA BREVIA LIB . IV .
250

di.Non tamen hoc poſſunt facere permodum diui- A Dehodierna probationefagarum per aquam frigidam
nationis autad gloriam ,óc. Locus 2. Reg.2.0.15. ſententia Germanicorum Scriptorum . Iurifconfulti
Qui conſulentes incidant, qui ſpectatores. Fit mentio cuin (dam recens libellus de hacre .
non viſa bulla Clementis 8 . Q.V. De proba, vtvocant , aqux frigidæ ,
Sect.III. De purgatione vulgari per ignem . in qua lagis explorandis quidam in
Deproba ferricandentis. quod iudicium . Solemnita Germania vtuntur.
tes. Formula . H Sect. I. Diſcutitur opinio & rationes Adolphi Scri
Exemplum Tetbaldi Peletarij. Lex militaris apud boni. A
Radeuicum , Leges Francia , Longobardica, Slani Contra fictitiam illam leuitatem demonis ſagasſuſten
cæ , Flandra . tantis diſſeritur. Non eft credibile hoc fic a Deo à
Vomerum quis numerus. mundiinitio predeſtinatum . Refellitur"Supernatu
Ferri conſecratio qualis. ponitur formula .Sophoclis lo ralis á fictitia aque fagarum antipathia. Lx
cus de hac purgatione. An Nobiles eam quog ſub therus exploditur, qui voluit omnia liquida apta
ierint, quod ira . Exempla . Conradi Marpurgij preberebalneum , effe idoneam bapriſmimate
contra hæreticos. Richarda & Kunigunda Impe riam . B
ratricum .Emmia Regina. Historicorum diſſenſio Quo pacto elementa landent Deum ,
I B
conciliata . Qua ratione aqua inſtrumentum & figillum falu -
Aliorum in Gracia. Matrona Chriſtiana in Rugia . tis .
Comitiſſa Mutinenſes.Ludouici regis German. Le Sect. I I. Excuffa fententia có rationes IC .
gatorum .Orciforum Comitis de Oldenborg . cuiuſdam Catholici.
VŨittenbergenſis iniuftè accuſati de incendio , & dete Laudatur aduerfarius, & huius contradictionis ratio
ctipoſtea rei. Exemplum Pifcatoris Traiečtenſis.ch proponitur. Qui & vbi tantùm iudices hac viun
cuiufdam Hipocrita . Tuonis loca diſcuſſa ,coſten tur proba. с
fa canonibus repugnare.Rollonis Normannifaétum Eljo praxim paucorum & indoEtorum indicum . Sum
mirum . ma fententia contraria .
Certamen Catholici Hifpani cum Ariano. Robertus Oftenditur parum neceſſaria hec purgatio ad mentem
Cantuarienſis doluit ,quod hancpurgationem ſua aduerfary. D
fiffet. K Oſtendirur pugna in dičtis eius, & incertitudo huius
Emma regina ſic fe purgauit. probationis. Exemplum vetula Sage', qua feipfam
De iudicio prunarum .Exempla. L prodidit .
Monachi Ægyptij,á B. Briccij Turonenſis Epiſco- C Oftenditur ex eoďalia pugna.item hanc ſupernata
pi.Haraldi Hyberni. tionem non effe tribuendam bonis angelis : fed da
moni.
Sumebant & ab alijs rebushoc indicium .
Eulalius ſe purgauit fifcella in ignem iniecta.Epifcopus Cautela ,quas ponit oftenduntur fuperflue,
quidam ad fidem Rolſos adduxit proiecto libro E Tertia pugna in dictis aduerſary . E
uangeliorum in ignem . Sic etiam approbata in Hi Gratis conficta diuerſitas in maleficio & alijs crimini
Spania miſſa Moſarabum . bus, nec probata, nec vera .
M Sed oftenditpurgationis huiusvanam defenfionem .
De probatione per pyram . Exempla .
Petri Maſſilienſis. Popponis Apoſtoli Danorum . Ca Inducitur argumétum de ſaga quæ furti accuſata tan
tholici Epiſcopi prouocantis Arianum . Sauanaro tum , & aqua inyceretur ex prifco more ad purga
la factum , feu potiùs iactantia . Perrus Albanenſis tionera : oftenditur ſihæc purgatio vera certáque,
fic Petrum Florentinum fimonia conuicit . Ritualia neceſſariò iudicem perplexum fore.
huius iudicij . Multa refelluntur breuiter régezze aduerſary. Que
n
Vi Catholica fideshis adſtruita,fic ijſdem hærefis de precipua nunc cauſa paucliatis miraculorum fit.
prehenſa punitáque probatur exemplis. Hereticori Deo non attribuenda omnia creaturarum mala ,
Cameracenſium.item Argentinenfium . N talem propoſitionem fidei repugnare.
Flamma hereſi quod vmbra corpori : cum fuga erroris, Excuſaturmens aduerſary eam ponentis .
vis perit ardoris. redit hec illo redente. Heretici Quo ſenſu probationes fint indiciarbitraria .
alterius exemplum . Hanc iure Canonico probam omnino efle prohibitam
Varia prohibicioneshuiusproba. accuratè oftenfum . F
Imperatorum o Pontificum , c. Mennam 2.9.5. dif Non licetindici infligere quamcung pænam quam rei
maximèmetuunt.
cuſſum . c. conſuluiſti. 2.9.4 .
Sect . IV . Depurgatione vulgariper aquam . Hacpurgatio non fauet maximèreip .
De agua feruente. Nationes que receperunt , quo Neque hoc falum poteft eam facere licitam . Vt'actus fit
P bonus , non fufficit eum tendere ad bonum
fundamento. fi
Depoculo Zelorypia Num . s. E nem .
Prohibitio purgat.per feruentem . Sagasnon deteftarimaximèhanc purgationem.quodf
Exemplum Legatorum Ludouici Germania Regis. deteſtantur, indicium eft pacti.
confutata quadam traditio Hebræorum .Ritualis o Non eſſe hoc indicium certius teftimonio complicum .
ratio . Solebant manum inycere.probatum exemplo Non eſt eadem ratio huius indicy & illius teſti -
Hiacynthi Diaconi Rauennatis. many . G
Formula duæ huius probe collata inter ſe. Etnec indicij ex cadauere fanguinante, & ex hac.
Depurgatione per aquam frigidam . Q Non ſequitur Deus iuuat iudicem in vno,ergo & fem
Quomodo fiebat.Exemplum vxorisBeati Gangulphi. per & in omni. H
Tex Alfatica . Non fallitur iudex , qui fecundum aéta , nocentem
Aliusmodus,mergendi hominem totum . abfoluit , Deus non vult omnia crimina bic actu
Imperatoria e Pontificia prohibitiones. c.ex tuarum . puniri. Aliquando iudici & iudicio nocent ma
depurgat, Canonica explicatum . & c. fententiam lefica .
fanguinis . Ne cleri. velmonachi ſecularib.ớc. Sorsiſta eft diuinatoria non conſultoria .

Conſultoria
 SVMMARIA BREVIA LIB . IV . 25

Conſultoria ſors etiam hodie eſt prohibua.l. eorum.c. A Quomodo fina petita à Sartitishominibus.
Qando liceat ſignum petere.
de malef.o /mathemath.vtnon fit iniqua quomodo
accipienda . Probaturhic non effe miraculum .
Maleficium maleficio deſtrui poſſe , error. Maleficium Exempla multa docent falfam effe probam .
per media ſuperſtitiofa tolli posſe : velerronea, vel Iudices non tenentur fidem habere huicproba.

1
planè temeraria propoſitio. Quale hic paétum intercedat. M
Scotus falsò citatus à malleo malef. Declaratur res.
Poffe aliquem peccare in eo quod facit bonâ intentione. Pactum hic inter indices & dæmonem , non inter ſagas
Impugnatur vt prorsùs fpurium & tyrannicum arbi demonem intercedit. ,
trium liberum & plenum iudicis, quod aduerfarius Exemplum quoddam recens diſcutitur.
ci concedit . Diffenfio.Indicum in hac purgatione.
Cur demon hoc pactum inierit, o lucra eius ex illo.

..
Iudex fecundum legem debet iudicare : alioqui belluas
imitatur. Oftenditurhac proba continere peccatum inobedien
Quomodo iudices omnes legib. ſubditi ſint. Praſtare B tie ariolationis. N
abfoluere nocentes, quàm per hanc probam depre Locus 1. Reg.15.v.22 .
bendere . Dæmonem corporeum facere,temerarium eft & errori
Quid iudici hicmetuendum , quid non ? - proximum .
Mortale eft non obedire Ecclefia . Multa aduerſary parerga , ó non vera quadam . Iu
Cauſa , curtam parum iudices promoueant per indicia dex communem fententiam hic fequi tenetur.
legitima. D. Bernardi locus de hac probâ difcuſſus. Alioquipeccat, c poteft conueniri act. iniuriarum.ta
Se& . III. Proponitur probatur vera lem torquens,eſt tyrannus.fententia eft nulla.occi
fententia negatiua . dens, eft homicidy reus.
Iudicesgnari Pontificia probibitionis, qui hac proba Q.VI. De aliis quibuſdam vulgaribus
vtuntur , peccant. K purgationibus.
Pro bat um pri mòdefini tion e peccati. Depurgatione per pondera & lancem .
Pontifices Romaniquid fenferint de hac probatione. c | Depurgatione per crucem .
Illis effe credendum & obediendum in hac re ... Men Qualis ifta purgatio,quaſitum .
nam . in fin . 2.9.5 . Frifonum conſuetudo.
C.ex.inarum , de purgat . Canon . Quid contendere vel certare cruce, item quid ſtare ad
Diluuntur rationes aduerſary quibus conatur oſtende crucem .
rediuerſum quid ftatuendum in purgationibus vul Deſortitione quadă factâ Conſtantinopoli de Imperio.
garibus ceteris, & in ifta. De'abycientibus res aliquas, vt ex earum recuperatio
Oftenditur non effe diuerfam rationem indicum e ne cognofcerent ſua ſibià Deo peccata fuiſſe remiſſa .
priuatorum .
Exempla S. Attiliari Zamorenſis Epiſcopi S. Ar
Oftenditur effe tentatio Dei. L
nulphi Epiſcopi Metenfis.

FINI S.

'wmer . 1.93 ;

MAGICA
 JE
M A GICAR Y M

DISQ VISITIONVM

LIBER QVARTVS,

OVI EST;

DE DIVINATION E.

VNT quædam no - 1A | huiuſmodi traditur ,' Tres Cimmericorum regis

mina,quæ,cùm latè filios de paterno regno contendentes,iudicem e
ſumútur, ſolent co legere Ariopharnem . hic iubet patris cadauer fe
fundi , vt diuinatio , pulchro erui,arbori alligari, & eos arcu cótende
vaticinium ,prænotio, re, vt qui patris cor transfixiſſet, is in regnum ſuc
prophetia , ciiectatio , cederet . primogenitus guttur , ſecundusmedium
prédictio : & fic ſu
pectus corde illaſo transfixit. Superereat minimo
médo , pro his om
{pes regni. vicitpietas , & fe regno cedere 'malle,
nibus, in titulo po dom in patris cadauer pietate ſuperior eflet , pro
fuivnicú nome di fefius,jaculari detrectauit.HuicThrax regnum ad
uinationis . Sipreſa iudicauit ,quia naturæ propenſione, fe & verè fi
fiùs lumantur,diſcrimé aliquod agnofco , prenorio liuin , & virtute præſtantiorem oſtendiffet h. An 1 Diodor
& pradi£tio, cetera quatuor ſemper cóplectuntur: ical.libr
hanc hiſtoriam voluebat animo Alphonſus pri
20 .
ſed predictio,ordinem ad alium actúmque denotat B mus Neap.rex, cùm fimilem protulit ſententiam ?
extrinſecum ;prenotio, intrinſecam tantùm cogni velnaturaliſagacitate id potuit,quæ in co mirifica
tionem .Vaticinium , diuinationi & prophetiæ co fuit. Nam adhucpenè puero cùm in Aragonia , v
mune nomen eſt,ſed ad Oraculum tamen, quod vi triuſque Siciliæ regna luſciperet, accidit , vt cuiul
ua fit hominis voce, reſtringi conſueuit, cùm dini. dam ancilla ex domino pareret, & ad libertatem
natio vlteriùs porrigatur. Deprophetia D. Hiero. ex HiſpanienG lege prouocaret .Dominus,nema
a indos. norat a,femper à facris litteris in bonam partem cre cum filio priuaretur, negabat ex ſe natum.deë
Micheæ . accipi. patet hoc verum eſſe , quando loquuntur rant in re clàm patrariſolită probationes. quid a
abfolutè. nam fi pſeudoprophetas quoq;hocno geret? bellè fe expediuit . iubet fub haſta partum
mine honorent, diſtrahentem quampiam particu vendi, vincitur dominus licitatione, ergoné ( ſe
lam adiiciunt(vt prophetæ ſtulti, Baal. Samaria, cum ) filiusmeus in feruitutem me viuo ? quin po
lerem . lucorum ,ĝc.bvelloquunturper ironiam non ob tiùs fateor, quod res eſt. & ecce paterni animi e
- 3.1.13.
Dre . 8 V.7 . ſcuram , pericam ab exiſtimatione atque opinione Crumpuntinuito lacrymæ.Subſequitur lingua con
talibus eos habebat,ficut & idola, feſſionem oculorum . ſic patri filium , matri debi
Exod.12 populi, quipro
.11. & c. nuncupat Deose: atque adeò ſemper aliquid addi tam rex libertatem afferuit i. Quem imitaretur i Ant. Pá
8. v.il. tur in contexto , quod non finat ignorari pſeudo hoc iudicio , non habuit , vt Tiberium k habuit hormi.lib .
Daniel.11, prophetas fuiſſe . d Diuinatio nunquam in Bibliis Theodoricus,Rex Gotthorum.Spoponderat mu-12.de geft.
-.8 . Alfonli.
fumitur de prophetico lumine. Nam illud Salo lier Italica nuptias ſecundas amatori, pacta ſe fi
Deut,13 Ik Sueton .
erem.23. ionis , Diuinatio in labijs regis,in indicio non erra lium prius domo exturbaturam . cùm conaretur; in Tibe
.25.c.28. bit os eiusc; nihilad prophetiæ donum pertinet,ſed reliſtere filius, & Regem adire ambo, filius fibia- rio .
... & 14. ad ſagacitatem in occultis & perplexis iudiciorum liméta deberi,nec domo paterna à matre eiici di
zech : 11. latebris , circa facti ambigua , eruendis, neceſſa cerc.contra mulier , filium non agnoſcere , ſuppo
-21Mich ,
- v. 6 , riam iudiçi.eſt enim quçdam ficut in medicis cay fitum eſſe. Suſpecta regi mulier fieri incipiebat.
Prouer. fis,ſic & in iudicariis diuinario Metaphorica, qua, Atqui ô mulier ,inquit rex , potes , ſi me audis, &
6. v.10 . hac te moleſtiâ expedire , & meliùs coniugium
quæ præterita ſunt, & quorum veritas ignoratur , D
Collerti diſcuſſione coniiciuntur.Vt fuit in iudicio inire, quin tu iuucnéhunc, qui filium ſe dicit tuú ,
3.Reg.3,
Salomonis , cum veræ matri filium reſtituit f.vt maritum accipe , minor eſt ætate , & facie libera
fuit in Danielis inquiſitione, qua , liore . I&ta mulier tam inopinata iuffione, primùm
detecta , Suſannam vitæ , honori, marito reſtituit , conticefçit : mox ſe colligit , & multa prætexere
Daniel
gvt in iudicio Ariopharnis Thracum Regis,quod negationi, parùm cohærentia vel apta, vt de pre
3.
henlam
 LIBRI IIII. C. 1. Q. I. 253
henſam facilè intelligeret rex . Fingit ergò le pe-, A
CA PVT I.
nam addere, niſi conſentiret . quod reſtabac infe
aloá .Ma- lici,vt ſcelus fugiat horrendum ; filium agnouit a. Dediuina pranotione,ſeu prophetia .
‫را نیز‬
gaus libro Coram Carolo Magno pater & filius homicidij
Hint.Gott. rei agebantur, factum vterquenegabat, nec cor QV Æ STIO I.
cap.29 . mçatis vllis ad confeffionem criminis perduci po
De naiura & nomine propheise.
terant: códemnat Imp.vtrúmque ad ſuſpendium .
Tum pater,victus amore filij lereum , filium verò NS.S.prophete , nomen ,& prophetandi,verbum , А
b And.Bar ſceleris expertem profitetur 6.Minoris momenti, ſex fermemodisſolér accipi.primò,pro co quod
bat. in ca. nóminoris induſtriæ fuit Frederici IIl.iudicium , eſt canere vel pfallere certis diuinas laudes mo
pręſent.de
ad eum cùm ruſticus veniſſer, & quæſtus eſſet,ių dis,vel inſtrumenris.Sic legimus prophetaſle Idi
probation.
galium equorum alterum in cauponâ fibi furto thuin & Heman “, & fic quidam illud accipiunt f; c 1.Paral.
ereptum :ambigeum Imperator ſibi iudicari iullit. Num & Saul inter Prophetas?2.pro Ethnicis vati- 15.V. 3.&
cùm hoc ruſticus negaret ſe facere poffe,qui ho bus ac poëtis, fic Epiinenidem & Apoſtolus appela 1.Reg...
minem non noffet.miror, inquam Fridericus, non B lat Cretenfium prophetam . 3.pro phanaticis, qui 10.v. iz .
alterum quoque ereptum tibi,cùm tot in hac vrbe arrepricioium more mente abalienati, infolita , : ad Tit.
1.V. 12 .
fint cquites,equi tam pauci.Equa, ô Cæſar,ſubdit inepta ,'inſipientiáque effutiunt, lic dicitur Saul
ruſticus,eſt altera ; quæ militibus paruo vlui. Igi domi ſuæ ,à malo agitatusſpiritu,prophetaſſe h & h 1. Reg.
tur age, inquit Impe.equam infcende,& per om Sacerdotes Baaldicuntur etiam prophetaſſe.4.di. 18. & 3.
nes vicos , plateas , compita , & angiportus vrbis cuntur prophetare,quimiraculum aliquod cdunt, Reg. 18.
29.
equita:ſubtractus equus in aliquo ftabulo latitat; quo declarant fe veros fuifle Prophetas. Sic Eli
& cùm iugalis odorem ſenſerit, ftatim hinnitum zæi niortui corpus dicitur prophetaffe ,quia latro
roller. Paruit ruſticus , atque vt Cacum mugitus niş cadauer contactu viuificauit : s.qui res ſubli- i Eccleſ.
c Ancas bouis , fic hinnitus equi tunc furem prodidit . mes,diuinas, & ab hominum cognitionc remotas, 48.v.14 .
Siluius lib .
Nec fábricenda Turcarum regis Solymanni pru & Scripturæ facræ arcana interpretantur & do
2.de rebus
ab Alphố . dentia . Byzantij ludæusChriſtiano certam auri cent.Sic fumplit Diuus Paulus k quando conferc XI.Corin.
geftis. fummam mutuam dederat, vti conſtitutâ die præ donum linguarum cum dono prophetiæ , fic & 14.0.5.
ter fortem ,vfuræ loco ,duas carnis eiuldem Chri Aaron ;eò quòd Pharaoni exponebar oracula, quæ
(tiami vnciasreciperer.Die illâ forté reddit Chri Moyſes à Deo acceperat , vocatur propheral. Sic i Exod.7 .
V.I.
ſtianus, fænusnegat,adicur Solymannus, vt rem c ſumpſit Philo ludæus , cùm Prophecam definit ;
decidat.ille ludæum animodeceſtarus,nouaculam Dei,oracula intùs dictantis, interpretem . Ethuc m libro de
adferriiubet, & ludæo poteſtatem facit, quâ velit, pertiner etiam alia ſignificatio ; quando fumitur præmiis &
mébri parte,debitori duascarnis vncias exſcindai: pro veris Dei cultoribus & viris religioſis, ut vo- pænis.
câ lege , vtomninò duas tantùm : 1 minùs pluſve lunt fumi,3.Regi.18.v.4 . Abulenf. Caietan.6.pro
exſciderit,capite luiturum.Nó auſus ludæus hanc co,quiocculta Dei arcana,per diuinnm reuelatio
d Corro aleam ſubire , Chriſtianum abfoluit d .Dehuiuf nem accepta,hoininibus enunciatn.Nos nunc de n not.hæc
zerus de modi ergo,labiorum regis diuinarione,Salomon lo hac vltimâ fpecie tantùm loquimur. Peretio in
dictis & quebatur.Sicut enim cor regis,lic & ciuſdem labia Nomen hoc prophetiæ Græcià præfando( apó- Genel. ca.
factis me 20. difp.2 .
in manu Dei ſunt. ambo Deus æqualiter dirigit, onkee ) deduxerunt ;Hebræis, Nibba , vnde, Nabi,
morabili B
bus. & quibus fuas in terris vices delegauit,eosſupra prophetes, radice verbi incertâ .poteſt enim eſſe,
cæteros ſępèmortalesmagnâ follertià & pruden Nub (hoc eft loqui ) & fignificaret,Nabi,loquen
‫נביא‬
Ctiâ dotat. Diuinarjo,ergo illic, pro conie Etatione,po tem :poreſt eflc Ban ( intelligere) & ſignificaret in
. ‫כוב‬
fita. Conie &tario,namque procedit ex conſideracio telligentem , nimirum perfectiffimè, vt qui res
necauſarum ſignorúmve , fiuehæc fint cum verâ oculis fidelibus fubiectas cognofcunt. Vnde &
o 1.Reg.9.
prudentiâ coniuncta, fiue vanitatis coperta.quare D Prophetæ Hebræis dicti ſunt, videntes °, Hæc de v.9 .
quædam coniectatio licita , quædam illicita eſt. nomine fuffecerint, de re videamgs.
Diuinationis,nomen ,nosdeinceps reſtringemus, Caſſiodori P,communiùs recepta definitio ,con- ppręfat.in
ad illicitam tantùm : hæc à coniectatione differt; cilior eſt, quàm vt per illam commodè rei natura
quia non procedit per figna,vel argumenta,vt intelligatur. Dic explicatiùs , Prophetia , eftdiuina
cit coniectario . Pranorio, deinceps nobis generale inspiratio ,rerum à nobis proculdiſtantium euenta ,im
nomen erit; eius partes,vt membra corporis , tres mobili veritate , & maximâ cum ceriitudine pr &noſcës
furit futuræ ; Diuina prænotio, quæ manat à Deo ; atque denuncians.]Explicemus fingula definitionis
& vocabitur,prophetia ,ad hanc pertinent quædam membra. Diuina, dixi , contra Artephium & Ro
miraculoſa , ſeu diuina oſtenta & prodigia, futu gerium Baconem , qui Prophetiam tribuut aſtro
rum folita certò & ordinariè pręnunciare:vt quod rum influentiis ; contra Ariſtotelem & Peripate
poft obitum B.Beatriçis Ateltinæ per longú tein ticos , qui corporis humoribus; contra Moyſem
poris fpacium obfèruatum eſt , quod quoties ali Ægyptium , Auicennam & Algazelem , qui natu
quid noui familiæ Aceſtinę,ex qua fuerat orta, im rali induſtriæ ſtudióq; adſcribút-hi cunci fallun
mineret, totiesmultis ante diebus ,in facello eius Erur,quia omnis prophetia;Spirit VS SANCTI
prægrandis ſtrepitus exaudiebatur,& corpus eius, donum eft,nullâ humanâ allatú voluntate,ve duz
quod demore ſupinum iacebat , in alterum latus Catholicę columnęPetrus & Paulus 9 conteſtan- q2.Pet.I.
reuolutum reperiebatur. Scardeonus libr. 2. Antiqu . cur. Vnde Beatus Hier. * infert, lolos veros Pro - V. 20.Ró.
I 2 , V. 6.1.
Patauinar.clan.6.fol. 120.alia decainpanis quibul phetas , Dei fpiritu locutos ; nec alios prophera- Corint.12.
dám retuli,infr.cap.3.q.1 .& de aliismultiscap.2.9 . rum nomen mereri, quàm qui Spiritus ſandi lu- v. 10.
7. ſect.2. Dæmoniaca,quæ deriuatur ex pacto raci- ce colluſtrati,futura prædicunr. Ad hoc nulla di in Dan.
to vel expreſſo cum dæmonibus , & dicetur , diui. (pofitio naturalis velhumanaabſolutèrequiritur.
natio ; & Naturalis , quæ fumitur ex ſignis vel cau poreſtenim Deus ipfam fimul cum lumine diſpo
ſis naturalibus, quàm vocabimus , præſagium , vel, Gtionem infundere's. Sed qui amat omnia fuaui- s D. Tho.
1.2.9.171.
conieftationem , ſtrictè fumptis vocabulis. ter dirigere,vt plurimùm ſe rerum naturis accom artic 3.
Y modar,
 154 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

inodat, quoad ipſi placer. Alb . Magnus libr.3.de Amandam applicatas.Quæ cleuatio dupliciter con- !
fomno & vigil.cractat.1.ca.s. Quare cùm aptiffi cingit. 1. quando intellectus ſic eleuatur , ve line
ma fit diſpotitio , quamés à ſenſibilibusmotioni operationc phantaſiæ cognoſcat: quòd rarò ex
bus, & rerum humanarum ſoluitur curis;videmus (peciali priuilegio cóceditur.2.quando phantaſia
cain Prophetas aliquando comparaſſe Gibi,vt He intellectioni cooperatur,nó quidé intellectu pri
lizeum impij Regis Iſraël afpc & u fortè ad zelum mùm à phantafâmoto ;ſed phantaſia ipſa inorâ &
с & indignationem nonnihil commorum , muſices applicatâ ab intellectu ,ve ſecum operetur & con
a 4.Reg.3. ſuauitate . Quæ tamédiſpoſitio,planè per acci currat.Vide Franc.Suarem ,3.p.9.30.Ar.1.difp.9.fect...
dens ad propheciam iuuat , nec illius cauſa vllo Solec vt plurimú Deusmediatorc angelo pro E
modo dicimeretur. Naturalis verò prænotionis phetiam inlpicare ; primò reuelans Angelo ,vt an
vel dæmoniacæ , cauſa per accidens, eft corporca gelus deinde reuelet homini quod iullus ; idque
difpofitio , quæ à ſenſuum vſu vehementermen vel in allumpto ſe corpore oftendens,velappari
tem auellit.atque idcirco Plato & Ariſtoceles di tionc tátùm ſpirituali ſpeciem humanæ menti ex
xerant;frequétiorem eſſe diuinationem in faruis , hibens rerum , quas Spiritus fanctus homini vulo
arconitis , & furentibus, quàm in mentis ſana ha prælignificari. ficMoyfi ,inmanu mediatoris , data
minibus ;in dormientibus quàm vigilantibus; jn Biex 9.dic Zachariç & in Zacharia ' Angelus Domi- q A&.7.1
morti vicinis , quàm vitâ vitali longùm adhuc niloquebatur,fic in Apoc.· Chriſtus Angelo ,An- 38. & Gal
fruituris ; in atrabiliariis , quàm fanguineis.minùs B.V.19.
gelus loanni, loannes aliismanifeftat ; quæ Pater
Luc.i.y.
enim fenfibus intenti illi omnes, & melancholi Chriſto ,vc homini,ab initio cóceptions reuelaue - 9 .
b vide Va- ci in ſuper vigilantes quafi fomniant b . rat, quod ſuauitati diuinæ gubernationis , vci lo- scap.l.in
ielium , de
2. Dixi,inspiratio ;latè ſumptâ voce,pro quouis litæ mediis, eft accommodatiffimum , Et Gccep - princ.
facra phi c D. Tho
lol.cap.3o . influxu , inſtinctu , illuminationc,aut rcuelationc. ſuere grauiſſimi Sancti; de facto, tantùm folitum 12.9.171
hanc Deus aliquando largitur angelis bonis , qui Dcum prophetiam per angelos inſpirare u . Non art.2.
prædicantaliis, ve de Sodomorum euerfionc didi tamen negandum poffe Deum , li velit,ipſum im- D. Dio
Gene.19. cimus °, & de pofteris Ilmahelis, d de Samſone , mediatè lic in mentes hominú influere, quod nec ny. Arcop
Cæl. Hier
d Gen.21. de Tobiæ vxore f, de Chriſto Dominos, & cius Damaſc.nec alij illi Parres negarunt; & affirmarūt
capir.4.D.
e lud.13 .
precurſore h;vel vtviſiones explicèt hominibusi. D.Hier. & D.Greg . & recentior Turrecremata . Aug.lib.3.
f Tob.6 . de Trinit
g Luc.2. Aliquando Deus confert hoc donum hominibus, quin criam D.Hier.quipriorémodum concedit y ,
Mar. vle. tym viris tum fæminis,maximèprobis & ſanctis; poſteriorem huncaliquando à Dco vſurpatü con- & videtui
Damafc.li
h Luc.i. vt Eliz , Elaix, Deborc, Olda ,& quamplurimis crea multùm refertfcire.Noncaret etiam difficul- GodineOrtod,
tédic2.Scio Deum poflc,li velitzan fecerit, neſcio, 2.
i Dan . 8. &
9.& in A- aliis ,quorum laus eftin facris Hiſtoriis; interdum
poca.læpè. tamen & malis atque improbis,vtnonnullisGen tate prior ille influxus , qui fic mediante angelo ;. fac.in l.la
k No. 22. rilibus, ac fortaffe Sibyllis, & Balaamok , & Caï cùm nec Angelus ſpirituale iliud lumecreare,nec & in ca.6
& 23 vide phæl Confere autem aliquádo ignaris ſe prophe ipſe in humanum intellectum qucar illabi. Quin D.Gregor
trad .; 9.in care, vt di&tu Caïphx, & ,iuxta D.Ambrolium m , etiam ſine ſenſu adminiculo in hominis inétem , lib.18.MO
loan . cle- Abrahaino,cùm dixit ;postqua adorauerimus reuer hoc lumen à Deo creatú immitti ab Angelo poſſe,
menten cremat. in
semurad vos;ſed tunc iimpropriè vocari prophetia, negat Scotus; led affirmant Albertus & Henricus
Prologo
Promli.S. cenſuit D.Auguſtinusn :aliquando verò id accidit deHalliâ;modo negare,modò concedere videtur Reuelies.
I loan. 11. gnaris fe à Deo illuminari, yt Balaamo prædicto . D.Thom . Sic tamen , vt quando huiuſmodi lumen Brigitz.
v.si, Interdum , quoque confertur hoc donum inuitis, intellectui fine sélibili apparitione velſpecie im- Cap:4 c
y in Eze
mlib. 1.de vrº Sauli iuxta quorúdam interpretationem ; fed mittitur, vt fit in reuelatione intellectuali ) hoc à
cap.2 . & 3
Abrah.c.8. fæpiùs,ſpontè Spiritu Dei recipientibus:tuncque Deo , qui folus illud creare porelt, immediatè fa- z ind.pre
fup.Gene. eâ ratione prophetia poteſt vocari volútaria,quia teatur immitti: quod accuratè, ex horú Scholaſti- fat. & C.6
ad litt. influxumn Dei non inuiti recipiunt ; inuoluntaria D corú ſententiâ ,docuit Frác. Picus lib.2.de Pran.c.3.
• 1. Reg nihilominùserit, quatenùscum ,non quandocum Dixi tertiò ,rerum à nobis procul diſtantsum.huiuf F
II. V. 6 .
que ipſis , ſed quando Deo lubet , recipiunt ; & modi res ſunt. 1. quæ naturâ fuâ longè diſtantab
quia non quâmenfurâ ipli volunt, ſed quâ Deus; bumanâ cognitione, vr abſtruſora Dei conllia ,
& quia non quam volunt ipfi diu , ſed tantiſper myfteria fidei, & fimiles res diuinæ . (hoc ſenſu
dum Deo videatur ; or de extali libr , 2. diximus, Chriſtus Dominus prçdicicur futurus Prophetaa; a Deut.18
v.15 .
quæ fic etiam voluntarja , nec aliter. Prophetam de genteiua, & de fratribus suis,ficulme,
D Inſpirationum alia quoquedifferentia peritur fufcitabir,óc.& cò referéda prophetia,quam Apo
inde,quòd interdum ei nullum colloquium acce itoluscum dono linguarumbcomparat ) 2. etiam b 1. Corin
dit,fed nudâ tantùm fit præceptionc autoſtenſio res, quæ ſunt à cognitione noftra lemotæ , rationc 14.7.1.3.4
ne , vt impleriſque veteris teſtamenti prophetiis modi cognoſcendi:quando quod enunciatur,non
cernitur : interdum Dialogiſmus aliquis Prophe nifi fupernaturali lumine poteft cognoſci : veluti
pvtExod . tæ ac Spiritûs fancti accedit p . cùm Helizcus reſciuit,quæ cú Naamo lcfi pactus
3. & 4.1. Illuminationis leu inſpirationis huius duas po fuerats; & B.Petrus, quod inter Ananiam & Sa- Regi!
Reg.), le nunt Theologi ſpecies,imaginariam & intellectua phiram cóuenerat d:3.denique ſuntalia longè di
10. Ion.4. Lem . Imaginariam fiue fenfibilem ,vocant,non quia E Itantia ratione temporis, quod vel iam vſqueadeò
Abac.2 . non pertingat ad intellectum ( talis enim impro . obliuione obliteratum eft,vt nó nifi diuinâ reue .

priè vocaretur prophetica inſpiratio )ſed quia pri lationeſciri queat ; quo pacto Moyſem de mundi
inariò fit per ſenlibilem ſiue imaginariam repræ creatione prophetaffe fcribit D.Greg.ſuper Eze
ſentationem , ex qua inentis conceptio naſcitur, chiel.vel quia tempus ad huc futurum , & euentus
1 eique quali commenſuratur. Intellectualem ,appel contingens,ideóque ſoliDço liquidò notus, iuxta
lant eam ,quç non ducir originem à ſenſu vel ima. illud ; Annunciate que ventura ſune, friemus quia
ginatione,fed oritur immediatè per lumen infu . Dy estis vos.cEthçc eſt vocis,prophetia , frequétior le llai.41
lum intellectui , & per ſpecies intellectuales, de Gignificatio:adeò vt propriâ locutionc,bi ſoli Pro - V. 23.
nouo inditas;vel preexiſtentes,ſed diuinâ virtute, phetæ nuncupentur, qui futura contingentia præ
ad naturalem aliquam mentis conceptionem for dicunt.generaliter tamen loquédo, cæteri quoque

Prophetz
 LIBRI IIII. C. I. Q. II. SECT. I.
295
avide Eu-| Prophetæ vocantur a.fucurorum contingentium . A ctione,forrallis idem eft re,& nouam nactum ma
ſeb.libr.s. cognitio foli Deo reſeruata eſt, quia ad perfectam teriam , co ſe extendit ac porrigit nouo quodam
dem . Eua- cognitionem , neceſſe eſt rem cognoſci ramquam modo , fed nolo ſubriliora hæc & minuriora nung
gel.cap.?: præſentem : foli autem Deo , vt præterita & præ diſcutere : ( vide fi lubet Delgadum lib.r.cap.nonn. )
cont.hær. ſencia , ſic etiam futura , ſemper antè oculosver fiue re idem fit, fiue diuerſum ; quando hoc fimul
cap.37.D. ſantur, quia æternicas caret initio , caret fine , & datur, tunc grauiter peccat, quihuiuſmodi reue
Gregor. in in eâ cuncta fimul cognoſcuntur : ſolus autem lationi fidem non præber. Sic Zacharias exem
prio.Ezec . Deus æternus eft , idcò cùm Deus hoc
fututorum plum ,linguæ vſu priuatus * ; & in Regum Hiſtok Luc.i.
& D.Tho .
deveritat. contingentium lumen propheticum homini lar riâ , qui iubentem Propheram non lauciauit, &
9.12 .& lic gitur , tunc priuilegium illud , quod æternirati qui propter inobedientiá diſcerptus fuità leone'. ' 3. Reg.
intelligen- competit , eámque cófequitur,cum homine com Dixi 6 pranofcens,quia prophetiam definio, quæ 20.7.36.
dus lii.de municat. Quo ſenſu Hieron . de Ferrariâ dicebat, maximè germana,cui proprium ,vt, quod prænun
audorica. Prophetas à Deo aternitatis participes,fieri b. ciat ,id fciat ſe profari;iuxta illud Danielism ,reue- m ca.io.v.
facr.ſcripc. Dixi,quarrò ; immobili veritate.hoc intelligen latum eft Danieli verbum verum , intellexitque fer. 1. in cuius
cap.8. dum eft de prophetiâ abſolutâ,quàm vocant,pro morem : intelligentia enim opus eft in viſione,necel expofitio
b lib.com
pédij Re- ipheciam fententia , fiue, preſoientie ;cuius euentus Bfarium ergo eft intelligere ; ſed & aliis nunciare; ina fupra
uela.quod ſemper prædi&tioni relpondet:quia tunc res con quare . modú ria
poft eius fiderantur, prout in iplo Deo exiſtunt, & ab eo Dixi 7.arque denuncians . nam prophetiæ do- diculus en
Caluinus.
morte vul. ſolo dependent, qui folus eſt iníinurabilis. Non num datur ad Eccleſiæ vtilitatem ,vt,quæ ,Deo in
con Beni: verò hæc particula definitionis procedit in pro ſpirante, lancti cognouerint,ca cæteris annunciét.
ueniº Flo- phetia comminationis,fiue conſili ; quatenùs hæc eſt Illud denique quæri conſueuit ;Lumen iſtud , ad
rentinus. condicionara , & in eâ res conliderantur, vt à cau quam qualitatis ſpeciem debeat reuocari? Com
ſis ſecundis dependent, quæ ſunt mutabiles.pro munis fententia câdem eſt, quæ D. Thomæn , ad nd.art.2,
phetia ilta conditionata , in ſe quidemn eſt mura patibilem qualitatem reduci , quia ſu impreffio
bilis ,pro actionum humanarum murabilitate : in quædam ſubitaria ,ſimilis affectioni tranſeunti &
Dei tamen præſcientiâ , etiam hæc immutabilis facilè recedenti,nó enim prophetis ſemper adeſt ,
eſt : quod cùm Prophetæ probè,norint, & com læpè illos deferit.Haud ineptè compares verſan
minationis ſuæ naturam cum Dei volunrate com tibus in tenebricofo loco ; quii, candelæ lumine
parent ; ſequitur eos netum quidem falli vel fal illato , circumſtantia cernere incipunt; eodem cla
lere , quando quod prædixere non euenit : vt lo- C 1orursùs illis occæcátur omnia.Vnde Michæasº; o ca.7.v.8.
næ cum Niniuitis , Efaiæ cum Ezechiâ contigit . cùm federo in tenebris, Dóminus lux mea eft: & B.
cloftin. q. hanc diſtinctionem non Patres c modò , ſed & Petrus P ; Habemuspropbeticum ſermonem , cuibe- P2.cap.1 .
36ad0r Scriptura d facra clariffimè confirmat. V.17
tod.Chry nefacitisattendenies ,quaſi lucerna lucenii in caligino
foft. homi. Dixi quintò ,maxima cum certitudine. quia qui ſo loco. Habet tamen hoc lumen adeò multa com
1. in Matt . bus diuina fit reuelatio , ſolent à Deo lic mente munia cum ſupernaturalibus habitibus; vt lulias
Grego.lib. illuſtrari, & voluntate affici, & de fide ac veritate Sirenius, vir erudicus, conetur probare 9 ,meliùs qilibr.7.de
16.Moral.
reuelationis certioresreddi;vt apertè agnoſcát,& reduci ad habitum , apud illum inuenietis argu- faco.ca.14 .
cap.2 .& 6 .
d 4. Reg . firmillimè credát,Deú eſſe reuelatióis liue viſio menta, quibuscommunem ſententiam impugnat.
20.11a . 38. nis auctore; & queát,neſcio quo (vt ait D.Greg.-) nec lubet,nec vacat plura.
lere.16.ar. intimo ſapore diſcernere , ſe nec humanis ſon
verb.6 . E QV Æ STIO I 1.
njis , nec diaboli fraude illudi; ſed certò certiùs
zech . 18 .
V.21. ſciant,hoc ſibi lumen Dei dono conceſſum ( quod Que fint fpecies Propbetia?
cli.4 dial. dematre ſuâ B.Augustinus prodidit : f de ſe verò
cap. 48 . paflim profiterurB.Angela de Fulgino cap.19.21. Vo,quaſi fuprema, genere prophetia , in S.S. A
f libro 6 . 27.28.29 . & alibi) & adeò clarè cernant futura , D inuenio : vnum ,per Sacerdotes , al:erum aper
confell .
iisque præbeantaſſenſum ; vt æquè facilè fint ne prophetas ; ſæpè quidem qui Prophetæ , iidem &
Sacerdotes erant , ſed aliter futura prædicebant
gaturi prima & receprillimanotiſlimáque ſcien
tiarum principia , quod de Sauonarola illc di& ita quatenus Sacerdotes , aliter quatenus Prophetæ ,
Řes eſt non omnibus peruia , & digna diligen
gin d.co bat 8 , & de quodam ſuo familiari, quem non no
pendio . tiore examine.
minat , Picus affirmat ; quem ego Hieronymum
Reuel.
bunc fuiffe opinor: fed , quod veriùs certiúſque, SECTIO I.
tales fuiffe omnes reuelationes Patriarchis , Pro
De rationali, & Vrim ac Thummim .
phetis , Apoftolis, cæterisque prædicatoribus ac
doctoribus naſcentis Eccleliæ factas,meritò cen Acerdotalis prophetia ,modus con fiſtebat in ap
G
h cap.22. ſuit Thomas, Anglicush,illo in Geneſim commen
tario, quimendaciter doctori ; Angelico, litterulæ E vnum linteum , etiam minoribus conceſſum ordi
additione fuit attributus. Idem nonnulli putant nibus " , vt puero Samueli; alterum , Sacerdotale, 1 r.Reg.2.
impofturę genus accidiſſe Commentariis ,in Apo quod etiam vocatum eſt , fuperhumerale , auro & & co loco
cal. in Epift.Canonicas. Sed ; quicquid fit de hoc trium colorum varietate ornatiſſimum ';Iofephus notat.Aq
auctore ; Lumen iftud cælitùs cum veris reuela etiam vocat ſtolam hieraticam , epomidem ,& di- gelmus,
tionibus infundi ſolitum , Theologi contempla ploidem : huic aureis cathenulis appenſum erat, tur. Exod.
iui (cu myſtici variis nominibus appellant; (apo Rationale , ſeu Pectorale , vtroque enim nomine 28.
rem internum , intimam inspirationem , dulcedinem vtunturLatini; Hebræi,choſen ,vocant, iuxta pun . ‫חשן‬
experimentalem , diuinam illustrationem , fenfum ni cta quæ nunc habemus ; nam Ioſephus aliis vſus ‫חשן‬.
mis feaſibilem , abſconditum manna,donum difcretio fortallis,cùm vocat, Efen :Græci eodé teſte,abyssy .
inis fpirituum . ] Adhuc controuertitur, an hoc lu Scriprum quidem aliquando apud Septuaginta,
inen fit idem cum lumine fidei, an quid diuerſam Philoné, & Hieronymú inuenias,aozziov ,ſed men
abeo ,eique ſuperadditum : Pofterius, veriùsPico dosè : pertincre tenim potiùsad locum conſulen
i d.cap.3. 4.viderur , & mihi quoque, formali faltem diftin . di , rectiùs alibi apud eoſdem ,abylov ; quafi dicas
2 oraculum .
 DISQ VISITIONVM M
256 MAGICARV

Oraculum . lic enim ab Hefychio ,aérıæ ,explican- , A nobis prodidiſſet : Refpondet larthius, idcirco
cur , kaplaupale ; & apud Plutarchum , in Sjillâ,va hæc prætermiſſa , quia vel Dev s,ipſe,vcl Moles,
tes vocantur,régio.Sed cur nóylop? Si Græca loſe in monte Sinai, Vrimad Thummim fuerat fabri- 3
phiverba perpendas , quia veritatis irrefragabilis catus. Apage ſis,fabulator : hoc tu decapite tuo.li
oracula fundebat. Larinis dictum , Pectorale, quia verum foret, hoc ipſum nobis S.S.tradidiſſet; (i
pectoriappenlum ; rationale , quia more animalis cut tradidit, priores Decalogi tabulas à Deo , po
ratione præditi ratiocinabatur:hac ipsâ de causâ, ſteriores à Moyſe perfcriptas.
! iudicy,elogio addito, illud cohoneſtabant,vocan Obiiciunt,poftquam Deus · Moli iuſſit poncre i Exod.
a d.c.28.v. tes,rationale iudicy, & iudicium filiorum Ifraëla , & in rationali XII. illos lapides ,mox vự de re planè 28. 1.17.
15.& 30. iudicium Vrim ,in Hebræo quidem fonte b .Ratio aliâ,alio loco k ,dicitur; pones autem in rationali in XV.30.
.
b Numer. nem reddit larthius,quia ſupra Vrim inſcripta vo dicy doctrinam & veritatem ,cc.Refpódeo hocdi
27.1.21.
cula ,Misbath, ſed hoc ſomnium eſt recutiti.potiùs ci , vr breuem quandam anacephalæoſin & expli
crediderim ,quia ſacra Scriptura cõſueuit,id quod cationem cunctorum ,quæ de his omnibus lapidi
quiſque facere debet,que cuiuſque officium , vo bus præmilerat.q.d.iuili,vt tales & tales geminas
c Proue.n. care , iudicium : Sacerdos autem , rationali indu rationali infereres. cape nunc iuſſionis illius cau
V. 3.cap ... tus proponebat Deo hominum dubia,deſideria,& B lam.idcirco iuſſi,vt hæ gemmæ tibiſunt, vrim &
V.9 . negotia:& per rationale,non tantùm Deus propi Tbummim , hoc eft manifeſtatio & veritas rerum
tiabatur , fed etiam fignificabathominibus , quid futurarum .Hoc enim breuiter,ait; id quod in ca
fieri vellet , & quis rei ſucceſſus futurus eſſet, vt tionali pones,hoc tibifuturú doctrina & veritas.
non malè Abenezra.Huc fanè facit,ipſum nomen Nec vllam hîc video obſcuritatem in hac repeti
Vrim & Thummim : de cuius etiam ſignificatione tione;nec nouitatem in nomine,tam Hebreis non
& vſu videndum . Scripsêre quidem multi, ſed nouo , ſed & celebrato . Dicitur autem recillimè
opresmeritò diſtinctiora & clariora, vt rei digni Moſes, ponere in rationali Vrime Thummim , quia
tas poſtulabat. cæteris meliùs egere Toſtadus, lapides illos per Beſeleelem curauit ex Dei præ .
d Toftad. Lipomanus,Fran.Ribera, & Nic.Serarius d.Agen ſcripto inſeri rationali. Nifi fortè cenſent, ipſum
& Lipom . dum accuratè de tribus ; nomine,re,vſu . per TeMoſem intexuifle illa verba , & non pertex
in Exod.c. Quoad nomen ; Chaldæi vocarunt, Vraia & torum magiſterium ac manus.Quod li ponere,tum
28.Rib.in Thumaia ;Hebræi , Vrim , & Thummim .Vrim , fi per illos dicendusMoſes ;certè & nunc noftrâ in
libr. 3. de
teplo.c.12. gnificat illuminationes , ſeu lumina , à radice Vr, ſententiâ . Deinde fciant aduerfarij , eandem vim
Serarius, Greci vertunt, τα Λύλα, Λήλωσιν , φωτισμούς,φωτί eſic phrafis huius,lapidesmilluim , & milluim , fim
Theſib . de portas, nofter , doétrinam , cùm agit de rationali, pliciter , item , lapides urim actbummim , & vrim ac
С
Tofuao:Sa- cùm verò de ipſo Sacerdote ,cruditum . Thummim ,
cerd thummim , ſimpliciter.vtrobique enim jidem lapi
otib .
B fignificat perfectiones à thamain , perficere;Græ des lignificantur,ſed illic additur vox lapidü,quia
D'ON , & ci nuncupant, aanbeſep, Teatlwoes,& teneiss; no de gemmis dútaxat, qua gemmæ erant, agebatur:
ſter vertit ,veritatem , & aliquádo Metonymicè ,Sa hîc verò onmittitur vox lapidum , quia de iis agi
‫אורים‬.
cerdotes,vel etiá aliter,prout illi res viſa poſtulare. tur,non qua lapides,ſed quâ gemmæ oraculi exhi
‫ אור‬,
Sed quid rei iſtanomina , Vrim & Thummim ? bitrices. Quid autem ineptiæ eft ,fi Meronymicè
= D.Augu. quidam negant ſe ſcire puro ex ſcripturâ tamen oraculi nomen tribuatur gemmis, oraculum fun
in Exod.o. id colligi poſſe. Alijcenſentdiuerſum quid fuiſſe dentibus.Nouæ ne Metonymicæ Sacre Scripturæ
117.Dauid in rationali à X 11.lapidibus: ſed diſſentiuntinter ſunt locutiones ? Quid tenebricoG.pones, & c.pro;
kimchi in
libr. radi- ſe.fuerunt quiputarint,XIII.lapidem fuiſſe (Suid . pones in rationali lapides, quibus , à munere, no.
cú , Caiet. vocat adamátem )cuius color,pro diuerfitate pro men eſt ,Vrim & Thummim : Nec opus fuit expri
in Exod. ſperi vel aduerſi ſucceſſus, intrante in atria Sacer . mere modum alium , quàm ſeriem ipſam gemma
Pagni. &
al. dote , mutaretur. hanc opinionem ,meo iudicio, rum fatis expreſſam . illi potiùs exprimere debe
fd.q.117 Diuus Auguſtinus f fabulofam vocauit , nec de rent, vbiillud in rationali vacuum ,ad hæcnomina
Iofephi ſentcntiâ locutus. Abenezraneſcio quas D intexenda?an inter ſingulos lapides:an in ambitu
aſtrolabij figuras comminiſcitur:quem multis ra omnium :an ad dextera ,an ad (iniſtram ? ni demon
g in d.cap. tionibus luculenter Toſtatus refellit g . Salomon ſtratiuum , cur potiùs demonſtret hanc texturam ,
28.9.12 . Iarrhius, & Eugubinus cenſent;fuiffenomen inef quàm lapidum miraculum ? immò hoc potiùs,q.d .
fabile rarionali inſcriprum :Philo Iudæus, & Hu admirandos illos lapides , Vrim & Thummim . Au
go Victorio.volút,ipfa hæc verba (Vrim & Thum ctorum qui nobiis obiiciuntur auctoritas magna
mim ) rationali inſculpta fuifle ,alij laminas qual foret, li vel inter ſe conuenirent,vel rem diſcuſfil
dam lucentes ; & quiſque quod lomniauit, vel in ſent diligentiùs.D.Hieron.ad Fabiol.quod nobi
buccam venit , vt licet videre apud Toſtarum . ſcum pugnet,nihil haber,quod faueat aduerfariis,
Verium mihiplacet,quod mulcis aliis, nihil ab iplas tantunde:vtitur folùm modo loquendi facræ ſcri
lapidibus XIl.diuerfæ rei fuiſſe .Primò,quia cen pturæ . D.Auguſt.q.47.ambiguè loquitur,& quid
ſeo hæc ipſorum lapidú fuiſſenomina,ficut iidem effe potuerit indicat,profeſlus id neſciri D.Greg .
h Exod. lapides eriam alibi h vocantur,Soham & Milluim , pag.2.pastoral.c..nihil omninodicit,præter verba
25.8.7 . Icripturæ & myfticam expofitionem ,Rabanus.lib.
dinum ;vel vocátur dumtaxat , Milluim ,ve videtur Evle.in Exod.per,fiuehoc,fine illud,rem refoluit.Ra
nofter interpres intellexiffe; qui vertit ; lapides dulfus,li.6.in Lewit.aſferitdútaxat fieri potuiffe,vt
Onychinos (hoc dicens de duobus illis ſupra bu infcriberentur hæc verba .Rupert.in Exod.obiter,
merum ) gemmas ad ornádum Ephod:( hic vertens nec aliud ,quàm do&trina & veritas inſcribitur illi.]
Milluim ,de his. XII.lapidibus) obſcuriusLXX . Solus ergo cum Hugone Victorino, ex Patribus,
qui Soham.vertunt , oupdías.nam fardius vnus'ex Philo videatur hoc certò céfuiffe : eth de Philone
XII. Secundò , quia , fi quid aliud fuiffent; certè etiá dicar quis ,non ineptè,texturā non vocaſſe vo
Moſes;qui cuncta,quæ in norto inerant,tain accu cü haru inſcriptionem ,led lapidú inſertionem &
rate pericripfit & appendit ;aliquid de eius,quod has ipfas-lapidú texturas ,vocatasmanifeftationé
erant,formâ,quantitate, qualitate,materiâ , loco , & veritatem : & fic etia has virtutes dicere depi
tas in
 LIBRI IIII. C. I. Q. II. SECT. 257

ctas in T8 10718 , propter lapides tulgorem pro- A & Thummim.Et ( quod eruditè Ribera poravit )
pheticum emittentes. Et rectè ex loſepho , libr.3, ve collationem lummæ dignitatis Pontificia de
anciq.ca.g.Ribera noſter hoc,cum Lirano & aliis, ſignent lacræ litteræ ;dicunt, Vrim & Thumoim
collegit, quod diximus; quia licet loſephus nomi alicui collata.Sic enim Moles tribui Leuiticæ bc
na,Vrim Tourmim ,non nominet : vſum tamen nedixit 8 : Perfecto ina o di Etrina ina viro far to gDeutz
& miraculum deſcribens ; latis apercè indicat , ſe INO.vbiHeb.cft ,Vrim & Thummim tui viro lan . V.8 .
prophetiam per Vrim & Thummim ipfiſmet la Eto tuo : & codem ſenſu LXX.vertere : Date Leui

pidibus tribuere. Scilicet ignoraffer loſephus manifestationes eius, o veritatem eius. Quæ ad lit
hanc ſcripturam horum nominum ;aut G (ciuiflet, teram de eodem facerdotali ornatu ſunt accipien
cam pertinaci filentio inuoluiſſet. da : ſed per hunc ornatum allegoricè fignificatur
Sic ergo ftatuo ,Vrim & Thummim fuiffe has ip perfe &tio & doctrina , quâ facerdotem praditum
sas gemmas .XII. vt volunt loſephus,Lyran , TO eſſe oporterer. Toſtar.ibi valdèletorquer, & ver
ſtar, Oleaſter & Ribera , Videtur enim hoc pro rit in varias interpretationum formas : fed hac,
babilius, cum propter ca quæ iam diximus: rum , quàm dixi, fimpliciſſima eſt.
1ca.8.v.8 . quod in Leuit. vbi Sacerdos veftitur a , nulla fit Respondendi modum , arbitror duplicem fuifle ,
horum X I I. lapidum menrio , fine quibus num- B Cùm enim has gemmas Deus inſeri iuferit pe.
quam Sacerdos ritè veſtitos fuifl'et;fed eorum lo . & torali:vt per tam lucentes perfectó que lapides ,
co , tantùm fit mentio de Vrim & Thumm m : vt ipſe lucis perfe & ionisque omnis auctor interro
hinc apparcar , talibus nominibus ipſos lapides garetur: & reſpódens,tam Sacerdotes, quàm Prin .
met ſignificari.Quiquoniam ſplendidi & mican cipem & populum ſpiricuali ſuâ luce illustrarcı
res clariffimâ refulgebant luce, di&ti lunt non to ac perficeret,euoluens inuoluta , explanansambi.
lùm fplendidi & lucentes , quod parùm fucurum ; gua , & docens qua facienda omittendáve forent,
fed fplendores & illuminationes ,Vrim ; & quo & modos præſcribens,quibus res inchoanda per
Riam erant ex gemmarum illis generibus, lectilli ficiendáquc;ſaris apparer, reſponſiones interroga
mi,integerrimi, & perfe &tiſlimi, di& i funt , non tionibus accommodari debuiſle:interrogationum
perfe&ti,ſed perfectiones , Thummim : cà emphali, verò quædam per affirmationem negationémve
qua ſolent Hebræi , vt & Latini , abſtracta pro nudam poffunt expediri, quædam longiorem re
concret:s vſurpare , quam Oleaftrij ſententiam , quirant explicationem . Arbitror iraque ad prius
æquum non fuit à viro crudito acerbiùs exagitari illud genus interrogationú , nudo l pidum fplen
LXX . verò & vulgatus duin interpretantur , do с dore (cu fulgore relponſum : & exco Sacerdotem
Erinam & veritatem ; malucrunt fuâ nobis verfio
colligere folitum ,ſuadereçam diffuaderet conlu
ne vfuin lapidum , quàm vocis ſignificationem lenti:quo ſenſu accipio Iofephi dičta h ,quem To- h 1.3. an.
exhibere ; prudenter id amplectentes, quod magis ſtatus & Ribera meritò fequuntur : nec eſt, quod " 19.cap.9.
ad mores legentis formandosfaciebat.Nominum quis arbitretur D. Aug.hoc fabulolum iudicafie:
verò ratio hæc fuit. Urim , dicta, quia,vt lux quæ . nam quid perſtringar,paulò ante docui. Ad polie
dam , tenebras ignorantiæ diſcutiebant fulgore rius gcous interrogationum ,non reſpondebarur
luo; Thummim , verò , quia , vtomnis prophetiæ , illo ianuùm fplendore ( nec enim commodè hoc
certa quoque ſplendoris erat promiſlio , & indu poruit ) ſed longè aliter.aud :ebaturenim à Sacer
bitarò Deus,quod fulgore pollicebatur, id euentu dore interna quædam , vel externa quandoque lo
perficiebat,nec fas crat dubitare. Hæc dere. cutio ſeu oraculum , quod ipfe poftea interrogati
De Vſu prophetie ,duo nobis ſunt conſideran manifeſtaret. Quamquam nec hîc abſurdum fit
da ;modus interrogandi,& modus reſpondendi. opinari,ad iplendorem tunc lapidum acceliſle ſa.
b in Cath. Interrogationem ,Hugob Victor.cenler, per qual cerdoti lumen propheticum menti eius à Dco in
Lipomani. dam ſortitioncs ſolicam proponi. Quod vndc ac ID fuſum . De hac quidem refponfione prolixiore,
ceperit, aut quid illi fuffragetur, nelcio , Iarrhius patet ex Regum geſtis i,vbi præter reſponſionem i2.Reg.s
& Abcnezra tradunt folitos codicillis inſcribere ad interrogaca,inluper Deus docuit modum præ . V.23 .
quæſitá , & hos rarionali imponere:cuius rei cùm lij conſerendi , & propter talem modum reſpon
in Sacrâ . Scripturâ nullum veſtigium inueniatur , lionis , puto genus hoc oraculi vocati conlucuiſie,
nibil vereor iftud pro commento reiicere , com responfionem per Sacerdotes * K 1. Reg :
cloſephi, munémque ſententiam aliorum ample & i c. Re 28.6.6.vbi
Vidi qui contra loſephiquem ſequor, ſenten- Hebr. cft
Lira. Toft. ceptius enim & verius puto , Sacerdotes, poſt de ciam ,non vno ariete moliretur. I. libidiſplicere Vrim .
Oleait.
bitas preces , viua voce propoſuiſſe interrogara, ſcribit, & ſuſpectum effe fingulare loſephi teſti
induros , cùm alia veſtimenta facerdotalia , cum monium . 2.quoniá in eodem loco loſephusdua 2 .
Ephod & Racionale feumonile gématum Epho bus adhuc aliis in reb.labitur :hîc quóque laplum .
di appenlum , de quo nunc agimus : quod voca cum quia dicit hoc à Græcis , abylov,vocacum ,cùm
bant, afplecare Ephod , lcu conſulere Dominum ap tamen LXX.lic vocariot, qui Hebrçi fuerunt,cum
d 1. Reg. plicato Ephod d ; vel fimpliciter , conſulere Domi quia dicit ducentis antc luos conımétarios annis,
13.1.9. nam , quando de Sacerdore {ermo, vel pro ſe, vel hos fplendores ob legis violationem exſtinctos:
pro rege ,licenim rex per Sacerdotem conſulebar Ecùm tamen Thalmudici,& larrhius,& Kimchi,&
:d.c.23.0 . Dominum : quem morem nobis SS. explicarf Elias Germanus teſtentur, diu antè huic oraculo
1.& 4.& c. per Eſdram , li ad Hebræum fon em recurras.vbi finem impoſitum , ſcilicet iam inde à captiuitate
-2.V.13.8 cnim nos habemus, donec ftaret Sacerdos doétus Babylonicâ ; quod à laddoreſponſum ferunt Ale
$.& cap.
18.v.6 . cruditwo ;LXX. vertêre ; ftaret illuminationibus xandro Magno petenti , vt pro ſe Deum de belli
2.Eldr.7. perfectionibus ( nam qui cum Gentilibus malunt; Perſici euentu conſuleret.Deniq ; quia ſequeretur
1.65: iniciationibus; Latinè quidem loquuntur , ſed vim ex hac Iofephi narratione , hoc oraculum tantùm
vocis Hebrex , quam LXX . ſuntoptimè interpre infueuiſſe de bello reſpondere : quod non eft ve
rati, parùm exprefferunt ) illic inquam Hebr. cſt; rum . item ſequeretur folummodò conſueuiſſe de
fter Sacerdos, Lehurim veleummim , & ſenſus eſt : illis quæftionibus,ad quas,per;ita ,vel,nā,reſpóde
donec facerdosDominum conſulat indutus Vrim ri poſſet.coſtat autem fæpè pluribus refpódiffe ,&
Y 3 quidem
 ONVM M
258 DISQUISITI MAGICARV

quidem interdum inopinata , & præter interro- , A carunt illuminationem ; & Thummım , veritateni
ad.v.13.gationem 2. His vir acutus & egregiè doctusco luc perfe&tionem ( codem enim hæc recidunt )
Datur loſephi fulgorem infuſcarc : ſed leuimanu quoniam Dcus neminem fallere vel poteſt vel
fuligo poteft amoueri . vulr; ſed quicquid Sacerdoti dicebar ,hoc verilli
Ad primùm reſpondeo , licet id ſolus Ioſephus mum & numeris omnibus erat abfolutiflimum .
dixiffet ;maximam eius, in rebus ad Sacerdotium Sacerdotis quoque officium erat eâdem populo
ſpectantibus,cùm ipſe Sacerdos fuerit,auctorita verè ac plenè denunciare , nulla omiffionis , dilli
tem cſſc debere : præterca nullus alius ſupereſt mula ionis , mutationis aut falſitatis alcerius ad
illius zui Hebræus ſcriptor , qui talia diſcutere hibitâ mixtione i.
i Sic Phil.
potuerit , præter Philonem & Ioſephum . Philo Hæc de re valdè obſcurâ , fi non luculenter, 1. 3. devi:
paucula huiuſmodi attigit ,allegoriis folis inten haud certè prorsùs indiligenterdieta,lufficiant. ta Molis.
tus;ncque negauit .Ioſephum crgo folum id affir Orig.libr.
SE CTIO 11. 6.in Leui.
maffe , quid mirandum : Hier. in c.
Ad 2. nego in his loſephum labi. Licet enim 3. Oſe. &
LXX . fuerint HebræiSanhedritæ , Græcè tamen Deoraculis prophetarum . epiſt. 127 .
non Hebraicè ſcripſerant , & cùm Græcè ſcribe B ad Fabio
rent,abycop dixerunt: & cos poſtea cuncti proſelyti Vffecerint iſta de Oraculo per Sacerdotes. Poſt | lam .
Græci in hac nomenclatura ſecuti fucrunt , non Dauidis regnuin ,rarò per Sacerdotes Domino A
aliam ob cauſam nifi ob eam , quam loſephus ibu reſpondente , frequencius eſſe cæpit ,oraculum per
retulit ; ex cuius contextu Græco , manifeltun eſt, prophetas ; quod diuidi poteft in vifionem , & fom
eum loqui de Græcis dumtaxat illis, qui ludaïcos nium :ficut & oraculum per Sacerdotes , duidi potuic
ritus venerabantur . Notum verò ludæos & Græ etiam ,in vifionem fulgoris, & manifestationem verbi:
cos fac diſtıngui, vtGræcorum nomen retineant, ideò quædam ex dicendis, de vijione & verbo, ana
A & . 14 quotquot ex gentilibus ad ludaiſmú rranfierant b. logiâ quadam poſſent etiam accommodari pro
in princ.& De oraculi quoque ceſſationc,meritò loſephiau phetiæ ,trim & Thummim , vtnon obelæ naris le
novo te- ctoritatem cú &tis Thalmudicis & fexcentis Rab tores facilè animaduertent.
ftament. binis recentioribus , qui totius antiquitatis funt Vifionem & verbum ,Græci Patres & LXX.non
O. Cur- imperitiſſimi, præfero.De laddi quidem illo re rarò confundunt, vt & ipſa ſcriptura ; cùm vidio
fus. ſponſo , quoad oraculorum ceſſationem ,nec Lati nem dicit auditam ,verbum vero viſum vel often .
d Diodorº ni <, nec Græci Hiſtorici d, qui res Alexandri ſcru ſum k.vt cùm lfaias dicitl. Audi cælum , quia Dok Ifai.s.&
vocaret, vifionem : 13. & A.
Sic Plutara pulosè fermèlunt proſecuti, vel vno verbulo mc с minus locuius eft; & tamen initiò
ch.Arian. 'minerunt, loſephus verò e, Zonaras , & Glycas, & cùm Zacharias & Ezechiel dixiflent, le vermesi.
I llai.ca...
libr.i.an- quando accuratè narrant quæ laddus cum Ale bum Domini explicaturos , ſubdunt vifonem " . m pterque
tiqu.in fin. xandro egerit , ea recenſent , vnde faris colligatur , differunt taipen . Nam ,
cap.i.vide
Zonaras de oraculo per Vrim & Thummim nihil Alexan . Vifio , Græcis , pois vel openice , Hebræis , ročj eciam ab
to ...Glyc drum cogitafle :cuius illum quoque fuiſſe igna eft prophetia , qua mens ſpirituali oculo cernit diz . i.
poz. annal. ‫רוה‬
rum prorsùsveriſimile cepſco : De Victoriâ verò obie &tum propheticum ipfi celeſti luminc repræ
contra Darium , à Deo docent per viſum certio . ſentarum , differt , à verbo, quia verbum ſæpè con
rem factum . Arbitror ergo loſephum egiſſe de tingit Gnc viſione , & vilio fine verbo : differt , à
fulgore huiuſmodi penitùs lempérque cellante. fomnio , quia vifio fæpè offertur vigilanti, crebrò
Nam per interualla ; quin aliquando eriam priùs quoque vſurpaturmore Hebræorom pro concre
ceſſauerit ; ve Saulis , & poſtea quorumdam Re. to,leu pro re visâ ;GcMoſes rubam a vocat viſio- Exod.3.
gum ,poft Dauidem , tempore; non eft dubitádum . ne: fic prophetæ dicuntur videre viſiones.. Tales 3.
conſucuerunt efle frequentiùs ſanctorum viro o Ezech...
f part. 1. Glycas quidemf indicar, quando Ifraëlitæ Deum
Annal. locl. 3. cứ
offendecant,non cóſueviſſe illis Deum per Ephod rum reuelationes; quæ quibuſdam fæculis crebræ Imilibus.
reſpondere. Sic igitur ſuſpicor , iolutos ludæos D adınodùm leguntur , vi vno fæculo duodecimo
primò per Sacerdores ,applicato Ephod , ferè,Orni ſolicacij, quam GerualusPreſbyter de
confulere : fi hac viâ non ſuccederet, recurrille ad fcripfit; TundalíHybern ,Cyrilli Presbyteri,Ro
ig patet ex
prophetas , etiam qui Sacerdotes non eflentg. lic berti Abbæ Lymburgenſis , Ioannis dePinio,loa
1.Reg.28 .
v.6 . enim legas ipſos quoque Sacerdotes ad Holdam chimi Siculi,Šimonis Stockij Carmelicæ ,loannis
h 4.Rc.22 . prophetiſſam oraculi causâ adıiſſe h . Bridlyngton & aliorum .
v.14 . Åd 3.dico,nihil eorum ſequi, quæ inferuntur. Verbum ; five ( vtmauult Cyprianus ) ſermo, 727
-

nam belli meminit Ioſephus , vt rei de quâ fre Græcis, abyos;Hebræis Dabar,eſt prophetia, qua
quentiùs agebatur: Fulgoris verò tantùm , præ {piritus fanctus,mentali quadam locutione, pro
cerm :{fı ſubſequente Sacerdotalimanifeſtatione, phetam occulta docet,vt cùm Elaiæ pdixit ; Sume p ca.8.v.1
isbi librum & iterum 9 ; vade dic Ezechu , tc. Lo- c.z8.1.5
meminit, quia manifeſtatio illa res ſolita; fulgor
verò , res cæteris gentibus planè inſolica & inau cutio iſta fiebat , vel voce formatâ in aëre , & au
dira erat , & idcò illam memoriæ ftatuerat com ditâ , vt Abrahamo ne filium necaret " ; vel verbis Gen. 22
mendare. Duplex ergo fuit vnius oraculi Vrim & in ore prophetæ pofitis,vt Balaamo s, & hæc Ara . v.11.
Thummim manifeſtatio ligereſponſio , prior illa E mæis propriè dicta ;Malki ,Hebræis , Malchauth Num.2.
23 •
& exterior, tantùm per fulgorem lapidis ; & po (hoc eſt conſilium ) quali dicas regem prophetia &
ſterior quandoque etiam extrinſeca, per Sacerdo rum , fue prophetiæ fpeciem præcipuam , nihil
tem propheciæ (piritu imbutum , qui quòd per enim cóblioeft vtilius. Viſioni & verbo hoc coniche
ceperat admoto pectorali , id poſtea quærentibus munc fuit,quòd vel de lætis & fauſtis crant, & in
manifeſtabar. Fortaffis propter totmanifeſtatio nouo teftamento tunc vocantur , Euangelium ; in
nesconcurrentes,Septuaginta interpretantur iu . veteri nomina vilionis aut verbi retinent : vel
dicium , Tây Anawy , hoc eft iudicium bis quidem crant de infauftis ac triſtibus rebus,minarum &
manifeftorum Sacerdoti, & tertiò manifeltando luctus annuncix , regibus ac populis exitja
por B
rum conſulentibus.Eandem ob cauſam , Vrim ,vo tendentes:tuncHebræivocabant huiuſmodipro

phetiam ,
 LIBRI IIII. C.
C. I. ' Q. II. ' SECT. II. 252

(phetiam ,Maſſa,à verbo,Naja lcuare,tollere,por- | A | trina : prophetas non fuifle ſic mente captos vel
allumere. Per hanc radicis varietatem fa attonitos , vt non probè ſcirent, quid prædice
& um , vt controuertatur , quid propriè in ſacra rent.Polychronius in Ezech.ca.3 . Quemadmodum
ſcripturâ fignificet , Maffa ? Olini Aquila vertit, diuini incantatores ad dementiam vſque proceduni,
apua,non accipiens pro curru ( vt apud profanos) demone ſtuporem illis ingenerante.ita è conirario Pro
ſed pro pondere ſeu onere,vt nofter optimècran phetis fenfus afficitur,dum anima ſpiritus efficacia col
ftulit. Calamitas enim cui impendet,cum Ærhnâ Lustratur. hoc enim proprium fuit fanaticorum ,
grauiùs premit: & ,in quem talis prophetica ſen qualeserant hæretici Montaniltæ , & vates Gen
centia ferebatur, hic metu atque triſtitia oppref tilium , vt ex B. Paulo fibi viſus colligere Theo
ſus , quafi capur nequibat erigere. ſic explico , & philac.initio commentar, in.i.ad Corinth.cap.12 .
ample &tor D.Hieronymı ſententiam , in Nahum . Immeritò valdè ab Oliuario reprehéditurauctor,
Quid ni amplectar? ſemper( fi attendas )vocabu de ſporitu ef anima ( exſtar inter opera Auguſtini )
lum pro aduersâ, numquam pro fecundâ denun quod ſcripſerit, B. Ioannem in ecſtaſi Apocaly
ciatione inuenias vſurpatum : & perfpicuè He plim ſcripfiffe. Nam ec talis duplex eſt,vna diui
aExod.33. bræum nomen , Onus leu Pondus fignificata, & B na,alia diabolica : vt infinuat Tertullianus his
V.5.4.
Reg: in Pfalm . 27. Græca verfio cópriov , habet, hoc eſt verbis ; Ecstafis boc operatur de fuo proprio , vt fic ilibr.de a
9.9.25. PT. nima.
37.V.S. pondus. Sic nonnulli putant à loanne b vocari, nobis ſapientia imagines inferat , it e errorum . ]
b'Apoc. 2. Bápos,hoc eft vt nofter vertit,pondus : ſed ,niſi fal Sapientiæ ſcilicet ac veritatis diuina , errorum &
in 117.24. lor,ipfi falluntur : non enim illic ſermo eſt de pro. falGratis diabolica . Non igiturauctor ille ecſta
phetiâ , ſed de onere interdictorij alicuiuspræce finn ſumpſit, pro mentis attonitæ abalienatione,
pti, vt re &tè Primaſius & Haymon ſenſere. Nec & animi quadam impotentiâ, qualis erat in pſeu
longè abit fpiritus ſanctus, cum onus vſurpat,pro doprophetis illis; ſed more patrum & rccto , pro
ipfo populo,cui tale quid immineredenunciatum raptu , ſiue pro abſtractione tantùm à terrenis, &
clerc .23 fuit : quia talem populum Deus diu laborauit ſenſuum corporeorum functione:nec voluit fic
V.33• ſuſtinens , tandemque humeris ſuis , quafi onus conftitutum Euangeliftam fcripfifle ; ſed , quæ ,
moleſtillimú,excutit , dú eú abiicit ; cùm ſuo qua dum in caliec tali conſtitutus, viderat,ca poftmy
G. fauore & peculiari defenſionedeftituit. LXX . dum in ſcriptum redegifle.vtmictam D. Pauli ra
Theodotion & Symmac. folent vertere , aña, prum : talis haut dubiè D.Ioannis fuit , quod te
qux , vox à raubávw , deducta , donuni & munus ſtaturcùm dicit,fe in ſpiritu fuiffe ( šysvéung dr nyeu
dD. Hier. Ilignificar d.quid commune,dicat aliquis , oneri & CuaTs ) ſcilicer correptum & abſorprum in ecſtaſi,
in Jerem . muneri :Muliùm lanè in propohto:imò hîc idem vt re & llimèHaymon fuit interpretatus:breuiter
cap . 23. & eft onus & munus. Nam prophetica comminatio idem vno verbo inſinuare voluit Andræas Cæla
Fauori, in
Lexic . infortunij & fupplicij inſtantis , præclarum & rienis; πνεύματι αγίω γενόμενος κάτοχες; quod νο
precioſum eſt Dei donum . quia quos Deus dili cabulum , lic afflatum fpiritu ſancto ſignificat, vt
git,caſtigat; & quos caſtigat, priùs,vt reſipiſcant, cotusab eo correptusmente ſeu ſpiricu , & occu
minas proponit illis,& ,vt folentfugaremalences, patus ſolidâ pofleffione fuerit : nam affectio ani
eTheoph. quam lædere ; lapidem manu leuat , & oftentar, mi ecſtaticorum ,xatoxi , vocata , quia ſenſibus
in Habac. priuſquàm iaciat. Homini fic liberum relinquit, corporeis ad tempus quali priuantur : vnde &
& Nahú .
fugere à veacurâ irâ.Sanè,amupea,primariò ſignifi morbus quidam ita nominatus , quicorporis ſen
floan.Pe. k Galen.li.
trus Oli- cat leuationem fiue aſſumptionem , ſecundariò fumorúque priuark , qui & xatáanfis.noftri mc 13.Thera .
uerias lib. donum : eò quòd dum datur,à donante legatur & dici,congelaiionem ,appellant. Idem fignificari pu- peut. & li.
de prophe traditur,à donatario vcrò affumitur.Vnde Theo to , quando prophetæ dicunt, factam ſuper ſema- 4.de locis
tia cap de ni & aliis Mathematicis , Diale & ticis quoque, num Domini," item ,eleuauitme fpiritus,aut,eduxit affe& . Æ
Lemmarc , tio , & Æ
(Arias Mó? añpped ,nominatur ,illa propoſitio ; quæ demon memanus Domini in ſpiritu m ; item ,cecidir ſuper eum gyneta .
ca. Przlu- ftrationi vel argumento inſerta , & non probata, D nentis exceffus, vbiGræcè eft, exçeciso.Perperam 14.Reg.s.
djis ia pro affum curab alio, & vt, qui inſeruit illam probet, Theodoret. & Theophilact, º cùm Lemma, con- v.1l.
phet. mi m Ezech .
poftulatur. Sic cum interpretes ifti in SS .añppa, fundunt cum huiuſmodi raptu ; hoc eſt , lan, cum II. V , 1. &
dor.Franc ,
Ribera in vſurparunt; pro reipsâ acceperunt,quæ affumitur Malla . ca.40.V.I.
Nabum . fiue cleuatur , idquc confentanec idiotiſmo He Tertia ſpecies erat, ſomrium ,dormientibus tan-no.10.
C bræorum ; quibus propheta dicitur quafi allume cùm medio ſimulacro fiue phantaſmate , contin V.Io.
s Ezech... re & leuare ipſum Onus , & libratum intentare gens :Hebræi vocant, chalom P,Græci. évúty.ep. Si in Na
V.3. & c.8. quis quæ cuentura ſunt fomnians, ipſe quid lom
1.1 . & 3 . ceruic bus impiorum ; quibus impiis brcui immi D
nentem diuinam iram comminarur:huc enim per niet non intelligit; tunc eius reſpectu nó erit pro-'pllai.29.
hlafti.ad- tinent illa palliuicùs occurrentes phraſes,affume phetia : ſed adſpectu tantùm illius erit prophetia, v. 7.,
monit. ad re luctum , allumere planctum , aſſumere parabolam . cui Deus fignificationem ſomnij reuelabit. quare 0,70
Gent.circ. Cauendum itaque ne cum Græcis recentioribus © Ioſeph propheta, & non Pharao , vel eius feru : 9; 9Gen.40.
ad Oriod. amppees , ad quamuis prophetiam extendamus. Si Daniel propheta,& non Nabuchodonofort :Com = 1 & Dan 41.
. 1.
Epiphan . cuihæc nimis fusè dicta videbuntur: is fi,quam ſe nians autem iple demum annumerabitur prophe- & 4.
(qui fuse ) viri egregij in his corſerint f, conſiderare digna. Etis, quando cum ſomnio fimul intell gentiam s Dan.c.2 .
hær.Mon bitur ;non diffido illum æquibonique hanc no
taniftará - ſomnij percepit , vt Daniel in altero ſuperbi Re- «quæ.3.de
quz eA . ſtram diligentiam confulturum . gis ſomnios.Debis ſomniis propheticis cria ſunt fomnior.
86.Hiero . Hæ duæ (pecies ,Vsſio & verbum ,aliquando iun conſideranda , modus, cauſa , & gradus feu di- Gen. 15.
1.12. Dan .
præfar. in ctæ ſunt cum raptu,ſea ecstaſ ,aliquando ſeparatæ . gnitas.
Elai: Chryfimul fuêre in rapių B. Pauli , ad tertium vſque Modusmultiplex eft, vt accuratè noſter Perc- 2.v. 1.
xGen. 28.
44. & hộ. calum ; vbi vidit & audiuit,quæ non licet homi rius explicauit t. quædã immittuntur cum pauore V.12.
29.in epil. ni loqui: fortaſſis etiam Ezechiclis vifio quædam & horrore fomniantis , quædá pacificè.2.quæ- y Marth.r .
ad Corint. ralis fuit 8 , quæ vocatur , iad , hoc eſt prophetia dam nó intellecta , quædam fimul intellecta ,vt di- v. 20, & c.
Auguſ.lib .
1. contra non leniter, fed violencer influens. Quando igi xi.3.quædam clara & fine inuolucris y,ve loſeph , & 20.Aá.
Acad.ca.7 . rur ecſtaſis accedit , tunc tenenda Patrum h do trium Magorum ,& B.Pauli;quædam obſcura,im -1 16.v.9.

Y 4 plexa ,
 DISQVISITIONVM MAGICAR VM
260

plexa,inuolura,vt Pharaonis & feruorum eius,& |A Moſea&turum ;cum hoc ore ad os, cum illis dum
la dd.Gen. Nabuchodonofori. " 4.in quibuſdam Deus allo taxat per vifionem & fomnia . Melius huc facit
40. & 41. qui videtur , vc Salomonem , interdum ange lus iftud é loëlis ; fenes veftri fomnia fomniabunt , CC.2.1.18

Dan . 2. & bon us, vt B. Joſe ph ; inte rdum aliqu is hom o , vt suho nes veftr i vifio nes vide bunt . præc efſe rat enim ,
Paulum vir Macedo.cs.aliquando lomnia corre effundam fpiritum meum fuper omnem carnem , et
b 3.Regci
cluprá .?: | ſpondent antecedentibus cogitationibus , & fic prophetabunt filij veftri, lic dorun fapientiæ &
tat. locis . initium ſumunt ex causâ animali ; vt primú ſom prudentiæ in ſomnis datum Salomonid , ex pro - 1d 3.Reg.z.
in lice.N. nium B. Ioſeph , & primum Regis illius Babylo babiliore fentétiâ Toftavi e; ſic promiſſio obuen
e Add.ca.
nij; quandoque verò nulla præcedit cogirario , vi curæ dignitatis,lofeph & Mardochæo.f6.ad reue
13.9.11.
d Matth.2 . in fomnio fecundo B.Ioſeph accidit d.hanc diffe lationem diuini alicuius myſterij g , velmagna- fGenc.37.
eli.8.Mo- rentiam norauit B.Gregor.e 6.nonnumquam ni. rum reip . autimperij vicißitudinem h ; vt Ifraë- Elh. 21.
cal.cap.13. hil petentiDeus ſomnium inopinatò immittit, vt Gen.28 .
lis ',Ægypti,& Nabuchodonofor k.Ad hæccapi- 8.9.
fit plerumque , & accidit in prædi&tis SS . cxem ta red uci pof lun t mol ta ſom nia diu ina, quo rum in h Gens is.
plis:nonnumquam verò peccntibusreuelationem Hiftoriis Sanctorum fit mentio ; vt illa Africana Genc.ar
fDanie, z. camgue ſperantibus , vi Danieli f. conſuefactos apud Viétorem Vicenſ.de perfecut. Vandalic. 2 . k Dan ,z.
V , 18 . enim Hebræos huiuſmodideſideria ſua Dco pro & 4
B oblata Euſebio Epiſcop.Cartaginenſi.& quę poſt
ponere , & ab eo petere ,vt per fomnia futurú illis obitum Sidonij viſio oblata pincernæ apud Greg .
euentu panderedignaretur, inanifeſtius eſt ex S.S. Turonenf. libr.z.biftor. Franc.cap. 23.& inter alia
s 1. Reg. quàm vi quis debeat dubitare g. Soliti id iplum . vnuń mimi, in vita Simeonis Sals,apud Metaphr.
28. v.6.& Gériles facere in téplo Serapidis , ſeu Pluronis ,vt aliud facri lego Trajectenfi oblatum ſæpiùs,apud
is. diſcerci qua rationeà morbis liberarétur h ;vel ad Sur.com . 4.in vila S. Frederici, aliud oblatum mo
nacho Cluniacenſi Beatæ virginis , tempore S.
h Ariſtop.
in Pluta . reſolutionem dubiorum habendam ,vt fecit Ede
fius i; & apud poëram Rex Latinus k : & in tem Odonis , apud loannem Monachum ,lib.z.vila D.
..

i Eunapius
in Edefio. plo Æſculapij Apollonius l:& Spartanimagiſtra Odonis. cap. 9. cuius occafione B.virgo cæpit vo
çari, Mifericordia A4ater.aliud Bectæ matris . Sui
k Æncid . ius in templo Paliphaës m :tale fuit templum Am
7. phiarai a,& Galliæ apud montem Garganum 0, & berti , apud B. Marcellinum ,cap. 1. vira Sriberri.
I Philoſtra .
aliud S. Abramio confefiori, apud Metaphraft. in
in eius vi- huiuſmodi templa vocabantur, Pſychomantea .Co
ta . cius viia.aliud Henrico Imper.apud Rupertum ,in
natus ad hoc crimen Apoſtata lulianus , per can
m Cicer.r. lumniam , detorquere Vigilias Chriſtianorum ad vila S.Hereberti cap.26,aliud S.Lurgero apud Mo

Tdcdiuis fepulchra Martyrum ; ſed rerudit illum validè B. nachos Vvertinenſ.cius vite cap.11.6 16. aliud S.
n Paula.in Cyrillus p .Iudæos nonnumquam eo ſuperſtitio Hugoni Gratianopolitano apud Guigonem ; in
Bocor. nis delapſos,vt ad captanda lomnia in Gentilium eius vila ; aliud Hartmanno Toirienfi apud Con
o Strabo templis incubarent,docet Efai.prophcta Gigus im radum , in vita S. O volthelmi. aliud multiplex El
lib . 6 .
molant in horti ,& facrificant ſuper laceres,qui ha pediphoro , apud Ioannem presbyterum ,in vila .
p lib.co.in
Iuliao . bitant ix fepulchris,e in delubrus idolorā dormiunt.) S. Bafilei Epiſcop. Man . & alia innumera .
4 cap.65, Vbi LXX.vt folent, paraphraſticè addiderunt, De gradibus teu dignitace prophetiæ multa va
V. 4 . propter infomnia ,dia sviaria ,caufam incubationis riaque congellere Moſes Ægyptius 1 & Francif. 1 in Da
explicanres.D.Hieron.In delubris,inquit,idolorum Picus m ,ſed minutiora , quàm vtiliora : idcirco,illis Etore Du
domiens; vbi ftratis pellibus hostiarum incubare for omillis ,tantùm dico quod ex iis omnibusintélle- bicárium .
dualis reuelatio ; quæ fit fine cooperatione phan- Do.lm de praap..
.2.c
lisi erant , ut fomniis futura cognofcerent . Quod in
fano Æfculapy vſquehodie error celebrat Ethnico taliæ ; præſtantiſſima eſt,ſi ſecundum ſe & precisè pen.& vit.
rum , multorúmque aliorum . ] Idem Cycillus, ibi in fumatur ; altera verò in qua phantafia ab intelle
Conument . confirmat . cu excitata concurrit , eſt præſtantior extenſiuè,
E Cauſæ fomniorum efficientes alio loco expli quia primam & quid aliud præterea comprehen
cabuntur; nunc de diuinorum fomniorum finali D dit. Sic etiain intellectualis per ſe ſumpra , &
causâ ( vr vocant ) agimusdumtaxat : quæ ex SS. comparata cum imaginariâ perfectior eft , ſed Gi
multiplex delumitur, 1. ve quis à mala abſterrea imaginariam addideris ad intellectualem ,cum ex
tenline fimul ambæ perfectiores erunt , quàm
rGenc.2o . cur , ficut factum Abimelech ' Regi Geraræ , &
ſeor Gim lola intellectualis.ita P. Franc. Soarez, ad
s Geoc 3 Labangs; hanc infinuat B. lob 1, in horrored in
cap.4.13
quiens) vifionis nocturne ,quando folet fopor occupa 3.parl.e.jo.art.z.difpen.9.ſeet.2.cui Epiſcopum Gria
V c.7.8.14. re bominos, panor tennime, c.& alibiy , terribi me dixienfem Horoſeum lib.1.de vera á falla propb.ca.3 .
per fomnia , & per viſiones borrere concuties.2.vt con
Colctur afflictos, & 'maſtosperfundat lçriciô ,quod QV Æ STIO II 1.
de ſe afferit B.Angela de Fulgino.cap . 16.3.vt ad
x ludic. 7. hortetur ad aliqood bonum , ve Gedconem ,& Quo pactoprophetia fiue diuina reuelatio difcernenda
v.13 : 4.vtmoneat veldo- E fit a diuinatione fius diabolica rcuelatione?
ludam eiusque exercitum.y
ly 2.Mach .
is. ceat quid agendum fugicndumve, ve B loſeph, &
z March.r . tres Magos 2.bác caulam lobus fignificat his ver On ininùs neceſſaria , quàm ardoa eft huius
& 2. bisa ; per fomnium aperit aures virorum , & erudiens N O quæftionis accurata pertractatio , propter
9.532. 33• .cos instruir difiiplina , vt aduertat hominem ab his quotidianas,etiam fpiritualium perſonarum illu
Y. IS.
que facis . & c. s. vt ſpiricum prophetiæ , vel quod Giones quæltus Synefius ante ſex ſæcula multos tú
aliud ſpirituale donum fimul largiatur : quo per temporis priuatos & Sacerdotes finxiffe ſomnia ,
b Num.ij. tincnt iuxca nonnullos iſta Molis b ; ſi quis fuerit pro reuelationibus , πλαττόμενοι τινας ογείρει τους
v.6.
inier vos propheta domini in viſione appareboei, vel αυτοί καλύσιν αποκαλύψεις . Εp.54.in ea decidendi
per fomniš loquar ad eum ..Signficare volunt,quod fequar veſtigia aliorum , quicertatim ad hunc la
{piritum prophetiæ , vel vifionc, vel ſomnio ,col. pidem verfandum accurrerunt. præcipui fuêrc B.
la urus fit : potiùs crediderim agere,de iis,quibus Vincentius Ferrerius,ir actas.de vita ſpirituali ca.li.
iam dato prophetiz (piritu , fignificat ſe poſtea o 12.loann . Gerſon, tractar.de probat.pirituum ,
cum corum nullo tam familiariter , quàm cum alibi pallim , Cardinalis Turrecremata , in prafat .

Defenforij
 LIBRI I111. C. I. Q.
1. Q. III. SECT. I. 261
Defenforiy reuelatio.B.Brigitta,Henric.de Firmariâ ,, A rituslongè progrelli , in militiâ verò contra da
libr.de quatuor instin £tibus Ægyd .Carlerius,part.1. monum aftus exercitati veteranique : fperandum
Sporta fragmentor,in princ. Hieronym .de Ferrariâ , eſt poſſe deceptiones ſic ſentiri & vitari. Planè ad
in Compend.reuelat.Ioann . Franciſc.Picus,libr.vlt. huncvltimum iudicij ferendimodum ,non ſuffi
deprenotion .Ribadeneyra,lib.de tribulatione cap.rs. cit ſola doctrina , fed accedat oportet ad illam ex
Delgadus d.lib.1.de auctor.Sacr, ſcript.c.11.& no periencia propria ; vt quis fit & doctus & con
ſter Frác.Ribera , libr.1.vita Tereſa de Iefu c.2.à quo templatiuus ;vt & Scripruram & reliquam Theo
citatur opus loann. de Horoſco de vera & falla logia non leuiter delibarit, in femetipfo expertus
prophetiâ, quem tandem nactus ſum darum anno fie variam ( ait Gerſon ) affe&tionum ſpiritualium pu
1605. Pinciæ ; liber eſt variæ eruditionis, & iudi gnam , tamquam afcenderit nunc in celos,nunc defcen
cij probi, fed Hiſpanicè tantùm ſcriptus , editus derit in abyffos, & videritmirabilia Dei in profundo.
Segouiæ lectu digniſſimus.& alij; & quidam alij N am qui nauigantmare hocmysticum diuerfarum
recentiores , quorum dicta cuncta inuenies , apud affectionum ,quaſi collidentium ſé flu £tuum , enarrant
iſtos antiquiores. Poflunt omnia reduci ad tria mirabilia eius, Inexpertus autem talium , quid nouit
capica ; de eo qui iudicat, de perſonâ cui facta re В. eorum ? ] Ad hæcautem nulla magis neceſſária di
uelatio ,deipsâ reuelatione & eius circumſtantiis. (poſitio reperitur, quàm folidæ humilitatis , vt
de ſingulis videamus, eniın docet Moſes apud Callianum , folis humili
bus à Deo hac cognitio datur. Denique non eſt iu
SE CTIO I.
dicium præcipitandum , fed res Deo diligenter
De neceſſariis indicaturo de reuelatione, priùs commendanda,& multiplex ſcrutiniú men
tis faciendum : iuxta mox dicenda. Docenthoc
E L quis iudicat de apparitione propriâ, vel ſacræ litteræ . Narrat Iofeph lacob patri ſua ſom
de nia : increpat eum pater , fed rem tacitus confide
Vtroque oportet fit perſona ſpiritualis & dcuota. rata. Apparet angelus, loſue filio Nun,formâ vi- a Gen.37.
nam animalis homo non percipir ea qua fpiritus fuut . ri armati:ille dilquirit interrogatione, quis effet, y . 12 .
Oportet icaqueeú quirectè fit iudicaturus,primò nec adorat incognitum 6. Audit Samuel vocan b Iofue s.
donum diſcretionis,à Deo petere;vt queatiſincerum reniDeum , nec reſpondet Domino ; fed accurrit 1.13.
mannadiuinx reuelationis,àmellitâ lethalig; da ad Heli , donecmonitus fuiffet ab Heli Sacerdo
monis offà dignoſcere; & hæc diſcretio,cóceditur te ; quomodo ſe gerere deberet c.Helias diſcer- ( 1.Reg.3.
aliquádo à Deo immediatè fimulcum ipſo lumi- C nic inter turbinem , commotionem ,ignem ,& au V.9 .
ne prophetico,vt di&tum eſt;aliquádo ſcorſim ,id ram lenem , & perpendit prudenter , in quo illo
que vel ad priuatam accipiécis inſtructionem , vel rum Dominus ſe manifeſtaret . Salutat Virginem
ad aliorum quoque, & totius Ecclefiæ doctrinam , ſacratiſſimam Gabriel Archangelus : illa priuf
& remedium . Hoc enim dono homo conſequi quàm reſponderet: cogitat ,qualis eſſet illa ſaluta
tur, vt ia le , & de ſe ſciat probare ſpiritus , & tio d ; non id leuiter, led dierozijelo,maturè & dia, dLuc.1.v.
eriam ſciat illos de aliis, & in aliis diſcernere . Po animo atque cogitatione voluebat , vtrum illa fa- 29.
ceſt aurê hic cóſiderari quali duplex modus, vnus lutatio illuſoria eſſer & à Deo , an à dæmone , vt
experimentalis ,qui cum ipſa reuelatione propria in optimè Euthymius. Hoc imitatus D.Ambroſius;
funditur illi ,cui facta reuelatio ; quimodus ( vtait cùın illi corpora SS . Martyr. Prothaſij & Gerua
Gerſon ) fut per inspirationem intimam , feu internum lij reuelata; hoc Epiſcop . Cyprius,cùm D.Barna
faporem , fime per experimentalem quandam dulcedi bas illi ſe manifeſtagit ; hoc cæteri ſancti, vt vidi
nem , fiueper illustrationem à montibus alernis ,effu mus, lib.z.quaft.6.Si hoc illa mulier Carthaginen
gantem omnes tenebras dubietaris. ] Hîc modus ra lis feciſſet'e, quæ cauſa fuit ſchiſmatis maximi, evideOp
rus eft, & paucis conceffus: & quibus conceſſus non tam turpiter deluſa fuiſler, nec tot malorum tat. Mileu .
non eft , illi non poffunt , ſuo iudicio , in propriis D Africæ occafionem præbuiſſet . Sanè quamdiu res libro 1. de
reuelationibus ftare: quibus verò conceffus à Deo dubia eft , longè cotiùs cenſetur , potiùs eam piâ Parmenia .

fuerit,illi tamen co vtinon poſſunt,ad diſcernen cum humilitate repudiare, quàm cupidè & confi
das aliorum reuelationes , quia ficut , nemo nouit denter recipere, aut afſentiri.
que funt fpiritus,niſi ſpiritus ipfemet:fic nemo co Obiiciat fortè aliquis ; apud Cæſariuin legi C
gnofcit infallibili certitudine , per experimenta mus,multos precibus à Deo reuelationes,viſio
lem hunc ſenſum , ca quæ in alieno luntanimo. néſque, & poſtulaſſe, & obtinuiſſe : li petere licet;
Alter , modus ; qui datur maximè in ordine ad cur nó & oblatas ample &ti ftatim atque recipere?
alios ; ille nititur etiam , feu confirmatur experi Respondeo,multa fieri àmultis non imitanda, im
Inentis variis , tum ſui, tum aliorum : & foler à mò nec probanda,maximèab hominibus incom
Deo concedimaximèillis, quibus officij & digni pertæ lanctitatis. Nam fi quis, de quo conſtaret
catis ratione incuinbit animarum cura . Sed non ſanctum effe , id in cafu aliquo peculiari & ne
debet quis facilè fibi perſuadere,ſedonum iſtud à ceſſario peteret , ( quod oliin ſanctè factum à B.
Deo accepiſſe : ideóque ad preces cótinuas, etianı Ephrem , docet Amphilochius, in vita D.Bafil, &
debet adiungere humanæ prudentiæ , & do &trinæ E à S.Mauro,docet,in eius vita,Fauftus,apud Surium
B nedia. Tertius, enim eſtmodus diſcernendi ſpiri in Ianuar. & à S.Hercberto docetRupertus , eius
tus, quem vocant, doctrinalem ,per diligentem & vita cap .13.apud Surium menfe Martio . ) vt non au
piam facræ fcripturæ tractationem ; quæ regulas derem damnare ; fic non vererer cæteris ſuadere ,
præbet fallos prophetas à veris diſcernendi: le ne idem fibiputarent imitádum . Quoniam inue
& io quoque fanctorum Patrum & Hiſtoriæ Ec nio virosdoctos, & valdè ſpirituales séper huiuſ
clefiaſticæ multum confert, vr,illuſiones & reue modideſideria ac pecitiones improbaſle:quia na
ationes, fignis ac notis peculiaribus qucant diiu ſei ſolét ex occultâ fuperbiâ æſtimatione, & amo
dicari: his li adiungatur obſeruatio virorum fpi Te fui; quo cupiantmanifeſtam aliis fuam ſancti
ritgalium , & experientia ; & in ambiguis obſcu tatem ;vel faltem ex curioſitate vanâ , vt optimè
Jiíſqueconſulantur viri docti, & pij, & in viâ (pi Itradidit S. Vincentius fuperiùs laudatus : & ideò

Dcus
 2 62 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

Deus ſolet permittere tales decipi, & impingere,| Ajinmagnis į mirabilibus ſuper ſer vi digna fibevis
vede le ipsâ reftatur ,mulier fingularis pruden deatur, que non humanomore operetur ſalutem ſuam ,
libr. de tiæ & ſancțimoniæ B. Catarina Bononienfis a, per doctrinam feilecet fcripturarum o ſanctorum ,
ita & er- Deinde quia in talibus non confiftit fanctitas, cum distaminerationis naguralis , nifi conſilium habe
oribus nequc perfe &tio Chriſtiana , nec iſta nos Deo fa re préfumat, & puter, nedum ab Angelis, ſed à Deo ,
wis, ciunt gratiores , aut proximò verè vtiliores. De nedum femel in neceſſitatibus, fed penè iugiter , velue
nique quia huiuſmodi auerlari, non eſt ianuam in quotidianis collocutionibus,talem admone,non ſubli
Deo præcludere ; ſed ,per cuftodiam ſui, & humi mefapere ,ſed ſapere ad ſobrietatem :quoniam verifſi
litatem , & caftum timorem ,fpiritum ſanctum al mèait,qui dixit, ſuperbia meretur ludi. El cò dignins,
licere, qui amat quieſcere ſuper humiles ac timo quo instar Phariſailatentem harentémque ofibus f
ratos,quæ cuncta diligenter ac feriò tradita fuêre perbiam ficutnec Phiſicus febrilem calorem ,ſuperbus
» lib.de o fà noſtri ordinis viro , Franc . Aria b. & priusnos attendi . Quid enim facilius quàm fe viliffimum pec
at. men docuit D.Auguſtinus conatum hoc dæmonein Catorem dicere ,ſed veraciter , ſimplicitérque itæ fenis
ali,D.Au .
Gibiperſuadere,vti lignum aliquod à Deo pereret; re ex intimis,hoc diuini muneris eft,non bumani folius
uft. I. ro .
'onfefl. & ſe verò id detrectafle, gnarum quàm multos hæc exercity. ] Hoc vltimum addidit,quia folentper
de vera curioſitas perdidiſſet, Ideò alibimonet his abſti. Bllonæ, quibus per reuelationesdæmon illudit,fa
cligiớc.& neamus, & quod intra nos eſt , Dei regnum , in iis teri quidem ſc peccatores & indignos eſe; ſed,
de re quæ videntur non quæramus, poſt Auguſtinum velapertè increpationes huiuſmodiægrè ferre, &
erſtit. ca. idem moneinur à Gerfone;cuius in fimilibusma fic deregitgr interna ſuperbia , & cognoſcitur il
I. gna fanè auctoritas eft , his verbis ; Enarrantur lulio : vel faltem ex duobus vnum prætexunt.nam
vel dicunr ſe idcirco alieno iudicio non credere,
exempla ſanctorum patrum , qui curiofitatem buiuf
modi viſionun vel miraculorum tamquam pernicio quia de ſuo certi ſint per reuelationem intimam
Billimam fallaciſſimámque refugerunt. A qua fe Au & ſecreram ; vel lané non audere le viſionem
gustinus liberatum , in ſuis confeſſionibus, gloria reiicere , quia li fortaſſis viſio à Dco eſſet ,hoc fo
eur in Domino.Quàm propterea D.Bonauentura ab ret ſpiritui ſancto reliſtere , & ſemen gratiæ eius
horrendam nimis effe determinat , totóque conatur re in crepúdiis ſuis exſtinguere, Vtrique dicto idem
pellendam , nunc orationibus,nunc increpationibus feu ille Cancellarius Pariſienſis oprimè occurrit. Pri
flagellationibus propria mentis & corporis : exemplo mò quidem ; Deum numquam elle Deum divi
illius,qui ut tentatione careret fuperbia , quafiuit, en fionis, ideò li ab ipſo fit illa certitudo , numquam
obtinuit à Domino, vt per tresmenfes Demoniacâ ve. per alterius iudicium contrarium eum impugna
с
xarciar obfeffione . Alter ſanctorum Patrum , dum labi bit: ſed potiùs illi , quem vel vt fuperiorem , vel
demon transfiguratur in Chriſtum , diceret,ego fum . ve çonfiliarium ſaltem , humiliter cooluluerint,
Christus te perſonaliter viſitans,quia dignus 6 :confe idem inſpiraturum , atque in mentem miſſurum .
ſtim claufil oculos viraque manu vociferans, Nolo hic Nec enim patitur Deus fperantes in fe, & timen
Christum videre, fatis eft ipfum in gloriâ fi videro: tes , & quod in le eſt facientes, in tantimomenti
ſtatimque disparuit. Alter fub aliis verbis fimilem negotio, falli. Debet autem ei qui vidit reuelatio
feruauit in huiuſmodi illufione humilitatem :Vide, in nem , hæc ipſa certitudo, qua prætexit, de ſuper
quit,ad quem miffus fis.Ego certè talisnon fum ,quod biâ & pertinaciâ eflc ſuſpecta : & tutior pars eli
dignus fim hic videre Christum . Alterum , quia nole genda eſt. Nam ſibi credendo & innitendo po
bat intrare templum ,dicens; Sibi fatis effe,quod oculis teſt peccare ; ſuperiori credendo,peccare non po
corporeis afpexiſſet Christum , colligauerunt cathenis, teſt ; ſed certò certiùs peranimi ſubmiſſionem ,&
saluere ieiuniun ,carnibus veſci,vinúmque bibere com obedientiam mereri. Quo ad alteram ait :ſed pro
pulerunt, Sicque rumore compreſſo , fanatus eft . ] Pro fecto fpiritus fan &tus, qui ſe dathumilibus,nequaquam
cautelâ poftca ſubdit idem , vtnonmodò ſuſpen D ex humiliatione , quam prædiximus,ſe ſubirahet , in
lum teneatur iudicium , fed reuerenter quoque ,cum irabir polis, exaltabit, & in beneplacito fuodeducet
Apostolorum Principe , dicatur ; Exi à meDomine, viłłor ſuper excelfa animam hanc,in oculis fuis vilem ,
quia peccator fum ,quia vilis fum , quia vifionibus tuis á abſque vllaruga fi tionis,humilem & fimplicem . ]
indignus fum , guas hic neque guero , neque accepto , Hactenus ille . Sanèhæc humilitas Deo tam grata
ſed repello. Sit in alio, non in hoc faculo viſio tua iota eft , quàm quod gratiſſimum : Dæmoni tam odio
mercesmea Domine Deus,& fufficit. Quid admede ſa,vt eam non ferat, ſed vt plurimùm ſtatim diffu
viſionibus tuis in hacvita ? quid de Superiorüm meo giar. Non audes fortè reſpuere ?cogita decipi te
rum monitionibus ?mitte potius alium , quem miffurus poſſe , & interea comperendina : & conſule pru .
es : el memeus fpiritus bumili tegat obſcuróque loco . ] dentiores tc. D.Cyprianus & alij fancti reuela
D.Bonauenturæ qưem citac locus eſt, lib.de profe tiones magni fecerunt : ſed eas tantùm , quas à
Etu religios.cap.19 . vbi etiam addit deſiderio reue Dco eſſe ſciebant. Olim quoque viſiones diuinæ
lationum multos lapſos in grauiſſimos errores. frequentiores fuêre , quia magis neceſſariæ : ho
Prudenter itaque B.virgo Colera ipfi etiam Deo , die quo minùs neceſſariæ , hoc infrequentiores
mula ei fecreta reuelare volenti, reſpondit : De ſunt, & fufpcctiores habendæ , vt non immeritò
mine Deus,fufficitmihi te folum cognoſcere, & pec- E debeant & àmagiftratu Eccleſiaſtico diſcuti , &
cata mea , corúmqueabs te veniam obtinere . ] ſic See à priuatis vitari; quiprætextu vel fi &tarum ( quod
phanus Iuliacuseius vita cap.s.hæc ſanè optimèdi hypocriſis proprium ) vel habitarum ( quo illy
cantur in propriis vifionibus : in alienis appro ſorium effc conſueuit ) reuelationum , de aliis
bandis,credendiſue: ipfis confeſſariisaliíſque iu ( maximè illorum à Deo non commillis cura )
D dicibus hanc Gerſon præſcribitregulam :Caue er perſonis; in carum , ( vt plurimùm muliercula
8 ° ( inquit ) quifquis eris auditor , aut conſultor , vt rum . ) familiaritatem & follicitudinem fefe in
non applaudas tali perſona ; ut non laudes eam , non gerunt; vt & quorum memoriâ Begardi & Lol
mireris,quaſi ſanitam ,dignámquereuelationibus at lardi, in Belgio ; & noſtra , Illuminati faciebant in
que miraculis.Obfiste potiùs increpa durè,fperneeam , Hiſpaniâ,& hodie etiam alij quidam facticant,ſuo
Icuius ficexaltatum eft cor clati ſunt oculi, vt ambulet periculo , aliena fraude.

SECTIO
 -
LIBRI IIII. C. 1. Q. III. SECT. II. 263
SECTIO II. A rum , ſufficeret , etiam prophetias fallas coran
SENATV AMPLISSIMO, proferre in
De perſona eius, cui facta reuelatio ? medium non dubitauit . Nimirum vidic fola Lu
Voad, perfonam propheta, ſcu videntis viſio tetia ,dedit vna curia ; quos vix,tam dillius pro
Q nes , mulia ſunt confideranda. Primo fides, uinciis, cot ſæcula ; Pattacionein ,Medium , Ece
illius, an fit Gincerè Catholica'; quare non eſt cre bolium , Lamponianum . Ninirum tantı eft bis
dendum reuelationibus Dæmonicolarum , ( qua Heroſtratis , inter Cathenas , & Quadruplatores,
lis illa Childerico Regi Franciæ facta , procuran & Æzonenſes;inter quampous, tu puuvous, nou pracy
te & explicante Balinž, quæ viuente adhuc mari xancoræs , cenſeri, & digito oltentariçr.
to ei nupſerat,& laga erat ; qua ingenium poite 2.Num fime perſonis arrepiilia :nam harum reue
ricatis ciusdeclaratum FranciſciHiſtorici putan , lationibus vel prophetiis nihil credidum , delus
(lege Gaguinum li.v.)vel hæreticorum.Nam initiò los à quadam multos,ſcribit Firmianus,ad B.Cy.
Eccleſiæ Cherinthus falſas reuelationes finxit, & prian .& hocargumento Miliades probat prophe g exſtat
cas Apoftolorú nominibus infigniuit ,vt Caius & tias Montani faltas: quia fpontè incipicbat vaticir, ater Cy:
aEuſebius Dionyſius Alexandrinus tradidere a : sales pro nari; led inuitus,turoréque ,& amentiâ correptus, prian.epiſ.
lib. 3.c.22. ) phetiæ ſectatorum MarciMagi b:tales propbetil- / B pergebac h . Tales fuêre prophetiæ monialium . h Eufeb.d.
& 1.7.c.io. Tarum & ipfiuſmer Montani, vt Patres antiqui Quercetenſium anno 1491.de quibus ita fcribit cap. 16 .
blib Irenæus
. 1.ca.8. illius temporis prodiderunt, Claudius Appolli ChriſtianusMallæus i; Eodem ( inquit.)anno, circa . Chronic .
lib . 20.
& 9. naris,Miltiades, A pollonius, & Serapion ,quorum feſtum Cathedra(terribile di&tu )cæperunt damones ha
clibr.s.ca. verba refert Euſebius : cales Archonticorum bitare , & poffideremonasterium dominarum Quer
15.16.19. Martiades & Martianus, qui librum confinxere, cerenfium :quasannis quatuor, mëſibus soudem mi
& 18.
quem vocabant,Reuelationes Prophetarum d : Ma ferabiliter vexauerunt.Vidiffes eas crebro , velut canes
dEpiphan .
herel.40. neris quoque tales reuelationes, de quibus contra per agros diſcurrere,instar auium ,volare per aëra,f..
Fauſtum agens D.Auguſtinus : talis luliani Apo cur files,in arbores repere,pendere de ramis :variarum
ſtatę, quàm narrat epiſt.ad Oribafium ,de arbulcu animantium effingere voces, fecreta prodere,de fu!uris
lâ: tales,quibus Donatiſta Generolum conati de euenubus piophetare.Denique quolies Dominus Henn
e D.Augu. cipere : & quibus vtebatur Vincentius Donati ricus Cameracenſis Epiſcopus,aui Dominus Ægidius
cpilt. 161. fta :cales , quibus illuſi Melaliani gloriabanturf: Nettelet,decanus ciuſdem Ecclefia, virs virtutum ,ad
& lib.3.de tales fuése noftris temporibus Munzeri, & Ana exorciſmum earum accederet : En,inquiunt, cornutus
aoinçori
gio.ca. 11. baptiſtarum ,tales Campani,tales lufti Vellij, & ille nanc in via eft , vt nobis comminetur , venis. Poft
Theod. Franc. de la Cruz rçuelaciones. Tales hoc anno multa remedia , undecumque collata , earum nomina
lib.4.hær. 1601.hîc Giętij,qui ſuſpendio ſceleris pænas lue delata Romã,ab Alexandro V 1. le &ta fuerunt in cæna
fabul. Domini ſub diuino facrificio, fed nihil profuit . loanna
reduo,maritus & vxor ; qui penes ſe ſolos Eccle
fá remanlle incolumé pertinaciſſimè iactabát: Poriere ;qua malorum dicitur dediffe principium , à
ideò comunes liberos pater baptizabat,mater pa nono ata!“ árno ,ludere cum Diabolocæpir, gui accu
crinimore fpondebat.himumdum hoc anno pe ſabat eam in monasterio CCCCXXXI111.vicibus in
rirum prædicebant:ſed morce múdi interijú præ dignè communicaffe : fed ille quia inendax eft,non fta
uenére. Plurimos huiuſmodi dedit olim Británia . mus verbis illius. Ipfa Cameracum add - Eta , quadra
Illic enim natus in Cambriâ quidam Merlinius, genaria maior , in carcere perit, cirea Festū Martini.
Magus ſceleltiſſimus: verùm enim , fruftrà teni Calera poſt annos 4.mexſe lunoliberare ſunt .]Ean
tentibus Pontico Virunnio , & Lelando , eſt hoc dem Hiftoriam narrat etli paulò aliter loan .Mo.
de illo teſtimonium GuilhelmiNeuburgij,& Po linetus Valencenenfis , in Chronico Belgie nondum
lydori, & aliàsmédaciſſimi,Buccanani. Sanè Ma. edito, è quo quæ lib.6.referam , ea mihi optimafi
gum fuiffe , gefta eius à Galfrido Monumethenſe de ex M.S.Codice deſcribi curauit Clariff. 1. C.

tradita conuincunt. Cauc hunc, qui vteri Pen- D & Senator ſpectatæ iuſtitix, Petrus OranusLco .
dragonis æuo vixit, confundas cum alio Merlino dicenſis.Tales omnino diuinationes Indorum ; qui

Scoto , Helij Theleſini ( qui & ipſe yates ) diſci lumpto Cohobæ ſemine externantur,& mox cef
pulo;qui aſtronomiæ & phyſicæ ,vemagiſter,val ſante furore vaticinantur.de quibus Per. Chicza .
ciè pecitus,multa ferrur prædixiſſe; & videtur aliis pari.2.biftor. Paruar.cap.27.cales Libuflæ Bohemæ
prophetis Britanniæ ,Kentigerno,Sanſoni,& Gil apud Dubrauium ,libr. 2. Boiem.bifter,
dz , annumerandus. Hanc Merlinorum diftin 3.Num fidei ſinceritalē,vila ac morem integritas, į E
&tionem ,notarunt Anglicarum rerum ſcriptores, virtureſquecommendeni,an verò vitia imperfectio
Treuiza , Ranulphus, & Giraldus Cambrenfis. nes notabiles eam dehonestent.idcò non credendum
Fallæ fidei pſeudoprophetæ fuêre ibidem , loan . ſuperbis , ambitiofis , impatientibus , carnalibus,
Ballus anno 1390. tefte Vvadeno , in faſciculo Zi. ebriohsiram fouentibus,odia exercentibus,dilli
Zaniarum : & Pagani apte CHRIST V M na- E dia ſerentibus , vel alios diffamantibus, vel pecu
cum , Eubages, vocati; ex quorum ſecà , quidam nias hinc corradentibus;nec etiam hypocritis ,qui
Aquila , & alius Perdix , teſte Chriſtophoro My fingularia quædam affectatæ deuotionis & po
læo, Nec diffimilis vanitatis ſunt prophetiæ co nitentiæ figna , per ſuperiores Ecclefiafticos non
rum , qui ea in medium proferunt , quæ decreta approbata , oſtentant. Confirmanturhæc , vnius
Generalium conciliorum , vel Sedis Apoſtolicæ ex primis patribus, Appollonij fententia;qui pro
conuellunt ; vt ridiculæ prophetiæ illæ Marioni phetias Montaniſtarum fallitatis hinc arguebat :
Aduocati Parifienfisde Societate Iesv , refu tum quòd Maximilla & Quintilla maritos fuos
catæ validè à Renato des Fons. in libro contre le deſeruerant : tum quòd erant pecuniæ cupide,
playdoyer de Marion.capit. s. á 6.nam Marionys fænus exercentes , tefferis & tabulis ludentes , &
iite , vt Arnaldo genero ſuo complaceret, & cum mercedem prophetiarum accipientes; tum quòd
co atque Palquerio , ac Đoleto , quadrigam CA laſciuæ ; dedicæ pigmentis , cultui corporis , &
IVMNIA IOR VM & SYCOPHĄ N fumptuoſo luxui veſtimentorum . & Gerſon e
TARVM noſtri temporis imprudentiſſimo tiam ſic ſcribir ; Habet praterea qualibet Dafin k Euſeb.li.
s cap.17.
profundita
 264 DISQUISITIONVM MAGICAR VM

profundata ſuam lafionem , fuam atatem ,fuum (quy A Cruce in Peruuiâ , de quo poftea.
Origenes loguitur)damoniü,paiet in philocaptis ,zelo 4. Conſideranda corporis construtio . Nam fi va F
typis, Ở iracundis,in inuidis of anaris .Vnde Poëta, letudo parùm firma, fi præferat redundantiam bi
Qui amant, ipſi ſibi fomnia fingunt . ) lis atra ', fihabitus corporis inedia ,vel inſomniâ
Nimirum hi ſunt manes , quos quemquc pati plus æquo deformatus ,li fie cerebro lato , veini
Poëta cecinit:hæc quæ cuique Deus fir dira cupido. mis apprehenfuus , aut imaginationis turbidæ &
Solent animi cuiuſque vitia variis fignis depre æquò vehemétioris:quia tales,vt dici folet, etiam
hendi : ex familiaribus & amicis quibus funtno vigilantes putant fe videre , audire , goſtare , quæ
tiores;ex a &tionibus, & opinionibus eorum ;vt lià nec guſtu ,nec auditu , nec oculis percipiunt.tali .
Deo ſeſede quibúſque actionibus prælumát eru . bus dæmon facilè imponit , quia faltarum rerum
diri; fi confilia & indicia fpernant aliorum ; fi fo imaginibus obuerſantibus ienaciter adhærcnt, &
ris Curios fimulant, & intùs viuant Bacchanalia ; aſſentiuntur . Hoc ſoleti epilepticis contigere, ur
G mulierculas peccatisonuſtas circumducant : fi vi morbiferâ agitati vaticinentor. Quarc annis
ſe in officia concionandi, confeſſiones excipiendi ſuperioribusnon fatis cauti fuêre : qui lic affects
& alia huiuſmodi ingerant (vt faciebat Petrus ille vnius ariolationes tanti faciebant. Admiratione
Sartor Antuerpienfis pſeudoheremita) fine legiti- B dignam epilepticæ fæminæ hiftoriam narrabo ex
mâ vocatione acmillione ; fi in aliis ſuis actionis Gerſone,libr.s.fe£t.16.in fine,
bus ,moribus, exercitiis vani fint, præcipites,im s. Addit Gerſon ,referre,qualis fit & fuerit perfo
prudentes indiſcreti ,maximè in oratione menta nagnaliter erudita ,quibus aſſueta,cum quibus conuer.
li, v.g.li adhuc imperfecti, & viæ purgatiuæ cum fara , quibusdelectata : pauper (1 ,an dsues? in diuits
ſint,præcipicent ſe per vnitiuam ,aut ftatim ac ora bus timendam ſuperbiam & ambitionem ,in pauperi
re incipiunt , line præparatione idoncâ , præſu bus verò fi&tionem . ] Sed hæc obſeruatio eſt petira
mune fe habere tantùm pafſiuè , nihilque fua ex à valdè remotis & incertis .Melior eſt ſequens,
parte conantes , inAuxum divinum expectent. 6. Nec atates,nec fexüs differentia negligenda eft.
Nam fi quod aliud , hoc fanè eft illud in quod te Nam ſicaſca fit & caduca atas ,delirij periculuin
meritatis ſaxum impingentes, plerique ſpiritua eſt,li puerilis, leuitatis & morbi imaginoſi , quia
les; per illuſiones periculofas, & hæreſes fædiſli humidiore , quàm par eft , funt pueri cerebro , &
mas, Begardorum , Beginarum , Dulciniftarum ,
pleni vaporibus,qui paruo negotio commouétur,
Lollardorum ,Illuminatorum , & c.naufragium fe Quare & per eos, ve aptiores luis conatibus, de Notat hoc
cerunt. Duo ſunt huiuſmodi illuſorum ſcopuli, imones olim amabant orácula fundere : fed & ho
der . in 1.
vnus eſt opinionum iuxta fallarú arque crronea die facticant, in cryſtallomantiâ , & in hydroman- præcept.c
C
rum crudelitas , & ſuperba contumacia : & inter tiâ . De fæmineo ſexu ,cóltanthunceſſe luſpectio . 11.quçſ.de
dum fædiſſima quædam , & execranda , gradatim rem : ſed de co ſeparatim agetur,fequenti ſectione. diuinae.
irrepentia peccata , etiam cum Angelis illis dece 7. Conſiderare oportet , vitum ſu in fpirituali
ptoribus : alter valetudinis debilitatio , & cerebri exercilatione perſona veterana , an vero nouitia tan
lælio , non in mulierculis tantùm , ſed eriam in vi tùm : an alias eam diabolus fic decipere conatus
ris, aliàsnec leuibus,nec in lipientibus ; ſed dulci fuerit ,aut deceperit; an quæ illi alias reuelata,ve
hoc, & venenato ociofæ contemplationis( ab om ra fucrint: item quæ vera,quæ falla fuerint. Siri
ni voluntatis cooperatione , vel intellectús admi. to , valdeverendafraus , quia ( ve inquit Gerſon )
niculo , quare & meritô , remotæ & infructuofæ nouicius feruor ciio fallitur , fi caruerit regente , pra
ipſorum corporeorum ſenſuun ticillatorij influ ſerrim in adoleſcentibus et faminis,quarum eft ardor
( xûs , poculo ebriis. Quo in genere longuin foret nimis auidus varius,effrenis,ideóque fufpe &tus. ] Hoc
planè recentia ; eorum qui, ab indiſcretis & indo indicio Franciſc.Picus b primò detexit fallitatem blibr.9.de
&tis magiſtris,in hanc foueam præcipitati fuerunr, cuiufdá reuelationis vifionisq;,poft & alia indicia præb.ca.3.
nota nobis exempla ,recenſere : neque id expedit, acceflerunt, vt quod vana quædam bonismixta,
ſuperſtitibus criamnum tam cæcis, quàm caço- P Diabolus in formâ ChriſtiDomini,cæpit ſuadere .
rum ductoribus.Cæteros vtinam vel ferò faciant,
iſtorum cautos pericula. Eodem pertinent, qui SECTIO III.
contumelias , examen , iudiciaque aliorum ;mo
Dereuelationibusmulierum non fanétarum .
dum procedendi ipſorum aut dicta mioùs pro
bantium , vel illis non credentium ;ægrè & impa Exùs ratio eft habenda , vedixi , quia , fi cætera G
tientei ferunt : qui demùm contenti non forent, Seine
lint parja, plùs fidei virorum rcuelationes me
huiuſmodi carcie reuelationibus , & illas potiùs rentur. Quia lexus iſte imbecillior , naturales vel
aliis concedi: fed in his nimiùm fibicomplacent, dæmoniacas ſuggeſtiones , plurimùm habet pro
& doni huius cæco amore ranguntur . Solet enim diuinis :multa quoque libị lomnia fingit, quæ ve
dæmon , cuíque per id quod vitiosèamat illudere. ra credit, iuxta illud paræınicum , Anus qua voli
a ſerm . de PrudenterD.Leo a: Nouit diabolus,cui ingerat ille fomniat ; abundat pallionibus admodùm acribus
fircumcıl. cebras gula ,cui adhibeat incitamenta luxuria ,cui in & vehementibus , quare quod à paſſione natum ,
fundat virus inuidie , cui exhibeat eſcam cupiditatis: id à vețicate profectum putat. ſant etiam fæmine
mquit quem fallat gandio, quem mærore conturber, naturæ humidioris & vifcofioris :humidam verò
quem errore ſeducat , caufas quarit nocendi, ube facilè cómouetur, & varias figuras recipit,ægriùs
quemque ftudiofiùs viderit occupari. ] Idem con autem ac ſeriùs à moru ceffat . ideò mulieres citiùs
firmat, in vita Moyſis , Gregorius Niſſenus. Præ imaginantur,ſed viriminùs pertinaciter imagina
cæteris apti ſunt deludi: qui naturâ lunttenaces tiones fouent:cumque illæ minùs ratione polleat,
ſententiæ fuæ , ſeque folos putant fapere , reli minùs etiam prudentiæ habeát, procliuius eſt dæ
quosdefpuunt yt fungos :talis ille, qui ſe in pu moni eas fimilitudine falsâ & apparéte,decipere.
teum præcipitauit , apud Callianum ; talis po Ideò inuenias in ſacris litteris paucas Dei prophe
ſtea Franc. Ioannes de Rupeſciſsâ , ante trecen ridesMarias duas,Annas dgas, Deboram ,Oldam ,
tos annos , talis noſtro tempore Franciſcus de & vnam atquealteram alias , propheras verò plu .
rimus .
1
 ĽIBER III.
III. C.
C. I.
1. Q. "III.
Q. III. SEC. III. 265
rinos. Contra apud wadeles Idolorum prophe-, A1115, rujji jumusgvibabet de mure lacrū illud tribunul
cas pauciſſimos,mulieres innumeras,vt prudenter cié homine difpurare,fi foriè ad meie cfidê homineni
notatHorozegs lib. 1. de vera & falla Prophetia reuocare pojemits.Conuerimuselutēti afis Iudicibu .
c. 23. In earum moribus pracipuè conſideranda. 6 Epiſcopo Quirëſi,:res alız. Eo iniroducius Domo en
præter laſciuiam ,luxum ,auaritiam :( quæ ex Apol Libertate & facudiu perditiflimum ſua cauſam defen
lonio noraui)vtrum vagæ fint, garrulæ ,crimina dir,vi ego in bodiernum dië ena ſtuepes yeu adige poje
crices,laudis cupidæ , aut cerebrolz:quçque ſe in mentis humana fuperbi.um.Profejus eſtdottrina fuam
docendi,prædicandíuein Eccleſias aut Sacramé non poffe moſtrarınıfı diuina fcriptura, & miraculis;
corum adminiſtratione(abſquc legitima maiorú quod ejjet ſuporior omni humana raiione. Scrip:nr .:
licentia ) contra doctrinam Apoſtoli ingerant. autē teſtimonyslongè ſe apertius asque efficacius pro
Nam quç ſunthuiuſmodi,non le ipſas dútaxat fal basſe:guim probauerit Paulus Ieſu Chriſtū fufje vero:
lunt, ſed & viros erudicos tandem , li nimis illis Mejía.Miracula autë ſe perpeiraſje plurima, eáque
creduli, in præceps trahere conſueuerunt. Teſtis tata ,vt Chrifti reſurre:ito non fuerit maius.Na ó ſe
eſt,lui temporis doctiſsimus,Tertullianus,qui du E veriſſime elſe mortui , & refurrexijje, atque id euidē
viſionibusmuliercularum ve illi de animæ quan viffimi(aiebat ille)oſſe oftējum.Scripturas vera profeie
a de ani -
tirate ac colore a confidit , immemor corum quæ bat memoriter (cum nullă librú haberet , atque ipfo e
mac.s.
b de no doctiſsimè & veriſsimè contra has iplas fcriple tia Breuiario fpoliatus eſſet ) ex Prophetis,ex Spaca
uiíſimisté cat,in abſurdiſsimos erroresdelaplus fuit. Sed æ lypſi, ex Pfalmis,ex alijs locis;tor & tam logas:vt vel
poribus . 1. tas noſtra prębuit in Peruuia illuitrius adhuc exé memoria eſſet admirationi.Eas verò ita ad ſua comen
L.C.II.
plum , quod P. Ioſephià Coſta verbis adícribam adspravat,ita allegorizabar:vt quiuis vel rideret,
b.Fuit in hoc Peruenji regno vir magni proillo tem velfleret.Poftremoli miraculis rē agere nobis placeret
pore æftimatus,doctus Theologus,ac iteologie profel je libenter ea ftatim exhibiturū.Hæcita dicebathomo,
for,:demp; Catholicus ac pius d:u habuus, acpenerúc vt velnos infanos putare videretur , vel ipſe infanire.
buius orbis miraculum . Is familiaritatemuliercula Na & per reuelationem fibi innotniſſe iactabat,Sere
cuiuſpiam , queſeeduceri ab angelo magna quadım niſſimum loannern Auſtria bello nauali à Turca eſſe
m fteria ia iabat , quajextra le inierdum rapieba ſuperatū ;& regni Hiſpania a Philippoiuuictylimo ia
tur , aut rapi ſimulabat, velut altera olim Philumene peneamiſſum :& concilium Roma habitã,vt deGrego
aut Maxim.lla Montani , ità deuinctuseſt, vt iilam c rio deponédo,& alio ſubrogado ageretur. Qua ideo no
de fommis Theologiæ quaftionibus ſapè confuleret: in bisfignificaret,vi, quonia erätnobis cerris nücijs nola ,
omnibus pro oraculo baberei,magnis reuelationibus ſciremus ei, non niſi diuinitusinnotuiffe.Et cum eſſent
plen.im & Deovalde charapradi :aret ,fatis alioqui omnia adeo falfa ,vt amplius effe non poffent,ab illo ta
fordıdı»,& perexiguo ſenju preditam ,nifi ad inftruen men afferebátur, vtnotiſſimanobis.Denig, cum nihil
da mëdacia.Igitur,jine i Diabolo corriperetur(quod profeciſſemusper duos dies differenda,cad publicum
faciliùs eſt credere )cùm ejuſmodi ecſtaſim pateretur Spectaculü effet că ceteris,vt in Hiſpania fieri folet,de
fiue callide ea fabula ſimulare:( quod nõnulliviri pru la res , intuebatur ſemper in cælu, ignē in inquiſitores,
dentes exiſtimarunt jille Theologus:quod à muliercul.. & omnes graſſaturũ ccelitusexſpectans,vt illi erat pol
magna & miracle ſe auderet,acmultogrădiora fuu licitus Diabolus. atquiignis quidem nos nullusex alio
ra conciperer,libenter ei ſe diſcipulú addixir,cuius pa corripui:,illü vero, & Regem & Pontificé,& Redem
trem /piritualem agebat.Quid multadeo abduétus est Dptoré ,& legislatore:ex imo flämarapuit atque redegit
homo,vtmiracula faceretemaret, & fieri ſibi perſua in cineres.] Hactenus P.Ioſephus En fructus incau
deret:cùm miraculi veſtigium , ne tenue quide exſta cæ conuerfationis cum mulierculis, prætextu có .
rer .Ob hac, & quodpropofitiones aliquat ab illa pro feſsionum ,& nimię facilitatis in credendis,primò
periſa accepisſet , a ſenſu Catolica Eccleſie alienas, quæ ad laudem propriam ,mox etiam quæ ad ce
à fanctiſſimeingu :fitionis iudicibus,toto hoc regno ſtu teros & publicú Ecclefiæ ſtarú , dénique ad fidei
pente,comprehenſsas eft.Ibiper quinquennium feré au myſteriamorúmq. do &triná .ex ſuperbia occulta
'ditus, toleratus, examinatus,ac tandem patefactus eft ſuíq; amorenata credulitas,ex hachærelis, & va
homoomniü fuperbulimus,ac inſaniſſimus. Cùm enim niſsima quædam diuinitatis affectatio,cum incre
Angelum fibi diuinitus darum , a quo omnia quæ vel. dibilimentis cæcitate.Sic igitur valiſsima fæmel
let diſceret,ac deindefumma Dei ipſius famaliarita la,virum eruditione & lapičtia clarú decepit. Sic
te & immediato colloquio ſe potitum , pertinaciffimè & Magdalena de la Cruz Cordubęmultis impo
difererei, in easnugas delatus eft,quis,nifi ab homine ſuit ,& in Belgio nó multi elapfi funt anni, cum , dequa P.
prorsùsmentisemotæ dici,nullo modo fibiquiſquă per- E in vna vrbiú Hảnoniæ ;religioſa quædá credita - Ribade
fuadeat. Erat verò ille ta integro fenfu ,quod ad cere nergumena, & adducta ad ſuperiore ciuſdé ordi- neyra.l. s:
bri attinet,vtmihi integrior non fit. Itaque & ſerio nis, vtexorcifarctur dú res in lógú abit, & illa vo- Par. noftri
Ignatis, c.
affirmabái,le & Regě futurú Pontificem ſummum cibusdiuerſis ſucceſsiuè loquiincipit: quarú vna 1o . & Ho
ſede Apoſtolica ad hæc regna traslata ,cõceſjá quoque tenuior ſe Deú Chriſtúmq; Dominú noſtrú fin- rozeus d.
fibi fanctitatë ſuper omnes Angelos , o choros cæleſtes, gebat,alia demoné craſsior imitabatur:hacmulca 1.cap.24 .
aique Apoſtolos omnes,quin etiá oblată fibi à Deov palá impia effuriebat:illa , quædá ad pietaté(vt vi
nionēhypoſtatica , fed ab ipfo non effe admiſsă .Datum debantur)pertinétia.ita creditú à quibusminimè
groque je redéptoré orbis,quoad efficaciam ,vt ipſe lo decuit ,in illa modò lesvm ,modò Diabolú loqui.
quebatur, quod Chriflus folum quoad ſufficiētia fuiſ ſic periculi plena & fallaciæ res cò progreſſa , vt
21.Omně ſtatū Eccleſiaſticŭ abrogadī:leges verò alias muliercula ſolléni ritu , quafi per cam Chriſto lo
e editurit faciles & apertas ,ſecundum quas cælibatus quéte , hoſtia incruétam ,prolatis verbis canonis
clericorú rolleretur ,muliitudo vxori cõcederetur, con cóſecrare auderet: & proh dolor piiled velindi
Fesſion , nece Tp.ts excluderesur. Hæc atque alia tanta Eti,vel incapti,cófecraras'exſecratas potiùs dicere
" biztērione affirmabat ,vtnos teneret attonitos ,quod ho deberé )ab hac Sacerdotiſla ſed nó lecúdú ordi
mi talıa ſentiēs nõ 1zjaniret. Denique duże euolutisge. né Melchifedech aximas panis eulogias acciperco
ſtis illius, plusqua ceniū ý decē propoſitionibusha & tanquá verú Domini corpus,aliatis & prælari
reriris , 4 mna docrina Ecclefia alienis cödemna cereis,in altari collocarét , & vencrarentur. Du
z tamen
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
266
tamen hic crát impofturæ indicia :cum quòd erat | A , rum dicerent;ſed puto neminem paulò prudentio
energumená ,tum quòd auderet Sacerdotale ac vi. rem tale quid vnquam opinatum . Argumenta
rile officium vſurpare. Sed Domine libera nos à quóque illorum , cùm longè rendant vlterius , in
fimilibus:homines ſumus , decipipoſſumus. Pro dicat cos longè aliud voluille, ſcilicet,loquide cer
prer huiuſmodi ſimiliáque periculaGerſon addit: titudine humana ſeu morali, & de dictamine Spi.
Hoc præcipuè conſiderandum , qualiter cum ſuiscon ritus Sancti, in diuinis reuelationibus ordinario .
feſſoribus et inſtructoribus talesmuliercula conuerſen quod fanè , nimis multum , deauctoritate & op
tur. Si collocutionibus intendunt continuis,ſub obtentu nioneSanctarum Chriſtiſponſarum ,eſt decerpe.
nunc erebræ confeffionis ,nunc longæ narrationis viſio re. Sic illiargumentantur.Primò,quia quæ prædi
num fuarum , nunc alterius cuiuslibet confabulationis: xerunt,poffent aliunde prædici,vt ex induſtria ſo

expertis( inquit )credite ,nominatim Auguſtino e Do lo lumine fidei, & doctrinæ confortata.2.quia po.
mino Bonauenture , vix eſt altera peſtis velefficacior tuerunt ex illulionę demonum naſci,Deo hocme
ad nocendum ,vel inſanabilior.] quæ monitio aureis ritò permittente,eo quòd , etiam fine culpa,præſu
digna litteris eſt. quot enim hinc lapſus ſtellarum mebant facere, quæ mulieribus illicita , vt concio
B
de cælo :quot qui ſpiritu ceperant , carne cóſum nari & docere. 3.quia potuerútprouenire ex phá
a lib.4. de niantur?P.Leloyheriusaddit a regulam aliá , plus talia nimis debilitata , & ex errore quodam men
ſpect.c.pe. tribuendum reuelationibus virginum , quàm vi tis. 4. quoniam in illarum dictis quædam occur
duarum ,& viduarum quàm coniugatarum.fateor runtminùs,fecúdùm communem Theologorum
ſententiam , conſentanea rationi & veritatis.quia
hoc verum , ceteris paribus : quia virgo purior, &
Deus puritatis amans,ideò & plures legimus vir prophetica illaruin doctrina ſuperuacua, & parùm
Ecclefiæ videtur neceffaria . Hæc momenta non
,coniugatæ virgo
reuelationes:&
ginum Deo
placeat cogitat quomodo
cor diſtractius adhuc quá mc deterrent, non mouent à debita lanetis mu.
cor viduæ . ſi paris non ſint fan & imoniæ:plus cre lieribus , earúmque dictis exhibenda reuerentia.
tæ viduæ laſciuić Non quidem reuelationes illas,tanquam fidei Ca
dendum coniugatæ ſanc , quàm
tholicæ affertiones , tucor : fed vt reuerentia di
ti:plusviduis, quæ verè viduæ ſunt , quàm virgini
bus anxiè coniugium optantibus,vagis aut párùm gnas , & à cæleſti luminecolluſtratis mentibus
prolatas , venerabiles defendo, & quamdiu ab Ec
recollectis .
cleſia,vtpię approbantur,nó niſi temerè reiici pof
SECTIO I V. Cle contendo. Ad primum argumentum refpondeo
plurima in his contineri, quæ , cùm tot annis priùs
Deprophe tiis ſeu'reu elation ibus virginu m , ſeumulie prædi&ta fuerint,non niſi à Deo potuerútreuelari.
Ad fecundum , quod Epiſcopivarii,& SumiPon
rum ,qua canonizate u notæ fanétitatis. tificesmodum illum Sáctarum extraordinarium ,

Vere multæ huiuſmodi. quarum exſtant reue in docendo & exhortandopermiſerint,& ideo ni
laciones,vtS. Angelæ , filiæ Regis Boëmiæ , vir hil illas indebitum vſurpaile. quare nec cauſa fuit
Folie
ginis ordinis Carmelitaruin , qux fcripfit librum vlla , cur (pov las ſuas Chriſtus ram fædè ab ani
reuelationum ante annos CCCC.B.Birgittæ Sue marú adultero diabolo decipi & rideri pateretur .
ticæ Virginis , cuius exſtant librimulu reuelationú Ad tertium reſpondeo , nullum delirii vel aberra
b Simle quas qui tribuunt B. Brigidæ Scotæ Virgini b, tionis à mente ſana ſignum vnquam in illis depre
rus,Leloy- falluntur : niſi & iſta forte reuelationes cdiderit , whenfum fuiffe , quare non minùs hæc coniectura,
her.& alii. quod non arbitror.hæc virgo vixit anno ș18 . at quam precedentes , vanitatis & malitiæ plena cé
B. illa vidua poſt annum . 1370. exceſſit è viuis. ſenda . Ad 4. negamus in eargm reuelationibus
H
Hac etiam longè antiquior, Pepini ducis Braban- quidquam reperiri , quod Catholicæ fidci Gince
ciæ filia,S.Gertrudis anno 664 reuelationes quo ritati palàm repugnct , vel cum ea confiftere
que ſuas collegit : claruit S. Hildegardis in Ger nequeat. Si quid fortè communiori Scholaſtico
mania anno 1180. cuius & aliæ ſuperſunt. Et co rum ſententiæ repugnat , non ideò confeſtim dá
dem tempore S.Elizabethæ Sconaugienſis , cuius nandum , vt erroneum , cum piè & prudenter
reuelationes libris duobus complexus Rogerus intellectum , ſuis quoque probatis auctoribus &
Ciſtercienſis Anglus,vir doctus & pius : quem , vt rationibus non abſurdis ſtabiliatur.AlioquiPon
nullum Sanctorum virulentix maledicentiæque tifices Romani, yt Eugenius tertius Hildegardis,
foecidi oris fui Balæus immunem efle noluit in Bonifacias, verò nonusBirgittæ , reuelationum li
Catalogo Scriptorum Britan . quo libro nihil vnquã bros , udhibito maturo Doctorum & Cardina
legi ſcurrilius,mendacius,aut magis blafphemum . liuin concilio atque examine,non permififfent, ad
Miror nondum ab aliquo Anglo Catholico laruā Ecclefiæ vtilitatem , in vulgus edi. Ads. dico lo
morioni & ſcelerofillimo Apoftatæ detractam . lere Deum ,fæpè quædam permittere , immò &
Hac recentior , tempore Gregor.i . XI. circa an facere , quæ nobis videntur Eccleſiæ non admo
num 1360. quo tempore S. Birgitta viuebat, fuit E dùn neceffaria , velidcirco , vtmaioris fuæ mu
S.Catharina Senentis, & ipla reuelationibus illu nificentiæ nobis fint figna , & famulos amicól
ftris. de harum itaque reuelationibus , maximè que ſuos ampliùshonorer.Præterea ,quis conſilia
de B.Birgittę.quæ plurimas ſcripſit & habuit,pon riusDei fuit,aut quismétis eius abyflum fic pene
I

nulli ambigút, quo illas in precio habere oporteat . trauit ,vt pronúciet aliquid abeo factú fuperuacuè.
c. Cómēr. HenricusdeHallia's, & Sybillanus d,ambo Ca loan . Franciſ. Picus aliud argumentum mole
in Geger. cholici,ambo religiofi, fed ( vt verum dicam )nó ſtius adfert in medium , quod fane imprimis reino
d Decad . I nihil audaces,volunt D.Birgittæ & fimiliú reue uenduin . Harum Sanctarum reuelationes contra
dictorias eſſe , quare alteram earum neceſſariò fal
Peregri lationes,non debere haberi pro indubitanter ve
nar . quæ3. ris , nec acceptari tanquam à Spiritu ſancto edi fitatis conuinci. D. quidem Catharinam Senen
‫ܝܙ‬.

ftion.q.
tas. Qui fi hoc intelligerent de certitudine fidei iem vt fibi reuelatum ,prodidiffe , Deiparam cum
Catholica ,eiúſque veritate , item de editis à Spici originali peccato conceptam fuifle : contra B.Bir
tu ſancto dictate, vt credendum SS.editā ſanè ve gittam , huius iſtam maculæ aſperſione liberami
abinitio
 LIBER IIII. C. I. Q. III. SEC. IIII.
267
ab initio conceptionis exſtitiſſe . Refpon !co,meta- A , B.Catharinę,qui diligentifsimècunctas D.Catha
hlem contradictionem nõ fateri,D.Birgittæ reuela rinæ reuelationes collegerunt, & poſteritati colle
tionem agnoſcere , & quod illa afferuit credere. tas emiſere , vllam huius reuelationis mentionem
Quod attinet ad D. Catharinæ Senenos praten fecerunt:nec etiam in libris B.Catharinæ illa reue
ſam reuelationem , ſunt qui reſpondeant, eam de latio inuenitur.Duo hic obiiciuntur,primòdictum
ceptam & fallam reuelationem pro vera habuiſſe Caietani, quihoc ex D.Antonino affirmanter afle
a Petr.Le 2. Sed hoc in Sanctam parùm honeftè dicitur.Alii rit.2.locus quidam ex opuſculis illius Sancte .Ad 1.
loyherius volunt huiuſmodireuelationem poft obitam Sá reſpondco S.Antoninum e ſcribere tantùm ,fi quis
libr.4. de etæ Catharinæ , præpoftero & pertinaci quodam obiiciat hancreuelationem . S.Birgittæ , fciendum
{pect. zelo confictam à defenſoribus illius fententiæ : ad alias fanctas miraculis claras contrariam rcuela
6 Sic Amb infirmádam reuelationum contrariarum fidem b . tionem habuiffe :Sed Antoninus dictuın fuum no
Catarinus
eiuſdem confirmat hunc conatym ſimilitudo attentatorú confirmat yllius auctoris teſtimonio , vt folet, nec
ordinis. 1. Bernæ apud Heluetios, priuſquam ad hæreſim ca etiam ipſemet,vbide vira B.Catharinæ cgit,vllam ,
3.pro im- ciuitasdeflecteret(nempe anno 1509. ) ve teſtatur inter alias,huiusreuelationis facit mentionem , vt
B
maculat. ea de re editus auctoritate publica Hiſtoriæ libel nec Confeflarii Beatæ illius, ſicut dictum eft , iaco
Conception . lus, è quo id alii Chronographic tradiderunt.cur , non magnifacio hoc dictum Antonini.quo ,ad fo
& Fr.Sua- inquiunt illi ; quod eodem in genere femel patra lutionem argumenti , pro tempore vſus , cò quod
rez in 3. 9. cum deprehenditur,non & aliàs factum credatur, ioan . deNeapoli alia ſolutio , quam ibi refert , ei
17.diſp. 3. d , concurrentibus pro contrariæ partis veritate
lect.s. meritò nimis impudens videbatur. Ad 2. reſpon
cAdditio. multisindiciis ?Neque hoc ordini toro , fed paucis deo,optareme locum ex ſcriptis cius adduci.'Nec
ad Chron. quibuſdam foret falli crimen impingere. Exſtat li enim inuenio, nifi fortè id colligant,ex illis verbis
Eufeb . & bellushiſtoriæ olim excuſus,quem legiMoguntiæ quæ adnectuntur in fine Orat.XVI.vbi fic legitur:
primæ ad in bibliotheca ſocietatis ampliſſima. rem compen Tuſcis Domine,quia ifta eft veritas.quem locú , fru
ditiones
ad Naucle dio cóplexus fuit Frater Nicolaus Baſelius in Ad ſtrà quærenti,Ioan . Deckerius iam olim Louanii,
rum . ditione ad chronicon Naucleri, qui co vixit tem & nunc Grætii in Theologiæ profeſsione collega
dc.ſemel. pore fol 1006.his verbis. Eodem anno. ( 1509. ) rnensmibioftendit : De quo verbo poteft effe nó
malus, de pridie Kalen. Iunij apud Bernam in Helvetia qua iniuſta ſuſpicio,hoc additum ab illis,qui volebant,
Ep. 1. Sú . tuor ſancti Dominici conuentusibidem fratres , Prior, ea quæ in præcedenti oratione dicta fuerant , ha

Thcolog: Lettor,Subprior , cuſtos capii,per torturam exami- C beri proprophetica reuelatione,& dicto contrario
tic.8.c... nati, degradati, adignem condemnati, miſerabiliter limile dičtum B. Birgittæ volebantrefutare : præ
funt combuſti,propter quaſdam dolofas falſas,impias, ceſſerant autem nonnulla deconcepta Deipara in
diabolicasmachinationes, quas in odium immacul Originalipeccato.Suſpicioné facit, quòd fine his
latiſſime virginis Mariæ conceptionis occaſionaliter verbis tota oratio perfecta cft:& quod ſi voluiſſet
excogitarunt. Nam quendam fimplicem idiotum ſu B. Catharina bæc verbaaddere, non fuiſſet ei ne
perfti. ofis quibuſdam incantaminibus,diaboli arte de ceſſe,ponere illud, ſubiunxit, quod immedive his
mentarunt,ac plarima,tam in Sacrofančte Euchari verbis videmus à librario præponi: accedir quòd
tiæ facramento,quam fculptis imaginibus tentauerüt, orationum eius alia nulla ſic terminatur. Quare vel
guemadmodum falta eorumdem in lucem arte calco illa hoc non addidit,vel fi addidit,non addidit , ve
graphie ſuntimpreſſa, ideo preſentibus eorumdem că fibià Dco reuelatum . ſed vt opinionem ſuam , quá
feffata ſuperfluum duxi. Tandem verò ad inſtantiam cum pleriſque ſui ordinis omnino veram & cer
Bernenfium ,Haimo Lauſanenſis Epiſcopus,lociordi tam ,humanis tátum rationibus & perſuaſionibus
narius,inquifitionem contra eos fecit,quo adftante vna inducta, putabar. Poruit aurem ſancta illa,hac in
cum Maitheo VVnaleſiano Epifcopo , Achilles Caſtel. Dre,qua de Theologica quæſtione;naturali,non di
Epiſcopus,& Apoftolicæ fedis legaius, ad hoc à Papa uino,lumine præeunte,diſſerebat,errare,quod hu
Iulio ſpecialtier millus, ab omni gradu , 6 priuilegio manum eſt.Sanèfallacem effe argumentationem ,
clericali depoſitos xxı . die menſis Maij poteſtati tra i qua eo loco vtitur,nemoprudens Theologus du
didit facularj,atque de hinc vltimadieeufdem mēſis. bitauerit extremaenim ſumit,medium conceptio
igne(vthæretici)ſuntincinerati, preſentibus ibid.mul nis ipfius tempus tranſlit :quaſi concludas,nec an
ris hominümillibus. ]Sic NicolausMonachus Hir te hoc tépus,nec poft hoc tépus aliquid fuiffe ,vel
faugienlis,hareticos vocans;non quia negarár Bea futurum , & inde inferas,ergo ncnunc quidem hoc
cam virginem fine originali peccato conceptam , eile tempore.Fuere quidam olim Dd. quicenſue.
ſed quia contendcbant pertinaciter contrarium fi runt,polito,quod,B.Virgo in Adamo peccauit, &
f Sic Ha
de tenendum ,& quia Magicis præftigijs vſi fuerat, CHRIST i Dominiredemptione indiguit,con- lení.z.par.
& multa contra fidei Catholicæ finceritatem di ſequi,vtnon potuerit ipfo momento conceptionis 9.9.méb.
xerant fecerántque, vt in libello illo continetur ſanctificarif : ſed qui rem meliùs examinarunt,il- 2.Rich. in
Fieri tamen poteſt , vc Bafilius fulcus auctorita li mulcis contrarium docuerè g, ex quorum dictis 3.d.3.a.I.
Capreol,
te Concilij Baſileenſis habuerit articulum de con- Ecum clarè colligatur,Deum hoc non abſolute tan Ferrar. &
ceprione immaculata pro articulo fidei:ſed proli. tùm & ſimpliciter facerepotuiſie,ſed eriam , ſtante alii
bera,vtriuſque partis defenfione;iam Sixtus.4.de ella hypotheſi : non intelligo quo pacto, fuerit à 'g Bonau.d
crecum ediderat, & propterealanè lî idcirco hære Deo reuelatum , Nópotuiſſe Deam animam B. Vir- 3.p.7.a.I.
ticos cenfuit, valdè à vero aberraffet:veruntamen ginis Maria infundere, nifi in materiam putridim ? Anton . d.
arbitror, ſolummodo quo ad pænam hæreticis eos Sic enim illic vocaturcaro , infecta peecato origi- c.2. Palu
comparalle.Quidquid de opinione.Baſelij ſit,Mi nali. Nonnehoc dictum repugnat decifioni Sixt. dan.in d.3.
hi probabilius videtur neque hoc ab ordine falso IV.Pii V. & Concilii Tridentini?nam fi hoc Deusi 9.1.art.i.
Caietan .
confictum ,neque à D.Catharina,vtreuelationem , non potuit:ergo factum credere non licet. Si hoc Opuſc .de
proditum :non ab ordine,quicùm fit fanctiſsimus Deus ſciebat,quia veritas effe ,atque hoc B.Carha concep . c .
cale crimen in ſe non admififfet ,non à Sancta pro rinæ reuelarat :certè illi reuelauit implicitè ,contra is. Suarcz .
ditum ,vt reuelationem :quia nec F.Raimund. nec ſentientes in fide errare. Quo igitur pacto per- & Valen
vllus confeſſariorum ceterorum , vel familiarium mittit Eccleſia ,vt pium & probabile , credi , fine ciad.q.27.
Z 2 origi
 268 DTS QVIŠI TIONVM MAGICÄR VM

originali peccato conceptam de facto fuiſſe ? fihoc AfDæmoniacæ rcuelationes cétendæ , quæ prædi& is
probabile credi:certè nequit Deus reuelalſe,hoc à operantur cótraria, ad ſcurrilia & carnalia, vel in
le fierinon potuifle . Ablit crgo, Vt credamus illa uida, & detractoria , & immodeſta incitant, que ho
in oratione diuinam reuelationem contineri: Abfit minem reddunt auerfum à Chriſti & Sanctorum d ſcrm.de
vt credamus B. Catharinam , humillimam ,fanctif imitatione,reddunt gaudentem nouis & fingula- veil. verbi
fimam , & circumſpectiſſimam Deifponfam , talia ribus inuentis ſuis. Vtenim optimè D. Bernar.ait d , Domi.
præfra &tè & parùm ſolidè dicta, tam graui Dei tc ſe transfigurat malignus ille ſpiritus aliquando in an
îtimonio confirmare voluiſſe ,aut pro diuino ora gelum lucis,vt virtutis fimulatione plus noceat: fed &
culo obtrudere .Nulla igitur reuelationum hic pu tunc quoque , fi diligenter aduertimus, nunquam niſi
gna eſt, vbivnica inuenitur S. Brigittæ reuelatio , amaritudinis á diſcordie feminaſpargit.Suadet enim
l.1.reue
alat.c.9.1.6. quam non ipſa tantùm ,idq, pluribus locis a,vevi nonnullisfingularia ieiunia quedam ,unde ceteriſcha
C.49. & c. deas conſtantiam , ſed & alii fancti confirmarunt. dalizentur;non quia diligit resun um ,ſed quia ſchan
SS. Vnus Marfil. Thoologus grauis b, & neutrius Or. dalo delectatur. Item fi ſuadeat aliqua contra ca
b in 2. 9. dinis ,Dominicaninéque Franciſcani, tres reuela- B nones , vel conſtitutiones , vel regulas , vel alia c apudSur
20.& in 3 . tiones diuerſorú recenſuit, & easaddit fuiſſe gra præcepta maiorum . hoc indicio B. Simeon Mo- 15.1 unit,
9.4. yes & miraculis confirmaras. Quoad ceteras re nachus Treuiréfis cú deprehédit.narratur hiſtoria
uelationes aliarum rerum , quæ contrariæ fibi pri ab Euervvino Abbate ezin verticē montis Sinai iuſſu
ma facie videntur,fi quisillas codem modo diſcu ſuperiorum cùm mifus fuiſſet, ibihabitaturus:noctur
tiat, & circumſtantias ſedulò conferat,non magno nis horisille specie Angelica demon apparuit, & vt
negotio deprehendet , eas vel conciliari poſſe, vel miſſam celebret hortatur. Ipſe nec plane dormiensznec
carum alteram non ex reuelatione, fed ex opinio perfeétè vigilans contradicit,non debere ſine presby!e
ne peculiari,putantis id veriſsimum effe ,vel ex ve rij ordine aliquem hoc minifterium implere:contra ini
hementi tantùm imaginatione,profectam . micusinftar, ſe Dei legatü eſſe, Christum hoc,velle nec
decere ſanctum locum minifterio talidiutiùs priuari.
SECTIO . V. Renitentem crgo & contradicentem , adiuncto fibi
confortio alterius damonis , de lectulo educunt , ante
De indicijs à natura ipfius reuelationis petitis. altare iam vigilantem ſtatuunt , alba induunt , de
cftola virimque altercantur : hoftis more presbyteri,
Slepono lumen illud certitudinis, de quo Simeon more diaconi contendebat fibi imponi de
Sect . I. dictum , cuin reuelatione adiunctum bere. Tandem Dei famulus , ad ſe reuerſus , vir
fuerit tunc parum referre vigilantine an dor tute orationis , & ſigno Crucis inimicuna repellit ,
mienti viſio contigerit : ſi deſit hoclumen , tunc ſeque deluſum ingemifcit. ] Deprehenſa quoque il
ſemper plus vigilantis reuelationi , quàm ( vt lufio ex attentata fimilis ferè ſuperbiæ audacia,& ,
Varro vocat ) lomnoriæ deferendum . Hoc lup quiamodeſtiæ auctor non erat, reuelatio , in initio fSurius 6.
polito . ordinis Præmonſtratenſis. Rem totam narrabo Lunii.c.27.
K Conſiderandum primò,qualis fit illa reuelatio:vty verbis ſcriptoris illius B.Nortberto coæui f.Inter
an ſit ſapiens viſio ,népe conformis ſapientiæ quæ quo:( Pręmonſtratéſes religioſos)fallax ille ſpiritus;
de cælo eſt. talis autem futura teſte Gerfone ) fi quofdam conſiderans idioras , & ſua illos quondame ré
C.3.1.17 habeat illa à D.lacobo requiſita c.vrfipudica ,mo- D cognoſcens fuiſſe vaſcula in quibus fue quieti & vo
deſta,(uafibilis,bonis conſentions,plena miſericordia luptatiindulgere confueuiffet:ita illos falſaſua illufionis
fructibusbonis,non iudicans,fire'ſimulatione. ] Si ( ve Sapientia repleuit, vt qui priùs in libris vix legere no
hoc fufiùs explicem ) inftiget ad aliquid, quod e uerant,iam ex librismagna quædam dicerēt, & de fre
xemplis Chriſti & Sanctorum magis aſsimiler, fi iuris prophetando maiora ſtupenda pradicerent,
hominem intrinfecè demiſsiorem reddat , quàm Danielis denique vnus ex eis prophetiam ſe ſcire aſſe
fine reuelatione fuiſſet,limitiorem ,manſuetioré , rebat, & de eâ quadam ducemendacio ,loquebatur:vbi
recollectiorem , & à fæcularibus & extrariis curis de quatuor , & ſeptem , decem cornibus,& regibus
abſtractiorem , fi inuitat ad fimplicitatem , vnio Propheta ſcribendo,inducit,& de Antichriſto.In qui
nem , & vt fic loquar ) intimitatem cordis: fi id ,ad bus iam ſimpliciores quoſque attentos reddiderat , &
quod inftigat, pluribus virtutibus ſit ornatum & Si fieri poffet,etiam ipſum Dei hominem & Venerabi
præſtantioribus , quàm eius omiſsio , vel factum lem Abbatem Simonem S. Nicolai , in errorem indue
contrariumıſi ad quod inuitat,fit ſimpliciter & in xiſſet . Iam enim eô vſque progreſſa erat eius arrogan
timebonum ,non aliqua duntaxat ex parte : deni- E tia , vt ipſis aſſidentibus , etiam in capitulo, fermonem
que ſi incipientem ad peccati deteſtationem , & facere auderet. Et qui vidit & audiuit, prabet huius
præteritæ vitæ confuſionem excitat, proficientem rei teftimonium . Ethoc fignum eius, quia de fermone
per bonideſiderii inflammationem , & feruoris de profert initium . Erat enim hic fermo:Eſtore fortes
uotionem ,ad meliora cariſmata promouet,perfe in bello, & pugnate cum antiquo ferpéte.Hecfpi
ctum verò implec diuinæ dulcedinis interva præ ritusille mendăx per organum illud ſuum proferebat:
guſtatione.Vnde præclarè fcriptum à loanne Sa fed ad veritatem quæ fequitur, videlicet,Etaccipietis
l'isber.libro.2.cap.i7 . Sed cùm hæc à Spiritibus circa regnum æternum ,haudquaquam procedere nequam
bomines fiant ,eam folam rerum imaginem fidelis a valebar. Porro cum ab auditoribus veritatis & dulce
nima non aspernatur , que innocentiam relinquitin dinis fallax ille fpiritus ſe'ex parte deprebēdicerneret ,
columem . Quod fi maieriam . vilys afferat ,libidinem vt eft mille artifex ,maiore arte ad alia fallendi gene
forte accendens,aut auaritiam ,aut dominandi ingeres ra ſeconuertit,vt quiamanifefte operationi intentosno
appositam , aut quidquid huiufmodi eft, ad fubuerſio poterat fubuertere, faltem contemplatores quoslibet a
nem anima, proculdubio aut caro , aut fpiritusmali nerieret à contemplatione. Nam ille idem clericus, la
gnusimmittit. ) Peritè duos fallarum reuelationum boris huiusminiſter,ſubita quadam & grauiſſima in
fontes memorat, carnem demonē:ſed mox minùs firmitate corripitur,& quipriùs deviſibilibusrefponfa
peritè & verè quæ de Lamiis dicitur , omnia falfa dabat,iam in coelum os ſuum , adinuifibilia & ineffa
pronúciat,quod fuit à nobis alibirefutarú ,ſup.l.2 . bilia promenda , ponere non verebatur. Concurrunt

fratres,
 LIBRI IV . C. 1. Q. III SEC . V. 269
I fratres ,vt confuetum ejt ad inungendum eum :concur Al Lollum )numuner veterum.ni. Mirum al 111,7
runt ad ea que dicebat audienda : Deſe quidem ma buerunt in genua larue venerabunda. & tantomagis
gna, fed depluribus circumftantibus afferebat maiora . virgeni,vtmaturet perfectronen . At illa,mihi non lice:
De ſe quod eâdem vefperâ autfuturus eſſet cum ange quicquam grauius ftatuere meipatris fprritualis in
lis in cælo,antſtaret fanus cum ceteris fratribusin cho (u,neque adeum adire decetnoite intempeſta :conuen :
ro.De alijs verò fingulorum confiderans habilitatem , te vos illü & exponite m.indaium Dei.vbi diluveri ,
quaſi prophetando de augurandodicebat : Hunccum ego accedam & vtar confilio illius. Hoc refponfo,de
nuper in Ecclefia ad ſuperiora raperer ,vidi ad æterni mones abiećta omniſimulatione,in fuasfe tenebras ab
talem vocarum : iftum iam , & c. Cubiungit varia diderunt , cum fremitu in irridentem puellam , quod
de aliis . Vide hic gradus fuperbiæ , primum idio lingua folum bellarent ,graséſque agentem fupplicier
tas libi dæmon deligit , & facit videri doctos: Deo , contumelias , & probra ceria ::m ingerentes.]
deinde facic illos Scripturam interpretari. 3 . Hactenus Bencius. quid hac virgine lapientus?
etiam coràm maioribus diſſercre in locis , v ſed docebat nimirú illam VERA SAPIEN
bi tacendum de his , & culpa potiùs humiliter B. TI A ,cuiſepudicitix Zonâ colligarat.Impudicitia
agnofcenda. 4. facit cos Pſeudo prophetas, de ſe ſtacima prodit dæmonem : fic enim ab calami
magna loquentes, nec de aliisminora, vt fuperbia ſtris , & procaci vultu , & curioſa diſcurſárione
pluribusaffricaretur.Subiicic poſtea de alio idem D. Robertus Abbas dæmonem in nuptiis agnouit a videSur.
faciente , & has omnes dæmonis machinationes a.Et lafciva forma & motu ,ac verbis , eundem co
dillipatas, ftatim vt religioſi, fraudem ſubolfacien gnouit S.Dunſtanus,& ignita forcipe arrepto eius tom 3.
tes,reſpondere ,ſenec hunc, nec vllum alium am nafo lepidè irriſit b teſte Osberto Cantuarienfi. b Surius
l.
pliùs audire velle,donec pater eorum Nortbertus Addam fingularis caurelæ exemplum , quo doce 19.Ma
reuerteretur.hæc enim reſponſio , humilis obedien mur, nihil tutius eſſe, quàm rimereſuum ſequi iu
tie virtute ,dæmortem vicit.Nec efficaciùs ferè vl dicium , aut ab obedientia maiorum vllius reuela
lum exſtat remedium.dabo aliud exemplum ver tionis etiam certæ fiduciâ recedere. Genebal
bis Fran.Bentii ex annuislitteris noftrorum prouincie dus Laudunenſis Epiſcopus per incautam cum v
Mediola.annis 159o. In oppido quodam ſuburbano pro xore , quam deſeruerat familiaritatem , ex bono
pè Aranam ,ad trigiri a mulieres malo demone agita principio ortam , tandem , quæ humana fragilitas
fur,omnes ferè virgines,infimaſ conditionis,ca praſer eft,cùm câ corpus miſcuerat :fed poftea ad cor re
timque funt voið virginitatis obſtričte.mirū ,bas, qui- Cuersùs, & D.RhemigioReméſi confeſſus in an
bus dalis circüueniat,quibus artibus oppugnet . varias guſtiſſimum locum inſtar fepulchri recluſus fac
inducit formas,vt alliciat ad infanda,vt deterreat ab rat,vbi cùm feptem annis pænitentiam alperrima
boneſtis.afſimulat modo perſonam , pietatŭ monachi, cgiſſet:Septimo (inquit Hincmarusin D.Remigii
eoquod andire aures horrent , ipfiuſmet Chriſti cruci vita c) anno,in vigilia cænæ Domini ,cùm idem Gene- c apud
fixi,hortantis ad impia :quin cá vrſum , leonem ,ſerpen baldusin oratione Domini pernoctaret, & feipfum de- Sur.13.
Ianuar.
tem :tmpetum facturusin puellas hianti oreo deuo ra flere t, circa mediam noctem angelus Domini,cum ma
turus vno hauſtu :minacem etiam militem cum ſclopo gna venit luic,ad eum in oratorium vbi pronus iace
parato o inſtructo ,iamámque extrufuro pernicialem bat, & ait ad eum : Genebalde exaudita funt pro te
glandem tum flammâ ronitrique niſi extorqueat aſ oratiónes patristui Remigy : ſuſcepit quoque dominus
Senfum .Sed ſimplicitas virginum vincit omnem aſtu pænitentiam tuam , & dimiſſum eft peccatum tuum .
tià Deo nixa,Magna omninoearum fides, eóque cly ſurge, & hine egredere , fácque miniſtery Epiſcopalis
peo ignea nequiffimi tela exftinxere: Et plurimis nar officiã , & recöcilia Domino penitētes criminibus ſuis.
rationes dua reponentur. Ex earum numero quadam Genebaldus autem ,nimio terrore perculfus,refpondere
nobilibus orta parçntibus, & molliter educata ,cü ha D nihil potuit . Tunc angelus Domini confortans eum , &
beret aliquando nočtem infeſtam à diabolo infidiante , ne timeret hortatus eft , fed gauderet in miſericordia
Stratum deferit, ei hiemelicetmedia ac tempeſtate per Domini ſibicollata .Qui animatus,dixit ad angelum :
frigida,in nudo pauimento nuda cubar. ciom creſceret non poſúm hinc egredi : quia Dominus & pater meus
nihilo fecius flamma(vtmagnum incendium aqua in Remigius clauem huius ofkij ſecã habet ,quod & figillo
geſta )clam cubilo egreſſa in hortum fecedit,ibiquema. ſuo fignauit.Et angelº ad eüzvt nó dubites (inquit )me
gniæmulatione Franciſci , quem eadem faftita ſe ac à Domino miſsü ;ſicut patet tibi cælū ; ſic & oftiú iſtud
ceperat , corpus proiecit in aggerem nitium , tamdiu patebit.Et ftatim faluo figillo accera,oſtiū illud apertū
que peruolutauit,obftrepente licet demone (qui ab eâ eft. ] Ecce tibi veræ viſionis indicia:priùs pertur
vifcebatur)of dentibus frendente, vtinternum ignem batio,mox cóſolatio , & verum ac apertú miraculü
externo frigore reſtinxerit. Alteri item demon noctu ſe figilla ac cer a integritas :non tamen cenſuit vir
oftendit imagine Beata Vrſula , crucis vexillum pre ſanctus obedientiæ quidquam derogandum.Túc
Genebaldus in modum crucis fe iactans in limine,
ferenscum multarum virginum comitatu , atque ita
locutus eft ; videt Deus amátque tuum iftud ftudium dixit , Etiamfi ipfe Dominus IESVS Chriſtus di
tuende pudicitia:fed quoniam difficileadmodum eſt in E gnatus fuerit adme venirepeccatorem :hinc non egre
paterna domo in tanto ftrepitu occurſantinm , of peri diar,donec ille venerit,quimein eiusnomine,in ifta re
culorum obiectu non contaminarimentem aliqua ex cluſione coſtituit . Et ftatim angelus Domini receſſit ab
parle,nos allegauit, vtte duceremus, in cænobium fa co.] Quid ergo ?placuit Deo Genebaldi animus, &
crarum virginum ,omiffis curis omnibus ipſius numini perangelú hæc omnia ,eadénocte, R hemis perno
ſtudiosèfamulantium .Hic virguncula ,Deo afpirante, ¿tantiin oratione D.Remigio manifeftauit, eum
cum verens diaboli infidias , dexteram duxiſſetmanu que Laudunum proficiſci iubet , & Genebaldu
à capite in pectus,moxque a ſiniſtra produxiffet in dex Epiſcopali ſedi reſtituere , quod & factum ab eo
teram ,vtefformaret crucem , ſe talibusviſis,tantóque confeftim.Contra D.Guilh .Aquitaniæ dux,ſidu
honore indigniſſimam eſſe profitetur.Nequeverò vobis monis ſuggeſtiones quibus & feruor deuotionis
habeo magnam fidem.timeo & in ſpecioſis conſiliis fi minuebatur, & ad fæcularia reuocabatur , initio
stos dolos , quod fi Dei legatione fungimini has San diiudicatas repreſſiſſet ; non ſe fic Lucenſibusad
¿torum reliquias ( habebat reliquiasadalligatasad bellum ducem obtruſillet ,nec cæcitate percuffusi
Z fulle
m
 270 DISQUISITION VM MAGICARVM

fuiflera : fed illum deceptio , cautiorem reddidit A quia deſciuit à bono propolitomanendi innidan
a Theo- poftea, vt facilè fecundæ reuclationis fallitaté có . tula. 3.quia clam habuit inagiftrum coglia in , li
bald . in teinnerer b.Prudétifsimus fenex Abrahamius ( vt obedireillı neglexic. Vide nunc, ve victus vicenii,
fretushumiluare, uvedienibuyorullore.Scqullur -
slus vita; B.Ephré prodidit ) reuelationes illas, quibus cum
Sur.Fc. dæmon , Sanétum & Beatum prædicabat.contrario pud Gregor.Turonenſ.d Quod slie ( Secunuencias d 1. devie
brua. humilitatis actu ſtatiin prodigabat c. Vah ! quam inielligensoperuje ſe timens,cum fielu ad peaes Choo Jatrum .
bibi.c. 19. contraria fuit illa Gandenlis virgo ,noftris tempo profternutur,rogas veproje Dominü deprecaietur.cm ; 10.cita
Veni,inquit, & ; ailler cius oma: purit a pro fulu.e .. Surius i.
Simcon ribus?milella diu vacaret orationi, & Sacramenta
Meta
phraft. ex frequentarat; ſed vel non fatis exercitatum nacta nisia tua pofcamus:no eft enim dljenis Dominus jecu Auguft.
Ephremo fuerat confeſſarium ,vel fi nacta, ei ſua ſecreta ſpt firentibusmijerers ,cum iple per Propieta dicat: Nolo
apud Su ritualia non pandebat,velbenè monenti non cre morié peccatoris ,fed vtcóuertatur & viuac. Oru
riú Mar tubº aulē illis odkenut uerű léiuivr in jumilijpecie ad
tii 16 . debat. quicquid horum fuerit, paulatim variis re
velationibus eam diabolus ſuperbiæ fpiritu infla Secüdellü Diaconu dués,nonnepratejeru i.b., eo quod
uitxandé perſuaſit,meritis reliquis paré elle Dei: Bonesmeamorbida effet,& pajtore indigeret,vt ex rede
paræ Virgini:deeſſe fæcunditatem iunctă virgini reris á viſitaresgridqueupē (antia:is eis tribuares: Et il
tati illibata :ſi pergat,id quoque cóſecutură .õva legIn veritate cojeri,quod jedisitor ſis.neque ie Deum
frum commentum , & muliebri ingenio accómo credo, cuiuste fpeciem ræenitris habere.Tamé,fi ciri
darum ! iam illa ſe confeſsionis indigarn nó eſſere fius es crucem tuam quam reliquifti,ipfam ojiende, o
batur:itaque per annos aliquot cam intermittés, credam tibi.Cúmque non atenacie , Diacono crucé
non abſtinebat tamen à facra lynaxi.Quid multa ? in os eius faciente, onfuuseuanui .] Er ecce tibicó
ſemel dum in templo verſatur , & communionem filiú , quod in fimilibus dubiis potes adhibere,pe
exſpectat , ardentiúſque beneficiú illud reliquum tere vi le cruce cóſignct, vel vt formata cruce ti
poſtulat:audit,bono liş animo, dilecta,exoralle te bibenedicat.D.Marronæ fimiliter dæmon ,appa
icito . concefla tibi fæcunditatis cum caftimonia rés in forma ſpeciofæ mulieris ,ſuaſit vt relicto de.
prærogatiua,quam peris: decælo confide te gra ſerto vrbem peteret, minùs pudori eius periculu
uidatam.cómifcuerat enim fe cum dæmone , qui lib , fore : fed beata ſtatim inlidrans, exauiteri oris
lucis Angelum mcntiebatur.domum reuerſa ,ſen vitæ diffuafione intellexit inunici ( Simeon Mela
tit vterum tumefcere : iufto poſt partus tempore c phraft.in cius vitamenſeNouembrı.]Sic S.Marcel
adueniente,pium quendam & prudentem adit ci lus Abbas dæmones ex obſeísis pulfurus,iítque a
ué,benè notum ,narrat rem totam , petitque, vt in ligaoties clamátib',lube nos eiti e,in nos quonia ac
domus cius penetralibus libı liceat parere , & fti Lepujte poteftdien ,nibil iuſsit, ſed perfeuerauit in o
pulatur arcanum fore. Iile nec credulus dictis de ratione,donec à Dco compulli recellerunt.Cau
reuelatione,nec tamen fuftinens virginem domu fam quærentibus,cur non itatim iuſsitſet,pruden
excludere :vericus,ne grallari iany incipiétibus Se tiſsimè reſpondit , Quoniam du entes me in eos acce
Ctariis,materiam res vulgata pra berer blaſphemnis polje poteftatem ,nihil aliud agebant quum quod vana
hareticorum dicteriis atque lædoriis, cá luſcipit gloria laqueis meconabarur implicare c. ) Cuius do
& adhibita obſtetrice fida partum cxfpectat.Mi cumenti vtilitas non in exorciſmis modò , fed N
& in reue lati onibus cunctis maxima eſt , e Simeon
lera dolorib . vehementer torquebatur,candéma quia Meta
goam ,pro prolehumana,horridoruin ,& villoſo . maximum in his vanæ gloriæ periculum ,vt de Se
phraft.in
rum ,teedilsinorúmque vermiun copiam effudit cundello vidimus. Ipfe quoq; ſpiritus S.mirabili; eius vita
vrer » quorum tam dirus erat afpcctus ,vt omacs D quadá vifione fe B.Angelæ Fulginati intinúas, cú 29.Deceb.
exhorrefcerent, cam'teter odor , vr fæcore ferine eam collaudallet,& ipla ideo re ſuſpectá haberet ,
exanimarétur Sic demumilella ſe delulam intel quod lic exponeretur periculo vanæ gloriæ pro
lexit, & fuperbiæ tuæ fructum ,à fuperború Prin Certo ligno probx reuelationis ei aſsignauit;quod
cipe retuliſſe,qué oportebat. Sicmulier dccepta, juo inagis laudabatur , hoc ei crebrior & acrior
fed & viros ille dololus coluber fupplātauit .Apuu umniú peccatorú præteritorú memoria occurre
Gregorium Turonenſem legútur hæcde S. Friar et, & , nc conata quidem ,vllum vanz gloriæ lo
do & locio cias Secundello, Sancius frarduscum cú dare pollet.Narrat hocipſa fusè c.19 . & idem
Secunderlo Diacono in ſuproducts injulu stetu imamo. slias quoq, le expertá (cribit c.21.22. & 29 . Sed &
bilis:habebat tamen viergue eorurn propriam celiula , Tudanédédú multi formes in omné partem elſe

fed proculinter ſepoſitam.Cumque jirenue in oratione da monis fiaudes.aliquando ſuadet quod optimú
perfifterent ,n cie Secundelio Duconoapparuit lent eft,túc periculú fubeft fuperbiæ :ideo tú valdè ca
zor in ſpecie Domini,dicens : Egofum Chriftus, quem uédahæc peftis. Aliquádo ſuadet quod bonú eft:
continuo deprecaris: iam enim fanitus eft,& none iuú ied rúc cóliderare oporter,nú hocbonú licmaio
in libro via cum reliquis Sančlismei adſcripſi:egrenEsboni| impedimétú . lipoſterius hoc obſerualler
dere nunc ab hac in uia , & videns fac fansidiesen po B.lordanes Prædicatorii ordinis Magiſter Gene
calis,nó illi diabol aliquoties hac techna impofuil
pulis.His & ille illecius decepiionibus diſceffit ao inju
lagiiec focio nunciaus tameii , cum infirmuis in nomine let:lemel quidé:vtad cócionádú eú redderet ini
Cirijtı münus imponeret Sunabantur.Reuerſusauiem doneú,ac debile ,fpecie boni exépliprębédi,& au
poft mulium iempus ad infulam , venit ad focium cum tcrioris vitçimpulit,ca relinquere,quçcorpuſcus
vuni gloria , diicns : Abii exıra inſulam ,& viriuies Jo illius e át neceflaria, & euad maximā viriú in
muitasin populis feci.Crimque conserr uus sile interra hrmita té redegit f.Sed & aliàs iterú iterúmq; eú
gare:,guit hoc fibi vellet,canita quagejjerat fimplici f Leander
hocprætextu decepit.quç Hiltoria,quia religionis Albertus
ier pandit. Ai fenex obftupefcens,fujuranſque ac lui vtilis futura,digna eft pluribuslocis legi. ſic ergo cius vitæ
crymausait : V & nobis :in quantum au dio i teniaicre ſcribit Leader Alberrºg,de illo febrib.acutiſsimis C.2 !.
delufuses:vade, age pænitentia,ne vltra tibi praua aboráte,forte tū venevadopaire erat quidä сaz.o. , g diufdem
leo ni cruscioli.] Ecce vides lapſum primò quia oc Ciufca praſides,quë Prwre vitæ c . 22.
appetiant,ordinis nojiri,
culta eſt ſuperbia credidit ſe fanctum , & ex hou vir dyfire ." jollers ,prouidu: lilieris callēs,& moribu
frontiſpicio non cognouirdolutam machinam.2. Da , ali nal medicine opera lederut. (situr

asida
 LIB ER IIII. C. I. C. III. SEC . V.
271
Jordanis parris animi ignoras, fcienseu on agrotu- A svefcis mifer,nejcos,que im immanis predomeniem fibi
vendicet tuam ,qui
rione fibiipfirigidifſimú, dixit: Pater oportet agrotā in tibi auctor ở luajor eft, vtneg,mit
omnibusmedicosé ſubycere , fi priſtina nanciſci cupiat tenti Domino, nequemihi ab eomujo obtemperes.Cerle
ſoſpitaté. Quapropter licet fisnoftra religionis præfe cür tu male viendo plane defipras ,neque ab hac ftul
Etus & caputzægrotus prefectura auctorii arē dimitias, tiria spontè recedere velis, diuina le admonuit reuela
mihig,tefubdis, et obedias neceffe eft. Quod fi feceris, tio , vi vel fic ad frugem meliorem te reciperes . Tu au
handvereor,qui in breui incolumis hinc exeas. Annuit tem ( ſtulte)ribi pateris mifere aoperniciosè illudı, qui
venerandus pater humiliter . prater ergo ordinis no
veram reuelationem pro phen!aftıca habes illuſione:
ſtriconfuetudinem ſuper plumas agroto quieſcenti ( fic Neque enim quiſquam fidelium ambigit illam vifionē
enim Prior prudens iufferat ) nocte diabolus, formam effe illufionis expertem , quæ ad Chriftianam pietatem
pra fe ferensangelicam apparait,dicens, veluti admi á religionem inuitet: quod fi quilibet facerer tibi vigi
rabundus: Ejt ne hic Iordanes, famâ & opinioneapud lanii,nequaqua negligere deberes.fed quando te verba
omnes tam predlarus? præfe&tus & pater tam infignis non corrigunt,ad facta veniendü eft.ltag planè efficiă,
Predicatorum ordinis? Ejjem anceps, niſi ante hacte ut viſionē qua iu inteliwere dijimulus,reipſe veriffima
diu nouiſſem . O quam vilis & impudensfactus es , qui effe certo experiaris .His dictis, ille expergifcitur: ſentit
veluti vnus de dominis terre, in ſtrato plumis ſericis a mēto barba omnéauullam fugit proculab oculis fom
В
ornato quieſcis ? O infælix, quale ordini tuo & fråiri nus omris & c.]additquopactovilioniobtéperarit. a in vitas.
bus exemplum prabes.fed non eſt tui Deus in finēobli Secunda conſideratio eft, quod quando in viſio- phiapud
tus,qui adie corrigendum memifit.Surge igitur è gra ne velreuelatione fuadentur aliqua pia ,bona, reitag, Surium s.
bato, terraía proiinus fupplex inhæreas. Itating, dia tum diligenter perpendendü eft,num fimulaliqua (ua. Octobr.
bolo euane;cente perrerrius Iordanes in terram cor deantur,impia ,impraba, vana è inutilia.Multarum o
ruit , et fic iacens , poftquam illuxit , à Priore fra huiusmodi paſſion occurrunt exempla :ego conté
tribus inuendur. Quem Prior feuerè corripiens,coëgit tus fum ,eris & ru (pie lector ) nonnulloruin San
ex merito obedientia in ſtrato preparato decumbere. & orú.lacobus Vitriacus b egregiè confirmat hợc bli. 1. vi.
Seguente noéte iterum diabolus priftinâ formáaſſum dictú ,cum ita ſcribit; Quidam ex amicis eius(B.Ma ta B. Ma.
prå adftitit, & duriùs quàm aniea redarguit velutſi rię Oegniacenæ )præcipuis,a damoniomeridiano per, riçOcgni
bi inobedientem ,móxque in folum ipfum defilire pre ambulante in tenebris , aliquando tanio periculofius acen.c.9 .
cepit . Quem cum manè eius diei Prioriteratò ſuper quanto ſubrilines infeftabatur.Callidus enimboftis,iras
folum iacere conspexiſſet , apprimè indignatus, dixit: figurans fe in angelum lucis,fub speciepietatis ei fami
miror tuăfimplicitarë,nedicam inſcitiam ,quinon folă lariter in fomnis apparebat,nonnunquam eius quiadá
in corporis,fed & animepræiudiciú contra obedientiam C ! vitia reprehendens,ad quadam etiam facienda bona
hoc facere preſumpſeris. Ego enim Deum cæli ,terreg eum fraudulenter adhortans,vt priùstanqua antidoti
Dominūteſtor,quod noluiſſem pro toto terrarü orbe fic cuiuſdam falfa ſpecie oblata ,poftea occultius venenum
grauiter conira Deum e ordine deliquiſſe : cá hæc di inſtillaret ,có mellita lingua blanditer exerta , poſtmo
cens,in fletă maximum prorupit. QuodQuod cernensvene dum dentem infigerei, & ad extremum caudum fuam
rabilis pater , - ipfe lacrymans procidit ad pedeseius. quafi cedrū ſtringerer.cum enim iam illi fides ceu ve
narranseiviſiones,fedmagis illufiones:& qualiter, vi raci baberetur ,tum inſtarſophiſta e impoſtoris,veris
coniicere poterat diabolü ilium fusje,qui in angelū lucis quibuſdam proditor ille faljá permiſcebat,bonorum in
fuerattransfiguratus.Prior vero capius admirationeac termixtione falſis quädam umbram inſidiosè prærexěs.
quada cəmiferatione illuses veliquantulum lenitus,in ſu Tandem fuismachinis eo perduxit frairem illum , vt
ipfum ſtratum a cendere. Ex hoc enim tätum membro res eius peffimum exitum fuerinthabiture fi non ancil
rum debilitatě contraxerat,/icg,buzporesinduruti fie la Chriſti, reuelanie fpiritu fanclo,callidi veteratoris
rant,vt vix fpiritú adgueſcendit haberet.Tertia nocte fraudes didiciſſet . Cum autem diceret homini, reuela
Diabolus,vtprioribus,adfuit:què,vtconfpexit vir San- D tiones illas nõ eſſe à Deo,fedmalignidamonisilluſiones
Etus(iam enim in increpationes eruperat)air : nequif elle,cù ille è diuerſo,eon fan to ,ſed ſuo ſpiritu obiicerei;
fime generis humani hoſtis, ô impudice canis ,ô immú Cim tot beneficia præftiteritmihifpiritus ille,tot vera
dabellua ,quomodomeă aufus es ſimplicitatē deludere, offurura prædixerit ,nullo pacto mihi vult imponere:il
ceu Zelum qualemcumg erga ordinem pra te ferens?Et la ad folita orationis arma confugien :( En bonú reme
ego quidē,niſi hoc omnipotentis Dei dispenſáriopermi diú ,bonum ſcutú .)pedes Domini rigat lacrymis,coe
Kiffet,fapientiusaduertiffem ,quod multo melior eft obe lū precibusinſtanter pulſat ,nec facit finē;donec impius
dientia,qu.im ftultorā victime Et in faciē eius expués, ille impoſtor cũ multo gemitu pudore ipfi noctein cel
eum fugauit.]En Sanctus vir deceptus inani ſpecie lulaſua oranti adftaret:què illa cõmentutio pradirum
boni,reſipuit folidoobedientia bono ſemuniés.Nota Splendore intuens: Quiſna estu,inquit,aut quivoearis?
etiam vltimú illud , quod apparéti in angeli forma Ille ſuperbovt erat vultu illa toruis oculis viciſſim aſpi
in faciem expuit:nam hoc etiá viriſpirituales com ciès.Ego ſum ,ait,quê tu malediéta precibaruiscõpulifti
mendant,quando viſio fuſpecta eft :& nouihomi- E venire ad te ,qua meü mihi amici per vim auferrecoi
né,cuihoc optimèceſſi :. Concludendum hoc ca naris.Somniú antēzego vacor.Multisenim præſertim
put teſtimonio B.Meinalphi Diaconi & cófeſſoris, religiofis,in ſomnis ,inſtar Luciferiappareo,mihigote:
quiipſe apparés hanc regulam docuit;viſiones ve diūt illi,& ex meis cóſolationibus animis efferütur ,di
ras eſſe, quæ ad pietatem & religioné duces forét. gnoso ſe putát,quidiuinis Gangelas fruütur colloquis.
Hiſtoria,exGobeliro Perſonâ,verbotenùsaccipe: Amicum illicm meum , quem pro tna voluntate mili
non longè ab obitu cuidam cubiculario ſuo per viſum in abftulifti,iam eram à bono propoſito retractarus. Erid
ſomnis apparuit,hortans eū ,vimüdo (spõpis eiusocyus fanè euentus rei docuit,ſed ona afpidum rupta funt, có
valefaciat, & ad regis aterniſecoferatmilitiă . At ille maligni illius fraudulenta conſilia in lucem prolat.1. ]
viſione illam non alio guàm illufionis loco habens,nihil Quibus verbis,nobis fimul & artes dæmonis , &
de vite emendatione curauit. Sanctus autem vir , eins modus , & finis , & remedium , quo in re dubia cPet.Rau
zanus lib .
informitasi ſe accommodans, irerum cum vi prius ad vtendum , proponuntur. Hoc rcncdio B. Vina 1. vitæ D.
manuit. Sed cùm neque fic quicquam devitâ rectius cenrius Ferrerius aliam dæmonis illufionem de Vincent.
exftinenda cogitaret, tertio ci apparuit, aig ad eum ; prehendit, & diſpulit c. fic & B Gutlaous infidias, ca. 11.
z inimedes
 272 DISQUISITIONVM MAGICARVM
Suf. in mmoderata ſuadentis ieiunia, intellexit & cauit a. , A 1 an res huiuſmodi ſint,difficile eft ftatim iudicais ,
us yica ſic fpecie iuuandarum animarum Diabolus per quia nó poteft nifi luccetfa céporis quando cuétus
pril.n.
ſuaſit S.Elphego,vt ex carcere,ſe deducentem ,de prædi&tionis,declarat veritate ,vel diligenti diſcut
ducentemque lequeretur, exemplo B.Petri ange lione ( quando occulta cogitatio reuelatur) id de
lum ſequentis. ſualit & perſuaſit in angeli ſpecie : prehendi,litné divinæ tantum res illa cognitionis,
ſed eductum confefforem in via deſeruit,ille frau an etiam dæmonisaut hominis ?Hoc vitio prophe
dem intellexit,doluit; & martyrio , quod fugerat, tiæ Sauonarolęlaborarunt,ipfiuſmet confeſſione.
Osber- fe iterum obtulit, ac coronam mergit .Sic eodem Quarta conſideratio , videndum an ,non tam
us Can- prætextu conatuscuidá Monacho ſuadere vt cel fit defumpta ex facris litteris ( tunc enim lulpecta
Tarienl. lam defereret,deceptus fuit à B. Arſenio. Quare haberetur ) quin illis confentanex omniex parte , o
eius vi diligenter notanda, fideliter retinenda eſt,doctri conſtans, congrua quog Sanctorum hominum doctro
1.
na eiuſdé B. Arſenij,qua, velut in ſpeculo, ſimula na & exemplis , nibilfalfi o erronei admixium ha
chra pugna dæmoniacz , & capita inſidiariú præ bens ,totáque pertinens ad falurem hominum o Dei
cipua, nobis, apud Metaphraſtem , propoſuit fpe gloriam . Diuinæ namque reuelationis hacillu -
P Itria ſunt documenta . Nam iuxta Gloff. in Matt.
Etanda.Er quia huius capitis res iſta ,& in primis v B
cilis , ided verbotenùs exhibebo ; Hoc quoque vos cap. 1 7. ſuſpecta eſt omnis reuelatio quam non
non lateat, ô fratres , quod nofter inimicus Diabolus, videmusper omnia conuenire cuin Lcge,prophe
multis ģ varijs vtensmachinis nos conatur decipere, tis, & Euangelio .
& boni prætextu in mala impellere : vt, verbicauſa, Quinta conſideratio eſt,vtrum reuelatio alijs re
Suggesens, hospitalitatem , & confequenter fratrum , uelaisonibus indubitatis confirmetur: nam ſi nec aliæ

qui accedunt,gratam & benignam exceptionem ; ef certz,res dubiamanet.poteſt enim Diabolus,vt fe

ficit, vt fimul comedant eö compotent:caufa autem eft, mel fic fæpiùs.vtvniſic pluribus,idé rcuelare.Cer
bonum caritatis.deinde ſis paulatim ſuffurans Ó at tarum reuelationú ex hoc capite multa ſuperſunt
trahensyimprudentes nostrahit, vi veniri feruiamus, in Eccleſiaſticis Hiſtoricis veſtigia. talis illa admi
á deinde ad facietatem libidinis, nos polluit & volu randa B.Hermanni Stenfeldétis,qui & Iofeph vo
ptatibus. Alijs rursus ſubmittens in animum eleemoſy catus , cò quod B. Virgo Maria ab angelo para
name benignitatem , e in pauperes beneficentiam , nympho in ſomnis eiviſa deſpóderi, Virginez be
immittit amorem pecunia , & in furorem impellit ana i nignicatis exéplo clariſſimo , cuius iucúda defcri
eapudSur.
risia. Alys autem multorum vtilitatem tanquam oprio in Beati illius vita contineture talis alia Euty- 3.April.
eſcam porrigens, efficit, vt filentium á quietem re chij Patriarchæ , apud Euftachiam in eius vita. talis tomo.7.
linguant , tanquam rem inutilem , & vt, cum multis alia B.GuilhelmiRoſcildenfis,apud Surinm April.
quidem mundanishabeant conſuetudinem , nonnun 6.talis alia S.Adalberti lubmortem ei oblata, & à
quam etiam cum mulieribus iricautè hoc faciant, per Leone explicata,apud eumdem .XXIII.menfis eiufdē,
fuadet ; tanquam quiiam eò peruenerint , vtfint im tales muliæ eius quem paulò ante laudauiB.Mei
patibiles: fic miferosreddit libidinojos , feruien nulphi f,ralesmultæ apud Petrum Venerabilemin fapud Sur
tes animi perturbationibus. Alys nullam exbibens libris Miraculorum g.Validior cenfenda confirma- .O & ob.
g libr.i.c.
moleftiam , vt à nullo capiantur vitio inſidiose pro tio per alios,quàm per eumdem ,item per incogni- 123. & 17.
curans, extulit in fuperbiam ,& fic nullonegotio pra cos, quàm notos,per viros, quàm fæminas.
cipitauit. Nonnunquam aurem faciens, ut a beilando Sexca conſideratio ,fi pugnantes fint diuerſa deca
abſtinemi,e maximèy ,qui ad ſuſcipienda exercita . dem re reuelationes, vt plurimum amba ſuſpecta ſunt
tionis certamina fe paulo anie exuerant ; decepit effi babenda: interdum tamēſic veras conatur diabolus ci
ciens, vt eſent ſecuri , de nulla re ſolliciti. Ex quo D trarys oblatis infirmare: ideò non ſtatim reiiciendæ
factum eſt, vi cum eos iniecerit in focordiam , & vtla omnes,ſed illis,re maturè deliberata, credendum ,
bores negligerent effecerit; repente illosintiaderet,tan non quæ priores ſunt,(fieri onim ſolet,vt cùm dæ
quiar expugnatu faciles e inermes:e ſicmaxima tę mon conatus fuerit illudere per falfam , Deus alia
peftate eorum mentem labefattarei, á conturbares, o vera immilla nebulam illam ,lucis fuperuentu, di
fæpè etiam in vitiorum profundum immergeret. Alios ficiat ) ſed quas plures ac probatiores ſancticate,
rursus,cum , vt fibi fiderent , perfuafiffet, vt quiiam prudentia, & lacra doctrinaconfirmant,& quarú
ad maiorem perueniſſent menſuram ; ſuggefsit vteis auctoribusminùs cauſę fuit talia confingendi.v.g .
crederentur aliorum cogitationes, vitiorúmque bel in reuelationibusde Immaculata cóceptione Dei
lorum annunciationes . Quibuscüm nondum rectè fua PARÆ Virginis MARIÆ , quando paria funtre
vitsre abluiſſent,promim quidem recordatior em o in liquamomenta circumſtantiarum , plus tribuendú
formationem eorum ,que audiuerant, immifit,non abf reuelationibushabitis ( fi quæ ſunt ) antecontro
que animi perturbatione. Deinde verò etiam miferè uerſiam eadem de re natam , & poftnatam contro
impulit ad carnis contaminationem c. ] His enume uerliam , ijs quashabuerunt,quinec inftituti,cuius
¿ Sim.Me racis, ſubdit propter tot ſtratagematum 'multis D.Thomas,nec alterius cuius Doctor ſubtilis,fue.
tephraft. plices noxas , nobis multâ NOS TRICv re : hi enim ab affectu liberiores : & hac fanè ex
E
in Arſenio . STODIA , & SOBRIETATE, VIGI parte reuelatio D. Birgiccæ præponderat alteri,
LANTI A quoque , & ad Bonvm AT. quæ tribuitur D. Catarinæ Senenſi.
TENTIONE , opus eſfc. Nonnulla his addi
poffunt ex loan . Horozco libr.i. de verâ & falsa SECTIO VI.

prohetiâ cap . 15.

d li.depro
bat. fpirit. Tertia conſideratio eſt Gerfonis d,confiderandū De indicijs petitis à reuelationum cis
an quod reuelatum fuit,id humana intelligétia quis fi cumftantijs.
ne relatione potuerit aſſequi:tunc enim ſuſpectă eſte
debere,vt fuperuacua & minimènoceffaria .Quod VO præcedentia indicia quaſi mixta ſunt,
fi fuerit de rebus,quæ & humană intelligentia, & D partim ex ipſa reuelatione, partim extrinfe
dæmonis fcientiam excedunt,tuncnon poterit a cus petita : ſequitur nunc , vt quæ in circumſtan
liunde, quàm deiurſum ,miffa fuiffe reuelatio.Sed tiis obleruatu neceſſaria indagemius.

I. occurrit,
 LIBRI IV . C. 1. Q. III. SEC . VI. 273

1. occurrit ,illud à fine petitum , quid mouerit | A quòd ſciret Angelum lucis id non moleftè ferre,

propalaretque: Num curiofitas ,lepitas , vanitas, ſum iri. Quod & factum eft,Nam ( verba ſunt Bru
cupidicas,auaritia , ambitio, vtilitas propria ,an a uon . S.) ſimul atg fignum illud malignus tentator vi
liorum ; li propria ,an ſpiritualis, aut carnalis , fi a dit , inſtar fumi ab oculis eius euanuit. f. ]
liorum , paucorúmne,multorum ,an omnium ? Et Quartò videndum quomodo ſe ſpiritus ipfe ingeſle - fSenatus
in hac ipſa cauſæ inueſtigatione perpendendus fi rit. Nam proficientibus (vt admonet P.noſter Igua- vita S.Or
nis, non tantùm proximus & apertus, ſed occul tius 8 ) Spiritusmalus ſê durè , implacidè & violen- ualdiVvil
tus etiam & remotus. Poteft enim (Gerſon ait) finis ter , quafi cum ftrepitu quodam , vt imber in fuxa de- gornicnſ.
proximus apparere bonus, & falubris, & deuotusad cidens, infundit: bonus vero yſdem leniter , placideos! g in li.c.
adificatione aliorum , quitandem prolabatur in multi fuauiter, ſicut aqua irrorat ſpongiam.Illis verò quiin . xercit. de
plex ſchandalum , dum non refpondebunt vltima pri deteriusproficiunt, experientia docet, contra euenire. dignof.
mis, velaliasfalfum fictúmque deprehendetur in perſo Quintò aduertendum an qua initio mentem lati- pir.
nis fuiſe, reputatis,magna fanctitatis , vtdocuit dias tia demulferat ea fitpoftea in horrorem marorem
noftra in deceptioribus Doctorum Ioannis de Varenis, B verſa: item num qui cæpit à principio,fenfim horror a
loan . Hufs. fimilium . ) Ideò Elias, quantùm po molusnon fiierit, ſed conſtans permanferit . duæ enim
terat, conabatur, amans humilitatem , à ſe amoliri ſunt hæ rcuelationum fallarum notæ . Sin autem
Eliſeum , ne videret eum rapi ignco curru in co initiò quidem humo perturbetur, á horroris aliquid
lum . ( 4. Reg . 2. ] Prudenter Arſenius ſibi factas perſentiſcat, ſed poſtmodum , hacmoleſtià & anxietate
reuelationes nunquam , niſi aliorum poſceret vti animideterså , dulcedine quadam internâ perfunda
litas, narrabat , & tum narrabat quali alteri acci tur ſignum effe diuina conſolatioriis, vt nos B. Anto
a in eius diſſent , vt Simeon Metaphraſt. obſeruauit a: B. niusdocuit & notant in I.cap .Luc. Theophiladt .
vit.
quoque Hildegardis vix fuperiorum iuffu induci & Beda . & Hieron . in c. 28.Matthæi. Cui rei na
potuit, nec inducta fuit,donec Eugen . 3. Pontif. turalis eſſe cauſa videtur , antipathia quæ eſt ho
b Thco eam ad reuelationes ſuas fcribendum animauit b . minicum dæmone homicida , & ſympathia quæ
dori. Ab- Idem fuit ſenſus B.Libuinæ, cuicùm Chriſtus Do hominicum angelis intercedit h. Ad illam antipa- hGuilh.
bas li. 1. minus vigilanti apparens, quinque vulnerum ſuo chiam reculerim libensvulgarem quandam opi Pariſienſ.
vitç Hil .
rum ſigna luculenter impreſa, reliquiſſet, & cer nionem , quæ vigebat temporibus B.Petri Clunia - 2.Par.prin
degard . cipal.der
neret virgo tam hiantia vulnera homines latere C | cenf.i à qua iplemet non erat alienus , nempe OS niuerſo p .
cap. 4 .
non poffe , timerétqueconcurſum & applauſum quibusmortui apparuiffent ,non diu fuperuiuere. 2.c.152.
hominum , fic Deum deprecata ſcribitur,Maneat fortaſſis orta opinio inde, quòd nonnullis dæmo- ilibr.i.de
obfecro Dominehoc dignationis ſacramentum inter me nes in mortuorum ſpecie cùm apparuiſſent,illi,ex mirac.c.ir
om te:fufficit enim mihi gratia tua. ] Noli dubitare horrore , & vitæ mortíſque antipathia , morbo
gratam ſponſæ humilitatem & cuſtodiam fuifle. contracto ,mox deceſſerant. Ceterùm documen
magno enim miraculo confeftim cute vulnera ob cum illud D. Antonij , eſt accipiendum , de verâ
tecta fuere,dolore tamen , & liuore perpetuò per internâ dulcedine, quæ famem ac deſiderium vir
cloan . manentec. Eadem virgo alio tempore meritò tutum adfert,& adauget, præcipuè caritatis & hu
Brugman quendam folitum reuelaciones ſuas narrare, & militatis, quam limitationem meritò B.Catharina
Senenſis adiecit.
ta S. Lib- ( quod facilèaccidit ) narrationis calore quædam
vvina . P : de fuoadiicere,idcirco pænis purgatorii addictum Quod confirmat atteſtatio B. Angelæ Fulgi
2.c. 8. vidit d .
didé Brug natis, Gbiex viſione in animo manlille vehemen
Secundò, diſcutiende cogitationes , que reuelatio- D tius deſiderium , cruciatus omnes & iniurias pro
nem fübfecute vel præceſſerunt. nam ex præcedentiú Deo ſuſtinendi. Obiiciat quis fortè poſle Dæmo
cap. 2 .
imaginatione poſſet naſci phantaſtica illuſio. Ad nem , quem initiò attulerit horrorem pręſentia ſua
malis cogitationibus Auctuantem animum ſpiri ( vt folet, quando apparet nubes tangens vertice,
tus fanctus non accedit,nec vera reuelatio :nec ta aut alia fimili ſpecie terrifica ) eum mox cum læti
men ſemper bonam & piam cogitationem vera tia & luauitate ſenſus, verborúmque blanditiis
reuelatio & diuina ſubſequitur: in ipſo namque o commutare. Refp.nos agere de apparatione, quæ
rationis feruore, pleriſque Diabolusconatus irre non rationeformæ, fub qua comparet , ſed ratio
pere.Ad veram reuelationem ſemper fequuntur ne dumtaxat præſentiæ apparentis , hos effectus
bona deſideria, & effectusboni: ad 'illuſoriam ,ali horroris, & anxietatis adfert.Nam quando ratio
quando per accidens, & ad tempusboni, quitamé ne formæ terrificæ , opusnon eſt alio fermè indi
å diabolo in maius malum diriguntur. Notatum cio , li fic enim monſtrifica forma, certum eſt dæ
illud prius fuit ab Hucbaldo, qui cùm recenſuiſſet monicam effe : fi fit humana , tunc aliæ circum .
viſiones S. Aldegundis, addit ; In cunctis huiuſmo (tantiz conſiderandæ ,de quibus lib.2.9 . 26. ſect.3.
di reuelationibusvirgo prudensmagis magiſque lehu non indiligenter egi.Huc li lubet, licet recurras.
miliabat ,regno Dei propior fiebat ,sponſo cælefti fer Sextò conſiderandum , num reuelationes veris S
•Hucbal. uenrijs inhærebare.] Hic profecto genuinus eft ef- Emiraculis aftruantur, tunc enim nihil dubij manet,
in vita S. fectus verarum reuelationum ; qui huic contrarij quin à Dco fuerint: vt illa Nobilimatronæ facta,
Aldegud. Tunt,apertè docent illuſoriam fuiſſe, quæ præcel cui reuelatum , S. VVinyvalocum ei , quam ami
cap.2.
ſerar. ſerat, oculorum claritatem , redditurum . Mox er,
Terciò notarum à quibuſdam , vtiliſſimum quo nim vt Sanctum adiit , viſum amiſlum recupera
que elle, ne decipiamus , ipfi viſioni ſéu reuelationi uick .Mira verò & prodigia,non fatis idoneè re- k Sur.in
lignum crucis opponere, féque cruce communire. Con uelationem confirmant,quia poteſt ea dæmon ef- vita S.
firmat hanc doctrinam , efficacem ſanè & piam ficere . Etfi tamen miracula defuerint, non tamen VVinyya
loci. sy
Senatus Brauonius , narrat enim S. Oſualdum E ex hoc ſolo capite cenſenda reuelatio falla fuiſſe. Mart.
piſcopum cùm , dæmonis irriſis & difflatis terricu B. Præcurſor Chriſti propheta fuit, & plus quàm )
lamentis omnibus, veterator ei in forma ſpecioſa propheta ,miraculum tamen nullum fecit. .
Angeli ſe oſtentaffet ,crucis ſigno ſemuniuiſſe ; eo Septimaregula eſt , quod fi,cum reuelatio fuerit

abfoluie
 274 DISQUISITIONVM MAGICARVM .

abfolutè aliquid,co non ſub conditione,predicens(pro A cio damnatas. Quàm illc multa de Ecclefiæ refor- dé fpeét.
phetiam vocant abſolutam & independentem ) matione,de Turcaru & Maurorum conuerfione, hlolephus
Ipoſtea contrarium euenit ,velnon euenit ,quicquid pra de Florentinorum fælicitate,quæ mox adimplen- .Colta.li.
2.de temp
nunciatum fuit,falja reuelatio ,& non de calis eft.Pro da, & aftantiú multi erantviſuri antcquámorere nouiff.
batio ( inquit Gerſon ) ſpiricum reſpicit,nedum per tur,prædixit ?addens ('n reuelationú compendio ) illas
ſona quę viſiones patitur,ſed viſionú qualitates,fi abſolutas & immutabiles prophetias effe:attamen
veræ fint , per omnia, etiam vſque adminimam nihil horú ferè adhuc contigit , pleraque omnia
propoſitionem . quoniam in ſpiritu veritatis falli intra certum fermè annos contraria contigerunt.
tas non eſt:in ſpiritu autem mendacijmille quinq ; Quare,ex partium ſtudio, & Alexandri VI. atque
ſunt viæ aperta , vt in ynica latenti falfitate deci Mediccorum odio factum , vt non conſideranter
piat. Ideo Chriſtus dæmoniacos & Paulus Pytho Hiſtoricinonnulli defenfioné Sauonarolæ fuſce
niffam prohibuerunt à teſtimonio veritatis, quam perint,vel damnationis iuſtitiam in dubium voca
profirebantur. ] confirmat hanc doctrinam D. rint.i Profectò ficut euentus eius prophetias coar Sabelli
Chryſo,hom.19.in Matth .Ex hoc indicio proban guit, fic contumacia in lui ordinis præfectum , & icusEnne
a in eius tur veræ fuiffe reuelationes Catharina Raconiſiæ . contemprus Pontificiæ (quæ ,vel palam iniuſta , ni- ad.zo.li.,
Arnol.Fer
quas recenſet loan . Franciſcus Picus a & Marga hilominùsmetuenda eſt) excommunicationis , & ron.l.2.c.
vit.
bHift.Ra- ritæ Rauennatis apud Hieron. Rubeum b , & B. alix ſimiles actiones , illuſionis diabolicæ , & quæ rum Fran
uennatis Aloyſii Bertrandi de ſocietate noſtra. & P. Fran ſubſequi ſolet arrogantiam , obſtinationis , gratia cicar.&
anno sto ciſco Borgia, vt ex illius vita retulit Thomas Bo & vrgentia ſunt argumenta.Legite Raphaël.Vo- alii.
cl.6.de kl. s.Geo
Noris Eco fius c. hincetiam probantur diuinæ fuiſſe reuela laterranum , qué vera fcripfifie patet ex illis ipſis
grap.lub
clel.cap.z. tiones loannæ illius , virginis Lotharingicæ , quæ quæ Fran .Guicciardinus !.quamuis in Sayonaro fin .
dicta Gallis La pucelle lenne,quæ Carolė Septimú læ defenſionem propendens,memoriæ mandauit. 1 lib.z.rc
Francorum Regem in regnum , vnde Anglorum Nonnemagis piè & cordacè faciunr,m qui pro fe- rum Itali
carum .
fuerat armis deiectus, reſtituit,circiter annú 1428. dis Apoftolicæ iudicio quá pro priuati hominis e
mtct.Ri
quam pari inuidia , crudelitate, calumnia , & iniu xiftimatione , induunt arma litteraria, calamilque badeney.
ſticia, læpe ab illa victi profligatique Angli,cum in C decertant?Neque id magis clariſſimi ordinis , qui ra lib.z.de
pugna viuam cæpiſſent, Aammis feralibus , quafi vraſtrú in hocmilitantis Eccleſiæ cælolucet,fplé- tribulat.
maleficam , combuflerunt : fed poftmodùm anno dori obfuerit,quáAngelorú choris Luciferi factio , cap.20.
1456.Callixtus Romanus Pontifex,eius nominis vel Apoſtolico cætui ludas impius, Etne hæretici
tertius caulæ cognitione Archiepiſcopo Rhemé ſe immunes harú iactent illægionum : quid quæſo
fi loanni, & Guilhelmo Pariſien li delegauit.hive . aliud eft liber illemanuſcriptus lacobi Brocardi
rò innumeris teftibus omni exceptionemaioribus Caluiniftæ reuelationum , ad Elizabethā Anglia Re
de innocentia modeſtia,caftitate , & religione lo ginam o prefatio in Geneſim ,aliáque nonnulla eiuf
hanna audicis, eius innocentiam , & fentétiæ illius dem opuicula ,niſi. farrago quædam dæmoniaca
iniuftitiam , declararunt: iudiciiacta Pariſiis aſſer rum reuelationum , quarum præcipuam de anno
uari,ca in vrbe natusPapyrius Maſſon . teftatur, 1580. iam tempus mendacii conuicit?Contra pru
idque apud Victorinos canonicos Regulares iuxta dérer ex ſubſecuta eucatus veritate Nicolaus San
Belleforeſtum in vita Caroli Vil. fol. 345. fauent derus Sanctæ Virginis Cantianæ Elizabethæ Bar .
eiufdem innocentiæ non Francimodò fcriptores tonæ ,vaticinia à Deo fuule comprobauit, libr.1.
D
( quos vt ſuſpectos Britanni reiiciunt( ſed & alie de ſchiſmate Ang':cano:lanè vitæ ſanctitas,Marty
d citat
Thom.Bo nigenæ Itali,Græcique d: fed & BelgaMeierus e, rijlauren & clariſſimorum Synmartyrum Roffen
fiusli.8.de parú aliàsin Francos benignus, & Hifpanus Ma fis & Mori conteſtatio , locum dubitationi relin
Not. Eccl. riana de rebusHifpan . libro viejimo exiremo. Piri quuntnullum .Quàm diſſimilis in eadem inſulana
c.vlt.cui lippus Bergomenlis ait,cum duos adhuc ex iniquis ta Elizabetha alia ,de cuius fraudulenta prophetia
adde.Phi
Ioannæ iudicibus fuiſſe ſuperſtites, citatos , & le fic Sáderus ſcribit, Haretici,inquietum ( turbulen
lipp.Ber
gomat. de gitimè conuictos , damuacoſque & combuſtos: ium genushominum ,ad commouendumi Londinenfem
clai.mu duorum verò aliorum iudicum mortuorú oſla , ef populum ſeditionitum có hæreſi valdè deditum , inau
lier.c.157 folli , & fimiliter cócremata fuifie: & iuflum Ro ditum adinueneruntſtratagema . Induxerunt quippe
e li.16.Anthomagi,vbivirgo virgoffuerat cóbuſta, templum con quandam puellam očtodecim annos natam ,bærefi fimul
nal, Fládr.
ſtrui, & ex reliquis prædictorum bonis, quæ con & pretio corruptam ,in eam improbam ſimulationem ,
fiſcata per ſentétiam fuerant , ibidem ad Dei ho vt ſepermitteret in abdito inter duos muros cuiufdam
norem , & defunctæ propitiationem , ſacrificium domus angulo ad tempus concludi, có perfiftulam adid
quotidianum inftiqui. lichonor immeritz detra - E aptatam eas voces edere;quas iftius ſtrophe artifices fi
cus, tandem vix vicefimo poſtmortem apuo, iu biſuggererent.Nomén puelle Elizabetha Crofta erat ,
dicio Pontificio ,reftitutus.Prudenter itaque Po.. doli author Dracusquidā . Ita ergo illa inſtruita in
lydorus Virgilius, licet Anglorum Stipendiarius, loco ad fraudem accommodato collocata ,mirabiles e
lib.23.Hiftor. Anglor.nó aulus fuit loannam dána mittit continuò ex antro fuo voces ,eaſý tam ſonoras,vt
re, fed rem ira reliquit ambiguam , vr innocentiæ per omnes vicinias audiretur. Accurrunt vndig ciues,
potius ſuffragetur. Quiacta iudiciaria volet per guid fit inquirunt.mirantur. vocesnon mortalis homi
currere,legat Belleforeſt. à fol. 3874 vbi fententia nis,fèd angeli eſſe clamabant.vrbi ac reipub. ifte fpiri
iudicum delegatorum refert fol . 393. Hoc lapide ius comminatur miferiem , arumnas,mala omnia, ſi
fEpiphan . veritatis Lydio deprehenſæ leues & fictæ reuela nuptiascum Hiſpano aut communionem cũ .Papa Ro
hære.48 . tiones , olim quidem Montaniſtarum f, & recen manoadmittant.Multa item contra ſanctă ſacrificiã ,
& Euſe tiorimemoria Ioannis Sagi Bethyci,& Frat. Ioan . o reliquam fidem Catholicam ,quaſioracula , funde
bius l. s . deRupeſciſla g, & noſtro temporeMonialis Lu bat : erant ex conspiratoribus,quidata opera ſe turbis
c . IS.
g Maria- fitanæ ,quæ fortè adhuc in viuis ,, & Franciſci de
fortèadhuc adftantib.femper ingeſſerant, qui huiusspiritus pro
na,l.19.ca . Crucc in Peruuia h . Ideò,mea quidé fententia , in pheticas ó- obſcuriores fententias,ad religionis euerfio
3.Pet.L-- caffum.quidá conati fuere reuelationes Hierony nem ó- feditionem monendam inierpretabantur. Ma
foyh.lib.2 miSavonarolę Ferrarienſis tuerî,Apoſtolico iudi giftratus autem ad multitudinem compefcendam , o

quid rei
 LIBRI IV. C. ' I.
C. I. Q.
Q.? 11.. ET II. 275

quid rei ſit luſtrandum accedit.fraus difficillimeappa- A , noftrorum Sacerdotum b.Neque tamen hoc tem- b tusėGri
lā.9.s.n.al
ruit : fed tandem , inito confilio de diffodiendo muro de per faciunt, ſed ornittunt aliquádo, vel quia tem .
vicinis parietibus vndevoces reddi conyciebant ,mifera poris anguſtia non patitur, vel quia hocnon exigit
puella prodyt,ac exanimata quorü ſuaju & confilio hoc forma diuinationis qua vtuntur. funt enim plures
fecerit,confeſſa eft ftatim ,ſe à quibuſdam feditiofis fecta & diuerlę, vt poft docebo. Qui tacitum pactum
rijs,& ab eo imprimis, quem nominauimus Draco , ad habent, ijs varijs vtuntur obſeruationibus,pro na
Atamen iquitiam in dučtamfuiſſe.]Hæc ille lib.2.Quid tura ſceleris : non quidem lacriticantes , led ta
autem necefle Munzeri , Lutheri & ſimilium men quę faciunt & dicunt , referentes , gnari, vel
{peudo prophetiasmemorare :de hoc ſeptimo indi ignari, in honorem dēmonis .
.i.cap.16 .
cio diſcernédilege.Ioan.Horozeúd.lib
Denique à modo etiam reuelationis iudicium for . QV ÆSTIO 11.
mandum , quando aliquid in co malum moraliter
reperitur , vt puta turpe, ſcandaloſum & c. Sed Que occulta poffit damon reuelare?'
quando nihil prædictorum , nec malimodi adeſt, A
resomnino periculi plena remanet, quantumuis. Vadam , non omnia , posſunt, quia non omnia
multa veræ fidei ac virutibus folidis confentanea Q norunt: que communis eſt Orthodoxorum
B
adfint.Nam nec verarum reuelationum vnus effe ſententia,poſt Tertullian & Originem ,nempe D.
modus vel certus confueuit , nec vnus alio certior Auguſtıni,Euſebij, Anſelini, Rabani, Damalce
c Tertul -
aut conſuetior. Scribit enim B.Angela de Fulgi ni, D. Thomęc. Adfcribam lolius verba Marci lian. Apo
no, has ſpirituales illuftrationes & eleuationes aluer Hiſtorici,qui poſtquam narrauit mendaces refpó log.c.21.
folitas ipſiaccidere vna vice, 6 aliter alia:ita quod fem fiones idoli Vencris, ſubdiciſta, Titles enim ſunt de origen .
per ibi nouitas contingit,& hoc eſt totum inenarrabile . Peri. arch .
mones, vt quidecipiant á nihil veri ducant. Neque e
1.4 . Eufeb .
Renelationes enim a viſionesſunt alteriusmodi vna nim poſſunt aliquid certo praſcire: fed ex veriſimilibus 15 de præ
vice , alterius alia. ] Sic illa cap.56 . in fine. Sanè pre ſe ferunt ſe praſcire apud eos qui eis ſeruiunt. Quo- parat.E.Jo
toto opere diuerſos, quos experta,modos deſcri modo enim pellunt verum dicere, quiexciderunt à ve- Auguſt. li.
bit preſertim duos inſignes,quibus le CHRISTVS rilaie ? Quod ſi in aliquibuscontingiteos diuinare, hoc de diui
nat , dæm .
Dominus præſentem eius animç ſolitus exhibere. fit ex eo, quod euenit :quo modo etiam accidit in homi.. & 2.Re
inuenies eos cap.x xvII .Claudatur hæc de reuc nibus, vt fape quada predicant futură, de re que euen- tra& .c.30.
lationibus diſquiſitio canone Concil. Laterane n . tura d ] Quę valde obſcurè dicta , fic intelligen-
Damafce .
ſis fub Leone. I o . ſeſ . 11. cuius hæc funt verba . lib.2.de fi
da, ve vera lint:malle demonesmentiri,ſed poſſe,
de c.4.An
cli velint,verum aliquando dicere , atque adeò di- cel.de cafu
CAPVT II. cere folere,vt tamen hac ipfa veritate decipiant. Diabolic.
Noonulla quoque , quęcreatam ſcientiam non ſu- 1 21.Raban .
De diuinatione, in c.(cicn
perant, ſcientificèpoſle prędicerc , iuxta illa, quæ dum 26.9.
mox dicend a.
4 D.Tho.
Primònequit demon certo predicere , ea quæ funt in tra& .
illam Coniectationi prępolui, quę quaſimixta , omninò libere futura e: vt ſunt, primòquçdependét 99.16.9 ,

QV Æ STIO I. abſolutè à voluntate Dei, cuiuſmodi ſuntſuper- de dæmő.

paturaliamyſteria,nec non gubernationes & mu- d Marcus
Quid fit diuinatio? tationes regnorum ac rerumpub.quia corda Prin- in vita S.
cipum funt in manu Dei, qui folusilla commu- Porphy
E

Sle aliquam conſtat,velCicer. teſte , cuius de cat vtlubet.2.ca quæ dependent ex arbitrii huma- rionis.Ga
ea duo libriſuperſunt. videtur nihil aliud eſſe , manilibertate , vt quid cras ſim facturus vel cogi- eTertulli.
D
quam ſignificatio ocultorum ex pactis conuentis cum taturus.3.quę ſuntomninò & propriè fatura con- & Origen .
damone.] Significatio, inquam , quia non perficitur tingentia, quamdiu illa non habentcaulam certam ſupra Au
ſolamentis intellectione fiue cognitione,ſed ſignis & determinatam . gu.li.2 . de
Gé.ad litt .
quoque & verbis exterioribus vtitur,qua in re dif Secundò, ex iftis que certò non nouit,poteft demon cap.17. &
fert à ſententia, per vaná obferuantia acquiſita.Eſt multa probabiliter tantum & coniecturam faciens pra . Ans. ſup .
autem tam prçteritorum & prçſentium , quàm fu dicere'f. Summam enim diuturnâ obſeruatione fi- fEufeb.d.
turorum , dummodo illa ſint occulta,hoc eft pro bi experientiam comparauit,& pollet angelico in - .10 . Aug.
a vide qd cul remota ab humana cognitione a. Ideò malui genij acumine,& optimè nouit. rerum naturalium dæm.ca.
hoc fit.lu- dicere, occultorum , quàm futurorum . Nam prophe facultates, & ad quid valeant, hominum volunta- 5.& 6.Da.
prac.I.q.1 | cia & diuinatio in materia conueniunt.Quç de pa tem ,mediante appetitu ſenſitiuo , inclinare,nouit maſcen.li.
eto cum dæmonc adduntur , illa feparant diuina omnium hominum temperamenta , affc & úsque, 2. de fid.
cap.4 .
tionem , à prophetia, & à naturali coniectatione. nouit quid ex his & illis fequi foleat. Vnde con
hæc enim nafcitur , ex diſciplina & obferuatio- E tingit,vt fæpè ad amullim prçdicat, quid quando
ne humana : illa vero defuper à Deo infundi, homincs ſint facturi , vel etiam quod Deus hunc
tur. Cúmque quanta eft diuinat io , depen vel illum populum ſit puniturus,quod talis exerci
deat ab ope demonis, qui amulatur diuinit atem fu tus gladio, fame,peſtilitate afAigetur , quod talis à
randodiuinationem , vnde & dicta diuinat io quaſi talilit occidendus, quod Princeps de ſolio extur
diuinit atis imitati o : fcquit ur diuina tionem non bandu s. nam & hoc ex diligentià & fide coniura
di
poſſe progre vlteriu s , quàm demon is cognit io torum , ſocordiâ & incuriâ cauendi , vel pellendi,
pertingit.ſequitur etiam ,nec arte , nec natura di poreſt colligere. Sic apud Nicetam ,fanaticus ille
uinationem perfici. Vtuntur ad eam magi diuerſis Baſılacius Iſaacio excęcationem , & defolio deic
Nicetas
inſtrumentis. Qui pactum exprefum habeatcum ctionem , quęmox confecuta , prædixit g. Dege- Chonia.
demone, quia nouerunt gratiùs illi nihil accidere bar iſte vates prope Rhadeftum :habebatur à vul- lib. z.
hominum idololatrico cultu, idcò plerumque Sa go propheta . Ceterum ( ait Nicetas ) nihil veri
crificium interponunt , arâ ſtatutá precibus nun aut perspicui de rebus futuris loquebatur ,fed verbe
cupatis , accenſo thure, veſtibus verè , quales ſunt confuſa , inter fe diffidentia & perplexa fundebat :

quamuis
 276 DISQUISITIONVM . MAGICARVM

quamuis fæpè riduula guadum admy eret,tamen iur. A nis cognofcentis rem vt præteotem ,fuiipeciem in
bam paſtorum ,ugrıcolarum remigum a !trabebat. mente dæmonis impreſlam reliqu...
Nam mulierum ad fe venientiū mamrris contreitatis, Quintò,depræſeniibusres obfcura non eft,nam que
Gralis exploratis,obſcurapromebat oracula ,cadple cumque aciu exteriore prodira funt, ve ſecreta fúrta,
raſque quaſtiones non respondebat, ( ſuas diuinatio res perditæ , theſauri olim defoli,metalla ſubter
nes difíurſarionibuscj inſanis geftibusperagebat . Ad ranea quæ hominum cognitionem fugiunt,damo.
itabant ei quog cognaté anicula vacordes et inſana, nibus nota ſunt.de folis cogitationibus in animo
qua conſuliorib,explicabant ,quid illi Baſilacy geſtus manentibuscontrouertitur,an eas dæmon cogno
rerum futurarum deſignarent , & taciturnitatem , vt ſcat. Experientia fæpè probauit illum nó eſſe mét
ſapientem orationem , interpretaban:ur. Is igitur homo, dacem indicem , fed per energumenos veris infa
vtdixi,vares vulgo habebatur,o futura pradicere pu miæ laculis configere. Scio quid Scot.Duran .Oc
tabatur,àmulierculispræfertim ,quibusturpesquaſtio kam cenſuerint: led placet communior ſententia
nes, os deformes veſtium implexiones, pro ludo o coco, Alberti Magni, Alexan . de Hales. D. Thoma, D.
cordi erant. Cordatis verò hominibus, ineptus hiſtrio , Bonauent.Richardi, & Ariminenl.virtute fuana
vetus filicernium videbatur. Erant etiam ,quieum B Turalı,nullas eum affeftiones liber.as , vel cogitationes
Pythonico spiri:u eſſe praditum hautobſcurè iudicarēt: sporttaneas hominis, ine alicuiusmanifeſtatione , polje
quorum ego iudicysmaximè aſſentior ]rectillimènam cognofcere.quia hoc Deo proprium .Quo argumné z.Reg.:
& obfcæna illa diſquiſitio , & diſcurſationes, ver ro Sancti Patres Ambroſ. & alij d probant Chriſti V.39.Ad.
báque perplexa cuncta Satanicum fanaticú fuifle & Spiritus fancti diuinitatem , ex cogitationum 1c- 1.7.24.
conuincunt. Vt & ça quæ fequuntur ; Imperatorë cretarum cognitione.Sed & Gentiles hoc faſli,co- in Luc.ca.
enim ad ſe venientem , neque vt tanta potenita prædi gitationes halce,loli diuinæ naturæ perſpectas,ce- S.D.Hic
tum excipisnega falutarioni eius, que erai,Salgepater teros lacerte.Verum fi cogitationes vultus velmeinbri ronym .in
Mart c.9.
Baſilaci: rejſódit,neg tacito nutu capitis gratias egu , licuiusmotu , aut mutatione, velalio extrinſeco figno
ſed hucatg illuc,inftar pulli equini,aut hominis furioji Prodantur : peritsus ó ſollertins,quam exercitatiffimi D. Chryf.
homil .zo.
alians,accedentibusmaledixit,nec ipſi quidê impera medici, ex huiufmodi dæmones indicis internas animi in Matt.B.

tori parcens,vix tandem inquietis illis agitationibus affectiones deprehendunt, vt docent Auguft.& Cal- Cyrillus L
omiſſis, ſcipione , quem manibus geftabat ,imaginis im lianus f.Poteftetiam vetçrator adeovel.ementer pha. D.Aug.li.
peratoris, quæ in eløs oratoria cella pariere depicta e iaſmatibus immiflis hominem turbare, vt vix ad aliud de fciétia
rat, oculiserajis etiam pileum de capite illius auferre iduertere,vel aliud queat tum cogitare,quam quod ab dæmo.A
Studebat. Que cum feciſſet, Imperator eo, vt deliro, de ſuggeſtum fuit: ita fu vt videatur diuinare que ho- naſta.q.27
ad An
fpecto, diſceffit. ) vaticinium mox euentuscompro mocogitar,hoc accidit in Albigeriana viſione , de
tioch. Die
bauit,quem poterat quiuis ſagaciprudentia præui qua ex AuguſtinoCardanus g.ita Scotrus Parmé- dymus de
dere, cum & Alexius diligentiſſimè in fratris per Gis anno 1579.Traiecti ad Molam hanc cogitatio- ſpiritu
niciem tenderet, & Ifaacius , inopportuna ſecuri num ſcientiam aucupabatur.dicebat enim , cogita ſancto.
tate,omnes delatores arceret,atque repelleret,ad quod voles,& cogitationein diuinabo. ſcilicetdę- Linde dia .
cò vt velle perirevideretur. mon importuniſſimam ftatim de re aliqua Mago & fac. So
B Tertiò poteft Diabolus certò predicere ,quacumý nora immittebat cogitationem , & anno 1600. idé cra. Apol
dependent à cauſis neceſſarys, qua quidem ab alisna factitabatGræculus ille apud Brabantos impoſtor: lon .Tyan,
iuralibus cauſis nequeüt impediri,vt funtmotus cæ ID & hac fraude cluebat Apollonius Tyanæus apud Domitian
lorum ,eclypſes,coniunctiones aftrorú & eiuſmo Philoſtratum lib . 1.
Iulianus
di:quæ vero non neceffario,fed vt plurimum dumtaxat Notandæ fextò circa hçc fraudes aliquæ diabo с
eueniunt,eò quod poſſint ab alys cauſisnaturalibus im li.Nam cum eſt ignarus rei futuræ , tum , li coram Apofta.a
pediri,vt imbres, pluvias, nimbos, tempeſtatélque prudentioribus & doctioribus agat,exili ſono ,am - pud Am ,
mianuml.
ſonantes , & alia de hoc genere , illa per coniecturas biguè,velperplexè & obſcurè adeò refpondet , vt
25.Pacu
cognoſcit ú probabiliter pracidit tanúm . Certò quog vix intelligatur.exempla vetera fuppeditant varij uius apud
poreſt prædicere ,ea que nouit ſe perunittente Deo factu h, recentius vnum Grillandusi , idémq; fieri ab eo Gell.li.14.
rum .Sicurv.g . fi Deo permittente ipſe peſtilitatis ſolere teſtatur Pſellusl.de Nat. dem . Sires ipfi fit (fD.Aug,
alicuius auctor & illator fuit,vimali ceflatura cer cum ignaris & ſimplicibus , fucum non facilè de- lia.Collat.
to die, nouit peſtem ceffaturam ; idque certiùsad prehenfuris, audacter,& palam mentitur k .Caula 7.cap . 16.
huc, li ex pacto ,ad certi ligni alicubi reconditi vel cam ambiguè reſpondendieſt,vt quomodocumq; Gersð . to .
condicti ſublarionem morbusdefinet:poterit cer res accidat,vel laudem conſequatur, li pro conful- 2. de exa
tò finem mali prædicere . Sic puto Turca ille Fa toris voto ,ſin contra , queat prætexere ignorantia arinar.lit .
E
maguſtanus,qui congregata in foro concione po atq;ftuporem mterrogantis,quimentem reſponſic.in fine.
puli,prædixit ſe intra horę ſpacium moriturum & non intellexerit . Ecce Cræſo reſponder . g libr.8.de
coif (tim ſe mortuo luen defituram : quod & fa Per det Creſus,Halyn tranſgreſſus ,maximaregna . varieta .
Etuin . huic dæmon id manifeſtarat.refert hiſtoriam Siviciller Cyrum , hocvolebă dixiſſet; te copias hrerCicero
.

Villa montius.li, 2. peregrin.c.7 . Item que intellexit omnes hoftiles depopulaturum . Vincitur Crælus, de diuina.
per reuelationem : ſiue illa contineatur in facris litteris, hoc ait volebam , te amiſſurum regna ampliſſima. Euſeb.l.6.
fiuealiter demonifuerint à Deo manifeſtata.Hoc pa curmentem meam non affecutus: Simile reſpon- puapar . c.
ſum tulit Ferrantis Flandriæ Comitis mater , cum 1. 4. Hifto .
to tam multa olim maligni ſpiritus prædixerunt
de fidei arcanis , de Chriſti ortu & miraculis , de i pro diademate carcerem filius ſibiinfælici prælio Eccleſ.ca.
dololatriæ euerfione & Gmilibus, vt cùm Herme deſpondit. legeGaguinum libr. 7. Hiſtor! Franc. iS.
cem iidem ſpiritus docuerunt Ægyriorum ſuper Bernard .Girard . libr. 10. Annal. Solent interdum 19.6.nu.7 .
aAug.li.6. ititionem abolendam a,cùm Apollo ſecedere He etiam diuina oracula ambigua eſſe,ſed non in con k Euſeb . 1.
de ciuit. 4.de præ
Deic.23. bræo puero pronunciauit, & alia quæ accuratè có trarias partes,vt demonú.verbi gratia illud redditú par.c.1.&
» lib.z. de geſta à Steucho Eugubino b . Hæc quo ad futura . Henrico I. Imp.Ratiſponæ , quando dormienti S. lib.s.ca.6 .
erenni Quartò, nihil dubitandum præterita demonem o V Volphgangus apparuit,& dixit,adípice diligen
mnia memoriâ tenere,qua vel aliena relatione accepit, ter characteres in muro qui eſt apud cumulum
4. meum exaratos. vidit ille , nec aliud legit quam
' vel ipfo coram geſta fuere.tunc enim actus cognitio

Post

1
 LIBRI 1111. C. II. Q.
Q. II . & TITI. 277

POST se x . dubius non quid aliud quam fex; , A & indefinitè , chica humanos enenrus , quad.in
Sed quid illo , ſex , lignificaretur ; an moriturus coniiciunt , ex impreſſionibus cæleftibus & cor
poſt ſex dies ,menſes, annos.iráque quod certum poreis affectionibus , quas homines ve plurimùm
& tutum amplexus, quaſi pòft fex dies moriturus, iua fpontè fequi ſolent 8, ' g Caieran .
eleemolynis vacare , iis elaplis, idem facere per Terno,attendendum ,veliinequis ſerio.quarereco- 2.2.qu.9 ,.
ſemeſtre ;ne fortè menſes indicati. denique , pu gnitionem occultorum ,per mediaadid vana, & exme- art.5. & 6.
tant ſexennium prædij; toto illo le ad mortem dins ištis foli ,non à Deo,illam exfpeétet.nan lung
parauit ; quo elapfo ,fit Imperator.hoc ergo præ prefumitur tacitam pactum fubeffe. Ex hoc capire à
dictum , & non mortem intellexit, Quàm vtilis ſuperſtitione diuinatoriâ exculabirur, 1. qui joci
fuit æquiuocatio ifta ? ( rem narrat Auctor vitæ tantùm caufa huic diuinationi vacaret,fciens cam
S.Vvolphigangiapud Surium.31.octobr.tom .5.) inutilem effe:quemadmodum nemo fuperftiolum
hucd (crimnen :diaboli oracula contrarios ſenſus iudicet eum , qui in cerebro gallinæ fmaragdum ,
patiuntur , & noxia funt ambiguitatis ; Dei di vel in fimiæ tergo caudam quæreret,fciens fe illic
Lerfos , fed adferunt vtilitatem animæ , hoc eft non inuenturum.2.quignarus rem ad hoc naturâ
verum . B fâ inefficacem efle ,'per hanc tamen , à Deo co .
Septimò, ſciendum ,damones,qua pollent celerita!e, gnicionem exſpectaret precibus & deſideriis pe
que in remotis longo itinerum interuallo regionibus tiram : licin S. S.exculantùr fortes contukoria's
geruntur, ea tam celeriter denunciarepoſſe,vi din an de furto Achain h ,& decausâ tempeſtatis , & deh loſú.7:
A loo..
te prædiéta ab ignaris putentur.Sic Apollonius,cùm lopathâ k ;ixtâ dictum fapientisi, fortesmultun
x 1.Reg.
Epheſi ellet, exclamauit , vt præſens ſpectaculo , tur in finum , fed à Domino temperaniur.licetiani ex 12.
a Philoft. Romæ interfici Domitianum 2. aliud exemplum cufandi, qui in grauicausâ, & arduo negotio ,cùm | Prou.16 .
in vita A- de quodam iuuene refertGellius b.aliud de Cha aliud non ſuppetat remedium , fignum à Deo pe. r.vlt.
pollon . D.Th
tiere , ex ca lo vel terrâ , vel doceri cupiunt, per md.que o.
l.gs.
riberto Aimoinus , aliud ſui temporis Grulan
b libr. Is .
No&. At dus d , plura xui huius Nicol.Remigius . al quam vocem fiue acti nem humanam , præter ' a11.7 .
tic.ca.18. De his quivoler plura legat Grilland. 9.6.art. intentionem dict m vei factan m ,vt feruus Abra. Gen. 2.4.
cliz. An- num . 3. Michael.Medinam ,lobr.2.de reſta in Deum hæ , & lonathas fecerunt n . Er hæc veriora funt, ' & 1.Reg.
pal.ca.2 2 .
fide cap.1.Binsfeldium , in rub.C.demalef. muth - quàm quæ nimis rigida Niderius pofuic in Præ : 14 .
d q.6.n.8 .
ch's.de- mat.Notab.10.Horozcum cap.14.libr.i.de verâ & cept. 1.cap.nono litter.D.in fine .
monolatr. falsâ prophetiâ ,
cap.io. C
QV Æ STIO III 1.
QV ÆSTIO III.

Quomodo dignofcatur diuirario à prophetia Quale peccatum fit diuina:io?

o coniectatione?
Nprimis,illicita eft,& ſuperstitioſa, & fäpiens be
Vando pactum adelt expreſſum ,nihilres ha . refim ,quando quæritur cognitio reruin ipfi dæ
moni incognirarum . Illicita , ſuperstitiofa e mani
iudicium . Tria tamen poterunt obferuari; nem feste haretica ; quando dæmonicultus latriæ veldu
pe , proportio rei , cognoſcendæ & caulæ per quain liæ exhibetur, vel imagines vel libri baptiz antur,
cognitio quæritur ; nalura quoque , qua prædica vel pue:1 rebaprizárur, rerúmve facrarum abufus
eft cognitio quæſita ; e intentio , quàm habet qui accedit. Illicita tantum eu non ſuperštuiofa,quando
quærit. quçritur cognitio quæ demonis ſcire no ſuperatº. ' o Penna
Primò, fi talis,fit illa proportio,ve ſufficiēter vnum Secundò lciendum ,quod explicium pactum ,femi- com.67.in
ex alio deprehendatur,nõ erit dixinatoria,neque dam per fir moriferum , fiue voce, fíue facto dæmon in . part. 2.di
reet . In
nanda, hac inquiſitio .Proportio autem huiuſinodi Dluocetur :nec inter fideles vllus videtur locus eſſe quifit. de
triplex eſt,vna, qualis effe & us ad luam cautam , lic ignorationi. Alcimus Auitus , vtmittam cæteros, quo nos
cognitur eclypfis ex cælimotu : alia qualis cauſa contra diuinationem illicitam hanc tulit ſenten- plura lib .
5 feq .
ad ſuum effe & um , fic ex fumo ignis cognofcitur: ciam verilimam ,libr.2 . Carmin.cap.1 .
tertia , qualis diuerlorum effectuum cum causâ
communi, cui vierque effectus connecticur & fic Nec minùs hos pulfal temeraria cura ſciendi
originis ratione etiam abi quodammodo propor Angie prafeitusducti quos terminus aud;
cionantur ; ſic , quia quæ cauſa eſt arcûs cæleſtis, Cim ramen eductas inferni fedibusumbras
eâdem quoque cauſa eſt ſerenitatis , rectè fereni Colloquium mifcere putent,ónota referre:
tatem ex arcu cælefti colligemus. Si verò ex nullo Spiritus erroris, qui tum bacchatur in illis,
hordm capitum trium queat vnum ex altero co Ad conſulta parat vanis responfa figuris.
gnoſci ; cenfenda inueſtigatio cum tacito dæmo Neverò multisdicamus fingula verbis,
nis pacto coniuncta . Prafenti illufus ,damnabiturille perenni
Secundò quoad ipfam cognitionem ,fime modum co Iudicio,quifquis veterum cognoſcereteniat . )
gnoſcendi, conſidera;Num quæratur cognitio certa E
& infallibilis;vel faltem firmior,quàm par fit fpe Sint exemplo Saul conſulens Pythonillam in
rari,conſiderata humani arbitrij , & aliarum fimi. Endor , & vxor leroboaini conſulens Beelzebub
lium cauſarum concurrencium libertate, tunc pa Deum Accaronitarum .[ 1.Reg.cap.28.6 4.Reguir.
Ctum tacitum cenſebitur. Hinc vehementiſliina capit.'. ) Natura quoque ſua lethalis eſt Druinano
luſpicio naſcitur cótra aſtrologos,onirocriticos& coniuncta taniùm implicite fiue iacila inuocationi,fer.
limiles, quide huiuſmodi fururis contingentibus quod idem eft pacio,jed fit veniabilis ,1.propter igno
aliquid abſolutè allerunt,eriam li dicant , le velle rantiam ; li illa canta vt difficulier vincit potue
Sixt.s.in id probabiliter tantùm affirmare f.Contra ex eo rit ; hoc eft nec affectata , nec nimis craſla vel ſu
sulla cóır .
dem capite excuſandi aſtrologi, onirocritæ , & pina fuerit. 2. licet materia leuitas ordinariè non
trolog.
& c. fimiles : qui reuerâ non nifi vt probabiliter , & excuſet , cò quòd hæc eft vfurpatio cogmitionis
Аа Dco
 VM M
TION CARV
278 DISQ VISI MAGI

Deo reſeruatæ , quz per ſe admodùm grauis, etiál | A Irena, Ægyptiis Hammon Sol, quo nihil ocula
à materiâ abſtrahatur; tamen quando claris indi tius,nihil furtius, fecundum Gentiles. Item louis
ciis conſtaret animum & intentionem planè ca Trophony , de quo exſtat accuratus Dialogus Ni
e,
ruiſſe ſuperſtition ( v.g.quianon tam cognitio colai Lconicenic : item Apollinis Delphici, ( la- e Dial.Tro
nem adipiſci voluit, quam taliobſeruatiuncula fic rij, Dely , Smynihai , & innumera f alia ; Venens phonius.
le per iocum oblectare ) peccatum fieret veniale etiam Gazenxis , paucis noti &. Horum caulam Video
Theod
vanitariş ::poſſerque nonnunquam contingere,vt phyficam reddi pofle multi cenſuerunt, nonve- ritum lib.
talis iocus ab omni delicto immunis eflet , & teres tantùm , fed & recentiores viri eruditi h ; 10. de
adcò decenter & opportunè adhiberetur , vt ad plerisque vifum eft peculiarem quādam lociillius curand.
Græc. af
virtutem Eutrapeliæ videretur pertinere. Sic P. è terrâ exhalationem , quæ fanaticosefficiat addu fectio . Ca
a 2.2.diſp . Gregor. Valentia a, quem in hac q.lum ſecutus. cere,Vrútur fimilitudine petitâ ab illis quos,atra- lium Cai
6.9.12 . bilis exagitat ;quos,inquiunt,non modò libiigno- cagni.lib.
part. 4 .
QV ÆSTIO V. ta fari ſolere , ſed linguis etiam loquiquas , dum de
Iul.oracul.
Siren .
ſani erant, nullo modo fciuiflent , Verum hoc, 11.9.de fa
Quotuplex ſie diuinatio ? quod de Inguarum locutione adiunt , acræ bili to.Leloyel
B
tamquam caufa efficienci , neguit adcribit , quia libr.4.de
b Aug.lib. XD .Auguſtini & D.Thomędoctrina,b diui depender à conſideratione.Prçterea fanior,hoc eit fpect.
Chriſtiana philoſophia ,hac in re confentit Pal Marcus
Chriſti.ca .
22. & 23. vel explicitú pactú cum dæmone.Implicitum ,cen lo;quem illi iniuriâ reprchendunt ; qui Plellus,& Porphyrio
D. Thom . ſetur, quando quis quærit, cognitionem ſoli Deo cym co Codronchus & Fernelius infignismedinis Gaze
d . 9.95 reſeruatam , aliundè quàm ex Dco , idque mediis cus ' , cenſuit effectustales adfcribendos dæmonisEpiſco,
art. 2 . h lamblic .
indebitis ,hoc eſt à diuinâ prouidentiâ ad hoc mi adliftenti,vel obfidenti hominem ,fpecú, ftatuam- lib.de my
nimèinſtitutis. Nam hoc ipfo quòd quis ad has ve;per accidenstantùm fieri,vıdæmon hæc,quàm fier.Plurar
vanicates & inſanias fallas reſpicit, vult profectò illa loca , vbi talis non eſt exhalatio, velur accom- ch . libr.de
defec.ora
à dæmone edoceri ; quihuiuſmodi curiofitatum modatiora inſtituto fuo deligat ; ficut & libentiùs
culi Pon
auctor eſt , & earum functionibus fe lubentiſli oblider atrabiliariorum corpora. Quare quòd ex- ponat. lib.
mèpermiſcet. Explicitum paétum , ſeu inuocatio purgato medicamentis corpore , ceile vaticina de incant.
duplex eſt.nam vel fit expreſſis & conceptis ver tio ;hoc inde fit,quia dæmon illa corpora deſerit , Aponenſ.
bis,vt faciunt incantatores,qui coniurant per illi in quibus non inuenit amplius amicas hbi diſpo- problem .
citas formulas à dæmone inſtitutas ; vel fit ipſo C fitiones. Quòd verò priſca ceflarint oracula ,non Leui. Lév .
facto & actione ; quando quis facit illud , quod tam tribuendum vapori feu exhalationi illi defi- libr. 2. d.
nouir dæmonem ,pro ſigno ſeu tellerâ ſuæ opis & cienti,quàm virtuti Saluatorisnoftri l E s V ; qui occult.ca.
2.Sireniu
c Caietan . efficientiæ conftituille c .
ſuperueniens fortior , forti armato hæc deceptio fup. & a
d.q.95.ar. Theologi explicitas omnes ( vt & Grilland . d ) nis vaſa extorfit.lamblichus,ipſe ſibi cótrarius k , i ' Ferne?
3. Nauarr. reducu nt ad Necrom antiam : iinplic itas,ad Sortile vaticinia nec ab arte , nec à naiurâ ,nec à rarione , lib.riin
ca. 11.Ma
naal.n.21. gium & augurium ,nimis laxè & impropriè his vo nec ab aliâ quapiam causâ manare cenſuit , fed dir, el
dd.q.6 . cibus vteptes,quarum preſfior eſt ſign ficatio,nec diuinitùs tantum concedi,hoc eft à dæmonibus. ??...ru
diorc.: : 1
ſatis omnes ſpecies ( quæ penè invumeræ ) com Dæmon autem hæc oracula pleraque permalefi- de nos
prehendens : de quibus iam materia & ordo me cas fandebat ,tales enim fuêre illæ fæminæ , quæ malef c.8.
x libuce
vocant figillatim agere. Diuidam in duo quali ca dictæ , Dodonides columba , vt docuit Pauſanias in
myfer.ca.
pita omnes quas inuenio fpecies, priore comple Arcadic , i hic dictæ , quia Theſlali ( telte Seruio in 21. & 26 .
ctar eas in quibus clarè cognofcitur pactum ex Bucoli. ) tam vaticidatrices quàm columbas , vo B
preſſum : poſteriore cæteras. cant, easíades.Tales,Gallicena( fic dictx mulieres 1 Natalis
antiftitesGallici numinis , in Sena Britannicima- Comes ll.
Myt
Q_V ÆSTIO V I. Dris inſulâ ) quæ magici carminis vi tempeſtates 6. log.c. ho
10.
ciebant, ſeque in quæ collibitum animalia vide- mPompó.
De fpeciebus diuinationis , in quibus aperta
inuocatio interuenit. bantur transformare, futura prædicebant, & fana- Mela.li.1.
bant quæ aliis inſanabiliamiales Pythia ,Delphis, & Calius
lib . 1z.an
Viusſumma quali genera ſunt duo , Oracu vecxdeſcriptione Oraculi à plurimis n traditâ pa
A tig.ca. 33 .
lam ſeu Demonomantia , & Mangania. In his tet:ral s fatidica Branchidari , quod oraculum ab n Herod .
multa conicetatio , prophetiuncula , iuxta illud lameblicho ° deſcriptum .Magi etiam fuêre , vates Xenopho.
verum mend:cis oraculum ;NoMoi @proló201, 17 & . Colophonij, Trophoni , & Soračtini,de quibº Pauſan . Strabone,
& c.
for déte udolies åvdpes ,multicalculorum coniecto in Acbaic. & Strabo ,Geograph . lib.s.legendi. Talis o libro de
res , pauci verò vaticini. Francica Pythoniffa , quæMeroueum decepit, de myler.
Oracula , varicinia ,Xprouo,parttuata , Damo qua Greg.Turonenf.hift.Franc.libr.s.cap.14 .Tales Ægyp.
noman !ia , hæc omnia poffunt pro iiſdem ſumi; E omnes,Pythonici, qui & veniriloqui, dicti ,& liya
nam commune omnibuseft ,quòd iis Tneomātiam , τρίμυθοι, & ενγαςριμάντεις ( eo quod ex imo ventre
veram fiue,prophetiam Diabolusconatus fuit imi vox prodire videbatur , vt explicantOrigenes &
tari, dando petentibusreſponſa vel ex antris , vel alijp ) & çeproud v teis , eò quòd aliquando lub pe- , Origen .
ex ftatuis , vel ex hominibus. Talia fuere, oracula , Core infra cucem le dæmó oftenter, & per pectus lib.7.cötra
Cell. Chry
louis Dodonai, quod à pofteris Dodanim inſtitu loqui videatur ( talem ſe vidiſſe ſcribit Cælius fofto . in 1.
tum ; quiMagi fuêre, & quercusconſecrarunt, & Rhodiginus 9 ) vocantur etiam pyehones, à ſciſci- ad Cor.ca.
pelues pulları inftituerunt, quæ ſpecies diuinan tando , murodysa oy , & kupirasos, quodam Eurycle 12. & Oe
di diu lanè viguit : item louis Ammonis, quod fic obſello ; iuxta Suidam & Ariſtoph.vel ab ipfo 2.16.actor.
Hebræum vocabulum lignificat veracem iux demone obfidente,qué Euryclen vocat Plutarch . li.8.c.16.
ta vnam Etimologiam . nam iuxta aliam potes ventriloquum nobis deſcribit ipſe Apollo apud
cum lolepho , foriem , interpretari. Nam mediæ Euſebium de demonſtrat,lib.s.ex Porphyrio ma
litteræ geminatio potius ad pronunciationem , go , fluxum quendam ex Phæbi radiis deſcenden
quàm fignificatum , pertinet.Gracis, quyos, ha tem , aëris puri ſubſtridulo flatu occulcatum , deli
nirum
 LIBRI IIII. C.
C. II. Q. VI. SECT. I I.
279
nitum cantibus , & infaodis verbis ( vides demo- , A Scriprura . & cotra hus Saul pænam mortis tan - c Lepi.20

nem aërium magica formula adiutalum defcendere, ) xerat,vel potiùs à Moyſe lancitá fuerat exccutus d. v.vlt. Deu
cecidiffe circa capur inculpati receptoris ( magi 18.v.ul.
SECTIO 11. d .Reg .
qui ſe ex ritu purgarat) terminum velamentorum
28,
( vittas indicat quibus caput redimirum :)mollem DeeMangan &modis variis,& primòde
verò impleſſe tunicam , aſſultim per ventrem ci. Necromaria .
tato motu recurrentem , & candem in humanam Lterum diuinationis caput vocatur, 7 oko tsa
vocem , per fiftulam erupiſle (quod ambiguum an
de fummo, an de imo gutture dicat. nam illi per u . Præcipuus eft ,ille quem cum Jamblicho per
trumque loqui ſoliti ) verſus ſunt: peram nonnulli audeat vocare,@ expoíay,rem effi
Ρεύμα το φοιβέτης απογεύμενου υψόθεν αγλης, mam honeſti nominis pallio tegentes , vt accu
Πνον υπό λιγυρή κεκαλυμμένου αέρος αγνά , racè docuit Petrus Leloyhesius e ; aliis meliùs do elibr.4.de
Θελγόμενου μολπάισι και αρρίτος έπεσε , citur, tuzouevleva , fuxagorice, functopraia ,ſepul.pea.ca.4.
Κάππέσιν αμφί κάρίωον αμομήτοιο διοχύος crale carmen , vocat Apuleius,comuniterdicimus vide Aug.
Γεπlαλέον υμένων. μαλακόν ' ενέπλκσι χιτώνα , Græca denominatione Necromantiam.banc Gen libr. 1o.de
B
ciuit. Dei,
Aubonád my dad gægiós áreasuusvou nanívoprop. tiles certis locis ( quæ putabanteffe inferni oftia,vt cap. 9.
Αυλά σ ' εκ βραλέοιο φίλω έτεκνώσαλοφωνιώ . in occiduo Galliæ litrore , f vtapud Telprotum , Claudia
Talē fuifle Saulis Phytoniſlam ,1.Reg.19.teftatur Tarentum ,Auernum ,Cimmerios,& Heraclaam ) Ruffin,
Aauius loſephus lib 6.antiq.ca.is.talis Brabanius ceriis ritibus exercebant: quibus ſe putant wa
impoſtor,nobilis ,de quo loan.Brodaus lib.8.mi nes elicere. defcribitur accuratè à noſtris poëtis,
ſcellan.cap.19 . Huc pertinent quibus dæmon ex Horatius Satyr. 8 .
arcà reſponder. operæ pretium puto adſcribere, Carminsbus qua verſantarque venenis
quod duo recentiores fcriptores Germani de bac Humanos animos, bas nullo perdere poffum
ce comemorarunt : fuiſſe in Miſniâ ruſticú quen Pec prohibere modo,fimul ac vaga luna decorum
dam hunc domum retuliſſe pecuniam velicæ fuis Prolulitos,quin oſfa legant,herbáſque nocentes.
incluſam , & ſcamno impoſuiſſe :cúinque aliò abı Vid agimet nigra fuccinctam vadere palla
uifler , ſus domeſtica , vt vorax & muliuolam eſt Canidiam , pedibusnudis, paſsógue capillo ,
animal, in veficam incidit, & vt vidit deuorauit. Cùm Sagana maiore vlulan'em ( pallor vtrasga
Ruſticus rediens, quam non inveniebat, ab vxore Fecer as borrena as aspe tu ) ſcalpere terram ,
depoſcit. negatmulier vidiffe fe. quid agat? adit C Vngu bus, e pullam druellere merdicus agnam Melinden
ſes etiam
folidus vetolam propè degentem , quam pro ve Cæperuni.cruor in foſfam diffuſus, vt inde
ratrice habebant.iubet mulicrcula virgm in limi hodica
Maneis elicerent, animas responſa daluias .
gaum di
ne domus rehitere ,ncc à liveâ quam cterâ nota Lania do effigies erat, altera cerea,maior ac!lú , te
rat lacum abire culmum :mox ingreſſa cubiculum , Lanca , que pænis compefceret inferiorem . fie Caita
dæmonem ſuſcitarur de fure , his verbis , arcam Cerca fuppliciter ftabat ſeruilibus,vig, neda lib.i.
Hift. ndı.
introſpiciens : Quidam N.pecunian ſuam dmm lam periura ,modis .Hecaien vocat altera ,ſeuam ce cap.si
reuerſus tali amiſitdie,quem ais furarum ? reſpondit Aliera Tiſiphonen , & c.
ego puro
veterator ex arcâ (nouo ſuo tripodc ) ſus comedie Seneca , in Orpido , canit in nemore obfcuro uni fa
domestica, Tu tamen dicito, coniugem eius, ut cum ſa denſitare arborum Tireliam hancmagicen pere- ders f:
riedi cile.
cerdo!e amaſio cam abliguriret , clam fustiliffe.re giſſe , vt Laium cuocaret ;
ſpondet illa ruſtico , quod à dæmone iuſſa,cacet Huc ut facerdos intulit ſenior gradunt ,
de fue. Sed rufticus cuncta fciebar.nam nihil pe Haud eftmoratus , praštuit inedtem locus.
ritus anile interdictum , pedetentim ac lenitec il Tunc 2 folla tellus, o 3 fuper rapri rogis
lam fuerat fubfecutus , & ante oftium cubiculi laciuntur ignes.ipſe 4 funesto integri
ſubſtiterat, vt quid malefica moliretur , accuratè D Dates amiłłu corpus, sfruntom qualii ,
per rimam obſeruaret. Rcuerſus domum vxori Lugubris imos 6 palla perfundit pedes: 1
& amicis cun & a narrat ; ex eorum confilio ſuem Squallentecultu mestus ingredorur ſenex :
mactat,crumenam potitur. Defert trigencficam , Mortifera canan 7 laxusastringir comam ,
ve calumniatricem , & dæmonis partiariam , ma Nigro bibentes vellere, & aigne aira boues
giſtratus portentum flammis expiauit. Vocantur Retrò irabun:ur , flamma pradakse 10 dapes ,
a l. 1. D. etiam huiuſmodi, à dæmone afflati , vocantur , fa Veuimque 11trepidat igne ferali pecus.
ediledict .
nalici ,etiam à luriſconſultis a , Græcis , évben, er Vocat inde 12 Maneis,iéque qui Maneis 13 regis,
bekçixos , évBkoráca : differunt ab arreptitiis & ob Et obfidentem 14 claustra lethalis lacus:
leflis,fola vaticinationc.Ex hoc genere fuêre,Os Carménquemagicum voluir, o rapidoisminax
phcus,Muſæus Atticus, Tyreſias, Soſipatra apud Decaniat, orc , quicquid aui placat leues
Eunapium ,in vila Adeſi.Moncaniſtæ apud Epi Aur cogit 16 vmbras,irrigat fanguis17 focos,
phan ,hæref.85 .& alij apud Lactans.lib.4.inftit.cap . Solidáſque 18 pecudes urut, multo fpecumig
25.Ruffinum ,libro fecundo Ecclef.hiſt.capite quarto Saturat cruore.libato 20 nincum inſuper

Eker . 4 & Oecupen . ad capir. A & tor.12. & coinmuniore E Lallis liquorem , furdit á Bacchum 21manu
conſenſu, Sybille, quarum nomen non eſt impro Lana.22 canisque rursùs,23 terram iniwins24
babile deductum à Kibel b ,recepit,acceptauit;vnde, Graviore Maneis voce, auoniia 25 ciet .
** p.
Kabala , ſignificat doctrinam cælitùs traditione Aſcripfi notulas numerarias, vt intelligatis,to
cceptam . Sanè Sibyllarum antiquiffima Sambe ridem hisverfibus ritualia exprimi accuratiſſimè,
the,Noachi filia fuit. Tales etiam ſunt, ixçátixol, vt ſolet poëta iſte:de quib ' qui plura volet,adcat
qui à dæmonc extra ſe capri , moto ſenſúque pri Aduerſaria & Commentaria noftra, quæ iam cdi.
yari , & mira putantes interea ſeſe adſpicere, quæ ta ſuperioribus annis . Statius ramen addidit nu
furura poftmodum , enunciant. Omnes huiuſmo. merum ararum , hoſtiarúque, & alia quædam ,hoc
di phanarici , live vates idolorum , ventriloqui, ipſum Tireha elicium deſcribens cop.oliflimè,
icitarici , & reliqui quos dixi , damnantur in S. Hled parum clarè:addam lucis a iquid afcribendo,
Aa 2 quo
 ONVM
280 DISQUISITI MAGICARVM

quod illorum erat officium , qui commentarios A moram vate non ferente,
pollitici. Primò itaque ſignificat Tireſiá ſolicum Ag bic Torefias, nondum aduentantibus umbris.
huic dumtaxat diuinationi,negle&tis aliis,vacare: Teštor (ait)Dinos,quibus huncfacrauimus ignem ,
Confulit ille Deos, non largâ cede iuuencûm , Lauaga 49 conuulſa dedimus carcheſia terra,
Non alacri penna,ani verum fpirantibus exeis, lam nequeo tolerare moram.cafTufne ſacerdos
Nec iripode implicito,numerisg ſequentibus astra; Audioran rabido iubeat fi Taeſſala caniu
Thurea nec fupra volitante altaria fumo. Ibitis: an Schyricis quoties armara venenis
Sabdit folitum dumtaxat Maneis elicere ;idque Colchis agit, trepido pallebunt Tartara motu ?
fc
tum fa &turam , priùs Thebanum regem , qui Nostricura minor ? finon attollere bustis
conſaluerat,ritè purificaffe, & communiuiſſe,ne Corpora ,nec plenasantiquis oſſibus urnas
quid illi noxæ à Manibus inferretur.Sed primus Egerere , 6 mixtos Calique Ereblque fub vnum
verliculus,mendolus eſt , & fortè præcedens ali Funestare Deos libet,aut exſanguia ferro
quis intercidir: Ora ſegui autagras funétorum carpere fibras.
* male Tam penitis dura quam mortis limitemanes Netenues annos, nubemgue banc frontis opaca
meus cod , Elicicos painiſſe refert .... mox; Spernile,ne morco. nobis fauire facultas.
odoris.Cæ B Scimus enim & quicquid dici , fierique timetis, Ecce tibi
parat ante ducem , 26 circumg bidentum
rulex.co . Et turbare Hecaten ,ni te Thymbrae vererer ; Magorum
tona VO Viſceribus laceris , fo * odori ſulfuris aura,
in dæmo
cátur fer Graminibus , nouis, to longemurmure purgats. Ettriplicis mundi ſummum ,quem fcire nefastã eft,
nes iaci
rugiacz .: Deinde, deicriptâ filuâ veteri, & tenebrosâ, & Illum , ſed tacco.probibet tranquilla ſenectus. Colifasmi.
nam color
hic Dici horrenda , & Hecatæ facrâ & ſpeetris infeſtâ: lámique ego vos auide, & c. nas,de qui
facer. Hîc fenior vates ( Stygiis accominoda quippe, Ex his Papinij ritualia præterea, plus viginti, bus dixili.
Imbres A Terra facris,mulróque placeneſola pinguia tabo ) notaui notulis:ſingula probare libri integri foret. 2.cz Anc
Atæi,mel Vellerisobſcuri pecudes armeniáque fisti Illud cancùm addidero , patere hinc duos, recyo
lis liquor. gypt.
Arra monet..... mantic modos ; vnum per ſacrificium & incanta . Triplicis,
Quátum )
verſus ifte Tum fera 27 ceruleis intexitcornua fertis cionem ſolam , quo vtebatur Tirelas;alium Thel- & c.) Dz
nó render Ipſe manu 28 tractans,notagi,in limine 29 filua . ſalicum , adhibitis funeſtioribus ritibus ,oſſibus, mogorgo
à præce . Principiò largos nomies 30 tellure cauata fibríſque mortuorum , & aliis rebus planè ferali- ſcribit.
denti: de
Inclinat Bacchi latices, munera 31 verni bus,quem Lucanus deſcribit, libr.6.agens de Eri
clarat fu
Lactis, ó. Alteos 32 imbros, ſuadúmque cruorem . chto excitante animam defunctimilitis Romani.
Gonis mo.
dumTru Manibusaggeritur quantum 33 bibitarida tellus. primùm itaque illic intercadauera, nutans apimo
ca nemo Trunca 34 dehinc nemora aduoluit ,mæstúſque quod caperet,
ta ,arbores С
Sacerdos Elečtum tandem traie&tum gutture 2 corpus
decapita
tas. quod Tres Hecata, 35tosidémque fatis 36 Acheronte ne Ducis, & , inferto laqueis feralibus 3 unco,
hic folem - fastis Per fcopulosmiferum trahitur , per faxacadauer ,
ne. Ache . Virginibus,iubet effe focos.tibi rečtor 37 Auerni, Vi&turum ,montisg caus;quem tristis Erichto.
roote latæ
Lune Eume Quamquam infoſſus 38 bumo, ſuperat tamen ag Damnarat ſacris, alta ſub rupe locatur.
nides , aræ ger in auras Vtillic in luâ (pecu;quàm nemus tenebroſum
cres ponú. Pineus:hunc iuscia 39 cumulo minor ara profunda magisinumbrabat , vbinulla vmquam à lole lux;
tur Heca . Erigitur Cereri: frandes,atque omne cupreſſus cadauer habuit; affumpfit habitum artis ſuæ præ
tę:tres Eu
Intexit 40 plorata latus,iamque ardua ferro ceptis congruentem :
menidib ,
Led ha, nó Signati 41 capita, frugum libamine 42 puro * Diſcolor 4 vario furialis cultus amiętu
* pro,de
infoltz ,hu In vulnus cecideregreges.Tunc innuba 43 Manto Induitur, vultuſque s operitur crine ſoluto, color hoc
miles ca Exceptum pateris 44 pralibat fanguinem , & omnes Elcoma vipereis ſubstringiturhorrida 6 ſeris. eft ater.
men , vni
ca Pluto . Ter circum 45acta pyras, (acri demore parentis , Tum opus aggreditur, & adhibet inſtrumenta
ni, infot Semineces fibras 46 adhuo fpirantia reddit ſolita ,quibus corpus viuificari vidcatur.
la , fed lu Vifcera, nec rapidas moratur frondobus47 atris D Pectora tunc primùm feruenti 7 fanguine fupplet
per illas e
Subieétare faces.atga iple fonantia 48 flammis Vulneribus laxata nouis tabóquemedullas 8
ciam alias
éminés,fi Virgulta , et tristes crepuiſſe vt fenfit aceruos Abluit, & virus largè 9 Lunare ministrat . Virus.)Spu
milispaulò Torefias....Cuiusmox ſubit carmen Magicum Huc quicquid fetu genuit natura ſinistro má quam
hac demir prius ( nam & Papiniusduo ponit ) quo inuocan Miſeetur.non fpuma canum , 10 quibus veda tia vocátLu
for , Pro tur,Infernus,feu, Tartarus,Pluto, Proferpina,He morieft; ax de qua
ſerpina . Comm .in
Cupreſsű cate, Tiliphone, & iubentur Cadmeæ gentis Ma Viſcera non 11 lyncis,non dira 12 nodas hyena Senecam .
ploratá vo nes liberè pati exire, cæteros manere. Defuis, & cerui pasti ſerpente 13medula; porro cus
cat:quæ in Tartarea sedes formidabile regnum Non puppim 14 retinens Euro tendenie rudenteis aa quæ
fanerc ali hicrocca
cuius am Mortis inexpleté , túque ô ſauiffime fratrund ; In mediis echeneis aquis,oculique is draconum ,
fentur,ha
buſta.Prę Cui feruire dati Manes, alernáque ſónium Quaga 16 ſonant fata tepefa &ta fub alitefaxa; bentury
libabatVir Suppliciat atque imi famulatur regia mundi: Non Arabū 17 volucer ſerpens, innatag 18 rubris venena
go langui. Soluite pulſanti loca muta , finane feuere & quoribus custos pretiofa vipera concha ; magica ,
nem quem Perſephones, vulguſque caua ſub no&te repostum Aut viuentis adhuc 19 Libycamembrana cerasta, veterum
Mancis bi 1 libris co
E
bituri. Se Elicule ,é plena redeat Styge portiror alno. Anicinis 20 Ecâ pofiri phoenicis in ara . memora
cundus e Ferte fimulgreffus,nec fimplex Manibusesto ta.
Quo postquam viles, & habenteisnomina pestes
nim iſte In lucem remeare modus in fepare celui: Contulit, in fando 21 ſaturatas carmine frondes,
ságuis,pri. Elyſios Perfeia pios, virgáque potenti
mus ef Et,quibus os dirum 22 nafcentibus inspuit,herbas
fúdebatur Nubilus Arcas agat.contrà per crimina.functis; Addidit,eoquicquid mundo dedit ipfa veneni.
quádiu ter Qui plures Erebo,plurefque è ſanguine Cadmi; Poft herbas , incantatio ſequitur duplex , pri
ra imbibe Angue ter excuffo em flagrants prenia taxo mùm vlulatu ( ficut Horatij Sagana ) & incondito
ret, poftc ferarum ſono ; deinde concepto ac ſolemni Car
Tofiphone dux pandediem ,nec lucis egentes
rior Ma
niú potus Cerberus occurſu capitum detorqueat umbras. mine.Hodie quoquemurmur,verbis præmittunt.
ac deliciz. Sequitur tandem fecunda & minax incantatio, Tunc vox Letheos cunctis pollentior berbis
Excantare
 LIBRI IIII. C. 1.
II. Q. VI
VI.. SECT
SECT.. II. 281

Excantare Deos,confudit 23 murmura primum A Scire datur.

Diffona , do humanemuliùm difcordia lingue . Deniquc cùm cadauer reſpond flee , non po
Lairatus habet illa canum , gemilúſque luporum . cuit , ane veniâ Erich ûs vmbra difcedere . conce
Quod trepidus bubo,quod ftrix nocturnaquarútur, dit ergo redeundi faculta cm .
Quod ftrideni,vluláneque fera ,quod ſibslat anguis, Sic postquam faia peregit.
à corrige Exprimit , es planctus illiſe a cantibus unde Slai vullu mæstus tacitè,moriérngue repoſcit .
cauribus. Seluarúmque ſonum ,fracta tonitrua nubis. Çarminibusmagicis opus eft,kerberg,cadauer
Tor rerum vox una fuit : nnox cetera cantu Vtcadai, ( nequcunt animam fibireddere fasa .
Explicat Amonio,penetratg in Tartara lingua. Conſumpro iam iure ſemel. 32 tum robere multo
Duo mox ſubduntur carmina , prius quoque Exstruit illa rogum.vadir defun tus ad igneis.
( vt ſuperiora illa Tireſiæ )deprecatorium , poſte Accenfa iuuenem pofirum relinquit Erechio ,
rigs comminatorium . In deprecatorio aduocan Tandem palla mori. ....
tur Eumenides, Styx , Chaos, Pluto ,Mors,Elygii, Simortuus mori quiret, vel arte Magicâ reſu
Perſephone,Hecare, Cerberus,Parcæ , & Charon , ſcitari , ſed de vmbrâ, vtdeanimâ locutus poëra ,
& obfecratio additur , commeınoraris fuis meri metaphoricè vitam mortémque vtarpauit. Sunt
tis, ac cultu illis aſſiduo, nccatorum infantium ,& B autem & in his verſibus triginta duæ notatæ ob
antropophagiæ ; ſeruantiæ Magicx in hac fpecie diuinationis.
Exaudite preces ,fivos faris ore nefando, Huic ſecundæ fpeciei,quatenus iniurij ſunt in vi
Polluóque poco ; ſi nunquam hac carmina fibris tâ functos ; vel deportationis , vel mortis pana D
Humanis 24 ieiunacano : ſi pectora 25 plena ſtatuta in viliores b ; & polteriorc iure , in vtriul b 1.3.6.ad
Sepèdedi, & laui calido 26 profecta cerebro: que ſpeciei cuocatores à Conſtantino lethale tup- ucrſus. D.
vulgòma Si quis,27 qui vestris caput,extag; larcibus infans plicium ſancitur c. Tertullianus arcanum deie- deſepulcr.
ic legitur Impoſuit, vi& turus erat.parete precanii. gic d , cùm docet,non vmbras defun & orum ; ſed viola.l.qui
profecta. ſepulc.c .
Demùm , cùm ymbra , iam apparens, ſuum ca earum loco dæmones apparere ,dæmones operari cod.
dauer ſubire vereretur , ac detrectaret, quod illa ſub obtentu animarum ; irem , omnem incorpora- c 1. mului,
iullerat; lem corporum exhibitioné praſtigius elſe. Exem . let. Se ma
Miralur Erichio pla dæmonum qui apparentesmcntiti ſe eſſe ani- themat.
Has faris licuiffemoras, iraráque Morri, mas defunctorum ,noua & vetera Crelpecus, libro dlib.dea
Verberat immotum vino ſerpente 28 cadauer , de odio Salana diſcur.12. à fol.192.in fine.refer . Prior nima.
Pérque cauasterre ,quasegit carmine 29 rimas Cilla Tireliæ , in qua nudum fimulachrun ſeu ido
Manibus illatrat, regnique filentia rumpii : lum animæ exhibebatur, & folâ çerficiebatur in
Idque minis illis magorum veterum , quas Por uocatione , oniojevtela , propriè dicebatur: pofte
phyriulmet irriſit commeinoratis ; quas apud a rior verò,in qua Diabolus læpè,cùm cadauernon
lium neminem tam difertè expreſſas inuenio :ſunt aderat , totius humani compofiti figuram fimula
autem ſequentes : bat ; v.g .cùm quis Achillis habitum ftaturámque
Tiſipbone,vociſquemea fecura Megara , corporis videre volebat; ordinariè numquam line
on agiris ſauis Erebi per inane flagellis ſanguinis effufione obtinebat, ideóque Apollon .
e Philoftr .
Infelicem animam iam vos ego nomine vero Tyanæus e yt ſe peritiorem aliis oſtend ret, ne lib.4 .
* En zo Eliciam ; * Stygiaſquecanes in luce ſuperna gabat ſe ſanguinem libaſſe ; vocabatur (trictè,
roaſtreum
illud : qui Destituam.per busta ſegåar , per funera ,cunktis vervouárttia ,live, vexpopierove,Glycas Ediſputans fpart.2 .
dæmones Expellam rumlis , abigam vosomnibusvrnis. de verbo ,xandoyiſesta , ſcribit eam vocem quof. annal.
vocat tel Tégue Deis, ad quos alio procedere vultu dam accipere pro obſeruatione ominum ,alios ve
Jaris 'ca Ficta foles,Hecate, pallenis tabıda forma rò pro euocarione Nam xandóvæ ,vocariGentorum
nes,vt do
dū libr.z. Ostendam , faciémque Erebimutare vetabo. per excanialiones certas altractionem , & è ſublimi
Eloquar immenſo, que te fub pondere terre Dldedu£tionem : dedu &ta voce à xaão, quod idem fir cum
Contineant., Ennea,dapes:quo fæderemæstum xanã ,cuoco. ) ldem alibignon obſcurum exem- part.4.
fol.415 .
Regem no&tus ames,que te contagsa paſam pluin nobis propoſuit Santabareni illius Pſeudo
Hæc imi. Noluerit reuocare Ceres Tibi,peſſime Mundi monachi: qui Baſilio Imperatorij filium vitâ fun .
tatus CI. Arbiter , immittam ruptis Titana camernis, &tum , lic oftendiffe fertur,ac fiviuus adhuc foret.
Claudia
aus. Et fubitò feriêre die.paretis an ille Effecut enim ,vifpecie imaginaria Constantinus eques,
Minatur Compellandus erit , quo nunquam ierra vocato parri ,in quadam filua ,obuiam fieret , quem vbi viſus
Dæmogor Non concuffa tremit ;qui Gorgona cerninaperiam , fuiſſet Imperator, & complexus, & ofculatus eſſe ,mox
gonem , Verberibuſque ſuistrepidam castigat Erinnym ; cuanefceniem ex ocalis amifit. ] fefellit Imp.ſed non
imicatus
foic Sta Inspeetarz tenet vobis qui Tartara, cuius Lconem Philoſophum Iuniorem Baſilij filium ;
rins verf . Estis vos ſuperi , Stygias qui peieral undas? quiSantabarenum ,non pro lancto , ſed pro vene
bus cita Neque hæc tantùm , ſed poſtquam vmbram in E fico,vt erat,ſemper habuit:vſus hac Apion Gram
tis .
corpus fuum impulit , illain quóque adfata , ei maticus cùm vmbram Homeri ſuſciiauit , Cice
que pollicita eſt immimitatem à magicis de cæ rone reſte 1. Tuſculanâ , & Plinio libr.30.cap.2.In
tero cantibus.
câ ſe iactat Empedocles apud Laërtium & Pli
i . Doc ( inquit Theſſala ) magna nium . Sacræ Scripturæ , videntur hanc diuinatio
Quod iubeò mértede mihi,nam vera locuiume nem vocare , diuinationem per Pyrbonem h , vſur- h 1.Reg.
18.v.7.8 .
Immunem zo toomundi prastabimusauo pantes nimirum Pythonem ,pro dæmone ex ter
Artibus Æmoniisuali'tua membra ſepulcro, ræ profundo ſpecu aduenienie , & reſpondente.
Talibus exuram Stygio cum carmine ſiluis, Periculi plena res , tum ipli Mago,quem Diabo
Vinullós cantata magos exaudiat umbra . lus interdum auferi,& vitçaſpectuíque ſubtrahit; i libr.4.de
: Sirranti vixiſſe sterům.nec verba,nec herbe ve de quodam narrat Franc. icus !;tum iplis,qui prænot.
Andebunt longa forunum tibi foluere Lethes curiosè conſulunt, qui nonnumquam de mente cap.9.
L'A me'morte daia ," ! abalienantur,& malè pereunt,ve Rex quidam no de Dæmo:
Add dir ý carmen,quo 3! quicquid confulit,Vmbra! ſtris temporibus k . Quis etiam neſcir infelicem nom.ca.z.
Aa 3 exituin
 282 DISQVISITIONVM MAGICARVM

exitum Heliogabali, buic ſuperſtitioni addictißi-,Afes quidam fuêre particulares, vnde & wayouáiv-
a Xiphilin. mi a ? vtrifque conſultori & conſulenti , pæna Teld ,vocata :tales ex Xenagora docet Macrobius
in ei vita. mortis lege veteri infligebarur b:Nondeſunt, qui fuille crateres Palicorum in Sicilia f: talis in Ægy- f lib.s.Sa.
b Deat.18 . de his intelligant illud Regis Hymnographi °; pro ciſterna in templo Aphaceno , de quamir.bi- tur.ca.ij.
m.in. comederunt facrificia mortuorum , & illud llaiæ ; d lia memorat Zozimnus 8; & vt micram lunonis pa g in vita
20. v.6.& num requiret pro viuis à mortuis : Hæc de Necro ludem apud Laconix Epidamnum , Apoll nífquc Aureliani.
27 . mantia fufficiant, de qua ingenioſum opus exſtat Thyrxei oraculum , propè Cyaneas ad Lycum , in
c Plal.cos. Stephan .Forcatuli 1. C.quo Iuris auctores Papi fonte templo proximo h ; videtur huc referenda h Paula.in
1.28 . Celcarum veterum , hoc eſt Germanorum , ſuper- Achaia
nianuin , Africanum , Paulum , & aliosintroducit
dc.8.V.19 .
ſua ipſoſiner reſponſa explicantes. ftitio ; qui receps natos Rheno Alumini commen
dabant , câ mente , ſi ſpurij forent ablorbendos ,
SECTIO III. 6 legitimi inpoxios ſupernataturos , iuxta illud
Claudiani;
De Hydromantia. Et quos naſcemiesexplorat gurgute Rhenus.
Quade re plura diximus,Commerlar.in Traged.
E E hac quoque ſeorſim dicam , quia nulla fæ . B Seneca .
cundior impoſturis . lamblichus meminit, Quintò ſtatuebatur cy thus aquâ plenus , &
ispopart élas,ſeu diuinationis peraquam.quæ tra verbis immurmuralis obferuabatur , nam aqua
dicur Andronico Imper.in prætio fuifle,hic enim fpontè efferueſcens effunderetur. Sextus modus
cùm multiplicibus , propter crudele edictum , de eſt Fellanus;ibi aquam in vit eum catinum effun.
necandis coniuratorum propinquis , odiis ac ma dunt,e que olei guttulam admilcent, & fic in aqua
lis ſe videret obſeſſum ; ad futura per noxiorum tanquá in fpeculo,mira cerpere fe opināruri.Se "iloa.
.z.deLeo.
lcr.
dæmomum cultum noſcenda ſe conuertit;ſéguelo primú indicat Clemés Alex.cùm fcribit muliercs Africa .
Germanas, ſolitas fonum , voctices, ac circumuo
: Nieer. rum ( inquit Choniates € ) permifit iis, qui futura ex .
Shoniates aquis , quafi per caliginem conijciunt, et imagines fis lu: iones amnium notare , & inde fu ura prxdice
innal.li.z. rurarum rerum , velut ex umbra folarium radiorum , re k . Denique non ſunt alieni ab Hydromania , e libr.1.
confectantur. Ac ipſe quidem iis nocturnis facris inte qui hodie adhuc in Italiâ , ad furiorum auctores ſtromat.
reffe noluit ,metu fame, vt arbitror : fed illud Hagio deregendos , triüs ſuſpectorum nomina totiden
christophorite Stephano mandat .Is Setho adhibito ,qui pilulis, infcribunt, & eas in aquam coniiciunt:bit
ab ineunte atate talibus oraculis dedicus,oculos propie- c que multò funt fceleratiores, quiad hoc aquâ lu
rea Manuëlis Imper iuffu amiferat,cerio ritu percun .
Eta :wr: quis poft Andronicum ſi imperaturun? Malus Senenſis ſupererant adhuc veſtigia , azyouár
genius in aquis primas nominis Ifancia litteras exhi Telas.Nam qui eius viram compofuit,ei contem
buit , fed ordine conuerfo,Si pro Is.idque,ſecundâ re porancus ſcriptor ',de Aretio agens iſta prodidit; I vitz cap.
(põlione addidit fore;intra exaltationem crucis.at extra mænia vrbis eius fons antiquus ful, iam olim 40 .
que ita planè accidit poſtca ;intra illud reinpus , temporibus illis , quibus idololatria regnabat ,impuris
iuflu Iſaacij Angeli , occiſo Andronico . Modun damonibus dicalus. Solebant có ciues Aretini, aly
illius divinationis Niceta addir le ignorare , nes circumquaque vicini,lanquam ad oraculum Apollinis
ſcire velle , ad fugam tamen ſuperſtitionis ſcire, confluere,responſa peientes ad occolias questiones ſuas,
non eſt inutile . Inuenio ſpecies cius varias , viia et morborum fuorum curationes.Id verò animaduer
fiebat per annulum de hilo ſuſpenſum in aquâ , & . Itis Bernardinus , verus Christiana religionis culior
vaſculi latera conſtirutis ict bus pulſantem : alia amator, aduersus hunc damorum culium fortiffimè
coniectis in aquam ftatiuam tribus lapillis, & ob Seſe erexit: & primò quidem concionead populum ha
(eruatis gyris, qui trifariam inuicemimplexi, cir
D bita & abfoluta ,magnopere omnium confirmatis ani
ca lapillos diffundebantur : 3. ex agitatione variâ mis,hortatuseſtcos ſegus fe ,ad demoliendam impurif
pelagi, quàm olim Siculi & Euboeenſes, hodic fimorum damonum babutationem , prorſuſque abolen
mulii nautæ notant. Hinc Chriſtianorum quo dam .Mox vero arrepta fecuri vel malleo, cum populo
rundam Orientalium nata ſaperftitio ; qui quo egreffus eft ad fontem ,cúmque ad fanum demonis per
tannis mare quali animatum baprizant. Aliò lon ueniffet , primus ipfe ictibus cæpit coniundere, ewentii.
gè pertinet, quod Princcps Venetorum annulo in que aram , e foniem lapidibus penitùs obturauir. ]
mare ia & o quotannis Adriaticum libi deſponder. Fitmentio etiam in Concilio Antifiodorenli , co
Dominationis indiciú ,non magię argumentú elt. mo. 2. Concil.
Fic in memoriá naualis Victorix ; qua duce Scba
ſtiano , Ziano vicêre filium Federici Ahenobarbi SECTIO IIII.
Orhonein , caprúmque obtulere Alexandro Ill.
Pontifici ; qui Venetias profugerat. Tum enim De aliismangaxie generibou .
Ziano Pontifex annulum demanu ſua deiractum
obrulis , dicens; Auctoritate mea hoc annalo freius Rimo loco obuia ,aix @ VOUŁYTUŁ, de qua Pſel
Oceanum tibi fubiysics, o quotannis tibi posteriſque e S cap. ult. & Nicetas , d.libro 2. Cedrenus eâ
PRlus,
eo die ,quo hanc victoriam ,pro Ecclefia defenfione obri teſtatur vlum lannem Magum Theophili Imper.
nuists, despondebis mare : vti fciant omnes, maristibi præceprorem :Curopalates loannem Patriarcham
dominium conceſſum , quia Sedis Apoftolica tuende İconomachum vocat, Glycas verò ſcribit,par. An
curam á ſtudsum fideliter ſuſcepisti . Sit hoc tibi,qua nal. 2.verum Alexandri patrem , Ægypti Regem
le pignus benedi tionis , & fecunda föriis in fisturum . Nectanabum , Magiæ peritiſſimú,hac cognouiffe;
' Nacrat Villamontius libr.1 . Peregrinat.luæ cap. Ægyptum in hoftium venturam poteſtatem : ho
134.Priorillo Sabellicus Decad.1.lib.7.]4.cx aquæ die eå Turcæ vtuntur. nam in pelaim aquâ ple.
colore fait, & imaginibus in ca apparentibus, fic nam iniiciunt cum variis characteribus pretioſos
tradic Varro belli Mythridatici euentum , multis lapides, auri argentíque laminas : tum reſponſum
verſibus præſignificatum fuille. Ad id olim fon lex peluis fundo auditur.

2. gagpo
 LIBRI IIII. C. 11.
II. Q. VI. SECT. IV . 283

2. 7 & geoua vtela ,hæc fiebat per phialas vitreas A mnre furſe deceptum , ó miyabılınd: puerorum indi
ventricoſas ſim liter aqua plenas : & inſpectante ciis refciuiffe : cùm caterorum nemo quiſquam aliud,
puro puero ,vel prægnante muliere:reſponG loco, quam nitidam & puram gemmam intuendo z.deret .
cerræ figuræ & imagines apparebant. Quodam tamen tempore,cum grauidaipfius vxor fue
3. xc707 7poveyttia, quæ rerum quæfitarum figu rum marem geſtaret in viero, elli quoque ſpecies in cri
ras in ſpeculis exhibet politis: in vſufuit D.luliano ſtallo oblatas. Prime autem omnium fo:mam viri fefe
Spartian. Imp.a quiimperium emit,de quo iſta Spartianus: exhibere folitum illo babiru , quorum communiter vie
sluliano.
fuit præterea in Iulianohec amentia , vt per Magos rentur. Et ita deinceps aperuiſſe, dequibu inierro: a
pleráque faceret, quibus putarot vel odium populi de tum eſſet,catera : explicati g ,cun &tis, illam rurſus 2 171
liniri , velmilitum armacompeſci. N amở quaſdam figurain difcefliſe, da cuanuiſſereliqua. Difcedentem
non conuenientes Romanis facris hoštras immolaue autem eam , quam diximus, figuram viri ,euſim ſapè
runi, ó carmina prophana incantauerunt, & eaque vrbem perambulare,& ingredi templa. Fueratautem
ad fpeculum dicunt fieri, in quo puers,praligatis ocu famapallim diſſipata deillis indiciis,vp negăribus, ant
lis incantando,vertice respicere dicantur, lulianus fe diflimulantibus fuum deli&tum aliquod , vulgòmina
cir. Túncquepuer vidiffe dicitur, & aduentum Sene rentur : fe relaturosdeeo ad illum {e in criſtallo osten
ri, & Iuliani decefſionem . ) Aliud mixtum Pago B dentem virunculum . Quin etiam comperium eft,fille
b in A- manciæ refert Pauſanias bagens de Patris Achaiæ : à doĉtis quibuſdam , dedubita: ionibusfuis in liuera
chaic.
ibi ante Cereris ædem , fontem eſſe, qui à templo Tuum ftudiisaliquando neſcio quid propofitum ,& in cri
lapideo pariete ſecluditur. Ibi oraculum maximè Stallo lectum . Sed his & aliis buiuſmodi compluribus
virsdicum fuiffe cognoui.ex co non rerum omnium , fed commemoraris dixit Spenglerus, huncaliquandoadſe
morborum tantùm ewenta pradicebantur. Speculum veniffecum tali oratione : arbitrari ferempur eſse, ut à
( ait ) renui ſuspenſum funiculo demittunt ita libran criſtalls tali vſu tandem abstineret.Nam & fihi iam
10s , vt in fonte omninò non mergatur , fed imò ambitu perfuafum , eo ipfo nun leniter peccar , anami perlur
fummam aquam contingat . Exindeubi odores ado bati cruciatus grauiflimos', jediu fanè perpeffimelle :
leuerint , critè Dem precari fuerint , inspiciunt in itz ) ſe decreuiſe deinceps nihil cum illo experimento
ſpeculum , ex eius imaginibus periturijne an vi velie negori babere:& tradere nunc ipſi quod ac epiſ
Etirus is ager ſie , de quo confuluerunt, diuinanı. Ne ſet,de quomeminiſſe poſſet ,quid ei ſepe demonstraſſet ,
que larius omninò buises aqua diuinario palet ] Sed neque neſciret qui rumores in ciuitale percrebuiffent .
& de Pythagorâ recentiores inemorant , ſolitum Permittere autim , vi faceretde eo quod collibuifler.
(peculo concauo inſcribere licieras humano lan Tum Spenglerus collaudato co , accepiffe fi aiebat cri
guine temperatas, & ſpeculum Lunx opponere , С
Stallum in minutiſſimias paries coniudiſſe , o una
:16.Calins licque diuinare c. cum ferico inuolucro in lairinam abiscije. ] Benè,
9.c.23.
Leloyer . 4.Non diffimilis præcedenti,xpeçadopter7era; profectò benè , nec apriùs potuit vtinam fic om
br.4. de niſi quod hæc in criſtalli fruſtis fiat annulo in nes hæc & fimilia ſuperſtitionis arma abolerent.
pcct. clufis,vel vaſculo alteri,vel etiam nudis, & in cy Nec vercndum quidquam eſt cuiquam ,ne fortè le
lindrum aut obelum conformaris ; quibus etiam dæmon viciſcatur.impunèhoc omnibus, quicum
fingit ſe dæmon inhabitare. Quedam Noribergæ fide fecêre . Burdigalæ aduocatus quidam pare
anno 15 : 0 . ferunt in criſtallo theſauros vidifle , à drium habebat in phialâ vitreâ :co mortuo,hære
dæmone oſtentatos : quos cùm poftea quodam des nec phialam retinere volebant ,nec frangere
ante vrbem loco effoflo quæreret , adhibito fami audebant:confilium perituri,ad ere Colleg . Iesv
liarivno Ipectatore , & iam in ſpecu arcam vidif patres iuffere phialam deferri ad 'ſe , coram ipfis ſe
ſent, atque ad cam cubantem atrum canem ; ma terræ illiſuros.attulere,led oraruntne coram ipfis
gus ſpecom ingreditur arcam aperturus , caném . frangerent: immania ſe meruere viſa .recedenti
que abacturus , ſed Cerberi offam ſecum non ac bus ergo illis, in accenſum cum forte c'ibanum
tulerat. itaque ille cacumen ſpeluncæ quallauit, magnâ vi phialam coniccere, & nihil aliud , quàm
& miferum ruinâ obruit;qua & fpecus terrâ op- Dex vtriuſque elementi cóflictu breuem ſtridorcm
plera . Vir quidam ; patrum memoria Græcarum audiuere.Mihi ipfi,cùin anno 1578. udicis adhuc
literarum Latinarúmque peritus, & felix ſi illo . miniſterium obirem , inter rei cuiuſdam Licétiari
tis manibus fidei myſteria contrectare non præ annotatas à fiſco chartas : præter libellum M
ſumptiller, erudicum commentarium , in Germa cis plenum characteribus , oblata limul capſula ,
niâ , edidit, de demonum natura , cúmque libello ſandapilæ more efformata , & in cà virunculus
Plutarch , de defe &tu oraculorum , præfixit,ex eo pe mandragoreus,ater & ficu pædoréque obfitus,lar
tita eſt,verbis iplius,fequensnarratio: Conſulii ali go capillitio ,ſed imberbis: hunc,vulgò putant,ad
gui,de rebus ( ait ) ignoris, in cristallis 2018spiciuniea diuinationes, lucra , & alia multa mirè efficacem :
manifeſto,dequibusquafiium fuit.Etpoſtea,Fuiſſe aie accepilibrú,caplam ,& fictitiú cadauer,hoc etiam
bar fibi notum vnü ex pracipua familiâ Norinberga . primum laceraui abruptis auullisque brachiis.di
Eum quodam tempore veniſſe ad fe , & altuliffe in ſe & itabant , qui aderant ,magnum mihi & domui
rico panniculo inuolutam gemmam cristallinam , fi periculum imminere : riſi, & abire , quimetue .
gura rotundam , dixiſſe : donatam ſibi illam fuille à rent,iuffi:abeuntibus; in focum ,quiaderat,conic
quodam ignoro , qui fé amie multos annos de hospitio Eci:nec aliud quàm vſtæ radicis,nidorem percepi.
compellajet foriè in forum conuentum ,quémque ipſe in 5.Loco fuccedit,dextumová VTE!« , quæ diui
domum fuam adduxiſſet, ó iriduò habuiſſet, fecum . nat annulis ad certam cæli pofituram conſtructis
Fuiffe autem ab illo defcedente derelinquentemunus vel incantatis , & ſuper tripodem ad certa verba
boc,ad fignificationem grari animi,edoctum fe cristalli motis:deſcripfit Ammianus libr. 29. cuius verba
vſum talem : fi qua de re certior fieri vellet , vt prome dabiinus.ſect. 3.9.7.vel annulis incantatis, qualis
ret cristalium , & puerum marem castum iuberet afpi. fuit annulus Gygis, quo ( teſte Herodoro ) fretus
cere ,et ex co percunétaretur,quid cerneret ? Fore enim , Candaulem interemir, tales duo illi Phocenfiun
21 de apparentibus puero viſis omnia , que requireret, tyranni, de quo Clemens Stromateus; qui ſoniru
indicarentur. Atque affirmaret hic, fe nulla umquam (pontè edito eum commonebant de commodo
feium
 284 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

rerum gerendarum tempore : qui tamen inſidias, A 1:u furem deprehendeban :. Quando autem iuccet
conſpirancium ſiceuadere nequiuit : Fuit huiuf fus futuri diuinatio re ebatur,tunc gagarem lapi
modi annulus exitio cuidam Hieronymo Cancel de ſecuri imponebanc,vt Plinius refert.lib.36.c.19. |
G lario Mediolanenfi : vt & alteri, quicùm eum in Huic fimilis dinatio militaris per fcutum tincta
ignem proicciffet , fedmente non bonâ , ſtatim à alpide oleo. habes apud Suidam ex Ariſtophane .
dæmone correptus, & in furorem actus fuit.Prin 11. erat,xeça acucovopeávtiæ :faciebant alini capite
ceps quidam ,hocæuo,alium emerar aureis vigin fuper prunas allo. Cermanis priſcis in vfu fuif
ti : promiſerat venditor,ſemper,dú geftaret, alex , ſe volant, Longobardi poſtea va capite capri
& charcarú luſum fore lucroſum.it, ludit primò, no , cui diuinum tonorem babebant c. vehe
c Grego
cedit nó infeliciter:reddit ad fritillum , ſed magnâ menter fufpicor priùs illud de Arcadico pecore rius lib.7
com nummorum iacturâ . Sic ſe deluſum videns, genus olim ab improbis ludæis interdum Diui. epiſtol.
quem eminon oportuerat,anulum cófringi iußit . nacioni impenſum , hincque factum ve Apion, & & in Dia
log.l.3.2
6. Occurrit,ovvnáviete ſiue,örvxovávtea.in hac reliquiÆgyptij, & illos iecurus Tacitus, calum 26. & 28.
oleo ac fuligine impolluti pueri vnguem illine niarentur, eos pro Deo capur alininum coluile. & hom.r.
bant, & vngue ſolem versùs obuerſo ,certum quid 12. uredoverteia ,per clavem ;cui circumdabant
ſubmurmurantes, videbant , quæ cupierant. Ho- B chartulan infcriptam nomen tufpect : deinde cla
die vlieriùs progreffum malum . Queuedum qué uem alligabant facræ ſcripturx codici,hunc virgo
dam Veteranum militem Hiſpanum noui, bello ſuſtentabat , & verbis certis murmuratis chartula
& armis , quàm pietate clariorem ; qui; quo tem ad nomen criminoli vertebarur,mouebatúi que .
pore Dux Medinæ Cæli ex Gallæciâ foluebat, 13. Sit quod Ge:manus quidam l. C.his verbis
Belgium petens ; Bruxellis , non vni in vngue ſuo tradidit : ex oculo quoque excuffo, hodie fur cognofci
clallem è portu Corunnæ foluentem , & paulò tur. Primùm leguntur rfalms cum letarsa,aer:
pòſt procellis vehementer afflictam , velut in ſpe formidabilis ſubſequitur ora so ad Deum patrimo
culo clarè oftendebar .Hîc illc ,' qui vulnera quo Chriſtum , item exorciſmus in fierem.kuncin medio ad
que ſolis verbis ſanabat aliorum ;ſua ſic ſanare ip oculi simirudinem vestigio, jigure arcula:is a mini
le , vel aliis ſananda permittere detrectabat. bus barbaris notala , fiertur ciauus jiêncus t'iangula
7. Quidam putant elſe,ee’npoukyttrav,illam Ari ris, conditionibus certis conſecratus, incutsurgsemalo
ſtophanicam , in Nubibus.Sed iſta , fi conitru ,ful leo cypreffing : & dicirur , 16:57ues es Domine,oro, tum
men ,oſcines & alia fimilia conſiderat, pertinet ad fur proderur. Rostochij quidam pecuniam in jseud . m
augurium , ſi planetarum adſpectus felices aduer C loco fepofuir. Cùm autem eam poflea inuenireiam cito
losque ad aſtrologiam :ſi quædam aëreorum fpe non porniſſet , fabrum conuenii,ab eóque petiit vt 0015
trorum inſolita viſa , vt equitum & c.ad tegato lus furi excuteretur. Quopacto ſtarim ipfe Dominus,
oxonlak, referenda . Sola huc ſpectat, quæ ex aëre qui fabri Diab.lica opera vfus eft, oculum amifit. ]
coniurato dabat oracula,de qua P. etorrus,de Ma Nónne,lector optime, iuſto Dei iudicio iſte inci
gia ca9.10. Cardani Aëromantia de qua ibiagit, dit in foueam quàm fecit & meritò pertulit,quod
potiùs Hydromantia dicenda eſt. tam iniuftè , per art :m pellimam , in alum alteri
8.Dici poteft ,qapud neid; qua vranrur incanta moliebatur? ſubdit ;Gustronij quidam cochlium ar
tores , fuador , qui diuinant freti folo dæmonis genteum amiſerat :cum aurem furem ex oculo quoque
commercio ; præter incantationem nihil adhi excuſſo cognofcere cuperet , fabrim adrit,ab eoque pe
bentes : vtFellæ faciunt quædam'mulierculæ tri tive,or ſuaarte magica furem oculo priuaret : quid
a Videlo . bades a ; & nonnulle Ægypriæ fiue Zingale , de factum eſt, & ſtarim filioius illius, qui cahlum in
Leoné in quibus poftea , totam Europam percurſantes , & quendam angulum coniec erat , oculum uin'ſir. ] Sed
Africæ lib. in Byzantino foro Turcæ , & olim ; in Apulei & aliud diuinationis diabolca genus ieperio in
3. afino , quidam Diophanes. D Indorum hiſtoriis , in iis quæ de Floricum
0 Theo 9. Elt, rookivojáv7e.a ; quæ vſurpata veteribus b bus geſtis agunt. aſpidomanriam vocare potiu
crito , Lu : ( vnde & Adag.cribro diuinare.) cribrum impone mus. Narrant ſequertia de Regelolava iu nâ,
ciano.Pol
luci. batur forcipi, forcipem binis diguis comprehen eum exercitu fubfiftere iuflo , ſenem maguir en
debant & eleuabani, & præmilis verbis cóceptis , rum & viginti annos ſupe: átem aduocanc,i quo
ſubccbant nomina eorum , de quibusfufpicaban in Itaru res hoſtium torent pronunciare in file.
tur eos furtum ,vel aliud occultum crimé patralle: Tim magus locum in medio exercitu parauit , ó ccr
reum verò iudicabantillum ; quo nominato , cri pecto Ortigny,quod puer eins gejlabai fruto, petere il
bruin tremebat, nusabac,mouebatur, vel conuer lud iubet:im erratum illud collocat,orb . qurğredim
tebatur. quaſi qui digitis forcipem tenebat, ar diametri circum illud dułto , addusquibusdam cha
bitratu ſuo cribrum mouerevon potuerit. Quod racteribus o * notis:tum in fcuium genibus flexis pe
formulam Pictorius proponat verborum pronun dum calcaneisin edit , fic vt nulla parie bimum ian
ciandorum ,fecit inconſúliè ; quod ca fit vſus ter, geret : 0 nefcio quidfulmurmurans varios gefusex
& quod euentum certum prædicet,fecit impiè ,& primebat,iangvam in vebementem aliquam urationem
mentitur pollicendo. Ad hancreducit vir doctus incumberet: qua ad quadrantem bore producta ,illicò
Horoſcus lib.2.de vera & falla prophetia modum E tam borvendusapparui,vt humanam effigrem ampliùs
furti concipiendi Ch. probandi ) per lancem & non exprimeret ,nam iia omnes atinscontorguebai , vt
licium :nempe lancein lineis funicul.s illigatam , oſa diffolui exaudirentur , deniquepreter naturam
& cum murmure rotată,ex lege XI1.tabular.cum multa faciebat. His pera &tis momenio in pristum
leze d .libr.2.cap.6 . quod fanè verifimilius quàm ſtarurn rediit, lalus tamen aamodam quafi a110
quod poft Zatium Alpinum Fran . Balouinus in nirus;deinde circulo egreſſus Regem ſaluraust,ipsique
lib . 57. X !I.cabular. & cú eo Ziracu ad Alexandri indicauit kostium numerum , a quo loco sllum exspe
Genial.dier.lib.6.cap.10 . Scripfitdellursa yüptois Etarent . ]
prætextu religionis furantibus, Claudat ſeriem Saliſberienſis , libr. 1. de nugis
10. Ad eumdem vſum crat , dživouấvtha : qua curialıum c.11.ſcribens;Imajina y funi,qui imagines
ſecurim rotundo infigebant palo , & ex eiusmo quas faciunt, quafi in poffeffionem prafdents:m ſpus
tuum
 LIBRI IV . C. II. Q. VII. SEC . I. 285
tuum mittunt,vt ab eis de rebus dubiis doceantur : hos A
Linenique s.vene magna pars 6joris abeft ,
idololatras efle facra ſcriptura couincit, & diuina ma Et felle nigro 7 tabidum 8 ſpumat iecar.
ieftatisiudicio condemnandos. ] Acfemper omen vnico imperio graue,
In his omnibusverba magica ſolent interueni En capita 9 paribus bina confurgunt toris:
re,ided dubitari nequit; quin ad hanc quçſtionem Sed virumque cafum 10 tenuis abfcondit caput
Membraná,larebram rebus occultis negans.
pertineant.
Hoftile 11 valido robore inſurgit latus,
QV ÆSTIO VII. Septemque 12 venastendi :has omnes retro
Prohibens reuerti limes 13 obliquusfecat,
Demanganiaſpeciebusin quibus velnon eſt ex
Mutatus 14 ordo eft.fedenilpropria iacet,
plicitum pattum ,vel laiens admodum eft. Sed aéta retrò cuncta . & c .
2 Æ c impliciram habétia pactioné reuocari Fuit autem non quorumuis, ſed certorum 2017
H poſſuntad cria capita, Ariolationem fiue Ha malium inſpectio.luuenal.Sat.6 .
ruspicinā ,Angurii & Sortes.de quib'núcyidendú Spondet amatorem tenerum.vel diuitisorbi
Teftamentum ingens,calide pulmone columbe
SECTIO I. Trattato Armenius,vel Comagenus haruſpex:
Pečtora pullorum rimatur,& extra catelli ,
De Haruſpicina fiue Ariolatione, Interdum pueri . . Sed exſecti matri viuenti,vt
B ex nefariis luliani Apoſtatæ magicis docemur.
Riolatio latiſsimâ fignificatione omnem có Tertia eſt aupoonoria & queduduruia in hac ali
plecti
A tur diuinationé:ſed hîc eam ſtrictè ſu quádo pix trita in igné ſpargebatur,aliquádo tedę
mo,ve Iſidorus ,cùm ſcribit; Arioli voćati propte pice illitæ accendebantur, & certis characteribus
rea quod circa aras idolorum nefarias precesemittunt, lignabantur, & liAamma tedarum in vnum coi
G funeſta ſacrificia offerunt,iiſq ;celebritatibus damo bat , profperum : ſi lambens & diuiſa compare
num reſponſa accipiunt a.) quibus verbis deſcribit bat, infelicem , fi tricuſpis aſſurgebat , gloriofum
al. 8. Ery
mol.c.9. ſolam diuinationem explicitam , quæ ad oracula euentum : fi variè diſperſa , in ægro mortem , in
bl.de ma- refertur.hoc placuit etiam Rabano b & Gratiano Tanco morbum : ficrepitans,infortunium :ſſubicò
gor. præ- luoni, & Burchardo ,quiin Decretum ſuum id ré exſtincta, ingens periculum ominabátur. aliquan
fig.c.I
9.3 . .26 culerunt.Harufpicinam idem Ifidorusvult dictam do hoſtiam in ignem coniiciebant & dumtaxat
ab obſeruandis horis,meliùs alii, à yeteri vocabu conſiderabatur flamma ignis victimarii, vtrum in
lo Haruga,quod ( teſte Donaco hoftiam fignifica vnam coiret pyramidem ,quod proſperum :an vero
bat. Ego nunc vtrumque nomen mediâ quadam diuideretur,quod aduerlum.quis ignis colorſple
& modicâ latitudine vſurpo , pro totâ reporuonía dor,aſcenſus, trepitus : an citò victimam compre
veterum , ſiue diſciplina diginandi in ſacrificiis henderet,an exſtinguerecur & fimilia.quidam pu
Gentilium ſolita feruari: quare olim femper puto tant auctorem buius fuiſſe Amphiaraum , alii Ar
in his interueniffe idololatriam expreſſam ,non ta gonautas alios:apud Romanos vſa Tanaquil,teſte
méſemper pactum explicitum :hodie fieripoteſt, Valerio Maximo d . de hac idem Tragicus:
vt neutrum interueniat. Tir . Quid flammaslargas iámnei cõprebēdit dapes? 11.1.c.6.
Haruſpicum ſeu Gazarenorum ſic enim voca Man.Subito refulſit lumen ( 2fubito occidit.
tos docet D. Hieronymus in Eſai cap.47. ) prima TIR :Vtrúmne clarusignis 3 & nitidus ftetit,
diuinatio erat ex viuæ adhucvictimæ obferuatio Rectuſq; puram verticem 4 cælo tulit,
në,dum producebatur , dum ad aram fiftebatur, Et fummam s in Auras fufus explicuit comam ?
D
dum attrectabatur. dum vinum ei infundebatur. An latera 6 circum ferpit incertus via ,
poffumus vocare viktimariam , Butinar fiue bonude Etfluctuante 7 turbidus fumolabai?
Tiado : quæ omnia , ſi quis volet exemplis confir MAN.Non vna facies 8mobilis fiamme fuit:
mata ,is adeat Barn . Briffonii, crudeli certè & in
Imbriferâ quales implicat varios fibi
digna morte abſumpti viri,Formularum librum 1. Iris colores;parte que magna poli
quçdam etiam nos olim in Senecæ Oedip.deliba Curnata picto nunciat nimbos finu .
uimus,ad illa : Quis defitilli,quisúefit dubites color:
Appellite aris candidum 1. tergo bouem Cerulea fuluismifta oberrauit notis,
Curuóque nunquam a colla depreſſum iugo. Sanguinea rursùs,vltimim in tenebras abit :
Opima3 fanctas victima ante aras 4 ſteris. Sed ecce pugnax ignis in 9 partes duas
Hue properes admove Difcedit .
Et ſparge 6 falla colla taurorum mola . Immugit aris no ignis, & ir trepidant foci .
Placidone vultu facra 7 & admotas manus Vtuntur hodie Licuani. nam -ægris ſi vmbra,
Patiuntur? corpore igni oppoſito,aduerſa cadat:certam ſpem
E
Vnóne terram 8 vulnereafflictipetunt? recuperandæ valetudinis concipiunt : (in auerfa
Vtrum citatusg vulnere anguſto micat. ceciderit : conclamant, & pro depoſito ægrum
An lentus altas irrigat plagas cruor? habente-An ab hoc vitio immunes Germani?qui
e Anna
Secunda verò fuicexriſpicina ; quamorú & lin in ſuccenfione pirarum , quas piè, in honorem B. nias 1.3.de
gula mactatæ hoſtięmébra rimabantur,iecurma Toan . accendunt ,veteri idololatria Chaldæorum nat. dæin .
xiinè,vnde Græcis dicta ÁFATONOTÍC ) ,hanc vber & AEgyptiorum in faccum morem commutatas
tim rider Lucianus b & Arnobius ,defçribitnoa peccantduin ad crepitum ,fumum ,flammæ modú
bli, de la
fter ille cadem tragædia . & fimilia attendunt:item quia definitis vicibus-le,
crific...
cl.contr. Ede certas vifcerum nobis notas, circumire .vel tranſilici debere putant.ſunt enim
genc. MA N. Genitor,quid hoc eſt?non ileuimotu ,vt folēt, ifta,vt rectècenfuit V Vimping f, reliquiæ yeteris fi.dediui
Agitata trepidant exta,fed totasmanus paganicæluſtrationis & traductionis per ignem , nat.c.2.
Quatiunt,rouifque profilit 2.venis cruor, quam ex ſacris litteris Patres confutarunt, Glycas
Cormarcet ægrum 3 penitùs,acmerſum 4 latet, ex Thcodoreto hoc docuit , nc multos conge
ВЬ ram
 286 DISQUISITIONVM MAGICARVM

a 2 , annal. rama, Quinetia (ait) liberos ſuos perignem traiecit .|Al cos videat, quos interea alter tádiu forcipe often
fol.269, Quid autem iftudverbum ſibi , queſo,vult ; Ioſephus dir, doncc eorú vnusab illo ter deligatur , & quá
tradit Achazum quendam ſuorum filioră Baali ſoli ille ſulcusdeſtinabat,ea fpódetur ipli vxor futura,
do facrificio cõcremaſſe.Verum Theodoritusaliter ſen pofſer hocyltimum ad fortem diminatoria reducı
rit:arbitror,inquit,hiſce verbis ſignificari ſpociē quan Septima eft id povertua & dlouerTua qua con
dam erroris,quiad noftra uſque tempora durauit.Vi. liderabantcolorem vtriuſque lacicis ia facrificio .
fuli Æneid . 4 .
demus enim femelin anno rogos accendi,quibus inyci
antur pueri quidam & viri,Quinetiã infantes ab ipſis Vidit cburiçremis cùm dona imponeret aris
Matribus per flammam tranſportătur.que res videtur ( Horrendum dictu ) Latices nigrefcere ſacros
effequafi quadā auerrrãcatio &rluftratio] Sic Glycas. Fuſage in obfcænum ſe vertere vin o cruorem ,
b Carda, 1, Quarta eſtnubila xåsdoouetutela , fumiobſerua Hoc viſum nulli , non ipfieffata forori,
de vera trix,caque duplex b.ná vel grana ſeſami vel papa Ariolationem ergo hîc alij agnoſcunt, ego po
Sapicnt. ueris nigri in ardentes prunas iaciebant , & inde tiùs diras, ſeu omen ,vt in illis Thyeſta ,
ſurgentem fumum notabant : vel fine huiuſmodi Verna capiti fluxere roſe,
granis,Colùm obſeruabancfacrificii fumum ,& in - B Pinguimadidus crinis amomo,
terdum fumum rogi.Huc pertiner illud Naſonis, Inter ſubitos ſtetit horrores:
in Ibin ,de rogo Polynicis & Etheoclis, Imber vultu nolente cadit :
Etnoua fraterno veniet concordia fumo, Venit in medias voces gemitus
Quan vetusaccenfa ſeparat irapyra, Sed vagus intra
De fumoillud Papinii eſt libr. 1o. Thebaid. vbi Terror oberrat. Item
poftquam pyromanciam Tireſiæ deſcripſerat,ad Sed quid hoc ? non vultmanus
dit cum ore fumum fatidicum hauGle. Parrere : creſcit pondus, & dextram grauat.
Ille coronatos iamdudum amplectitur ignes, Admotusipſis Bacchus à labris fugit,
Faridicum forbens vultu flagrante vaporem , Circáque rictus ore decepto effiuu .
Vapor enim iſte fumus eſt.nam quis credat fl Etipfa trepidomenfa fubfiluis folo.
má haufiffe Tircham , & fuperuixiſſe : Vlos etiam Vix ignis lucet.
Capnomantia ludæos & congderaſſe an fumus, Omina tamé diuinationis ſunt, ſed lub auguriis
qui ex victimarum ſacrificio aſcendebat,rectusal. cóprehélęſeu auſpiciis,de quib.ſect.feq.Perlis di
cenderet,an in obliquum vergeret,docet Theo- cuinationé ex vino tribuit Alex.Neapolit.l. 5.6.13 .
philactus in Ofee cap.4. Pictorius libro deMagia, OEtana forma ducitur ab edulibus variis , vt
cap,11.quoſdam Papinii verſus de morte Menecei κριτομάντια αλευρομάντια, & αλφιτομαντεια
hücretulit, qui perſpicuè ad Pyromantiam per Dehac ita Theod. Ballam.in 6.Syn. quæ in Trullo,
tinent. Non aliam (peciem , ſed genus quoddam Mulieres quedam ( inquit ) cum ordeo ea, que ab
ipfius Capnomantiz pucarim fuiſic Thu ifumiz ,il aliis ignorantur , enunciant, ha dicuntur apipao
lă in qua ex fumo thurisadoliti diuinabat.Statius, qua Ecclefiis & fanctis imaginibusafſidentes, o ſèex
Tourea nec fupra volitante altaria fumo. ysfutura difcere prædicantes, non fecus ac Pythoniſſe
Hoc verum de ifta: ſed alia longè , de qua Dion . futura prædicunt. Alia poffet videri ab Horacio -
Quincta eſt propriè dicta xißeropártbla quam gnificata lib . 1. ep . ad Fuſcum .
proponit Dion Calsiuscagés de Nymphæo pro Viqueſacerdotis fugitiuus liba recuſo.
61.41.hift, pè Apolloniam , ibi oraculum (inquit ) editur.id Nam in m . f.vetuſto S. Laurentij Leodienfis
Auguft. que hoc modo.Thure accepto,precibuſque eius rei ergo, eo loco adnotatam ; Cum in feruis ſuspicio furti ha
quam volunt,faétis,ipfum thus,vt fecum eas precesde betur , ad ſacerdotem ducuntur , qui cruſtam panis
ferat , ad ignem proijciunt:tum firatum fit futurum Dcarmine infectam ,dat fingulis : qua cùm hæferit gui
vorum ,ab ignithus è veftigio corripitur : ac lithusex turi , manifeſti furtireum afferit. ] Sic ibi legitur.
maignem fortè deciderit,accurrens ignis id abripit & quod non tam explicando carmini, quàm nocan
conſumit :fin irritum erit votum , neque accipitur ab dæ ſuperſtitionis priſcæ cauſa volui adfcribere.
ignithus caſi in ipfam flammam coniiciatur, recedit In Antiſiodorenſi concilio can . 4 : ſic legitur:Non
ab eâ,arg. effugit, ita in vtramg patrem ignis futura licet ſortilegos,velanguria respicere, nec ad characte
predicit,mortenuptiiſque exceptis.de his enim non li res,necad fortes,quas ſanctorü vocãt,velquasde ligno,
cet cuiquam oraculum illud confulere.] aut de pane faciüt aspicere fed quacüque bomo facere
Sexta eft τεφραμάντειο fine σπoδoνoμάντεια , qua vult omnia in nomine Domini faciat.] Item aliam
diuinabant olim ex cineribus ſacrificiorum . vide puto quæ in ſacrificiis,( quam Theocr c. deſcribit
turhoc factum in arâ Apollinis Iſmenij, & ideò in Pharmaceut. ) obſeruabatmolas & libamenta ,
Sophocles in Oedi Tyr. vocaſſe cinerem diuinato & præcipuètriticum , hordeum , far & ex co to
rium ,kdyTM ozódor , fortallis tale quid etiam ſto freſóque factam farinam , & ea mox ſubſecu
obſeruandum in cinere Alphæi , quem idcirco cam Victimæ conſperfionem . Seneca.
Moſchus vocauit,xdvep speży vbi ex Pauſania do- Ę Et sparge ſalſä сolla taurorum mola:
din Ad , cui quondam d, per xómp, fignificari táppaps per quâ de re ex Dionyf. Halycarnall. Syida, &
verlaad puluerem cineres. ficur & in Herc.Ocra fumitur. aliis ,multa ibi. in Comment,notaui d Tigoud wat
Scne.Mc Etcrines patrio puluere fordidos.
perficiebatur caſco , ix @voua'rTua piſcibus, quæ din Ocd.
deæ v.8s.
Hadic viget quoddam fuperſtitionis huius ve antiquillima.nam vai illa Polydamas bello Troia.
V334. &
ftigium , cùm res, de qua diuinandum , digito no , & Tirefies Thebanus : apad Lycios à piſci - 13.
bacilloúe cineri inſcribitur , & cinis aëri ' puro bus viuis non vno loco petebatur , ſed in Dina C Calias l.
permittitur , & attenditur ad litteras quæin cine foſfa , & in fonte Apollinis apud Miras , & apud Plinius
7.6.29,&
l.
re agitato apparent. Item cùm iubent aliquem Syrrhum vicum • ωοθυτικά feu ωομαντεια ex C. 16. & 1..
tres perſonas cogitare quibuſcum matrimonium fignis quç in ouis apparebát,qua Orpheá vlú vult 32.C.2 .
opret,vel (peret contrahere, cum tres ducuntful Suidas:de eadé nónulla Leonibus l.3.var.hift.c.13 . Plur.l.de
cos in cinerc, illc autem iubetur fingulis perfonis huc referéda præſtigiofa illius nuperi impoſtoris induft.ani
ſuum (ulcum deligere , cum auerfus ftare ne ſul fcedula in igné cóicctá ,in quoduis adlatorú ouo
rum
 LIBRI I V. C. II. Q. VII. SE C. I:: 287

rū illæsá oftérátis Huc nó eft referendaſuperſticio- ) A fantis,aniculæ ariolantur hæc eurooperise,deca

ſa expiatio Iliacorum per oua,de qualuuenal.ſat.6 . ius vanitate legendus Leunius Ziricxus f. Sed &
Nona eſt supopasteid , qua vtuntur hodie quoque louius,ne quid ſuperſtitionis omitteret,nimis hu- \f1.2.deoc
cult.nar.
Turcæ ; cùm ceram liquant & aquæ gúrtarim in iulmodi väitatibus, pro Epiſcopo, deditus,in Fer
mirac.c.8 .
ſtillant, & figurasinde ortas obſeruant. Allaticæ dinandiDavalli natiuitate(1.1.Pifcarij buiuſmodi
verulæ aliud genus commentæ :cùm aliquis ægro pelle inuolutum ex vtcro prodiifle conſiderauit .
tat tot cereos æqualis ponderis incendunt, quot Decima quinta eſt æquè ridicula diuinatio lu .
Sanctosmorbi immiffores aucumant; & cuique dæorum per Ieduim , cuiusRabbinigmentionem
cereo ſuum ſanctum appropiant,cuius cereus pri à Mo le factam comminiſcuntur . nempe volunt
g Moſessa
musconſumptus fuerit , eum morbi pronunciant fuifle animal quoddá,nomine ledus 1787 humana fonis F. in
autorem ,læſorémque. forma , cuius ex vmbilico medio funiculus pro- præceptú
Decimaav&pwrouárTEIR , quæ rimabatur homi pendebat ,quo inftar cucurbitæ humoadhærelce. Negatiuú
num mactatorum fibras ac viſcera . V lus eâ He quantum funiculi logitudo pacicbatur, cir- h Deut.18
liogabalus,monſtrum non homo : vſus etiam lu cumcirca omnem terrę fructum depaſcebatur:ca- & Lea.19.
..

lianus Apoftata , quigravidarum aluos exſecabat pi à venatoribus non polic ,niſi fugitta funis pral
a Cedren . a,vt Antiochiæ & Carris deprehéfum : vſus & te cindatur:tunc ftatim expirare per eiusofta , certo
in Annal. ſte Ammiano lib.29. quidam Pollentianus,vfæ & ritu in ore geftata,vaticinandi donum nactos ho .
& Theo . Arlunæ Scythicæ ,vt eſt lib.1. Annal. Boior,à qui mines, indeque artolosdictos Iddegonim .tales ifti

0,21 . & 22 bus id accepere Tartari,de quibus narrat Crome.

dorer:1.1: B recutiti fabulasnobis obtrudur,digni qui & terræ
rus lib.8.hiſtor. Polon , vli & Luſitaniveteres apud cú tuo:: dd bbon: Dºux aftigatur , & cú co coui
Strabonem li.3.Hçc ad extiſpicinam commodè re uentur. NiG humanam illi formam attribuerent,
duceretur : vt & ad hanc , facrificium filiorum in poſſemus ſuſpicari, eos alluſiſie ad Plant animal
Topheth , vbiigne abſumebantur in honorem quoddam agniſpecie,quod nafci ferunt, fic terræ
Molochi in Sacra Scriptura b . cohærens, & vicina ſibi, quoad funiculi longitu
Vndecima fuit d'aprovávtela ,ex laurei ramicom do permitcit gramina depafci,& pabuli poſt defe
(64.Reg . ¿tú marceſcere, in vicina Moſcouiæ Tarraria : de
26.v.6 . E. buſtione. proſperum fignum , li obſtreperet cum
zech.20 . fragore,infelix, ſi iuxta Propertiā , taceret exſtincto quo Sigiſmundus in Mofcouia, & lul.Schal.contra
V.31. laurusadufta foco.de hacmulta , & ita , ve neſcias Cardan.& plenius ex profeſſo And . Libauiusp. 2,
quis à quo acceperit, Parrhaſius ac Rhodiginus C | fingular.diſp.de agno Scythico.
L
c.vaticinabanturautem præmanlis lauri foliis , tė Decima ſexta eſt abouárteid : cuius meminit
ſtibus Lycophro , & Heliodo , vnde laurus dicta lamblichus , & Orpheus agens
de Siderite lapide:
c Ian.Par- Symbolum diuinationis ,Conſtantino in Geopon .& ſed ritus eiusmihi non fatis perſpectus. Huc ſpec
rha.in Čtar Chaldæorú lapisMizoris, de quo ita Zoroa
Claudiani Aphtonio ,in Progymn.
Duodecima poteft effe Boldvopártuia ,cùm ex ver ter.Ητίκα δερχόμενον δαίμονα προσγειον αθθρήσης , Ούε
Proſerp . benæ, lunariç,laluiæ ,myricæ , ficus,& aliorum fim ribov prílouper to whãy Quando confpexeris damoně
Cælius plicium foliis ramulíſue,conſignatis nomine quæ terreſtrem (tibireſponſum expetenti ) accedere, in
Rhodig.!. rentium & quæſtione, cognitio futuri petebatur. catasfacrisfica lapidē mnizurim.vbi Pſell.in Scho
s.antiquit.
C.7 . caue cum his confundas Sibyllæ folia apud Maro lijs rem aperit: Demones(ait circa terram voliran
nem ,in his enim non quæftio , ſed oraculi carmen tes natura ſua ſunt mendaces. Quod fiex his verum
erat inſcriptum.ourojártela ficus folia poſtulabat. aliquem ſermonem andire cupias , aram appara o
De diuinationeper tamaricé ſeu myricam , ex Ni facrifica lapidēMNISVRIM . Habet enim hiç lapis
candri Scholiaſte ,fic Cælius Rhodiginus d: Apollo o vim aduocandimaiorem damonem , qui occulta ration
dl.z.antiq
lect.ca.29 . myrica vatesſanxit pranunciare mortalibus futura, nemateriali genio applicatus,rerum inquifitarum ve
propterea inſignem fruticem hunc Nicander Márton ritatem infufurrat , quam ille porro homini interro
vocat,id eft vatem .Quin omagi item Scythe myrici gantiprofert.Indicatenim nomen ipſum ,quo in aduo
no vaticinantur ligno.Sed có in Lesbo Apollo myrica catione viendum eſt vna cum lapidis ſacrificatione.)
ramum tenet:qua ratione Myricans quóque eſt cogno Hæc Pſellus,cui fimilia Nicephorus ad lib .Syne
minatus. Et Archausprodit quandoque in fomnis vi ſijde inſomnijs.fuit hæc vaniſſima ſuperſtitio ,pu
fum Deum illum myrice ramodecorum . Et Metrodo cátiú nó omnes dæmones æquè médaces ,ſed ali
rusrefert antiquiſſimă eſſeplata myricam :nam Ægy quosveraces,deinde & illud erroneú quoſdá eſſe
prij in louispõpâ coronāturmyrica,id eft tamarice, vt materiates,άφεγγάσιυλώς αναππλησμίνες, materia te
interpretaturDiofcorides : ſicut apud Medos Magi.] nebroſa plenos,vt loquitur.Hic ergo magicus ritº
K Decimatertia õju @aaojávtele , obſtetricum pro Chaldeorú.Nó deſūt,qui pucér ludęis in vſu fuiſle
pria : quæ per nodulosvmbilico & ſecundinis ad lapides quoſdá Diuinatores,& eos prohiberiàMo
hærentes coniiciunt, quoties puerpera ſic poſt fe Leuit.26.0.1.má vbi noſter vertit,Lapidē inſignē ,
modum paritura . illimalút vertere: Lapidē imaginationis,vel vt alii
E
Decima quarta nouitia quoque eft , ex eadem Lapidē ſpeculationis.Sed illi nugátur cú ſuis, quos
obſtetricia ſcholafuperftitio, urlopártua. Fætus niinis libenter ſequuntur Rabbinis. ná eben Mas
maternas in vtero materno tribusmembranis in kith vocat lapide pictura vel arcificio aliquo ſic or
uoluitur: quarum prima diciturkopior ſeu ſecun natú , vt aſpectu ſuo homines capiat, & alliciat ad
dinæ :alia verò à farciminis formaanatodes,tertia honorādú :idcòn.additur,nó quidé,vt diuines per
àmolliceduries,hæ duæ pofteriores aliquandą cú illú ,ſed,vtincurues te ei,hoc eſt,vt adores illú .Non
færu ſicerumpunt,vt facies ac caput infantis quaſi yos cælabo, quid aliquando mihide hoc loco in
galcacum appareat : Vulgus Belgicum vocant ga mété venerit,antequam dicionéRomanam vide
leam den helm ):hçcmembrana cognomen tribuit ré. Suſpicabar noſtrú interpreté primò fcripfiffe,
Imp.Diadumeno, & cauſidici Romani multa pe Lapidē in fignü,inde cú alii verba tráspoſuiſsét : in
cLáprid . cunia inuolucrum iſtad emebant, fe illo ad caufæ Signūlapide,factú deníq;infignē Lapidē.confirmar
in vira
victoriam iuuarimultùm arbitrares c.Ex huiuste coiecturáverfio LXX.in qua diſertè fcriptú :xi
Diadune.
ni, gminis colore rubicundo ,vel liụido,fortunam in Bdr osondy.lapidē ſignă.Et fuit illa veterú lupſtitio :
Bb ź
 ITION VM MAGICAR
VM
288 DISQUIS

quiMercurios ponebant in viis, ,velalios Deos Al nouiffimè in Gregorium VII .)Hæc ex annalibus illis
vios ſiue viales,itinerú indices & ligna. prohibeat, Crantzius,quæ neſcio cur fabulam vocet.
ergo legislator,non lapides indices viarumponi, Decima ołtaua eſtaduwadopártux quádo non
fed poni ,buiuſmodi lapides habita Deorum , & nulli candelam in D.Antonii honorem accendút,
ad adorandum . Scio quæ de radice now Sakah , ſicque ſe res perditas confidunt inuenturos. Alia
prolixè hic Oleaſter adferat:ſed probare nequco, eſt,vetus ſuperſtitio Lucernaria , de qua Proper
quòd vulgatum interpretem tam facilè deierat, tius libr.4 .
nimò & de verſione loci lob apertè ignorantiæ Sednequeſuppletis conftabat flamma lucerbis.
accuſet.Etiamfi vera ſignificatio foret,operire, di & alio loco:
cere poſſem :quæ picta sút,colorib.efle corecta & Seu voluit tangi parca lucernakuero.
operta.Poffer quis ad hanc fpeciem referre quo Petronius in Saiyra, Lucerne humore defecta ,le
rumdam ſuperſtitionem , quivt fomnia ipfis con nue & extremú lumen ſpargebat:]hæc magis vide
tingant futuri , prænuncia , geſtant amethiſtum tur ad hominis auguriú pertinere. An eciam huc
gemmam . pertinueritmodus furti concipiédi per lancem &
B
Decima ſeptima occurrir ecßdojusviuia quæ licium quem Sex. Pomperius deſcribit ,dubium
multiplex fuit,de qua fic CęliusRhodiginus d.ca. mihi:puto potiùsnon pertinere , quicquid Acron
29. ſcribit,Virgas in rebus diuinis eximij cuiufdam prodiderit.vide ſub q.6.feet 4.verſ 9.
vſus fuiſſe veteribus, ex pleriſque coniectare licet.Na, Decima noκα νοcetur ομφαλομαντεια nempe
qui Perſicos ritus diligétius anim adnerfos litterismā duplex diuinatio ,qua virginitatem puellæ explo
darūr,illorum magos,quiſacrificijs præficiuntur , car rabant.1.per funiculum , quæ res eciam hodie in
nesſuper myrto & lauro poſitastradüt fubtilibus vir vſu prauo: & videtur olim eo refpexiffe Catullus
gis adurere,mox,oleum lacte melléque commixtum co in nuptiis Pelei & Thetidis .
pergere,ac comprecari,faſciculos ex myrica pertenues Non illam nutrix ,orientiluce reniferis,
manu tenentes . In Pyrethiorum meditullió furrecta Heſterno poterit filum circumdare collo . bp.vlt. de
ſtabat ara , vbi inexſtinctus feruaretur ignis, fiereniga 2. quod , auctore Guil.Pariſienſe, b , ſolitum in vniuer.c.
22 .
itidem comprecationes non finemyricinis virgis. Sicut Britannia redactum in pollinem tenuem achatem
in Scythia quoque,vbi vaticinitraduntur plures,ſali in potu præberi, quem qui quæuelumpfit,niſivir
gnis virgi, diuinatio concipitur,quas diſſoluūt ac fepa godi,ftatim cogatur euomere.Referuntur & alia,
ratim ſingulis humi conftratis vaticinantur , interim с quæ idem per vrinam indicium faciunt. Et refe
virgas comprehendentes componentéſque . Naréesve runcur ve arcana naturæ , vereor ne prorsùs (int
ro,quos eſſe Androgynos puiat Herodotus, tilia fcin magica , cercè lunc illicita , & famæ reſticucioni
dentes trifariam , digitófque implicando ac refoluendo obnoxia .
precinunt futura .] & poftea, Etenim in pleriſque lc Sunt & aliæ mille nocédi artes & nomina mil
cis virga (vtdiximus)praſagiunt,quod in primo com lesquæ vtinam vtmihi,fic cereris ignotæ & inex
poſitionis tertia Dion quoque confirmat. Quæ ille de pertæ.Damnant hæc omnia Theologi & Cano
Perſis Magis,ab Herodoto lib.1.& Strabonel. 15. niſtæ.vide Euſeb.l.4.Prapar.Euan.c.fi quis 26.g.s.
mutuatus: quæ de Scythis ,& Enariis ,ex Herodoti Ioannem Salisberienſem l.2.denugis Curialium c.28.
lib.4.Scytharum progeniem Turcas, hunc moré Michael.Medinam 1.2.de recta in Deum fidef.29 .&
retinuifle,colligitur ex Hiſtoriis a Collenucii. Sed Iulium Sirenium 1.9.de Fato c.is. 16 .
a l.1.rerú illud mihi nota(Lector )pub fogártelav nó pertine SECTIO I I. M
Neapolita re ad vnum dumtaxat caput.quædam enim expli De augurio & aufpicio. c lib . z .de
citam continebat inuocationem ,nempe qux con Vgurium vel depender à natura,vt nautarú , diuin.
ceptis verbis efficiebat,ve virgula recta, (pote ſua, D A. agricolarum & c.de quo poſtea eſt enim co- Hift.anim
d lib.9.de
in circulum coireriunctis extremitatibus. Alia vc mendatione dignum , vtpote naturalis coniecta c.31. & a
ro ad Cortes pertinet, quando regnum ,vel quid a tio )velhominum induſtria atq , artificio inſtitu- libi.
liud ,virgis datis,cui obtingeret,experiebantur :fic tumyrebus futuris ,non neceſſariis,ſed voluntariis e Nu.23"
Aaroni prærogatiua Sacerdotii , virgulâ contin coniiciendis inſeruiens:de quo nuncagimus,quod 7:23;
f Leuit.19.
git florente, ſic & B. Virginem nonnulli, ex apo ipſemet Cicero c vanitatis & ineptiæ condemna V.26 . Deu .
cryphis ,tradunt loſepho Iponſam datam :quoad uit , longè hac inre prudentior , quàm Plato in te.18.
huc tempore Diuinatoria lors permiſſa . Aliquan Phadro,vel Xenophon in Cyripad.Quod verd & !v. 1o. Ec
clef. 34.v.
do ad ariolationem noſtram ( quam aufpicium vo Ariſtoteles dmeminit augurii, ille vel populari ex
s.Ier.17.v.
cauit Tacitus)referenda:yt illa Perſarum , & Scy ſententia loquitur,velaugurium vocauit, natura 9 .
© tharum ,Germanorum qnoque, quá Tacitus del lem præſenlionem auium , qua pluuias tempeſta- gc.illude.
cribit lib . de moribus Gerrranor.qua de cenos po téſque inſtantes nobis indicant cantu , volatu, vel led & il
lud. 26.4
ſtea plura Scēt.3. Aliquando ad omnia vt illa , de garritu . Nobis Chriſtianis dubitare non licet,to 2.c.
fi quis
qua fic Crantzius libr.4. Metropol.cap.19. & 29. tam Augurum diſciplinam , incercam & illicitam Epiſc.c.a
E
Memorăt annales Henrici.3.Imp.fabulam deHilde effe:qua , quòd abftineret Dei populus, etiam ab liquantic .
brando puero, quod cum filiuseffetfabri lignarii, ex ariolo laudature : quam ſciunt omnesdamnacam si quis cle
ricus.c.au
ſarmentisordine compoſitis,inſcius ipſe has litteras co àMofe ac Prophetis , & à iuris Canonici g au
guriis 26.
Seruarit :quibusaſtăshomo litteratuslegerit ex ea com Ctoribus,à quibus etiam variæ pænæ infliguntur:
9.1 .
poſitione ſcindularum : Dominabór à mari ad ma quam ſciuntpacti cum dæmone damnari à B.Au - lib.2.de
ré. Vnde coniectansdiuinum aliquid in puero,fuafe guſtino hyſciunt à recta philoſophia valdè aliena.h do &tr."
Chrift.ca.
ritparenti,vt eum litteris traderet . Traditus profecit, Aufpicy verò fiue Augurij vocem nunc eò ex
tendimus,vt etiam omina comprehendat:ſicur & ** docent
e in cancellariam Regis peruenit, & Scriniariuse
uaſit . Somnio admonitus Imp. de codeſ , quod cornua Gręciſumpſerút,ồpvidelav,ómWIGıx y jórarouártere , hoc Cice
videretur habere,quibus filium ſuum contcreret, ho ópyroonoriav, pro obferuatione cunétarł rerü ſubito, ro.d.l.&
minem in vincula coniecit:fed ab Imperatrice vincu & inopinato, co inſolito,accidētiš ,inſtituta ad cognitio 1.6.de pre
lis exutus,Cluniacenfe monafteriü periit.Indégue pro nē fururorī ,vel occultorī .Sic acceptú,reduci poteſt not.c.4.
fecit primum in Subdiaconum ,deinde in Cardinalem , ad ſpecies quinq.primü ex celofècüdü ex auiú vo
lat u
 LIBRI IV . C. II. Q. VII. SEC . II. 289

latu vel gauritu, -cilik ex tupudio puilurú.quartu , A ominibus plura diximus libr. 3. vbi de vana ob
ex quadrupedibus,quinimen ex diris & portentis: & ſeruantia eginus.Huc reducenda omnia prodigia
horum omnium communis diuilio eſt, quod eorú & oftenta, & moſtra, quatenus quis vanam quan
Peti San- quædam ſunt Oblatiua, quæ non pofcuntur; quz dam ex his, inſtituit diuinationem , quam veteres

tiforius dam imperatina , quæ veniunt optata & quælica,a Tipatorucæiar vocarunt;à qua aliena eſt Chriftiana
1o tepel 1. ergo genus e cælo captato ab auguribus pro obleruatio monitorum quorumdam mirabilium ,
ulan.l.hi- fpectu,& cæli regione delignataſiemplumb voca quæ quibuſdam Deus largitur.Duo exempla refe
cor rer .
bant expectabat auſpiciú , népe conitru,vel fulmé ram infra c. 3.9.2 . & alibialiud familiæ Eſtenlis
ncmora -
-il. fol. ſiue fulgeteum :quorú alia bruta ,quæ nulla ratione B.Beatricis apud Scardeonú , tale quod demonte
-40 . naturæ nitebátur,fed erant vana prorsùs,alia Fati Veluuio & moriturorum impiorum & damnan
Varro.1. dica: & hacrursusvelpeſtifera,vel conſiliaria ,vel dorum mox aliquorü prædictione, Petr.Damian .
-.de lin
auxiliaria , & huiulmodi nugaciſſima, de quibus cpiſt.ad B.Dominic ,Loricat.ſupra agens de Pan
qualatina.
ſanè eruditè re
Plin . l.2 . multa Plinius & Seneca c , quæ dulfo Capuano, his verbis;quandocung, in illis par
5.52 .& 54. fellit V Vimpina lib.de diuinat.c.3. 4.6 11. tibusrepribus diuesmoritur, ignis erumpere de prædi
B 1.28.c.2 2. ab anibus petebatur,vnde dictum augurium , čto monte videtur, tanquam ſulphurea reſina conge
B
Seneca in quafi auigurium.Auium aliçoſéines,quæ cantu leu riesex ipfo veſuuio protinusfiuit, vi torrentem ficiai,
guaſtio garritujalia Prapetes, quæ volatu putabantur præ digdecurrente impetu in mare deſcendar.]miraculo
ibus. dicere, & harum rursus variæ differentiæ ,funebres ignis , addam aliud humanum . Herodotus libr. 8 .
Seruius cliuiæ ,arcula,volfcra,remores, inebre, & alię multæ.d fcribit quando Amphienfibus finiftri aliquid pu
1.2.Aneid Stultitiahæc refellicur benè ab codem V Vimpina blicè euenturum ,lolicam facerdotiMineruæ fubi
Feftus in
roce Oſci lib.eodem cap. 12. to promiſlain enaſci barbam . Sed redeo ad inani
mes ,Gel . 3.depullorum tripudio ſumebatur.Duo à pulla ma. De familia Seruiliorum fcribit Plinius num
lius libr.6 . riis pulli in caucâ feruabantur.primò diluculò,im mum illis fuiſſe æreum , quem auro & argento ci
10.6.Plin.li.
perato de more filentio , plus aut offa,cauoa reclu barent,qui ad futuros faimiliæ proſperos cuentus
10,ca. 13 .
& 18 . La,pullis obiicebatur: fi negligerent cibum ,ſiniſtrú creſcebat, ad infælices minuabatur , lege Plinium
auipicium erat;ſi auidè depalcerentur,ita vt aliqua libr. 2. cap .65.De languinisadmirandå in Gallia
ex roſtro deciderent & terram ferirent,dicebatur pluuiâ , quæ incidens fupra carnem hominis aut
Soliftimum tripudium , & habebatur fecundum.pa lupra lapidem non poterat ablui, cadens verò ſu
uire veteribus idem quod ferire. inde dictum pri- c pra lignum facilè eluebatur; auctor ex Fulberto
mò cerripauium , deinde terripudium ,denique iri Carnutenſi eſt Baronius Annal.XI. anno Chriſti
dehis pudium.e ldem & Soniuium vocatum à ſono quem 1017. De fonte Glomuzenzi narrat Dietmarus,
Cic. 1. d puls edebat cadendo. Nugaciſſimum lanè com qui quando lætus pace & annona anaus ſubſecu
diuina.Ec mentum ,cuiustamen neglectui tribuêre Romani curus tritico , auena & glande refertum ſe oſten
ftus, in
Puls, & in clades P. Claudij & Lucij lunij bello Punico 1.5 tat, quando peftis imminer cineribus, quando bel
Oſcinum . & Flaminij bello Punico 2. g lum , languine plenus Ayit. quod idem Eraſmus
fPolybius 4. ex quadrupedibus,fumpta, teſte Sext.Pompeio Stella & Pet .Albinus in chronico Miſnenſi allerúc.
I.1.& Va: vocabant au picia pedejtrii;vt apud Germanosex Alibi in Germania fons eſt dictus Hungerbrun ,qui
ler. Maxi.
lib.i.c.4 . cquorum fremitu , proprium gentis ( aic Tacitush ) quando decreſcit grauem annonam , quando exa
gLiu. lib. equorum quog prajagia acmonitus experiri.publice réſcic diram famem portendit.In monafterijsnon
22. lunturyſdem nemoribus ac lucis candidi,o nullo mor rarò accidit,vt religiofimorituri,in templis vbiſe
hli.de
morib . talı opere coračti,quospreſlos ſacro curru facerdos , ac dilia ſua habent trunco capite adſpiciuntur. Qui
German . rex velprincepsciuitates comitantur , hinnituſque ac 1D buſdam etiam nobilium familijs quædam notata.
fremitus obferuant.nec vlli auspiciomaior fides.] Du eſt quæ certiſſima ſuorum mortis indicia habet, fi
raſſe eam ſuperſtitionem diu poftea , etli paullùm fonsquidam natura ſua valde limpidus abincogni
diuersa formâ apud Luizicos , ex Ditmaro noſter to quodam vermecurbetur. alteri lignú eft, fi ter
Liplius in comment, admonuit . De Lupino auſpi ra quædam arciipſorum vicina , in voraginé ſub
cio ,Plinius & alijvaldèmulta, & prorsus contra ſidit. In Bohemiâ fpectrum fæmineum veſtitu lu
ria tradiderunt, quoshabes diligenter annotatos à gubri apparere ſolet in arce quadam illuftris fami
i ad Ale- Tiraquelio :;de capra,alino.leone;vulpe,cane,mu liæ ,antequam vna ex coniugibus Dominorum il
lex .libr. ſtela ,ariete,& alijs; quæ Alexander nullis auctori lorú è vita decedat.ita ex alijs,vt certa, refert Phil.
5. cap . 3 . bys firmarat ,vir idem , fupramodum diligenssacre Camerar.opera fucciſina cap . 73. vide fupra in prin .
curatècomprobauit. lib . & d . 4.2 .Monſtra ſuntnaturæ valdè aberran
5.funt Ominas quæ pertinere ad auguria vel ve tis à conſueta norma in animantium productione
nus oſtendic Claudianus ſequentibus verſibus ; ludibria. Oſtenta verò & prodigia vocamus, varias
N & terribiles atque inſolitas in aëreaut aliis elemé
Nullófquedies non triſte minatur
Augurium , quoties flauentia ferta comarum tis apparitiones, acfonos, vel effectus, vt pluuias
Spontè caduria quoties exſudat ab ubere fanguis, fanguinis,acies in cælo viſas,& fimilia ,quibusple
E ni lulij Oblequcntis & Lycofthenis libri, & loſe
Larga vel inuita prorumpunt flumina vultu , is
luullaga manus mirantia pectora tundunt? phus li.7.de belloc.44.& egregiè V Vimpina lib.de
Sibuxos inflare'velim , ferale gemiſcunt. (dunt. fignis 1. certa horum interpretatio à diuina reuela- flàc.12.
Tympana ſi quatiam ,planctum mihitympana redu. tione dependet,vt fuic concella Danieli m ;non li- vfque ad
27.
cet ea curiosè obſeruare ad fortuitos euentus cer
Ab vereor, ne quid portendant omina veri: ] m cap . so
Vbi Ceres & exempla prebet ominum ſeu Dira tò prædicendos:rectè tamen concionatores ex ijs
rum ,& quod vocauic augurium , poftea vocat omi imminentem Dei vindictam denunciant,velab in
na. Hæc folent etiam prodigia dici. Valer.Maxi ftanti facinore ac vitę prauitate homines ijs deter
k libr. 1.'mus.* admirabile inter cænam prodigium incidit.In rent,& ad pænitentiã hortancur. reuerâ enim id.
cap. 7. de fufum namg patera eius vinum nec femel ,fed iterum , circo illa folenr à Deo oftendi.Plura de his pere à
ac tertio ,in fanguinem verfum eft. Qua de re conſulti D. Auguſtino libr. 21.de ciuit. Deicap . 28. & qui
Magimonuerunt, vt ab incepto deſiſterer. ] Sed del hos portentorum obſeruatoresegregiè confutant
Вь 3 i'icus
 190 DISQVISITIONVM MAGICARVM

2 Picus li. Picus, a V Vimpina,Medina, & Sirenius. A commiſcuir, LXX . vero fecit ebullire, & virgam pro
6.de pre Vlt. Auſpicium ex acuminibus militare , cuius Vagittis , évaßgá sa páßdov, quod tamen Polychro
not.cap.6 .
& Cicero & Arnobiusmeminere, quidam ad o nius docer dictum pbrali Hebræa pro mifit ſeu ie
Vvimpina
ſupra c.17 ſtenta referunt, cum Cælio Calcagnino , alijad citſagitras.dvli 75 putou Béan.táulings Ti a éger expk
Medina li. Geomantiam ,alij cum Turnebo non diſſimile fa valo sgud süßpãos .D. Hieronym .in Comment.cx
2. de rect. ciun , ab Anxinomancia .quale fuerit, nihil habeo
fid.c.2.Si plicat modum diuinationis; tabit in spſo compito ,co
ren. d.lib . certi.Lege ſi placet Antonium Valtrinum . Comm.de ritu gentis ſua oraculum confulet, vtmittat ſagittas
9. cap.19 . re militari, ſuas in pharetram , c commifceat eas inſcriptas,ſiue fi.
& 29 . gnatas nominibusfingulorum , vt videat,cuius fagitta
SECTIO III. exeat, quam prius ciuitatem debeat oppugnare.bac
autem Greci βελομάντια» ( με ραβδομάντααι nomi
Defortibus illicitis . nant. ] & addit poſtea ,LXX .hic non tam ſenſu ,
quàm verbis à vulgata diflentire. Nam illud ava
Anganiæ tertiam parte dixieſſe Sortes. Sors Bpároy ſeu ebullire , nihil aliud eft, quam veloci
M olim dicta Phur,ve patet ex lib.Ether ca.9. B ter exire ſeu aſcendere. Sed alij putant eo ſignifi
v.26.quam plerique Perſica vel Suſianam vocem cari genus alterum diuinationis nempe comixtas
effe volunt. aſſentior potiùs D. Hieronymo He ſagittas in aërem fortiter ieciffe , & in quam parté
bræam effe,& deduci ab Hebræo n9 phur,cadere caderent, dextram an finiftram ,versus Rabbath ,
ſeu labi(etiá iuxta Furſter.)quia fortes in vrná có an versùs Hierufalem , obſeruafle: Sic R.loſeph ,&
iectę labuntur,vnde & feftú Hebreis Phurim ,non ( vevidetur ) Chaldæus Paraphraſtes, eámque in
Phrurim . Ioſephus in hac vocemendoſus eſt, vel terpretationem optimètam noſtra , quam Græca
more Græco decorfir. Sors auté,teſte D.Thoma, verſio patitur.Denique quia Kalal Sap etiam fi
b22.9.95 16 triplex eſt,diuinaroria,confultoria,& diuiſoria. gnificat læuigare , & polire ,ideò exponunt, terſit
a. 8.
Diuinatoria vocaripoteſtxangouárt els : quæ ex {cu poliuit ſagittas, volunr enim ſignificari genus
genere fuo prohibitia, D.Greg. libr. 7.ep. 66.libr. diuinationis Catoptromanticum ; quo augures in
9.ep. 47. in Decretal. cap.i. de forrileg . D. Thom.d. {plendenti cufpide,veluț in cryſtallovel vngue,fu
a. . & talis fuit lorcitio Ionæ 1. vtibipoft Lyran . rnra inſpiciebant: ſed cùm hoć fit recentiorum co
& Ferum optimèFranc.Ribera , quæ & ipſa mul- mentum ,præſtat D.Hieron . & LXX .illos fequi.
tiplex eſt.vna,eadem cum oraculo ;vt fuêre fortes · Alter locus eft Deuter.8.v.11. Vechober chaber .
Deliz , Lyciæ , Antiates, Præneſtinæ & fimiles, lic 700 7001, quod noſter vertit incantatorzrecentio
res vertunt iungens sunčtionem , vt exprimant fpe
accepit Seneca.
in Troadib. Poſt fata demum fortis incefta fides. ciem turopatolóias , qua per fruſtra lignorum iterú
in Oedipo. Sorte Phebeia exeitus. - coëuntia diuinabatur.Sed noſtram verſionem co
Cetera ſortes plerçģ; nomen à materia fortiun firmant LXX . caguanosinaedwémaoidiv ,veneficus
tur: νε funt σάλομώντεια , πετ ιμάντια και αρραγαλο incantas incantationé: & rectè incatatores enim , à
Mártone,quæ bacillis, talis, oſcillis ,pilulis, autta Chabar 7an , quod ignificat, ſe ſociare,vocantur
bellis inſcriptis,in aleú ýel in vrnă conjiciebantur. Chabarim , quaſi dicas ſocij , nempe dæmonum ,
3. his fimilis fuic xubovárleta,que alcatoria,vt a quibus ſe pacto ſeu fædere inito.cóiungunt. Lon
pud Propertium . gè ergò clariùsvertit nofter vulgacus, quàm recen
Mequoſ per talosVenerem querente fecundos, tiore; iſti: & benè Paginus rerinuerat verlionem
Damno i femper ſubſiliere canes. LXX . interpp .
D
Huic dediti valdeAuguſtus & Tiberius Impp . Tertius locus eft Ofes 4. v . 12. Populus meus in
teſte Suetonio , & Attalus Rex Pergami.Veeban ligno interrogauit , baculus eius annuntiauit ei. ]
tur huiuſmodi ſorte teſte Pauſania Græci, apud non conſtat, de quo generehoc dictum.apud He
Buram Achaïx : & in Apono fonte in Italia , teſte bræos, R.Mofes Samſonis F.in explieatione prece
Suetonio , in Tiberio . pri Negatiui. 52. commemorat huiuſmodi ritum :
4.Fanouáilere , quam dixiſſeupeßFopdatera ,quam decorcicabant bacillum ligneum vno tantum ex
cli.de mo Tacitus tribuit Germanis;cforiuin confuerudoſim latero , cum in aërem proiiciebant. fi fortuitò ca
rib . Ger- plex ,ait, virg am fructifer & arborideciſam in furculos fu , primo iactu apparuiffet, ſuperior pars decorti
man . amputant : eófquee notis quibuſdam difcreros , ſuper cata, at fecundo iactu,ſuperior pars adhuc veſtica ,
.

candidam veftem temerè ac fortuitòfpargunt,mox, ſ profperum ſucceſſum augurabantur : firè contra

publicè confolatur,facerdos ciuitatis,ſin prinarim ,ipſe primùm pars veſtica , infælicem :fi vtroque iactu
palerfamlic precatus Deos, colúmquc fufpiciens ter veſtitum vel nudatum latus fuperius fuiffet,mixtú
ſingulostollit fublatos ſecundum impreffam ante notă euentum ſibi pollicebantur : & hocab Oſea pu
interpretatur. & e.) frequentiſſima'quoq; Sinus ho- E tantſignificari.D.Hieronymus autem vult, de co
die eſt ferè fimilis quædã diuinatio duorum ligno dem agi genere de quo egit Ezechiel, & vocat hic
run æqualium ,quain deſcribit fusèGunzalus Mé. ραβδομανθείαν , quod illic βελομαντίαν , projfderm
dozius lib .z.biftor.Chinenſ.ca.24.nec non Philippi- enim iſta accepit. Sentithoc etiam Theophilact.
nenfium feu Lulanorum in India ; reſté Martino in Ofeë,fed aliter explicat ipfum ritum : virgas ( in
Ignatio Itinerary C.8 . In facris litteris inuenio non que) dnas ftatuentes, carmina & incantationes qual
nullas hucpertinentes,vteſtilla ſagittarum dequa dam fubmurmurabant: deinde virgis, dæmonum ope
Ezechiel, & alia virgarum dequa O feas & ſecun , ratione aut effectu , cadentibus, conſiderabant,quonam
dum nõnullosMofes .Ezechielis verba funed; Ste zutraque earum caderet; antrorſummean retorſum ,ad.
I cap . 21.
V.2 ), tit enim rex Babylonis in binio in capite duarum via dexteram ,vel ſiniſtram . Sicguetandem reſponſa dabāt
rum diuinationem quærens, commiſcens fagittas.imer infipientibus,virgarum cafu profignis vfi. Eundem ad
rogauit idola,exta conſulit. Ad dexteram elusfacta eſt modi Nabuchdonofor vaticinabatur , vt lezekiel ha
dininatio fuper Teruſalem . ] Diuinationé hanc variè bet. ] His adde quæ dicta ſup: fe&t.1.ſuperſtit. 17. &
explicant.orta diuerſirate,quia non conueniuntde [ cito etiam in Anciliodorenſi confilio mentionem

ſignificatione verbi Kolkoi plup od D.Hier.vertit : ' fieri ſortium deligno prohibitionem can.4 .
s . Species
 LIBER IIII. C. II. Q. VII. SEC . III. 291

5.Species eſt Geomania , cuius laboriolainduſtria , Ajutitionis:Auguſtinus etiam diuinâ monitione ad

mentitur arté , nam ſexdecim figurarü in ſolo, vel hoc inductus fuit, vide labro nono. Confell. capuevi
abaco nomina 7Xvixe diſpungit, ex ſedecim addi timo . Sunt qui velint duas exceptioncs eſſe ab hac
tis diuerſis punctorú coordinationibus,quç nomi regulâ , videlicet.Primò, li quis id faciat graui ne
na ſingulis ſuis aſtris putant reſpondere.hoc olim cellita te compulſus,ad terminandam grauem lité,
Hali, Et famofus Magus Oliver ius Malme sburius , vel anceps conſiliú, & citant D.Auguftinu. Epiſt.
libro cdico,& poftea Gerardus Cremonenſis,Bar 180.ad Honorat.co lu...de dociri.Chriftianâ ca.28.Se
tholomæus Parmenſis , & Gaſpar Peucerus Lu cundò ,fi debitâ cum reuerentiâ,precibus ad Deum
theri ſectator: quorum libri prohibiti , ſunt com fufis, adhibeátur,vt vult Beda in capite primoActorā .
plexi ſcriptis. Et Peucerum miror id tam diligen Inpriinis admiferim has conditiones , non lcpara
ter proſecutum , cùm veriffimè fateatur , toriilli tim lumplas,ſed coniunctim : & ideò pro vnâ tan
diſquiſitioninullam prorsùs rationem ,nullam ve tum .Nam puto limul requiri & materiæ neceflita
rifpeciem ſubeſc. Archimagus quoque Corne tem , & recurſum ad Deum :nec Patres alterum ex
lius fuain diuerfam ab illa aliorum ,Geomantiam , cludere, led ſupponere; cùm alterum tantum ex
æquè fallacem & mendacem , poſteriore ſcripto preſſerunt.Vt Auguſtinus,qui grauitatem materię
fuit reftarus.Picus de hac cecinit, ſolius conſiderauit, nam de grege propter pericu .
Atgyfrequens bibulam mucro cum pungit arenam : Blum mortis delerendo agebat,& ideò fortitionem
Hanc deſcripfit Pictorius in Epitome de Magiâ c.8. fieri inter paſtores , quifugerc, & quimanere de
Quanta ergò dementia efthis vacare , quz à luis berét,volebar.de Epijt.180.ſübfin.Beda verò vtrúq;
damnantur auctoribus? Ex pijs ſcriptoribus & ca. diſertè exquirit.Nec leuis cauſa fuit D. Francisco ,
cholicis eruditè refutarunt Izpéiam citati, Franc. ſua & proximorú falus,nec nulla ,nec frigidæ te
Picus lib.6.de Pranotion.c .3. & qui,toto clàm o pidæué preces præceſſerant,cùm forte conſultoriâ
pere ex Pico plucima, Conrad. V Vimpina lib.de vſus, nec deeratad hoc excitansdiuina reuelatio .
diuinat.c.5 . & lul.Sirenius lib.9 . de Fato 6,38 . NarratDiuus Bonauentura vitæ illius ca.13.è quo
6.Vocant goix Hollárlew .fiebat primùm aperto D.Antonin.3.p.ſum.hiftor.111.24.8.7.ſed carptim &
libro Homeri vei Virgilij, & attento primo, qui mutilatè deſumpſit,ſed ille his verbis: Immiffum eft
obuius inſpicienti ,verlu . Sortes Virgilianas , vel eiusmenti per diuinum oraculum ,quod in apertione li
Præneſtinas vocabant. Sic Socrates mortis fuæ
bri Euägelici aperiretur ei à CHRISTO.quod DEO
diem coniecit : Sic Claudius, Traianus, Alexan in ipſo,o de ipſomaximeforet acceptum.Oratione ita
der ,Macrinus , Gordianus lunior & alii Impp . qüe cum multa deuotione premiſſa ,ſacrum Euangelio
tempus regni vel vitæ vel alia ,qua de re Suetonius c rum librum de altari fumptü, in SANCTAE TRI
in Tiberio , Spartianus in Hadriano , Lampridius in NITATIS nomineaperirifecit per focium , virum v
Alexandro, o aliy in horum vitis. quadam Lipfius tig, DEO deuorum & fanétă . Sanè cùm in trina libri
lib.2. Elector.ca.12. Iudæos quoque folitos in qua apertione femper paſſio DOMINIoccurreret, intol
uis fermere inchoanda ſic ex facris biblijs apertis lexit vir DEO plenus,quod ficut CHRISTVM fuerat.
ſortiti ,docet ex Thalmudicis Ioſephus Stepha imitatus in actionibus vite,ficconformis ei esſe deberet
nus in lib . 1.Machab . c . 3.nu.48. Huic vanitati in afflictionibus ó doloribus Paffionis , antequam ex
Gentiliú deinde ſucceſſit apud Chriſtianos, aper hocmundo tranfiret, & c. idé ftatuo de facto S.Da
rio Veçecis aur Noui teſtamenti; quain inſignibla nielis Stylitæ , apud Metaphraſtem ; & in vita S.
fphemiâ vocant SORTES APOSTOLOR V M ſeu HubertiLeodienſ.Epiſcopi apud Surium tomo.6 .
SANCTORUM ; hac vfi fuere Heraclius Imp. a Duo ergo illa concurrantneceffe eft, vt licitè quis
pud Cedrenú: & Romanus Diogeness apud Cu vtatur hac lorce:rcuelațio vera ſi accefferit,vello
Ipinianum :& Andronicus ſenior apud Gregoram la illa præceſſerit,nihil neque timendú,neque ac
lib .8. & Chrannus filius Regis Francorum ,apud Dculandum .In B.Matthiæ fortitione omnia adfuif
Gregorium Turonenſem lib . 4. Hiſt.4.16.6 20. & ſc,& præterea morem deligendi ſuis vicibus Sa
B. Theodora Alexandrina, nondum benè cache cerdocis Summi, nondum abolitú , fatis clarè do
chiſata, apud Simeonem Metaphraft. XI.Septemb. cet Beda in capite primo Altorum . Si ergo vel reue
& Meroueusapud Gregor. Turonen . Hift. Fran . uelatio ,velaliæ duæ caufæ fimul,fine reuelatione,
lib . s.ca.14 . vbi & alius ritus exprimitur,nam po mouerunt Archidiaconum Baronienfem ,vt expe
nuntur tres codices Scripturæ lacræ luper S.Mar ciretur, quod ait Epift. 30. poſt triplicem eiuſdem
tiniſepulcro , & ſigillatim finguliaperiuntur.ylus ſomnij de amico recurſum : quam ego facilè cre
hac denique Gundulfus,apud Ranulphù li.7 .Poly diderim diuinam viſionem : curioſitatis humana
chronicic.6. & ſui laudator facinoris Hieron . Car ( line affectu curioſitatis ) fortibus, am reuolutione
danus, devarietat lib.14 .Damnata fuit hæcſuper Pſaltery,vifionis euentum diligentiùs exploraret: 6 0
2.c.ali . ſticio non vno concilio a Ecclefiæ Catholicæ de
culis eiusprimú fe verſus ille obtulit: Moyſes Aaron
quanti & c.
fi quis cle cretis.Huc quidam referunt certas illas Epheſiorú e in Sacerdotibus eius,óc.fanè cenſuerim ,cum Ioan ,
ricos. 26 . norasmagicis verbis iunctas: quas ferenti conatus Buzeo noſtro, Bleſeníem excuſari poffe , alioquin
.

9.5. Anti- omnes forent efficaces. harum beneficio volunt

negari nequit, non optimirem exemplicenſen
fiodor. Crælum è rogo-liberatum b. ſed hæ pertinent ad dam ,
bcóc.ca n. 19. 6. Et ne quis obiiciat vel D. Aug.in Confeff.vel
videEu? Longè alia quædam cſt fors Apoftolorum
ſtath. in Greg . Turonenſ, factum , lib. s.Hiftor. Fran.c.47. licita planè non vetita , de qua fic Cæfarius libro
Homer.
feq .Nam Sancti tunc librú aperiebant, non vt očtano Miraculor, capite quinquageſimo ſexto. con
de futuris certiores redderentur,ſed yt conſolato fuetudo eftmaximè prouincia noſtra matronis, vt tali
riú aliquid velexhortaforiú ip ſacra pagina repe cum forte specialem ſibi Apoſtolum eligant, in XII.
rirent,vtteftatur ipfemetGreg. & fic folent hodie candelis, X 11. Apoftolorum nomina fingula in ſingu.
multi pij viricum tentantur,aperire libellum illum les ſcribuntur , qua à Sacerdote benedicte altari fimul
aureum Thomæ de Kempis de contemptu mundi,co imponuntur ; accedens vere fæmina , cuius nomen
quod ſemper aliqd in co occurrat,quo roborari ſe Iper candelam extrahit, illi plus ceterishonoris ý ob
& confirmariſentiunt.quod ſanè expers eſt ſuper ſequin impendit. ] Quin & in Hiſpaniâ lic Ferdi
nardo
 292 DISQVISITIONVM MAGICARVM

nando Cortezio torrent , beatum PEER V MA- JA inciſa digungebantur spatys examınale dimnjis. hius
poftolorum PRINCIPE m Romanæ , ſeu ve linteis quidam indumentis amitius ,calceatuſque iria
rè Apoftolicæ ECCLESIÆ petram ſecundam der linteis forcis , torulo capite circumflexo, vertenas
( nam primaIESVS ) obuenifle inuenio in Hi felicis arboris geftans,litato conceptis carminbus nut
itoriâ Mexicana Franc. Lopez de Gomara. cap. mine prajcirionu auciore carimonials ſciétia ſuperfifti,
XXI. decebat Euangelium illic plantaturo,rigalo cortinulas ,penſulum annulum libras ex carpathio filo
rem fauere, quo rigantenunquam non incremen perquam tennimyfticis difcipunis initiatum : qui per
tum dat CHRISTVS IESVS. interualla diſtincta retineniibus fingulis litteris inci
Septimò loco venit Ludus ; qui deſcribitur in dens ſaltuatim , heroos efficit verſus interrogationibus
Aofexaédeo , & alter quem vocant Ludum Pafto confónos, ad numeros ő modos penè concluſos: quales
rum : qui duo noxiè per Franciam & Germaniam leguntur Pythici, vel ex ofaculis editiBranchidarum .
multis ſolemnes, ad cognitionem matrimonij fu lbi tum quærentibus nobis quipreſenti juccedet impe
turi , opûm , dignatum , liberorum , & c. rio, quoniam omniparte expoluus fore memorabatur ;
Neque prætermittere hoc loco poſſum vel de afſiliens Annulus duas perjtrinxerat fyllabas, cum
beo indiſcuffum periculolum quoddá dictú And . adjectione litteræ poftrema,exclamauit quidem pra
B
Cæfalpini lib . deinueftiga..demon.c.12. vbi fic ait; fentium , Theodorum , & c . ] Subdit etiam inter
Sunt qui canſcriptos de bona & mala fortuna libros co rogatos num quæfiſent , quid ipfiſmet impende
ſulunt, fortuitò in libelli particulam incidentes ,in qua ret, dixiffe verſus, qui refponli;quibus & iplis ca
explicatur quod quæritur, (loquiturde libris quales picalis ſententia , & Principi exuſtio denunciaba
dixi) ſed hæc ut plurimùm apud ceteros vana reperiū tar, quæ cuncta ſic euenere. Nam & Theodofius
tur,vera apud eos quibusdémon cooperatur.] An er ſuccellit , & hi capite'muletati , & Valens viuus à
go dæmon futurorum huiuſmodi præſcius,vt ſciat Gorthis igne conlunprus fuit. Adeò vt lulpicer,
talia, qua faltem quo ad media , à libero ordina hæc omnia per Diabolum , D o reuelante,ad tot
ſcelerum vindictam fuiſſe reuorata.Ex quibus ver
riè arbitrio dependent,ad certum & verum euen
tum dirigere.Nullus hoc veræ Theologia perirus bis Ammiani patet Socratem , & Caffiodorum , &
conceſſerit . Debebat itaquedicere, quando dæmo Zonaram incomporta libi, & parùm vera nar
cooperatur, tunc fæpiùs vera videri, propter dæ raſſe .
monis in coniiciendo folertiam ; nó verò icribere , Nonum genus eſt óvojárt ea , quæ petitur ex no
vt plurimùm vera fi dæmon cooperetur, nifi cum mine conſulentis per elementa nominis diuerli
explicatione, quare rum potiùs quàm aliàs. modècollocata , & quali per anagrammatiſmum
Octauo, venit à xexTpuopdr Tha : quando defini fauſtum quid vel contrarium indicantia . hoc fuit
cus locus in partes æquales delcribitur, & vnicui Pythagoricum commencum . v.g. fi, Ioannes Ma
que fingula alphabeti litteræ infcribuntur:deinde gnus, reſoluas in , agnus animosé . hac putant ab A
fingulis litteris granum frumenti imponitur : po pollonio Romæ puellam ,quæ nuptiarum die mor
ſtea ad hoc enutritusoſcen gallinaceus introduci tua,ſuſcitatam . ( Philoft .lib.4 . ]
tur, quigrana comedat. denique notantur litteræ , Decimum dicebatur áebudvleis, quæ fuitduplex,
quarum primum grana depafcitur v.g.litterarum ; vna Græcorum , valorem litterarum confideran
P.E.T.cunc crediturnotari,Perrus Petronius,Pe tium , & futurum victorem augurantiâ , cuiusno
crucius, & quorú ſimili modo noméinchoatur .Sic men maiores numeros contineret : ideoq; Hecto
P
deceptus Valens Imp. de ſucceſſore quærentibus rem ab Achille ſuperatum b.Altera fuit Chaldeo
tian.Mau
philoſophis:& quia Gallinaceus ablumpferat,gra rum , qui alphabetum diſtribuunt in tres decades
da narata O.E.1 , a.omnes occidi iuſſit Theodo - D quibuſdam litteris repetitis, & nomina petentium à nobis(v
a Zonarastos, Theodoſios, Theodatos, Theodulos; & tamé reſoluta commutant in numeros, & fingulos nu- bi de hac
tom .3. in illiMagnus Theodol. in imperio ſucceſſit a.Hoc meros ſuis planetis attạibuunt. Huc referenda lu- te diziplu
Valen .So dæorum recentiorum Kabbala, quam diuidunt in tionib. in
cum Zonarâ quidam voluut factum per &Asutpuo
crates lib. per Thor: ſed apertè Socrates dicit fa &tum duas partes,in quandam Otopar telav blaſphemijs Accij A
zomen . li. xuquartelap : Sozomenus, per oraculum extripo refertam , & de @udutaan hanc vanillimam . quam Styanacté.
6.c.3s.Ni dis machinâ laureâ.quem Nicephorus fequitur. lege refutantem Tegnium lib . de vero ſtudio Chri
cephor. li. Caffiodorus autem cum Socrate lentit: fed per er ftiano. & meliùs Ciruelus in Paradoxis qq.earum
11.ca.45 .
Calliodo . rorem , vult iplummet Valentem operâ dæmonis vltima, quæ eft de Cabala Iudæorum : & à quâ non
ruslibr . 7 . vſum inquiſiuifle de fucceffore.Zonaras verò vult abit longè Platonis Arithmeticum vaticinum cre- c lib.8.de
Tripart.c.hoc factum ab lamblicho & Libanio : fed hos om . prehenlum ab Ariftotele lib.6.Polit.Sanè Apofto- repub.
35 Ammia . nes faMi ex eorum temporum ſcriptore Ammiano lus & Euangeliſta D.Ioan . in Apoc. nomen Anti
lib . 26 .
patet , quireos quidem quæfiti vaſiciņij nominat. chriſti per numerum . 666. ſignificauit ,c. 13. veilli
Fiduftium , Irenæum , Pergamió , Hilarium , & hos à Deo fuerat reuelatum ;fed omnium hactenus in
quidem conueniffe alios vaticinandiperitos,(quos genia in nomine illo cruendo fruſtrà fortaffis de.
non nominat, & fortè fuere Libanius , & lambli . Ludarunt. quimulta volet legat Riberam in Apoca
chus) & cecitât mox verba Hilarij iam latera fo - Elyp. Sanderum deAntichriſto , Feuardentium in I
dicaci;Conſtruximus (magnifici Iudices) ad cortiñafie renæum , & fufiffimèdiferentem Raimundum de An
militudinem Delphicas diris auspicis. de laureis vir tichriſto . a. c. 20. vſque ad 25. qui Arithman
gulis, infauſtam hanc menfulam , quam videtisye im + ciæ tamen nonnihil ampliùs, quàm par erat , de
precationibus carminum ſecretorum choragy quemeul tulit , ex Platonicorum commentis . Locus ille
tis ac diuturnis ritualiter confecratam ;mouimustan Apoftolinon confirmat Arithmantiam ; ſed dun
dem . Mouendi autem ,quoties ſuper rebus arcanis con taxat numerorum inuolucris arithmeticis
pro
fulebatur, erat inſtitucio talis. Conlocabatur in medio phetiam contexit : quod & nobis liceret S. Spi
domus ,emaculat & odoribus Arabicis , vndique lance ritu id inſpirante. Ipfis verò numeris vim aliquam
rotunda purè ſupeřpofita , ex diuerſis metallicis male diuinam , vel naturalem proprietatem tribuere,er
rys fabrefacta :cuius in ambitu rotunditatis extremo roneum eft.
elementorum viginti quatuor fcriptiles forma perire XI.Poteſt eſſe quod Pythagorç tribuit Plinius

conſide
 LIBRI II . C. II. Q. VII. SECT: IIII, 293

confideranduin in nominibus propriis vocalium A SECTIO III L.

numerum ; parem ,elle proſperum ;imparem vcrò,
orbitaris claudicacionílve indicium . Ciriumfer Quale in his peccatum 1
for de his & Gmilibusnugis liber, Alchindrine,ſu
perſtitioſus planè, & flammis digniſſimus; quem Otandæ ' fequentes' conclufiones. Quo ad
fingunt fuifle diſcipulum Ariſtotelis. Huc & ad fortem diuinatoriam ,& auguria cætera ;
præcedentem fpeciem communiter referenda eſt Primo graue peccatum eſt inguirere occultas cul
Hlla circularis figura , in cuiusmediâ inter feinilú pas per haruspicia,vet anguria ,vel fories diuinatorias.
nas areâ,varij numeri arithmetici;in proximo cir nam hxc non poflunt ita ſciri, line dæmonis au
culo, inſcripta verba,vita , bona fortuna,malæ förıu . xitio. quare quidain qui per aſtrolabiuin conatus
na mors,morbus,ſanitas in ſequenti,nomina planc fuerat furem occultuin nofle,cam fine intentio
tarum cum certis numeris : in 3. alphabetum La ne dæmonem'inuocandi, vt grauiter peccans, ab
cinis litteris capitalibus,in 4.certi arichmetici nu altarisminilcrio fuit perannan fälpenſus b ; ist. b cap.2.de
meri,qua in Germaniâ quidam vtuntur , & cuius que'ex giatia & diſpenſatione: quia fecundùnloruileg.
formă G Georg .Pictorius non exhibuifler, vlúni ius commune debuifle in perpercom ſuſpendic . cca.fiquis
que non explicaſſer feciffet , longè confultiùs. B
2. Aquèmortalepeccatum ejl augurtis velforti. Sprícopus
Forcallis etiá gentilibus in vſu fúic aliud quod : 16.9.4.;
busconari pradicere farura contingenitad :ideoque dr. Tho.
dam Onomantiæ genus, quando ex ipsâ nominis in deri: os lata excommunicationis fententia
d . 95.61t
Gignificatione, omen capicbant, vel aliquid focus 23. Quamuitnow ifit pecca'um mortale huise[modo . & 7.
tum diuinabant,vt alibi Opinationibus in fragmen obferuare ,nifi quando quillis fidem adhibet,femper edi. cap.6
ta Tragicorum ) docui Græcos feciſſe in nomine ramenmnximè periculoſim et fecundum illa dirigere quisFons
Altyanactis, & Auguſtum in nomine Niconis, de ałtiones fuas, etiairfignis illis minithe credat , ta io .
guo lege (up.libr.z.par.204.4 fect.4 .Hücretulerin , quia iultiſlimè Deus folee permittcre , vt tales
quod refert Prudentius lic a tyranno irriſum B. inalè percant:Diabolus etiam per huva[modifæpè
Hippolytum martyrem : in maiora pertrahit, & in magnis feriis decipit:& ,
Ille. fupinata reſidens ceruice , quis,inquit; vtminimùm , per hæchomo peffimum labirum
Dicitur ? affi mant dwier Hippolycun .. acquirit,proximè diſponertem ad infideliratem .
Ergo fil Hippolytus,quatiasturberg, ingales, Aliquor exemplis hîc illîc (parlim oſtenſuin ,
Intereátque feris dilaniatus egurs. quàm perniciofam eſſe lohrum fit confulere da -
Vc enim alicubi ab Auſonio proditú ,veteribus monicolas . Addam nunc ex Adamo Chronogra
diuinationis fpecies erat,nomen componere,quod firs pho, de Olach Rege Noruegiæ . is cùm inualiflet
C
Fortune, morum , vel necis iudicium , Daniam fretus refpófis dæmonum , claſſe victus,
Quæ quàm fint vana docuit etiam loan. Bro ipſe ſe in mare præcipitauit , vxor vcrò fame &
dæus libr.7.miſcellan.cap.f .. inediâ miſerè periit.omnes ( ait ) affirmant peritum
Ab hac fuperftitione non ſunt immunes , qui auguriorum , obfèruatorem ſorrium , & in aurum pro
ex nomin.bus fic parentum arbitracu impoſitis, gnosticis omnem ſuam ſpem repofuiffe: , artismagi
fortunas hominum & euentus futuros autumant ce ſtudio deditus , omnes quibus illa redundai patria
dependere,indéque quid futurum fit ratiocinatur. maleficos,habuitdomesticos, eorumquedeceptus errore
Expertes ſunt culpæ , qui ſedůlà diligentiâ , quæ perin .] Sic Adam lib.chron.l.b.z.cap.29.ex Chro
dam per angelos vel homines fanctos prophetico pico Cadoméſid'e decepto Odone Baiocen li Epi.
fpiritu impoſira nomina , cum eorum quibus im fcopi , pro Pontificio Maximo carcerem perpe
pofita fuêre munere , virtutibus , aut exitu vitæ tuum nacto narrat Baroniustom . X1.Annal.anno .
componunt, & oftendunt illa cum rebus confen 1084.Habesexemplum ,ex Chronic. Scotorum ,aliud ;
tire:quod olim fecere Patres Orthodoxi de Abel, de Nathaloco Rege XXX . narrant illum ipfum à
Enoch,Noë,cæteris:de qạibus lege Dillidori,lib . quoRexcæſus, ad diuinosm.flum ,vt de victoria, de
2.Origin.capit. 6.ad hoc præitnobis Angelus in D vira Regis ac regno eius percontarerur :responſum à
Euangelica Hiſtoriâ Matth.1.0.21. Luca.7.0.13.00 quadam anu accepiſſe ; Regem non diu vi&turum :nec
14 & ipfemet lesvs Simoni nomen ,Cephas, im periculum ei ab boste,fed'a familiaribus inftare. Cum
ponens, Ioan.1.0.42.col sto cum Matth.16.0.18 . Ali ille vrgeret , à quo anun , A le , fubieciffe , ille mulie
quid fimile P.Nicol.Serarius,in Machabe.prelog.i. rem exſecraires ,cim domum rediret , fibiit animum
vbi de hac re,notauit ex Gorionide,de nomine Ma illa cogitatio : nec responfum celari poffe,nec edere tu
1

chabæi;quod lanè potuit Propheticè à patre indi tum ejje : ne feapud Regem hominem prauum , & fuo
tum fuifle præuidente ingens animirobur & cor, rimore indulgeniem , ſuspectum redderet.Itaqueturius
quod Iuda futurum Sanctorum verò nomina li eſt tyrannum ,cum multorum gratia interficere, quam
beris imponere,vt illorum potiffimùm patrocinio cum grauifimo capitis propri diſcrimine, incolumem
ſe ſuáque commendent, & mores imitentur:pium feruare.Statim vbi domum rediit,impetrato ad reſp_n
& religioſum eſt , & eâdem ex causâ conſuetudo Ja diuinorum expromenda, ſecreto :cafo Rege,duodeci
Poniiticum Romanorum , ab aliquor iam ſæculis mum impery annum ingreffo, patriam ſeruitio , & ſe
nomen priſtinú cum dignitate Sumıni Sacerdotij periculo exemir. ] Narrat Buccananus, libr.4.fol.35.
commutantium , laude digna ,vt quod maximè. E'Sed cur fabulam magis cocinne fictam , quàm ve
i lib.8.de Vltimo loco , loannes Leo , diligens ſcriptor as rifimilem vocet,non intelligo . Erfenimanus illa ,
poisfr. quandam ,öppe@ ouenteay, ſortiariam recenſer : in immòdçmon iple,hoc citra rcucłationé fcire non
capſulâ abaculi forma conſtructâ qualdáali aui potuerunt: tamen malitiâ damonis lic Deus vfus
culas , ad has venire qui conſilium quærunt, & fuit. Nam illa crát ingeniohillimèinftitura ad hoc,
obolum offerre : auiculam ſtipein accipere , in vti miles iſte ; cuius ingenium prxceps, & manus
que capfulam inferre roftro : deinde regredi, & prompra dæmonem non latebant; ad cogitario
telpeplum in chartulâ referre conſultori. Hæc nem tollendityranni impelleretur ; quod livelli
fufficiant dehis ſuperſtitiolis ſortibus partim di profperè , fiuemalè ceffifier;veltyrāni,vel aç gret
vina oriis , partim conſultoriis. loris feu conſultoris nece animum homicida pa
Cc (cerer,
 294 DISQ VISITIONVM MĄGICARVM

ſceret.Nónne fimiles aſtusanimi,fimile cyranni- A 'jneceflitudine aliquâ dependentrum . Et ex illa

cidium in Azaële Syron . lib.4.Reg.cap.8.nobis S. priore, in hanc tandem ,Chaldar,deflexêre.Sic vo
Bucan.lib. S. ſuppeditat ? In eâdem Scotia Bancho maleficæ cali inuio Sacerdotes Babyloniorum ,, teſte Dio
7.in princ. Cortes regnum (pondentes exitium peperere.nam doro Sıculo, libr.z. Bibliosb.cò quòd Chaldæa na
Boët. libr. occiſus à Macbeto ſeu Macabeo ; cui etiam ipli tio in hoc genere antiſtabar. Sanè ideò receptom
12. ante diuinationes ariolorum , mercedem crudelitatis , poſtea vt fimpliciter , Chaldaus, Aſtrologum hgni.
med . necem ateulerunt,perſuaſerant inuictum forç,do ficarit,ficut Arabs,lacronem , c Chananaw merca
nec filua quædam procul inde remota,ad arcem , torem , fic vſurpant Daniel, prophetia fua 2.verf.2.
quam Macbetus incolebat, accederet : nec fæmi luuenalis, Sargr.6. & Gellius,lib.vinoct. Anicar.o.g.
nâ geniti manu occubiturum , Vt fidem dæmon Aſtrologiæ huiusparies ſunt quatuor , prima
ſimilibus vaticiniis faceret ; cùm iam vincendum verſatur circa , Reholmisones, & prædicit totius anni
necandumque ab hofte fortiore , infeftillimoque bello , pacéque vicillitudines, aëris ſalubritatem ,
perſpiceret,perſuaſit,vtmilites ramis prægrandi annonæ pretium ,morbos animantium , & c. Se.
bus prælatis Gilux ſpecięm præberent ; & percul cunda continet,Magisterium Natiuitatum ,docens
ſorem çi immiſit Mackduffum.qui non narus,ſed quid figillatim homini totâ vitâ obtinget. Tortia
cæſus ex matris vtero .Multis hæc deſcribit Boë- B vocatur,Electionum ;quæ docer quid in tingulis re
tus : pro fabula Milega vel mimo ex Arellanis ri busconſultò & vtiliter faciendum ,quid omitten
det ille alter : ſed hæc dæmonis moresmirè ex dum , quando ædificandum , quando mihi naui
primunt:nec continent quidquam , quod fieri non gandun , equirandúmve quando egrediendum
poflit , aut quod fieri non ſoleat, de Gluarum ftra manendúmve domi, denique quando & quibus
tagemate Olaus , & alij fimilia : de pſeudoraculis locis fingula facienda , vt feliciter cedant , hac ſe
mirabiliter iactabat ,meus olim in Mathefi Do
dæmonum plenæ ſunt hiſtorią .
4. Idem hodie dicendum de forte conſultoria, qua Ctor.loan . Stadius ; ipfi tamen , li demas, quæ per
inquirimus, quid nobis faciendum vel iudicandum . impofturam aliquando cóſequebatur,omnia pel
a câ.Portes nam & hæc, ſub anathemate prohibica a. proba. Gimè & infelicidímècedebát.4.eft,imaginam foul
26.9.5 . tur.quia non licet huiuſmodi, nifi à Deo , inqui pendarum , planè præſtigiola ,& à nobis, libr. ,fatis
rerc : Deus autem non vult nos ſuam voluntatem confutata . Trium cæterarum ,nulla quidquam ha
doctrina bet certitudinis , ſed quo longiùs abit quæque à
per fortes indagare : fed petere illam à
Eccleſiæ , S.Scripturâ,ſuperioribusnoſtris,ac aliis communibus illis aſtronomiæ canonibus, & ad
do & is ac piis viris.Mortaleautē eft,quandoaliquid , c particul. res fingularéſque euentus propiùs accc
ſuperstitiofi adhibetur,vel forti corrò creditur :fi verò dit; cò à fcientia & certitudine longiùsrecedit, &
virumquedeeffet, & fine ſuperstitione olla, ſimplici mendacio vanitatíque ſeſe arêtiùs adiungit.Vnde.
ter quis forte voluntatem Dei inquireret , probabiliter Sit i.concl. Astronomusnon recedens à fuis uni
tantùm forticredens ,foret peccaium Veniabile, uerfalıbus, commenſuratis , immediariſque principiis ,
CAPVT III, poteft iuxta canones artis fua cerio predicere ,etiam
De Conic &katione. multis antequam eueniant annis vniuerfales illos artis
Vc vfquc ſermo fuit ,deprænotionc prorsùs fua euentus,niſi tamen vel fupputatio,vel instrumenta
licira , de qua eft cap.i.vel deprorsùs illicita , cum fallant , ] Hinc orta Ephimerides ,quæ vulgò
de qua fuitcap.z.Nanc ſequitur agamusds ea ,quæ circumferuntur. Hanc conclufionem neminem

aliquando licita,aliquando illicita eſt : quam vo puto negaturum , quia ficut ſe haber res ad eſſe,
camus Conic tationem .hæc vel eft Phyſica ſeu Na liç ad cogiioſcireuétus iſtineceſſarij (unt, & certi:
turalis ,vel Politica ſeu ciuilis , quæ fortis , nos poterunt igitur certò cognoſci. Iuxta eandem ra
men reriner. rionem , poterit, ex Lunæ & Solis vario colore &
QV Æ STIO : 1. aliis phænomenis,aſtronomus;ventorum , pluuia
De Coniectatione ex astris . Drum , ſerenitatis & hoiuſmodi viciſſitudinis tem
N naturalis coniectationis claffem refero , quæ peſtatum euentus probabiliter prædicere , ratio ,
IN
Icomquc cauſis naturalibusverè innituntur, vel quia vt plurimùm hæc accidunt;aliquando tamen
ſaltem eas non improbabiliter omninò præte ob peculiares aliquas cauſas impediuntur. Hoc
xunt :cuiuſmodi luntagricolacum ,paſtorum ,nau ſpectant Arati, Ciceronis, Hehodi ,Virgilij , &
farum , architectorum , inedicorum , phyfiogno Germanicide Phænomenis carmina.
morum , chiromantarum , aſtrologorum , & oni 2. Concluſio , Astrologia fpecies illa prima non eft B
ropolarum : de quibusnunc sigillatim nobis eft fuperftitiofa , ſs tanium profitetur opinionem cum formi
diſſerendum . dine oppoſiti ; v.g.minantur aftra annona carita
A Quoad coniectationem , fiue iudiciaria ex aftris tem ; forcè futura durior annona;metuo ne fit, & c .
mathelim ,dux poſſunt eius ſpecies cóftitai, prior Secunda verò non eft fuperftitiofa,fi ranium profitetur
licita, poſterior illicita . Prima (pecies eſt,astrono- E fufpicionem , v.g.ſuſpicio cft hunc puerum fore ta
mia;quæ nititur vniuerſalibus,veris & incommu lem : inclinabitur ad hoc:boroſcopus illitalia por
cabilibus principiis , & ſcientiam conſequitar fu tendit , & c. Tertia pars denique non eft fuperftitiofa ,fi
turorum artis ſuæ :veluti reuolutionis adnorum , tantùm dicat fe astimare,good res benè fieceffura :
curſus Gidcrum , diſtinctionis eorum , item naturæ reueraanimo fuo non plustribuat, quàm verbis pra fe
ſolis & planetarum ,eclypſium ,ſtationum ,retro feri,( quod in omnibus his tribusnotandum ) frase
gradationum ,aſpectuum , coniunctionum , oppo hac docet Conrad . V vimpina lib.de Fato: alio opere
litionum , & fimilium :quo in genere quædam iam de ſuperstitione libr.2.cap.7.ratio , quia propter con
prodierunt vtilia,& maiora exſpectantur , Ticho fideratos euentus fimiles , ad fimilem aftrorum
nis Brahei , Nobilis Dani. Altera éſt, Astrologia , pofituram fæpè ſubſecuros,licet nobis æſtimare,
tam diffimilis priori, quàm pellex coniugi iuſta : ſuſpicari, & meruere fimilia :neque vllum pecca
quæ nititur principiis communibus,variabilibul tum in hac obſeruationis cautione verſatur : quæ
que, & prædicit effecta euétuum futurorum , non eſt portio quædam prudentiæ , & ideò ſecundùm
neceffariorum , ſed contingentium : quali ab aſtris fc eft bona.
Tertia
 LIBRI IIII. C. III. Q. I. 295

Tertia concl. Astrologia vllo istorum trium mo- , A pros , illúdque iplis ftudium inutile & noxium
doruin vlieriustendens, & pradicens aliquid vtceriò fuifle i. Quis Deo non credat ? Ecce , clamat iple i Efai.47.
cuenturum ,merè illicita eft , & fuperftitiofa :toráque Deus : Ego fum Dominus irrita faciens figna diuino- v.10.& 13.
buix [modi diminatio incerta eſt ac vana,nec artis aut rum , Ariolos in furorem vertens, conuertens ſapien
ſcientia digna nomine. ] tes retrorſum ,& fcientiam corum ftultam faciens. Ex * Elai.44.
In ſum . Notandum ex Caierano a Colere hîc incurri tria his locis patet erralle Salisberienſem cum lib.1.c.1 . v.25.
verb.aſtro
cum ob- peccata Mortalia , ſecundùm tres modos exce ſcribit ; viguit autem ista forentia , e forse eam ali
Ceruatio. dendi. Primò quando Chriſtianæ fideimyfteria quatenus licuit exercere donec Deum natum nüciauit
ſtellis ſubiiciuntur, & deducuntur ex aftrorum in Itella de cælo ,magóſquenon reprobos,primitias fidei :d
fluxu vel fitu.qua in re peccauit etiam Per.Halia eum adorandum nono do inaudite dncaiu perduxıl
cenſis, qui diluuium Noë,stativitatem les v ,reli exinde.verò peniess interdiétá eft: ]Immò vt ſemper
gionis fideíquemurationes & alia huiufmodi fu mala fuit,fic ſemper interdicta iure diuino fuit .
pernaturalia arcana aftrorum diſciplinæ fubiecit; 2.Quia concilia & canones PP.grauiffimispa
Firmicus quoqué , Albumazar , Aponenfis, Ma nis præſtitutis,eam damnantulongum forer verba
adfcribere.loča indicabo, cap,stlud,cap.ellos ,cap. fed
b libr. 13. chiauellus , & Paul.louiusb . Italíque complores
hiftor. in cundem ſcopulum impegerunt; quos perfidiæ Bloillud,26.9.2.cap.igitur,26.9.3.ca.non liccat,25.9.5.
c libro 2. teosmeritò peregit loan . Picus Mirandulæ Co cap.2.de foriileg.Concilij Tridentini Index libr.dam
cô . Aftro
ines.Refellitur hoc dogma, quia talia myſteria à nator.Reg.6 .& pleniffimè Sixtus V.P.M.bullâ fuâ
log.ca.s.&
li. s.ac.ir. libero Deidecreto dependebantſolo ; Deus au contra astrologos. Equidem lego apud Epipha
I libro de
tem , vt conſtituit , fic etiam poteſt cælorum cur niumk, olim Aquilam Ponticum ex Eccleđâ pul- Ponder.&
ſus immutare , ideóque Chriſtiana religio cælis lum , eò quòd his ſtudiis nollet abſtinere, menlu .
fuperior eſt cenſenda. Confeſſio enim ,eius fuper cæ 3. Damnat eandem lûs ciuile Romanorum ,
d Plal.148. lum et terram d. libr.2.C.deMalef.á mathem . I. Mathematicos,C.de
V.14 . Secundum peccatum eſt , quando futura con Epiſco.aud . quibus & ars interdicta,& codices in
tingétta ,ex aſtris cenfeaccettò præſoiri pofle,hoc cédio , & vtentes damnantur exilio : ſcd alibi eriam
enim tollit libertatem humani arbitrij. Nam ſi morre plectuntur, lıbr.s.C.demalef.es mathemat .
certò prçſciripoflent,hoc foret quia actiones illæ 4. Vt omittam Originem , & Eufebium , libr.6 .
ab aſtris , & non ab arbitrij libertate penderent, de Prap.Euang.ca. 9.damn. nt communiter Patres
ficque delinerent eſſe futura contingentia. Con orthodoxi, Bafilius homil.in Genef.6. & fermon. in
tradictoria itaque funt certò aliquid huiuſmodi Princip.Prouerb.D.Chryfo.in cap.2.Maub.D.Am
prædici, & tamen huiulmodi libera live contin broſelebr,4.Hexam.cap.4.D . Augustin Jbr 2.de Ge
с
gentia effe . nef.ad lurer.cap.17 .& lib.2.de doctrin.Chrift. à 0.21.
Tertiò peccatur , quando interrogationes & do lib.s.de cinii.Dei,aliquotprimis capiribus, hom .
electiones caleſtibus hiſce corporibus ſubii in Pfalm.61.D.Gregor.hom.de Epiphania,loan.Salis
ciuntur,vt certæ cuidam caulæ , & tanquam legis berienſis lib.2. Polycratici, cap.19.0 24.6 26 .
Judecreto : ita vt quis hanc vitæ actionibusque luis s . Damnantcommuniter Theologi, tum vete
regulam , & normam præfigat. Hoc enim repu res, vt D.Thom.2.2.9.95.art.s.S.Bonauen.in Centilo
gnar dignitati diuinæ gratiæ ,quæ vincit naturam ; quio .D. Antonin ,2.par.zit.12.cap.1.9.6.Pet.de Taren
repugnat etiam diuinæ legi,quæ talia vetac fic ob taſia ,Richard . Paludan .Gabr. Mai.in 4.fent.Guilh .
ſeruari;repugnat noftræ mentis & confilij digni Pariftratta.de legibusad longum.cum recentiores.
tati, qua cunctis rebus corporeis lumus præltan ve opere doctiſſimo & vberrimo, Phænix æui lui,
tiores , & fublimiores. loan . Picus Mir. & ,eius nepos, contra Bellanci
In duo hæc poſteriora peccata incidunt,quot num patrui libros defendens, Ioan . Franc, Picus,
quot pluſquam oportet huic aſtrologiæ tribuunt; libr.side Praxor.Iulius Siren.lsbr.9.de Faro à cap.29 .
vtveteres Chaldæi,& qui in libris iuris vocantur qui tamen postea cap.36.8 37.videtur aliquantulum
Mathematici ac Planetarij: & ex recentioribus, p plus aquo tribuere astrologis item Ciruelus Darocēſis
ideò cauendi,lul. Gauricus,Lcouitius,Cardanus, Theologus, pbiloſopbus & mathemaricus bonuslibr.de
Bellancinus , loannes Stadius, lunctinus, & No Superstu.par.z.cap.3.Mich.Medina libr.2.derecta in
ſtradamus; contra quos omnes eft præcedens ter Deum Fide cap.2 . noster Bened . Pererius libr.in
tia conclufio . tegro de diuinat astrolog.
C Quæ probari poteft ratione, & auctoritate. 6. Damnant communiter Iuriſconſulti tam ca
Ratione , quia , cùin euentus iſti non exiſtant ne noniſta quam Lcgiſtæ ,loannos Andr. Abbas, An
ceffariò ; & certò,non pofluntcertò & neceflario Caranus, Ananias in cap ex iuarum ,de förtileg.Turre
1
præſciri. Deinde quia hi ettectus non continen cremata in d.cap.illos,& in fumma de Ecclef. Alberic .
tur in aſtrorum poteftate, quibus etiam pec Deus, Rofatus in voce, Soriilegus, Troilus Malucriusirattar.
nec humanum arbitrium ſubſunt. Etaliæ plures de jörtibus part.1 . Bal. Salycet.co aly ſcribentes in l .
rariones peti poffunt ex bullâ Sixti V.contra a 2.6 s.C.demalefic.Grilland.de fortileg.9.3.num .8e
ſtrologos ; & ex do& ilimo , prolixóquc opere 9.num.13.cum feqq.69.11.num.16 . Pet. Leloyherim
Ioan . Pici contra Aſtrologos. libr.3.de fpe& tr.capite 9.loan.Horoſcus Epilc.Gua
Auctoritatis probatio, iuas haber claſſes.1.pro- Edixienlis libr.2.de verâ & falsâ prophetia cap.29 .
baturScripturæ lacræ teſtimoniis , quæ docet re 7. Damnat huius artis pericus , ex ipsâ expe
• Efai.41. rum futurarum præfcientiam ſolius eflc Dei ; & rientiâ , & praxi horoſcoporum ,viginti ichemati
V.23 . cam prorsùs adimit homini f,monet ne quis di bus & exemplis allatis Sixtus ab Hemmingâ Fri
fEccler.8 .
ſcat aſtrologiam , vel ab aftris fibi timeat , & has Gius recenti opere ; astrologia refutara ,
1.7 . & cap.
20. V.14 . elſe vanas leges infidelium g :neſequamur vani 8.Damnantphiloſophi & medici,ex veteribus
g lerem . tates philofophorum , xata goasía Tš xóquer , ſe ! optimèBardelanes Syrus & Diogenianº,apud Er
10.1.2.., cundum elementa vniuerfi h, quodde aſtrologia D. febium , d , libr.6.cap.6.6 7. & plures aly apud Ioan .
à Siobaum Sermo 78.ex Neotericis,Georgius Trape
od Colol. Athanaſius accepit : ridet augures , & oftendit
2.v.8. fcientiâ (uâ Babylonios & Chaldæos fuiffe dece zuntius, libr.cur astrologorum indicia vt plurimum
Cc 2 fint
--

296 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

fome falſa? & Franciſc. Valel.libr.Sacre philoſophie , A 1fub initium libris.de ciuitat. Dei,nec verò libicon
cap. 31. Nec omittendum dictum prudens medici trarius elt Auguftinus : vel Origeni fanct, in libro
cuiuſdam Iudæi ; qui cum Petro Caſtellæ Regi ſecundocontra Manichæos cap.21.Nam hoc,ca.27.per
( cui fæuitia morum , & innoxius fanguis, vxoris , corpora cælestia , non intelligit orbes cæleftes, ſed
fratrum ,Epiſcoporum ,Principum ,Nobilium ple beatorú corpora gloriola , vt córexcusmanifeſtar.
beiorumque innumerorum , Crudelis,nomen pe Locus auté È ſaiz nihil ad rem facit.quia fimilicu
perit ) eò quòd ludæus illi ex Horoſcopo noua do deſumpta ex more Hebræorum : qui libros la
imperia , & montes ( vt aiunt ) aureos addixiflet, cros in vnico folio , fiuc ob longâ membranâ fcri
rebus poſtea deſperatis quærenti, & qui vaticinij bebant: & eam ,inftar relæ textorio radio circum
fides conſtaret ? reſpondiffe fertur; cælo rigente , ſi uolutæ , circa cylindrúvel bacillú ligneú circuin
quis in balneo lauet , ſudaturum nihilominus, altris uoluebant,ac cóplicabant.Hinc ergo peritâ com
ſtudia viræ moresqueplus poſſe ſignificans auctor parationc : ficut quando,cælum crcatum primò
loan.Mariana,libr.17.de rebus Hispan.cap.14 . apparuit ,dicitur extenlum fuifle Gicutmembrana
9. Damnat ipſemet vanitatum cunctarum ſtu ceus huiuſmodi liber , quando fpectandus euol
diofiflimus ſecaror & coryphæus,Henricus Cor uitur & exponitur, Pfalm . 103.7.2. Extendens co
nelius, ſcribens bancartem nibil effe aliud,quam fu- Blum ficur pellem : ſic propheta,agens demundi finc
perstitioforum hominum fallacem conie turam :qui ob ac coelorum diffolutione, comparat eam libro illi
multi temporis vfum derebus incertis ſcientiam fece complicato , ſiue membranæ circumuolutæ , vt
runt:in qua,emungende pecunia gratia decipiani im optimè aduertit Auctor Quæftion . Ortodoxor.
peritos,et ipſi ſimuldecipiantur.]Hçcille malus lib . Refponf.go.quod clarè explicuit B.Ioannes in Apo
malo bonum perhibens teſtimoniú arti non bonç. cal. c calum receffit, ficui liber inuolurus. Quo loco .c.6.1.14.
10. Damnant Hiſtorici,ve Tacitus,cuius illud Andræas Cæſarienſis conſuctudinem quoque il
præclariſſimum exftat lib.17.de mathematicis ,ge lam Hebræorum obſeruauit : cx quo cum deſum
nushominum infidum petentibus, (perantibus fallax; pta fint ad verbum ferè,quæ loco illo ſcribit Are
quod in ciuitate noftra vetabitur sēper,& retinebitur.] chas Cæſarienſ. & locus cius in verlione Latina Git
11.Dampant poëtæ ,vt Sibyllinorum oraculo mutilus, rectè fibiconſuler,qui ex Andreâ locum
rum auctor libr.3.vt luucnalis Satyr.6.vt Ennius, Arethæ correxerit. Ve igiturad locum Moyfis in
cuius illa ſunt egregia; Genefi reuertar,dico illic agide lignis in vniuer
Non habeo denique nauci Marſum augurem , fum , liue qualibuſcumque ( ve vox Hebræa Otha
Non vicanos baruspices,non de circo aſtrologos, с denotat )nempc aſtronomicis, vniuerfalibus, de
Non lſiacos coniectores,non interpretes fomnium , notantibus diuerfitates anni tempeſtarum , diei,
Non enim funt ij , aut arte dsuini, aut fcientia: no & ilqued : vel etiam polyticis & forenſibus:veí d de quib.
Pfal.135.
Seà fuperftitiofi vates,impudentéſquearioli, quandoquemiraculofis: non verò agitur de aſtro
Aut inertes,aut infari,aut quibus egestas imperat: logicis ; quz vaniſſima funt,nec ligni nomen me
Qui ſui questúscauſa fietas ſuſcitant fententias. rentur.Pluribus hanc Sirenij opinionem refellit,
Qui fibi femitā non ſapiunt,alierimonštrant viam . Ben . Pererius,d.operis cap.4 .
Obiicitur 2. ex libro Iudicum illud , cap.5.v.20.
Quibus diuisias pollicentur ,ab bis drachmã petuni:
Debisdiuitiis fibi deducās drachmā,reddät catera. De cælo dimicatum eft contra cos , ftella manentes in
Apud Laërtium ,ab anu domeſticâ meritò ride. ordine & curfu fuo,aduersùs Sifaram pugnauerunt .]
tur Thales ; in quem Gabriæ feftiuum exſtat epi Quo,inquiunt,pacto pugnauerunt ; nifi quoniam
gramma;luſere & alij,in Anthologie libr.z.fed præ ludæis fauftus, Siſaræ verò infauftus ille curſus
cæteris illud Leonidæ placer quo aſtrologiæ ma aftrorum , & fiderum ſtatio : fi ergo Silara periit
tre'm ,dixit audaciam ,obftetricem ſtultitiain : & ri propter hunc ordinem liderum ipſi aduerſum :
dermoechæ maritum ,ia &tantem le gnarum pro potuit
D deri,aceciam
metui,ac ipſum
hocvitari per aſtrologiam
.Restõdeo præui
, ex antiquit. Io
bri alieni & infortunij,domefticum dedecus cùm
ignoraret.Lulit in eundem martyr Morus; ſephi verè huius confli & âs tempore procellam
Astra tibi arhereo pandunt fefe omnia vati , magnam exortam fuiſſe, aquæ etiam & grandinis
Omnibus & que fint fata futura monent : mulcum oculis Cananæorum offufum , & ficarma
Omnibus aft uxor quod ſe ena publicat , id te bellica ipri vſui effe non potuiſſe.Quòd auxilium
Astra ,licet videan : omnia, nulla docent : cùm cælitùs fucritmiſlom , ait SS. de cælo dimica
• Procop.
& quæ ſequuntur parilaie ac lepore condita . lum.miffum verò fuit per angelos defenſores po- in ludic.
D Sed non deſuntaſtrologis quædam argumenta . puli Ifraëlitici,quorum Princeps eſt Michaël.Hi
Obisciuniprimo,illud Genel..v.14.de luminaribus dicuntur in ordine & curſu ſuo fuiſſe auxilio If
cæli: Et finein figna, et tempora, es dies, annos. ] raëlitis , propter ordinem militiæ , ſeu hierarchiæ ,
Vnde quidam , etiam ex numero Theologorum ; in qua quiſque ſuum ordinem & ftationem ſerga
colliguntaftra , etſi non finc caufæ , certa tanien bat ; item propter continuam operationem & in
cſſe figna fucurorum omnium ; quod non Plorino ftantiá cultodiæ cuique commillæ , in qua fideli
tantùm ,& Porphyrio ;ſed & Origeni, & Eufebio , ter vnuſquiſq; angelas perſeuerabat : quàm vocat
a d.cap.36 . & ipfi Auguſtino tribuitur à Iulio Sirenio * ; qui curſum ; & liceo loco ſtellarum nomen angelis f Apocali.
& 37 .
hoc tenet,& confirmat ex Ilaiæ verbisb: complica tribuivoluere Varablus, Vales,& alij, idquecon - 12.V.3;
bc.34.V.4. buntur ficut liber cæli : vbi per cælum mulci in firmant ex illo B.Ioannis F.ubi cauda draconistra- | Orig.tra
telligunt firmamentum , & dicunt firmamentum xit tertiam ſtellarum partem .Sed nec Hebræum no- Aar. 3o.in
vocarilibrum , eò quòd tanquam in libro fic in men pofitum in Cantico Deboræg, Haccochabim , Matt Gre
cælo ,cuius ftellæ fintcharacteres , futura legan aliud quàm ftellas ſeu údera fignificat, nec apud gorli,33.
tur ſignata . D. Ioan.per ftellas Angeli, ſed viri Sancti ex ve- i Dan.8.1.
Respondeo ,aſtra non effe certa figna futurorum riore expofitione h,ſuntintelligendi,Gcut & apud 10. fic er
omnium . Nam illa Originis fententia , refertur Danielem , cùm aici , Etmagnificatum eft vſque ad plicat An
dreas Ca
quidem ab Euſebio , ſed non approbatur ab co ; à fortitudinem cæli, & deiecit de fortitudine, & de ftel Car.in Apo
D. Auguſtino autem expreſsè & clarè refellitur, llis , & conculcauit cas.Melior ergo Cantiçi Debo cal.ca.12.
ræ inter
 LIBRI IIII. C. 111. Q. 1. 297

ræ interpretatio eft , quàm video placuille Caie-, A miatn quærentium curiofitatem ,teſte D.Auguft.p plibr.2.de
cano; ſic aërem , cæteráque elementa, & tempus quirečtiſſimè addit, non quia vera fit pradi£tro , id- doc.Chry
liplum fauille populo Dei, vcipfæ quoque ftellæ circo minùselle ſuperstitiofam vel facrilegam ,c'el ideò foſt.ca.22,
folitæ imbres cicre , cenfeantur contra Siſaram & 23 .
magis licere predictionibus talibusfidē dare: ſed ſem
pro Iſraële pugnaſſc. Denique nec conſequentia perretinendum illud Deipraceptum ; Etiamſidixerint q Deut.13.
argumentivaler. nobis , eo ita cuenerit, ne credamus eis 9. ]Denique
Pfalm . Tertiò ,obiiciunt illud Dauidis a ; firmamentum quod de ſomniisdixit Ariſtoteles ,hîc quoque ve
18.7.2 . annunciat opera manuum eius,hoc eſt , aiunt, præ rillimum ; huiuſmodi diuinationem , non niſi ex
nunciat ca quæ Deus fa & urus eſt. Respond .non accidente fore veram . ſicut enim qui afliduè iacic
illum eſſe ſenſum , ſed hunc ; pulchritudinem cæ aleam , vel talos figir ; is aliquando ſeniones , ali
leftis huius , & vilibilis fabricæ nobis indicare ex quando Venerem iacit, inuenítque : fic cùm iſti
cellentiam operum Dei inuifibilium : & cogere centiesmentiantur ; quid mirandum , li ser verum
nos vt faceamur , non alium potuiſſe firmamenti dicantifanè fimédacia notarétur,mille forent, pro
6 D.Hie elle architectum ; vt Patres plerique exponunt b , vno vero dicto : Pauca notantur ,non adeò camen :
ron.& Eu- nec diffentiunt Rabbini & Vatablus. Nam de B quin veris lógè plura. Quis neſcit Hebræos illos,
b.Ambro. Apoſtolis,haud dubiè eft allegorica interpretatio . qui Leoni llauro vera quædá prædixere,ob mida
I. Hexá. Quartò, obiiciuntex Hiſtoriis,læpè has prædi ces prædictiones,Arabiâ pullos fuille ",cùm ZitárZonar.
cap. 4 . ctiones effe veras; vt præter cætcras fuêre qua Principem in infelicem iconoclaſtia perpol ffent? tom .3.
E tuor. vna Theagenis, qui ex ſtemmarc (cu genicu . Quis de Pancratio non legitzeum & Conſtantino
c Sueton. rà addixit Auguſto, imperium c : 2. Thralylli, qui Irenes filio Impe.cladismaximæ , & libi ipfinecis
in O & auio mortem Ĝbi inſtare,miranti Tiberio dixit, quàm caufam fuifles Quis Conftantini Stethati ncfcits Paul.Dia
cap. 94.
ſecretò Tiberius ei, re cum nullo communicatâ , ainentiam : qui & lībi, & Alexio Branæ,ſtulto va- conus lib.
d Dionyf. moliebatur d. 3.Aſclecarionis de quo ifta Sueto ticinio,cxitium arculit?habebatur tamé Sicrharus 23. rerum
Romana
libss. Princeps ſuitemporis Aſtrologorú t.Quis nefcit, rum .
nius in Domitiano; Hunc ( Aſclerarionem mache
maticum ) delatum nec inficiantem iactaffe ſe que quàm hactenus vanæ omnes prædictiones corum , - Niceras
prouidiſſet ex arte, ſciſcitatus eft ( Domitianus quis quidiem velannum aducntûs Antichriſti , vel ex- lib.:1,
ipſum maneret exilus, & affirmantem fore,ut breui la cidij mundi , prædixerunt u ? Mitro Petri Leonij v vide co
ceraretur à canibus,interficiquidem finemora,ſed ad Spoletani infignismedici inanem huiusMathefis ment,no
coarguendam temeritatč artis, ſepeliriquoque accura fiduciam , qua mortis Laurentio Mediceo occa- ftrú in Se
tiffimè imperauit.Quod cum fieret,euenit,vi,repērina clionem , & libi ipfi præbuit præcipitationis in pu- necæ CA.
tempestate deiecto funere, ſemiustum cadawer diſcer teum * .Mitto , quod Cedrenus narrat de Abraha. ! 1.386.
x louius
perent canes.]4.Elt corum ,quibus ſummæ dignita ino , Genethliacos coram Ægypti Rege vanitatis in Elog .
tesvel imperia vel Pontificatus ab aſtrologis ante conuincente. Mitto Manuelem Connenum Imp.
prædi&ti:dignitas Allabio cuidă,mirè à fortunâ ia cuimagno ſterit , nimis addi& um eflc huic inta
e Eunapi" | ctaco e, & Athenaidi ; qux poſtea vxor Theodolij niæ : quæ illum & claſſemaximâ nudauit, & po
in vita £ . Iuniorisf:Imperiú,Rodolp.Habfpurgiog: Pótifi ſteritati ſemper ridendum propinauit y . Mitto y vide Ni
delij. catus,Leoni ro.Hadr.vi. & Marc.i1.h His omnib .
Ioan . Galeacij ducis Mediolanenſis factum , qui li cerá 2Chó.
f Zonaras br. .5.
Respondeo , Quando aſtrologi verum dicunt, cùm ei aſtrologus quidam mortem immaturam
& alij. & 7.
& Cufpi- tum multò diligétiùs elle caucndos.quia ſatis cla planèprædiceret,fibi ipfi verò longam vitam pol.
Diá.in C &- ruin hoc fignum foret, eos pactum cum dæmone liceretur:hominis ridés ſtoliditatem , ſtarim ſtran
faribus. iniuiſſe , vt ait D. Auguft. i & de Thrafyllo Dion gulari cum iullit 2.Mitto mendacium duplex Pe- 2 Corre
hlouius in
indicat,cum ſcribit folicum affirmare,quæ nuncia tri de monte Ilicino in Concilio Conſtantienfi , zetus1:fa
Leone lib .
5.idem in longinquis è regionibus adferrentur.Idcoque Iu quod Æncas Siluius narrauit a. Addam dumtaxat rúgue Mc
Hadriano riſconſulti in ticuli rubricâk ,Maleficos cum mathe duorum Principuin diuerſa iudicia & mores. Al morab.
6.Garim- maricis, iungunt quia vt plurimum mathematici D phonſus Aragonum rex fapientiæ veræ amator, a lib.4.de
Alfonſo .
bertus lib: etiam lunemalefici,ve explicat optimeDion li.49. in literatos omnes mirè munificus fuit , folos
4.& Onuf.
Panuin . cuindicit pullos vrbe ab Agrippâ , rós ágporózss aſtrologos à curiâ ſua arcebat; prudenter cenſens,
i libr.2.de Youd Tšs yontás, vnde patetmathematicos dictos fibi nihil opus eorum induſtria , eò quòd lidera
Genef. ad iplos aſtrologos & ficmathematici in illa rubrica ftultos regerc,fapientes aftris cenſeret imperare b. Sylueft.
lit.in
li.s.defin.&
ciu . & pallim in iure alibi,pro ſolis aſtrologis ſeu ge Contra Cardanusmemoriæ commendauit Ludo d . lib.4.
nethliacis ponuntur : quo ſenſu etiam Hiſtorici uicum Sfortiam , verlutum potiùs, quàm pruden
Dei,cap.7.
* C.dema vocabulum accipiunt l: & fic accipiuntur in S.C. tem , & perfidum quàm æquiboniquc amantem
the.& ma- illo apud Vlpianum , libro ſeptimo.de offic . Proconſ. Principem , Alfonſo diſſimillimum , impendiofum
lefic.
1 Suet.Ta quod Pythæus conſeruatum edidit bono reip.m. quendam aſtrologum , artis imperitilimum aluil
citus,Am - Aliquandohocnomen Chaldæos etiá ,& reliquos ſe , in quem pluscentum auri magna calenta pro
mian.cæ- Ariolos complectitur, vt apud Iuuenalem , Sat.6 . fuderic c. Astrologus pro tania mercede tempus uni c Cardan .
teri.
Nemomathematicus genium indemnatus babebit.& cuique negotio inchoando præfcribebat , adeo ridicu- in Prolo
m Colla. Sat. 14. Nota mathematicis Geneſis rua. Numquam lè:vtprinceps cogeretur tempestatibusmaximis equum mæum de

laic.& Ro- tamen quando prohibebatur ea ſuperſtitio ,legici- Econfcendere , ó cum aulico comitain ac ftipatoribus libero.it
mano.leg . inam coniectationem Aſtronomorum , nec artem aliomigrare per medias imbres ,per canum eflsium , 14.
tit.is ,
Geometrarum ,vel Arithmeticorum comprehen nõ fecius ac ſi hostium manus fugeret. Tam felici enen
dic ,quorú ſcientiam philoſophiæ annumerabant. tu ,ut,regno tandem àGallorum Rege fpoliatus,captus,
Aliquando Deus permittebat, & hodic permittit , in carcerem compactus,colapho cafus,sa clathrata fer.
aſtrologos etiam ignaros, & neſciétes verum præ reamortuus fuerit,ucrū forinna vtriuſque ludibrium .]
" docet D. dicere,in pænam audientium : ficut & permiſit loannes XXI.Pont.Max.( qui ante Pet.Hiſpanus
to &e ; ' aliquádo lortes oraculorum elle veras, & ariolum auctor Summularum )medicus , philoſophus , a
Coifeft. Balam prophetizare ° ; & huc lubens refero illud ſtrologus ; ex ſtellarum fitu & pofiturâ longam
Nu. 23. Aſcletarionis , quod in pænam & terrorem Do Gibivitam in Pontificatu pollicitus coram fami
mitiani permiflum . Sæpiùs id permittitur ob ni liaribus fuis ; quarto poſt menſe , Pontificatus
Cc 3 octauo,
 298 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

octauo , ſubicò corruentę teitudine recentis ædi- A Concluf.s. Pars illa interrogationum ,quaresoc
ficij , viterbij oppreffus interiit, auctoribus Vale cultas inuestigat,ve furta theſauros virginitatem ,óc.
rio & Stellâ,in viris Pontificum .Sed quis Aſtrolo planè veritato perniciofà eft omni iure. ] Prohibent
gorum ſe Alphonſo Sapienti,(hoc illi nomen va ſacræ litteræ ; Leuit.19.v.31. Non declinetis adma
nicas iſta cribuit ) præferat ? Quæ laudi,maiori & gos , nec ab ariolis aliquid ſciſcitemini vtpoluamini
veriori fraudi fuit ? vtar Marianæ noftri verbis; per eos.Deuter.18.v.10 . & 11.Nec inueniaturin te
Emanuel fanie patruus , fuo & aliorü procerū nomine, qui luftrøt felium ſuum ,aut filiam , dacens per ignem ,
Alfonfum publica fententia in conueniu pronunciara, aut qui ariolos ſciſcitetur ,c obferuet fomnia aique au
regno priuauit , ca calamitate dignum , quod diuina guria , nec fitmaleficus,nec incantator , neque qui Py
prouidentia opera , á bumanicorporis fabricam infi thones conſulat, autdiuinos, á quarat àmortuis veri
gnilingue procacitale, ingeniigue confidentia ,accuſare tarem ,omnia enim hæc abominatur Dominus, & pro
aufus fuerit, vti vulgòhominum opinio eft , ab antiguo pler huiuſmods ſcelera delebit eos in introitu ruo.) lure
duéta per manu .Vocis ftoliditaiem numen justiſſime Esclefiaftico prohibetur hoc.capile primo á cap.
vindicauit. ( Vanz ſapientiæ perſuafio , huc infi ex tuarum ,de fortileg.Iure ciuili plorimis reſcriptis ,
pientiæ perduxerat. ) ld foriè astra memoranı por Leitem apud Labeonem 5 figuis aſtrologus.D.deinsur.
tendiffe eius ariis non ignaro , ſi ars eft,o non potiùs Blibr.z.& l.nemo aruspex.C.demalef.emathem.libr.
inanemortalium ludibrium ,quod à prudentibus fer 1.C.dethefaur. libr. 10. Tolerantur bi fæpè in rebus
per accufabitur ( verum dictum & Tacito vſurpa publ,ſed exemplo peſſimo & publico malo.
tum ] & femper tamen patronoshabebit.Ex eo ferunt
suspicacem elle reddituin , & ex meru crudelem , & c. ] QV ÆSTIO I I.
Cernis quo illum hæc vanitas præcipitarit, & fc
cic ve alia (apiens, ſibi ipſi toto vitæ decurſuſ no Deconie Etatione , ex elementis ,meteoris,
tatú id ) deliperet,peſſiméque ſemper conſuleret. plantis , arboribus,bruris.
Ægyptios deditos aiunt huic vanitati, maximè
Alcxandrinos : quod tamen prudentiorum fuerit Stris & cælis proximum , de quo certo con A
iudicium , poſſumus ex Suidâ colligere. Tradit, ſte elementum eft aër: ſaris valdè enim pro
Alexandrinæ ſolitos altrologos vectigal pendere, babile eſt ignis Spheram propriam eſſe nullam ;
Braxnovoulov,nuncupatum : quoniam eos non niſi quæ fententia valdè antiqua eſt, & à recentiori- « Hieron.
fatui homines conſulerent , quos Græci , braxas, bus quibuſdam ſtrenuèdefenditur k , videtur hæc de variet.
vocant;ductâ Metaphorâ ab inutili piſce, quem cmens Aufonij in Gripho Ternari). C.2 .Scipio
ne canes quidem velint attingere. Tres Charites,tria faia ,triplex vox ,irina elementa. peCapicio
F Concl.4 . Si non ſuperstitiofi, certè noxij infirmis In mediâ regione aëris varię valde fiút imprel-1.2.de Prin
illi medici ſunt,qui ſecundum luna & aliorum plane fiones meteorologicæ . Exhalationum copia gi- Patricio li.
tarum in fignis Zodiaci Stationes,de morbis iudicant . gnit magnos & paruos ignes , diuerfiffimèconfi. 2. difcul.
V.8.qua cuique euenerit agritudo,o quo illipallo me guratos pro exhalationum ipſarum formâdiuersa: Peripater.
vtmodo videantur flammæ,modò columnæ ,mo- 10. 4 . Fran
dendum :necnon chyrurgi,qui in vulneribusidem ob Valefi o de
feruani, dios conſiderant vulneris, “ ſellas eis pre dò lanceæ ,modò ftellæ faltantes veldiſcurrentes, facra ph
ſidentes ( quas vocant , Centel, Neus, Dibergibel, deſcendentes,vel aſcendentes, aliquando verò & lol.cap.so.
Lachadiel,Sapilla, Elebra & fimil. inde pranun cometæ multiplices , de quibus non eft ounc rem Villalpan
deo & a
ciant vulnus efſe lethale , vel fanabile . ] Hæc omnia pus agendi , quibus omnibus commune eſtma liis .
a d.l.3.ca. fusè deſcribie Conrad . Vvimpina 2.tales etiam gnanitemporisſiccitatem denotare: figna quoque I Vide A
8.8 9 . videntur illi aſtrologi , qui generatim pronun elle ventorum diuturniorum , vel violentoruin : rift. 1.Me
ciant, qua die pharmacis , venarum ſectionc, aut quod maximècometis conuenit,qui li frequentes cor à0.4
Pliniú lib.
cucurbitulis corpus fit euacuandum . Meritò ſu fuerint, etiam præfignificant ſterilitatem , famein 2.Nat.hig
ſpecta ſunt hæc omnia , quia ſtellarum non eſt Dac peſtem : eò quòd vis cometæ omnem vaporum & ibi Có
tanta vis in hæc inferiora; & fi qua talis vis foret, & exhalationum humilitatem abfumit: vnde condiment. Mi.
ea poſſet & ſoleret aliarum particularium caufa {equenter mortem minantur bilioſis , & qui ar- lichij, se
rum concurlu planè impediri. Imò & ſola mare denrioris funt naturæ ,quales plerique Principum Nat.quçk
riæ indifpofitio ,lunæ & aftrorum omnium actio & Magnatum : câdem ficcitatis causâ , ad bella Contaren
b lib . 2.de nes euariare facit, tefte Galeno b ; cui Auicenna quoque & feditiones inclinant. Cætera quæ his 1.2.de ele
dicb . Cri
conſentir. quare obſeruationes & effectus huiuſ. aſtrologi & Squarcialupus addunt , vana lunt & Cardanúl
cicis . 4.de ſubt
c 11.4.Fen . modi dierum indicum , prouocantium , vel criti fallacia : quæ dixi, naturæ conſentanea videntur. & lib.1. &
2.tracta.2 . corum ,longè magis dependent ex materiæ diſpo Fic tamen non rarò vt comclarum cauſa fit , ſu- 14. de va
cap. I.
fitione, concoctione , & ftatismorbi temporibus pernaturalis dumtaxat Dei diſpoſitio , vt quando rict.Scha
ac ſymptomatibus , quàm ex lyderibus : quæ eſt fæl.cem aliquem euentum portendunt, quod fa- ligerú có
d. Longiùs E penumerò accidiſſe allatis Hiſtoriarum exemplis exerc. 79
dHippocr. vera ſententia Hippocratis & Celli
etiam aberrant iſti Aſtroiatri , quia præcipuè at olim , telte Origine , libr.i. conira Celfum ,docait Francafto
paſſım &
Cell. lib.4. tendunt ad quoſdam lunæ imaginarios angulos, Cheremon ,libr.de Cometis;qui fi exftaret, fortaſſis in libr. de
cap.4 . aſpectus , & conformationes ; paruifacientes vel deprehendererur nata hæc indc opinio, quòd quæ & mode
c libr. 12.
Therapeu . contemnentes potiùs , quomodo ad cæli vel lide vni regioni feu regno fælicia fuere cum aliorum Duditiom
f libr.s.de rum influxus recipiendosmateria diſpofita fuerit, clade coniuncta crane : Vel fanè cauſa eft Dei di- tractat. de
diebus & quæ periodi temporum , quæve concoctiones ſpolitio hoc pacto volentis admonere homines,de Cometis,
Critic . imminente
& cuiles fintmorborum . Hos ergo meritò maxi publicâ calamitate , vel morte Regum ad Toann
g Epift.3s , mèGalenuse contemlit , Auguſtinus Niphusfri aut Principú , vt ad pænitentia & morum emen- Cratoné.
cælitus ca fit , & multis eorum patefactis erroribus g loan dationem recurramus m . Tunc autem cometæ mDamaſo
ſeruanda . nes Langius impugnauit : & Marſilius Ficinus, pertinentad oftenta ( de quibus actum ) & Dei ca- 2. de fidi
| ortod.c.7.
ili,13. epi- qui iunior iſta defenderat ", eâdem poſtea fatetur ricatein nobis egregiè commendant , non ferien Bonaue.it
ſtol. ad Po
licianú & ſe ſcripfille i non vt probaret, ſed vi cum Plotino tis nili nos prius admonuerit.idcircò videmus cri- 2.d.14.9.
Picum . aſtrologorum ineptias rideret. niras ſtellas in eam partem comam diffundere,cui vlcim .
minantur,
 LIBRI IIII. C. III. Q. II. 299

tinantur. Mirificum huiuſmodi commonitio- A cæ aciebushinc inde dilpolicismutuò explolæ vi

in vita 8: nis lignum ,narratGobelinusPerſona" : nempe in ciſſim huc illuc diſcurrere , ingens globus ſemel
deinulphi monaſterio Bodkenli , quod B.Meinulphus con decidir, & à templo in proximuin ambitum , inde
enl.e
to be feſſor exædificauit , quoddam miraculum ordina in viam publicam patente porta erupit, & lubitò
riuni contigiſſe talibus oſtentis annumerandum : diſparuit relicto fulphureo nidore , terræ motus
Tintinnabulum ( inquit ) quoddam magnum aneum iugis fuit :adeò vtmultæ domus conciderent,reli
bene fonorum in eodem monasterio reuerenter afferua quæ quaſi tripudiarent nutantes.Nec ceſlauit in
tur. Nam quoties aliqua ex eiusmonastering fororibus terea pluere ierram albam inſtar cinerum ſeu cal
breui erat abitura è vita ,adfque vllo humano ministe cis trita ,vt nemo per plareas incederet, quin mox
rio per le fortem reddebat fonum .]Rideathæreticus, digiti ſpiſlicudine cooperiretur.domus, quçmini
vt lubet; ſed alia duo fimilia accipiat,etiamfi non mum , tectæ effent crallirudine ſemipedalı: lic ple
libr.z.de luber. Scribit Leonard.Vairus , in Celtiberia op fæque lub onere gemebundæ fubfiderunt,malum
Faſcino.ca .
pido Vililla campanam effe ,quam vocant incola ,cam durabat, luce per in :erualla potiùsoftentante le,
14 . quàm diem præbente. Menſe ferè exacto ceſſario
panam Miraculorum ;hanc per aliquotmenfes priuſ.
quam reſp . Christiana aliquid aduerſi pariatur ,ex B fuit , & nonnulla intermillio , ve noftri qui illic
Fipſa nemine pulſante ,fonare folitam :cuius rei fic ait ) degunt perfcripfere : fed adhuc metusmanebat
reštimoniü per publicos tabelliones hiſce oculis egomet grauiorum . Magnam morum in meliùs cum ti
legi,prater fidem ,quam de eâdem reilliusregni Prore mor expreſſit coinmurarionem : omnes ad pedes
ges faciebant fuis litteris. ] Accedat & aliudėGal Sacerdotum deuolui, adeò ve quies nulla daretur,
liis , quoniam Hiſpaniam à teſtimonio arcent ad & vi in cubicula pænitétes irrumperent.Sic Deo
uerfarij.Eodem Vairo teſte , ad Aumen Rhoda lucrum animarum multarum accellit.Sed nec Sa
num , in Sequanorum confinio , locum eſt nobile tanas neglexit occafionem .Nam cùm Indipagani
monaſterium S.Mauricij . Vivarium :llıc vihtur, viciniores flammis ,ſoli â ſuperſtitione Magosac
in quo iuxra numerum monachorum piſces po celliffent; & fimulad montem illum properarent,
nuntur. Illorum fi quis ægrotet , piłciculus quo & malis cantibus , ac ſacrificiis procurarent :ma
que ſemiuiuus cernitur ſupernatare , quod fi mo. gos & vicinores quoſque Aláma conſumpſerunt,
nachus è vitâ migraturus fit , paucis antc diebus cæteri omnesmalémuliati, deſperabundi pars ſu
piſcismorirur.Hoc ita ſe Vairus accepiſſe ſcribit, ſpendio , pars aliter fibi morrem conſciuerunt.
tum ab Antonio Cardinale Granuellano , fingu Hæc nårrata litceris P. Ioan . Ruizij de Alarcon
laribonarum artium patrono, teſte oculato ; tum ſcriptis ArequipęMartij XV anno ſuperiore ,qua
ab al is fide dignis , vtrem locis illis notam atque rum hoc anno Martio menfe exemplar Hiſpanicè
omni fide conteſtatam .
præſcriptum legi; vnde hanc epitomen excerpG .
С Porrò cùm exhalatio quoque li venti materia, Vix quidquam limnile lcctum vel auditum . Idem
& ventorum ideò præcipuæ qualitates fint , cali de grandine & glacie dicendum ,(quæ (pecie non
f Valer.co .
diras & ſiccitas: facilè intelligitur,curex iis & fa differunt f , & Pilidas in xoourpzíce poëticè non so . de lac .
niratis corporum , & fertilitatis anni probabilia philoſophicècontra Ariſtotelem agit )Niuiú quo philof.
ligna qucant deſumi. Quideventis plura volet, que copia fertilitatem anni;roris & pruinçmulti
c Vide Se- alibi quærat “. tudo fterilitaré potiùs,prænotant.Nebula deſcen
Necam l.s. Secundò non pauciora fiunt ex vaporibus,quæ dens ferenitatem , aſcendens imbres indicat. To
Nat. quæ
ftin .Plın.l. & ipſa ſuas adferunt probabiles prænotiones. Ex nitru & ecnephias ſuntindicia pluuiæ ſubſecutu
2.art.c.40. nubibus quam mulia qucant prædici,polt quen ræ : alij verò lonicusin aëre audiri conſueti 8,ma- g Ve 2.Ma
& ibi Mi- dam Gerardum ,docer Conr.Vvimpina d ; nec ſua gis pertinent ad prodigia.Fulmen & preſter ,quid hab.
lichium , h d.cap.6 .
ruſtica prognoſtica delunt pluuiis communibus; pronuncient , Vvimpina te docebit.h
Card. 1.1.
devarie.c. nec prodigioſis pluviis ,ſiuc naturalia tempeſta Terriò maris cumor,venti; fluuiorum inſolicæ
1.& 8.Va- tis anni,ſiue ſupernaturalia iræ diuinæ commina- Dcluuiones,peſtis annuneia ſunt: terræ motus quo
lef.delac. coria .Anno ſuperiore 1600.die 18.Februar.propè que idem deſignant, teſtibus Ammiano , Proco
philol. ca.
Arequipam , ex illis qui multi in Peruana ſunt pio , & aliis.
so .
dlibr.z.de montes igniuomi( vnlcanos vocant ) vnus, corum Quartò , quoad imprelliones, quæ per reflexio
fignisc.s. Guyana purina , principiò candidam nubem viſus nem lucis,circa vapores ac exhalationes fiunt( ve
de quib
Plinius ſu. pecorariisè longinquo cru & tare , quam conſecura Iris,halo ,coronæ , parelus,virgæ )naturalium præ
ivid .Vvim
pra ca. 56 . eſt procella fragıninum ingentium quali auullo ſen Gonum pronoſtica cenſeri poſſunt ,vt & hia pinam d .
& 58.& ibi cum à rupibus,led ignitorum :hæc paulum (pacij tus , & quæ foueæ & feneſtræ vocantur ; necnon cap. s .
Milichius. progreffà comminuebantur in minores lapides, & Alammacum illi tractus, quibus ignis fatui cſt no
paulatim centefimo fermèpaffu à cratere in ci men , funt enim effectusvarij, exhalationis vel va- & Vide Se.
nerem . Vbi ſaxa decidebant,cuncta rcuulla, diru poris ſuperabundantis, & vincentis obſtantia ;vel ncc.libr.i.
ta,comminuta,interempta:vbi lapides,pauci mor interdum luminis vi& i ac profligati k . Nar.q. Plis
nium li. 2 .
tales eualere vel iumenta.fors Hiſpanus iter facic s.( Vead terreſtria veniamus )ex arborum quo ac.28.Có
bateques : cum vim grádinis lapillaceæ nó ferret, que proučtu prognoſtica colligúcurvtteste Tullio . tarent.l.2.
deſcédit, & fè lub cquo locat;fed equus nó valebat E Lentiſcus , triplici folita grandeſcere fetu , de elemér .
ſubfiftereprę vi ictuú.bcrus vidensnec turum ,nec Ter fruges fundens, tria tempora monstrat arandi, Pernumia
1.3.Phyfic.
Amygdalorum copia indicat melſis abundan & Caid . l.
quiet um libi ſub iumento refugium ; ephippium
aufert,equú deſerit,capiti ſellam imponir; ſicægrè tiam . Trifolium inhorrefcit , & folia contra tem- 4.de lubri.
euaſic cranifragium . torrentes & fluuij ac fontes peſtatem ſurrigir.Sinc auris ludentia arborum fo i Vide Pa
nonnulli penitus exaruere,aliis lapsûs facultas in lia,lanugines & pappi populncivolitantes per aë- negyrim
terclula cinerismultitudine,idque per leucas plus rem , autaquis innaranccs, tempeftarem prænun - Natiuitaie
trecentas. Arequipæ.primùm orta clarâ luce tc . ciane.Sirolæ violæve lub auduinnum iterum filo - Deiparæ
nebræ integrú ferè menfem durarunt.Interea ini ccant, peftilitas imminet. Burdigalæ , quæ pertim virginis.
tiò cælum fulininibus viſum dehiſcere , & audiri illam magnam præcellit hyems, aliquas in horto
tonitrua, Aammeíque globi inſtar artilleriæ belli noſtro roſas protulit ; quas & vidi. Vnum hoc
nen
 300 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

non videtur vacuum à ſuperſtitionc, quod quidam , A (liere præbendam .Ariſtoteles & Polemon confun .
tradidere:ſub actumnum duas vel cres glandes le dunt cum ,Chiromaniia ;quç proprièmanuum con
gendas , tum culcro ſcindendas, trium aliquod in (idcrat lincamenta , quafi quoddam virtutum a &ti
his ſolere reperiri,muſcam ,vermem ,vel araneum : uaram (peculum : ac îi conſiderat criam reliqua
muſcam denotare diſcidia eo anno futura , vermen membra totiuſqué corporis habitum , Phyſiogno.
fertilitatem , araneâ mortalitatem denotari. mica , vocatur.
Sexio animantes etiam quædam nobis prænun Hanc Phylognom.veteresmedici Hippocrates
Dciant, vt,
& Galenus diligenter excoluerunt , vt & Ariſtot.
Cana fulex fugiens è vasti gurgite ponis integco libro , & qui exſtat Polemon Athenient:
Nunciat horribiles clamans instare procellas. lib.de Nainra fignis:quoruin ſcripta laudantur,cò
Vi & acredula matutinis inſtans vocibus: quòd naturæ veſtigia calcarunt. Sed recentiores
Fuſiáque nonnumqua curſans per littora cornix , Barth.Cocles ,in Anaft. Phyſiogn.Luc.Gauricus &
Si tamen , alij ferè plura milcent ſuperétitiola,præter vnum
Demerfit caput flu&tum ceruice recepit. fortè Petr.Motium ; cuius, librum , de multiplici
Ipſi quoque alumni dulcis aquai ranunculi, temperamento e cognoſcendis hominibus,laudat Mi
Millipedéſque bouos ſpectantes lumina cali, B chaëlMedina f: quia primo complexionis mo- f 1.2.parz
a libr.i.de Et quæ talia ex Arato Tulliusa , & ex Heliodo dum , deinde medico & philofophico ratiocinio nelChrift.
diuinat. propenſiones & ingenia gentium ,prouinciarum , cap.2.
Virgil. Quid contemptius muſculo , vel paſſercus
b libr.i.
lo ? tamen domos illi ruicuras ;hiaëris contagio & fingulorum hominun deſcribit :methodus hæc
i Georg
cd.libr.z. nem fugâ pręueniunt,quorum etiam cauſas Fran vera & recta , fed fcriptorem illum nondum po
tui nanciſci. Viſus mihi non infælicitcr Conrad.
cap.3.cum ciſc. Picus inueſtigat c.
feqq. Ex obferuatione huiuſmodi Phænomenorum , Vrimpina g Galeni & Ariſtotelis ferè omnia in glib.defi.
emerſere canones prænotionum , quibus vtuntur Compendium redegifle. gniscap.8.
9.& 10 .
nautæ , paſtores , & agricolæ de quibus non con Artis fundamenta varia ſunt,primùm petitur à
temnendum opus exſtat Antonij Mizaldi Mon quadam cum animantibus fimilitudine. v . g. qui.
luciani, Ephemeridum rusticarum ,illa quidem ipfa paruis ſunt oculis inuidicelentur, quia limię cales;
animalia præfagij ſui ſunt ignara ; ſed impetum qui magnis , ſtupidi; ſicut boues & afini ratio eft:
quendam naturalem ſolummodò fentiunt , mo quia cum Deus auctor naturæ gnarus eſſet, qua
uente phantafiâ per humores concitata ad peten quodque animal indole dotafler ,lingulis etiam ca
dum quæ commodò , & fugiendum quæ noxæ addidit inftrumenta,quæ huic indoli forcat quàm
с
ſunt futura. Quod ligillatim idem Picus oſtendit, aprillima, ferocibus,vt lconi,apro,tauro,vngues,
de ciconiis,cypfelis,mergis delphine,cæteris lon dentes , cornua ; timidis ac fugacibus vt lepori &
gum nimis & lentum foret mihi, ſingulis inhæ ceruo , artus celeri fugæ neceſarios ; fortibus ara .
rere . Veniamus ad nobilius animal, hominem , & turis, vel onera baiulaturis, toros, gibbum , dorf,
ex eo quædam præfagia . humerorúmquerobur ; vt camelo ,boui, equo &
reliquis veterinarijs . Idcirco quaſi ex ligno & à
QVÆSTIO I11. pofteriori( vt loquuntur ſcholæ ) animantiumin
dolem ex ipſis inſtrumentis corporeis , quibus à
De coniectatione medicorum .
naturâ funt prædita, colligunt.
d q.i.con Secundum fundamentum à moribus gentium
Gimus d de quadam falsâ & illegitimâ,immo
clul.4 . lud atque prouinciarum deſumitur ; quæ cùm certo
Lcendum , hanc medicorum , tompeiaTIKI , veteres, lintcorporis habitu , vt plurimùm quoque inge
niis moribuſque diſcrepăt.v.g.phyſiognomidefi
recentibresque Doctores integris tractarionibus
cHippocr. ſunt proſecuti <; quos legere poterunt , qui plenos D niunt fuſcos,ſtupidos ac pertinaces efle , quoniam
lib.deiro Æthiopes ſunt huiuſmodi.
litiunt crateres : mihi hoc vnum videcur vniuer
gnoft & in Tertium à ſexu, v.g.quia mulieres candidâ vt
cum com fim poſle ſtarui.
ment. Ga plurimum & molli ſunt cute, eædemque ſunt pa
Signa proba funt , quæ naturalibus principiis ,
uida ac leues : idcò candidos & molli cute,mori .
leni. Arift. & veris experientiis comprobantur : cætera ſunt
lepe in Iro bus obnoxios iiſdem cenſent. Huius ſecundi &
biem . Cel vana, & ab arte medicorum aliena . Proborum ,
tertij fundamcnti ratio ducitur à complexione,
fum.l.2.de quædam fanam integramquevaletudinem teltan
Medici. & tur;quçdam degenerantem vel iam affe &tam ; quæ cùm enim eadem temperies ſimul cauſa fir cutis
horum ſedam fuccumbentem , & iam victam : quædam ſe huiufmodi & morú huiuſmodi : ratiocinantur, in
quétes ve quocumque cutis ſit talis, talem efle temperiem ,
Itigi Fran. recolligentem & victricem :quçdam denique ſunt
quare ab eodem , eiuſdem temperiei ratione , fi
Picum di ambigua,etiam ipſis magiſtris .Necvlla tam certa,
3.capit.7 . miles mores exſpectandos.
quin fallant aliquando , ideòe vetus fermo verus,
Quartò rimantur affectus animi,à motu mem
Puimpin. præſtare à ſexaginta medicis quàm à ſcabinis fex
lignis brorum & corporis affectionibus,tale illud Hip
c.8. & å ca. damnari, & morti addici.
13. vfque pocratis, Oculi non niftantes funt iracundi : quoniam
id 21. loa . QV Æ STIO III 1. E ir ati fixis & immatis oculis intuentur. ] Sic ratioci
Guintherú nabatur Salomon h dicés; Homo Apoſtala ,vir inu- h Proue...
Anderna De prenotione Phyſsopromica . V.12 .
um veter. tilis, graditur ore peruerfo,annuit oculis,terit pede,di
& noux gito. loquitur , prauo cordemachinatur malum . Et
nedicina pocis colore , habitudine; & proportione; de Efaias i ; agnitio vultus eorum respondit eis, hoc eſt i Efai. 3.
omment. temperie , valetudine, quædam etiam demoribus, vultus exterior eorum ,ſecreta cordis patefecit.fic v.9.
dial.7. ingens,& animiaff ctionibus putatſe ſcire:prę. argumentaturMartialis k (quem vetuſta cxempla- k 1. 12.E
А
cipuè frouiwin çonliderat faciémque,quia hæc lo ria neſcio cur vocent Martialem Cocum .] pig. 54 .
ici elle Speculum virtutum intellectualium ;, & Crine ruber ,niger ore ,breuis pede,lumine lafus,
cm vocaturhxc4.707061081d.Huiusmétio apud Rem magnam prastas, Zoile , ſi bonus es.
luuenalcın . Sat.6.cùm fcribit fiontem vati à mu Matthiam Coruinum Hungariæ Regem ,haud
illaudatum
 LIBI. III. C. III. Q. V. 307
illudatum Priocipem . nimis deditum diuinationi, | A phi. Ratio eft , quia nihil iſtorun depender å
Bofinius adeò vtnihil niſi conſultis aſtrologis Coleret ſuſci corporis habitu,vel conſtitucione. Permittit qui
1.8.Húgar, perc a, tam ſtudiosè accepimus b huic vacaſſe phy dem Deus, vt quædam diuinationes iſtorum e
hilt. deca . liognomicæ diuinationi,vt ex primo aſpectu linca uentu comprobentur: ſed ſimalcos finit falli,in iis
métorum faciei,de temperamento & moribus ho quæmagis ipfis neceſſaria . Scribir Paulus louius
b Ioachi,
minum folertiſsimè iudicaret: ita vt,
magiæ fpeciem in Elogiis , de Antiocho Tiberro Ccſænate, qua
mus Cu .
reusin an amulis præbuerit. Phyſiognomus excellens luo temporehabebatur,
nal.Silcſ, Quintum fundamentum petunt ex collatione eum Guidoni Balneo predixiſſe , quod ab intimo ami
Gignorú cum ſignis, & ex quibuſdam alia colligunt, co necaretur : Pandulfo item Malateſte Ariminen
verbi gratia , inuidiam ex iracundia, cui triſtitia & Joum tyranno , quodex patria pelleretur , & exul in
animiprauitas ſit adiuncta . extrema egeftate periturus effet. Paulo poſt Pandu!
Sit concluſio, Phyſiognomica conſiſtens intra can fus Guidonem ob Spectatam virtutem Szufpectam
cellosnaturalisphilofophiæ .licita eſt, & habet aliquid obtruncat :, Antiochum ipſum cuftodia mancipat ,
probabilitaris.) euentum præfagij exfpeétaturus. Antiochus cuſto
Probatur primò, quia pofitorum fundamentorú dis arcis filiam ,ita flex:1:vtreſti ab câ impetratâ in fos
aliqua ſunt probabilia , quædam minùs , quædam ſam demitteretur:ſed compedum fonitu proditus , à
ampliùs. fuga retractus,cuin puella percutitur. Pandulfus tan
CI. paral. 2.probatur ex facris licceris , in quibus , virorum dem exſul, & egens ab omnibusdeſertus,in hoſpitali di
12.7.8. robustorum faciesdicuntur fimiles facei leanum c.Item Buerforio ſenex perijt . )lic dum aliis cauit, fibi non
d Prou.17. quod in facie prudentis lucet fapientia ,oculiftultorum cauit Antiochus. Potuere etiam illa per humanam
e Ecclels. in finibusterra d . & alibi : fapientia ,hominis lucet in prudentiam coniici. quid enim inexſpectatum aut
V.1 . vultu cius c.item :corhominis immutat faciem illjus,f, mirandum , fi familiaris tyranno vir fortis,ob ſuſpi
fc.13.V. & quæ iam citata g . cionem ,ab co necetur? quid veriſiniliùs, quàm ty
31. 3.cx iuris interpreţibus , quorum communiore rannum inuiſum ,vel necari,fi fit audax.vel compel
g Prou.6 .
¥.12.Ela . calculo receptum ,quando plures de aliquo crimi li in'fugam , li timnidus: & femelpulſum , ad egelta
ne ſuntaccuſaci & capti, primùm quæſtioni ſubiici rem redigi?His poterúradijci nonnulla ex Horoz
3.1.9.
h Bald. in debere illum , quifacie deformior:quoniam crede co lib.z.de vera & falla prophet.c.8 . & 9 .
1.2 11.5.C. dus ſir animo quoque prauior h,
quorú ap
4 probatur ſentencia philoſophorum.Pythago- c QV Æ STIO V.
pella. non
recip.paris ras eniin ad huius diſciplinæ regulas , diſcipulos
de Syndi- vel admittebat,vel repudiabat. Socrates hac indi De Chiromantia .

catu,Hip- cina deprehendit Platonem fore,qualis poftcalau

Martil, & datus i.Maximihanc fecerePlaco k ,Ariſtoteles, &
CHiHiromantiam
blogica
diuidunt in Phyſicam , & A.
alii, Sextus philoſophus : quorum primus ca vtitur in m,
Sirenius Dialogis, Secundus accuratè tradidit, tertius idçir Cócl.1. Phyſica Chiromantia licita eft, & phyſiogno
1.9 . de Fa co corpus vocauit animiimaginem . Cicero hinc mie pars,& ideo deilla idem quod de haciudicium .]
to , C. 39 . petitis iaculis aduerfarium mirè laceſsiuit 1. Vel
k in Ti Ratio eft ,quia per lineas & partesmanus, conſi
Inzo . leius Paterculus , verercs ea multùm yſos te derat ipſam corporis temperiei ,& ex téperie cor
1 Orat. ſtarur m . poris probabiliter indagat aning propenſiones
proRoſcio
Comæd. Dixi, non certitudinis fed probabilitatis: quia ſo hancprobat artem Ariſtoteles l... Hiftor.animal.c.s .
l.z.bilto lent quidem corporis diſpoſitiones affectionibus je 30.4C 34.problem.ſect.10. & prolixè cam exſequi
. Cicero animi præire, quod integro libello Galenus demó cur. Conrad . V Vimpina i, de fignis c.10.11. & 12.in.
D
1. de fato, Itrauit : ſed præire,non trahendo vel cogendo,ve cautè verò Per.Primodaius;dú inter duas has fpe
Alexan . rùm leniter & afsiduèinclinando : ita vt bonâ co cies non diſtinguit,omnem chiromantiam videtur
Aphrodiſ.
1.4.de fa- ſuetudine & freno rationis ; haud difficulter il damnare, Academia Francica p.2.die primo cap.4 .
to . la propenfio ſuperetur. Quod de ſe teſtari Socra Concl. 2. Chiromantia aſtrologica prorsus vana & il
tem non puduit, cùm Zopyrus phyſiognomus licita ,ſcientia nomen non meretur.] Scientiam eſſe ni- 91.7. var.
ex lineamentis corporis eius , bardum , ſtupidum , citur probareAnton .Verderius q. nam loqui illum lc& io.c. 6
o Problem & mulierofum illum iudicafler n . Sic intelligen de hac ctiam , non de phyſica tantum patet , tum
si. dus Caſsiusmedicus o , cum quæfiiller, cur prodi quia coniungit cum aſtrologia:& vtramque ſcien
giofæ formæ homines, plerüque etiam emorâ fint tiam contendit eſſe;tum quia , in reſponſione pe
inente reſpondet, quia corpori conſentit anima, vta nultima obiectionis , dicit harum manus linca
nime corpus.] rum fignificationem ab altris infallibiliter dirigi
Vnde fequitur 1.longècertiùs iudicium ferri de & c.quæ fanè Eccleſiaſticam merentur cenſuram .
brutis , quàm de hominibus. quia beuta, propen quia Papa Sixtus V. edita contra aſtrologos &
fione ſoſa trahuntur,homo propenſionem arbitrii Chiromanticos bulla, definiuit neutram effe fcien
habenis moderatur. Sequitur 2. quod Phyſio- Etiam ,& ,vtróſque pariter damnans, grauibus lub
gnomonon licet iudicare , de facto ,liue de actua iecit penis : cuius doctiſsimi & maximiPontificis
Ii hominis vita , fcilicet hunc efle calem : fed de ſententia præponderat omni contra lentientium
p in Alci- pronitate tantùin ac inclinatione , vt optiinè cen temeritati:tum etiam quia in Cathalogo Romano
biad. Pla- fuit Proclus p , v.g.talem propendere & inclinarı librorum ,quorum vetita lectio omnes qui Chiro
ton.
in auaritiam , mulieres , vinum & c. 3. fequitur, mantiam docent,apertè lunt annumeratiprohibica
non poțle hancfacultatem iudicare , de donis di eft ergo .
uinis & gratuitis , quia Deus hæc diſtribuit cui Vanam eſſe,docet optimè Franc. Valeſius s doctill ,
que , prout valt : nec de çxtrinſecis planè homini, medicus , meritiſimò illam deteſtans. primùm : loSac.phi
fo.c. ; 2 .
vtmorte violenta , opibus ,honoribus & ceteris námque laborant væſania mathematicorum de a
fortunæ bonismalilúe:nec denuptiis,ftatu vita , & ſtrorum influentiis, quam improbauimus Supraq .
allis negotiis . quoruin electio eft merè volunta 1. Addunt de fuo , quod ftultius eſt, hanc areolam
ria , talibus nugis plenus eſt liber de neuis Melam elle louis , illam Mercurii , tertiain Veneris ,
Dd aique
 302 DISQVISITIONVM MAGICA R VM

..
atque ita porrò. Superaddunt tertiò rales arcola ( A minens: vbi foris illa laborat in agrıs hiſpolys nisiga ,
lineas hoc prænotare:alias illud:quorum nihil ra lantcaſellarum . Anus eorum chiromantia & diuinit
rione velauctoritate confirmant,fed nudo fuo de tioni intendunt:atque interim quo quærentibus d.ınıre
lirio, & prætextæ experientiæ poftulant nosmanus sponſa : quot pueros ,maritos ,'autvxoresfintbabuuri
dare.Cúmque tam inania fint artis huiusprincipia, miro aſtu & agilitate crumenas quærentium riman ,
fuere tamen ſemper, qui hoc quoque mendacium tur i euacuant. ] hæcdeillorum moribus vecil.
paruuli diligerent. Olim prola oratione Chiro ſima. Vnde læpè animum ſubit admiratio,quo iu .
mantiam tradidit Helenus Syracuſius libro, quem re, vel iniuria in quibuſdam prouinciishoc genus
nominar χειροσκοπικών οιώνισμα manus inspetto Aagitii à Principibus toleretur : non fine maximo
rium augurium : carmine verò comprehendit Eu ſcandalo , & damno rufticorum . Nam ſcelerum
molpus quidam . vtriuſque meminere Pollux & ímpunitatem permittit , qui fceleratos tolerar. Si
Suidas.Recentiores ſcripſere loannes de Indagine hos fures licet tolerare , certè & alios. Si horum
Lutheranus , alius à Carthuſiano nominis eiuf chiromantia & maleficia reliqua tolerantur:non
dem ) loan . Taiſnerus Athens, Antonius Cer B id eſt niti contra diuinæ legis , & Eccleliaftico
milonus , Bartolomæus Cocles Michael Sauona rum canonum auctoritatem ? Notoria lunt fagi
rola , Petrus de Arca , Marcellus , Saya , Andreas tia quæ Munſterusmemorat, & ildem planè ver
Tricaſsius,Michael Scotus,Ioan . Teukesberg , & bis Albertus Krantzius libro 11 , S.zxonia c . 2. vt
alii :quorum libri ſcatent ſuperſtitiolis . Ars iſta alter ab altero ,vel amboàTerçio acceperint.Quod
palmam manus primò in certos colliculos , areo attinet ad maleficium docet experientia . nana li
ias, & lineas diuidit : areolis planetas ſingulos,li quis illis ex ſacco vel capſa vnicum nummum lar
neis aſtra quædam præficit : horum denique a giatur', omnes pummi quiin codem capſa vel lac
ftrorum atque planetarum vulgd creditos effectus co inerant , migraſſe quo vnicus ille , non rarò
ipfis arcolis ac lineis manus afcribit , vt breuiter deprehunduntur : quod apertum maleficium eſt.
V Vimpina a oſtendit,addens ſehorum non appro Quoad diuinationes illas , nequeunt excufari à
a ſup.c. 1 ..
bacorem , ſed narratorem effe nudum : fuo iudicio С ſuperſtitione , authæreſi ( li fic lentiunt ) aut im
cuncta næniaseſſe:deteftarur hos & impugnat ve poſtura ſcandaloſa. Quod alios paſsim recipiant,
hementiùsantiquus ſcriptor loannes Salisberien ex nationibus per quas tranſeunt, id nullo pacto
lis lib.2 . Polycratici c.27 . illis concedere deberent reſpub . ſed tales qui fe
Contra hos libratum illud luuenalis Sat.6 . iis aggregant , & ipſos receptarores , condig nis
frontémquemanumque pænis coërcere. Nam contrarium eſt otiolos &
Prebebit vari crebrum poppiſma rog anti. vagabundos fouere in reip . perniciem : quod vel
quorum prius ad metoſcopum ,poſterius ad chi ſtolidum , vel improbum planè. Notz luntcontra
romantem referédum benè Brittannicus obſerua
ocioſos leges AEgyptiæ , & Atticæ apud Ache
uit.Solenthanc vanitatem profiteri vxores(fivxo næum libr. 4. & Pierium lib . 34. Notum hodie,
res )ex illa collauie quæ totam peruagatur Euro vbiiuſtitia viget,magiſtratus folere in tales inquire
pam Vulgò Zingaros ſeu Ægyptios nuncupant, D re,vnde victiiết,ná nemo de vento præfumitur vi
de quibus multa collegit Creſpetus li..de odió Sa uere( .fin.de alim.pupil.praſta )& meriò femper co
tana diſcur. 12.fol.176 .cum feq. Sed hi ſcriptoribus mendata fuit lex Corinthiorum , quain ex Diphili
Germanis, quàm Gallis vel ltalisnotiores:ideò hos comædia retulit Achæncus lib.6 .
audiamus.conditionem eorum & originem fedulo Eftoptimè hic ftatutum apud Corinthios:
perquiſiuit , extra res fidei, non deſpicabilis Sed . Si quempiam obfonare ſemperſplendide
Munſterus 1.3.colinograph.f.267.Cum ageretur( in Videmus,huncrogamus:vnde vinat,có
quit ) annus poſt Chrijtum natum ,1417.primum per Quid faciat operis? ſi facultates habet .
Germaniam apparere ceperunthomines nigredine de Vireditusharum ſoluere expenſas queat:
formes ,excoctu jöleyimmundi veſte , vſu rerum omniū Perpetimur illum perfrui bonis ſuis.
fadi,furiis imprimis intenti:præfertim famine illius gē Sin fortèfumptus ſuperat ea qua poſſider:
tis.nam viris ex furto fæminarum vičtus eft. Tartaros Prohibemushuic ea ne faciaiin poſterum ,
* corr. aut Gentiles vulgusvocat,in Italia * Cianos appellant, Nipareat iam plectitur muleta graui:
cinganos. Ducem ,comites,milites inter ſe honorantveſte praftan Sin ſumptuosè viuit,is qui nihil habet.
tes ;canęs venaticos pro more nobilitatis alunt : fed vbi E Tradunt eum tortoribus. Proh hercules !
..

venentur , nifi furtim non habent. Equos ſapèmutant, Nec enim licet vitam abſq,malo degere
maior tamen pars pedibus graditur.Femina cum ſtra Talem ,ſcias:fed eftneceffe aut noctibus
to paruulis iumento inuehuntur. Litteras circumfe Abigere prædam ,ant foderemuros ædium
runt Sigiſmundi Regis c aliquorum Principum , vt Aut in foro agere Sycophantam ;aut perfidum
tranfitus illis per vrbes prouincias & incolumis per Prabere teſtem.Nos genushoc mortalium
mittatur innoxiuſque.Feråt ipfi ex iniuncta fibi pæni Eijcimus ex hacvrbe,velut purgamina .
tentia mundum peregrinantes circuire,atque ex minore Cingaros credo toleraſſent, quos non præſum
Ægyptoprimum emigraffe.Sed fabella ſunt. Hominū ptio eft,fed res docet,clependo,harpagado, ſutelis,
genus,quod vfu compertum eft in peregrinatione natum maleficiis viuere .
ocio deditum , nullam agnoſcens patriã ita circuit pro Verùm excuſant illos Patroni,calamitoſum eſſe
uincias,furto (vtdiximus)faminarum victitans,caninô genus hominum ,miferatione dignum.cur ?Ex Æ
ritu degit:nullâ religionis curâ , ctiaſı inter Chriſtianos gypto oriundi, luunt maiorum à fide Chriſtiana
parnulos ſuos baptiſări curet ; in diē vinit,ex prouinciâ apoſtaſiam , & pænitentiam obeunt, feptennalem
demigrat in prouincia:per aliquotannori interualla re locis incertis vagationem . Summadefenfionishęc
dit:fed multas in partes ſcinditur,vt non ydem in eundē eſt. Quam diluunt alii:quem dixi Sebaſtianus Süt
facilè redeat,nifi per longa interualla locum , Recipiunt anni ( inquit ) plus , minusùe viginti ſex ab hoc
paſlim & viros & faminas volētes in cunétis prouincys tempore quando cgo Munſterns ifta fcribo , quod
quiſe illorum miſcent contubernio .Colluieshominū mi Heidelberga agens iftius gentis primoribus me adiun .
sim
Irabilis omniñ perita linguarã , ruſtica plebigrauis? gens vix extorfi- litteras quafdam , quas gloria
bantur
 LIB. IV. C. III. Q. V. 303
bantur ſehabere ab Imperatoribus.at illa mihioftenfa A inuafit,vt eos violarinefas puiet,atque graſari furari
erant.Vidimusquoddam quod aiunt Lindoia à Sigif & imponere impunèpallim finant. ] Tria hinc colli
mundo Imperatore impetratum : in quo mentio fiebat ge,primùm origine Sacluos elle ex ditione V Vin
quomodo maiores eorum in minori Aegypto,olim ad a den :lanè , quod peculiare ipfis idioma, in Sclauo
liquos annos,abiecto Chriſtianiſmoad Gentilitatis er nicuin vergere ſignificat Auentinus :loquens de
rorem relapſı fuiſſent, reſipiſcentibus eis pænitentia natiuo.Scio namque præterea fictitium quoddam
iniunčta,quod tot annis ex fingulis eorum familijs ali habere ipſis ſolis notum : quod Hilpani vocant
quot per orbē peregrè proficiſcerentur , dilueréntque in Ziriguenca:Germani teſte Munſtero ,Roryvellch
hoc eft Rubrum Barbarifmum . Norunc interea
exilio perfidia fua crimen.Sedia dudū euanuit tempus
huiuſce ſua peregrinationis,ó tamen colluuies illa non cuncta ferè Europæ idiomata : & apud Germa
ceſſatcircumuagari,furari,mentiri,augurare,ci diui nosGermanicè , apud Gallos Gallicè apud Italos
nare. ] Cur ſi pænitentiæ terminuseffluxit ,pæni Italicè & c.loquuntur : quod neceſſarium ad finem
rentiam adhuc prætexunt ?verum falſum etiam , explorandi. Secundò vides hos leptennem illam
quod de Ægypro iactant. Nam interrogati nec priorum pænitentiam , iam ad ſingulos poſtero
ſciunt quidem quid Ægyptus , aut vbi minor vel rum porrigere , vt prætextus ſiç vagandi. Tertiò
inaior. Vnde ergo emerſerunt ? Mira varietas compertos Principibus prudentiſsimis de prodi
eft fententiarum . Quidam Cincalos dictos pu tione , merito damnatos ,ſed quadam impruden
tant, quafi ávegiss , penatium expertes & mendi cium ſuperſtitione foueri.Dicam quod rem valdè.
cos. Sanèg . & x . commutantur facillimè, & Me B confirmat: cum adhuc in Hiſpania anno 1584.ver
nander in Thaide quendam ait, alwxorépov asßips farer Legione,magna tum multitudo iſtorum per
d'os x)ziy xa'ns , mendiciorem leberide & fincalo . pagos illos inundarât. feftum corporis Dominitú
Leberis fignificat (polium ſerpentinum : Cinclus celebrabatur.petierunt aditum in Ciuitaté,vi(ho
auem cui etiam nomen , Desyomugis : ſi caudæ de noris cauſſa )pręſultarent,quod illic conluctum.fe.
mas ornatum valdè implumis :inde ruſtici ege cere , ſed à meridie propter furacitatem fæminaru
nos & errones,cinclos dixere,vt ex Æliano & Suida ortus tumultus. fugere in fuburbia ,& ad S.Marci
docet Adagiographus chiliad.2.cent.2.hæc ſenten (D. Iacobiequitum magnifica eſt habitatio & ho
cia placuit Pierio Valeriano lib.25. Hieroglyphicor ipitale,ſe cóglobarunt, & iuftitiæ adminiſtros mi
Sed ad rem non facit.Polydorus Aſſyrios & Cili litari vi repulerunt.mox tamen ,neſcio quo pacto ,
ces putat:Volaterranus Vxios è Perlia : hoc eſt a Ċ diſsimulata omnia. Huic hordæ Comes erat; ſic
riolari. Nomen indicat , Belgæ Egipteners , Galli appellant:in turbamulcirecepti Hiſpani, etiam ex
Ægiptiens , Hiſpani Gitanos, Itali Cingaros , vel Graiales.Villabraxima & pagis nonnullis Caftel
Cianos vocant : Ġermani ſuperiores , Zigeuners , læ . Comes cam 'peritè Caſtellanum idioma lo
quæ omnes voces ab Ægyptio deductæ : & hæc quebatur; quàm fi Toleti natus. Sciebat omnes
vltima, quali Chuſener , à Chus Chami filio patre Hiſpaniæ aditus terreſtres,( Tuertos vocant omnes
Ægyptiorum & Æthiopum.Hi quia vidét tempus regionum amfractus & difficultates : quid ro .
pænitentiæ præfixú effuxiſſe : nunc duo quædam boris eflet cuique ciuitati, qui præcipui in qua
comminiſcuntur:vnú eſt ſe non poſſe ad patriam que , & quæ cuique opes. Nihil ferè ad rem
redire intercæptis itineribus:cogantur ergo diuidi, pub. pertinens , tam arcanum , quod eum late
& certæ alicui nationi aſcribi, & legibus ibi rece ret. nec clam hoc , ſed gloriabatur. Quò aut cui
ptis viuere : vel pellantur.Alterum eft , etiam poſt rei hæc curioſa exploratio ?Nonne compeſcenda
illud (epcénium ,libi ex patriis ſedibus ſubinde ne vagabundorum hæc curioſitas , etiam G lolùm pe
ceſſariam eſſe migrationem : fi ſecus fecerint, & nó regrini, & inculpatæ vitæ ? Benè tibi , bene" lit
quotannis mandras vel bordas ſuas{ id eft homi- D Maxime Carole, qui in conſtitutionibus Comi
minum multitudinem vtriuſque ſexus ) exulatum ciorum habitorum Auguſtæ Vindelicorum anno
miſerint calamitatem & fterilitatem omnibus cer 1549.cap.26..hanc fecem mortalium ,hoserrones
tò præſtam eſſe. Dignahæc caufa , in quam ſedu periculoſiſmos, Zyngemeros ſeu præſtigiatores
lò inquiratur:quod fi fiat ſtatim apparebit impo Teutonica terra excedere veluti exploratores &
ſtura . Quæ vel vbihæc gens , quæ quotannis tan proditores Chriſtianæ Ecclefiæ millos à Turcis
lanciuiſti. Commemorac hanc conſtitut . Petr .
coperè multiplicatur : hæc quidem in peregrina
tione ſua , niſi adultos vndecumque colligeret: Gregor. lib. 34.Syntagm.iur. vniuerf.c . 16.nu.vlt.in
cito interiret. Deinde fatis iſti oftendunt falfum uehitur in eoſdem Creſpetus d.loco, & (cuimelio
fuiſſe primum illud de iniuncta pænitentia. Quod rem opto religionem ) Philip . Camerarius I. C.
de fonte horum veriſimilius comperi , eſt quod opere horar.ſucciſiuarum cap.17 .
in Annalibus Boiorum his verbis ab Auentino per Sed obiiciuntur nobis duo ,vnum S.S. aucto
ſcriptum fol.826 . libro ſeptimo : Eadem tempe ritas , alterum exempla certa huius diuinationis.
Atam furaciſſimum illud genushominum colluuies'at Auctoritates ſuntduæ : primaeſt Exod .13.v.9.Et
que ſentina variarum gentiü:que in confinio Imperij Eerit quaſi fignum in manu tua. Reſpond,hoc expli
Turcarum atque Hungaria habitant Zigenosappel cari ſequentibus verbis : & quafimonumentum an
lamus)rege Ž inkelone,noſtras peragrare capere regio te oculos tuos, loquitur enim de ſolemnitate azy
nes,furto ,rapina,diuinationibus,impune prorsùs viltä morum : cuius celebrationem vult Hebræis effe
quæritant.Ex Ægypto fe effe mentiuntur,extorreſque lignum memoriale liberationis ex Ægypto : Su
domoà ſuperis cogije,maiorum delicta;qui Deiparam mit autem metaphoram à more hominum , qui
virginem cum puero IES V hofpitio excipere recuſa quando volunt alicuius rei recordari , ſolent di
rint,feptem annorum exilio expiare impudentifſimè gico annulum indere,velfilum alligare : quia cùm
confingunt. Experimentiseognoni eos vti venedica lin manum ſæpè ante oculos elcuemus, fic vtrecorde
gua & proditores, atque exploratores elſe.Cùm alij , tū mur eius,quod verebamur ne obliuiſceremur.
imprimis Maximilianus Imp.Caſ. Aug. & Albertus 2. Iob . 37. V. 7. Quiin manu omnium hominum
parensPrincipü noftrorü publicis edi&tis teſtătur:adeò fignat ,vtnorint omnes operaſua.Depinxit ergo Deus
omen vana ſuperſtitio hominü mentes,velutlethargus in manu fingulorú vnde queant prænoſcere, quid
Dd 2 dicturi,
 VM
SITION RVM
DISQVI MAGICA .
304
di&turi,facturi,palſuriue fint. A l ( quod aliquo cenus toleranduin forected excur
Respond . cum Olympiodoro & Philippo prcs rit ad fortuitos effectusab alienæ voluntaris arbi
bytero ibi, verbisiſtis lignificarı , hanc temporis trio libero dependentes , quod temeritatis & ve
viciſsitudinem ,de qua loquitur,ſerenitate & pro teor ne ſuper tıriolæ fit impietatis. Exftat ta
cellis niuium imbriúmque àDeo contemperatam men ( li Deo placet ) bæc menia artis in ope
vt & Deifortitudo fiatmanifeſta ; & homo vidés
re de Phyſiognomia Hiſpanico cuiufdam Hiero
ſe tam facili negotio à Deo quauistempeſtate im nymi Cortelij. fi vt nugas edidit , minùs male :
pediri à propoſito , manúmque ſuam ſic quaſı Sed minùs caurè. cautius nugari in minus pe
quibuſdam vinculis aſtringi, & ab opere arceri: riculoſis alijs , nam augandi copiofa vbique ma
cognoſcat ſe, fine Dei adiutorio poffe nihil ſuam teria .
que confiteatur imbecillitatem . fauet huic expo
fitioniverſio LXX . quæ habet; vt cognoſcat omnis QV ÆSTIO VI.
homoimbecillitatem fuam :necnon Hebræus con
textus , in quo ad verbum , fic ; in manu ( fiue in B De corzectationeex fomnijs .
vehementia omnes obſignabit , ad fciendum omnes
homines opus eius. vbi ex moreHebræorum , Veiad Ræci vocant óveipomonlar , de qua Senario
A
ya nofter vertit, in manu pro in vehementi atque GR rum libellus à IunioHornano editus habe
2 2.Reg admirabili ſigno. ſicut Iſaias & Ezechiel a lad po cur d. Ceterorum onirocricicorum veterum , non d'inter a.
nimaduerf
8.6.11. E. ſuere pro vilione prophetica non vulgari : ficut magna reip.iactura omnes libri interierunt , præ
zech.r.v. Moſesb manum Dei vſurpauit,pro potétia & ma ter vrum Artemidorum Daldianum , delirum (e - 1.1.0.18 ,
3.& c.33.V gnitudine Dei. Lege lógè alia explicationem loci nem quilibris quinquecuncta ab aliis tradıca có
22.&
V.1 . c.37 lob apud Franciſc. Valefium : quæ quamuis inge plexus fuit Breuior eſt Aſtramplychus Grecè &
b Exo . 14. niola fit,cum præcedentibus verbis non cohæret. Latinèhis annis editus : ſed æquè nugax, vt & a- el.de di
V.31. 3. certantexemplis prædictionum , quas cuen lius ille Arabs,quiGræcèbarbarizans vna cum Aruinat.c.14
с cus roborauit. Bartholomæus Cocles ille , qui tot c temidoro in lucem prodijt in Gallia. Hodie in- inſomnis
chiromantiæ libros edidit,AntiochiCelænatis,de pretio habent A pomalaris Arabica Apotelef- per decem
quo,q.precedenti (cripfi,diſcipulus, Lucæ Gaurico mata, ex recentioribus Conr. V Vimpina vellem capita.
f de quo
aſtrologo fuit auctor fugæ ,vt,quiinſtabat, crucia ne tam multa line antidoto congeſsiſſet c Auo
-

Alex. ab
tum violentum euaderet. Gauricus contemnens rum quóque memoria ,hanc in Italia vaniffimè Alex.l.1.c.
monita : eo quod loannem Bentivolum Bono profitebaturjartem lunianus Majus f: cuius ex II.
nienfi tyrannide deiiciendum in Ephemeridibus Itant epiſtolæ & libelli quidam Grammatici. Ex : D.h The
prædixiſſet:iuflu violenci Principis , ex altâ tro inſomniis prophetiam fingebat Thomas Mun- 1.2.4.95.
a.6 .Anto
chlea ſuſpenſo fune quinquies quaflatus, & aſtro Zerus Anabaptiftarum parens vnus. Eraſileenles nin.2.p.tit.
logiæ fuæ iactatæ ,& chiromantis contempti pe Indi in expeditione ſomnia obſeruant : li le ho- 12.01.6.7.
nas dedit . Alexandro Mcdici Græcus quidam ex ſtium carnes torrere ſomniarint, proſperum ſom- h Turre
manus inſpectione prædixit mortem , & figna en D nium cenſent, & victoriam (pondent: fin contrà crematie
didit percuſſoris : fore ex eius intimis,habitu gra ſuas , ab hoftibus vincimetuunt.loan . Stadiuslib . uetis 26.9.
cili , vulticulo buxeo , ſuſpenſa taciturnitate, ce 2.Hiftor. Brafileenf.c. 27. ] Legi cum vtilitate tan- 7.Mich.
teris inſociabilem : quæ in vnum Laurentium , qui tú illide hac materia vidétur:quicú D. Thoma & Med.d.ca.
& percuffor, omnia conueniebant. Sed idem ille Antonino &,quibus liceat attédere ,quę & quib. in- z.Valel.
ſup.c.2.
Cocles, prædixerat Copono cuidam , eum breui terpretaripermiſsú fit,expenderúth.hos imitabor. irenius
fcelefto homicidio manus cruentaturum : & Her Macrobius,lib.1.de fomn.Scipion . quem ſequitur d.1.9.c.25 .
meti tyranni filio , futurum , vt exul in acic cæde. Salisber. hb. 2. ſomnia diuidit , in evúmylov cavtar- loan.Ni-.
der.ad.i.
retur. Hermes igitur fatali mecu percuſſus Copo lis , ővelfov,öpaua , Xemua tigude , in fomnum , fpe
no clam imperat , vt Coclitem , nouum libi A ctrum , omnium ,vifum ,& oraculum : fed Artemido præcep ...
gamemnoni Calchanta , necet. Nec Cocles diſ rusi ea quinque ad duo reuocauit, inſomnium ,né- lisberiéfis
crimen neſciebat. Ideò fecrera galeâ caput mu pe & fomnium : fub inſomnio , ſpectrum : ſub fom - 1.2.0.17 .
..

i Le.C.2 .
nierat,ingenti gladio , queni peritiſsimèambabus nio ,comprehendit viſum & oraculum , quoniam
manibus regebat , ſeinper armatus. Verùm à Co hæc illud conſequuntur.Gentiles conſentiunt (pe
pono baiulihabitu perſonato,dum feræ oftu , cal- E cies primas, inſomnium & fpe &trum , á sípart's
culo iniecto , præpeditæ , clauem infereret ,adacta eſſe, nihilque ſignificare vel pramonere.Somnium
in occipitium ſecuri, interfectus eſt : nullam aliam igitur ſtrictè ſumptum , vt opponitur inſomnio ,
patrati facinoris cauſam adferéte Copono, quàm definiunt,motum aut figmentum animæmultifor
quod ipſe Cocles breui homicidam futurum al me, futurorum bonorum vel malorum fignifica
c.in Elo- feruiffet.Vnus ifta omnia narrat louius c , nec vf
ciuum . Huius verò prædi&tionis fundamentum
giis .
quequáque indubitaræ fidei Hiſtoricus , nec fatis, Atatuunt experientiam , & quandam proportio
à ſuperſtitiofis & gentilium , ne dicam opinio nis ſimilitudinem rei fomniatæ ad euentum . Ex
nibus , faltem locutionibus, alienus : cui vt ea có perientiam vocant, fi vnusvel plures,cùm hoc vel
tigiſſe concedamus , idem tamen , quod aſtrolo illud ſomniaſſent, talem vel talem poftea fortu
gis talia iactantibus , cum D. Auguſtino reſpon nam ſunt experti : Gmilitudinem verò illam pro
dendum . vide ſupra quæft. 1. relponſ. ad 4. obie portionis longè quoque putidiùs inueftigant.
ctionem . vtdigitusmanus, fic chiromantiæ pars Primò ex quodam more ac conſuetudine : v.g.
quædam eſt, diuinatio ex vnguibus : non illade radicaputhoneftum & religioſum eſt monachis,
qua fuperiùs actum c.2.q.6.Seit. 4.num.6. ſed alia quia moribus ipforú & regulis id conſentaneú :er
nouitia, vt fufpicor ab aniculis ad colum inuenta: go ſi monachus id fomniet fibiaccidere, proſperú
hæc conijcit ex maculis albis atrísve in vngucap erit fomnium . Sin verò id fomniet aliquis coniu
parentibus , & fingulis digitis ſuos canones attri gatus,præſagium dicenteſſe infauſtum : quia con
buit : aliosmulieribus, alios viris deſtinatos, nec iugatis dedecoroſum , fic rato vertice incedere .
valetudinis proſperæ vel aduerfæ notas predens; - 2. ex vocabuli ſignificatione : veluti audit quis
vel
 LIBRI IV . C. III.. Q. VI. 305

vel legit Serapidis nomen ,moriecus ; quia Serapis A nat, dum tot exempla diuinorum fomniorum &
idem qui Pluton . & Orcus. 3. ex rei ſignificatu interpretationem , paſſim fuppeditat f. Rectius er- flup.ca.i.
Hieroglyphico, vtſi quis libiviſus fit cathenâ ad go Homerus g & Virgilius h commenti ſunt fabu- g Iliad. 5.
hÆneid.6
templum alligari: fiet Sacerdos, & illi cemplo ſer lam , deduplici porta lomniorum , per eburneam
uiet æternum.4 . à fabulolis narrationibus: veluti falla , per corneam emittivera; vtindicarent quæ
viſus eſt libi aliquis vagus in Iſthymo filiolum ſuú dam vera & fignificatiua , quædam falla & inania
quærere ? peribit filiusmerſione, iuxta fabulāMe ducenda .
licertæ . 5.dealiquâ rationeaſtronomicâ vel phy 2. Concl. Tam certa funt fomnia, quam eorum cer
licâ , longè petitâ,veluti ſomniauit ſe lumen à lunâ ta cauſa , ſi hac effectum certum certo producit,etiam
petere? cæcus fiet, quia luna proprio caret lumine. fomniorum pradičtio certa ,fi probabiliter, probabilis,
item videtur quis in ſomnis manus yrſæ habere ? a fortuito, fortuita á fallax . ]
damnatusad beſtias, & ad palum deligatus,ab yr Explicatione hæc tantùm indigent. Synæſius
ſo deuorabitur.cur quia vrlusintra fpeluncam la prædicto commentario comminileitur ipiritum
titans orimanum inferit , & veluti adedens exſu quendam phantaſticum ,quem vult eſſe animæ ve
gir, indéque ſumit nutrimentum . Hæc artis ſunt B hiculum ,auctorem & fabrum omnium fomnio
fundamenta,quam geniola ,tam puerilia :miréque rum : quod Platonicum figmentum eſt, fabulis 2
ridiculus in his eſt Artemidorus, quia quod vni a quale poëtarum.Porphyrius duascaulasagnoſcit:
liquando caſuaccidit, in conſequentiam trahit, & vnam , dæmones bonosmalóſque, quam nos ad
canones conflat ſtuppeos, quibusmerè forcuiti ca mittimus effe cauſam quorundam fomniorum : a
ſus ad fimiles cuentus prædicendos pertrahantur. liam notiones quaſdam , quas animus ex aliâ vitâ
Vnde apparet primò,nihil huiuſinodi Oniro ſecum allatas in corpusintulerit: quod eſt à fidei
policis libris deferendú ,meritoque damnari eos; dogmatibus alienum . Nec enim animus hominis
qui ad huiuſmodi fcriptaanimum adijciunt,nomi corpore antiquior aduenit aliunde ,nec quando
natim ad legendum fictitioshac de re libros Abra infundebatur à Deo , vllas ſecum crearas ſpecies,
hami, & Salomonis, & libellum ſomnialé, qui Da lecum attulit.Ariſtoteles i negat vlla àDeo immic- ilib.de di.
nielisProphetç nominefalsò circumfertur,dequo ci fomnia , quod S. S. prorsus repugnat. Contra uinat . per
ad.c.non Placok,cun& ta ſompia dæmonibus afcribit,quod kinSym
obferuetis agitur in Decreto Gratiania .Appareț 2. ſuperiti
b li.de in ciofum elle conſiliú Synelij b: quo ſuader,ve quil- c rectæ Philoſophiæ, & quotidianæ experientiæ re- pol .
fomniis. que ſibi ſuis ex ſomnijs , cum corum quæ poftea fragatur.Meliùs Hippocrates ', vera ſomnia , par- 11.de in
perpeſſus collatione , artem quandam coniectan tim Dco, partim naturalibuscaulis adſcribit.Rem ſomn.
diconficiat; quod inutile ſtudium ,vanumq; com acu tetigiſſet , ſi tertium membrum addidiſſet,non
mentum accuratè iampridem Franc. Picus confu prætermiffum àD.Gregoriom :quirectiſſimèſom- m lib .8 .
clib .6.de cauit . nia tribus auctoribus adſcripſit , Deo , Naturæ , Moral.ca.
prænot. Sit tamen 1. concluſio; Quadam fomnia verum Dæmoni: vnde poſteriores Theologi ea diuiſe- & l.4.
cap. 8 .
B euentum pranunciant,quadam nullum ,vel illuforium . runt ,in Diuina, Naturalna ,á Demoniaca . præci- cap.48.
quare etiam quadam licet obferuare, quada non licer.] pua difficultas eſt de Naturalibus. С
Concl. hæc egregiè confirmatur à Prudentio Naturalia proficiſcunturvel à causâ intrinfecâ
in Hymno ante fomnum , his verGbus: ſomnianti,vel à causâ illi extrinſecâ . Intrinſeca na
Sed dum pererrat omnes Imitatamultiformes Icuntur,quædam potiſſimùm ab animâ, & tunc di
Quies amica venas, Facies fibiipſa fingit , citur cauſa animalis, aut ( vt quidam loquuntur )
Peciusy feriatum Per quas repétè currës moralis:quædam potiſſimùm à corpore , & voca
D
Rigat placente fomno; Tenui fruatur actu . tur cauſa corporalis, & ab alijs , ſtrictè loquendo,
Liber wagat per curas Sed fenfà fomniantum naturalis. Intrinſeca cauſa animalis eſt , quando ſo
Rapido vigore ſenſus, Dispar fatigat horror. mnia obueniunt de rebus , quibus cogitatio vigi
Variáſque per figuras Núcſplēdor intererrat lantis valdè fuitintenta , iuxta illud Salomonis n . n Ecclel.
Quæ funtoperta cernit. Qui dat futura noſſe: Multas curas ſequuntur fomnia. dehac cau- s.V, 2 .

Quia mens, foluta curis; Plerumque difſipatis ſa , Atrius ;

Cui eft origo cælum , Mendax imago veris Rex', que in vita vſurpanthomines, cogitant, Cuh
Purusý fons ab æthra, Animos pauore maſtos rant , vident ,
Iners iacere nefcit Ambage fallit atra . Queque agunt vigilantes, agitántque, ca ſi cui in
Canonica hæc & certa : non æquè quod fubdit, Jomnis accidant,
etſi plerumque contingat: Minùsmirum eſt.] idem cenſuere Lucretius, &
Quem rara culpa mori At quicoinquinatum plurimi, quos o alibi citaui: nuncnon repetam.D . o in Cóm .
Non polluit frequenter, Vityscor impiauit , Greg. Nyſſenus acutiſlimèſcriplitp, huiuſmodi & Aduerſ.
Hunc lux ſerenavibrās Luſus pauore multo E fomnia fimilia cenſenda citharæ ; cuius , fides cel- in Senecæ
Octaui..
Res edocet latentes: Species videt tremedas. fante manus impulſu , adhucmodicum extremâ lib . de
Verum concluſio multis repugnat.nam eft có motione trepidant actinniunt. hominis
tra Xenophantem Colophonium , & Epicuræos Corporalis intrinſeca cauſa naſcitur à præſentidi- opificio .
qui cuncta ſomnia volebanc contemni: eſt contra ſpoſitione ac temperamento corporis,quod velis.
Stoicos, Protagoram , Artemidorum , Tyanæum , ediâ exhauſtum ,vel crapulâ repletum , vel humore
& fimiles, qui li fomnium fit , neceffariò quoque aliquo nimis prædominanteægreſcit , vel alio in
aliquid voluntſignificare ( vt ex eorú fuprâ pofitâ teriore vitio laborat. Ex his cauſis , vel pacata vel
definitione patet) & ideo nolúcylla omnino negli turpida , velmultiformiter varia fom.nia naſcun
gi,vel prçteriri.Vtrúmq; extremú condemnat S.S. tur. Quibus ſanguis eſt copioſor , roſas ſomniant
d Eccl. s. Stoicorum ,dum aitd.vbimulta ſunt fomnia,plurima.
V.6 puniceas, crocum ,hortos,conuiuia,choreas,com
.
ſuntvanitates , e fermones innumeri.tu verò Deum plexus, aërem , volatum . & læta omnia.Phlegma
€ Ecclel.: | time.Item c, fomnia extollunt imprudentes, quaſi qui tici,mare,aquas,balnea, nauigationes, lubmerfio .
34. V.I. apprehendit vmbræ , & perfequitur ventum :ſic & qui nes. onera grauantia,tardam , & impeditam a no
attendit ad viſa mendacia. Epicuræos autem dam xijs fugam.Colerici,colores flauos, rixas,pugnas ,
Dd 3 incendia .
 DISQVISITIONVM MAGICARVM
306
incendia.Melancholici, fumos,caliginem , tenc- A polic ab illis naturaliter affici & paci,v. g. pollum
bras,vagationes per loca fola , nocturnas oberra hodie pati à cauſſiş futuræ cras pluuiæ , vt expe
ciones, tetra ſpectra ,morces, triſtiáque cuncta . riuntur podagrici & hernioſi:quædam tam procul
Quibus vefica humore plena , fomniant de lacu remota lunt à fomniante,vt nihil corpus ciusab il
bus, Audijs, imbribus, & lomniando nonnunquá lis naturaliter pati queat,v. g. non pollam hîc pati
impluunt ipliin ſauanas. Quibus dominantur lin à caufis futuri hîc imbris poft biennium , propter
ceri purique lucci,putant in ſomnis volutari ſe in temporis diſtantiam , nec futuri ftatim imbris in
cer odoratos ſuaueſque floſculos: contra in ſordi laponiâ, propter loci intercapedinem : nec à cay
dis,cæno ,cloacis,cadaueribus verſari ſeſe, quorum fis, propte
r quasmodernç reginæ Anglorum luc
in corpore humores fætidiputridique coaceruan cellor ad folium euehendus: quia caulæ huiuſmo
tur.Quibus viſcido humore affectæ obſtructæque di nihil pertinent ad corporis mei temperamentú .
ſunt partes cerebri poſteriores , illi comprimi ac Hoc igitur dico ; Extrinſecas cauſas, quæ in nos
ſuffocari fibi videntur in ſomnis iqiaalmy Græci , poffuntoperari, probabilitațis aliquid præberc ad
Latini Incubum morbum ,Hiſpani la peſadilla,Galli huiuſmodi fomniorum interpretationem , iuxtà
la coquemare, vocant. probatorum medicorum & philofophorum mo
Naturalis extrinſeca fomuiorum cauſa eſt,quan rem , ſimilitudines in ſomnis viſas inter ſe compa
B
do dormientis imaginatio ab agente extrinſeco rantium , & quæ quarum rerum ſint fimilitudines ,
mouetur. huiuſcemodi agens eſt duplex , alterum & ex quibus cauſis proficifcantur perpendentium .
eft aër ambiens , alterum impreffio fiue influxus Verè tamen hæc probabilitas valdè tenuis eft, &
corporum cæleſtium . Sicut enim corpora cæle minuta. Extrinſecorum verò , quæ in nos agere
ſtia Tuo in maceriem corporcá influxu varias for nequeunt , penitùs incerta & fallax eft obſeruatio :
mas lapidum metallorum , plantarúmque gignut : fi quando reſpondeant euentui,id à caſu fit.velab
fic influendo in phantaſiam : quæ organis corpo intelligentiâ quapiam reuelatur,
Vnde inferiur corollarium , eum peccare , qui ex
reis eſt immerla , poſſe à cæleftibus corporibus
produci ſpecies imaginabiles , effectui à corpori naturalibus fomnys, eiiam intrinſecis , futura contin
bus illis cælicis promananti conformes , non eſt gentia diuinat, vel quacunqueab arbitry manant li
negandum . Dehis, bertate fiue fomniantis , fiue alterius , inultog, magis,
D Sit 3. concl . Somniorum ex naturalibus cauſis de qui de ysque funt gratia duri à Deo gratis ſolitæ. ra
riuatorum ,eatenùslicita eſt obferuatio o interpreta tio eft ,quia hæc non dependent à cauſis naturali
tio, quatenus canſa naturales effectibuscauſe ſua con bus, aut temperie corporis .Hæc denaturalibus.
с Diabolica ſomnia ſunt , quæ
iunétis funt adequate .) mali ſpiritus infi E
diosè dormientibus immittúr, velad perturbatio
In hac concluſionemedici.Hippocrates & Ga
lenus, & Theologi conſentiunt , eaque deducitur nes animi ciendas,vt libidiné,iram , odiú, deſpera
ex iam dictis . Indiget verò tantùm explicatione. tionem ; vel ad occultorum aut futurorum fignifi
Quando cauſa eſtintrinſeca eý animalis , poſſumus cationem ;de quibus verùm illud Penelopes Ho
ſomnium obſeruare , ve in poſterum ſtudia vicam mericæ ,minimècuranda ſomnia : & illud ſapien
quenoſtram meliùs & ſecuriùs inſtituamus. Eft, tisc:multos errare fecerunt fomnia, exciderunt spe- c Eccleſ.
quem le & io vel cogitatio diurna, fædis illuſioni rantes in eis . De hoc genere fuerunt lectiſternia 34. V. 7.
bus tempore nocturno, inquinet ? excludat quan gentilium in fano Serapidis , Æſculapij , Podalyrij
tâ poteſt curâ fimiles cogitationes. Territant aliú & aliorum , quibus incubanses ſomnia caprabant,
crebra fomnia , & in puſillanimitatem , deſpera. quorum mentio etiam apud Maronem in Æneid .
tionem ,vel quod aliud adigunt vitium.caulas de de quibus iam egi d .Minùs notum illud , quod de
VenereGazæà ſcribit MarcusHiftoricus teftis o d.ſup.ca.1.
bet fomniorum inquirere , & remedia procurare, 9.2.fect 2
quibus liberetur. Contra lomniis alius vegetur in ºculatus e; In loco ( ait)quivocatur tetramphồdos ( hoc e invitas.
bonum , ve religionem , cælibatum ,pænitentiam ? eſt quadriuium ) labat ftatụa marmorea , o dicebant Porphyrü
probet iſte,num hæc, vt videntur, à Deo fint. So eam eſſeVeneris.erat distem ſupra aram marmoream : Epiſcopi,
mél. Febr.
mniorum huiuſmodi naturalium interpretatio tatue verò effigies erat nulla mulieris, qua palàm oftē
pender ab experientiâ , & ingenij Collectiâ , cogni tabat verendaſua.ftatuam aurem in honore habebant
tione ſtudiorum ,morum , & propenſionum , quæ ornnes ciues ,maximèverò mulieres lucernas accenden
funt in fingulis. ies, thure fuffientes. Dicebant enim eam in fomnis
Quando cauſa intrinſeca eft corporalis,poreſt reſpondere is, qua volunt inire matrimonium . Deci
quis initantesmorbos metuere,ſeque præmunire. piebant autem fe inuicem mentientes. Sapèverò iuffià
a lib . de
ScribitGalenus a, quendam cùm fomniaſſet alte 'demone contrahere matrimonium ,tantum abfuit , vt
præfag .
qua cx rum crus ſibi factum lapideum ,mox câ corporis id rectè eis procederet, vt inter eos fierent diuortia, aut
fomn.du parte paralyticum exſtitiſſe. Eadem cauffa ram ve malè cohabitarent, & c. addit enim demendacibus
cunt.
hemens quandoque cſt & accelerata , vt quando e reſponſis plura , & de ftatuæ ad fignum crucis deie
quis ſomniat aliquid fibi accidere , id reuerâ tunc etione,dæmoniſque fugâ.Huiuſmodi ſunt fomnia
illi accidat. exemplum CornelijRuffini petere li Anabaptiſtica , & fuere olim Enthuſiaſtarum ; &
b lib.7 . cer à Plinio fecundo . admiranda quædam Gentilium , quæ ad naturales fPaufan.
Nat.hiſt. in Meſse
Quando naturalis cauſa eſt extrinſeca , tunc vi cauſas vel nullo modo , velægrè poſſunt referri, nia .
cap. so .
dendum ,an effectus ſui principium aliquod in no notabo loca,vnde petet qui voler. tale fuit fomniú gin cius
his habeat, vtſifomnianti ipſiagendum vel patié Epithelis Meſſenij deanu liberandâ per humi ef- vita.
ſi

dum aliquid fit ab illâ causâ ( exempli gratiâ , foſſionem intermyrtuin & ſimilacem , tale Æde- 1hBófi Anton .
n . fer.
ſomniem meiturum Romam , vel conflicturum .) lij philoſophi apud Eunapium f, tale matris Atti
Hungaric.
an verò euentus principium fomnianti ſit prorsùs læg, de filio : cale Prolomæi apud Tacitum h,tale lib.z.de
extrarium ,veluti quod largus iiber erit,quod na Neſtorij Athenienfis apud Zozimum i,& Iuliani cad.r.:
uale prælium futurum ,qaod Turcæ profligandi. Apoftatę apud eundem ,& Ammianum ,k & mul- ili.4.hift:
Er hæc extrinſeca rursus in duplici genere funt, ta alia apud Valerium Maximum l, ſed omnibus na lib . 21.
quædam non adcò ſunt à fomniante remota , quin admirabilius quod de Odari & Zariadre refert ex lli. 1. c.7.
Charere
ན
 LIBER III
ITTI.. C. III. Q. VI. 307

a libr.13: Charete Mitylenæo, Atheæusa . A ficat prælagrum illud & follers quod ex præftantia
"Dypnol. Talemeo iudicio fuir noſtris temporibus ſom Ipiritualis naturæ nafcitur,ſed valdèimperfectuin ,
C. 13• nium Lud . Borbonij Principis Condæi; quiHuc cùm homo poft euentú vt plurimùın , collatione
notorum hæreticorum & perduelliū , contra Re. lomnij & contingentium facta deprehendit)quaf
gem Chriſtianiſl.Calorum IX . copias ductabat ,fi nam faurorum prafiguret imagines: fed crebro decipi
vera ſunt quę de illo RichardusDinotus ſcripfit:ná tur. Nam ficut per experientiam didici, ex ea viſione,
vt de alienis dubité facit,quòd cum bismeimemi qua mihi gaudium quandog nuncianerat, poſtea con
nerit,in Hiſtoria tumultus Belgici,bis (deceptus pu trarium reportani. Somnia utaj, ne curés amice caref
co,non fpontè) veritaris c»lm iniuriâ id factum :vi mé. ) Sic ille epiſt . 5. editionis optimæ Buſeianæ .
deo deceptum in mcis , & alienis quibuſdam ,quo Dehis lit 4. Concl. Dæmoniaca fomnia obferuare,
rum teftis oculatus fui: decipi potuifle credo etiã vt fraudem damonis caiteas ,licet: ad occultorum feien
in reliquis: hæc dubitandi caula .Sed is li. 2 , de bel riam ,veleueniusfuturos,nec licet nec expedit. ] Prior
lo Gallicanoacturus de prælio propè Druidarú vr pars patet, quia hoc animæ falutare eit,& aliquan
bem . commillo; Cum Condaani (inquit ) ſub fignis do necellarium . poſterior pars probatur,quia hoc
ſtarent aduenruin hoftium prælium exſpectantes , in lege Dei prohibitum b. Non augariibimini,nec ob
B V ,26.Deut
ter duas acies duo lepores exciti funt, qui innumeris ſeruabitis fomnia, Item quia non poteft horum in 18. v.1o .
ſclopetorum glandibus petiti intacti in diverſa abierüt. terpretatio ,citra-miraculum ,haberi,nifi ex pacto
Prognofticon craſtine pugna ,in qua hoſtiles acies inter cum dæmone; quod prorsùs illicitum . Nec etiam
le congreſſa ,campum prety vacuum relinquerunt in hocexpedire poteſt.quia fic accepta occultorum
diuerfà abeuntes. ( primum hoc ad cmina pertinet, cognitio ,curioſa ' & ſuperſtstiofa eft ; fururoruin
& hilepores duo demones videntur fuifle .) Pridie vero contingentium , non niſi fallax, vtpote ipli
eius dieiquiddam nominusprodigiofum ipſi Codao ac Diabolo incerta. vide Salisberienſem d.6.17 .
cidit, quod futuram etiam pugnam pranunciare vifum Diuina iulomnia nobis à Deo,mediantibus bo
eft.Cum ad riuum quendam per quem ille cum equita nis angelis,ſuggeruntur,quorum iam caulę & mo F
tu tranſibat multus populus congregatus effet,vt tranſ di ſunt explicatic;exépla,quivoler,ea paſſim repe- clup.c. r.
eun!es equires speétare:: ecce anus,in mediam aquam ſe riet,ve Theodolij Imperatoris d,Arnobij Rheto- 9.2.in fine
conycit,Condaumque arrepta illius ocrea ſiſtit , atgeri rise Mauricij Imperatoris f, & Bafdxg, & Eulo dore.li. s .
attentè refpiciens hæcverba protulit, Princeps vade,tu gij h , & fortaſſis tale fuit Alexandri Magni de fa- hiſto.ca.6 .
patieris: fed Deuseſttecum . (Quis adeò obelæ naris , c nitate reſtituenda Ptolomæo i, & de Caſtrioto & 7.
cuinon ( uboleat Satanæ commentum , vt in hærefi matris apud Barletium lib. 1. & multa apud Ful. apud
Hieron,in
Cinglianà,pro qua tuenda hoc bellum gerebatur, golium lib . 1.Exemplor. c. f .Sir Chron .
miler, & comites confirmarentur :Erat hæc vel de Concl: s . Diuinorum fomniorum obſeruatio licita Eufe.
ebdem grege;vel Alumincarum Nympharum vna , eft:fed interpretatio folis conuenit illis,quibus à Deo fa- capudGly
hoc eſt cacodæmón . Cercè bonus ſpiritus non die čtá interprétationis reuelatio. ] Prior pars pater,quia fam p. 4.
ceret,cuin hæretico ad hæreſim propagandam el immittuntur à Deo vt ea obſeruemus , caque nos gapud eu
fe Deum .Sed pergit Caluiniſta . ) Narrabat etiam doceant,moncant, corrigant. poſterior parspro- de Glycã.
ipſe preterita noiteſomnium habuiffe, quo ſibi videba batur verbis Danielis k : Myſterium quod Rex inter- hD). Aug.
turter diuerfis temporibusin prælim deſcendifſe ,pe rogat, fapientes, Magi, arioli , & aruſpices nequeunt li.de cura
nes ipſum viétoriam ſteriffe tribus præcipuishoftibusce indicare reg :: fed eft Deus in cælo , reuelans myſteria, Diodor.
fis:fed poft leihale vulnus accepifje . ( Et ſomniú fors qui indicauit tibi, & c. & poftea I, Mihi quos, no in Sicul.li.17
an à pincerna narrarum ? audi accommodantem fapientia , que eſt in me, plus quam in cunctis viuenti + k c.2.v.24
rebusiam præteritis ,& ideò non tam Prophetam , D I v.30 .
bus,facramentum hocreuelatum eft:fed vt interpreta
quam narrarorem .) Hoc Condeifomnium fatidicum tio Regimanifeſta fieret. Paulus quöquem que Dei m 1.Cor.
fuiffe pofteatempusoftendit. Nam in Druidico pralio ſunt, nemocognouit ,niſi Spiritus Dei.Sic Hildebrá- 2.V.11.
Sanctandreanus Marefcallus occubuit,Guiſanus Dux dus interpretatus eſt ſomnium Petri Damiani, de
in obſidione Aureliarum , Comeſtabilis in pugna San quo quidam ſomniarat cum excæcatum ; nonid ,
dionyſiana lethaliter vulneratus eft , Condaus poft in fed amiſſurum amicum quiillitam carus quam o
Baſſacenfi prælio trucidatus. ] Pulchrè. nam inter culi.Narrat ipſe Petrus agens de B.Dominico Lo .
Poltrotum & Guifium quem occidit tum præliú ricato .
fuit: & Princeps Condzus in Poltroto erat,cú ſce Diſcernere dæmoniaca à diuinis fomnijs perti
leftiſfimus latro Guifium ſchlopo inofinus traie netmaximè ad confeſſarios , & quimedicina, fa
cit, quod ſe factum auctore Condæus nunquam ciunt animarum , qui diſcretionis ſpirituum dono
fateri voluit.Quid etiam vetet tale fomniúàcon præditi ſunt. pendet hoc iudicium à cauſis & cits
dæomilitari ſtratagemate confictum ad fuos ani- Ecumſtantijs reliquis ,ad eum modum , quo viſa &
mandos, & detribus victorijs certos ſecuroſque reuelationes expendendas docuin. In fumma hoc ' n libr.2.c.
reddendos? dices euentus refpondit. adi Ariſtote obferuandum , fi conſtec neque ex animali , neque 6. & hoc
lem , docebit à caſuhæc fieri pofſe , & quia facile ex corporali caufa fomnium fuifle natum , dubite lib . 4. c.r.
9.3 .
eſt accommodare viſis euenta ; cùm præteriêre. tur verò vtrum fit à Deo ,vel à diabolo ,tutillimuin
Huc pertinet quod Bleſenſis foribit ; Non ignora före ;ſi,vt à diabolo immiſſum , cáceas & contem
mus, inquit Apoftolus, aftutias Satana . Mentibus 'nas. probaturhæc regula ,cum ex Sapience Syra
håminum phantaſticas illufiones immittens, nunc auiū cide, quidocer extrinſeca ſomnia eſte contemnen
1
volatu , nunc incurfu hominum ,nunc ferarum ,fomnijs da , quæ non conftat à Dco immifla:Nam iſte eſt
queautalijsmodispromittit fcientiam futurorī : & fic fenſushorum verborum o : Nifi ab altiſſimo fuerit . Ecclef.
rerum euentus latos, infauſtosúe denunciat,vt quietem emiſa viſitationie des infomnijs cor tuum.2.probatur 34. V.6.
cordiū vana curioſitate ſolliciter ,argi ut aliquid paul racione, quia curioſa ſomniorú obſervacio , ad hoc
latim de fidei ſinceritate incruſtet, & paullo poft, Ve diſcrimen agnofcendú eft fuperuacua , quia Deus
runtamen vtfidem habeam fomnys ,'nullame fomnia folet,quando ſomniú mittit.limulhominem certú
inducent.Non inficior quin anima frequenter ex'reli reddere,hoc fomniñ à fe profectum ,& cælitùs im
guys cogitationis, vel ex innata ſibiperſpicacia figni miſlum fuifle. 3.docetur experientia .nam eos qui

curiose
 308 DISQUISITIONVM MAGICARVM

jabelli. curiosè ad fomnia atrenderunt, fomniorum inter- A obelo & admodum biliclo : quis eum lethalen
1.6 . En . pretatio fubſecuta , in grauiflimas calamitates & fore non præuideret ? iudicantmedici, ex indicijs
a.2 . interitum præcipites egit, vt Agamemnonem Ho externis ,non queat Æſculapius ille fulminarus,cui
Hero
mericum in Iliade, Cyium Perſarum Regema, patent corporis interna ? Ordinum molimina con
Dt. lib.7 .
Diodo Xerxem b ,Onomarchum , Antigonum & Poni tra Concilium datus,iam diu coquebantur: Helij
15. S.C peium . audaciam & conatus non ignorabat , qui ftimula
b . 16 . Atquehîc de ſomnijs finem facerem , niſi veni bat:ex conſiliarijs qui inuiti,quimagis,qui ininus,
G tenebat Satan omnia,videbar coniuraros vigilare,
ret in memoriam frequcns illa, & mihi gratiſſima
Plutarc .
Temetrio cum V. CL. Iuſto Lipfio familiaritas , cuin Loua aliosvel non credere ,vel concemncre ,vel ſtupcrc:
:in Pom- nujdegerem : quæ ,quàm túc grata & iucundami. quid futurum ,& quæ ex fimilibus (vt dicunt Dia
eio. hi frcquensde rebus, quæ & illum & me decebát, lectici) præmiſlis conſequentia,non eratmagnæ ,
hoc eſt litterarijs,moribuſque formandis,colloca neque lupernaturalis ſagacițatis odorari.Scd fluo
cio ;tam nuncmoleſta eſt,acerbáque priuatio . In hæcmeliore iudicio .
cidit quadam die deſomniorum vaticinijs ſermo.
Tum ille retuli fuifle Bruxellæ furoris cuiuſdam B CAP VI rv .
vxorem annis præteritis viginti, quæ plurima prę.
dicebat varijs , ab cueneu ad vnguem comprobaca ; De conicitatione Polituà ine de forribus.
Spellium (præfectusille viarú erat,vocamus Bra
banti, de Koy roe ) agendum in crucem , Requele Oliticam forrem voco , qux iure ac leg.bus
nium gubernatorem , ex morbo mox obiturum , probis aliquandorecepta: vt elt firs dive:jorie ,
conciliuin ſupremum Regis vim palſurum , & ple ortium contracius, conon-ca purgatio , & fuerc olm
roſquecarcerimancipandosconſiliarios : & fimi. permilla , nunc vero damnarx varix quædani
lia non pauca Hanc le non ſemel vidiffe & audi. vulgares purgationes, de quibus fingulis agendum ).
uifie , Solicam dicere in ſomnis ſibi ſpiricui quen .
dá le ingerere, ſpecie diffuſi corporicandidi,cuius QV Æ STIO I.
nequiret lincamenta diſcernere : ab eo ſe doceri
A
omnia :cúmque appareret ,ſemper ſe tanto támque De diuiforia feric.
e de qua
continud horrore percelli, vtanimo linqui libivi- C ex Aſco
deretur.hunc cogere poſtca, vt,vel cum vitæ peri Tisiforiâ forte Romani olim in iudicibus le- nio Sigon
DSdis , prouincijſque lorriendis vrebateur, li.2.de iu
culo,denunciet alijs quæ in ſomnis edocta , nec fi gen
nere quietá,dum iulia peragat.Fuille mulierculam nec non in familiâ hercilcundâ, militaribus , alijl- fexLuci
dic.ca. 12.
a:
fatis alioquiconcemptibilem & fimplicé,non qui que negotijs. Iudicum illam lorutionem e Roma no, Demo
dem diffamatam : led nec compertæ fanctitatis . ni ab Athenientibus accepere , vbi iam olim in A- Rhene, &
Varia ſubit animú debac re cogitacio . Quam cer reopago iudices , coniectis in vrnam varijs litteris, Schol.A
cum ,hæc ſomnia ſupernaturalia fuifle , tam mihi forticbantur f; quod & Siculos imitatos Plutar- riſtophan ,
bene Sigó
dubium : Vtrum diuina ,vtrú dæmoniaca fuerint? chus, cùm deaugurio, quod ex littera M.ipli ob
li.z. dere .
Solent diuinamulieribus non minus , quam viris tingente cæperat Dionyſius , ageret , in Apoph- pub.Athe
contingere, nec obſtare vel vilicas , vel paupertas tegm . apertè docuit. Sed de genelium fortitione, nienf.
perfonarum .Solitus horror quidam diuinas etiam ceteris plura & meliore methodo Iunius Hornaglibr.z.
Animadn .
apparitiones comitari. Solita accedere ad dicendú nus tradiditgAddam quæ l. C. & Theologicen- cap .s.
coactio . Verum pellucent mihi in hac narratione luerunt. Sidubium ſu , qui primi cauſam in iure h1. 14.D.
plura ,cus potiùs fufpicer ab atro ,quam ab candi- D diceredebeant h;ſi de hæreditare& bonis diuidé- de iudic.
do ſpiritu ilta profe & ta.Primum illa ſpecies diffufi dis i li de optioncpluribus relictâ k , de feruis ma 2. C.
candoris , informis ſemper ; & continuum adfe . numitetndis,liberis diuidendis ; & fimilibus!,eam quando &
tens horrorer. , non cumulatum fequenti mentis permittunt iura prohibitam dantaxat ſorturiEpi- talib.io.
lçritiâ , & tranquillitatė, indiciunı facit non obſcu Icopum m vel aliam quamuis dignitatem , aut be- kl.3.C.de
rum , auctoris lui randoréın mentientis. Sexus lu neficium Ecclefiafticum n. In ceteris ergo dignita- llegat.
1 Mynſin
ſpectus,& coaditicinihil commendans, quam nec tibus, & officijs, actionibus,pænis,rebulque alijs,
ger. 4 .
lan & icas,nec prudentia ,aut deuotio, vel alia fi diuiſoria ſors,qua quid cuique tribuendum , que obfer. 37.
gna huiuſmodi comitabantur. Avlucrum illi nul ricur,prabibita non eft, vt pater ex capite primo26. ml.47.C.
Ium hinc, vel quæſtus, ad fæpe verbera , conutia 9 : - qui non dabas diuiſoriâ tantùm , deber in- de Epifc,
nc. fin . de
ferè ſemper. Sic folec lagzis accidere , & ſuis la ne telligi, vt patet ex ipſomer D. Auguſtino o : vtta- ſortileg .
dzmon mercedem pendit. Deinde quæ prædicc men in his nullum peccatum intercedar , ſeruanoin plài.
bat,de publicis quidem rebas eranızıcd corum co dę funt quatuorconditiones p. Primòdebet euen - 30 . conc.
gnitio in publicum parùme.rat neceſſaria. quia tú Etus à Dco exſpectari, & non à caſu vel fortunâ,vel 2. propè
fin .
przdicebantur , quando vix præcaueri poterant: aftris. quare & Deus inuocandus iuxta illud 9 ; In p D.Tho .
nempe exiguo paucorum dieritm antequam con manu ina fortesmea . Si quis certò cuentum exſpe - 1.9.95.ar .
tingerent tempore . fruftrà etiani prædicebantur, Ctaret ab aftris vel faro (fumpto vt ſumút Stoici & $.& Caict.
à rolâ mulierculâ , cui fidem adhibere,nulliuspru : Aftrologi )mortaliter peccaret,fi à cafu vel fortuna in Sum .y.
Sors.
dentis viri fuiffet. Non confueuit autem Deus, fortunam non vtgentiles , nam tunc eſſetmortale qd.PL. 30.
quæ præſciri, & præcaueri vult: fic, nuda à per & talc & idololatricum , ſed ve Chriſtiani ſumunt ivide Ve.
ſuafionum momencis omnibus indicare, Denique philoſophi,accipiendo r) in re graui foret, venia- racruziữ
quæ prædicebat,huiuſmodierant,yt non dico de le; in re leui.vix effet peccarum 2.debet adhiberi 2.Phyfic.
monis, ſed etiam humanæ prudentiæ & conie & u fimplex fors , fine vllâ fuperſtitione, vel abuſu specul.cz
rz lubiacerent.Spellij ſupplicium.quia fciebatde rerum ſacrarum aut Scriptura fanétæ *; non ta- let.incúd.
mon , eum iam reum effe,& propter crebras accu men eſt Mortale peccatum , niſimagna adſit ir- Phyfic. li.
fariones occultarum delationum feriò & ſedulò reuerentia . 3. neceſſe eſt , vt illi qui ſorciuntur ,
s D.Aug.
epiſt.118.
in cius actioncs, vicámque inquiri. Ludouicij Rem zquali iure, nitantur. aliâs enim cller iniuſta for ad Ianuar.
ço - lenij morbus , anthrax erat in corpore fimul titio : & quidem grauior , fi de bono publico .c.3.26.0.1

ageretur.
 : LIBRI. IIII . C. III . Q. II,
309

ageretur,v.g.lide officus pubhcis digni & indigni A Deus, in Nouo teſtamento non repromiſit. Non
Cortes mitterent. Sors enim poſſet indigno faue nulla de fortibus etiam loan . Arboreus lib . 17 .
re, cum damno reip , & iniuria dignorum . 4. vt Theoſoph.c.13 .& commentar, in Cap.1 .Prouerb .
principalis intentio mittentium fortes,non fit in
26.2.& 4. quirere voluntatem Dei modo extraordinario a QV Æ STIO II.
26.9.2. i quia talis modus omnino eſt incertus) ſed præci
pua intentio debet effe,vt auferantur lites, diſcor De contractu fortis,fiue Loteria
dia , quærelæ , inuidiæ : quod nos docuit Salomon b .
b Prouer. A
Contradictiones ( inguit ) comprimit ſors , c inter po S T in vſu frequenti Europæ contractus qui
18.v.18.
tentes quoque diiudicat. quare fi aliter concordia dam , quem vulgò vocant Lotheriam . iſte vel
poſſet iniri, res forti non eſſer committenda : ſin priuatim fit , vel publicè. priuatim , pro arbitrio cu
aliter nequit diſcordia ſopiri,bonum pacis ſortem iuſque, quando aliquis equum vel quid fimile ſta
permittit ſeruatis his condionibus.Hinc praxi re tuto prætio (v.g.pro L.aureis ) exponit fortienduin
ceptum in militiâ, vt quando plures ſuntrei , forte cui obtingar , & deinde in hanc fummam plures
experiantur , quis necandus, quis liberandus: tum {ymbolam quiſque conferunt, & alcam iaciunt,
.
vero feruandum , vt fit par ſortientium reatus, a- B quis equum lit babiturus : vel etiam priuatim plu
lioqui iniqua eſt fortitio, quoad minùsnocétes. Sic res annulli, libri, ſpecula , vel alia ſuppellex pro
temporctempeftatis licet ſortiri ex omnium con ponitur,inter familiares eodem modo collatis fym
ſenſu quis naui eiiciatur : & tempore peftilitatis bolis ( quæ vocantur, Lota ) ſortienda. vulgo vo
B. fortiendum , quis parochorum in vrbe remanere cantla raffe, aut,riffe , Quidam vocant lndum olla:
cD . Aug. debear c ; eadem ratione, quando dubiuin cui ce opinor propter vrnam Teu ollam , in quam fortes
epiſt.186. dere debeat eleemofyna , poteſt ſortitione res iaciuncur.
ad Hono - decidid .
rar. & lib . Publicè verò cum inftituitur,opus eft Principis
1. de doct . Porrò nè quem fallant, quæ in S. S. leger de velReip.conſenlu .ſuntque hoc in contractu,fiu.
Chrift. c. Cortib . rect.ffimèpoft D. Hieron . & Bedam mo publicè fiue priuatim fiatmulta confideranda , vi
28. nuit Gratianus,ea nihil ad noftra pertinere tépo iuſtitiam contractus & perfectio illibatamancar.
d.arg.l. 3. ra . Nam in veteri lege , Deus inter alias cærimo Concluf. I. buic coniralium eje licuum , hanc
quâ in ſortitione v n Quodlib
de. lega . nias, hanc quoque inſtituerat, probat benè Briard n , quod fit licitus patct , quia
ed.c.i. terencur , eamque ſorti præmitterent ; quæ qualis c nullo iure,nec naturali ,nec diuino nec huinano
d.6.4 .
fuerit,non fatis conſtat; videtur fuiſſe quædam ad prohibitus.Nó naturali, quia celebrari ſie poteſt ,vt
Deum mentis eleuatio cum oratione ad hoc inſti nulla in co interueniatiniquiras,li lerućtur ( óditio
vbi de capriemil. nes mox dicédx.Secúdò qu a cedere poteft in pu
fc,
10 . 16. v . cutâ, vt colligitur ex Leviticof:
ſarij ſortitione, fic legitur;duos hircosftarefaciệt coră blicam vtilitatem . 3. quia ſecundum fe, nibil eſt a
Domino in oftio tabernaculi teſtimony : mitterſque ſu liud , quam fors quædam diuiſoria , inſtituta ex
per vtrumque fortem ,vnam donino, e alteram capro benè placito concertantium fiue confortientium .
emiffario, cuius exierit fors domino , offeret illum pro Quod diuino iure non fit prohibitus , probatur,
peccato:cuius autem in caprum emiſſarium ,ftatueteum quia nec per facram Scripturam , nec per
viuum coram Domino , vt fundat preces ſuper eum o vllam traditionem Eccleſiæ : quod nec iure hu
emittat eum in folitudinem . ] & D. Lucas de ſorti mano, probatur. quia nec ciuilis,neccanonica lex
tione Apoftolarus ira fcribit ; poftquam narrauit vlla profertur,quæ dehoc contractu expreſsè ege
o de con
duos ab Apoſtolis coram Deo Narutos , Barſabam rit. Et fallitur Conrad. oputans prohiberi legibus
tract.tract
& Matthiam , Etorantes, dixerunt, Tu Domine , qui quæ vetant ludum alearum . Nam imprimis hoc 3.9.71.
corda noftiomnium , oftende quem clegeris ex his. duo- D dici non poteſt de Loteria publica,in qua non ia- concl.2.
bus vnum accipere locum minifterij huius, Apoftolarus, citur alca; & quoad priuatam illam riffum ,in qua
de quo præuaricatus eft Iudas,vt abiret in locum ſuum . intercedit alea ( licet iure Caftellæ prohibita fit
g Actor.2 . Et dederüt fortes eis, cecidit førs ſuperMatthiamg ] iure nouo ) ea quoque non eſt prohibita dictis le
V. 24 . Primum igitur ftatuebantur ſortituri coram Deo, gibus, de aleæ prohibitione agencibus, quod pro
mox oratio fundebacur , tertiò ſortes ſingulis da bo, quia ludus aleæ prohibicus eſt,non quia fortu
bantur, eæ miſcebantur, in ſinu, vrna, vel alio va na in co dominatur ; ſed quia perdentes in ludo
ſe: cuius ſors exibat, fuper eum cadere dicebatur. aleæ ſolētblaſphemare, & etiá iolét homines fuas
Certè miſſas aliquando in ſinum , teſtatur Salo opes omnesbreui tépore ſic conſumere,& depau
h Prou 10 mon hjSortesmittuntur in finum , fed à Dominotem perari, vt pater ex iplisreſcriptis iuris p. Nam li in
v.vlt.
perantur interdam in calicem , quem finu contine fortuna fundaretur dicta prohibitio :certè núquá, pl. fin.C.
de rel. &
bant: vnde & calix in S. Scriptura ſæpe ſignificat nec pro parua ſumma licerer ludere alea , tunce
fum.fun .
fortem , vt ſecundum nonnullos,his verbis , Domi E nim id prohibicum foret, quia per ſemalum .Nunc Paluda. in
iPlal. 15 ; nus
nus pars
pars hæreditatismee 6 calicis meii . Totum er verò videmus iura permittere luſum alex pro re 4.d.15.9.3
1,16.
go hoc negotium cærimoniale fuit: quare legisve modicâ ſeu cauſa conuiuija:& ſententia eft magis a.s.Silu .
verbo.lu
teriscæremoniarum abrogatione, etiam hæc for conſona rationi & legibus,hoc interdictum folu dus
6.4.
titionis cærimonia cellauit. Vnde Venerab . Be modò pertinere ad ſolitos ludere,fiue ad frequen ql.quod in
k in c. 1. dak obſeruat Apoftolos ante S.S. acceptú , in ele tantes aleam , liue ad deferuientes aleæ r . ideoque conuiuio .
Actor.
Ctione D.Matthiæ adhuc legali cærimonia vſos cenfenda aleanon eſſe prohibita,quia per le miala, D.de.alcat
hoc VO
fuiffe , poſt Spiritum verò Sanctum acceptum ,non ſed malam factam , quia prohibita , & quatenus
lüt Angel.
amplius fortem adhibuiſſe , ſed fola vſos oratione prohibica.prohibitá verò, propter geminum ,blaſ. ſup.& Bri
ad Deum , & ieiunio adiuncto : ſic enim leguntur phæmiæ , & decoctionis , periculum . Quorum v - ard. fup.&
Act.6 . elegille Septem Diaconos , & Presbyteros 1. Sanè trumque cùm ſublit nullum in hoc raffæ contra- videtar ef
& c . 14. V. ſe gloit ,in
22. cum Saluator , qui fallerc non poteſt nec falli,cun ctu ,crediderim , ſicut Briard.defendit pofterius ge ca.Epiſco .
m Matth. cta promittat orantibus m , ftultum & ablurdum nusſories in vroam coniectæ , à ratione fimilitudi pus verb .
7.v.7.lok. eſt , relićta oratione , quæ promiffionem ha nis,eodem modo defendendum prius illud per a- deferuics.
14.v. 13. ber ; confugere, ad fortem , cui ſe adfuturum leam.Præterea quæ ad iuftitiam vnius , eadem ad 1 3 5.d.
Ee alterius
 ITIONVM MAGICAR
VM
310 DISQUIS

alterius iufticiam ſufficient : & ficut lucrum in A trahuncur ſtacim . fi venit ftacima alius , qui adfect
vna factum licet retinere , fic etiam licebit in quindecim ſtuferos,tres fortes pro illo extrahun
alrero , tur, quodque mihi vel illi obungithoc auferimus.
Norandum verò in hoc contractu duos con Hic modus periculolus eſt,nec deberet à principi
tractusvirtute miſceri: primùm , reſpectu eius qui buspermicci quiamulcis fraudibus eft obnoxius.
iocale ,vel ſuppellectilem exponit,& eſt vera quz Nam primò, cùm non intercedant in force ducen
dam ,ſed implicita venditio ; quâ pro tali ſummâ da ſollemnitates , quæ ſolent in alcero genere , fa
pecuniæ ipſe , omnib.illis qui ſummam fimul con ciliùs eft, vt fiataliqua collufio ... non poteft con
faciunt,vendit rem illam ; puta equum , quinque ftare facilè deæqualitate prætij: tum quòd li cer
fortientibus: quorum finguli decem aureos con tum tempus præfigatur , fieri poteft vt tunc non
ferunt , vendit pro quinquaginta aureis. Secun ſatis multæ iymbolæ ſint collatæ : ſi tempus libe
dum verò reſpectu emptorum inter fe, fic enim eſt rum permirçitur: fieri poteſt vtvenditor nimis diu
contractus quidam ſortis diuiſoriæ , cenſentur e hanc exercens ſortitionem , longè accipiat vltra
nim fic inter feconuenire, vt cui ſors fauet, ille pro pretiú merciú.Nec fufficit dicere,fieri etiam poſle
fuis dccem aureis totum equum habeat , & tota vt infra hoc accipiat, & ficcómunem aleam , lubi
ipſi merx cedat , ceteri verò diſpendium ferant re.respon. enim , non debere vllum fortunæ peci
fingulifuæ lymbolz.Nec aliud requiritur ad iu- B culú hic interaenire inter emprorem & vendito
ſtitiam contractûs vtriuſque,quàm vt cora ſumma rem , quia ipforum ad inuicem reſpectu , eft con
fimuladæquets non excedac valorein mercis , & tractus venditionis, ſed inter ipſos tantùm empto
a lib .z. de ipli cmentes omnes æqualiter ſubiiciárurvtrique res, reſpectu enim ipſorum mutuò , eſt conrractus
contract, fortunæ , lucri & amillionis. Licituin verò hoc ſortis, Denique cùm fic merces ſubtrahantur,quæ
C.20. effe probat Frani.Garciasa . quia reuerâ contra fortitò contigerunt, ſemper vilior fit tota merx,
Etusiſte in idem recidir, quo omnes iſte ſortientes & ideò iniuſtum eſt durare idem fingularum for
initâ focietate fimul rem vel res illas, quæ forti ex tium pretium . Si dicas ſemper alias æquè bonas
ponendæ , emiſfent:tunc enim poffent ſi vellent merces fuffici , ablatis : neque hoc eſt ſatis credi
inter fe conuenire de ſorte diviſoria iacienda, quid bile, nequeſufficit. nam nimis diuturna permitci
cuique rerum illarum obtingeret , quod licitum tur fic licentia vendicorì hunc exercendi contra
elle nemo vnquam negauerit . ctum . Longè itaque tutius elt & ſecurius, cum
B
2. Concl. conditiones ad iuſtitiam lucri in hoc con- C Reip .tum priuatis , hocfecundo genere relicto,
tractu conſideranda ſunt pro ratione perſonarum qua prius tantùm exercere .
b.de con hic adſunt varia ] Hanc afferit & optimè explicat Secundò porerunt lucrari ipſi emptores ſiue с
tract.2.C. Franc. Garcias, & illum nullo addito ſequitur ſortientes.quia poterit,qui vnam forrédrachman
13. Lud. Lopelius b . contulit,mille accipere. nam quicquid illi citra
Notant quinque perſonarum genera in hoc fraudem fors obtulit,id poteft auferre & retinere ,
contracta lucrari poffe . Primò dominos mercis ratio eft, quia omnes fortientes in hanc conditio .
ſeu vanditores , his licitum eſt tantum accipere nem confenferunt , vt quiſque auferat , quod illi.
promercibus quantùm poſſent lucrari alio quo ſors derulerit: atque ita omnesæqualiſubſunt pe
uis contractu lícitè illas diſtrahentes. Quod tan riculo , Nam quimulcas lymbolas colligit, vtmul
tum poſſint accipere , probatur , quia quoad ipſos cis poteft fruitrari, ſic multis poteft lucrari: qui
intercedit cum , Tortientibus contractus venditio paucas, paucis & lucrari , & pauci iacturam poteft
nis.vendutor autem poffet cófequi quantum mer facere.Cauenda hic collufio ſortientium & eoruin
ces illi iufti lucri adferre valent,hoc eft quanti ſunt quifortes extrahunt, leguntque. Quod fi quis per
D
iplemerces. Si ergo ampliùs acciperet venditor huiuſmodicollufionem aliquid fuerit confecutus
ifte ,iniuftum foret lucrum , & tenererur reftituere cam ipſe , quam colluſores, tenentur ipfam rem
Sitamen quod ampliùspermiteitur conferri vlıra illam reftituere,non domino priori fiue venditor
mercis pretium ,id non cederet domino ſeu ven fortis(quia iam illam ipſe védidit ;ſed conſorcienti
ditorimercis; ſed pauperibus, vel officialibus feu , bus qui emerunt dubium euentum : & ideò res illa
miniſtris , licitus foret exceſſus, vrpatebit ex mo deber vendi,& prætiú inde redactum ,inter ſocios
dò dicendis . Hæc exceptio ſolet contingere , in fortitionis iterùm forti fubiiciendum : vel li res
publicis fortitionibus, quæ conceduntur Ciuitati exſtet, ipfamet. In hac vero fortitione an fit ad
bus velCommunitatibus, vthoc pacto fe liberent mittendus fraudator ? certè fi fraudem non adhi
ære alieno : tunc enim folet Princeps dans licen buiſler , lors illa ipfi non adueniffet : & prenam
tiam ,confideratâ publicâ neceffitate ,pretium for peccati ſui æquum eſt eum ſuſtinere : tamen
tis aliquando paulò liberaliùs ftatuere : neque fit quia fieri potuit, vt alia ſors æquèbona illi fuerit
iniuria fortientibus, qui hoc fciunt. Cauenda verò obuentura, & nulla lex eum priuat iteratâ fortitio
fraus venditorum ,ne fortitionem facere moren ne, ideò mihi res dubia eſt , nec auderein eum ar

tur, poftquam ſufficieptes {ymbolx ſunt collatz : E cere.

item nemerces murent, vel diminuant. Item ne, ... Tertiò miniſtri & officiati, qui adhſtunt for D
quando fimul facienda (articio , aliquas merces tioni, tum in (cedulis fcribendis , tum in fortibus
priùs patiantur ſarcem lubire.Pro quo fciendum , extrahendis ,tum ne quid fraudis veldoli commit
ordinariò certam dici præfigi , qua fimul fortes tarur : illiiticitè ſtipendium aliquod pro labore ſuo
omnes trahantur , die ac nocte laborenon inter recipiunt, ita tamen fi nec plores quàm neceflè fit
miſlo : interdum tamço inſtituitur fortitio , boc miniſtri huiuſmadi adhibeantur , nec æquo am
pacto : primum p: oponitur omnes partes fiue plius ſtipendium forant, nec diutius quàm necel
ſuppellex fortienda tota ; & ftacuitur ſingularum le foret,ró extrahár.Quæ vera , tá reſpectu vendı
ſortium pretium , v . g. quinque ſtuferi : tum ſta toris,quá emptorú:(cilioet finolintplusæquo tri
ţiin ſingularis voleatiuni ſortiri fortitjo inſtitui buere,vel nolint réſic extrahi,vel nollér totmini
tur,quo quiſque confert ordine, v.g. venio & ftros adelſe.Náſicólentiát,nó video curminus hic
offero decern , ſtuferos , duæ fortes pro me ex operetur cófenius emptorú , quádo ipforú expélis

miniſtri
 LIBRI IIII. C. IIII. Q. NI. 310
lininiſtriadſunt : quàm venditoris, quando ip& ex- | A cor alteri addicere nequeat, quod iam alteri ven
penſæ ſoluendz .Nequemihi hoc fatis perpendif ditum .Hæc ratio fatis indicat, hoc intelligendum ,
le viderur Garcias,dum putathas exceptiones tá quando inſtituta iam ſortitionc, vel acceptis fym
cùm locum non habere, quandominiſtri à vendi bolis,fit promiſfio. Si enim promiſsio facta foret,
core lunr alendi. Siquæras à quo ordinariè alendi? ve ſolet , ante lymbolarum collationem , hoc eft
cùm lucrúipfius ſortitionis,hoc eſt, quod ſortien initiò quando fortis diuiſoriæ fiue Lotheriæ fit
do cótingic, omnino pertineat ad emptores,nequc publicatio , tum enim fæpè additur , qui primam
huius lucri pars vlla cedat venditori : & impenlæ lymbolá cóculerit, is babebit hoc vel illud,qui in
miniſtrorú fiant, ratione ipſius ſortitionis, hoc eſt, tra tot dies tot ſymbolas contulerit , habebit illud
ratione fecundi contractûs virtualis , non ratione qui numero vicerit reliquos intra cale tempus, illi
primi: ſequitur impenſas eorum effe debere , inter hoc cedet ,tunc iſti omnia etiam poſt inchoatas
quos lucrum ipſum partiendum eſt,& inter quos lortes acquirerent, quæ iplis promiſſa fueruntan
celebratur ſecundus contractus. quæ eft commu te ſortitionem ,& antequam res ipſa venderctur:&
B
a Alcocer. nis ſententiaa.Sed Alcoceriusvnum cxcipic caſum tunc fortientes in hanc conditionem conſenſille
de ludo c. quádo ſcilicet venditor aliter ſineimpenfis in pro ſunt cenlendi. Sic intelligendi Garcias & Lope
xenctas, aut inſtıcores, non potuiſſet illas merces zius. & fufficiant iſta dehoc cótractu Lotheria.de
Garciz d .
C. 20 . diftrahere: cùm enim ipſe tunc per fortitionis co quo videMolin . de loca & P. Zaa in Aphoriſm .
Lopez. d. pendium euitet illas impenſas , æquum videatur, verbo venditio.n . 1S
C.23. carum loco ,ſubire partem impenfarum fortitionis
Nihilominùs Garcias & Lopezius contendunt QV Æ STIO III,
etiam hoc cafu , racioni illi communi locum elle :
quia ad venditorem iam ſortitio illa nihilpertinet. Depurgatione Canonica .
Æquior tamen ( ve puto ) eſt ſententia Alcoceri.
quia commodum illud , quod percepit venditor , Anonica purgatio dicitur, quæ regulis Eccle А
reuerâ dependet , & prouenit virtute ipſius forti Cá laſtici iuris confentanea eſt : quæ duplex
cionis ;nec line forcitioneillud conſecutus fuiſfer: с eſt ,vna per iufiurandum ,in qua nihil eſt ſortis:hanc
& lic quo ad hoc negotium non debet confiderari ſoli improbanthæretici, quicontendunt nunquá
venditor expers conimodi ex ſortitione. Deinde licere,iurare, ne in iudicio quidem : contra quos b lib . 1o .
verbo iura
in praxi receptum , vt venditor ſoleat hæc omnia 5 legi poteſt Alf. à Caſtrob, Cochlæus contra Ana mentum
Lubire, & omnes expenſas facere , non tantùm fa baptiſtas & Gregor . Valencia c. Probatur etiam hære.i.
Etas in taxatione & valore mercium conſtituendo , hæc purgatio quoad Laicos in Concilio Tribu - c2.2.diſp.
fed ctiam fa&tasin ipla ſortitione: verum in ipla rienlid , ficque teſtatur Cromerus lib. 19. hiftor . 5. 9 ?:
caxationc fortium ( v.g. ſummæ totalis , ad quam Ponlon, le Sophiam Reginam de ſtupro accuſa- punci 3;
numerus & valor ſorcium percingerepoflit )habe cam ,ſuo & feptem honeſtarum ac nobilium fe- preſby. 2.
tur ratio probabilis omnium iſtaruin impenfarum : minarum iureiurando purgaſſe. Probatur verò 19.4.
& fic Domini in ſe totum ſolencrecipere. A lioqui quoad prelbyteros & Epilcopos , conſtitutionc e ca pref
li emptoribus aliquid propterea decederet , tüm Gregorij Magni, quivarios Epiſcopos ficſe iullit byter cum.
4. ſcqq.d
locum habet quod dicit Molina p.2.de inft.desp.sog. purgare c . idem ftatuere Alexander f , Innocen q . 4 .
nempe.id à principio publicandum effe! tius & Leo h Pontifices,idem fancitum in Confc. ſuper
Quinco licitè deducitur & accipitur ex tota sú- Dcil. Agathenfii, & Ilerdenli k : id ipli facere Six - caula d. q.
ma pretii emptionis illa quantitas pecuniæ , quæ tus !, & Leo.Ill. m , & Pellagius PPA , gc.quotics
allignata fuit à Principe ad opera pia vel clecmo Altera purgatio eſt per venerabilis Sacramenti ibi.
linas: ſiuc illa deducatur à porcione vendicoris ſeu Euchariſtici fumptionem hanc Catholici contendi- b c. om
prețio , lige à lucro, quod cedit ſortientibus , fiue mus effe licitam , quando iniungitur ab Ecclelia- aib .ibi.
ab vtroque :præſertim fi ab initio hoc promulge ſtico iudice competente . In veteribus Germaniæ timiibidé .
cur . conciliis hæcpurgatio fuitprobata.ftatutum enim |kca prel
Pia enim & religioſa eſt conſuetudo , quà Prin illis , fi furtun in monaſterio committatur , tunc |byter fi à
ceps vel Reſp . talem licentiam contractus ſortiarij fratres ſc ita expurgent. milla celebretur,in co- píebe ibi.
c . man
concedens , aliquam partem ſic reſeruat: nec iniu rum præſentiâ, & ea expletâ omnes in hæc verba daſtis ibi.
riam facit contrahentibus. non venditori, cui non communiceniur; Corpus Domini ſit tibihodie ad pro- inc.auditű .
tenetur aliter licentiam dare: non emptoribus, qui bationem o. Item , fi Epifcopo aut presbytero aliquod ibid .
hac códitionc pecunias ſuas forti ſubiiciút. Quod maleficium imputarum fit pro fingulis mifan celebra- 1. Sige
de cauſa pia dictum , idem tenédum , de publica re debet ,eo communicare : 6 de fingulis imputatis fe Chron.
neceſſicace , quare poſſet aliquid rcferuari ad ſol innocentem oftendere. Quod fi non fecerit, quinquen- o ca. ſæpe
uendum debita Principis vel Reip .fi tamen verè E nio à liminibus Ecclefia extraneus habeatur p. j Nec contingit.
ibidem .
talis ne ceflitas fubeffet. Idco quando conceditur deſunt exempla Pontificum optimorum , qui
P cap.fi E
in remedium Ciuitativel communicati, vt poſſet hanc purgationem exegerunt. Lotharius Rex pa- 1 'piſcopo .
Princeps aliquid ſegregare , ad neceffitates illius & tis cum Nicolao Pontifice non ſtererat,fed adul- ibid .
Ciuitatis fic etiam poffet taxare liberaliùs ſummam teram iterum in thalamipartem reduxerat , pro
pretij. Sicbenè Garcias. fectusRomam abſolui petit à Pontifice Hadria
Vítimò poteft,iscuimerx aliqua ceſfit,quia ſymbo no , dicens fe promiſlis Nicolao factis ftetifle, Por
las contulit plures omnibusaliis , vel certo numero in tifex pro comprobationeinnocentia (ait Sigilbertus q ) qanao.
era totdies,mercem illam recipere retinere. ] ad examinationem corporis & fanguinis Dominitam 870 in
Intellige quandocunque acceperit , dummodo regem quam optimates regni inuitauit illi nihil Deum Chron.
non litres ex numero illarum quæ iam expofica veriti corpus Domini noftri, temeri & perperam ac
fortitioni: quod fi ex earum numcro fit, non po ceperunt: ſed rege in itinere Placentiæ ftatim
teſt cam accipere, poſtquam aliqui iam limbolas moriente,& omnes intra annum reliqui perierunt.
contulerunt. Itatim enim , vtcontuleruat, in hanc Malus erat Imp.Henricus,ſed tamen fimile facrile
niercem iplis ius fuit acquifitum : fic fit ve vendi giú cómittere exhorruit,inuitáre illú ad fimilé ſacra
Ee 2 menti
,
 ONVM
ISITI MAGIC AR VM
312 DISQU

mekti Venerabilis purgationem Gregorio VII.| A lencaneu facris litteris, preceptiſque diuinis? Ver
Pontifice cam Sancto, quàm malis cunctis inuiſo , ba quæ ré deceant: res ad honoré Dei,pacein Eca
tá religioſo quá hæreticis ſemper odioſo.Narrat cleſiæ , concordia iuſtitiáque fanciendů , liandala
a anno
hiſtoria Lambertus Schaffnaburgéfis his verbisa; ſchiſmataque tollenda inſtituta & peraccómoda
1077
Ita abſoluto co(Nempe Henrico Imp.) excommuni ca. Quid igitur leguleius vilisb fummis Ecclefiz bHotamá
catione, Papámiſſarum ſolemnia celebrauit ,confectá antiſticibusobftrepit ?quid rana conatur in elepha- Commen
cum incumeſcecei cur hanc vocat,:furiofi'ecplora- de Feud.
que facrâ oblatione , Regem cum cetera, que frequens
aderat,multitudine ad altare euocauit , preferénfque tionis speciom ?cur Epifcopos Sacramentales, per lu
manu corpus Dominicum : Ego, inquit, iampridem à dibriuin homo Sacramentaria ; appellat ? vnicam
te tuiſque fautoribus litteras acceps,quibusme inſimu adfert rationé, rationis experté. Quia in exſerra
labas ſedem Apoſtolicam per ſimoniacam hareſim occu tionem fic & perniciem conucrtatur , quod ad la
palle,c aliis quibuſdamiam ante epiſcopatum ,quam luté inſtitutú putabatur. Putabarur ergo , & non
poft acceptum epiſcopatum criminibus vitam maculaf eratriam Chriſtus médax, qui hoc appertè profef
ſe, qua mihifecundum ſcita canonum omnem ad ſa ſus? Nonne cius ſunt iftac?Quimădniatmea carnê, c loann.6.
cros ordines acceſſum obftruxerunt , Et licet multorum G bibit með fanguinem :in memanet , ő ego in illo:Si V.56.
idoneorum certè teſtium adftipulationecrimen refellere B Salus in me & ego in Saluatore ,putabor tantùm
qucam ;eorum ſcilicet, qui omnem vita mea ab ineun faluus & non ero? Quid illada Sicutmifitme viuenis dv.57.

te atate inſtitutionem integerrimènouerunt, & corum pater, & ego vinopropter patrem :equi manducat
qui mea ad epiſcopatum promotionis auctores fuerunt. me, & ipfe vinet propter me. Falla promilho ,fi vi
Ego tamen nehumano potiùsquàm diuino niti videar uere pucatur dumtaxat. Quid deniqueillud clarif
teſtimonio ,vt fatisfaétionis compendio omnem omnibus ſimum ;Non ficutpatres vejtrimanducaueruntman
ſcandali fcrupulum de medio auferam ; ecce corpus na, ó mortui ſuni. Quimanducathunt panem viuet
in atername.viuet planè,viuet,ad faluréque veram cv. 58.
Dominicum quod ſumpturus ero , in experimentum
& perfectam hoc inſtitutú non putatur fuifle tan
5

mihi hodie fiat innocentia mea , ut omnipotens Deus,

fuo me hodie iudicio vel abfoluat obiecti criminis fuf tùm ,fed fcitur;ſed fide creditur. Nonne dixerat liv.se.
veritas f;Hic eft panis de cælo defcendens;vt fi quis ex
picione,ſi innocens ſum ; vel ſubitaneâ interimat mor
te, fi reus.Hac et alia, vt ſolenne eft, præfatus verba ipfo mandacauerit, no moriatur. Ego fum panis viuus
terribilia , quibus Deum caufæ fua aquiſſimum iudicē, qui de cælo defcendi: fi quismanducauerit ex hoc pane,
& innocentia affertorem adeſſe precabatur, partē Do C viuet in aternum : ( panis quem ego dabo , caro mea
minici corporisaccepit á comedi. Qua liberrimèab eft pro mundi vitâ,] Credat non efle falaté,quinon
fumptâ ,cúm populus in laudes Dei,innocentia eiusco credit lub panis fpecic effe carné.Nos carnem cre
gratulatus, aliquamdiu acclamaffet , tandë impetrato dimus, ſalutem credimus;non tamé omni ſuménti.
filentio,conuerſus ad regem.Fac ergo fils,inquit,ſupla Sumunt boni , ſumuntmali,
cet,quod me facere vidiſti . Principes Theutonici regni, Sorte tamen inaquali
fuis in dies'accuſationibusaures noftrasobtundüt,ma Vita , vel interitus.
gnæ tibimolem capitalium criminum impingentes;pro Mors eft malis, vita bonis .
quibus non modo ab omnirerum publicarum admini Videparis ſumptionis ,
***

ſtratione, fed ab ecclefiaftica etiam communione, & ab Quim fit.dispar exitus. 2 ..

Sed D. Thomæ non credit rabula : an nec A
omnimoda vite ſecularis conuerfatione vfq ; ad extra
mum ſpiritum te ſuſpendi oportere exiſtimant . Petunt poſtolo g quicunquemanducauerit panem hunc, vel Co
etia magnoperè diē c locum ſtami, audientiaque pra biberit calicem Domini indigne : reus erit corporis &
V.27 .
ſtaricanonicè diſcutiendis,quas aduerſum te adferant fanguinis Domini! Probet auté feipfum bomo:et ſic de
accuſationibus . Et noftioprime humana plerüque va D pane illo, edat, o de calice, bibai. Qui enim mandu
cittare iudicia, & in publicis diſceptationibus nonnun cat, có bibit ,indigne,iudicium fibimaducát ở bibit nõ
quam falſa pro verisperſuaderi ,dum pro diſertorum dimadicas corpus Domini. Ideo inter vos multi infirmi,
hominum ingeniiseodicédicopia e ſuauitate falſitas & imbecilles 6 dormiunt multi. Quod ſi nos metipfo
verborum phaleris adornata libenter auditur,á veri diiudicaremus,no vtiq; iudicaremur.) Igitur indignè
tasrullis eloquētia nixa adminiculis cötemnitur.Cùm ſamentibus,pernicies ſemper ,& exſecratio fuit,no
ergòtibi benè confultum cupiam pro co quod in calami. inſtitutione,vel inſtituentis voluntate, fed fumen
tatibustuis ſuplex Apoftolicæ fedisparrocinium expe tium peruerfitate ,qui quod ad falurem eorum da
tiſti, fac quod moneo. Si te innocentem nofti, & exiſti tum , in mortem malunt abuti.Inftitutum initiò ad
mationem tuam ab amulis tuis per calumniam falſis vitam æternam dignè fumentium , ſic ſume:nullus
criminationibusimpeti, libera compendiosè & eccleſia Pontifex,in perniciem ,aur exſecrationem conuer
Dei ſcandalo ,c teipſum longa concertationis ambiguo cet, nullus voluit , nullus poruit. Ac qui ſumit in
á ſume hanc reſiduam partem Dominici corporis:ut celtem innocentiæ , cùm fit nocens, dignè fumit ?ô
El
comprobata D E O teſteinnocentiæ tua,obftruatur om iuris Sacerdote dignum iudicium ! ſed cô , qui iu
ne os aduerſum teiniqua garricntium : o medeinceps ſtitiam nobisDeam ,pro habitu ſeu virtute iuſti
caufæ tuæ aduocato, & innocentia tua vehementiffimo tiæ , definiens nouum luſtitiæ facellum erexit . Commét.
affertore , Principes, tibi reconcilientur , Regnum tibi Quid aliud in corâ formâ purgationis proponitur, in Iuſtin
reſtituatur ,omnes quibus iam din respublica diuexatur quá quod à B. Paulo ſancitum.Nonnehoc pur- Inſtit.
bellorum ciuilium tempeſtates in perpetuum ſopiantur gatio indicit:Deiteſtimonium optimum & certil
Ad hæcille inopinatâ reattonitusgaſtuare , tergiuerſa limum eſt. illud adducatur & dubium tollat , Si
с
ri: & c. ] Sequitur quo pacto experimentú hoc in reus es ,noli eum teſtem aduocare; ſi innocens es
nocentiæ ſuæ facere detrectarit. Vidiſti ( lector ) aduoca. Proba teipſum priùs, diiudica. reus es.ca
indicihuius formulam , vidiſti cauſas. Hæ nonne ue accedas,damnationem manducabis, & cxitium
veræ ; quòd Deus fideliſſimus veritatis fit teſtis : adferec tibi facrilega audacia : abſtine ,moneo , &
quòd in humanis diſceptationibus fallaciæ ſit lo edico . At,nil conſcire cibi, nulla te morcali culpa
cus,diuinam verò diſquiſicioné riec falli poſſe,nec palleſcere , poftquam conſcientiæ arcana ſcru
fallere?In formulâ , quid niſi pium , quid niſi con 1 tatus es , deprehendis ; adeldum ſecurus, inno
ecnriæ
 LIBRI VIII..
HII C.
C. III1,,
III1 Q.
Q. III. SECT. I. 373

centienon deerit, quipro nocentibus obijt,vt eos A obſeruationefuperftitiofa fuiffe introdudas: ple Sitesi
ad innocentiam reuocaret. Quid in his mali? quid raſque etiam iure canonico expreſsè vetitas. Solet defidi,l.
falli . Non defuit Deus innocentibus , & hoc in ijs Dev s tentari potiùs, quàin voluntas eius ex- c.12.
dicio cos cxpurgauit , nocentes verò necauit. plorari. Vnde á exploratoriæ probationes Latinè din dli... An
Abloluit Gregorium . VII. damnauit Lotha - cuntur : Barbaro vero vocabulo in Conſtitution . nal.in fin
vitæ Ma
rium .Abſoluit,in Morinis virum nobilem Erkim Neapolitanis, paribiles leges ; eò quod rem non fci- nuel, Coi
baldum de Borban quem Comitem vocat Canti ri,ſed apparere tantùm faciant. In his plerumquc neni.
pratenfis . hic lecto affixus intellexit à Nepote ( fi peccari, tentando Deum , probabitur poſtea .
lium alij contendunt ) vivirgini vitium oblatum . Talis purgatio eſt, quotieſcumque poſcitur, vt
Domini hæredem nemo accuſare , multò minus Deus miraculum faciat: veluti ſi quis confilus in
punire audebat. Quid faceret æger? iuſtitiam ne nocentiæ ſuæ , peteret ſe ſepties percuti gladio ,ad
gligat? gladium illi in vindictam malorum Deus innocentiam ſuam probandam , vt factum in fe e de qua
tradiderat.Nepotem qui occidat ,non reperitur. minâ lepties icta , autin ignem intraret ,de quo eſt epift.
Sifaciat ipſe:fraude opus, & parricida vocabitur. poſtea. DHieron

Vocabor ( inquit ) ſed ab hominibus carnifex fu

curus fanguinis mei; ſed juſtus vltor , fed iuſtitiæ SECTIO I.
defenſor,in oculis Domini. An quia Nepos , non B

nocens? ſucceflore carebo , prouidebit Dominus, Deprouocationead diuinum iudicium .

cui feruio , cuius gloriæ affectus meos poſtpono.
fic animatus, pugionem abſcondit ſub ceruicali. rfit,vt qui ſe iniuriâ affici ab alijs putant, B
S.Epe
vocat Nepotein ,tanquá vleima eimonita & man nec hominum præſidium vel auxilium ſuper
data daturus. Venit adoleſcens, quinto poft die , eſle cernunt, ad Deum confugiant, non quidem
placatum fperans auunculam . Accedit , poſtulan malis ve illos eripiat , ſed vt ſumpta de perfecuto
tis capiti aurem admouet. Ille pro oſculo , pugio ribus vltione,tali indignos fupplices iniuriâ fuiſſe,
nem condit in gutture, nec delinit premere,donec cunctis faciatmanifeftum : interdum illos ad tri
videt exhalaffe.Hanc accipe victimă iuſtitiæ Deus bunal Dei fiſti intra certum tempus, interdú nul
( addit).tibummolaram . Icis quæ in animo & vi lo tempore addito iubent: citationem ad comparen
lceribusmeis dolorismagnitudo obuerſanslanci dum coram Deo iudice yocant.de hacmeritò dubi
net paternum amorem : Icd vicit amor cui. Paulò tant plerique quid tenendum :metuendane citato
poft virescernens deficere,obit exomologeſim :ta ſit, nec ne? item licita citanti, an illicita ?
cet de cæde nepotis, quæ in ore omnium recens. C Quoad citantem & quiritantem , ob iniuriam ,
Quærit Epiſcopus filentij cauſam . ſi oblicus : num Dico primò,fi cirà odium , aut vindictæ cupiditatem ,
làltem nunc ſe accuſet,& animo pæniteat ? reſpó vel impatientiam , iram , desperationem , vanitatē, aut
dit Burbathus, ſe iuſtam crederc ; & , quod meri aliam vitiofam affectionem , per iniuſtitiam oppreffus
corium putet , id nolle infectum . Epiſcopus eius quis, hoc faciat,bono fine.(puta vt innocētia eius appa
pertinaciâdeteftatâ ( ſic putabat) redit ad templú . reat, nec infamia grauetur familia ,aut vt liberetur
Deviâ rcuocat æger.com ait redeunti. Vt , pater, mundus talityranno, aut vt reſipiſcat, ở terrore per
quam diuerſa Dei ſint & hominum iudicia intel ! culfus,pæniteat ,definátque ab oppreſſione ó concuſſio
ligant, quitecum præfentes,aperiſ quæſo ) hiero ne miferorum ) licita eft talis citatio. ] fatetur Feuar- fextremo
thecam , in qua pignus falutis aſſeruacum adfers. dent. f. ſe ralem non audere damnare . equidem c.13.Eth .
recludit ille,nec hoftiam reperit : hanc admiranti cùm res ſit indifferens, & finis bonus, puto actum
ager ſe in ore,mediatore angelo datam , oſtendit eſſe meritorium ,nec deſunt exempla Sanctorum
habere. Hiſtoria notiſſima eſt coti Belgio ,non e hominum . Sic enim Sara dixit Abrahæ g ; Iudicet . Gen. 16 .
legantismodò & accurati artificij picturis vetu- D Dominusinter te & me, Sic Dauid ad Saulem h, lu- y. s.
riflimis in BruxellenG ciuica domo exornata , ſed dicet Dominus inter meó te , á vlcifcaturme Domi- h 1. Reg .
aCátiprat. 24. V. 14 .
lib.2.c.36 . etiam hiſtoriarum monumentis conteſtata a . Sic nusex te. & Zacharias filius loiadæ , cum iuſſu loas
par6.Ful- |Deus etiam abſoluit SibichonemEpiſcopum Spi regi;interficeretur, fimilia protulit i: videat Domi- i r. paral.
gof.li. 1. c. renfem coram Henrico III . adulterij accuſarum b . nus, o requirat.Nec aliamensſeptem Machabæo- 24.V.23.
6.fed me. Sic fæpè nocences & culpçrcosindignè lumentes, rum Martyrumk, quorú prophetia vim habuit im k lib.z.
precationis & citationis, vt illæ priores duæ ;quæ Mach.7.
9 . velDeus pænis corripuit , velnon permiſit lume
lius Carla-
cap.38 . re, & tranſmittere c. Interdum tamen permiſiſſe ainbæ exitio perſecutorú paulò poft fuere cópro- 1.17.819
• Crátzius Deum hoc fcelus impunitum in præfens, dilatâ in batæ .Núne Apoſtolus Alexandro ærario impuni
1.4.Saxon: poſterú digna vltione, nos docet Andronici Imp . tam effe non debere cenſuit iniuſtitiam cius , cùm
C.43 . Adā .
diceret ?? Reddat illi Dominus fecundă opera fua.h. 12.Tim.4
11.3.ca.31. perfidia apud Choniatam d. Sed occulta iudicio
& Chron . rum abyllus à nobis non fcrutanda.Sublata tamen malú magnú pro mulcismalis,quç illi oſtenderat. v.is.
Hirfau aliquando hæc putgationis forma, co quod fu- e Nonne Sanéti martyres , etiam noui teſtamenti,
gienfe. Ipectis non eſt danda Euchariſtia.c. dilecti de pur clamant ad Deú m ? Võ quo Domine nõ indicas, 6 m Apocal,
Ĉ Cipria
nus ferm .gal.canon. c.tribus de confecrat . d . 2. non vindicas ſanguinem noſtru dehis , quihabitant in 6. v. 10 .
de lapfis terra ? Legimus etiam de B. Euſtachio Abbate, cũ
Grego. Tu QV ÆSTIO IV. hæreticus quidam Agreſtius,B.Columbanum iam
ronenf. li.
mortuum conuicijs & calumnijs laceraret , ſic vl
1. de glor.
mart. cap. Devulgaribus purgationibus. cum effe calumniatorem , idque in concilio Ma
88. Petrus ciſconenfi.Ita namq;ſcribit lonas Abbas,eius co
Clunia .l.I
Nſortium Politicarum numero cenſeri poffunt temporaneus D:cum fic ille (Agreſtius)friuola gar- n vitæ S.
A
miræ quædam iudicariæ diſquiGtiones , quibus 'riret ,Sagax Euftachius, vt erat virtute patientia Euſtachij
le mirac. fortuito cuentui veritas culpæ vel innocentiæ de ſcientia infignis, reſpondit. In horum preſentia Sacer- leu Euſta
235cidenda permittitur. Vulgares vocant purgationes, dotum te ego; eius difcipulus & fuccefjor ,cuiustu diſci- fi , c.6.mć.
ſe Martio .
xempl.c. idque rečtiſſiinè; vt nomen nobis indicet nullo ip plinam Ginſtituta damnas,ad diuinum iudicium cum
8.60.64 | fas legitiino vſu , ſed vulgi quadam vſurpatione & illo intra praſentis anni circulum diſceptaturã inuito ,
Ee 3 vt iuſto
 314 DISOVISITIONVM MAGICARVM

viinteindicis examen ſentias, cuius famulum tuis ob- Achronic, vol.2. generat.42. & non mcminit talis ci
trectationibusmaculare conaris. ] Scire vultis euen Cationis ,vt nec Platina , (non reciciturus )noc Mo
cum citationis ? poft aliquamedia , ſequenti capite nachus Paduanus,nec Paulus Langius Cygnolus
ſubiicit lonas:Sed că ille(Agreſtius)fæpius ſibi dată Monachus Bozanienſis , fed perfidus hærcricus:
pænitentielocum non agnofceret , vt B. Euftachy ſon nec alterhæreticusMutius in chronic . Gerinano
tentia ,ad diuinum indicium ipfum vocantis prawale rum .Nec ex Catholicis quod fciam gentium alia
ret,ante triginta dierum circulum , priuſquam verten rum quiſquam ,non Onuphrius,ncc Mallonus nec
tis annimoia compleretur,à feruo fuo,quem ipſe rede Ricordanus,ncc Epiſc .Nebicnlis,nec Volaterra
merat,ſecuri percuffus interit.] Accedat & aliud té nus,nec Flauius Blondus , qui accuratè dc morte

I
porelegis gratiç.Gualtherus Burgenſis,vir doctri & anno morris eiusconſentiunt; & omnes farcn
nâ & fanctitate clarus,per iniuriam pulſus Epiſco cur eruditione iuſtitiâ , lanctitate Innocentium . 4 .
paru Pictauenſi, à Clemente V. quamdiu vixit,in excelluiſſe.Relinquat igitur prudens lector fabel
iuriam patienter talit:moriens iuſic,credo ad exé lam de Innocentio 4. Britannis , vr ad Aciuri ro .
plum aliorum ſepulcro inſcribi: Ad iuftum Dei iu tundam menfam fuauiter eam fruatur Bal.cus,non
dicium appello. Legic elogium Clemens,& iniuria , B tam ingeniofus, quàm impius limiliun dranjatum
a Raphael. quam intulerat,memoria,expauiſſe ferunt:addút á fabricator.
Volaterrá alij,non diu poft obijſſe: ſed,quem citant Volater Dico 2. Periculofum eft hominibusnon comperte
anthro .
pol.lib.21. ranu s,id non addit, & fabuloſum puto . fanctitatis has citationes imitarı.]Nam facilè fallit a
Memoratu digniſſimum eſt, quod legiturapud mor propius & perſuadec nos iniuriam perpellos,
ætatis illius ſcriptorem doctum ,erudicum . & vera cùm non fimus: facilè etiam larens aliqua glorio
cem , his verbis ; Monaſterium D. Iacobi apud Leo læ ,vel vindictæ ,vel alterius perturbationis anini
dium notum multis eft & acceptă.Iſtud quidam adoleſ nebula ſe immiſcet, vt veritatem non videamus .
cens,conſobrinusmaioris Præpofiri, cauſa deuotionis aģ Dico 3.lethaliter peccant, qui fcienter iniufte alsos
religionis intrauit :quod,vt audinit Præpoſitus indignè citant.probatur quia nocent iniuſtè & grauiter, fic
tulit;mox fortimanu collecta ſatellitum , intrat viole enim lugillant eos quos citant,vt opprellores in
ter cænobium ,rapit iuuenem , ( nudatum fanclo ba nocentiæ . minus etiam conſtantes graui terrore
bitu, ſaculariinduit . Abbas ergo monafterij , collectis percellant,ita vt exmetu mortis pollint in mor
primoribus ciuitatis , Epiſcopo conqueritur sá totum i bum incidere & mori. Quod fortaſſis aliquando
clerum pro tantis iniurys interpellat. Hoc autem cùm contigit.
indignanter audire vix vellet Epiſcopus, & Abbatem Quoad eos verò quicitantur,exiſtimo duas re
potius duris verbis impeteret, flexis Abbas genibus,că gulas poſle ſtatui.Prima eft ſi conftet eos iufte indicaf
moderamine verborum dixit: Indicē contra te ſê Pre je,nec ullum elje dubium de ſententi& aut facli,propier
poſite ) in terra habere non poſſum : ideò contra te quod citantur,æquitate: iuncpolle huiuſmodi citationē
DEVM ſummum iudicem interpello , vt intra qua ab illis contemni.]ratio eſt ,quia iuſto iudici præmiu
draginta dies vierg noftrum compareat coràm illosſen à Dco , cuius vicem fungitur , non ſupplicium eft
teniiam promeritisaccepturus. Ad hoc Prafulcachin exſpectandum.Sciebat hocmagnus ille Imperator
nanscum fuis irrifit hominem , atý ſprenit , ó repulit militum Gundizaluus Ferdinandus de Corduba:
exprobratum .Quid plura quadragefimodie circa no Quicúm Tarentum obfidens maleficum quendam ſe
nam mortuuseft dictus Abbasic cum pro co.folemniter dittoſumque ( inquit louius b )militem ad ſuppliciam Gonfalui.
pulfaretur,fedens in balneo Prepofitus, guajinit à cir duci infiffet: illéque multum relu tatus ſe iniquiffimè
cumftantibus,quid hoc eſſer ?moxg,quidam ingrediens damnarivociferaretur, & proinde Gonſaluum ad di
respondit, Abbatem D.Iacobimodo effe defunctum , o D sendam cauſam ad Dei maximitribunalmagna voce
pro co pulfationem fieri tam ſolemnem .Ideo ergo recor citaret: vade,inquit,Gonſalnus,feſtinaj,confiſusopti
datusPrepofitusquadrageſimum diem effe,qua fe cita mo indici,& canfam inftrue. Nam ibi pro me aderit,
tum audierat ab Abbate,cõjternalusanimo,dixit ſuis. quiopportunèreſpondout Alfonfus frater:quinuper,cx
ciò videtequid faciam ? mortuusego fum . comparere Serra vermegia in cælum contendit. Tum enim Gon
mehodie ſummi iudicis afpeétibusoportebit.Necmora , Saluo nunciatum fueral,frairem à Mauris circumuen
poſt verba hæc,cùm balneum egredi feftinaret ,in ado tum ,dignam forti pióque ducemortem oppetijſe. ) Sic
ſtantium manibus , cum diro eiulatu to vocibusexfpi illemeritò nebulonem iniuftè prouocantem con
rauit:ibiproculdubiòreſpondere compulſus,vbicauſa tempſit .
rum ſtrepitus ceſſant,iuriſperirorü aduocatio cóticefcet, Altera regula fit, Quádo iudex aliquam animi per
ubi
nec preces, nec precium liberabunt. ] Hactenus turbationem fenfit : quæ ad damnadum , velmouit om
Thom.Cantipratenf.alias Brabantinus in lib.Apã . nino,vel ad citiùsdamnandum mouit :vel etiã non uſb
Celtren ſis eriam lib.7 .tradit lonocentiú quartum E adeò certa eft fententia iuftitia ,vt non ſuperſit probabi
à Rob .Groſſeteſt dicto Lincolnienfi , famigerato lis contrary metus:tunc malè facit index , fi contemnat
illâ ætate philofopho, quem excõinunicarat , & ille huiuſmodi citationem . rectè facit, fi diligentius iterum
ad Deum iudicem prouocarat, Pontificem ad Dei omnia momenta , ó quacúmg ad veri indagationem
tribunal citans,mortuum quo diemortuus eſtRo pertinent,fxaminet ac perpendat,co reum interim in
bertus,auditámquehanc in Pontificiâ aulâ vocem : cuſtodia feruet,vt velretračtetur prior fententia , vel
VeniMISER AD IUDICIVM . repertúmque ſe . maturiore con filio confirmetur.] probatur hæc con
quenti dic Papam in lectulo exanimarum ,acliuidá cluſio . (quæ Feuardentij quoque fuit ) tú quia iu
in eius larere cruentamq; plagá, ac ſi fute percul dices non poffunt nimis circumſpectè procedere
ſus fuiffet, & id accidiſſe anno . 1253.cui conſen ' in re tantimomenti ,cùm non hominis ,led Dei iu
tiunţMatthæusPariſius.loan.Burienſis . & alij Bri dicium iudicentc: tum quia, qui videbantur nocé
tannici ſcriptores : quorum hoc commentum pu tes ex allegatis & probatis ,cos tempus poftmodú C19.1.6.&
2. paral.
7
to ab hæreticis vel Ichiſmaticis eorum operibus fæpè docet fuiſſe prorsùs innoxios, non opus eft
fortaſſis inſertum . Nam Neapoli hunc Innocen exempla proferre, ſunt ad manum non pauca,nec
cium in expeditione contraManfredum mortuum obſcura,tum denique quia fæpiſlimè accidit tales
ſcribit Nauclerus , parum Pontificibus addictus 1 citationes non effe irritas , Scribunt Hiftorici H

(panorum
 1. LIBRI TIIT. C. 11. Q.TIIII. SECT. 11.
315
(panorum Ferdinandum Lil.Regem ,qullie duos A codem anno comprehenſi ac occió : ſed quidam
nobiles perduellionis reos ex turri vel rupe altilli ſequenti, vt Neapolitanus ille; ſciļicet anno 1313.
mâ prçcipitari:illos conſtanter crimenegafle,quod cúmque. 1314. currente mortui lint ludices illi
quia videbantſe fruftrà facere,tandem ad diụinam duo,dicunturnon immeritò codem anno obiiſte,
tribunal prouocaffe,regique denuntialle,ibi, vtfe quo citati fuere : imòGaguinus & Æmiliasmor
aRitios 1. ante diem triceſimum , filteret :Ferdinandum po tuum volunt tegem anno 1313. quem conſtar
3.de Regi ftea ipſo die criceſimo fatis ſabitâ morte abreptúa, Pontifici ſuperuixille.
bus Hitp. Germania ſola multa præbet-exempla.Menuercú
Marjana Paderbronnenſ.Epiſc.grauicontumeliâ Corbeie SECTIO II.
inHifpan : lis quidámonachus affecerat :cui Epiſcopus:RED2
15.cap.Ir. DITVRVM ALTISSIMO FactiRATIONEM De purgatione Monomachie.
prædixit.Monachus floccipendens riſit epiſcopu.
Ecce,moritur antiſtes: & nihilmali lentiens antè Vlla fuit quondam frequentior purgatio iftâ;
E
monachus , in ipsâ horâ mortis Epiſcopi expira N quotieſcunique criminisnoticia ſeu probatio
bCrátzius
lib.4. Me uit by Paucis annis poftea Henricus Moguntinus Bobſcura ;velactor reum provocabat; velreus iple:
tropol. (vel ſecundum alios VVormacien lis ) Epiſcopus, offersbat ſe,aut ſuo loco alium : inuentionem qui
cap. 4 . falsò ,& per calumniam Arnoldi: acculatus,& per dain Mantinæis tribuunt;alij volunt antiquiorem
præuaricationem Cardinalium duorum à Pontif eflei.copſtar criam Palæſtinis in vfu fuiffe, ex Ģo i Alcia. de

ce Eugenio.3.ad caufæ cognitionem delegatoru , liæ prouocatione,quem Dauid luperauit Fuit ma- singula.
depoſitus,iplo Arnoldo fuffccto,fuit:fed ad iuftum ximè in vlu poſt Barbarorum in Italiam irruptio- k legelő
iudicem Deum interpofitâ appellatione,ſequenti né apud Longobardos , & apud Germanes 1, & gob . tit.
annomortuus fuit. Eius audica morte,ambo illi Francos m & etiam Hiſpanosa, non ex homicidij Cualiter ſc
Cardinales obiere ſubitò : alter digitos proprios tantum caula ( iux.c.vni.9.fi quishominem . $.li quis quifque
Conra - arrodens: alter in latrinis, Arij morte . Tempore ilium .depaceContbanı.) led'& ob aliud quoduis défēd deb
dus in Chr.
Henrici quarti, Burchardus Halberſtadienſis Epi grauecrimcı ,velmagnimomenti caulani, vt part tit.de puren
Mogun
tino . ſcopus, & Meginherus Abbas Herfeldenfis, de iu Bald.communiter DD . cenluere. Bald .in d.cap.de homi
ribus Eccleſiarum litigantes: inuicem ad Dei tri vno. Alciat. 6 Orozs,ad l.ex hoc iure.D. de iuft.ácidio line
ri homi.
bunal euocarút, & ambo die dictâ repentè ex hoc cur. Iulius Ferret. conf.6. de duelloin prin . & conf.9, vis
(xculo migrarunt Sic olim ex Auentino libr. 4 1.6 . conf.11.1.3.04.04 Menchaca lib . illuft. gg , I Lamber.
ſcripſeram ; ſed commentum inueni additum ab 1,49.) Et fanè in variſiurádi locum ,propter crebra Staffna
Auentino quod inuicem citarint. ſolus Meginhe periuria , hocfuit.introductum ,cota Ioanne XII1. bur cæpè.
tus Epiſcopum citauit , qui folus iniuriâ fuerat af per Othonem 4. in Roniandiola o; led priusapud docet
(juido Pa
fectus, vtpatet ex eius ætatis fcriptore Lamberto Francos iam CarolusMagnus hoc ſtatuerat,quoad pæ decif.
Schaffenburg . quem vide , & ab Auentino caue. ad cauſas criminales p, poltca ad ciuiles quoq; ex 191: Ho
In vicinaGermaniæ Gothia , memorabile accidit tenſum 4,vt & apud Moſchos r & Danos olim in soman .I.;
d lib . 14.
illud loannis Turlonis,de quo fic fcribit Olaus d, vlu.Ritus duelli poflunt colligitum ex Annal. iliciua
hiſt. Aqui
lon. ca.20 quendam capite plecti iufferat. Is genibusinnixus, en Boiorum libr. 4. tú ex TicinenſisHift .Bern .Sacc.rs, Cha
rondas de
morior iniuſtè,inquit,reque voco hachora ante tribu cil.9. Sed in moribus , & armorum genere præcil.607.
nal Dei,vt reſpondeas, cur me innocentem morti con ſertim ,non idem obſeruatum apud fingulas nationti 4.par
dennes.Vix autem miſer carnificis manu obtruncatus nes. plerumque receptum ,vt armis militaribus re- ti.7.& pat
fuerat,cum etiam iudex de egno corruit exanimis.) gionis eius vterentur. Carolus Magnus voluit vt näin Hilt.
Liguriæ parsnota Italiz.ibiGenuenſium triremes D. Furtibus: poſtea receptum ,vt rei lit optio,& ius Hiſpan .
aduerſus piratas emiſfæ , bireméGotholanam ac armorum præſcribendorum . In celebri illo duello ol.anti
cepere;& in Siculorum Gotholanorúmque conté Cambronenſi,inter Iudæum , quiimaginem Dei- quis,& l.
ptum ,extra Drepanum , furcæ noctu rectorem bi paræ vulnerarat , & paralyticum , Lex Carolina plt.lib.2.
leg.Lomb
remis affixerunt. Miſer ille diu fruſtrà queſtus, ni ſeruara .
hil vnquam le Genuenſibusnocuiſſe: vt vidit plus Anno enim 1326.Guilh . Tertio Comite Han : pl.métio
gentis odium illos,quàm æquitatem mouere: præ noniæ , Verpa quidam (e finxerat ſincero animo detit,54.
cipuamque mortis fuæ caufam eſle trierarchú Ge Chriſtianis facris baptiſmoinitiari.ſuſcepit ex fon - ad 1. vlt
nuenſem , iuffit vt fe ille intra ſextú menſem ante te Comes, & Guilb.filiolum nominauit , & appari- Francic.
Deum iudicem fifteret . nec irrita vocatio fuit.co torem Curiæ Montenfis eſſe iuſſit. Non diu poſt , tit.4.
Falgof . dicto Ligus tempore mortuus fuite, Armoricis homo impius ingreſſus ædemonaſterij Cambro- r Olausl.
lib. 1.6.6. Francifcus Dux præfuit:is fummâcrudelitate fra Benſis,actusfurijs,blafpherniasin Deiparæ imagi- sazoli.
trem ex Angliâ redeuntem demedio luftulit ; ſed nem multas effudit, & (horrendu ) venabulo qua

fÆneas viciſſim fratris citatione intra annú demedio lub- E tuor plagas inflixit,vnde languinis ſtatim riuima
Sylvias latus,principatum cú vita am fit f.vix eſt quiſquá narunt.vidêre faber aſciarius quidam , & Mona
Europex cuinon ſit audita damnatio Templariorum :ex his chus laicus Matthæus Lobbius. faber áſcia caput
hifto.c.43 vnus Neapolitanus eques traditur ad diuinum iu findere Iudæo parabat; ſed à monacho prohibi
dicium appellaffe, & Clemente V.acPhilippú Pul tas,rem detulere igitur ad Abbatein loannem de
crum Francorum Rege,anniſpacio conceffo ,cora Montibus: is ad Comité.Iudæus pertinaciter tor
gd.cap.6 . tribunal illud fupremú citaffe :addit Fulgofus gin menta eluſit. Sic dimiſſus: quadriennio poliea ab
h Mcierus tra id tempus Clementem repentè mortuum ,nec angelo apparente, quidam fenex nomine loannes
1.2.Annali multò poſt Philippum quoque interijſſe. Hocalij Flander, Eftinnenlis, & feptennio iam ex paralyfi
& lib. 17. ex calcula çemporis conantur refellere.Sed idem , clinicus iubetur ludæum accuſare , & duello pro
Chron . confrinant ChriſtianusMallæus,& Meierus h qui uocare. Bis monitus, Parochi iuflu fenex rem ad
Maſſe.co . Papain & Rcgem eodem anno 1314 . tradunt ob huc differebat. Tertium illiipla Virgo quinque il
ſentit 0
nuphr. in iiſſe,illum 20. April.hunc 29.Nouembris.fuerupt lis plagis confauciata ſe videndam præbuit; & im
PP.Rom . quidem Templarij Anno 13.12.in concilio Vien perat monomachiam . Plenus Ipe ac fidé ſenex
hiftor. nenſi, terciâ Aprilis condemnati: ſed non omnes adit Cambronem , cernic in imagine vulnera quæ

in vilo ,
 NVM
SI TIO AR
VM
QUI GI
C
316 *DIS MA

in vito , accedit Comitem , accuſatrecuticum , dies Acquus Ordonium inuitum exrulic extra monu
pugnæ dicitur. arma rudes fuſtes & fcuta lignea, machiæ fepra , quod victi indicium . Sic ille non
luperfunt hodie. ludzus veſco corpore , ferox vi victor, equi cúlpa: non victus, propria virtutelu
rib . tibiales fafcias tintinnabulis cinxerat, & fic fe dices fibiN. L. pronunciarunt. Mariana libr.8.
nem ridebar . Sed iauic athlecam fuum Deus tam
Hiftor . Hipan .Multos quorum cauſa iuſta erat in
impar commiffusjæger fanum , debilis fortem , le monomachiâ læpe ſuccubuiſſe docent poſt Pont.
nex iwenem proftrauit: & horrendè blaſpheinan Innocentij III. reſcriptum ,cap. 2. de purgatione
gli.dein
tem , conuictum ,ſed non penitentem : comes iuf vulgari & Regis Rotharij 1, 1. lege Longobard . iaftitia
fic cauda equinæ alligatum trahi ad patibulum , & tit. de monbinachiâ, etiain loan . Baptiſta Sulius duelli.
capite deorlum ,duobus adlateramoloflis eum ra & , & Vrrea Hiſpanus h. “ hl. de du
ello .
bidè laniantibus , appenfum fubdito ignis fumo Vivieſt, repugnat omniiuri, quæ eſt commu
F
interire.( narrat fuse Robert. Hauportius duabus ea nis D D. ſententia , contra Paridem à Puteo , vt
de re libris carmineconſcriptis.]Hiſpaniſemper ini docent recentiores ſcriptores non pauci , nempe
litaria armaretinuere ,ve ex cunctis corum Anna LancellotusConrad . libr. 1. templ. indic. cap.1.9.3.
lib . parer.Duellorum tum inter Principes pro re verſ. duellum prohibere, tract . de duello in præfat.
gno , vr inter Corben & Orluan Hiſpanosapud Menchaca li .i. illuftr. 99.c. 12. & cap. 49. Viuius
Liuium ; & Edmundum Anglum & Canutú Da- |Blive.comm. Opinion.litt. D.verf.duellum . Petrinus
( ‫می‬ num Reges apud Polydorum ,Hundingú & Ro Bellus p . 16. de remilitars tit. 2. à num . 128. Iulius
heum Daniæ reges apud Crantzium , Petrum A Ferrettus conf. 1. num . 3. 6.conf . 2. num . 4. cum
a Liuius 1. ragonium & Catolum Andegauenſém apud An segg.conf. 8. num.4 . conf. 20. num.ro. idem ſæpiſſ.
28.& Plu- ftoninúa,& pro principibus inter priuatos:vt Cha in tract . de duello. Alciat.l. s.responſ.conf .de duello .
car. in vita rellum & accufatorem reginæ Gondibergæ b ; Quod repugnet iuri naturæ , docent optimè Su
Scipionis. pueri quoque pro vxoreHenrici tertij contra gi lius, d . opere , & Anton . Bernar. Mirandulanus li
Nirgil.lib . gantem c;& Burchardicontra Conradum iactan bro fuo contra Poſſeuinum de expugnatione fingular.
hit.An- tem ſe cum regis nepte cócubuiffe,anno 950.apud certam . & Petrus Meſiap . 4.var.left.c.9. Quod
Iglot.Crát- continuatorem Regionis : item inter priuatos, vt iuri ciuil : probantcommuniter D D.exl. 1.C.de
žius lib .1. coram Orhone 1.quando diſceptatum vtrum in gladiator ,lib . XI. quamuis ea lex hocnon conuin
021.822. ' fucceffionibusauorum eſsét nepotes cum patruis, car, fufficit camen , quod nulla Romanorum lege
Danie D.
Anton P : vt patrem fuum reprafencantes , admittendi, & vi-' hic hæcmonomachiæ purgatio approbata : cúmq;
3.tit.20.c. cere qui pro neporibus pugnabante.Mira fæpè in iuri naturæ repugnet, conltat omnem conſuetu
4.5.8. hift. his accidere. duo tantùm narrabo. Vnum ex fide Cdinem in contrarium inualidam efle , vc recte
Cum SRI- Dubrauij e;Radiſlaus,Gurimelis Princeps Midi Canones dicunt i. Quod iure diuino & ſacris icap. 2.de
hilt.Ne bogij filius, per iniuriam inuaferat Boemiæ fines, litteris prohibitum fic duellum , probant ex om- cleric.
pol.Froit coactus à ſuis tandem oprimus rex VVenceſlaus nibus locis, quibus prohibemur Deum centare, pugn,in
lar. Chró. militem collegic.cùm iam dimicaturx eſſent acies. & quibus prohibemur occidere k. Apertior eft ciat. d.se
lib . 1 .
.b Paul. Si aliter,exclamarVVenceſlaus,nifi prelio res compo probatio iuris Eccleſiaſtici ſeu diuini poGriui. ſponſo de
Dia . hifto . rii nequit,cur non petits fineinfontium fanguine:ipfi Nam & olim hoc canones prohibuêre , & aper- duello , &
DD.citati.
Longob. inter nosfingulari certamine decernimu. Nulla fit mo tiflimèConcilium Trident, cuius hæcfunt verba ; kPec.Ma.
li.4.ca.16. ragloriculam fuper cilicinam veſtem indutus,paruóque Deteſtabilis duellorum vſus , fabricante diabolo , in- thæus in
cNaucle -
enficulo fuccincius Venceſlausin arenar prodit : at troductus, ut cruenta corporum morie, animarum etiã Notis ad
tus geher.
ht: Radiſlauscataphractus haftatiſque cum ingenti ma perniciem lucrerur,ex Chriſtiano orbe penitùs exter- Bullam .
d'"Vitj- charà fe infert. VVenceſlaus figna crucis frontem pin , minetur: Imperator ,Reges, Duces, Principes, Mar- Gregor.
chindus I. chiones , Comites, quocunque alio nomine Domini laudand á.
gensſubito angeloš vidit, atquehanc vocem , velut ab
2 : Vincen
tius li.z homine prompiam ,audit:Neferí . to repenie Radif D temporales ,qui locum ad monomachiam interris ſuis Tamé re
fpecali ca. laus humi procumbens,veniam audacie popoſcit,feque irier Chriftianos concelerint,eo ipſo fint excommuni- ucra loca
70 . poreſtati victoris permiſit. Allenans proftratuin VVen cari,ac iuriſdictione dominio ciuitatis, caftriaut lo- illa fcripta
elis. Hi ceſlausmonuit,dara venia 6 dignitate ci reſtituia, vt ci,in quo vel apud quě duellum fieri permiſerint,quod vrgét pró
cốtumacium in obſequium debitú verteret ,nepoſt gra ab Ecclefia obtinent, priuati intelligantur: & fi feu- teruos. c.
uius ab irato numine pleéteretur.]Hic Deusmiracu dalia fint, directis Dominis ftatim acquirantur. Qui toto tit;
fermé de
lo iuſtitiam caulæ declarauit: quando miraculo verò pugnam commiſerint , a qui eorum parrini vo
Deus non fauet , fieri folet , vt vel mançar dubia caniur, excommunicationis ,ac omnium bonorum fuo- vulgari.
res; veliuftam fouens caufam fuccumbat. Prius in rum profcriptionis , acperpetua infamiæ pænam incur- tit.de cler.
07 ., ?? pugna duorum Hiſpanorum Nobilium accidit té rant, ó vt homicide ,iuxta facroscanones puniri de- purgante
pore Alfonſi Regis : qui PetriRegis Caſtella pas beant,c',ji in ipfo confliciu deceſſerint,perpetuo carcăt in duello
ier.H fuere Ruy Paez de Viedma, & Pay Rodri Ecclefiaftica ſepultura.Illi etiam qui confilium in cau- machiam .
guez de Aufs,ille hunc proditionis accufauit : hic e fa duelli,tam in iure quam fatló dederin: autalia qua- 2.4.4.
illum ſceleris grauioris viciſlim recriminationepul cumque ratione ad id quemquam ſuaſerint,necnon ſpe
layit.cum ventum eflèt ad duellum , tribus conci Etatores ,excommunicationis , ac perpetuomaledictioni.
nuis diebus ab ortu folis ad occalum pugnarunt, vinculo teneantur;non obſtante , quocunque priuilegic ,
multiſque ſe vulncribus affecerunt,& dubia pror ſese praua conſuetudiue ,etiam immemorabilí. ] Dam
sùs,nec 10 voum alterúinae inclinante victoria:y . narar eundem abuſum fub excómunicationis pe
trúmque rex innocentem pronunciauit, & æquali nâ, quoad ſubditos tantùm Romanæ ſedis , Iuliu :
os s
f Silu . var . virtute prædit amico elle voluit . Narrat fusè II.anno 1508.menſe Aprili, & rationes addide
llect. p. 2 . Per.Maxia f. Sic etiam dubia manſiç Zamuren fiú rat damnationis benèmultas & graues,primò quia
cap. Io . caula, quos proditionis accuſabat Did . Ordonius hoc fiat humanigeneris inimico inſtigance. 2.quia
de Lara, innocentes contendebant Ariæ Gonfali hinc hominum mortesrepentinæ , & animarú per
filij: quorum cum duos iam Ordonius occidil ditiones, & noua inter adſtances amicos pugnan
ſet , tertióque vulnus lethale inflixiſſet ; ſaucius tium odia & altercationes, & ex vno inconuenien
cadensequo habena's aberrante gladio præſcidit , ti plura oriuntur, in animarum & corporum peri
culum ,
 LIBRI IIII. C. IIII. Q. IIII. SECT. 317

periculum , generisque humani ia&turam , perni- | A hoc confilium conſcriberent,vel darent, hi enim
ciofum exemplum , & ſchandalum plurimorum.3. non peccant. s.quoad (pectatores ;non incidere,
quia Chriſtus docuit Deum non elle tentandum . qui illac tranſeuntes obiter afp :cerent certamen :
4. quia hominem homini infidiari nefas.5. quia vel ſubfifterent ad dirimendum ; immò nec illos,
gladiatoria munera , & huiuſmodi purgationes qui ex iuſticuro eos fuiſſentcomitati,ve certamen
vulgares à religionis noftræ pietate damnantur.6 . iinpedirent:idcò enim additur , fi per ipfos non ſte
quia cruenta huiuſmodi ſpectacula à canonibus terit , & c.ipfos ſcilicet ſpectatores & locios & c.
Pontificum , & imperialibus legibus ſunt probi vnde 6. inferior , cos qui comitarentur vel locia
bita. Denique Gregor. XIII. laudatiſſimus Pon rent, incurfuros etiamſi non fit pugnatum ; quan
tifex ad omnes Chriſtianos voluit pertinere hanc doconati ſunt efficere, vtpugnetur , vel faltem fi
prohibitionem , vt & Concilij Tridentini paires poterant ,non impediuerunt ipfi, fed maluiſſent
cam extenderant; & quod illi de ſolemni,fiue pu pugnam conſeri. Hæc faluo rectiùs ſentientium
blico duello fanciuerant , hoc ipſe prudentiſſimè iudicio, de re quotidiana. Quidam afferuntetiam
ad priuatas,& non folemnes duellationes,proprer à Sanctiffimo Domino noftro Clemcnte. 8. ho
caldem cauſas , quæ in iis quoque cernebantur, dierno P.M.bullam quandam de Duello cdiram ;
B
Balla que porrò producendum fibi cenſuit anno 1582.no quam nondum potui nanciſci.Habes in compen
incip .ad na Decembr. his verbis; creſcente bominum malitia dio bullarum nuper Venetiis edito .
tollendum
detekabi facinoroſi non defunt,quiquod publicè prohibitum eſt,
priuatim exfequi non dubitent , dum fic poenas pradi. SECTIO III.
lem ,
Etas eludere ſe posſe arbitrantur. Nosad hac euerten
De purgatione vulgari per ignem .
da plenius ewidenriúſque prouidendum effe raticonſi
Æc triplex fuit, per rogum , per prúnas, per H
derantéſque duellum prinatum , non minùs cruentum ,
of anima o corpori noxium effe, quam quod publicè HA ferrum ,hoc eſt vomere's feu lateres,(eu con
perpetratur : auctoritate Apostolica ftatuimus. ( 1. ) ticalas vel chirothecas candentes.Innocentia pro
illos,qui ex condicto,ſtatuto tempore er in loco conuento babatur,fi illælus quis abiret: fin , nocens habiba
monomachiam commiſerint , etiamfi nulli patrini fo cur,hanc inucnio aliquádo fpontè ſuſceptam , ali
cive ad id vocali fuerint ,nec loci ſecaritas habita , quando iniunctam prouocato .De ferro candente
nullave pronocatoria littera , auidenunciationis char obtiner hodie apud laponios, vt docent epiſtolæ
lula praceſſerint , cenfuris pænis omnibus à dicto noftrorum ,vna P.Luilij Froes fcripta anno 1595.
conciliopropofitis ieners , perinde ac fi publico con c narrat illuſtremiraculum , quod accidit Omua,
ſueto abuſo ſingulare certamen ininiſeni.( 2.) volentes in hanc lehrentiam . Fuerat Chriſtianus quidam de
etiam locorum dominos, fi certamen ex condi&to huiuf gens inter ethnicos accufarus furti:& quia hoc crimen
modi periniſerini, autquantam in fe fuerit non prohin ſeuriſſime castigatur in laponia. Sic vide co , guan .
buerini,( 3.)omnéſque illud fieri mandantes,inftigan rumuis minimo, conuictus ,morte cum nulla venia pe
tes , confilsum vel fauorem dantes ,equos ,arma,peca mulateur , nec tamen poffuni hunc Christianum verè
niam , commeatum , & alia ſubſidia fcienter ſubmini conuincere,ecce mox genisles cum obfident, & dum a
strantes,aur( 4.)ex compoſito ſpecialores vel ſocios quo liud nö poffunt importune compellunt: vtritu ipfis con
wis modo fe præbentes eiſdem cenfuris poenis fubia ſueto iuramentum edat,qui erat,vt in folio cbaria ſub
cere ,etiamfi illi quiad locum destinatum pugnaturi ſcripto ſcriberet quod erat iurädum ,deinde folio in pal
acceſſerine impediti pugnam non commiferint ,fi per mam manus depofito , imponeret ferrum candens,ma
ipſos non fteterit quominis illa committatur. Nonob numg cõštringendo,in ſuum caput vindi& tam & iram
Jantibus, & c. ]Ex quibus ſanè apparer, qui hodie Chamis imprecaretur , fi obiečti criminis reus foret .
priuatis prouocationibus in hanc excommunica Quod fi manus foriè amburatur,aiuntexperientia pro
tionem ,nulli releruatam , incidant .Videor autem batum , cum noxa effe reum , fi verò à lafione cum folio
D
mihi ex verbis veriuſque probibitionis quædam maneat immunis,effe innoxium . Cum igiturhic ('hri
G colligere non inutilia obſeruatu.Primò illos quo Stianus in has angustias adduétus eſſet , quippe vel in
quo incidere, qui dicunt , Veni ad talem locum :ego randum illi erat,velrepudiatoiuramento,quo ſe reum
se illic exspectabo : nam iſti certum tempusconſti faciebat,vita diſcrimen adeundum ,innocentia ſua con
tuunt,illud ipſum perſens; ſicut craftinum , qui di fiſus dixit: fas ſibinõ eſſe,vipore Christiano,per falfum
cunt cras tali horâ , & c. Secundò Principes non DEVM Chamis iurare, ſed tantum per verum . Con
prohiberi hanc licentiam concedere infidelibus; ſentiunigenisles,vr per ſuum D EVMiuret.Ille ergo
cum quia funt extra curam Eccleſiæ , tum quia figno crucis in folio expreffo , ferro ,candenti impoluo,
Concilium expreſſe dicit ; inter Christianos 3.non quia id facere cogebatur,magna animiprafidentia fer
prohiberi iuſtum bellum gerétes Principes, quam rum manu constrinxit.Resmirabilis,necmanus, nec.fo
poffuntcaufam prælio decidere,cam paucis com liū amburitur.Itaque non ſolum ſolutus eft poena,quam
mitrere per duellem definiendam , hoc enim tunc gentiles illıminabantur,verùm etiam culpa,quam fal
in belli locum fuccedit : Non tamen licerer illis
To illi impingebant .]Hactenus epiſtola Latinè edi
animicausâ,vel gloriæ ſoliusad oftendendum ro ta Moguntiæ anno 1598. planè verushæc purga
bur militum facere ; ficut olim fecerunt loab & tio & celeberrima fuit. Sed in Franciâ tantùm li
E
b 2. Reg. Abner b :nam vox ,ludere, illic ſignificat prolulio . cita in cauſis ſæcularibus, vt colligitur ex epiſtol.
2.V.is.
vem pugnx . Inſtituebatur enim hoc , vt arbitror, luonis.91. & 251.Inuenio ferrú iſtud ignitum vo
quaſi diuinatorium quoddam victoriæ præiudi carum , Iudicium ; quod nomen arbitror commune
cium ,quo Germanos olim vei folitos Cornel. Ta fuifle inſtrumentis omnibus harum vulgarium
c libro de cirus teſtaturc : Quæ ipfa diuinatio ,eft prohibica : probationum .Petrus le Loyheyr.d formulam no- d libr.2.c
moribus
Geraian . Et ficut pro ſolâ gloriâ humanâ bellum non licet bis proponit ex S.Mauritij Andegauenſis archivis ſpect.ca.
Tuſcipere , ſic neç duellum licet permittere. 4 . iftam :Nostamen fufficienter muniti denarrationem
Quoad conſulenies, ex Gregorij verbis intelligi o diſcutionem istius caufa nostra fapius in audier . ;
cur , cos dumtaxacincidere , qui ſuadent affirma ria omnium illic adftantium offerebarnus et para
Judil , nou verò qui duellam diffuadent ; & ad tos nos ſemper effe ad omnem sustitiam prafereba
Ff mu!:
 VM RVM
TION ICA
3,18 DISQ VISI MAG

mu : cum ecce quidain de hominibus , quos Belayus, A ſufficiebat : ſed ignobilium . Verùin Hiltone te
reclamabat , Tetbaldus Peletarius nomine ,de parte ftantur e iam nobiles eam iæpè fubiuiſie,aliquan
ſua ſurrexit , nobis neſcientibus ejo sustiria nullate do per laminam , aliquando per chiro hecam , ali
nus distante , e non per confilium nostrum ,qui fponte quando aliter.Anno 1215.vel circiter & , Conrad . g Trithe
ua ſe IVDICI'M portaturum mann ſua ob. Marpurgius inquiſitor Apoftolicus, li accuſaci de a Chron
lit, Quod Rainaldus Popardas auunculus mus dixe hæreli,negabait , iudicio ferri candentis experie- Cap.22.
rat libi , ó que verè partitio illa facta fuerat de an batur , & li amburebantur, cos porrò committe
recesſoribus fuis , inter canonicos S. Maurici & An bac rogo.Quod ab illo contra Canones perperàm
receffores illius Berlay , ficut in chartis nostris conti factum ;li factum , fuit, lam enim id Stephanus V.
nebatur. Et ficut Tribaldus obtulit , fic paratus full , probibuerat,vt poflea dicemus.Caroli certij Imp.
te per mani (ua in Ecclefia S. Dionyſii apud Dua vxor Richarda fuit infimulata adulterij, fed can
, uam
dum , videnebusmultis , iam de parie nostra sq denti ferro crimen diluit h , lic Kunigundem Hen . h Annal.
de parte Dornini Berlay ( quorum nomina ſubternora rici I I.vxorem ſe expurgaflc conſtat: in co tamen Boior.d .
ta juni ) VOICIVM porianit. Poſt IVDICIVM diſſentiunt hiſtorici,quod quidam velint eam cal- | libr.4.
portatum Tetbaldusille , Deo propitiante , illafus & B calle pedibus nudis , alij vomeres ſex manibus i Fulgof.
fanusomninoapparuit. Viderunt autem vel IVDI tul.ffe * .Quare nifi dicas eam Yuccelliuè manibus lib.8.ca.i.
& Cran
CIVM poriari, vel manum tertia die de more re . tuliffe , & pedibus calcalle; Crantzium à feiplo zius lib . 4
gardari , ferè vniuerfi homines & mulieres de Doa diflentire neceffe eft. Nonnullos alios le inuene Saxo.c.32
do, á plares de hominibus Domini Berlay testes Georg. Pachymeres maffam candentem manibus * Cran
IV DiCil puriali, & hominis , Deo miſerante , ſal innocuis geſtaſſe commemorat. Emmam quoque zius lib.4.
uati a liberari. ] Vbi cernis folitos cauſam ad Metropol.
Angliæ reginam nudis pedibus fuper ignitos vo
ca.s.iunct.
dere, quæ illos moueret, liue id exprimere , quod meres ad cóteftandam pudicitiam ambulaſle ſcri- d.cap.32 .
probare per I v Dica lationein volebant :vi bit Polydor. Angl.hiſtor ,libr.8.Plus eſt, quod ſcri
des etiam clericos proteſtantes , vt irregularita bit Saxo Danus l.in Rugiâ ad fidem conuersa, I libr.14.
tem & cenfuras euaderent incurrendas ; li homi inatronam quandam ,per iniuriam à coniuge adul- Hift.
Danor.
nem ipli ad hoc adhortati, & mutilatio velmors terij infimulată ; cum purgande infamie graliama
ſubſecuta fu flet. Meminere huius variæ leges num admouiſſet candenii lamina :fubitò ferrum ,quod
Septentrionalium ,omnes occupatâ à Barbaris Ita erat exceptura , perinde arque innoxia manus conta
a lib. 1.re- liâ & Galliis latæ : apud Radeuicum a fit mentio tum fugiens, negle &topondere ,ſublime ſeextulit,pen
rum Fri legis militatis , qua feruus non deprehenlus in cdulog,moim gradientis femina inceſſum comitans,cum
furto , ſed acculatus, iubebatur vel Domini iura ante aram suflandã effet ,inter religio,am adftantium
mento ,vel igniti ferri iudicio ſe expurgare .Leges admirationem proprio impulfu hami decidir .]Exem
Francicæ & Longobardicæ iubebant per nouem pli verò memorabilis & fidei cóiugalis (pecimen ,
vomeres ignitos , homidicij accufatum fe expur nobis duo coniuges , Mutinenſes Comites , æter
b Lobard gace b. Slaui poftquam veram amplexi ſunt reli nâ dignum hiſtoriâ , Othone tertio imperante,ex
lib.z tir... yonein in arbori us , fontibus, lapidibus iurari bibuerunt.Mariam erat hic nactus vxorem lubri.
deparric . deſerunt ;recep o vfu , examinandi per Sacerdo câ fide , conſcientiâ nullâ : hac , vt noua Phædra,
Francica
lexib.4 ces (aſpecti,adhibito ferro vel vomere candentie. Comitein Mutinenfem in amplexus trahere co
cap . 56 . in Flandriam quoque hanc legem ,Philippus Co nata , repulſam vertit in furorem , & odio eius
chelmold. mes tulit. anno 1164 . d Si quis vulnus in no&te ac quem impotenter amarar inflammata , crimen
Hiito.Sla
vorũ c.84 . ceplum aly imputauerit , fi Scabinis dignura viderur, ſuum in innocentem regeſſit . Nec lacuit dolus
d Meier.in ferro canden!ı fe excuſabit accufatus: fi anfugerit,ma. Comitem .hinc anior in Imperatorem , inde vr
Chronic. num perdet. Item ;fi fur vocatus accufalus fuerit fer gebat honor proprius , ceſſit honor amori : quia
Flandr. ro candenti ſe excufabit, fi culpabilis permanferit, fu Cæfaris honorem vitæ ſuæ præponebat . Coniu
I
pendetur. ] In hoc iudicio non fuitcertus vome D gi tamen ſuæ , mulieri prudentiſfimæ , & , quod
rum numerus, vtnec formæ ferri certa ſpecies vel arum , forii , conatus Avguttæ , reſponſum ſuum ;
pódus præ {criprum ,ve ex varietate IV DICIO calumnias illius, periculum ſuum aperuit, decre
RV M patet, vt plurimum Francica conſuetudi úmque ſibi dixit , mille mortesoppetere potiùs
acerbiffimas , quam tantùm Imperatoris ſui , de
ne vfos puto in ferri conſecratione liue impreca
tione, quæ fait talis, Deus iudex iustus ,qui auctor es incontinentiâ & perfidiâ Auguſtæ natum , dede
pacis, & iudicas equira! em , te fuppliciter rogamus, cus in lucem proferat . Proinde illam ſe, liquid
Vi hoc ferrum ordinatum ad iuftam examinationem de ipsâ benè vmquam meruerit , obteſtari ; vitili
cuiuflibet dubietaris faciendam benedicere farctifi conftantiâ ſexus & coniugij oblita , ſententiam ,
care digneris,ita vt fi innocens(de pranominala cauſa , quæ impendebat, mortis ignominioſæ vt per
vnde purgatio quærenda ejt)buc ignitum in manusac ferret : ſe necato coniugis animum & memoriam
Céperis illefus appareat: & ficulpabilisatque reus,in refumeret, & animo imperterrito nomen mari
tſima fir ad hoc virtustua , in eo cum virtute decla si ab ignominiâ liberarct. Non diu poft Comes
randum , quatenus iusticia non dominelur sniquitas, culpam Auguſtæ ,ſuo capite, luit , creduli Proe
¢ Annal. |ſubdatur falfi:as a qurari.Per Dominum noftrum e.) E ti iudicio condemnatus. Conuentu deinde Im
Boior.
lib 4 . 'n Antigona , Sophoclis , cuſtodes corporis Poly periali apud Roncalias inſtituto, quo die viduis
nicis , acculaci negligentis cuftodiæ paratos ledi ius dicebatur ; Mulier prodit , & coram conſel
cunt innocentiain ſuam comprobare, & ferri can ſu ex lege Imperatorem ad talionis pænam vo
dentis contrectatione , & per pyram ambulatio cauit, cò quòd maritum ſuum iniuſtè demedio
nc , & iurciurando . fuftulifler. Otho admirabundus; At iu quonam
και μύδρες άρειν χερσίν, pacto, inquit,viri tui,quam iactas innocentiam , com
και πυρ θλίερπεμ , και θεούς ορκωμοτών. probabis , Candenti , inquam illa , lamina , ad
fca.Nobi In Concilio Triburienſi docemurf hanc pro fertur Othonis iuffu ferrum benè ignitum : ad
lis,2.9.4. bationem in Germaniâ non fuifle nobilium ,qui latum v dua line noxâ cunctis intuentibus pre
bus iuratoria duodecim ingenuorum conteſtario hendit manu , & tenuit . Externauit miraculum

Imperatorem ,
 LIBRI IIII. C. IIII. Q. III . SECT. III.
319

Iimperatorem ,adeò vt le quidé ſuppliciis dignum A oriolum : Simul manu comprehendit : icd illud
profiteretur, ſed moram poſceret aliqua ſubeundi. repentè incanduit, & manum validè adullit , ille
Triplex vadimonium differo; ( illa reſpondit regina cum eiulatu abiicit. Hofpes admiratione percul.
supplicium folum poſco , cuius nefaria calumnia me lus,meritò ſulpicatur hunc bis exuſtarum ædium
marito,te fidiſſimomilite,remp.ciue ftrenuo fpo. reum ,ergo comprehenfuin liftit iudici, iudex ecu .
liauit . Cunctis æquiffimum vila petere. Auguſtus ico , fallus omnia incendiarius in rotam agitur.
eam collaudat, & pro dilatis libivadimoniis, qua Tam admiranda funt Dei iudicia .
tuor in Herroriâ caftuis donar ; Auguftam verò , Verùm quærat aliquis an numquam hæc pur
quæ Veneris ignemalè arſerat, carnificismanu in gatio fefellerit ? Immòmemini S.luonem pro in
2 Gothifr. rogum coniectam , iuſtis flammis abfumiiuflit a . certâ habere. Nam Epiſtol. 74.agens de hac ferri
Viterb . in Carolo Caluo Francorum Rege , Ludouici Ger igniti probâ,negat conuictum adulterij nulitem ,
Chronic. manorum regis terras ,nepotibus ſuis per nefas cuius manus inuſta fuerat. Cauteriuin ( inquit )
Craozius
eripere conanti :Germaniprimòdeprecari vim , & militis nullum ribi certum prabet argumentum , cum
libr.4 . Sa
zon.ca.26 . Francis adferri igniti iudicium vocatis,cùm illæli per examinationē ferri candentis occulto Dei iudicio
Germani rediflent, nec ab ambitiolo Rege, quid multos videamus nocenies liberatosmultos innocenies

quam æqui boníve impetrare valerene,lumpris B ( apè damnatos. Præterea cim talis examinatio fit in
armis illum re infecta , multis amiſlis vltra Rbe. Deum tentatio ,non eſtmirum fidiuino iu dicie deferi
b Paulus num iterum compuleruneb . His fauit;cötra,idem 1ur , cùm incauiè & fine iudicixli ſenieniia ab aliquo
Amyl.An- VIVDICIVM duodecim vomerum , interfectores ſuſcipitur. ] Sed habuit luo pro incertâ , tum de
nal. Fran- Chriſtiani Comitis de Oldenborg in Saxoniâ , mum , quando priuarâ auctoritare ſuſciperetur;
c Alb.Crá prodidit, & in rotam miſir c. In Saxoniæ quoque tunc etiam illicitain credidit,vtdocet apertè Epift .
zius lib.7. opp :do Vvittenbergo , excirati pablici incendij 254.quando fit,fine confilio,vt ait, á non prac.derte
Metropol. crimen ,impactum fuit cuidam :ille & iureiuran indiciaria accuatione : licitam verò elle vol bar,
cap. 14 . do , & lydicio ſe innocentem probauit , cùm quando præcedence ordinariâ acculaci ne omni
enim longo itinere ferrum candensmanu tetulif no humana defunt teftimonia , nec aliud ad veri
ſer, illudque illælus in terram deiecifler; ecce tibi indagationem quis habe: quod faciat : & hoc calu
ferrum ex omnium oculis fugit:ſed eo fermèanno fe iudicem illa vforum apertè profitetur Epift.251.
exacto , quum quidam alius qui incendij confcius Scd apertè Canonibus luo repugnat , illis iplis
erat , lilicibus viam publicam in oppido pauiret, quos citat, qui abfolutè afferunt tali inucftiga
ferrum in arenâ abditum prodit,manuúmque va- ctione abſtinendum , & delicta tantùmn ex contel
lidé amburit,mirantur omnes, & vomerein illum lione rei & allertione teftium punienda : nec de
recognofcunt, & reum ad iudicem abripiunt; qui multis præſumendum iudicium , fed ea Deo iudi
quæftione admotâ verum exſculplit, & cruribus ci relinquenda. Sed obiicies argumentum luonis
d Crázius fractis noxium rotæ impoſuit d. à limili: lurare omninoprobibitum lege :tamen à D.
lib.8. Van Aliud æquè miranduin apud Cæſarium ,libr.1o . Paulo terminandis ter:bus permitti. Sic quod cano
dal.ca.30. miraculor.cap. 35. his verbis deſcriptum reperitur: nibus prohibitum , eâdem ex caufa, ó exigente incre .
Referre folet Dominus Bernardus de Lippia , quan dulitate humana poffe fieri. Refpondeo diffimilem
dóque Abbas,nouiſe se piſcatorē in Epiſcopatu Traie elle caufam.Nam iufiurandum in iudicio fieri lex
Etenfi,qui cum quadam femina mulio tempore fuerat numquam prohibuit, immò vetus diſertè præſcri.
fornicatus,Et quia eius peccatum nimis eratnotorium , pric. Sed omnes ſuperſtitioſas adinuentiones , vt
tempore quodam in Synodoimminēti accuſari timens, per ſemalas, diuina lex femper prohibuit : tales
starim ad Sacerdotem veniens,magis,vtpoſt patust, ti autem efle has purgationes Stephanus Pont. cla
more poenæ , quàm amore iuftitiæ peccatum confeffus rifſimèdefiniuit,vt feq.q.oftendemus.Illud etiam
eft , confilium quæfiuit & inuenit :fihabes ( inquit Sa miror luonem Epiſtol.9 . in cauſis Ecclefiafticis
cerdos ) firmum propoſitum , numquam peccandi cum D eam non recipere , quafi in laicis caufis feu fæcu
illa ,candens ferram fecurè poteris portare ,ipſumque laribus non eadem fubfit rentationis Dei, vnâ ex
peccatum negare. Spero autem , quod virtus confeſſio parte periculum ; & prætenſa illa veri indagan
nis liberabit te. Quod ita factum eſt.cun&tis ftupenti di neceſſitas , non æquè in Eccleſiaſticis occurrat:
bus,quibus faétum innoluerat .] Læſas tum ab igne planè hæſitanti fimilior & dubitanti hac in re,
non fuit : ſed cùm poftea peccati iterandi in re quàm docenti aut definienti fuit.Pergamusad re
cidiuam voluntatem incidiffet , & gloriaretur ſe liquas narrationes.
non magis aduftum fuiſſe à ferro illo candenti, Aliud ergo adſcribam ex eadem è qua pleraque
quàm ab aqua Auminis in quo tum nauigabat, reliqua, admirandorum fæcundâCranzij vrnâjde
aquámquemanu hauriret; candentis ferri vicem Rollone Normannorum duce, qui Robertus po
egit aqua algida, & manum adulſit pelle totâ de ſtea vocatus. Nouerat ſuos in latrocinia , furca ,
tractâ .Sequenti etiam capire,idem narrat de quo- E rapináſque propendere : idcircò ſeueras de his le
dam peflimo hypocritâ , qui peregrinationis pal ges tulit; quarum meru pollicens libi ſecurita
lio fcelera contegebat , is ab alio quodam nefario tem omnium , iuflit rufticos intrepidè ruſticani
hominenummis conductus hoſpitis à quo beni operis inftrumenta in agris relinquere. Quidam
gnè habitus ædes incendio abſumpſerat, bis ex ex agricolis domum reuerſus, ab importuna vxore ro
ccptus , bis pro gratiâ incendium immiſit. Ter gatus,cur instrumētu non apportaret ducispraceptum
ricus dominus multos detulit , de quibus luſpica obiecit. At illa furtim ex agro instrumenia fubduxı ,
batur ; qui omnes expertes culpæ candenti ferro dabſcondit, vi maritum redderet cautiorem , reuerfus
illali le expurgarunt.domo tertium ædificatâ,fer vir in agrum , vbinon reperit , qua reliquerat, rem
rum in quendam domus angulum abiectum ia ad loci prafeftum defert , ille ad Ducem , vecatus à
cebar. Venit polt aliquod tempus pſeudouiator Duce rusticus , pretium accepit amifforum , lubetur
ille ,tertiò humanè excipitur, vider ferrum , rogat, prafeétus ignis purgarioneadhibita fou em explorari.
Cuivſui:Audit ab hofpite,quid illo actum . Quin , Primusconatus irritus fuit, namignus fierem non pro
inquit , illo dereceps ad alios vius vteris ne iaceat I didit , licet omnes rustico fubujeni ſeruisnium . Tum
tif 2 Dux ,

i
 320 DISQUISITIONVM MAGICARVM

Dux , verfusad Epifcopum , Deus,inquit, Christian | Aftu fuit deturbatusd,Haraldus etiam Hybernius,lc ld Gregor.
norum ,fieft confcius fecretorum ,cur furem non prodit? Magni Regis Noruegiæ , qui Hyberniam bello Tuto.li.
Epiſcopus necdum benè firmatum in religione nor cor vexauerat , filium probauit incedens nudis pedi- 2. hit.c.1.
Sabe lic.e.
ripuit ; fed caufam pretendit , quia ignis nondum fu bus ſuper ardentes prunas .Nec humano in cor
xen.pl.lib .
rem asigiſſet . Imbetur diligentius inquirere præfectus pore tátùm hæc exploratio obtinuit;ſed aliis quo- 10.c.2.Fal
etiam apud vicinas villas . Nec fic quiſquam repertus que in rebus. Nain Eulalium monachum fiſcella go. & Ma
eft . Vocatus à Duce rufticus, an cui indicarit,rem in palmea in ignem iniecta , & illæla permanens, lu . Fulus &
alij.
agro elfe,rogaint : ille nemini , præterquam vxori di ſpicione criminis abſoluit f. Roſſis verò fidei Ca Saxo.lib .
xiffe respondit.Vxor questionibus admota furtum fa tholicæ veritatem ,miffus ad eos à Baſilio Imper. Dan.hifto.
tetur. Tum dux marito clàm vocato , Sciebas , inquit, Epiſcopus perſuaſit;cùm iplis poſtulantibus,liber 13. Cran
uxorem furacem effe,an non? Ille, ſciebam inquit. Cui Euangeliorum in caminum ardentem miſlus , & zius lib.s.
Norueg .
Dux , cur ergoaut non puniuisti , aut non indicasti? per multas horas ibi relictus, tandem igne exſtin
cap. 6 .
Ergo iuffit ambos ſuspendio necari. Et bac feueritate Ĉto integer ,nec vllo afflatus ardore fuiſſetreper- fMarullus
a li.2.Nor legom lanxie a. ]Memoriæ etiam occurrit factum tus 8.DeMiſsâ D.Ifidori, fiue ,vt vocantMozara libr. 1.c
ueg.c, 27, Catholici Hifpani Arianum Gothum tempore bum ,memorant nó diſſimilia Toletani Annales h . xempl.c.4.
B
Leouigildi ad probationem ignis prouocantis , Qua de re ita Ioan.Mariana ; Communi confenfu de conaras
cùm enim verbis & rationibus nihil proficeret. Gorthica precum ratione antiquanda ačtum . Tentatum Cedrenus.
Ej , inquit , digiro meo annulus aureus : ego cum in id quidem aliquoties erat , neque tamen ſucceſſerai, & h vide Vil.
ignem iacio, tu candentem collige. Proičētúmque inter poſt nonnulla. Vifum eft controverſiam ignis iudicio legam in
prunas annulum ita igniri permiſit , vt eis fimilis cer permittere:fic eiusſeculimores erantrudes & agrestes, de re poft
neretur.Conuerſusgad hereticum ait, fi vera eſt pro néque faris expenſi ad Chriſtiana pietaris regulam . Hiſpani
fecutio tua ,ſume eum ab igne.Illo autem reſistente ait ; rogo in platea accenfo ,liber vierque Romanus & Gor- cas cius
Immenſa Trinitas Deus, fi quid indignum re credo, thicus in ignem proiecēti .Et Romanus quidem continuò vita
Sanctoru
s.
ostende:certè firecta eſt fides mea ,nihil mihi prauale ex igne profilisi,id populus victoriam interpretabatur:
bunthac incendia ſqua. Et ablatum ab igneannulum nam liber alter fub flammis et ignediu permanens ,
diutiſſimepalma ſustinuit,& nihil eft nocitus. ]Hæc illaſus inuenius eft .Rege arburo ,nihilominùs populo
Gregorius,lib.de gloria confeſſo.cap.14.verborenus. perſuaſum , viramque precandi rationem ſuperis pla
Sed hîc conteſtatio fidei ſinceræ fuit,non iudicia cere : quandovterque liber ex incendio euafillet snco
ria inquiſitio . Verum enimuerò non immeritò lumis, & c. ] lib.9.cap.18.de rebus Hispan .
hçc expurgatio femper bonorum & Deum timen- c Quipyram ingreſſi probandæ innoccntiæ cau M
tium conſcientias punxit. Legimus enim deRo sâ,multos inuenio . Nam & Sophocles , vt dixi,
berto Cantuarienli Epiſcopo,cùm Regi Edouar agnoſcit morem . Parus Maſſilienſis preſbyter ,fu
do perſuaſiffet , vt Emmam matrem adigeret ;ob fpectusde bareſi, Artiocbia ipſo die Parafceues, Sacre
ſuſpicionem ſtupri cum Aduino Vintonien G ſanctam Christi Domini lanceam manu geſtans,nudus
Epiſcopo commilli , ad hunc ſc modum expur corpore,per coacerualorü laie lignorum ſtruem arden
garet,& ea ignemaneret illæſa;timnore correptum tem ;medióſque ignes illeſus euafit. " ]Poppo Danus i Paul. A
in continentem ex Angliâ fugille , ibique animi presbyter , in fidei Chriſtianæ probationé,veſtern myl. Hiſt.
6 Polyd, mærore breui contabuiſfe b . Frác.lib.
priùscerâ copiosâ illeuit,eámque inducus, in me
Virg.lib.8 , Non diflimile fuit iudicium per prunas ; quas dio populi circo ,fic ſe in flammam intulit, & per
Hiſtor .
vel in finum coniiciebant, velmanu ferebant,vel ſtitie ſine vllo doloris ſenſu ( quod ſanctè affirmat
Angli .
calcabant, Demonacho quodam , qui vtmeretri bat )donec veſtis tota corpori circumfuſa , intacta
cem Porphyriam ſeruaret , & monaſterio alicui fainmis cute, in fauillas redigeretur k . co permoti
commendaret,nihil veritus fuit eam ſecum abdu miraculo Dani ' duelli purgatione fublatâ ,ignis « Crant
cere , & propterea in omnium irrifionem ,& exe D purgationem introduxerunt , fortaſſis etiam cos zius lib . 3.
crationem incidit , quas ; cum meretrice conſue mouit iteratum aliud eiuſdem Popponis factum , metropol.
c in vita B. Iceret;narrat Leontius , eum cum ægrotaſſet ,& nam alio tempore , cùm verba Danis perſuaden cap. 43
1 Saxo Hil.
dis vt Chriſtiani ſeriò fierent , non fatis haberent Danòr.
loan.Elec. mortem præſentiret propinquantem , coram plu
mofynarij rimis iuftille adferri thuribulum plenum canden efficacitatis,percunctatus'eft; Quid fi ad candentis lib . 1o.
mēle lun .
ribuscarbonibus, & eosaccepiſſe carbones, & in ferri tałtum manus cius cernerent intactas , effentne
fudiſſe in finur , & omnibus audientibus dixiſſe ; conſenſuri credituriquercūćtis ſucclamantibus,Velle:in
Benedictus Dominus,quiolim rubum feruauit incom chirotheca formam iufſit ferrum cudi,idgy ignitum ad
bustum ,ismibi fucrit testis fidelis,quod quomodameas ferri .Rubebat igne ferrum :ille tamen inirepidusma
..

vestes non attigie bac, qua eft in igne vrendi vis , ita num immifit ad cubitum , deportanggue ad locum con
nec egoattigi mulierem tato tempore pila mea , & c. ] ftitutum .Ibi cùm ad pedes Regis Suenonis projeciffet,
Judicium idem in Galliâ fubiuit B. Briccius D. victa manusdeditconcio, fpontè ſubiens lauacrum re
Martini in Turonenſi ſede ſucceflor .Hunc enim generationis m .] A Theodoro Lectoren hiſtoria re . m Saxo d.
populusreum peragebat ſtupri cum muliere reli fertur huiuſmodi tempore:Martiani duos Epiſco- li. 1o. Vvi
giolæ profeſionis comiſli, quęlinteamina Epiſco pos , vnum Catholicum , alterum Arianum , prin- tichindus
pi lauare folita,ex aliquo improbo pepererar. Bric e cipiò verbis diſputaſſe de fideidogmate contro- 1.3 Cran
ziu.
s lib.4 .
cius iuſſit ipſum infantem nondum menftruum uerfo : deinde Catholicum , conditionem concer Daniæ
in medium adferri:& coram populo interrogauit , tatori propoſuiſie ,vt vanis diſceptationibns præ- cap.24.
num ipſe pater cius foret ? relpondit infans , cum termiſtis , rogum ignis ſecum ingrederetur , & fin n libro z.
non efle, ſed alium quem non nominauit. Fiebat dei ſuæ veritatem vterque hoc indicio ,Deo com Collectan.
id virtute diuina , ſed plebs dæmonis operæ ad probaret teſte : denique Arianú detrectaſſe ingre
(cribebat. Prunis itaque candentibusbirrum im di, Orthodoxum nihil moratum ,ingreſſumque ex
plet Briccius , & torâ defert vrbe illæſus ; ſic ſe ipſo rogo multis diſſeruiſle,& nec minimùin vſtu
à libidinis carnalis Aagitio alienum profeſſus, latú egreſſum fuiſſe .Vera narratio :ſed res non ſub
quemadmodum flammis veſtimentum in actum . Martiano , verùm lub Anaftafio accidit, vtmelius
Nec tamen furentibus perſuaſit: fed ab Epiſcopa . à Cedreno & Nicephoro , lıbr. 15.cap.23.proditum .
lactabat
 LIBRI IIII. C. IIII. Q. IIII. SECT. III. 321
lactabat Sauanarola ſe hoc iudicium tubiturum ; A quomodo diuina fapientia varios ac muliplices
cùm ad rem ventum ſubſtituit alium pro ſe:neque quali ludos cdar , vt admirationem ac veneratio
hoc.detrectabat Minorita acculator ; fed hoc tan nem in cordibus noſtris excitet. Volar ferrum &
tùm , ne ille Sacroſanctam fecum Euchariſtiain in aëre pender, ſequitúrque manus innocent:s
deferrer : quod reuerâ diffidentiæ non obſcurum vnius;fugit alium , & cadentià ſeruatâ mulcis poft
a cófer ca erat ſignum a.Fulgofusauctor eſt à loanneGual menſibus inuenit reum ac punir. Popponichiro
quæ fcri- berto Petrum Archiepiſcopum Florentinum , pro theca eſt ferrea ignita , quod foret ex lenicorio
plit Guic
ſuauibus imbuta pigmentis : circa corpus poſitas
ciardi, lib . uocatione ad iudicium pyræ accenlx , Simoniæ
3.& Vola- condemnatum 6. Sed veriùs eſt id à Petro Alba eidem adurit veftes,corpore illalo ,edax vis fiam
terran. in nenfi Epiſcopo factum , quiproprerea, Igneus,fuit mæ; ſed in Abbatem Petrum ( quipoftca Epiſco
Antrop.cú vocatus,teſte Vrſpergenli,in Chronic. priùs tamen pus Albanenſis ) vt fimonia detegatur,nc hoc qui
Phil. Co- quàm illc Epiſcopus adhuc crearetur.rem totam dem valet, ſed Babylonium repouat ſpectaculum .
minæus li. adſcribam , ex vitâ ipfius Gualberti, ve creditur à Idem contigit S.Bonifacio; qui fimili miraculo ad
8.hift.cap. Blaſio Melaneſio fide integerrimâ conſcriptâ , is Tyranni petitionem ,per medias ignis ſtrues,illæ
19.qui té- poſtquam narrauit fæpè à D. Ioannis Gualberti ſus ambulauit ; & fic Tyrannus, cum Ruſforum
pore
vixit . monachis Perrum illum Flor.accufatum fimoniæ , B magnâmultitudine,impulſus, vt Chriſtiano laua
b lib.8.ca. & eius fautores ad ignis iudicium prouocatos, cro ablueretur.lege Petrum Damiani in vitâ S.
1.cod.ferè fubdit tandem ; Prafigitur itaque locus en dies quo Romualdi capit. 29. & 30. Confer nunc hæc, N
modo nat iftud fieridebeat,vt ſi qui velint,pofſint coram intueri. cum iis quæ hæreticis accidêre. Tam procul
Accone Pi- Locus prafixuseſt in Monaſterio Septimi, quod tunc ab eis hæc Dei virtus, quàm remota ab eoruh
forien à trat ordinismemorati , nunc vero Cistercienfium eft. mente vera fides. Duas hiſtorias narrat Cæfarius
c lib.z.mi.
Cçſare Ba. Dies ficit quarta fèriæ prima hebdomada Quadrage Ciſtercienſ.c In Cameraco ( inquit )cruitate Epiſcoracu . 6.16 .
conio, to- \ ſime. Modusprobationis fuiteiuſmodi,vi in loco pu pali infra hoc quinquēnium plureshæreticicomprehen- & 57 .
mo. XI.
Appal. an blico duæ ligrorum ſtrues iuxta ſe fierent, que obline ja funt,quiomnes timoremortis fuam perfidiam nega
no Chriſti. (rentin longum decempedes, in latum quinque,in fu uerunt .Miffus eſt ab Epiſcopo clericus , quineganies
1063. blime quatuor dedimidium.inter viraſque veroſtrues per candens ferrum examinaret , adustos harcnicos eſſe
ſemita intereſſet longitudine brachy prunis ardentibus fententiaret.Examinati funt omnes, combusto funt
conftrata , per quam vnusex monachis tranſiret.Vbi omnes : qui cum traherentur ad pænam , vnus ex eis
aduenit ftarurus dies e hora , inuitatur Epiſcopus vir nobilis fanguine , reſeruatur à clerico ad vitam ,
Perrus à ſuis , vtaccedat viſurustanta rei experimen fi fortè illum quoguo modo roducere pollet ad pæni
tum , ne ciuitas Florentina tam diuturna vexetur al tentiam ,cui ſic dixit: Homonobilis es,miſereor tui, o
С
tercatione. At illeprorsùs renuit immo ſi qui charum comparior anima rra: rogo et moneo, vt adhucde tanta
eum haberent , eos eò accedere vetuit. Sed plebs omnis perfidia reſipiſcas, o de errore ad veritatem redeas,ne,
vtriuſque ſexûs, & clerimaxima pars illucpropera permortem temporalem ,mortem incurras diernan .
runt.Pollicētur fautores Epiſcopi,ſi ea probatio fuo po Adbec ille respondit : Experimento didicime erraſſe .
tiatur effe&tu,vt quiſquam è fratribus per ignem ille Si ſera pænitentia mihi prodeffe poffet, non renuerem
ſus tranfeat, fe ipfis fuffragatures,& ab Epiſcopo defe confileri. Cui cùm ille diceret , pænitentiam veram
Etaros.Itaque fiunt Litania of alia preces à monachis, numquam effe feram ,vocauit Sacerdotem , confeſſus eft
ſacrificium folemniter celebratur ab Abbate illius in homoerrorem ſuum , ex toto corde Deo promittens, fi
Atituti,clericis et monachis adiuuantibus.Vbi ventum vila concederetur , ſatisfactionem . Vi autem pius Do
eft ad Agnus Dei, vnus ex monachis fert aquam fa minus vim ostenderet confeffionis , mox , vi pænitens
Cratam ad aspergendum , aliusthuribulum ,ihuris in cæpit peccala ſua confiteri,cæpie go ipfa combustura
cendendi cauſa,tertius faculas ad ligna inflammanda, in manu poenitentis paullatim minui,qua in iantùm ,eo
quartus imaginem crucifixi. Inuocatur á cunctis Do aspicienie, decreuit,in quantum confeſſio profecir. Me
minus I ES V s Christus e Sanetoffima Mater cius dietateconfeſſionisperačtemedia pars plaga eft ſanata:
plenoore, vt rei veritas declaretur. Sacrificio peracto , D vtautem corfefſionem lotam compleuit , virius ipſa
deponit cafulam , crucémque manu geſtat Abbas ,gai confeſſionis,combusturam tam in colore,quàm in dolo
facrificauerat . Petrus is quóque dicebatur. Litaniis re deleuit, & manus priftinam ſaritatem recepir. Vo
abſolutis , vnus ex Abbatibus eligitur , qui clara voce catus eft vir à iudice ad ignem :ad quem clericus. Qua
populo exponat petitionis en sponſionis conditionem . re cum vocaris.Vi ardeat,inquit ,eò quòd in examina
Deinde Abbas Petrus , cum cruce qúam manu geſta tione combustes fit. Tunc cleritus ,oftendens manum
bat , S.loanne interim coram adſtante et orante, in eius faniſſimam ,liberauit eum à poenis , calcris igne
greditur per medios ignium globos, flamma in fubli confumpris.Hec cum audiſſetmagister conradus , re
meafcendente ,calcárque ardentes prunas, que erant spondii Abbati. Et ego dicam vobis fimile,qaod ante
in via inter lignorum incenfas ftrues. Sed prius quàm paucos annos apud Argeminam recordor accidiſſe.
ingrederetur cunétis andientibus, ira precatuseft : Do Decem hæretici in eâdem ciaitate,fcilicet Argentina ,
mine I ES v lux vera omnium in te credentium , peto qua e Strasbug comprehenfi funt, qui càm ne
miſericordiam tuam ,oro clementiam tuam , vt , fi Pe garent,per iudicium candentis ferri conuicti, fententia
trus Ticinenſis , qui dicitur Florentinus Epiſcopus , pe incendi ſunıdamnati. Die ſtaiuto, cum ducerentur ad
cunia Florentinam ſedem occupauit :tn eterni Patris E ignem ,quidam ex comitantibus, uniillorum dicebat ;
Filius , eu mea falu , in hoc tremendo iudicio , ad me Mifer damnatus es, age vel nunc pænitētiam ,pecca
adiunandum festines,& me illafum fine vllisaduftio ta lua confitendo,ne poſt incendia corporis,quamemen
nis veftigiis conſerues : facut olim ires pueros in fornace. tanca ſunt,animam tuamignis gehennalisæternaliter
Babylonica feruasti. His dictis , per medios penetrat comburat . Cui cùm ille diceret : conſidero quiderame
ignes, nequecorpori, neque vestimentis vllo adustionis crraffe, ſed timeo pænitentiam tantaneceſſitatis ,mi
vestigio inherenie. Cumque vellet veriere ſefe , & eâ nues acceptam effe Deo:Respondit,ex corde tantum con
dem via per fiammas reuerti,à pofaloretinetur,quip firere. Deus eft mifericors to penitemiam ſuſcipiet.
pesam perspicuè rei veritatem edo&to.] Videmihi ſis Mira res,mox enim ,vrhomo confeſſus eſt perfidiam ,
Lector, quàin admirandus Deus in ſanctis ſuis, & manus eius plenam recepit ſanita:em . Tardanteco in
Ff 3 confeffio
 " 322 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

confeſſione,cùm à indice vocaretur ad pænam , confef- , A limbum ;quem nec luo Carnotenlis agnoui -,nec
for eius iudici respondı . Non iuſtum eſt vi homo inno c par.s.de
antiquior Gratiano , quod ſciam . Sed prohibuic creti poft
censdamneturiniuf :.In cuiusmanu dum nullum ve Stephanus V.ad Moguntinum Aichicpili opum medium .
ffigsum combuſtionis reperiretur , dimiſſuseſt. Habe (cribens; Ferri candeniis , vel aquæ feruin !is exam .
bat idem homouxorem non longé à ciuitate manen natione confeffionem extorqueri à quoliber , Jacri non
tem ,herum quæ dicta ſuni, prorſus ignaram ,ad quam céſ ni canones . Etquod Sanctorum Patrum documen
cum veniſſet gaudens , dixifférque Benedictus Deus, 10 ſancitum non eſt , ſuperstrioſa adinuenitone non e't
quime liberaust hodie , ab interitu corporis & animi, præſumendum . Spontanea enim confeffione vel resiiuma
caufam ci exponens:reſpondir illa ; Quid fecušti ô mi approbatione, publica dels Eta,habito præ oculis Deiii
Jerrime? quid egote ?vt quid propter momentaneum more, commila ſunt regimini noftro iudicare .Occulta
dolorem receffisti à fide tua Jana & Janeta ?magis de veio á incognita , ſunt illi relinquenda,qui folusnouit
bueras , fi fieri poſſet , centies corpus tuum incendiis corda filiorum hominum d. ] Quibus verbis fubdit d.cap.com.
ſubiscere,quàm a tam probata fide femel recedere.Sed , Gratianus , non hæc duo tantum purgationis ge- quæſt.s.
quem non ſeducat vox ſerpentina;Immemor ille bene nera quæ hîc nominantur, led & quælibet limilia
ficy fibi divinitùs collati , immemor tam euidentis mi. inhibita e videri, eò quòd in quibuſlibet calibus c c.in libr.
raculi,confilio vxoris acquieuit & errorem prištinum B ratio quàm pótifex addidit æquè procedere intel namq; in
refumpfir .Deus verò non immemor vindicta,pro ian ligatur. Quod apertè dictum ,v.vlt.d.ca.Mennem , fiae
2.9.4 .
ta ingratitudine,manum plagauit vtriuſque. Renoua vbi legimus , Vulgarem denique ac nilla canonica
tum eft incendium in manu bæretici, & quia coniux -fanétione fulcitam legem , feruentis ſcolicet aqua , ſine
auctrix exftitreſumpti erroris , confors fa &ta eft re fragıda, ignitíque ferricontattum ,autcuiuflibet popu
diuiui doloris . Tam vebemens erat incendium , vt offa laris inuentionis ( quia fabricanie hec funt omnino fa
manuum penetraret , & cùm vti non anderenı clamo Eta inuidia ) nec ipſum exhibere ,nec aliquo modo te vo
ribus in villa, quos visextorſit doloris , fugeruni in ne lumus poftulare , immo Apoſtolica auctoritate probibe
mus vicinum ,illic ut lupi vlulantos. Quid verbis im mus firmiffimè. ] Quæ lanè vltima verba indicant
morer?proditi ſunt in ciuitatem reducti uni fimúlque duorum alterum ; vel li Gregorius ilta ſcripht,
in ignem nondum plenè exstinitum mili, in line quod non puto , ipſius hodie regiſtrum mutilum
rem redacti. ] Quid hoc quæſo rei?an hæreſi flam exſtare, & luonem quoque in mut lum exemplar
ma, quod vnbra corporis adconè hærel debila incidulic , in quo nempe tam magna pars epifto .
flammarum exuſtio , vt cum fugâ erroris vis rece læ illius defideretur : vel ( quod placet ampliùs )
..

dat ardoris; & errorem redeuntem ardor inlepa cùm hoc fragmentum alterius Pontificis alicuius
rabilis comitetur ? с
reſcripti portio efTet,id Gratianum cófudifle cum
Quid ? quod altero quoque ſtupendo planè Gregorijverbis;vel temporum iniuriâ ex Gratiani
cuentu Deus comprobauit, & arreptitio vſus car libro titulum ,quem huic præfixerat reſcripto fe
nifice in hæretico puniendo ? Itec in ore duorum cundo , totum interifle , ficque librarios de duo
teſtium veritas , hi ſunt Bern . Luxemburgius , in bus vnum feciſſe,deſumpta enim hæc vltimaver
Catalo.heret . litt. E. & illo vetuſtior Thomas Bra ba ſunt ex epiftol. Alex.II.ad Rainaldum Cuma
bantinus;cuius adfcribain verba: Erat circa Came num Epiſco. & ſubiungenda videntur in fine,cap .
racum quidam hæreticus astutus valde , quimetuens ſuper cauſa,ead.2.9.s.prohibitú crgo hoc ab Alex .
inquiri comburi à fratribus Prædicatoribus , qui in 11.ſed & prohibitum quoque iterum Apoftolicâ
diéta ciuitate co tempore plurimos comburebani , fin auctoritate ab Honorio III. qui diſertè teſtatur
xit ſe arreptum à demone , & ob hocad Sanctum Ai ferri cadentis iudicium , penitùs eſſe interdictum ; fcap
& filij de
. dile
cardum in Aspera, obſeſſos curare puientem ligatus ab vtpote in quo Deus tentari videtur: & mandat vulg.purg.
amicis deductus eft, vt inco non bereſim propalaram , Templarios ,qui Liuones hoc iudiciú ſubire com P
fed furiam putarent . Et ut audiuit quidam clericus pellebant, per
D per cenſuras Ecclefiafticas
profequi cogi
obréffus à demone ligatus quod Eligius Boogris ( fic Itinere f.Foliùs hæc paululú vilumco ab-
, quia Lõbard.
10.Speculi
enim vocabasur ligatus ) nempe hæreticus ille , ve poſtmodum ſequenti ſectione iis veendum erit Saxo.lib.i.
patet ex Bernardo ) poneretur in loco : ſubſequente contra Nouicios quoſdá, aqua frigida,defenſores. art.39.Le
nocte idem clericus obrejusdiuinonuiu foluius ejt ,
SECTIO IIII. ges Friſo
aggregansmattas ce ſtramina atque Ecclefiæ ſcamna num , tit.3.
Super ligalum hæreticum ( Eligium )cumulanit . Lu De purgatione vulgari per aquam . & tit.14.c.
dum autem & furias credens ille disſimulat, quoaduf lebat adhibitâ vel calidâ,vel frigidâ, de calidâ nobilis
quæſt.4.2 .
gue clericu s ignem de lampade ſumens,comburere he
exposurepro FEſeu feruente conſtat receptam legibus Longo h Num . s.
reticum cædit , o lunc hæreticus exclamauit. Ad cuius bardorum ,Saxonum , henariorú , & Friſioruni g, V: 14.cuius
vocem
voc gladio
em expergefacti custodes , cum ,quem
ignem caſu
exstiniuxta
guere & irrepfille per malam imitationem poculi Zelo bixo con

typiæ , quod Moyſes introduxerat apud fudæos h : textu faci

lectum inuenit ,omnes violenter abegit , & harcticum ſed hæc feruens ſualu diaboli introducta,illud ve- lius colli
in igne combufit.Nec mora diuino exacto iudicio,cle rò poculum herbarum amaricantium à Deo fuit gas, quàm
ricus à damone liberatus o plenè föspes apparuit..] inſtituium ; qui lolus occulta cordis nouir, & iu- videndi
Sicilļe Boni vniuerſalis libr.2.cap.vlc .
E dicat , & ncquir cum indicatca mentiri, & verita- quoq ; Cy
Planè miraculiplena hæc olim purgatio fuit; & tem ſic ſe indicaturum promiſit Moyli: qualis ril.lib.4.de
ideò non iniuriâ ſublata fuit , quia miracula po ſponſio , cùm in aquæ iudicio nulla habeatur, Theod. it.
ſcere non neceſſaria , Deum eſt centare . Sed quis prauo more ; & præpoftera imitatione , per abu . Nu. q. 10.
veruit ? conſtat peruiſſe Fridericuin.I l.libre.Nea . ſum , fuit introducta .
& Iofeph.
Nem - polit.conftit çap.31.Ex Decreto etiam Graciania,vi Nam quod B.Hieronymus, in 1. Reg.cap.6.me libr. 3 .an .
1 2.9. deaturGregorius Magnus.Caue fallaris , facinus morat his verbis; hauſerúntque aquam & effude . tiq.cap.19
hoc Gratiani eſt,vel inſcitia ſcriptoru . Nihil tale Phil.lible
runt in conſpectu Domini. Hebraitradunt, quod fpecial. .de
br. II. Gregorius reſcripfit. lege totam illam epiſtolam coram Domino in eandem aquam malediéta congefta gibus Xift
ſtri , ad Brunichildam Reginá Franciæ ,quæ ſupereſt b , fini:c ficut in legemulier zelotypa bansta aqua pro Senél.libr.
.8. videbis purpurcæ chlamydi afſutum ſtramineum batur, ita & idololatra hac aqua probali ſuni.Hivi- 2.ver . Zc
lotypia .

delicet
 LIBRI IIII. C. IIII. Q. IIII. SECT. IIII. 323

delicet qui ſe idola colui ſe penuus denegabant. Tra-j A probetur. ]Conditionem hæreţus accipic . In e
dunt etiam quad quicumque idololatra hanc aquam rea Diaconus , diffidentie quadam tentatus , vn
guštajſet ,labia eius ita fibi adharcrent , ut nequa guentis quibuldam brachtum manumque il inic .
quan es ab snuicem idololatra ſeparare pollet . Hoc hæreticus negar periculum ſubire : cum Catholi
indicio idololatra deprehendebatur, & interficiebatur. cusbrachium exſererct , hæreticus vidit vnguen
Quod et ſequentia demonstrant in eo quod ait: Iudi tis delibytum , exclamat aduerlariú magicis præ
cauitqueSamuel filios Ifraël in Malphat. ludicare ſidiis confidere , non fidei, oricur altercatio . Hus
in hoc loco idololairas, fecundum legem morti tradere itag litigantibus fuperuenit Diaconus alius ab vrbe
intelligendum eft. Dicunt etiam quod Moyfes hoc mo Rawenna , Hyacınıhus nomine , ſciſcitansg qua eſſer
do idololairas , qui fibi vitulum feceranı ,probauerit, bac altercatio, vt veritatem cognouit, nec moratus ex
quando arripuit vitulum & combufis , & contritum tracto è vestimentis brachio, in aneum dexteram mer
vfque ad puluerem ſpa fit in aquam , a dedi ex co po git : annulus autem qui inieétus fuerat, erat vald :
iuno filios Ifraël. ] Totum hoc, quianititur folâ lu leuis ac paruulus, nec minùs fe-ebatur ab undaquàm
dæorum affirmatione;nec D 'Hieronymus affir vento ferri posſet vel palea.Quem diu multumg qua
mat; libertatem nobis relinquic credulitatis. pol fitum infra vnius hore ſpacium reperit , accendebatur
ſem vno verbo dicere ,non credo recu icis . Si fa- B interea vehementer focus ille fübdolio ,quo validiùs
ctum ,Deo iubence fictum àMoyſe,de aque frigi. feruens,non facilè poſſet affequi annulus à manu qua
dæ probâ, qua ifti vtuntur,nulle'nec reuelationes, rentis : extractusg tandem . Nibil Diaconus fenfit in
nec ieftimonia aut indicia funt diuinæ iullionis, Carne fua : ſei porous proteſtatur in imo ejſe frigidum

..
a d.c. Mé- Quare iure oprimo canoneseam ſuſtulere anomi aneum ,in fummitate verò calorem reporismodics con
bam in fia,
nacim .Superiore ſectióe deCa olo Caluo breui tinentem . Quod cernens hæreticusvalde confiſus iny
& d.c.con .
ſuluiſti. cer perſtrinxi,vt hîc fuſiùs & clari'narraré verbis citmanum audax in aneo , dicens : Præftabit mihi hæc
5 Aimoin' Caroli Sigonij & Aimoinib ; Lu douicoGermagnia fides mea : iniecta manu , protinus vſque ad offium
ib.s. Hin Rege Francofurtimortuo, Carolus Caluus Imperator internodia omnis caro liquefaéta defluxit,& fic alter
for.Franc. Francia Rex,properè Aguas, Coloniamqueconten : cario finem accepir.]Hæc illc.lib.i.de glor.mar.ca.81.
y

gonius lib . dit, vt Lotharingiam , quifratris o filij eius Loth Exactiores duas formulas, quàm fit illa Auen .
Š.Regni fuerat,occuparet Ludouic ires filios reliquerai,Carolo tini , poſt primam huius operis editionem nactus
Italia
manum , Ludouicü , & Carolum cognomine Craſ - m . ſum , li duæ , & non vna potiùs. Eam quæ plenior
Ex quibus Ludouicus,qui paterno funeri interfuerat , eft mihi fuppeditauit , vir eruditione & icligione
vbi pat uum paterni regni fines ingreffum castra ad clarus & de litteris benè meritusPerus pantinus
Rhenump fuiffe and uit,ira incenfus,quod paternum Decanus Bruxellenfis,quam in Hiſpaniâ ex codice
C
regnum inu.dere effet auſus; Francofordia copias mo quodam Bibliothecæ regiæ ,litterisGouchicis ante
ui , a'quead alteram Rheni ripam è regione conſedit. lexcentos veminimú annos exarato ,diligenter ex .
Ibiiure primum deinde graria per legatos perita,cum ſcripſerar. De alterâ me monuit vir Generoſus
neurrum imperraſſet:decem homines cum aquacalida , Marcus Velſerus,omnis antique & noux hiſtoriæ
toridémquecum frozida,decemque alios cum ferro can callétiſſimus; quă luretus ex Cod.M.S.cum Notis
denie mifit, iuflos experiri indicio , vtri regnum illud in cpiſtol.luonis vulgauit, quæ in fine adſcribitur
conueniret,quod cum ipfo pater (uus Ludowicus facra cuidam D.Eugenio , his verbis ; Hoc IVDICIVM
mento interpofulo diuififlet . Quiretentata ,cim detri autem petente Domino Ludouico Imper.constituit B.
mentum nullum cæpifeni, nihil tamen aqui obrinue Eugenius, precipiens vt omnes Epiſcopi, Comites, Ab .
runi.Obid Ludouicus, & c.Sed quomodo ,rentarunt? ba es, omnisg populus Chriſtianus , qui infra eius im
ſanè iniecta manu in feruenté , & nò adufta,docet perium eft* hoc iudicium defendueinnocentes, & exa
c Annales ritualis adhiberi Colita oratio huiuſmodi c , Dems minentur nocentes , nega periuri perdant ſuas animas
Boior.li.4 . Iudex iustus, fortis,e patiens,qui es auctor y amato malum confentientes. Quæ verba non mendoſa mo
justitia, qui indicas aquitatem , iud ca Domine, quod dò ſed & mutila valdè. Suſpe&tum etiam hoc to
sustum eft ,quia rieta tua iudicia ſunt, qui respois ſu d cum , nec enim credo Ludouicum lancuiſſe quid
per terram , & facis eam tremere. Tu Domine omni quam tale,cum incapitula ibus Caroli Magni pa
potens,quiper aduč um Enly tui Domininostri les v rentis eius aque frigidæ probatio difertè prohi
Christimundum faluasti, per esus Paffionem ge beatur. Deinde quis iſte S. Eugenius ? aut quando
nus humanum redemisti :tu banc aquam per ignem vixit: Nam de Toletano ,non eſt quod ſuſpiçere:
ferueniem ſanet.fiua ,qui tres pueros ,id eft, Sidrach, licet formula videatur eadem cum ea qua Viſigor
M jach , Abdenago, iuſſione RegisBabylonu miſ thi ſunt vG:Tureti etiam formula deſunt aliquot
fos in caminum ignem feruasti:tu clementiſſime pre prima orationes, & alia nonnulla , quæ exſtabant
ſta,vt fi quis innocens in hanc aquam ferueniein mna in illa Gotthicâ , ideò eam hîc tibi exhibebo,
ni mittat,ficulires pueros ſupradi tos de camino ignis afcriptis in margine yariationibusexluretica.
eripuisti, et Sufannam de falſo crimine liberasti:ita
INCIPIT EXORCISMVS VEL
Dominemanum illius faluam , & illafam perducas.
BENE D'ICI I ONES A OVA
Atfi quis culpabilis,vel incraſante Diabolo cor in
calidæ ,in quamanusad Iudicium
duratum , præfumpferir manum mouere :tua iustuſima
Dei mittitur.
pietas hoc declarare dignetur, vt in eius corpore, ena E
virtutemanifestetur, & anima illius per pænitentiam Um homines vismittere ad cõprobationē iudicij
Saluelur.. ] Non igirur ore bibebant , ſed manum Садиaqua
. calida, Primùm fac eos intrare cum omni
immittebant.Docet hoc etiam hiſtoria quam nar humilitate in Ecclefiae prostratis in oratsone dicat
rat Gregorius Turonenl.de Diacono Catholico Sacerdos bas orationes.

cum preſbytero Arianod (putante, & ad fidei ve PRIMA ORATIO .

ritarem comprobandam fic prouocante ; Fattis real Oxiliare Domine quarentibus mifericordiam
veritas approbetur, fuccendatur igniaëneus, & in fer
uenti agua annulus alicuius proyciatur , quiverò eam cibus,vtqui nostrismeritis flagellamur,iua miferatio
fuftulerit ex vnda feruenti,ille iustitiam confequicom ne falnemur. Per.
SECVNDA
 A
324 DISQVISITIONVM MAGICARVM
S = c = a b O. RATIO. A nes suſtos qui pro originali peccato ibidem f detenii f al. deti
Vafumusomnipotens Deus affli&ti populi lacry-" crant,magåra potentia tua exinde liberaſti :tu Domine acbantur.
mas respice & iram the indignationis auerte:ut quaſumusmitteredigneris Spiritum tuum fan &tum ex
qui teatum nostra infirmitatisagnofcimus, tua con fumma cali arce fuper hanc creaturā aques , quâ nos g quæ ab
folatione liberemuri Pet ;
igne ferueſcere ,aique caleſcerepraefumimusjuirectum goef.a.c.
videtur
TEKTI Á ORATIO .
sudscini per eam ſuper bunc hominem (nomine illo) h
qui.al.
comprobes ac manifestes.Te Domine Suppliciier de hal.com
Eu qui conspicis omni vos virtute destitui, inte
D rius exreterix que custodi:vt & ab omnibus ad precamur : qui in Cana Galilea ſigno admirabili tua probetac
virtute ex aqua vinum fecisti , detres pueros Sidrak, i ſupplice.
Herfitatibusminiamur in corpore , & à pranis cogi
tationibus mundemur in mente. Per . Mifacht Abdenago, de camino ignis ardentis in al.
His oratio nibus completis ſurgatur pariter ,& co lafos eduxısti,Suſannam de falſo crimine liberasti,ce
ram hominibus illis cancet presbyter Miſſam , co nato oculos aperuifti,Lazarum quatriduanum àmo
numento ſuſcitafti , Perrumk marimergenti ma K al. mari.
& faciat eos ad ipſam Miſſam offerre.Cùm au deeſt.
tem ad communionem venerint : antequam num porrexifti,ne respicias peccata noftra in hancora
communicent interroget cos Sacerdos cum B tionem
omnibus : fed ianm verum
manifeſtare eo fanctam
digneris , ut fi indicium
ifte bomocorampro! m1al.in hac
al. ho
adiuratione, & dicat:
Adiuro vos loomines per Patrem & Filiam bác reputationis caufa ( videlicet illud vel illud )ad pre ninib' in
fensmodomanum ſuam in hanc aquam igne feruen- hoc man.
Spiritum S. & per vestram Christianstatem , quam
tem miferit , culpabilis n ex hac reputationis cau hîc dig :
ſuſcepistis ; cio per Vnigenitum Dei Filium quem Re nal.ex hac
demptorem creditis , Per S. Trinitatem , & Per S. Sa non eft,hoc es praſtare digneris,ut nulla leſio,º nulla
cauſa , fur
malatia in câdem manu appareat , per quam fine cul- to, videli
Euangelium , eto Per reliquias qua in ista fanela Ec
pa calumniam incurrat . Iterum te Deus omnipotens cet,vel ho
clefia funt recondita : vi non prafumaris ullo modo ad
istam S. Communionem accedere ; nec ſumendo com nos indigni & peccatores p famulı tui fuppliciter exo micidio ,
aut adul
municare, ſi boc vel illud fecistis , ant confenfiftis , aut ramus, vt 9 ſecundum verum & rectum iudicium
terio , vel
tuum nobis in eodem loco eriam manifeftare digneris, luxuria
alsquam veritatem inde fcrris, ſeu guihoc egit nostis .
quaten ushic homo ex hac. reputationis caufa ( IL ) | aut pro
Si autem tacuerint, & nullam inde profeſſionem
ja per aliquod maleficium diabolo inſtigante , aut capi qualibet
dixcrint,accedar Sacerdos ad altare, & commu
ditate vel fuperbia incitante culpabilis eft int falto vel cauſapa modocul
nicetmore ſolito : poftea verò comunicer illos.
Cùm autem communicant ante altare , dicat, in confenfus , ef u huius probationisiudicium , fubuer- ad prçſens
Sacerdos : tere ani violare volueril,malo confifus y ingenio,me- manum .
с
num in banc aquam preſumptuofus auſus fueritmir o vel ma
Corpus huc & fanguis Domini noftri Ieſu Chriſti colaal,
mittere, tua pietas z boc declaret : in manu eius di
fit vobis ad comprobationem hodie. Pfamuli
gnoſci queat , quod iniuftè egit, ad ipfe deinceps per tij.al.
Expleta Miſſa deſcendat Sacerdosad locuin deſti
natum vbi ipſum examen peragatur. Deferat veram confeſſionem pænitentiam agat, et ad emen- 9 al.lan
dationem perueniat : vt iiedicium iuum ſanctum ctum .
ſecum librum Euangeliorum & Crucem , & ca sal.repu
verum in omnibu s gentibu s declare tur:per te Redem - tatus.
nat modicam Litaniam , & cùm compleuerit
ptormundi, qui venturus es indicare viuos mortkos s eſt nota
ipſam Litaniam ,exorcizet & benedicat aquam
of faculum per ignem . Amen . criminis
ipſam antequam ferueſcat , ita dicendo : valens .
Item alius exorciſmus:
Exorcizo ti creatura aqua in nomine Dei Patris illud.
E autem creaturam aqua, adiuro te per Doum tal.fa&tu .
omnipotentis , & in nomine Iefu Christi fily eius, Do
vinum , per Deum fan £tum , qui te in principio hoc co
mininostri : vt fi as aqua exorcizala ad effugandam
omnem potestatem inimici, e conirarielaiem eius, o Separamie ab arida. Adiuro te per Deum viuum ,qui te prob.iud.
de fonse Paradiſib mauauit,& in quatuor fluminibus volens.
2 Pantin. «pfum inimicum : ne valeat a contendere iuftuam
exire iuffit, & totam terram rigari pracepit. Adiuro al.
re,vel co - Dei vllomodo,necmanifestationem eius,ipſo preſtan - D
te per cum ,qui te in Cana Galilea ſua potentia conuer- y puto di
taminare. te, qui venturus eft iudicare viuos moriuos & f&
quod etiá culum per ignem , Amen . titin vinum : qui ſuper le ſuis ſanctis pedibusambu- peſcédum
infra cit. lauit, qui tibi nomen impoſuit Siloha . Adiuro te per. z ål.taliter
Item alium .
Deum , qui in te Nahamam Syrum ſua lepra mun- hoc decla
Exorcizo te creatára aqua in nomine Dei Patris
dauit :dicens, Aqua fanéta ,aqua benedicta, aqua qua tare di
omnipotentis, o in noinixe Tefu Chrifti Fély eius, Dom
lauas fondes
viuum mundas peccata
,urd emundaexhibe as,nec. Adoro Deum
te per phanta-
in te aliqua gaetur,
al.Reliqua
mininostri:ve fias aqua exorcizala ad effugandamom
» al.omne , nem poteftatem inimici ,& bomnem phantaſmam dia
shalcalm . boli :: 01 fi bic bomomanum fuam in te cmiferit , fra retineas , fed efficiaris foris exorcizatus ad effagan- hæc rurlus
ial.miſlu dum , enacuandum , comprobandum omnemen- deſunt in
us, eſt in innocensexstiterit dehuius culpa , vel vndeaccuſalus lurerim.s.
dacium ,& inueft igandum & comprobandam omnem
océs va eft,pietas Dei omnipotentis liberët eum . Et fi,quod ab b Pát.ma
veritatem : vt ifte qui in te manum miferit, fi verita- nare .
lereputa- fit ,culpabilis eft , og d prefumptuofus in te manum
tem habuerit,nullam lafionem in te accipiat: limen- c Pant. ri
ur; pietas mutere aufus fuerit ,eiufdem comnipotentis Dei virius
dacium habet, & iuſtitiam , appareat manus eius igne garc.
Dci libe. hoc declarare in co dignetur : vt omnis homo timeat
combuſta , ut cognoſcantonines bomines virtutem Do- & Pant. vt
I Præfum có contremiſcarnomen ſanctum gloria Domini nostri: te
E mininoftri IE'S Ý CHRISTI, qui venturuseft dam mun exhi
tuose.al. quivinit of regnat Deus per omnia facula.
al.omni. cum Spiritu ſancto iudicare viuos et mortuos ó fe- beas , ncc
ORATIO .
ot.virtus culum per ignem . Amen . in re ali.
Per cam Omine IESV CHRIsTe,qui os judex inftus, Poſt hæc exuat cum veſtimentis ſuis , & induat quá phan
oc . talmam ,
eum , vel eos veſtimentis mundis de Eccleſia,
vtſupra .
facta funt omnia : Deus Deorum ad Dominus domi id eſt , indumento de exorciſtâ , aut de Diaco
nantium ,gui propter nos homines & noftram ſalutem no , & faciar cos vel cum oſculari Euangelium
de finu Pairis deſcendifti,& ex Virgine MARIA & Crucem Chrifti , & afpergat ſuper cos de
Carnem aſſumere dignatus es, & per Paffionem tuam aqua ipfa,& ipli qui intraturi ſuntad Dei exa
mundum in cruce redemifti, & ad inferos deſcendiſti, men de illis omnibus bibere de ipſa aqua be
d'ab lum inien :hrie exterioribusconligalti nm nedicta, cum aurem dederit vnicuique dicat:

Hanc
 LIBRI IV. C. IV. Q. IV . SEC. II. 325
Hancaquam dede tibi( vel vobished probationem , A , eira intrepide iurando,falſos dejê rumores ſparſos,ait ,
aPantech- bodie.Deinde imponatura igneſubier caldaria,& di nec ſe vnguam alieno concubitu pollutama di Lagul
ignes. cat Sacerdos hasorationes,quando ipfa agua calefcere phus:diuina,inquit,prouidētia,quam nihil fiegit, vt fe
cæperit. res habeat , iam ceriis declarabit indicijs . En fonshic
In nomine S.Trinitatis, Deus Iudex iuftus, fortis og propoſitus eft,nec frigidusvaldè,necimmodicè calidus.
pariens,qui es auctor “ creator clemens e mifericors In hunc igitur immittere manum ,& é fundo lapillum
i indicas aquitatem ,tu iudica qui iufſifti reftum iu extrahe:& fi quidem à culpâ es aliena ,nhil mali pa
dicium facere ,& refpicisfuper terram & facis eä tre tieris:ſin autem polluta es , non finet Dcuslatere ſcelus
mere.Tu Deus omnipotens,qui per Aduertum vnige ruum . Illa Beati viri , ficut alios omnes,ita hos quoque
nitifily tui Domini noftri Iefu Chrifti mundum rede ſermones vecordie afcribens,incunctanter manumin
mifti,qui per cius paſſionem genus humanŭ ſubueniſti iecit in foniem . Ecce aurem , ſimula:g, lapillum fecum
Ófaluaſti: tu hac aqua feruētē ſanctifica,quitres pue retrahere conata eſt,membris ferèomnibus obrigefcir ,
rosideſt Sidrach,Mijach , Abdenago ſub Rege Ba ☺ in digitis & brachio,quouſque aqua perrigit, ab
bylonis Nabugodonofor in caminoignis accēja forna tracta cute ,nuda caro cernitur,nihilque aliudmiſera
ce faluaſti,á inlaſſosper angelõ tuum eduxiſti.Tu cle illá;nifi repentinum interitum exſpectat.g ) cófirmat gapud Su
mentiſſime Dominator praſta,vt fiquis innocēs ab hu- B idem Sigebertus,& fignificathúc illum fuifle fon- rium 11.
b for.culpe Maii,
velcaula ius b culpa velcauſa ſui reputationis,homicidy,adulte tem ,qucmiraculosè cx Campania V Varenas Gá
[wę repura rijlatrociniy fuerit, in hancaquamanī miſerit ſal gulphus tranſtulerat.conuictam adulterii vxorem
trone vel, ua inleſám inde e lucis:qui tres puerosſupradiitos deſeruit :nec diu poft vxoris hortatu ab adultero
quod val
Ś Suſanna defaljo crimine liberaſti.Ita Domine om fuit necarus Non igiturhac purgatione ſpectaba
de laſpi
cor, hic a- nipotens, ſi culpabilis fuerit , incraſsate Diabolo cor cur,an aquismergercntur : confirmat, quod retu
liquoties obturatūzmanī in hujus tui elementi feruentis cmiſe li de legatis LudouiciRegis:quo evim pacto decé
reputatio ris,tua veritashoc declaret,vtin corporemanifeftetur, viri ſecum aquá tuliſeur, in quam totimergeren
fcripta pro animaper pænitētiam faluetur,( , fi ex boc fcelere cur ? miffos ramen cum frigida,narratAimoinus.
voce rep- culpabilis fuerit, ó per alicuius d maleficij,autper her Sic capio quod leges Allaticæ habebát,vtplebeii
sationis ,à bas,autper diabolicas incă :ationeshăcpeccati ſuicul & minoris teftimoniiruftici, aquæ frigidæ fe iu
yocere - dicio expurgarenth.
fă occuliare voluerit,veltuă iuftitia contaminare, vel h Rhé (jer
ptar accu Alia tamen quoque fuir aquæ frigidæ proba, man.l.2.
lare ſeu violareſe facere poſſe crediderit,magnifica tua dexre- C
prouocare, ra hocmalum euacuei, & eomnium rei veritatem de qua quis in aquam totusmergebatur: fi emerge
quod ad- mõtci, Per te clemétiſſime Pater,qui viuis du regnas ret certiò ,vt innocétem abſoluebant,vedocct Ab.
hucbodic in Trinitate perfecta.Per omnia. bas in colicei in fin.eltra ne cier.velmonachi, & c.Af
Hiſpani
retincnt. Aictus ad Cöftituit, Regni Neapolita .1.2,11: 3 vbicí
cPac.cen A LI A. confuetudinem meritò Frideric.2 .Imp rider , quá
ſet deelle ciá Lotharius Imp.iam antè prohibuerat in Legi
voculam ,
Remus.Deus qui beată Suſannă de falſo crimi busLongobard.i Itatuens,vt examen agua frigidę il.2 tit.
creatura :
fors etiam ne liberafti.Deu ',qui beata Tecla deeſpectaculis per legatos & comniiſſarios imperiivbique inter- 54.
paalo ante liberaſti.Deus,quifanétū Danielē de lacu leonü libe dicatur omnibus, & vlera nó fiat , & illo prior Ca
deeft alia: raſti,ở tres puerosdecamino ignisardētis eripuiſtiotu rolusMagnus in capitularib .l.vlt.Prohibuit etiá
x d.c.Me
obturatú libera innocétes i conſigna factores. Per Dominum Pontifex, quiſquis ille,apudGratianum k & inua
habuerit. ná in fin .
d Pant pu noftrum . lidam iudicauit Lucius his verbis : Ex tuarü intel
tat deeſſe Er qui manum mittit in aquam , ad ipſum exa leximus continentiâ litterarum ,quod cùm H.presbyte
voculam mé dicat orationem Dominicam ,& lignet ſe lig. Dram :quia infamabatur de homicidio ,à ſacerdotali of
ingenium , naculo crucis , & feftinè deponatur ipla aqua fer ficio fufpēdijjes,pradecefforis tui litteras tulitinmediú ,
vt lup
e Pát.om ués de ſuper iuxta igné, & iudex fperpendat ipſam quibus apparuit eum iudicio agua frigida, ſuam inno
nem . lapidé inligará ad menſurá. N.infra ipſam aquam cētiam purgauiſſe, ci epiſcopum ſuis eum litteris abfo
ffort.pro- more ſolito.Et fic inde extrahat ca in nomine Do luiſſe. Quia vero peregrina iudicia funtinhibita.pur
pellar cam mini ipſe qui intrat ad examen iudicii.Poftea cum gationem quam praftiiit ,fufficere non putante, mada
gatam ad magna diligétia fic fiat.inuolutamanus fub figillo musl & c.] admittitaccuſationé de nouo,& præf- lc.ex cua
mél. vt fic judicis lignata vſque in die tertio ,quo vila ſit viris cribit purgationem Canonicam iuratoriam . Vo- tú.de pur
cxpreſſa idoneis & aſtimata .
cat autem iudicium peregrinum ,, quia alienum à gat.canó.
lit ac certa En formulam totam & ritualia,in quibusmul. canonibus & more iudiciorú ab Ecclefia
méfura la recepto .
pidis deprica,propter quæ meritò Sedes Apoſtolica prohi Et quia ſolebat aqua huiuſmodi, per clericos be
Snétis feu buit . Quod hic in fine de obuolutâ in tertiú diem nedici,idcò ad ipfam probationem hoc pacto tol
detrahétis manu dicitur ,hoc eo retulerim :quia fi præſtigio a lendam :dum non inuenirentur clericiad hocmu
manum & liquomanus læſa velillzla , interca , euaneſcente nus: Canxit in conc.Generali Innocent. z.ne vllus
E
quo lapis præſtigio rei veritarem apparituram ,credebant, clericus purgationiaquæ feruentis aut frigidæ , feu
depédebar Quoad frigidam puto illam eodem modo in ferri candentis ritú cuiuſlibet benedictionis , aut
whihæc vſu probationis verfatá:videlicet Deus, vtin fer confecrationis impendat.c.fententiam ſanguinis ne
fententia uenti innocentismanī ſeruabat ab aduftione in cleri,velmonachi facul. & c .
Kig dicas noxiá,ignisactione prohibica: ſic in frigida aliqua . En tibi formulam benedictionis ex dicto libro
ipfo lapi- do nocentismapú amburebat , contraria aquæ a Gotthico , vna cum collationibus formulæ editæ
de inuolu. tioné tribuens, frigiditate naturali in ſupranatu à lureto .
to cxploralem ardoré commutata. Ad hanc me coniectu
raile quam INCIPIT EXORCISMVM AQV Æ
ferues el ram ducit ſcriptor vitç S.GangulphiMartyris,per
Frigid.x .
ſet aqua hæc verba : Interim ad quendam veniunt foniem
ima .
(Gangulphus videlicet,vxorq;)voihis vxorem vo VM hominem vismiitere adiudicium azue fri,
cibus copellat.Multa quide de te cõiux paſſim ferātur C gida ob comprobationem , ita facere debes, Acci
foeda indigna natalibustuis, 6 adhuc mihi quidë pe illos homines,quos vix mitterein aquam . Adduc cos
ertonon conftat,verene an falsò illa dicantur Tú illa , in Ecclefia , che coră omnibus illis catei nrechvier mira
a fac
 TION CAR
UISI MAGI VM
326 DISQ VM
dominaris nimarun
ci fac eos ad ipſam miſſam offerre, cùm autem ad A 1,Deusexercituum ; quietiam regnas per purgario
communionem venerint , antequam communicent, infinita fæculorum fécula , Amen . nemine
narrabille
interroget eos Sacerdos cum adiuratione iſta , inſtituit facramentum . Per quem olim & pop . Ifraëliticlus C. pedibus
dicat . tranfiuit , & ex aqua ferrum quod cafu ceciderat Heliſcus diui
Adiuro uos * homines per Patrem & Filium et Spi na virtute contra naturam natantem in ſuo manubrio redire fecit : vt
ri.omn .
* alsvnige: | ritum fanétum , á per * Chriſtianitatem quam fuſce n. m . I. hunchom . fi. in al. culp. eft ex hoc q . z.obiicitur ſcili, aut opere
piſtis, com per Sanctam Trinitatem quan * docuiftis, autconfenfu ,ſeu conſcientia ,vel quolibet ingenio . Sed per virtutem Do
ficum Dei
filium & p. mini noftri IFSV Chiſtireiice ex te & fac illum natare ſuper te quatenus
per iftas Junktas reliquias vel fanétam venerationem , cognofcant fideles Chriſti nullú maleficiū , nullú praftigium diuinæ vir
*S.T.q.g.
al. deep | quæ in iſta Ecclefia funt,vt non præſumatis accedere turi poſſe reſiſtere, quod non detectú fiat & omnibus manifeftum . Ad
ad hoc fanëtum altare , nec iſtanze facram communionē iuto etiam , te per virtutem eiuſdem D.N. IESV Chriſti, vt ad laudem
docuiftis ,
illius cuiomnis creatura ſeruit. & cui cæleſtis exercitus famulatur cla
fed addoeur, accipere vllo modo , ſi banc cauſam veſtre reputatio mans S. S.S.D.D. & vt nobis adiurantibus & eius miſericordiam obſe
dum E- 'nis (hoc eſt illa vel illa )feciftis ant confenfiftis, aut ſci crantibus obedias,Qui regnat & dominatur per. 1.L.L.
hotégit.
uágelium tis quis
& per fan In Gotthico exemplari immediatè fequitur alia
etas reliquias qux in iſta Eccleſia funt , vt non præfum . vllo modo
oratio : ſed reétiùs exemplar
communicare,neque accedere ad altare , a hoc feciftis,aut conſcnſiſtis interferit .
quihoe egerint. B Hominis coniurario .

Si autē tacuerint,* aut nullă profeſſionē inde dixe Adiuro * te homo N.per inuocationem Domini * al. Adiu
* al.nullus noftri IESV Chrifti,peromnes Angelos e Archange ro te &
hoc dixerint,accedat Sacerdos ad altare, ó morefolito cõmuni conteftor
rit. los, i per omnes Sanctos Dei, o per tremendidiem in
cet.poftea verò cõmunicet illos,qui inquã mittendi ſunt. per patro
* al. ante dicy , i per viginti quatuor Seniores qui quotidie & filium
* add. al. Cum autem communicat, dicat facerdos * ad altare,*
laudant , e per quatuor Euangeliſtas Marcum & fpiritum
ad laudem Corpus hoc ó ſanguis Domini noftri IESV
Matthaum , Lucam eĝo Ioannem , o per duodecim 1 - fanctum
& per la,n
& gloriam CHRISTIſit vobisad probationem hodie *.
nominis
ſui & ad Ec Expleta miſſa * accipiat Sacerdos crucem & E poſtolos, co per duodecim Prophetas, per omnes sa eta & in
clefię luze uangeliū & infenſum pergant ad locum deſtina Etos Dei Martyressper saltos Cöfeffores es fácłas virgi- diuiduam
vtilitatem . tum cum asperſione aqua benediétæ vbi probenıur. nesperPrincipatus “ Poteſtates,per Dominationes yra Trinitaté
& per om
al. expl. virtutescæloră,per Cherubino Seraphin per omnia ce ncs Ang.
mil. faciat Etcùm venerintad ipſum locum * det illis homini
bus bibere de agua benedicta , cum autem dederit leſtra Angelorum agmina , Adiuro teper tres pueros . Si & Arch . &
aquam be. Cdrach, Mifach, G Abdenago,e per cētū quadraginta per omnes
nedictam uniquiquc dicai,*
quatuormilia Martyres, qui pro Chriſti nomine pali Principa
ipſe Sacer tus & Po
dos, & pergat ad locum vbiomnes probantur. Cum autem venerit ad ſunt, eá per S. MARIAM matrem Dominino tcftates,
ipſum locum der illis hominibus bibere de aqua benedicta . ſtri I ÉS V Chrifti , c per populum ſanctum Domina
* al.letaniam faciensomnibus pro eadem caula Dominum deprecanti., Dei , e per illum baptiſmum qui te regenerauit riones
bus,det examinandis bibere de aqua benediéta, cum dederit. quoque &
per manus Sacerdotis. Adiuro te * vt fi de hoc furtum
virnutes,
authomicidium aut adulteriŭ aliquè feciſti, aut cöfen & per Dei
* al. Hæc * In libro Iuretimagna hic in ſeqq.eſt confu
taneum exinde fuifti , e fic habes cor incraſſarimo ſedilia ,
aqua fiat fio , & vt ſup. quædam inaniter repetuntur. Ex
tibi ad pro induratum ; vt hoc approbationis Dei iudicium , per Cherub.&
quibus tamen videntur quædam poſle expli aliquod maleficium euacuari vel evertere te poſje Seraphin ,
bationem
hodie. Ver cari. facere credideris.ſi culpabilis es euanefcat cor tuum , & per dié
Dominum Hanc * aquam dedišvobis ad probationem hodie;
non ſuſcipiatte aqua iſta, neque vllum malum poſſe * iudicij
noftrum Poſtea coniuret aquă,vbiillosmittere debet dicēs ita .
Ielum inimicus contra hoc elementum præualere ,ſed manife- Dei: nec .
Nora in feqq .mutilum eſſe noſtrum exemplar ftetur vel declarétur Dei virtus in iſto loco per inuoca- non & vi
Chriſtum , D
quieft ve Gorthicum , fupplendum ex m . L. Iureti: quare tionem Domini noftri I'E SV Chriſti. Propter hoc gindi gua
rus iudex ex vtroque concinnabo, quali-vnam formulam , tuor ſenio
& iuſtus. obnixè te deprecamur Domine fac ſignūtale in homine res quiquo
Iuretiana tamen lectione in marginem relata ,
iſto,ut fi culpabilis eft reputationiscaufaydeclaretur per tidie lau
ne confundam . hoc iudicium tuum rei veritas o nullatenus eum reci- dant Deū,
* quia te Adiuro te agua in homineDei Patrisomnipotentis , piat aqua ifta. Hoc autem fac Domine ad laudem & per
ſegregauit
ab aquis quite in principio creauit ,* -teiufſit miniſtram bu quatuor
gloriam tuam ,per inuocationem noministui , vt omnes Euangeli
ſuperiori manis neceſſitatibus , qui etiam iuffit teſegregari ab
cognofcant, quia twes Deusnoſter benedictus ei lau- ftas, & per
bus& iuff. quisſuperioribus.. Adiuro * te per neffabile nomen dabilis. Per immortalia fæcula fæculorum Amen . fanctos A
deſer.hu. Domini , videlicet IESV M Chriftum filium Dei poſtolos
nec quoque,Martyres & Confeffores , necnon per fanctam Dei Genitricem
* te al.
etiam viri,fub cuiuspedibuselememā ſe calcabile prabuitique
MARIAM', omnéfque virgines , & per cunctum populum ſanctum
per inuiſi- eriam baptizariſe in te elemento aquarum voluit . Ad Dei,vel per fandtum baptiſinum in quo renarus es. Si tu hocmalum fe
bile, & in uro criain ie per Spiritum ſanctum , quiſuper Domi ciſti , cx quo dulparis , vel aſſenſum aut baiulaſti, aut in domum tuam
effabile num in te baptizatum deſcendit Adiuro te per ſan recipiſti, aut inde conſcius ,autconlentaneus exſtitiſti coram omnibus
nomen dicito.Quod li diabolo fuadente celare difpofueris,& culpabilis exinde
Chriſti itamii indiuiduam Trinitatem , cuiusvolütare aqua es:euanefcat cortuum incraſſarum & induratum ,& non fuſcipiat te aqua
IESV 6- rum elementum dixifum eft , ó populos Ifrael ficcis ver e incredulum & feductum :vtdicatpopulus, quia Deus nofter iudex eft,
lij Deiom ſtigiis tranfire fecit : ad cuius etiam inuocationem He cuiuspoteftas in ſacula fæculoruin ,Amen Hasformaperbisbreuiorjar
nipotentis lias,ferrum , quod de manubrio exierat,fuper te natare cinétior eft,fenfus tamen conuenit cum Getthica .
* ſega mutila & mendoja .
p.calcabi- fecit.Vtnullo modo ſuſcipias hos homines nomine I L. * inimici. Panti.
1

lem præ- illo ſi in aliquo funt culpabiles de boci quod illis obija
buiſti qui ciunt,fcilicet aut per overa,aut per coſensã , aut per vlla : Poft coniurationem autem aquelexuateos veſtimen- 1 ) d.in al.
te baptz. ingeniū.fed facias cūſiupernature ſuporte:d nullapoffu tis ſuis [ o induat eos veſtimentis de exorciſta,du alli- ! * al. fan

dignatus cõrra re facerealiqua caufamaleficioră,nulláque preſti get in eis fingulariter ſinus recta conſuetudinis ] faciarge & fandtá
eft. al. gia demunum concinnari, vt inueſtigatio Dei velma eos oſcuları * Euangelium & crucem & poft hæc af Cr . & fan
* al.quite, nifeſtatio poffitoccultari . A diurata autem Pér nomen pergat ſuper vnumquemque ex ip,is deista aqua bene- atificatis
inuifibili vt nobis per nomen eius omnibus
'dičta, & dicat adiurationem ſequêtem , & proijciat eos.
Cnctifica Dri Chriftiprecipimus tibi, aqua be
tione facra obedias, cui omnis creatura feruit: quem Cherubin col starim fingulariter in ipfam aquam.Hec autem omnia nedicta,cu
sum , ad a ' laudan', dicenres Sanctus,Sanctus, Sanctus , Dominus facere debet ieiunus:eonéque iltiantea comedat,neque timore ,&
ipfi qui
 LIBRIV HID 6. IIII. Q.V. ? SECT, 1. 327
sacrcatia
Dei filus ipfi qui cos:mittant... A QVÆSTIO V.
de cius cle Sequitur exorciſmus:" »
pearia De proba ( vt vocanı )agus frigide, queftrigin.
proiiciat Exorcizo te creatura aqua in nomine Dei Pa ben.
in aquam . tris omnipotentis & in nomine IESV CHRISTI bus explorandis in Germania.
Die nihil roquidam yiuntur. VO
fily e:us Domini noftri , quiregnat cum Paire á Spi
amplius bow139 133!: . : . : 9,
haber cod. ritu ſancto : ut fius aqua exorcizata ad effugandam SEGI:10.2001 3 C 15
læreri. o cuacuandim omnem poteſtatem , ö omne phanta ib : IT:
ma diabóli otfiifte homo deſcenderitin iftam aquam ,
Diſcuritur.opiniocrassanes. Adelphi Scribony
innocens eft de huias reputationis cauſa , pietas
al cine e 11 ? !iul А
Dei omnipotentis liberet eum , recipiat eum ruum .
Ilh . Adolphus Scribonius', huius fens,
lementum . Etfi culpabilis est & preſumptuofus in VV
contiæ , & praxis iudiciarie acerrimus
iftam aquam defcenderit non eum recipiat, fed de
defenſor, conatur cam ſtabilire rationibus partim
clarari dignetur virtus tua in eum : vt omnis homo ti
phyſicis,partim by petphyficis.ad phyficam cnim
meat contremiſcat nomen gloria tua.fanclum . Per.
Bpeccinct ,quod dicu se decinoniślçuitarga bagaim .
cunéta fécula ſeculorum , Amen . Domine libera in
pondus fuper aquasfuftinéte : ad Theologia vest
hocentes e conſigna factores, Amen . tò quod de odio & antipathia aqu. ag dagatum
Habes (Lector) ritú vniucrlum huius probatio Sed no hoccommodius intelligatusaccipite dizia c. à nu
nis per aquá frigidá qui olim in xlu & qué cano Eta illius , vtſunt à Richio a repræſentata a cui;& 29
pçs Pontificij verant : non propter verba vel ſo alijearçferentes ,hac in re, conſentiunebi non 04, 6 Godel.
lemnta ritualia,quz pleraqspia,etfinon defint ali contrabid ecko polim facilčno quisingsplupnjari man.d.c.4
qui in his.næui; ſed propter iplam 16.& quia hçc à
ti ſuſpicetur. Dicit ergo ille ,hanc fupernatation bins.
vulgo paullatim recepta fuerant Pontificibus ta- Sagarum prouenirecx-Saadiga levicatenella cófelt ma
méRomanis reclamatibus:Nam Porificesmerito
efficiente. Satananienim efle natura deyilliguan , lebic . p.2.
damnabant hanc Deicemerariam.centationem , &
vipate plus de aëre quam deaqua participangemcs) fonc. 7.
miraculi quali ludaicam poftulationem , Es obſer & ideo poffe illas Luftentare ſuper aquis : duobus dub. 1.
uatione dignum elt obtinuiffe paulatim vbique madis, vel ſe fupponendo fagis , & eas.quali dorlo,
Pontificiam prohibitionem , primùm quo ad reli eleuando: veletiam ſe ijs vniendo , & qui illarum
quacrimina: deinde port D. Bernardi cempora corporis occupatione & pofleſſione quadam ,jn.
eciam quo ad hçrelim : abufum denique hæliſle fundendo:non quidem hypoſtarica vnione , allt
in folo crimine Maleficij ſeu Magiq ; ita tamen mixtione phyſica intrinfecè coadunandosfed leyi
hęſille in hoc crimine, ve line vlla Dei inuoca . rate ſibiconnata ,illis quodammodo ,per praten .
tione , fine vllo ricu pietatis aliquid præferen tiam fuam , dara & quafi communicata. Cacode
tc , quafi per ludum ludices hac ,probâ aburan mon'ergo ( inquit ) ſubjantialiter in fagis diffufus eas
rut quibuſdam dumtaxat in regionibus. Nam retinet, quantum fcilicet adipfum fpiritum quifinefua
hodie in multis.Germaniæ locis maxime y Veſt
effentia cas inhabitat , non quantum ad ſubſtanţiam
phaliæ circulo, vcuntur hac probâ, in maleficis in partium corporis fagarum . Leuitas ergo ea non eft.qua
dagandis: quas enim fama,vel aliarum depoſitio
forma corporis immediate prouenit:ſed aduentitia ,
ne lulpectas habent : cas ſtarim abſque vlteriore externa, 6 aliunde accepta ! }Hæc ille, vt obſcurè,
inquiGrione capiunt , capraſque extra vrbem de lic fanèmendosè.Qbfcuriffimè: quia velhoc tans
ducunt: & in aquam frigidam ica coniiciunt, vt cùm voluit:fagas à dæmone ſuſtentari præroganı
dextra manus Gniſtro pedi, finiftra vero dextro ciya leuitatis , quæ ex aërea natura in cosvim habet
pedi fit'alligata : & fi ſupernatat , veneficas ve Daquis emergendi: idą; ſubingreſſo corpus demo,
hementiùs fufpicangur , & idcirco duriori lub - me, vt folet fubingredi energumenas:cuncgweallas
ijciuntquæſtioni: lin ſubmergantur, innocences emergeremore vtrium inflatorum :vel, hoc nó
elle credunt.De hoc genere purgationis feu potiùs voluit, certè fallitaté ſententiæ non intellectæ his
probx , hactenus inter Catholicos, quibusillibata inuolucris verborum perperá coaggeratorum có :
canonum auctoritas probè conſtitit, illicitam effe : texit & obruit . Mendosè verò quia vterquemo
ſed Nouatores,quià Romana Ecclefia deſciuerút.
dus ille ſupponit dæmonem aërcum habere cor
mirè digladiati. Licitam eſſe mordicùs defendit,
pus: quod alibirefutatum .igneum potiùshaberet,
Arnold . Scribonius Philoſophus Marpurgenſis: & fic ab aqua excingueretur , vel aquam ,,excale
illicitam contra oſtenderunt prolixè,non , V Vierus faceret, & ebullire cogeret: quæ ainbo experientię
folùm & Bodinus:ſed in ſuper libellis ex profeſſo, & rectæ rationirepugnant.
loannes Euuichius, Hermannus Neualdus,& Au
Illa etiam ſecum pugnant: cacodæmonem lub
guſtin .Lerchemeras ; & ex 1, C. Oldendorpius: E kențialiterin ſagis diftupdi: & ,fpiticum line fua
Horomaan, loann . Borcholt. Venatorius, & alij eſſentia cas inhabitarc. Quis eciam credat ſagas
quos citat & lequitur Godelman. lib. 3.de Lamys omnes eſle à dæmone pofellas ,vtſunt arrepiej
cap . 4.quos ego vt ciufdem le &tæ homines non feu energumeni: & yt fuereGergezenorum ſues ?
magni facio ,lcd hæreticos hæretico Scribonio ob
hoc ipfæ lagæ negant, & experienția refellit , Si
Exculus li ijcio ; yt lalcem intelligant Nouatores ; hanc effe oblideo quomodo apparet foris illas accedens? an
berColo- ſuorum communem opinionem , à quain iudicijs duobus tum eſt in locis ? an verò exit & redir ,
niz apud non tam temere deberent recedere. Poſtea pro
Gymnica cùm lubet ? pollet credo : fed fic facere non
anno - dit libellus cuiufdam lureconſulri; qui, ex Ca credo . Deinde fi hoc facit eius leuitas: cur ce .
11568. De cholicis vnus. & lolus , hucuſquc ( quod ſciam )
teri energumeninon æquè leyes , cur fubſidụni
félio pro- fcriptis hunc iudicum abufum defendere conare.
(be aqua in aquis ? cur mergi porcorum greges;; quia
frigide, tur. Res magnieſtmomenti: & proinde diligen
noluit eos ſuſtinere ? iam ergo non leuitas illa
& c. ter , non obiter tractanda & diſquirenda veri -
naturæ dæmonis,ſed voluntas hoc operatur .Hoc
las,,non verborum copia, ſed rationum momen verum eft & co reditres , cum addit Scribonius:
Ici. ſic ergo .
Sacanam , vtDei lictorem eas luſtinere : & quia
Gg 2 litori
 328 DISQUISITIONVM MAGICARVMUTI
sins
hctori non licet præſcriptum iudicis excedere , | A peto, cientes vol ētes renuncianı ,o nibili Deo credio
ideò fieri, vt nec fontes mergere , nec inſon - ris opera,ribili ordinationes, creaturasfacientes»pec
tes ſuſtentare dæmon queat : ne inſontes pericli catores,o apofta :c omnium alioră fiune peflima.Cum
tentur, euadapt fontes impunitæ . Sed hoc iam ad autem hoc fcelerein tasa mundo nullü fceleftius vngua
hyperphyſicam refugium eft,de quo ftatim . Con definiri aut reperiri pollit, quid dubinem dicere si jaga

tra illam leuitatem fortiter etiam vrget, quòd gra nöfubmerguntur aquis,id fieri ob peculiaremila anti 2
...
uitas & leuitas proprietates Tunt rerum corporata parhiam ,videlicet quod elementu aqua nolit illasimra.
rum :quare non magis conueniunt dæmoni,quàm alueum ſuum recipere,fed omnino refpuat o omnibus
ánimæ rationali.Sed audio , neſcio quam ſpicicúa modis fugiar:hunc ſcilicet in fine,vtpeccatrices eiuſmo
lem leuitatem . Siquia dæmon ſpirituali leuitate dimamfeftentur.Nam creatura inanimata Jeruiunt
præditus eft,hoc poteft: cercè & anima potetit, pradicationi o gloria noninis diuuni : vt fcilicet cæli,
quæ ipla quoque fpiritualis tota , & proinde ita quog elementa enarrant glorid Duintum aliàs,ium
lcuis tora ; & cota in toto corpore , & infingulis in hoc:14 peccarum iniuſtitia ab illis reuelata pinia
corporis partibus fubftantialiterque diffula , non tur. Agua in baptifmaicest facramenium est ſignīneſ?
inhabitat modò , fed informat cciam . Hoc verò B Sigillum iniri inser Reumo hominem baptizati noui
non poffe animam norunt , qui natare non ino fæ deris. Quidni igitur codem modo,fignum aut inds
tunt , & aquas aliquando ingreſſi. Si anime keui bancarionem hue cauercim facillime dixer eris ?
tas hoc non poteft : ratio clamat, nec dæmonem VP
corpus ingreffum pofle , ratione fux leuitatis , & rifſimam :Widikandite admirieridas 2 videamut,
ſuſtinet ;ſuſtinere: quia corporca illa mole poren vna tamhi hét recipienda'jit.]Hactenus ille :In cuius
tior eariloco poteſt mouere)« do &tam libro fe verbis quædamylune verilima,l¢d non aptè allata
11.'1,1039 .
cundo : .. ! ad id probandum ,de quo ambigebarar. in quibus
Confugit tandem Scribonias ad Dei volunta facilè agnofcas fpiritum illum , qui ſcripturæ reſti
tem & prædeſtinationem : Quid , ſi, inquit,dicerem monijs gaudeiabuti,& femperfumma vi adniſus,
Deum ipfum lagarum ,quais feilicet vere rais nouit, yomendacio vetirasancilletur:" Spiritualcs illasa
corpora fingulariquadia ( ſpecifca teuitate induere, quæ prærogativas", regenerationis ratione illi
qua in ſuperficie aquarum ferantw zinde ceriè non ſe comperentes agnoſcimus, Catholici.' Sed quid G
queretur , Deum ab operibus ercusionis non ceffajſe. dicerenif cum Principibus Noyatorum , quoruin
Itæ enim prediſponere potuit,vt fi qua faga futuri fine, clummam puro Marpurgi elleauctoritatem : præ
ſpécialiquodam modo in aquis nequaquam fubmergi rogatiuam hanc aquz lingularem non efls :
debe ant. Virum verò boo omnipotentia diuina con nonne' corrucrer huius ancipathix fundamen
trarium eſſe dicetur? orrum etiam voluntaris quia non tum ?'At ecce, Lutherus, cùm ab eo quæſitum
exprefsè fignificatum eft in facris litteris ?minime.: ] fuiffetnum , defiçiente aquã líceat baprizare
Nos vcro illud fatemur Deum polle cùm luber in lacte , aut cereuifia ? principið quidem inopina
dubitamus an vnquam libuerit. indicia nulla inuc tâ fortè percullus interrogatione ,hælirans, dixit:
nimus, cur credamus voluiffe multa habemus ar id diuino iudicio committenduin ' recollecto
gumenta, quæ noluiffe,& nolle daccant. ideo pe poft fpiritu, & illo fuo afflatu enthico , lubiunxit:
cimusprobari, quam affirmant , Deivoluntatem : quicquid balneinomineruncupari pollet, id cen
a In col.
& experientiam , quam adducunt reſtem ,vt falla lendum minimè ineptam baptifmimateriam a.
loqu.con
cem non ſemel,mox refutabimus. Quæ verò de NequeMartin . alcer , Kemnitius ille, Leiferi ora- uiuia...17
nouâ creatione addit , non extra chorum modo culum , fatiscertò credidit , num elementum hoc
funt faltanicis , ſed etiam deliranuris. quid enim ad aquæ neceſſariam 'baptiſmo 'materiam præbe
Dret : hoc enim fi Chrifto Domino affirmanti b . b loan . 3.
rem illa ? 1
B
Addit : Aquam ipfam ſagas in fe ferrenon pof & Apoſtolis magiſtrum fequentibus , credidil. Vsi
c Acto . 8.
ſe: cur pucas: quia ( inquit) Deus opt .max . fuopru fet': nunquam quæſtiones illas : an hic vel il V.36. & A
dentiſſimo inftiffimoſ, radicio ab omnibus inde fáculis Je'liquor, lit naturalis & vera aqua , otioſas vo- & o.10. v;
elementuni ağuæ prædeftinauit falutari hominis laua cafleed:cùm iis , de neceſſitate aquæ ad baptir. 47.Epheſ.
croy ut qui à peccatis abluendi eſſent, & Chrifti Eccle mum liue de neceffaria facramenti huius ina- 5.1,26.
d Exam .
fiæ initiandi', huius baptifmate vierentur, & per hoc teria , inquiratur. Nec etiam Caluinus id credi cốc, Trid.
mediuninoui homines fačić,quaſi per ianuam in Chris dit': qui 'apertifſimam Chriſti Domini locutio- các2.feliz
fti regnum ingrederemur , qui prius reiecti fueramus. nem loann . 3. allegorico ſenfu accepit : & , per
Quandoquidem ,inquam Vaiiniano quodam odio cas aquam , intelligi voluit , non elementum illud a
accuſat , t reicii:vi fi maximè pro virib.tenent ,non quæ : ſed ipſum fpiritum Sanctum , qui dicatur
tamen ſubmergi poflint. ] Ecce iam ( lector ) non à aqua, eo quòd animos noſtros abluat : quia fine
damone peticam caulamafficientem , ſed ab aquç baptiſmo' faluari hominem poſſe putauit : atque
maturâ . Ouia infitum illi odium in maleficas , inſie ita præiuit , clarúmque fignum Anabaptiſtis lu
runt aurem ab auctore naturæ : qui cú aquas crea- E ftulit ad gehennam . Sed nos hæc omnia Lu
bat,iam mente cunctorum præſciâ ftatucrat aquas theri ,Kemnitij,Caluinideliria deteftamur. vide
fore falutis noftrx inftrumentum , itaque ipſeuit rit Scriboniuśtamen , quid illis fit reſponſurus , ſi
odium aquis,illarum quæ falutis & ſuæ & aliorum hæc ſua dogmata torqueant, in imaginariam anti
ofores , & vexatrices. Sic enim mox explicat. Et pathiæ chimäram . Habemus Catholici, Deo laus
quodnam ( ait) eftillud odiumdque Deo placuerunt; habemus arietes fortiores c. Miramur interca , & l . vide in
fr.fect.3 .
quib.vfurparis peccata hominum ablueret ,arg ,purga Caluini(trophas,atque tropos: & Lutheri vecor
ret:in baptiſoare Chriſto Deifilio nomina noftra pri diam iuxtà fidemus , vtenim de hoc'nunc loquar
mum damus,& eius alboincorporamur, adeóque in ci cùm & lacta , & iufculo carnium fiuc herbarum
uitatem Dei drgermani ciues recipimur: ideog, omnes , & vino , & fimilibus liquidis abluipoſſimus , ne
qui falnimodofieri volunt,facro huc aqua baptiſmali gari non poſſe illa balnei vſum præbere polle:
immergi,acpurgari oportet: atfaget spreto iſto diuino & quo quidque ad abſtergendum aptius : hoc
lauacrocori Trinitari,Deo Patri,Filio Spiritui fan- | ctiam efficaciorem baptiſmomateriam præbicu

rum , an
 LIBRI IIII, C. VIII. O. V. SECT. I. 329

Fum.an ergo id quod Hebræi vocatis.dquam pedū ? A jua eft ,& inaudita:quare-nec verofimilis ,nec cre
pax auribus quælo & naribus ſit, Cordet fæcétque dibilis , nec ruta . fcilicet alia nobis inedia Devs
Luthero ſoli ,eiuſque delirium hoc proceduè raea non reliquit; ad explorauidam veritatem : Signum
ci,tale lauacrum ,tale balneum contingat:fed ca le- . eft initi cum Deo federis :hoc feinsus & credimus
ge,vt,pro honeſta ſtrigilecplâ ,illi ſcopa.raxeęsqui dicenti.Deo hignum vt crėdamus eandem elle fx-.
bus ftrigmenta deradantur, & amurca nicco con deris violati , poſtulas ?? da limile teſtimonium ,
dita,pro ceromate,adhibeantur:ficqud ftringatur & credeinus. Dasuullum e non credimus iftud,
coro enixè corpore ,pumicetur,leuigetur mihil illo qui illad conficemur.Deinde non aquæ quatenus
mundius,nihil bellius,nihil augiæ ſtabulis dignius eft aqua , vt inftruinento", neque vt figillo ,ſalu
inuenietur. ... tem tribuimus noftram ;fed quatenus ad aquam
Quid.ais Scriboni?Vatinjanum aquærin ſagas acceſsit forma baptiſmalis. Talubriter illa abluis,
odiú eſt; an ergo aqua præditamani nedided enim quando verbum accelsi ad elementum : tunc
irafçı belluas & odiffe neganat philoſophi,quia ra enim factam'eft Sacraimentum , quod nudum
tionc carent. Metaphoricuin , inquies i podium priùs erät elementum . Tolle verbeinncc facra-'.
intelligo : & quale in plantis cernimus. Sed etiam menrum , nec figillum agnofco,tunc dicam aquæ
talis insplantis amor , qui camca in aqua, & aliis laudem Dei & gloriam nobis anunciari per tera
elementis nullus cernitur ,nifi quædam adlocums cám ,pet aerem , perignem : & quará car non hać
fuum ,' quoniam is ad eorum conferuationem pu aqua fagas prodant ? car illis aer fpiritum non
tátur facere, propenfio . Sifagas odit aqua , ce reddit difficiliorem , & lentâ prodit præfocatione?
terus atnet. vnde hoc probabis ? fateris video cur non fublidit cerra , & mediashaucit, vt fic pro
naturalem hunc amorem non effe viluni :nec dantur?cur non aer illas ſolo allidit ; & viciſsinyre ,
dium fanè : ſed wis Supernaturalem hunc affe- fülcu ,vt pillas,terra in aeré reperçicit:cur ignis il
ctum eſſe. quæro , an cius fibi confcium ele lis communem fecum ceteris præber crearuris :E
mentuin aquæ , an ignarum ? non dices conſciom . quidem li odio ſunt vlli elemento, igui erút odio .
quid enim ablurdius ? quia' aecl ſenſu quidem ham ignem illæ præ ceteris elemétisodere; & mu
prædicum , quanto minus cognitione ? & hoc ne taa ſolet elle antipathiæ rátio. Súr & alia plura,de
Cellarium foret , vt lagas â cereris diſcerneret. quiblis lēquenti Se &tione, ? ..
ſed non diſcernis eriam , cùm & bærericos alios
& hypocritas ſic ,DiuiBernarditempore,expuerit . c SECTIO.II.

Eius verba poſtea cecitabo ex /erm.56.in Cai.Igna:

rum ,eft ergo , & fic moneter à Dco .Novoné motu Excuſa fententiæ ý rationes I.Couiuſdam Catholici.
quoties ſaga aquis iniicicur non hoc ſátis ex .
с
plicat : & videtur velle femper hoc operari de .C.quem dicebam , cuias parco nomini , prin
cretum Dei , ab eo tempore quo Deus aquæ mun dictui Scribonü de Diabolo lagas fuſte
elementum creauit : & ex hoc Dei decreto fe tante reiicit, cenſet enim nullum hic efle factum ,
mel lancito , vit hanc aquas accepiſſe. ficut her nullum miniſterium ,neq ;operam yllam dæmonis,
bæ nimirum vim illam fibi fimilis per femen ,pro ſed Dei omnipotentis Colius , per ſuosminiſteriás a c.vlt.nu.
ducendi, lege illa primitiuâ , qua iuſfæ Genef . 1. les angelos bonos , id exfequentis a. Qua in re, 12 38.
Germinet herbam terravireniem o facientem ſemen , quam minus ſecutam lộ ingreſſos viam mox o
Óc. Nihil dubito , fi hanc legem Deus ab initiò Itendetur: illud autem ab eo conſultè fuit addicum b ſupra n .
poluiffetaquis,nanc illis in perpetuum vim com-. his verbis b ;licet ſape holitor fit opportuna locutus td |239:
petituram . Sed vt hoc credam à Deo factum , men multùm intereri Dauufne loquatur ad hæros:
necelle fit alias adferri probationes , vel ex ſcri- D ideò ne ſeiētia vel ſenſuum altitudine potiùs,quàm ex
pruris , vel eccleſiaſtica craditione.in re tantimo ercity Chriſtiánaque , charitatis pondere hec feripfiffe
menti ſolis niciconiecturis ; hoc verò nec lobrix , videar : totum dependere meà fancta matris Eccleſia
nec fanæ ,mentis eft ;vel ſapientiæ .Omncsnos fa auctoritate profiteor ,nihilque quod eidē in vllo aduer
lucari lauacro abluineceffe eft ,vtlaluiſimus : quid ſetur, determinare',multo minus obftinatè , defendere
tum nemohoc Catholicorum negat :negant non velle. ] Salutarem profectò claufulam exoſculor ,
nulli Nouatores.Huic facro baptifmati, torique ſa & hanc illi mencem gratulor ,ſperóquc faturum
cratiſsimæ Trinitati lagæ renunciant:hoc quoque vt,cum Ecclefiæ ſententiam Canonibus priſeisle
fatemur,& ideò cunctis fuppliciis dignifsimas , & culenter expreſſam viderit,cum rationum ſuarum
ſcelus earum atrocifſimum profitemur. quid inde & imbecillitatem , & communis fententiæ vim ,ar
conſequitur : Odere idcircò illas aquæ & ex [puút quemomenta diligentius perpendit ;libratítque;
onusmoleſtuin.credo,vt aquæ viuæ cadauera.ſcd ſeſe illi fic adiuncturus.prudentis fanè eſt,commu
forshoc propter aquæ & aeris copiam , quæ in ca nem potius Theologorum & Iuriſconſultorú Ca
daucra ſe inlinuauit. Viua corpora mergerentur; tholicorum ſequi orbiram :quam recentiü & No
non fupernatarent.Verùm audio hoc fieri,quia fa l - uatorum ratiunculas, prima ſpecie fucum aliquem
gasaqua prod ere lt e
mauu , quàm celar crim en :& acuminis præferentes . ampleéti. Maiorque apud
fic quaſı præconem agit.ſcio creaturas omnes lau ſinceri iudicii homines auctoritas , eſt traditæ à
dare Deum , & gloriam Dei enarrare:fed hoc non fummis Pontificibus praxis & doctiſsimorum to
faciunt, co modo,quo loſue iufde Achanum dare rius Europæ virorum ſcriptis conſignarx quàm
Deo gloriam.non que Pharizæi id à cæco nato e aliquot latrunculatorum ,vulgiopinionem ſequé
xigebant:ſed ſuâ pulchritudine,ornatu ,vtilitate ,& cium periculofæ experientia , & vſurpationis.Ego
efficacitate,quá ipſis Deus tribuit,opificis & crea nihil in hac tractatione ſcientiæ exquiſitioris vel
toris fuibonitatem fapientiam ,diuitias & poten ſenſuum altitudinis profiteor : fed tamen ſtu
tiaphominibus annunciant. Illa verò cófefsio & dium veritatis , & diligentiam , & lucem non
indicatio , & vt ita dicam præconiú , fiue mauis aca nullam , pro ingenii mei tarditarc , & impe
culatio : quam confingit Scribonius.ſacris litteris; ritia feribendi , ſpondeo . Spero concerrato
( cóciliis, Patribus , & Eccleſiaſticismonumétis no rem , vt vule alios ipfum ab omnibus fernvè
Gg3 dillen
 TI RVM
330 DISQVIS IO NVM MAGICA
dillentientem benigne ferre:gon ægrè laturum , li A , afferunt probæ huic efle docum , quádo ad priores
foliipfi non conſentiá ,vtcum coc viris clariſsimis illas pro captura,vchementiores aliæ prælumption.

& doctiſsimis conſpirem & ſenciam , pes accederent: & infurgerent , quæ communiter i
In primis quod lupponit pleroſque ludices hac ad torturam fufficereadvochctum ab ipſis nk .24 .
hodic vri proba: id Icio verum non effe:nifi for Deinde G hæc legitima proba ſpecies eft : ad ca
çalsis de lola loquatur Germania, Nam in Italia , nonicam purgationem veniédum minimèfuit.cc .
Hiſpaniáque ( vbiillibata Canonum auctoritas ) do enim velmergebantur,vélnó.fi mergébáruce
penitùs nulli câ nunc vtuntur. In Francia & Bel curvc inoxias non ſoluis : cur adigis ad vlteriorari
gio , vel nulli omnino:vel adeò pauci ,,vt eorum nonncfar expurgara, quæ Dco iudice expurgatas
ratio habenda non fit : isquenon niſ indoctiores, certè conditio hæc vulgarium huiuſmodi purgar
& rurales iudices. In iplaGermania , doctiores tionú ſemperfuit :vt quibus euentus fauilletje lo
quique bụnc vſum improbare cæperunt : & illi iudex fauitoré echiberec:abſoluerétque , que ver
ipfi , qui nondum deſeruerunt , cum fcrupulo & aqua.velighis abſołyiffer.Si fupernatabant: quid
anxietate ,mecúque erroris id faciunc: vt pater adhuc reftimoniis egebatis cefiè nto niſi,quia pro
cx epiſtola V Veltphalorum ad Godelmánú miſ bæ veftræ in omné parıéin certitudinem nouera
fa, & eius operibus inſerta, Plerique etiam , vel, ris.non crgo hæcDeimiraculú eft:fiincerca,ſi du
C.illi Germani quos citauiqueft . sect.ult.xeſtan- B bia,Vos ipfi præiudicio veftro cauſatn prævarica
fur, iam paullatim in deluecudinem multis in locis mini.
çam abire. Hoc ergo ſenſu vera eſt inſcriptio o Sed addunt b experiméta innocéciú quorūdá, nu.29.&
b
peris illius;bac proba plerofquchodie iudices niHoc qui cùm vellét prob ateſponcè fua,merg ebantur; 10.
ficque falsi ſunt cognatos-affinéſque luos, quos
præmiſſo .
Sententia ſcriptoris illius ( vr cam non minùs videbát immerſabiles,verè culpæ reos effe: immo
fidè, quàm compendiosè totam antè oculos pro & ipli ſe accuſatores ac vindices præbuerunt. V
ponam ) in ſummahæc cft: Quando indicia ſufficio núque narrát exéplú his verbis E diuerſo corigir ve
tia ad comprehenſionem adfunt,tunc comprehendi de. iula quãda ſkipile arundineo nixa ( que ante cuplures
bere : ( quod certum eſt)quando verò contra incar annosmaleficij, vnà cũ marito e forore , inſimulata
ceratum vehementiores profumptiones( eriam ſpecies o cóprebčlashis fupplicio abfumptis: iltam quod ei le
facti)accederent,tales ut communiter ad tortura ſuf uiorestã córra fe quam cötra ceieras pre úprionesmi
ficientes esſe pollene:tunc non effe confeftim gu ftomic litarent,pariterque granida & parius proxima effe ;
ſubyciendos,fed adfirmiusrobur precedentium indi in exilium fueratrelegata , vbicontra identidem ge
ciorum ,probam hanc aqua primitús adhibendam : nõ minatum ac ſubpæna Magiftratus interdicium , pro
ad reum ,por banc conuincendum : ſed preparandım wincie ac habitationiſue ſe intuliſſet(cõprehenſam ne
fic ille n. & muniendum tortura viam ,o momentum faciendü aque ad fubmergendum hoc anno 1594.adiudicatam ,
tantò confidentiusa.} Conſidera(lector ) iuxra hand carnificique traditam ,ranta potencja aquis fefe [eruus,
fententiam duo ,primùm concederc auctorem , ad interdã c ufquead humeros vidēdã extuliffe , quaſi
panam fiuc ſupplicium inferendum non effe ad ebulijſſe, & profiluiſje,vt demergète, & obtrudēte cani
hibendam hanc probam : ſed tantùm ad tortura. Sapiùs coro carnifice ,fub aquis vix cētineri poruerit :ex
Deinde quoad conturain : ca non vtendum iudi ftititque tum multorá ſermo,ipfam niſi tanta vehernē
cibus ad lupplementum quando defunt fufficien tiâ coto per carnificē fuiſſet depreſſa,ac in aquis deten
ria ordinario iure indicia : ſed tantùm ad confor. ta,facili á quidē celeriorinegotio,quàm homini effei
tationem præcedentium indiciorum , alioqui fa poffibile,enataturam ac enafuram fuiſſe. ] Hanc fcri
çis validorum ad corturam : idque dumtaxat , vi ptor hoc indicio fretus c,nihil dubitatmaleficain ,
D e num , 3 !.
judex ſıc confidentiùs poſsit ad corcuram pro & comburendam fuiſſe potiùs, quàm ſubmergen
cedere, Ex quibus patet primò , quàm exigua sit dam.Ego hic rursùs hæreo . ſi comburenda : ergo
& quàm non neceſſaria ad iudiciariam inquifi vult indicium fufficere ad mortcm , & contradicit
D
tiopen . hæc proba, folum cnim prodeſſerad tor fuæ poſitioni; qua ad tortura dútaxat eo vtendum
turamı, idque non niſi quando iam ad torturam cenluie d:Item , li conto cam ſub aquis carnifex po- d num.14
funtindicia Lufticicntia . fi ſunt fufficientia : iã non tuit detinere & mergere :non igitur Deus hoc per
neceſsitarisres eſt;ſcd abúdatioris tantùm caute fuos miniſteriales angelos bonos exſequitur , &
Læ , & quafi curioſitatis .Rursùs,ſi certum à Dco ſagas arcetac repellit ab aquis,vt poftea dicet ipſe
miſſum fignum eft : cur non vtad torturam ,lice n.238.Nam quis hominum robur vincat angelo
ciain ad códemnationem quoque adhibeatur, co rum ?li angeliexpellebant:qui fieri potuit,ve con
dein modo?y.g.ve confidentiùs iudex códemner. co carnifex,angelis contranitentibus, eam potue.
limmòmaior videreturefle neceſsitas huius pro rit ſubmergere,& aquis præfocare:Nóigitur erat
bæ: quando teſtimoniis conuicta ſufficienter laga , cur dubitaret , & tam multa fcriptor ille medita
retur circa hanc facti fpeciem c;ſed paucis porerat cn.32.33.
torturain colerantia elulit:quam in cafu, quo pro
bam aduerfarius requirit:adeò , vt nifi olmni tem-. E concludere . hic effectus à vi naturali non ma- 14.
pore prohibita hæc foret, tunc potiùs ea vtendum nat; nec à Dco manare putandus : non enim Dei
videretur. voluptas , & miniftrorum eius efficacitas , in hac
Illud etiam non capio , quod lubdicaplerafque vna malefica irrira forct : reſtat , ve vis enaran
leuioribusindicyscomprebenjäs vbi generali inquifi di extrinleca fit , & ab illo : qui hominum gau
tione factâ nulla que adminicularētur indicia Super det interritu ac deceptione : cuius tamen cona
uenirent,aut anie ani post aqua probam :purgatione tus omnes à miniſtris iuftitiæ Deus , vt plu
canonicà indicta, u eiuratione folemni pramila , per timum , patitur fuperari. Video hic dæmonem
ipſos dimiſſas elle os reftituias.(fic aiurinu. 28.) be conantem pactis conuentis ftare , & lagam vn
nè quod dimiferint:non benè,quod probam tunc dis expellentem : video vinci à conto carnificis :
inftituerint.Nam fi tantum crát indicia ad captu qui id heri poteſt?ceriè digitus Dei hiceſt, carni
rá ſufficiétia :iusillis non erat, ex ipſorumet (en fici victoriam tribuentis,quia iudiciú Dei exſequi
țentia cogendi ad hácprobá: tunc enim dumtaxat tur.Si học & cófimilia veriſsimameditatus fuilfet 1.
non
 LIBRI 1111. Ć I111. 0 . V. SECT. 11.
33
non confugiflerad illam regulam , qua putat dith - 1 Agro); ad indicia quæ pro tormentis fufficiant,longs
a num . 38. cultates omnes decidi & exhauriri a . Iudices indi plura inuenias momenta contra lagas; quàm con "
cum ſcqq . adulteros,vel nefariæ veneris reos . plures e
cys que ad torturam de iure ſufficiunt precedentibus, tra
E
poſe in ſupple mentum plenior is & legitim a probati o nim correi' funt fagarum , & hoc crimen non oc
nem , fine conſcien tia lafione ,ita facere , vt diluci cultiùs admittitur, quàin iſta quæ dixi : in quibus
dò, ſtrictè littori mandato , fufficienti interuallo võicus dumtaxat eft confcius , & fecreta thalami
uallointeriecto, apparere ipfis ac omnibus circumſtan quæruntur , quodque dici foler; criarn foli & aftris
tibus,denatatione velfubmerſione delatæ , ſufficienter reliquis ca occuluntur. Cùm itaque velit auctor
pollit. ) addit & alias cautelas circa mnodum . pri hanc probam ad torturam dumtaxat præmitti :
mòhoc interuallum vnum eſſe debere, & aliqua non eſt quod in hoc lagarum crimine peculiare
to laxius,faltem ad folius iudicis non carnificis ar ius introducat.Ceterum quod à ceteris criminibus
bitrium diſtinctum & temperatum : deberéque non modò hoc excipit , fed etiam contrariam illi
iudicem aduigilare , vtomnis fraus , collufio , fu quandam ab extrinfeco conditionem appingit :
cus, indiligentia , vel implicatio abfit . Cautela hęc fcilicet etſi criminofi alij iuſtè accufatimergantur,
bona eft, fi res ipſa licita foret. Solent enim om- 'Bftamen in hoc crimine lágasinerginon poffe. hoc
nes mergendi & natandi imperiti, ſed & periti, certè , fi ratione criminis fieret: confequererut cas
dum merguntur : antè quàm aquis præfocentur , mergendas : quando deaho crimine ( putà furti )
aliquoties ſupra aquas capite & interdum humeris accufatæ , iuxta ritum illum veterem , de quo Pa
efferri, conante quantum poteft natura hominis norm . egit,aquis inijcerétur, fi noxiæ forent: qùe
conferuationem , diligenter itaque videndum ne ro igitur ,mergentur,necne ? Simergendas dicat:
quid tale hic eueniat , quod Magiæ afcribatur , vel contrà, fed illani quá narrauit nun 30. patet,mei
miraculo. Ideổ ſuſpicoraddi ab auctore : iudicem ſam non fuiſſe vi ponderis fui , ſed violentiâ conti
omnicura perſpicere debere , quid naturæ : quid déprimentis: & tamen fagam fuille dixit, & dam
mirculoſo indicio fit tribuendum . Sed fruſtrà lunt natam dixit, quia exliljmandatum bis infregerat,
cautelæ omnes:nec vlla humana prudentia vnqua atque ita non proptermaleficium . nec enim ratio
porerit ſanctum efficere, quod ; quia illicitum eft : nemaleficij ad aquas damnaffent;abimoris eft ad
vitandum erat.Neque nuncdifputamus , quid iu rogum mitti iuxta leges imperij.Sidicat non mer
dici faciendum vt hoc indicium exerceat caatè & cgendas: certè iam fequitur , hanc fupernatationé
citcumſpectè : ſed an vllo id ci modo liccat exer non efle introductam dumtaxat à Deo , ad dirigé
cere ? dum iudicem , in cius criminis iudicio ,de quod di
Quod poftea num.38.requirit, non accedere iu ſceptatur.tunc enim non ageretur , nec iudex in
dicem ad hoc experimentum , niſi vehementiffi quireret, an effet rea maleficij ,ſed an effet rea far
ma, & pluſquam ad corturam ſufficientia præcel ti, puta,vel adəlterij. In quibus criminibus deci
ferintindicia : id pugnatcuin ijs quæ num . 24.0 peretur tunc hacproba iudex. Nam dum de fur
num . 35.dixit,fufficere præſumptiones vehemen to quærit , ſinon mergitur ( quia faga:) certè ab
tiores, quæ ad corturam communiter ſufficerent, ſoluet cam quæ verè furti rea lit quia non demer
fi ſufficiunt, quæ ad torturam fufficiunt:cur nunc ſa : & idco à furto immunis cenfenda. Nec ad rem
requirit , plufquam fufficicntia ? ſi præcefferunt facit, quod hinc indicium capiet maleficij.Quid fi
pluſquam ſufficientia : quid hac opusprobâ ? ſicut enim nulla concurrerint alia,cò quod etſi laga lit ,
enim ad condemnationem ,vbi reus legitimè con nulla tamen de ipsâ ſuſpicio habebatur certè iudi
uictus,vel,ipfa facti notorietate , 'res luce meri cis officium erit dimittere : quam miraculo Deus
bc.2.de dianáclarior eſt; hæc proba foret ſuperAuab: Sic fagam effe docuit. Si non dimittit: iniquus eritiu
proba. etiam , ad torturam ſuperAda eriç: quando fuffi dex , qui furtiream , diuino expurgatam iudicio ,
ciéntia ad cam habentur indicia. Nec enim ſuper noti dimittit. vides in quot ſe ſtimulos conſcientiæ
Auæ inquiſitiones iudicibus permiffâ fünt ,vi do inijciant: quihas Nouitatum fuperſticiones , vul
cebitur lib. ſeg : gariáque ſequuntur opinamenta. Nuric videamus
Quod addit num.39 . diſcrimexr effe intermale quibus rationibus ſuam probam defendat, & fin
ficos & alios criminoſos : & in malcficis , propter gulis ordine reſpondere conabor. habentur eius
difficultatem 'probandi,maiorem licentiain iudi čap . 2. & toto poftea cap . 4. vbi excurfionem vná
cibus concedi,vt fcilicet hæc aquæ probatio ad prolixiſſimam addit , qua narrat & defcribit Dei
mitraturzin criminibus ceterisnon admittatur,ſed prouidentiam fuauiſſimèomnia regenté, & mor
in ijs canonicæ & ordinariæ purgationes fufficiát. talibus optimè, ne dæmon illos decipiat, proui
item ,peculiate effe hoc in maleficio , quod licet dentem : & per angelos cuſtodes etiam fingulorú
Panormitan. ( quem DD :alij veteres funt ſécuti) elementorum omnium faragentem . hanc quidem

cenſuerit in aquæ frigidæ purgatione fupernata- £ probam peragere per eum qui aquæ præeſt ele
tionem elledocumentú innocentiæ :tamen in folo mento .Multa in ijs deducendis accumulat , non
al crimine maleficij contrarium notandú . id vt gra certa,nec probata.Et quamuis omnia forent certa
tis dicitur, gratis poffetnegari,& ex dictis D.Ber & probara,nihil tamen nos ca premerent.Efto e
-nard :ſermon . 65.in Cant.in fin . vbiidem hçrel & nim Deus impedit ne dæmon nosopprimat,vi vult
hypocriſi tribuitur, falſum apparet. Nobis nunc & poſſet : ergo nullum lædit ? vbi lob ? impedit
tamen id eſt minimènegligédum . ex eo enim pel Deus ne nos, ac iudices & magiſtratus præcipuos
lucere poteſt vanitas vel probx , vel defenſionis àd lubitum decipiat:ergone femper & omnes ? vbi
tjus.Etenim fihæc proba ad condemnationem in Achabore deceprus pſeudoprophetarum ? vbi Su
ſtitueretur poft torturam ,aliquid fortè ad réper ſannafallo crimine damnata ? Quod denique dicit
tineret, quod de difficultate probationis in hoc num.223. pauciorum miraculorum hodic caulam
crimineprærexitur. Nam difficultas toca , quæ in effe,fidei inconftantiam & ceporem ;ca'quidem vna
hoc crimine peculiaris iudicibus occurrit : inde eſt ; ſed melior alia,quia ftabilita ia ſemel fide,mi
naſcitur, quod fageplerumque tormenta eludant, nor elt vel nulla neceſſitas eorú. Ec quodnum.226 .
per fargnom vel indolentiani: ante tormenta ve addit opera omnia rerum creatarú ſiue bona , fine
mala
 332 DISQUISITION VM MAGICARVM

mala Deo elle attribuenda, id niſi lanèexplicetur, | A |æqualem in maleficio , atque in ceteris crimini
catholicum non elt. nam culpæ mala ſeu opera
bus. Generaliter & line criminis vllius exceptio
quibus peccant homines, Deo , quamala funt,tri ne (nullam enim addunt) locuri ſunt Theologi,
bui fides veçat.Sed puto cum de actu naturali can iuriſperitique. D.Thom .in 2.2.q.95.a.8. in ad.3.
tum : & non morali fenfiffe . ibi Caietan . D. Anton . 4. p.tit. 15.6. 34. 9. 2 .
Primum argumentum eius, pro hac probâ , eſt , Binsfeld . 2. par . de confeil . maleficor.q.1. pojt vlt.
inter alia multa , id quoque à iudicis arbitrio pen concluf. Pet . Tyraus libr. de damoniac. edit. 2. Pet.
dere, vt probationibus ijs pro arbitrio vti pollit, Gregor.libr. 48. Syntagm.cap.19. Abbas in cap.ii
quasadhibendas iudicat , & ijs credat, quantùm cet in fin .ne cleric. vel monach . Matth . de Afflict.
ijs probatum exiſtimet , vt Hadrianus Impera - ad libr. 2.Conſtit. Regni.tit. 31. Turrecremat, in d .
21.3.6. tor cenſuit a. Respon . Probationes iudicis eate cap.confuluifti. Abb. o Ancaran.in cap.fin.de pur
ciulde D. nùs elle arbitrarias , vt ijs ex legum præſcripto gat, vulg .(ubibenè loquitur ) Andr. Alciat.in Com
de teftib .
ſic vtatur:vt nullas alfumat , quæ iure prohibitæ pend. Iudiciary proceſſus. Tudoc. Damhauderius in
funt,qualis eft iſta de quaagitur:nullas etiam ,quas pract.crim.cap. 43. Nauarr.ca . 11. Manual, num .
IB
Deum offendere vel puter, vel purare debeat,qua 39. Nicola. Remig.lib .3. Dæmonolat. cap.9 . Andr.
lem iſtam effe poftea oftendam .hoc lanè quod de Gail. libr.2. de pace publicâ cap. 7. num .24. ( ubi
arbitraria iudicis licentia in criminalibus læpè ia ficut á Ancaran. expreſsè addir , ejje Mortale pec
&tacur, luis cancellis, & luriſperitorum ſanctioni catum ) loann . Althuz. admonit. ad Iudic.idem te
bus , poſtea lib . ſequ . includam , & licentiolam nuere loachim . à Beut, Borcholt. Venatorius daly
proteruiam voluntate , pro ratione, abutentium , citati à Godelmanno d . cap. 4.num . 23. c num . 27.
frenis velut infrunitum animal conſtringendam qui addit,hanccommunem Dd. fententiam ,approba
moderandámque docebo : ri quoque ab omnibus facultatibus Iuridicis Acade
2.argumentum præſupponit,iurecanonico non miarum Germania. Sanè cùm canones fic expreſſe
prohibitiam eſſe lianc purgationé in crimine ma loquantur, & generatim ab omnibusDd. intelli
Teficij.quia ius canonicum non dicit expreſsè,non gantur ( necenim velvnum Theologum Catho
ligere in hoc crimine hac probâ vti; & quæ ex Ticum , velvnum luriſconſultum pro fe adducunt
prefsè prohibita non ſunt, illa ſtare non prohibé aduerfarij.Cuiacius enim m Feud. tantùm memi
b arg.l.
nec no 28 tur b.cum quia creſcente delicto modus pænæ & C nitmoris priſci, non verò cum laudat velprobat)
$. quod tormentoruin debet creſcere c.Ex hoc fundamen nonne ab Academiarun & Doctorum recedere
eis in to fic argumenratur. Hoc crimen quotidie auge communi conſenſu , canonum innixo & menci &
verb.led , ſcere videmus:licet igitur iudici genera veritatis verbis,propter leuiculas rationes , temerarium &
filegesnó inquirendæ inuenire noua ,non prohibita. quod inconſultum eſt adınodum ? fruſtra igitur fibi hoc
D.cx qui- probatmultis DD . dictis generalibus. Refp. Fun effugio blandiuntur, ſatis enim expreſſa eſt prohi
damentum pręſuppolicum elle vanum , fallúmque. bitio canonum . Quia negatio malignantis eftna
maio. in Quia lic polier probare in maleficij crimine ad turæ , & vniuerfiin deftruit, quicquid eam ſubſe
integ . eruendam veritatem ,etiam duellum indicià Prin quitur.Modus pænæ augeſcit cum delicto :quan
clrclega
ti. D. de cipepoſle .Nam necduellum in maleficij crimine do legibus ille modus non adgerſatur :hunc ad
pæn . indici, eſt iure prohibitum , expreſsè factâ men .
uerlari iam palàm eſt. Hac vite fractâ , cedo al
F tione maleficij. fic poffet de ferri candentis probâ teram .
hoc idem inferre. Sed cùm in his, pateat illacioné 3. Argumentum ſimile eſt ſequentibus, quæ om
huiuſinodinon effe faciendam ; fatis apparet, nec nia multum habent verborum ſed parùm ſtrin
D
deaquæ frigidæ probâ ,hoc dici poffe. Sicut ergo gunt : reducam analyticè ad ſua enthynemata vel
duelluin fieri non poteft ad probationem maleti Tyllogifmos. ſic enim yis raciocinationum optimè
cij ,idcirco dumtaxat: quia duellum fieri genera intelligitur , & fucus omnis remouetur. tertijer
liter prohibitum fuit: non poterit etiam hæc pro go argumenti lumma hæc eſt. Iudices pollunt &
baadbiberi,propter eandem generalem prohibi debenteam adhibere pænam , quam rei maximè
cionem . Nec enim ſolent leges purgationem alit metuunt , & propter quam ipſi alijque exemplo
quam prohibentes addere, vt non liceat câ vti in territi efficaciùs à delicto deterrebútur : huiuſmo
tali, & tali, crimine : ſcd timpliciter verant ca v di, quo ad maleficas , ſuntignis & aqua. ergo his
ti, quia qui generaliter prolubet , omni in re id elementis,iudicibus in hoc crimine potiffimùm v
prohibct:quifurari,isprohibet aurum ,argentum , tendum . Resp.primò fi quid hoc argumentum va
ferrum furari : qui candente ferro expiriri prohi leret,probaret etiam de ferro candenti: de quo ta
bet, is prohiber experiri in omni calu , quo ratio men idnecipfe aduerfarius afferit: quod li affe
prohibitionis procedit. Qui crgo prohibet canon cit:nonneDd. omnibus Canonibus , & alijs quo
vri iudicem probatione aquæfrigidæ ,prohibet câ E que fmanifeſtè fe opponit. quod cuiusmodeſtię fd.c.Mem
d c.Men
vti in omni crimine. quia nullum eſt crimé, in quo lit , ipſe viderit. Siquid etiam valeret; probaret nam infin.
nă in fin.2 d . c . con
qu.s.iunc. prohibitionis ratio æquè non militet. ea enim hic non in maleficis tantùm : fed & in homicidis ,
fuluifti. d.
c.in libro eſt, quia ſuperſtitiolum , & incertum , & cum Dei & in alijs criminibus : quod tamen aduerfarius C.cx tuarú
námque
tentarione coniunctum eſt hoc genus probatio in alijs negat. Ignis cnim tormentum maxime d.c. fen
in fin 2.9. nis :vt ipfimet Canones indicant, citati fuperiore meçuendumeſt ,tam latroni , quàm Lamiæ.Præ- centiam &
conlului- 9.feit. z. in fin. déſeit. 4.c. ex quibusdileriè, & terca quæro , cur aquam magismetuant Lamia , ca. fin . de
purgat
fti 2.4. 5. annulantur tales purgationcs aquz frigidæ ,& pro quàm fidiculas & cculeum : quia ( inquier ) illi
vulg .
ccezcua- hibentur litigames easpræftare, & iudicesprohi queunt refiftere, huic non queunt. Sed cur huic
made met benturpoftulare:ErDoctores omnestam Thco nequeunt :Deus (inquit ) non permittit. Vnde
non.c.len- logi, quàm luriſconlului ad vnum , hancaccepere, noſti? experientia , fic ſemper principium peritur.
tentiáſan- ve generalem prohibitionem ,neque putarunt fibi Secundo reſpondeo. Maiorem abſolutè falfam efle;
guinis.Ne vllum crimen excipiendum , neque vnquam de fi fit propofitio vniuerſalis , adhiberi enim non
clerici,vel
poflunt à iudicibus pænæ , quibas iura vel legi
monach . maleficio excipiendo , in hunc vſque diem vel
fæcul. fomniarunt:quia videbant prohibitionis rationem timæ conſuetudincs non fuffragantur ;hæc vero

aquæ
 LIBRI IIII. C. IIII. Q. V. SECT. II. 333

aquæ frigidæ vſurpatio . Dei tentatrix eft, & iuri Aprobaret, de omni vulgari purgatione.
aduerſatur , ac proinde vſus eius corruptela eſt , Seprimum argumentum , ex verbis D.Binsfeldij,
non conſuetudo.Sinegat vniuerſalem cfle propo contra eiusmentem , non dicam calumniosè, cer
fitioné:corruit ſyllogiſmus,quia peccat in modo . tè non omnino candidè decorium & contextum
Quartum argumentum . Ad veritatem indagan eft ; quibus, vir ille & doctus & pius , iudices ad
dam vti debent iudices modo qui magis fauet vri puniendum maleficium iſtud hortatur ; & probat
litati publicæ , taliseſthæc proba.igitur eâ vten in hoc crimine plus deferendum teſtimonio cum
dum .Min . probatur : quia tendit ad conſeruatio plicum , quàm in cæteris criminibus : ex his con
nem publicæ vtilitati ; ad ſalutem ac reconcilia cludit aduerfarius , hanc ergo probam recipien
rionem humani generis , omniumque terræ fru dam : quia hæc proba eſt certior illis teftimoniis.
Ctuum prouentum . Refpond .Minorem falfam effe: Respond.nec elle certiorem ,ſcd incertiorem ; quia
probationem verò cius fupponere,quod erat pro nullus homo tam mendax, quàm Diabolus ,cuius
bandum . Non enim quæritur ; an maleficas quæ hæc proba pacto nititur:nec ad rem pertinere cer
veræ maleficæ ſunt , & quas eſſe iudici conſtat, tior fit, nec ne.Ratio enim diffimilis valdè elt ha
puniendæ ? item an iudex modis legitimis quibus rum probationum , teſtimoniorum probatio diui
B
libec vti poſſit ? conſtat enim affirmatiua horum no , narurali , & politiuo iure nititur : proba hæc
pars, ſed quæritur , an iſte modus fit legitimus, & vt iam fæpè dictum ;ſed ſeq.lectione probandum ;
in hoc fallitur ſcriptor ille , quia putat,vt actus ali omni iuri repugnat .
quis fit legitimus , & bonus ;ſufficere, li per eum Oitarum argumentum , tefte Binsfeldio , indi
quis ad bonú finem tendit.Nónne bonum ,ægro cium homicidij ex cadauere languinanre coram
ſanitatem conferre,fanè hi fineni fpcctes?fcd liper occiſore pecitum , videtur foli diuino miraculo
maleficium conferas, vel vtper fornicationem aut adſcribendum : ergo ſentiendum fimiliter de la
aliud peccatum eo tendat, actus erit malus , & le gis lupernatantibus.Respond.quid deanteceden
thalis, cur ? nónne ad finein bonum tendebat ? lla, te ſenuiam ,hoc opere non ſemelme indicafle ; ſed
fed permedium
per non bonum . Idem hîc affero bo elto , fit adfcribendum miraculo : an eadem ratio
num ad finem rendere iudices hos : fed peccar huius probæ ? dicis ,non probas. Ego qui nego ,
e,
quia per mala media ,nempe ſuperſtitionem & diſcrimen dabo. Nulla in fanguinis illâ millio
tentationem Dei.Præterca hoc quoque argumen ne cauſa ſubeſt ſuſpicionis, de pacto cum dæmo
tum laborat vitio , quo præcedens,dum plus pro ne: nihil illic miſcetur fuperftitioli: non quæri
bar,quàm intendit ; nihil probat.ad eundem enim c cur illic à Deo lignum & proinde , nec Deus
finem cendere iudex per duelli, vel ferri canden tentatur : quæ omnia repeririin probâ frigidæ do
cis purgationein : & tamen hoc einon licer. cebit ſequens fect:o .
Quintò,conftat experientiâ lagas probam aquæ Nonum argumentum ait inconuincibile eſſe; ſi
maximè vereri & deteftari , co quòd fciant ſe lic diligenter aduerrarur :adueric igicur quælo ( Lo
detegendas : veriſimile ergo eft illas tali indicio Etor ) mecum , & herbam para , quam victivictori
conuictas,non agfuras ſubire eculeum ,vel alien porrigamus.Sed quid hoc ? an montes parturiuê
in eo non negaturas , quod antè in aquis coram re : certè nihil hic reperio à num.6s.vſquead num .
omnibus palam fecerunt. Respond.cotequentiam 70. quod vim habeat argumenti , niſi iſtud: Iudia
hanc nihil valere . Deinde , Gi hancmaximèdere ces à maleficis ,in iis,quæ ad iudicium ciuíque or
ſtantur ; quomodo ſolenr fe illæ huic probæ of dinem pertinent , nec lædi ,nec impediri poſſunt.
ferre cam frequenter ? Item , vnde fciunt certò , le Dæmon ab initio mundi ſemper omnia conatus
fic detegendas ? dili quia pacti fibi talis conſciæ fuit & conatur,ne malefici puniantur, & vt ama
(unt.Si pacti confciæ ; fit hoc igitur dæmonis ope lios ſuos eripiat iudicibus : ideoque perſualerat
-râ , quod aduerfarius negat. Denique potiùs cro olim omnia ,quæ fatentur,illuſarum mentiui elle
D
diderim ,illas tunc libentiùs eculeuin fubituras,& ſomnia: ficque conlecutus diu fuit, vt impunita
tormenta pertinaciùs laturas , vt iolerátiâ diluant te & contemptu iudicum ,mirè numerus creſce
præcedens aquæ indicium , lic eniin callum red ret rcorum . Eadem ex causâ carn maleficæ , quàm
ditu conatum illum improbi iudicis , dæmon ſummoperè vellent lædere , & extermi
G Sexió . Indicia depofitionis & denunciationis nare omnes iudices: quòd nequeant , fit, quia
fociorum & complicum , incerta ſunt & fallacia : Deusnon finit ; cuiuspoteftas elt infinira , dæmo
ergo porcſt iudex ad eorum robur hanc probam nis finita, li ergo tantopere Deus poteftatem ſuam
adiicere.Anteced.probatur tum quia maleficipo oftendit in defenfione & tutelâ iudicum in hoc
centiores- folent ſe laruis obtegere:tum quia Dia crimine ; quare non idem planè volet, & opera
-bolus poteſt innocentium vulcus in conuenti bitur Deus ,circa executionem huius aquatilis pro
bus exhibere : tum quia conuentus cales incerti, be , qua quaſ index eft, & minister ad huius malefi
& imaginarij funt. Respond. Primò nec conuentus cialis hærefeos veritatem retegendam ac agnofcen .
efle imaginarios & incertos omines , contrarium dam ? ] Sic enim ille concludit, ex præmiflis quas H
docui, ſupr.lobr.2.nec omges ſemper laruari inter Darraui,breuiter ,hocait : Deus potentiam ſuam
funt , vt etiam illic docui, nec diabolus à Deo in oftendit in tuendis iudicibus contra dæmonum
E
hoc crimine permittitur innocentes exhibere , vt & maleficiorum inſidias, vult igicur eam often
etiain docui , codem libr. 2. fic falſum antecedens. dere quoque in criminc corum detegédo.Refpond .
Sed fi illud concederem , & nunc pro confeſſo Quid , fi negem conſequentiam , & dicam argu
haberem ; inde tamen non ſequeretur illatio illa. mentum à purè particuliaribus proccdere ? Deus
Poffunt enim illa indicia , aliis legitimis indiciis hoc facit,ergo & iſtud vult. Si dicas probari con
roborari ( de quibus agetur libr.fequenti:) & , vt ſequentiam : quia,vt decet Deum iudices tuerine
nulla forent indicia legitimaalia , præftaret reum lædantur ; fic decer cos dirigere , ne fallantur.
nocentem ablolui, quàm ex prohibitis indiciis & Reſpond . numquam illos falli , quando va fuoc
a in d.cap. illegitimâ probatione condemnari, teſte Stepha modis & mediis à iure comprobatis. Non enim
cotuluiiti . no Pontifice 4. Denique hoc argumentum etiam fallitur iudex , qui nocentem abfoluit , quem
Н. acta
 334 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

acta docent innocentem , vel non docent nocen- A copiosè refutaturos, quæ fanè, quoad deſtructio
cem . Numquam falli,loliusDei eft,neque hoc iu nem maleficij permaleficium ,eft erronea d; quoad d art.Patil,
diciis humanis competit, Præterea multa crimina deſtructionem per ſuperſtitiola tantùm media , s.& 6.
fæpe Deusvulc in ſequentifæculo in folidum pu temeraria eft , vtminimum : quia.ſuperſtitio lem
niri : ideò ea permitrichic larere. At reip. ineliùs per eſt in vitio & peccato , nec vmquam liçiceeci Vide D.
Th.2.1.
conſultum fi deprehendantur :fanè, ſed an Deus dicenda. Nec Scotus aliud dixit , in 4.d.34.q.uni. 4
femper quod fingulis rebuſpub. vtilius; id facere 9 .
vbi hæc tractat ,quàm licere maleficia,lignum tol- diximus,a
& qu
cenetur ? Quid li illas punire velit ? Poſlim etiam lendo ,deſtruere : quod verò fuperftitiolis & vanis lib.6.c.1.&
dicere , vtilitatem illam reip.honori diuino cede vti remediis liceat , Scot.non dicit , Icd de hacte d.ar. Parif.
re ; hunc fæpè, expoſcere , vt crimina quædam fu dicentur aliàs plura lib.6 . S.tex.l.eu.

curo vltimo iudicio ſeruétur expianda.Nónne co Duodecimum , eft , omnia quæ ab hominibus &
cap.ad
dem argumento idem de furibus probé & Gicariis? fiunt,ab intentione eoruin ita iudicanda, vi li in- moneant.
Deus potétiam ſuam oſtendit in Iudicibus & mi tentio bona fit & doli expers , peccato vacua fit 26.9.2.ca
niſtris aliis iufticiæ tuendis, vt exiguo numero ali nec ínirú
actio , quia peccata non lunt , li voluntaria non
26.9.5 .
quando & plures & ferociores cóprchendant,co funt: idcò fi iudex putans hoc fibi licere , bona
cumque vitent gladios:ergo eriam volet hác pro- B intentione & citra dolum ,ad veritatem inuenien
uidentiam fuain extendere ad criminis eorum de dam hoc vtarur remedio , vel nibil , vel parùm
tectionem . Denique non ſemper iudicia hæc line peccare. Confirmatur 1.quia in rebus, quæ ad fi
omni impedimento procedunt, vellæfione iudi dem non pertinent falli , vel nullum vel paruum
cum , autminiſtrorum iuftitiæ ,vi docụi lib.3.Ecce, peccatum . Confirmatur. 2. hoc argumentum ,
quàin leuimanu & breui falciculâ , ſtupeus arietis quia iudices, teſte Menochio f , duplex arbitrium fdearbr.
tam inuicti funis difciffus,machinam exarmauit . habent,vnum aſtrictum , & ligatum :alterum libe- iud.q.6 .
Decimum ,lorsconſultoria permittitur;quatuor rum & plenum ;quod dici poteft, concefſio ab homi
condicionibus cócurrentibus:hæc probaeft quæ ne vel lege facta, qua poſſit index femoro iure,& quitate
dam ſors conſultoria , & in eâ inueniuntur con o ratione, fed proprio ductusappetitu , à dolo tamen
ditiones quatuor illæ ,nam non fit in electionibus alieno,quod placuerit ftatuere.Conf.z.cum quia alio
Ecclefiafticis : fed fit in rebus Spiritualibus & ad qui facilè ſagę, line hoc probæ genere,iudicia elu .
animæ ſalutem pertinentibus; & fit cum reueren dent: & experientia doceț illas nullâ Canonicâ
tiâ , & ex neceflitate , defectu aliarumprobatio purgationemeliores fieri;tum quia iudicibus adi
num , poterit igitur hac iudex vti,Respond. Hanc mitur vnica ratio certialiquid ſtatuédi, & ſicmo .
ſortem non eile conſultoriam , ſed diuinatoriam , leſtiis & fcrupulis innumeris inuoluuntur.Ex his
nam conſultoria ſors quærit, quid agendum vel omnibus,à nu.82.vſý,ad 91.concludit,vix vllü vel
iudicandum fit ; hocque de futuro : diuinatoria , neglecte legis canoniſüe, vel temeratæ religionis piace
quid euenturum fit , vel quid factum , latens. In lum pertimefcendum effe illi indici , qui proprio du
hac probâ verò non quæriturde futuro , neque de Etus apperiru , à dolo tamen alieno , ac pleno illo arbi
eo quid faciendum ; ſed tantùm de præterito fiue trio vtitur ,cognoſcende per banc probam veritatis.
de culpâ & commiſſo non aperto . Diuinatoria, Respond. Plurima bic occurrunt diſcutienda ,
igitur hæc fors foret. Probibita ergo hæc proba, quorum iam pars explicata, pars fufiùsexplicabi
vt cæteræ ſortes diuinatoriæ . Immo & conſulto
tur lib.ſeq. Imprimis illa regula , vt fit Thcologi
riæ fortes hodie prohibitæ ſunt,nec permittit nos cæ doctrinæ conſentanea , fanè eſt intelligenda ;
Deus voluntatem ſuam per extraordinaria , & jure quæ à folâ intentione , peccati petit rarionem .
Ecclefiaftico vel S. $. non approbatamedia inue Nam cùm peccatum Git triplex , infirmitatis, ma
! text.in c. ftigare a.Vide quæ dixi fup.cap.2.quæſt.7.lect.4 . htiæ , & ignorantiæ :s ; illud quod ex ignorantiâ D. Greg.:
ortes. 26. Neque hîc adſunt quatuor illæ condiționes , nam committitur,bonâ cum intentione committi po- ral.ca. 16.
juæft. s . deelt neceflicas b .
> vt docui teſt; & peccatum tamen eſle h., vt accidere cer- D. Thom .
up. lect.i. Vndecimum c,malleimalef.auctor ex Scoto di- D tum eſt, quando vincibilis ignorantia eft : tunc 1.2.9.76.
pa.2.q.2. cit licere vti abſque Mortali ad tollendum male enim bonam intentionem , non prorsùs excuſare h A &. 3.V.
17.
ficium remediis vanis & ſuperſtitiofis,dummodò eum , qui facit, quod ſcire debuit, fbi non licere;
fine alio maleficio fiant : & defit omne pactam certiùs eſt quàm vt probari nunc àme debcat . i Vide D:
cum dæmone etiam implicitum : quia hoc eft de Solùm quod ab ignorantiâ omnino inuincibili . Tko.& ibi
Medin . 1.
ſtruerę opera diaboli , quod eft laudabile. Hu fit , caret omni peccato ; quia cenſetur omnino 2. q.74.ar.
bertinus & Goffredus putantmaleficia poſſe per inuoluntarium vincibilis folummodò minuit s. & d.qu.
pod

camdem artem deſtrui, per quam facta lung.Imp. peccatum , affectata verò avget; cfficit enim ; vt fit 76. art.2.
etiam ,in l.eorum ,C.demalef. mathemat . permit peccatum ex malitiâ , conſiderandum : itaquc qua- 1. 12. Va
tit maleficia quæ in bonum finem diriguntur, litèr ignorer iudex , fibi hac proba vtinon licere. leac. diſp.
nempe ad falutem hominum , & c. Cum igicor in Si học ſcire, & difcereexpreſsè nolạit,tunc igno- 2.9.3.púd,
hac proba deſir pactum omne; delit etiam male cantiam directè affectauit : fi verò aduertens,vel 6, & q.5.
ficium :licebit iudici eå vei ,eriamg aliquid fuper facilè poten'saduertere , ſe diſcere pofle ac teneri,
ftitiofi admiſcererur. Respond. imprimis hîc non occalionein tamen diſcendioblatam neglexit ; in
agi de maleficij deſtructione,ſed iantùm de pro- Edire & è tunc laborat ignorantiâ affectata : & fi
bationemaleficij commiſſi : & proinde hîc opus cut peior eft expreſsè reus ob peccatum malitiæ :
Diaboli non deſtrui, fed tantùm indicari.Deinde fic poſterior implicitè'; & interpretatiuè codem
pactum hîcnon abeſſe.Imper.quoque illam con reçidit,coriélque fic peccabit, quoties vel directè,
ftitutionem ( nifi dicas cam tantùm toleranter lo vel indirectè , quando ſe diſcendi iterùm occafio
qui,non verò approbatiuè )iniquam elle, & diui obtulit,difcere velexpreſsè noluit, vel neglexit k. dinBar.Me
. 1.2.4
no iuricontrariam ; quia ius diuinum omnema Quæ in ludicibus locum habent , quia hoc addi 94.art.z.
leficium prohibuit ,nec enim facicnda funt mala , ſcere tenentur : co ipſo enim quòd iudices ſunt,
vt eueniant bona .Hubertini verò Goffredi , & vt (enentur ſcire , quæ officium iudicandiexigit : te
videtur Mallei malefic . opinioncm ; nos libro.6 . nentúrque, qui rudiores ſunt , conſilium petere a
doctis &
 LIBRI IIII. - C. HHH . Q .: V. SECT . II. 335

do & is & piis viris , quare cùm hoc negligunt,à |Alnatura ,amore honeſtatis , & decoris , & laudis.
lupinâ ignorantiâ excuſari non poſſunt, cum tam Nullus eſt Prioceps, qui Dei lege aut iurenaturæ
facili negotio , conſulendo Academicas Faculta abſoluatur; authoc ius,hanc æquitatem poflit,fi
tes , hoc queant diſcere . Quòd fi ramen aliquis ne peccato ,tranfgredit iudicando. Principe iudi
contenderet rem hanc effe difficilem ' cognitu , ces inferiores, ſupremiquidem illi,& qui Princi
( quæ mea quidem ſententiâ facilis eſt cognitu , pis immediatè gerunt vicem , dum contra legis
quia ſufficienter à fummis Pontificibus deciſa ) mentem non tendant;poflunt verborum proprie
& iudex adhibuiſſet aliquam diligétiain ad ſcien tatem extenſionc,vel reſtrictione labefactare : alij
dum ,non tamen omnem quam adhibere poterat his inferiores, & à quibus ordinaria ſolet appella
& ratione difficultatis rei, & ſtatûs fui,tenebatur: tio , faltem in ciuilibus;efle ; illi verbis etiam legis
adhuc ignorantia erit vincibilis , & proinde cum aftringuntur : G contra ca iudicant, peccare cen
peccato , quia talis ignorantia non tollit volun ſendi, ex communi Theolog. ſenientiâ b.Notarib D. Tho.
tarium . Quando aurem quis diligentiam fuffi digna ſunt illa D. Auguſtini ; In istis temporalibus 2:
Me2.9.96
di. 2.2 ..
cientem dicendusadhibuifle , hoc alterius & pro : legsbus ,quamquam de iis homines iudicent ,cùm cas
Vidcan- lixæ diſputationis eſt a .Nobis ſufficit illud fun 9.6.ar.s.&
inštruerunt: cum tamen fuerit institute at firmale, ibi Bán. &

..
B
ur Victor: damentum fubuertiffe , quò ſupponebatur ab ad non licebit indicibusdeiis iudicare, fed fecundum eaf Aragon.&
a Rel. de
ndiis n... uerſario , ſolam intentionem bonam fufficere, ne demic: ]'D.Gregor.eriam fcribir, à iudicibus iura Sot. Item
libr. quis peccec faciendo, quod facere non oportuit. diuina humanaque reuoluenda , & cùm reuolue- Caitan . in
lega ſum . verb .
1. in Coc. Ad Confeffor.Respond.eam eſſe fallam .Quia etiam rint,fecundùm id quod illis conftitutum eſt,itdi. Iudex.Na
Crid.c.18. Falli in iis quæ pertinent ad mores, & præcepta candumd; & addit exemplum Moyfis,qui quere- uar.Manu.
jot.in 4.d.
1.art. 2.9 . Decalogi,poteſt elle Mortale, li quis fallatur pro las populi ſemper ad Domini rabernaculum in cap.25.nu.
ni Bánes pter ignorantiam rerum , quas fub M.tenebacut grellus referebat, & iuxta quod Dominº impera.
c5. li.de
& 13.ve
1.2.9.10.a. fcire; vt tenentur iudices ea , quæ ad officium eo bat iudicia proponebar.Nimirum (ait )nosinsti ra religio
1. dubio .
cum ſpectant,& graue continent præiudicium ;ve imens, vtnon eſt corde nostro , fedex præcepto diuino ре cap.31.
10. Valen .
lup.pun... in noftro caſo : cúmque omnis error voluntarius Sententiam proferamus.]Hóc tenebantùrſequiprae- dca.lum
Angl.in 2. quarumcumque rerum , ſemper ſit peccatum ex cepro Deiiudices Ifraëlis , quiiudicare iubenrur, mopere.
d.22.q.2. communiore & veriore ſententia, contra Duran iuxta legem eis à Dco per Moyſem datam , im- Deuter.
art.2 .
dum ; ſequitur , quo error periculofior fuerit & mò & Regi ipfi cadem neceſſiras incumbebat f. 27.v.10.
maioris detrimenti , hoc futurum peccatum erro Sanè apud RomanosteſtaturAſconius folitos iu- fd.cap.17.
ris grauiùs, hîc autem detrimenti eſt maximi,quia c dices iufiurandum in leges præſtare,quod illis fo- *.19
fouer ſuperſtitioncm , rentat Deum , & proximo lemoi formulâ præiretur. Nihil autem pernicio
grauiflimam infert iniuriam . Ad 2. Respond.ludi lius,nibil periculofius ſemper iudicaroni,quàm fi
ces quitali arbitrio libero & pleno vtuntur , non affectui indulgere iudex permitratur : appetitus
iudices eſſe ,led tyrannos , vtpote quibus in cor verò femorus a ratione, nihilo paſſione & affe &tu
de illud : melior eft. Abfit ergo ' à Deum timentium menti
Sic volo ,fic iubro, fue pro ratione voluntas: bus,ablit à Chriftianis fubfelliis,talis arbitrij ple
Et quiiubent'potiùs,quàm cognoſcunt; ideóque nitudo , qualis in z.confirmatione proponebatur.
regnant potiùs , quàm iudicant. Vllíne vmquam Ad 3.Confeſ . Respond .Præſtare ſagas cențum po
ab vllo hominc vel à lege facta hæctam laxacon cétes abſolui, quàm ve per talem probationem in
ceflio , vt ipli liceat ſolo vacare dolo ;cæterům ,ſe nocensvna mulier condemnetur,vel periclitetur,
ponere ius ,æquicarem , & rationem ; propriu in præſtare eas abſolui ſine iudicis peccato,qui licira
verò ſequi appetitum , & lic quodcumquc placue omnia expertụs;quàm cum peccato & ſuperſtitio
rit in iudicio ſtatuere : Deus bone, quo talia iu neveritate deprehendere,& crimen punire.Quid
dicii de iderunt ? hancné licenciam tribui ab ho tibi ( ö iudex ) proderit ſi prouinciam criminofis
D
minibus Chriſtianis? qui ius & æquitatem remo liberaris , animætuæ diſperidium facias : quid tibi
uer , nonne iuftitiam tollit ; quæ omnis velbeni prodeſtbenè conſulere aliis, fitibi per peccatum
gnâ æquitare,vel rigido iure fulciruræquum bo malè conſulueris? At illa deterior fier dimilla;ribi
numque naturalis eft iuris; hoc tollis , li ab æquo non nocebit, ſed abi, conſequetur illam Nemeſis
bonoquc & iure fimul iudicem permittis abire . ſua. De lcrupulis quod additur , dicerem labens,
Non hominis , ſed Dei iudicia iudices indicare Trepidauerunt vbi non erat timor. Eximatur ſemel
Rex ille Iſraëlis ,verè dicebar ;hominis eſt arbi hic error ex eorú méribus : erronea coſcienria cel
trium ſequi rationis , quæ nos à belluis diſcrimi fabit.doceantür timere ſuperſtitionem ,doceantur
nat, & ratiocinationc præcedéte imperare huma quàm graue peccatum fit Deum tentare .Docean
nis affectibus, qui quod contra legis præfcriptum turmortale peccatum effe,non obedire Eccleſiæg, g Nauarr.
fæpè niruntur ; ideò iudicesnolebat humanum quæ vniuerlim prohibuit vulgares purgationes. fup.nu.rs,
in fin . v.6 .
lequi iudicium ,fed diuinum : quia iudicandi'le Non puto mehac in re falli vnam ex caulis curca pecc.mor .
ges acceperantà Deo ludæi, ideò qui ſecundùm nonicis. & ciuilibusmedijs veritaté non allequan- taliter.
illas iudicabat ,memor erat ſe Dei iudicare iudi . tur,præcipuam effe credo, quòd huic ſuperſtitiolæ
cium . Aducrſatijne hominis quidem iudicium E probationiconfidant ; cæteris ,hoc eſt iuftitiæ &
amplectuntur , fed belluarum :hominis eft ratio Deo , diffidant, & idcò cas obeunt negligentiùs.
nem oumquam ſemouere , belluarum eft appeti Nónne hocmerecor decipi & illudi?
rum ſequi, qui ergo iudici, ſemotâ ratione , pro • Ulsargumentum ,petitur ex verbisD.Bernardi,
prio duci appetitu , permittunt ; nónne beſtiam , in Cani.cant.ſerm.66.in fin.ex cuius narrationccol
non "hominem iudicatorio tribunali imponunt? ligunt ,hunc morem miraculofum , & apud ve
Non , non , qui legibus contemptis iudicat, à Deo terem Eccleſiam in more pofitum . Sed Respond .
iudicabitur. Princeps es, & legis condendæ ha verba D. Bernardi hocnon probare , & D.Ber
bes auctoritatem iuftis quas tuliſti legibus,parç; fiard . poſt Longobardorum & Barbarorum in Ita
non metu pænæ , quàm præfixiſti ( hanc nemo à liam & Gallias irruptiones ac imperia diu vixif
te expofcet ) Tedmetu legis diuinæ ,meru legis ſe , nempe poſt annum . 1100. ve antiquior illi
нь 2 auctoritas
 VM
ION RVM
UI SIT ICA
336 D ISQ MAG

auctoritas quærenda fueric in re , quam antè Ber- A ctum vel concupirum contra legem aterram , vt ait D. K
nardum Stephanus Papa , & tempore Bernardi Auguftin , blive vs ait D.Ambroguss, Peccatum fb li.2.cot,
Lucius 3: & mox poſt Bernardum Honorius. 3 , eft legus diuina prauaricatie , o celestiam inobedsen Fauft. D.
damnarung Scd B. Bernard.hanc conluçtudinem ria mandatorum .Intercætera autem legis'diuinz Tho .1,2;
probat, nec laudat,nec Ecclefiafticum morem , ſed Gue æternæ mandata eſt , vr oues paftorem fuum Schol.inz.
quorumdam tantùm priuatorum fuiffe docet:no audiant, & Ecclefiæ capiti obediant ; conſtátquc d.;s.
Catholicis omnibus ;ad hoc vilibilcca
caput Eccle c De Pa
tandum quoque illos hæreticos de quibus loqui radifo c.8.
tur , fuiſfe Apoftolicos, & pauperes de Lugduno , fix , pertinere decifionem rerum fidei ; & corun ,
& de Barulo dictos , verba Bernardi hæc funt; quæ à fide depédent.Horú ex numero eſt iudica
Probatum eft ,mori magis eligunt , quam conuerts . re,quid religionis virrutirepugnet, quid non;live
Plerumque fideles inje &tis manibus aliquos ex eis ad quid luperſtitioſum fit,quid non lit. Cùm itaque
medium traxerunt. Quefui fidem , cum de quibus Pontifex Romanus , viſibile caput Ecclefia ( fre .
ſuspe &ti videbantur,omnia prorfus fuo more nega mant bæretici, ve lubet ) declararit probam ſeu
dc.colul
rent, examinati iudicio aqua ,mendaces inuenti funt . purgationem aquæ frigidæ ſuperſtitiolam eſſed ; ui 2.4.
ſti 4
Cúmque iam negare non poſſens , quippe deprebenſo illi non credere , & contrarium contendere ; eſt
agua cosnon recipiente, arrepto , vt dicitur frono den- | B non audire Ecclefiam , & proinde peccare , di.
ribus , tam miferè quam liberè impietalem non con gnumque ſe præbere, vt habcatur, licht Eibnicus
fegi, fed profeſi ſunt , palàm pietaicm astruentes, o & publicanus : & proinde eſt incidere in cæle
pro eâ mortem ſubire parati.Nec minisparari infer. ſtium præuaricationem mandatoruin . Si dicas,
re, qui adftabant .Itaque irruens in eos populus,nouos Stephanum Papam meminiffe tantùm feruentis
hæreticis (ua ipſius perfidia martyres dedit . Appro aquæ , & non frigida .Vrgebo ,eandem frigidæ &
bamus Zelum ,fed factum non fuademus. ]Hæc ille, feruentis effe rationem , quia generaliter ibi lub
ex quibus pater hoc vulgi factuin fuiffe , & abs dit pro catione. Quod Sanctorum Patrum documen
Bernardo illud factum non approbari. Quomo 10 fancitum non eft , ſuperstitioſa adinuentione non eft
doapprobaret Canonum & peritus & obſeruan prafumendumų . Igitur Stephano Papæ idcirco hæ
tilfinus ? Sidicas Bernardum loquidumtaxat ,de probationes ſuperſtit.olæ , quia non repertæ in
præcipiti nece illis illatâ , & hanc damnare ; non canonibus , non lancitæ ſanctorum patrum do .
indicium aquæ , Respond . D. Bernardum neceſſa cumento ; ſed ab hominibus vulgò præſumptæ .
riò de vtroque intelligendum . Nam ſi examen Promant aduerfarij vnum vnius patris documen
illud licitum erat , ctiam licita mors ex illo ſub . cum hanc probationem approbans; & videbun
ſecuta . Nam poſt culpam ica deprehenfam , ſolc, tur non penitùs auctoritate veterum deftituti.So
bant ſtatim ſupplicio tradi. Deinde B. Bernardus lus luo videtur quodam caſu ferrum candens pro
non approbat illud examen , ſed ſolummodò nar balle :ſed aduerfarij ferri candentis probationem
rat quid vulgò factum ; quando adhuc in causâ æquè atque ego improbant : & luonis rationem
hæreſis vigebat hæc probatio de facto. Principi ſup . Sectione confutaui.Præterca Pontifex alius cca.Men
bus dillimulantibus,nec fatis promptis ad paren aquæ frigidæ & feruentis fimulmentionem fa- ná in fine.
2.4.5.
dum Canonicis decretis ; quæ pro vuibarbarie ciens , vtramque vocat , popularem inuentionem ,
plerique ignorabant. Reſpondi argumentis ſcri vtramque dicit factam , fabricante inuidia , ( h.dia
ptoris illius Catholici , & excepti haftas eius bolo hominum faluti inuidente ) vtramqueæqua
amentaras : nunc vicifüm ,communis & veræ fen liter dereftatur. Aquæ etiam huius frigidæ purga
tentiæ tela torquebo . tionem Lucius III. vocat , fperegrinum indicium fc.extua
nempe alienum ab Ecclefiæ moribus. ) & decla- rú de pur
SECTIO II 1. rat inualidum . Sed & Innocenc. 3. iudicauit ean gat.cano.
dem eſſe aquæ frigidæ , aquæ feruenuis , & ferri
Proponitur & probaturvera fententia Negatiua. candentis prohibitionem g. Eft ergo ſummorum g cap.ſen
D PP.iudicio hæc proba , inutilis , plebeia inuentio ,pe . tentialan
Gide iis qui ignari ſunt prohibitionis Ca. regrină indisă,fabricatio inuidie ,ſuperstitioſa adinuč- guinis, ne
E.com
nonum :dealiis fit Concl, Peccanı iudices, qui 110,destiruta pairū documento ,Canonib ° improbata. monach.
grari prohibitionis Pontificia , proba hac aqua frigala Quædani adfert aduerſarius,à nu.156.vt probedi
in maleficy crimine viuntur. ] In concluſione hac uerſam eſſe rationem aliarú probationú ,quæ pro
ſuppono prohibitā eſſe probam ; quod probarum hibitæ.1. ( ait ) illæ ſubibantur fpontè & vtronca
a fe &t.præ à nobis ſupraa. Nec valet Solutio aduerfarij, non oblatione : hæc à iudicę iniungitur. Hoc ipſe vi.
ged . in re: eſſemétę Canonude hoc crimine loqui. Visenim dit non efle verum ;nam ex d.c. Mennam , & c ule.de
fpon .ad 2 .
arg . negatiuæ indefinitæ prohibitionis , eſt vniuería purgat. vulg, patet etiam ſolitas iniungi à iudice
lis , idcoque. præcepra negatiua femper , vbique, alias ; & exempla ſuperiùs allata docent etianı
& omnes ligant ;vtdocent quotquot Decalogum aquæ probam ſpontè ſuſcepram.Ideò dicit 2.adu
explicant ideò qui dicit; Non licere vtiproba aque ſtionem naturalibus remediis poffe per dæmo
frigide; intelligenduseſt , de purgatìone cuiulli, nem impediri: & ideò hanc probam elle incer
bet criminis per talem probam . Neque hactenus, tam . Quali verò non poffit etiam ,vel ipſe ſulten
quod ſciam vllus, hanc limitationem canonum tare in aquis maleficam ,vel aliquid ci fupponere
illorum ſomniayit ;yt de purgatione leuium tan quod fuftenter,3.adfert exmalleo maleficar, quod
tum criminum loquerentur , nec modernus iſte l duellum alicubi potuit permitti,multò magis
ſcriptor cantæ adhuc eft auctoritatis , ve eius in poſſc probam ferri candentis: iicm etiamfi pcc
terpretatio contra receptam hactenus ſententiam ceor duellatores , iudices tamen excuſari poffc.
lita dimiccenda , cùm nec yera fit. Nam capones Respond.hæc omnia iam oftenfum euidenter effe
illi de furto , immò & homicidio loquuntur,quod falta. vltimò dicit experientiam huic fauere pro
graue crimen elt. Concl.communis eft,vt ſuperius bationi( quod nec ſemper verum , & etiam olim
probauimus. illis aliis fauebat ) & propter Sacram . Baptiſmi
banc aquæ elle
Probatur primò. Quia peccatum eft dictum , fa prærogatiuam ; quod eft gratis
coniicere,
 LIBRI IIII. C. IIII. Q. V. SECT. III. 337

coniicere, & lombiare vigilantem , & declinare ;Aled in lignificationem & figuram fucuri, iuxta il
poſt Scribonium.Confeſ.hæc probatio ,quia Diui lud Apoltoli ,1. Corinth.10,0.11.omnia hac in figura
natoria ſors eſt ſuperſtitioſa ; ſed huiuſmodipro . contingebanı illis. Quod fi figuram non recogno
batio cft quædam (pecies ſortis diuinatoriæ , vt (cas ; dico , ſpeciali Spiritûs fancti inſtinctu vel
docui ſect . præced . ergo eſt ſuperſtitioſa. Maior iuflione ſeu rcuelatione ea feciſſe ;nec aliter lice
eſt omnium Doctorum , & certa : quia divinatio re à Dco lignum petere , iuxta D.Thom.autma- 'e D. Tho.
eſt vna ſpecies ſuperſtitionis.Min.probatur.ratio gnâ & euidenti vtilitate , vel neceſſitate id exi- d.art.8.ad
22.2.qux . nc D.Thomæ a , quia ordinatur ad iudicandaoc gente , v.gad gentis alicuius converſionem certo 3. & fum
95.art.3 . miſtä &
culta Dci ſcientiz & iudicio referuara, præſuppo inde ſubſecuturam ; vt Apoſtoli & alij Sanctt fc Nauar.Pe
ad 3 •
nit enim contraria ſententia , niâ per aquam frigi cerunt. In noſtro verò calu , quia Deus fatis mul- trus An
dam non poffe crimina deprchcndi: At Galiter, ta dedit inedia legitimaveritatis explorandæ ,ne- cbar.in d .
quàm per vulgares purgationes , inucftigari ne ceſſitas itta ceſſat : vt fupponit Stephanus Ponti- cap. vlt.&
bd.c.con- queant , Stephanus V. Papab definit relinquenda fex . Quod attinet ad Achaz : ille per Efaiam re d.q.1.Ale
Caluifti. illi, qui folus nouit corda filiorum hominum . prehenlus fuit, cò quòd Dei lignum oblatum re- xandr. de
Et ſanè temerarium eſt,laicos iudices occulta pec- B (puerit ,neDeum honore hoc afficeret:quod ,quid Hal.par.3
ad rem quæſo ? 9. 45.nc.
cata fcrutari velle, de quibusnec Ecclefiæ licet iu 3.Valen.2.
dicare;ſed ei tantùm , qui corda & renes ſcrutatur. 3. Probatur concluſio, quia hîc non eſt miracu 2.diſp.6.q.
Hanc confirmationem cùm . s.loco infinuaſſer ad lola Dei operatio cenſenda, fed pactum Magicum ' 14.prip.i.
uerſarias, cap ...certè cap.3.luo loco non diſſoluit. cum dæmone , ergo illicitum iuſſione fua ad hoc. Turrecre
ma.ad 2.9 .
non enim de ſecretis illis prouidentiæ diuinæ ,& cooperari. Probatur antecedens , quia hoc pro
4.10 princ .
maieſtatis gloriæve Dei agitur in argumento ; ſed miſćuè contingit ad proie& tionein in aquam nu.3.& ca.
tantùm de peccatis,quæ viâ licitâ ,omnibusten quàm faciunt iudices Catholici , & hæretici, vt cófuluifti.
tatis , iudex nequiuit deprehendere . Sed videtur conſtat ; quia maxiinè hæc proba viger inter hæ-' cad. q.pu.
eam velle ſoluere num.173.dicendo, diuerſam elle reticos : fed hæretici non faciunt vera miracul . 1. & 3.d.z.
2.9.178.
rationem priuatorum ſic occulta inquirentium , Si dicas hoc ad confirmationem fidei ipforum art. i.
& iudicum , nam judices faciunt, vt vicarij Dei, non fieri . Respond. nulla illos vmquam facere ad
& ex officio , priuati ex inerâ curioſitate.Hæc re confirmationem fidei : tam ordinaria verò &
(ponfio cuertitur , cò quòd canones difertè etiam continua eos facere, ad aliam rem probandam ; id
de iudicibus loquantur, idque tá quoad magiſtra numquam auditum , nec credibile. 2. probatur ,
tus, quàm quoad priuatos prohibent,d.cap.conful- c Deus per nullos facit miracula line neceſſitate:
wifli.d.cap.ex tuarum.d.cap .Mennam.d.cap.vlt.& hic non eſſe neceſſitatem idoneam , oftenſuin elt .
lanèæqualis vbique eſt ſuperſtitio , & Dei tenta 3. vera miracula Deus aliis miraculis numquam
tio , & in magiſtratu hæc ſuntminùsferenda ,mi. eneruat , quia veritas nequit impugnare verita
nùs excuſatione digna . Confirmar. 2.hæc proba tem . Ergo fi lagas non demergi foretverum mi
tio : lure Canonico vulgares omnes purgationes raculum , numquam hoc aliismiraculis euertere
ſunt improbatæ ,vtpater ex dd.canonibus & com tur. Sed legimus aliquando per miraculum hanc
muniter Canonifta fenriunt : ſed aquz frigidæ immerlabilem Magorum vim fuftuliſie , adcò va
proba eſt vulgaris probatio ; vt patet,quia non eſt de facto fagæ aquis demerſæ & abſorpræ fuerint.
canonica,ncquc legalis,ergo eft prohibita .Dicent Ergo illa vis immerſabilis non eſt miraculola .
fortè ,eam effe miraculoſam . Sed cunc contra eos Quod ſubſumpſi , id probatur ex Hiſtor.miracu
procederet argum.ſcquens. lorum quàm Cæſarius collegit ; vbi, libro 9. nar
2. probatur concl. Tentatio Dei eſt peccatum rat,maleficos quoſdain , qui, frecimaleficiis , ſu
.
L repugnans religioni & primo præcepto Decalo pra flumen ambulabant, proie &tâ in flumen ſacrâ
gi; led qui vtitur huiuſmodi probatione tentat Euchariſtia , ſtarim demerſos fuiſſe . Si dicas illud ,
Deum , ergo hæc probatio eſt peccatum repu- D nec in iudicio , nec à iudicibus actum : Inferre
gnans religoni.Mai.probatur , ex communi ſen poſſum , igitur hæc virtus immerſabilitatis non
D. Tho. tentia DD . - Minor verò , probatur auctoritate eſt à Dco tributa maleficis , pro ligno certo crimi
2.2.9.97 . Honorij Pont, qui vulgari'purgatione ferri can viscomprobandi. Nam hi verè malefici fuêre , &
Summifta- dentis dicit Deum tentati d , & quod ille de vnâ tamen demerſi lunt , vi ſacri panis Euchariſtici.
bomen fpecie aſſeruit,de cæteris quoque vulgaribus pro Ergo miraculosè demerſi,ergomiraculo poſterio
tario Dei, bationibus communis DD . Ichola intellexit , ca re deſtructum priùsmiraculum foret,etiamli co
vel Téta- dem enim in omnibus eft ratio , quia vel poteſt ram iudicibus eorum iuflu id actum fuiffet.Nam
re Deum . illud deli& um aliter depreliendi, & tunc nulla vis miraculi non reſtringitur ad iudicum præ
Nauarr. c. adeftneceſſitas: & idcò miraculum petitur à Dco ſentiam . Vrgco quartò, miracula Deinumquam
11. nu.39 .
& ſeq.Ga- citra neceſſitatem , quæ eſt aperta Dei tentatio:vel fallunt,ſed ſunt certiſſima & infallibilia :hæc pro
len . Velt- Gi non poteſt (ciri aliis mediis illud peccatum , ba fallit aliquando . Respond . € hoc fieri fraude & fNQ.122.
capell.Ca. tunc iudex eft injuftus , qui de quibus iudicare
rec dolo carnificis , vel quia non benè aduertunt iu
heh ai.
dca.yle de non poteſt , eò quòd diuino throno ſunt referuara, dices , & fidem non habent , nec fatis confidunt
purg.vulg : iudicium vſurpat. Scd , li benè conſideres ſen- E Deo ; quod tamen erat neceffarium ad miraculi
rentiam contra ſentientis fcriptoris; femper hic patrationem .Sed contra ,fi fit laga( ſecundum vos)
adeft Dei tentatio. Erenim vult iudicem non de mergi non poteſt vi humanâ adhibita : quia nul
uenire ad hanc probam , nifi habeat ſufficientia læ vires humanæ Angelis bonis miniſterialibus
indicia ad corturam ; nec ad alium finem , quàm poſſunt refiftere: Ettamen ,num.31.falli eſtis eam
torturæ hanc probam tuetur. vide que de hac re di quæ malefica erat , vi à carnifice demerſam : tibi
xi praced.cEtso.in princ. Conatur hoc crimen ten crgo ipfi reſpondeas. Item Godelmus ex literis
carionis Dei euadere, quia figna & miracula fæpè cuiuſdam Nobilis Boruſsi , ſex ſagas diuerlis vi
legimus in SS . petita , ab Abrahamo , eius ſeruo, cibus , cùm verè conſtaret efle reas , in aquam ge
lib.3.de
Gedeone,cæteris. Respond.cum Alexandr.de Ha lidam colligatis arcibus proiectas,lubmerſas füil lamisc.4.
les , hæc non facta ad imicationem pofterorum , ſc ſcribit 8 : & de pluribus hoc idem affirmar nuin.35.
Hh 3 loan .
 338 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

a Admo. loan . AlthuGus a. Confirmat lagas aquis ſubmer- A jeficiali bereſi , iam iamen innocentiam ſuam per hoc
nit ad fuo gi poſle & folere Dubrauius Epiſcop.Olomucen coram populo reſtałam facere , indignámque hac ju
dicem .
fis , libr.8 . bistor. Bebem ,agens de Vratiſlao Rege; fpicionepublicè ſe eximere , velle . Annuit imporiunie
Idem VratiſlausGerardo Prafulias frairi fuo auxi efflagitami prafe&tus, & cateri : fed hanc in aquam
lio fuit in abolendis sollendiſquemagorum portentis , proiectam esidentiùs ſupernataſſe, neque vt demer.
arribuſquemaleficis, gwas iuncmulti virimulieréſque geretur , vel fundum petcret ( quamuis id ſtudiosè 1380
nimis licenter exercebant , mentes bominum faſcino mois ſuper aquas tentans ) efficere vlla rarione po
Iurbantes, bokmque fe pecudum lac ,ſegerémque alie tuiffe dicitur. Extra &ta ,ccquid carnifex fuorum mem
nam pellicientes atque ipſa interdum elementa damo brorum ipfa effet, interrogatur :potuiffe infimularam
num violentia concutientes , per qua imprudens vul hoc effugiffe periculum , donec produ £ to accuſacore,
gus à fincera in Deum fide cuertebatur. Nec tamen neceſſitas adeffet huic tentamini. Tandem confluenis
aliter Gerardo malis obuiam ire,quàm per cenſuram bus iudiciis conita candem compluribus , ipfa ante cor
Ecclefiafticam licebat:cum illi non pluris quàm plum tutam quarensbus respondit ,ainafium fuum fibi fuam
beum gladium aftimabant.Ergo non ferrum tantum , fifle, vi hoc aqua periculum fubiret : ſe illam libera
fed ignem quoque e aquam Uratiſlausmaleficis ad turum ;& in ipſis aquis, famă vilámqne cinsadferua
mouit,alsóſque fecuri fériri,alios flammis exuri, fagas B turum effe. Hac confeſſione ſpome prolara incineran
nonnullas aquis fubmergi iuſſit. Atque bac animad da eâdem fuiffet , niſi ſeipſam in carcere pridie fu
uerfione in auctores ampliùs centum distracta ; reli pendio ſuffocaſſet. ] Cernitis in hoc exemplo , ta
quos definere arlem vetitam , damnarámque metu fi citom pactum quod operacum in tribusmulier.
milis pæna coëgir. ] Audis ſubmerſas aquis ſagas culis , & quoad tertiam præualuit pacto exprello
Boëmiæ ,vbi tum miraculi vis, quàm prætendunt? cum tertiâ inito , quia volebat dæmon hanc ro
Effugium vnum video , ad inquifitionem à Deo go tradi, vel faltem necari,moraliter certus im
ſubueniri,non ad ſupplicium , quaſi non illa ad pænitentem obituram . Iudices autem ifti non
boc dirigatur, quaſi diploma de illâ his noſtris ſunt ſecuti ſcriptoris illius ſententiam , quia non
aquariis vllum fic peculiare. Quod etiam addi fufficientia habentes indicia , ad ſolasmulierculæ
tur;de iudicum paruâ ſeu modica fide; planè im importunas preces, ad hanc purgationem pro
pertinens eſt , illa enim dictis ſcripturæ locis exi cellerunt; atque ideò ex duplici capite grauiter
gitur fiducia in miraculis , quæ ad fidei confirma peccarupr. Primò quod vſi illicitâ probatione.
tionem edenda crant,non quæ ad ludicum inqui Secundò quod præcipitanter eâ vli.Sed hinc col.
fitiones, & notitiam pertinebant. Marth.17.0.30. C ligo ſcriprorem ab aliis iudicibus ; qui fimiliter
Maxc.9.0.23.6 24. Quod autem de Scæuæ filiis praxi illâ vtuntur diſſentire ;dum iple vul , præ
Act.19. Adfertut, id vel codem referendum , vel ad cedere ante probam debere indicia ad torturam
rem nihil omnino facit. 4. probatur hîc pactum ſufficientia : illi verò putant , à probâ cum aliquâ
interuenire , quia cum nec naturali hoc vi conrin diffamatione poffe incipi. Qua in re fortaſſis lo
gat,nec miraculosâ Dei operatione; reſtat fieri ex quuntur magis conſentaneè praxi ordinariæ illi,
vi pacti cum dæmone; non quidem expliciti vel led reproba.s.probatur hocpactum , ex moribus
expreſſi, tale enim iudicibus nullum nunc puto Diaboli.conatur ille Dei miracula effingere, ha
M intercedere ( neque aliud probant, quæ multis di bere conatur ſuosmartyres; qui ſunthæretici, &
cit auctor ille ,libri ſui cap. 3.à num . 91. & quod di inter hos ſagæ , ideo ficut Deus pleriſque fuis
cic eſſe pactum implicitum cum Deo,id iam pro Martyribus miraculosè conceffit ; vt aquismergi
batum eſt eſſe explicitam Dei tentationem . ) Sed non poſſent , in veræ fidei confirmationcm : lic
dicimuscum primo aliquo iudice pactum expli Diabolus præſtigioſo miraculo conatur perſuade
citum interceffiffe dæmoni, vt dæmon ad tale fi re hominibus etiam ſuos Martyres eſſe immer
gnum proderet occultum & latenscriinen ; nem ſabiles : & hoc pacto duo conſequi conatur. 1.vt
pe ve, quæ fagæ ellenr, eas ſuſtineret , nemerge. Dilla Chriſtimiracula falla reputentur. 2.vt faltem
rentur : poftea ( vt contingit in omnibushuiulce ipſe æqualem cum Dco poteſtatem habere videa
modirebus ) alij iudices hocedocti, viillius pri cur: & præterca confirmentur in pertinacia pſeu
mi pacti , idem obtinuerunt, atque ita iam , etiam domartyres fui, quibus fic perſuadet ſceos (erua
ignari, ex pacto implicito operantur. Pactum ve turum in igne, ſicut ſeruauit in aquis. Confirm .
rò hoc implicirum intercedere paret ; quia ſuper hæcratio , quia fi aliqua ſaga ſic iniecta in aquis
ſtitiones omnes nituntur pacto implicito , vido verè pæniteret & animo cigraret , ftatim merge
» lib.2.de cet B.Auguſt. 6 ( & cum co omnes Thcologi. ) retur : quia pactum ceffaret.
loc. Chriſ.
0.20.2 2. & Lege D.Auguſt.loco illo & feqq.cc.& deprehen 4. Probatur ,noſtra concl.Non obedire in ſpia
13. & do- des hîc, & luperſtitionem , & pa & um implicitum ritualibus ( cuiuſmodi eſt id de quo agimus )Pon
-ui cap.z. verſari : quia effectus nec eft caufæ naturali adæ cificimaximo , eſt non obedire Deo , iuxta illud;
quæft.s , quatus; nec talis, vt à Dco debeatmeritò permi- E Qui vosaudir,me audit,qui vos fpernit,mefpernit.Sed
raculum exſpectari. Cùm ipfis fagis non interce nó obedire voci & iuſſioni Dei,eft graue peccatú :
dere quoad hoc vllum dæmonis pactum nonma ergo vti hac proba eſt grauiter peccare ,cum Pon
lè ſentit , nec inualidè probat illc ſcriptor à num . tifex cam prohibuerit, ve probatum initiò huius
97. Nam in illo exemplo quod ibi narrat clariſſi ſectionis. Min . probatur verbis Samuëlis , num
N

mè id cernitur , referam eius verbis ; Quemadmo quid vule Domnusholocaufla do victimas? ( quæſt.d .
dum hac adhuc aftate in prafeftura Linnenſi, Diocee núquid magis gaudet Deus cade & fupplicio no
feos.inferioris Colonienfis, accidiffe dicitur , quod vetu centium ? nam & hi vocantur à prophetis hoſtiæ
la quadam vidensduasmulierculas aqua tentatasnon & victimæ,vt docui alio loco ) e non porijs, vt obe
fubfediffe , fed fupernataffe , ipfa ad prafeitum loci diatur voci Dominic( vr non tendatis , ô iudices, c 1. Reg :
accurrens, o interpellans, couſque tam ipſum quàm contra Dei prohibicionem . ) Melior eft enim 1 25.1,22.
cateros ministros iufticiæ praſentes permouet , volens obedientia quam vičtime: & auſcultaremagis ,quam
acaccerrimè inftans, vt ipfa aquis tentaretur : ſe offerre adipem arietum . ) Suauior eft Deo odor
licet apud papulum ſuspecta admodum fit de hac ma obedientiæ , & humilis fepsûs veſtri Lubiniflio ,

quàm
 LIBRI IIII. C. Ill. Q. VI. 339

quàm nidor adultarum ex veticis probationibus | A manciparunt d. 2. Si, cùm non adfint alia fuffi- dl.nec ma
lamiaru ,puras manus veſtras & mēresamar Deus cientia indicia ad torturam , propter adminicus glitratıb”.
fubmiffaspræceptis vicarij fui ; non rogos , non lum huius probationis vulgaris reum ſubdat bor lur 32.. de
Kirin
ch .
pytas,non cniſſasmiſerarú cótra canonum præce curæ ludex , peccabit , & renebitur actione inia commun .
pra examinatarum , damnatarumque. ) quoniam riarum , vo ſupra , etiam fi reus in tortura non fasopin . Cét.
quafi peccatum eft ariolandi ,repugnare , o quafifce . teatur , quia iniuriam fecit indebitè torquendo , ls.cócl. 30.
ins idololatria nole acquieſcere. ] Quid accommo® vi indicijà iure improbatic. Quod fi reus tor- Godelm .
dariùs ad probandum , hanc .probam canonico'iu mentorurn vi confiscatur;confeſho erit nulla, quia d.ca.ién :
m
re verita , ad ariola tionem Tortis diuina toriæ ,& vi extorta : & iudicium ex eâ ſubſecurum nul- tentiá fan .
manganicam diuinationem pectinere? Non dici lum , & fententia irrita f. Et per conſequens Iu- guinis &
d . cap.ex
mus illic Samuelem de fagis , aut hac probatione dex talem ſupplicio mortis afficiens ; hoinividij
tuarum .
locutum ,non ica de lipimus : ſed dicimus:bocab reus eſt , coram Deo , quịa occidit , quem non ha fl.pen.D.
co probatum ; inobedientiam , quæ fit prætextu bebat ius occidendi . Norandum ramen confefla- de quali.
alcerius boni, Deo ingratam & ariolationi ſimi. rio , vt diligenter perfonánt iudicis confideret eft cómun.
lem effe, hinc inferimus, cùm hæc fit inobedien B Nam ſi cafu aliquo fieret, ve laborarer ignoran- Viuio , &
tia valdè fimilis illi Saülis inobcdientiæ , vt often ciâ inuincibili ( quod vix puto poffe hodiè con- Clar. quos
di : idem quod illa meruit ,mereri nomen , & in cingere ) immunis effet à peccato in foro polt : fi fequitur
eandem clailem reduci. Addimus hoc argumen laborat vincibili , pro magnitudine & probabili- Binsfeld .
tum ab aduerfario vilum , ſed non depulfum , lege tate ignorantiæ decreſcet peccatuin . Hanc puto ca de hac
quæ ſcripfit , à num . 123. vfque ad 127. & videbis & veram & ſecurat de hac aquæ frigidæ pue- re lib.feq .
me verum dicere. Quæ verò mox ſequuntur de gatione ſententiam .
dæmonum poteſtate in corporibus deferendis &
limi ibus,ad rem nihil pertinent. Nam conari ne
QV ÆSTIO VI.
gare , vim dæmonum in corporibus inouendis ,
el in eleuandis , & ſuſtinendis in aqua , id fanè
foret in philoſophiam , quod ſolæciſinus in Pri De quibufdam aliis vulgaribus probis.
ſcianum ,egimus de his,lib.z.vbieriam docuimus,
vera per Satanam edi miracula non poſſe ; & hæc Vædam eſt probatio per pondera & lan
eadem omnia D.Binsf.breuiter , fed lolidè docue
cem , nam in câdein Germaniâ appendunt
rat, ideò contra illum , qui hic miraculum nul- c ſagas , & aiunt eas vltra certum pondus( nempe
lum agnoſcit ( vt nec ego ) tota illa diſputatio & librarum 14.vel 15.) deprimere non poſſe quan
noyouáxia , num.128.vfque 149.& quæ porrò lub . tumuis ſint proceræ vel obelæ , hoc etiam Rey
duntur ; à Deo talem poteftatem eludendi iudices ckius damnat ,libr.de proba aqua frigida à num.41.
dæmoni non permitti,ea planè non probantur ſa Ego idem de illo dicendum puto , quod de aliis
lis. Cogit me aduerfarius hic extra chorum non vulgaribus purgationibus , nempe niti pacto dæó
nihil , vt eum ſubſequar . Mulcis enim conatur moniaco , ſuperſtitiofum effe , & cum Dei tenta
hic ſuadere dæmonem hoc in aquæ elemento non cione coniun & um . Canonibus expreſsè non pro
poffe : quia dæmon eſt ex clemento aëris com hibetur , quia eſt inuentum planè recens.
pactus ,non aquæ : ſed faciliùs in inuicem ope 2. Eſt quoddam ſortis feu purgationis genus
rantur & poſſunt, quæ funt ex codem elemento per crucem ,de quo fit mentioin Cóftitut.Caroli,
compacta : ergo faciliùs dæmon operatur in aë Magni & vbi iubentur litigantes, cruce,aut fcuto, & gl. 3.fol.
62.
re , quàm in aquâ , crgo non quia poteft corpo fuste,decertare, & in Capiculari, vbihabes ,campo
ra ſuſtinere in aëre, ideò potelt in aquâ.Respond . vel cruce contendant . Ex his locis crucem fuine
hoc cantùm probare pofler , quod difficiliùs fa genus armorum quidam volunr. Ego non aſſen
ciar in aquâ. Sed neque hoc probat . nam maior D cior ,ſed puto fuille genus purgationis per fortes,
argumenti, dæmonem eſſe compactum ex corpo quibus fe ad crucem aliquam ci manus iinpo
teaëreo ; eſt erronea : vel faltem prorſus temera nens , vel cam amplectens , quis expurgabat . Sa
tia , & idcò monco ſcriptorem , vt retracter, & le nè illis locis cruci, campus hoc eſt daellum op :
gat quæ Scholaſtici câ de re , vel quæ ex illis & ex ponitur , & in teſtamento Caroli Magni apud
a in i.par . PP.optimèMolina,& Valentia a.Nec ad réin per Nauclerum : ſi accufator contendere voluerie de ipſo
quzft.ss . dinent, quibus fusè agit,vt oſtendat dæmones in periurio ſtent ad crucem . ] Cruce , ergo , contende
aquâ nihilmiraculi hactenus oſtidiffe.Non énun re, non aliud , quam ad crucem ſtave. Stare, verò ad
lequirur aliàs non fecerunt : ergo nec tunc pote . crucem , quid fit neſcio , niſi id quod dixi, Crucis
blib.1.de cant, nec nunc poffunt. Et quod dicit, Priſcos iudicium etiam Friſones ſuperſtitiosè exercebant,
ito.ca.i.z-
offic.qu c. martyres idcirco diuinâ virture fupernataſſe; id vt docet lex corum 14.fortes tales effe debent , duo
ne innita lám nos docuimus fententiam noftram roborare. tali devirga preciſi, quos tenos vocant :quorum vnus
tis.s.& ibi Sed néque eſt verum nullos martyres Chriſti ſigno crucis innotatur , alius purusdimittitur , & - la
Ab. & Dd. lábmerfione necari potuiſſe.Legat Surium , legat na munda inuoluti , fuper altare feu reliquias mittun
de Cóftit. Baronij Martyrolog. & Annales ,inueniet com - Eur, & preſbyter ſi adfuerit,vel ſi preſbyter deeſt puer
auch. No plures aquis ſuffocatos, nolo iminorari; quia hoc quilibet ,vnum de ipfis forribusdealtars tollere debet,
uillima , eft, To zápegyop. interim Deus exorandus, fi ille feptem qui debo
22.C.de S. Probainr concl. quia ludex fine causâ ſuffi . micidio commiſſo iurauerunt , verum iurafſent, eui
inof.ceft .
prægnante recedens à communi ſenten . denis ſigno oftendat . Si illum qui cruce fignatuseſt
C Anton . ciente , &
Maria Go tiâ Iuris interpretum ; perperam iudicat b , & ſustulit,lunc vnuſquiſque illorum feptem faciat fisam
rat, in tra- proinde peccat, vt & Doctor conſulens line ido forlem , id eft, tenum , devirga, fignet ſigno ſuo, vt
(ta.de Cónico fundamento contra illain . His addimus cum tam ille , quàm caieri qui circumftant, cognoſce
raun . Dd.
opin.lib.3 . Corolaria quæ ſequuntur ex prædictis , primùm re poſſint , & obuoluantur lanamunda , Ġ altari fes
in pect. iudicem ; qui hac probâ fuerit vſus , poflc conue reliquiis imponantur , depreſbyter fi adfiuent ,fiverò
1. & z . niri actione vi poſſunt , iniuftè aliquem carceri non , ut ſuperius puer innocens , vnumquémque illo
rum ſigilla
 .
340 DISQVISITIONVM : MAGICARVM

rum figillatim de altari tollat , op ci qui fortem ſuam Arecis vacuis ; eosque totidem Sacerdotibus trade
effe cognouerit rogar, cuius foriem exiremam effe conii rent, vt ad cuiusque Priócipis.nomen vnum colc
geris , ille homicidy compoſicionem perfoluere tenetur, rent, & cis redderent: imperium verò illi defer
ceteris , quorum fortes priùs leuaia ſunt , abſolutis . ] retur, cuicalix obtigiſſecChriſti Domini corpus
Si ritus etiam communis Francis fuit , certare cru & fanguinem continens.Sed'meritò poſt,illis pa
çe , non foret aliud , quàm fic iudicio crucis con & io illa diſplicuit, & ius delignandi quem veliet,
tendere ; & ftare ad crucem , foret, conuenire cum communibus fuffragiis in Dandulum contule.
aduerfario ; vt ftçat ambo crucis iudicio , quod runt, narrat Nicetas , in fine Arnal.
fortè veriùs, 4. Huc pertinent quidam olim , qui res aliquas
3. Huc pertinet fortitio illa quatuor Con abiecêre , vt ex earuin recuperatione cognolce
ftantinopolitani imperij candidatorum , Alexio rent, libi delicta ſua dimiffa à Deo ,hoc enim cft
Margziphlo ſuperato ; quam , Bon facius Comes Deum tentare;nec licer,nili habitâ reuelatione au.
Montisterrati , Balduinus Flandriæ Comes , Eri hoc faciendum : quod credendum de S. Attilano
cus $.Payli, & DandulusDux Venetorum , pacti: B Zamorenli,de quo Marincus Siculus,lib.s.rer.Hi
ve in æde Apoftolorum , pro numero candidato span . & de S. Arnulpho ex Lotharingiæ Principe,
runt, quatuor calices ordine collocarentur ; quo Eremità , & Metcnli Epiſcopo, de quo Fulgofus,
rum vnus folus hoftiam facram contineret , cæ- | libro 6.capite 9.

HÆC DE CUNCTIS M AGIÆ

generibus di&ta , o terminus ſunto Tomi Secundi.

DOBRO
30

INDEX
 34

INDEX RER V MET VER

BORVM TOM I II.

pori,e quare. 19.1.

Amatorii veneficiimateria ,c . exempla . 191.2.E
Aronis virga . 288.1.D Amatorióneſolo maleficio abutantur rebus ſacris ? im
Abbates tresphiltro necati. 195.2. D aliis maleficiis Sacramenta prophanant. 194
Aborſus per maleficia . 208.2.209 Amatoriorum veneficiorum hujuseni deſcriptio,c fu
Abortini exciſi àmagis . 207.2.A crilegia varia . 192.19
Abrabam an propheta . 254.1.0 Amatoriorum maleficiorü ingredientia , ſeu materia .
Abraham Genethliacos conuicit , 297.2.C 195.2. A
270.1 .A , B Amatoriis veneficiis voluntas cogi non poteſt bene ! ier
Abrahamij humilitas.
hæ us um 277 .2. B bari concupiſcentia , fanguis efferveſcere,6c.
Abra feru ſign petiit .
a reti s 257 .1. B I93.7 2.
Abſt ract pro conc .
Achaz quo liberos modoper ignem luftrarit.286.1 . A Amethiſti geſtatio ſuperftitiofa . 288.1, A
Achatis potus, 288.2.B Amniomantia.287.1.E.eius origo & caufa . 198.16
277.2.B Amoris præfes quidam Damon , 218,1 ,
Achami furtum .
300 Amoris remedia naturalia ſuperſtitiofa,& diuina.196
Acredula prenotio.
205.2.D 2.6 ſegg .
Acu punctura .
216 . Amphiarni templum vaticinum . 260.1.B
Acusper cutem prodeuntes: & c.
S. Adalbertus. 272.2.C Ana , quid Cabaliftis per Aleph.finale , ó quid per
Ain . 240.E
S. Adalberti Anathema falſum , quod eft Adelberti
baretici. 243.1.D Ananilapat quid , « vnde dućłum , fusè difcutitur.
ead.2.A
Adolphi Scribonii probationes reiecta.327 . 2.U ſegg .
Aduocatorum veterum ſuperſtitio . 287.1. E Anabaptiftarum fomnia. 30 6.2. E
316 .2.E Andronicus Imp.151.facrilegus . 313.D
Aedeſii fomnium .
Ægyptiaci dies qui fusè doctum . 236.2.D Angela Boëma. 266.1.C
284.1.B B.Angela de Fulgino. 213.2.Ę , 270.2 , D
Aeromaniią .
250,1.B Angeli populorum cuſtodes. 296.2.1
Aeſculapii templo cubabant .
Åternitatis participes propheta quomodo. 255.1.B Angelica ars. 23.1.C
308.1.A 24.1.B
Agamemnon . Angelis data Prophetia cur.
196.2.B Anguilla perfecta eiecta per poſtică , & pofteà inuoiu
Agnus caſtus.
287. 2.C cra fætus folita omnia . 2 / 2.2.E
Agnus Scythicus.
Agreſtii hæretici calumniatorismors. ' 313.2.E Animalia an ipſa prenoſcant,quod fignificant.300.1.3
Alatoidesmembrana . . 287.1.E Animalium noctiorum exorciſmi & coniurationes qua
276.2. C licite . 238.2 .
Albigeriana viſio.
109,1 .A Ani man tiu m præfagia . 200.1.A
Alcmeria parius.
Alchindrinæ liber nefarius. 293.1.A Annos & tempora qui colant. 236,2 .
273.1.D Annulo quodam empto Princeps deceptus in ludo.
S.Aldegundis .
309.2.E 284.1 , A
Alea cur prohibita .
29 2.1.0 Antichriſti nomen cur per 666.fignificatū.292.2 . D
Ale{tryomantia .
225 .1.1 Antichriſti tempus vanè pradixêreomnes. 297.2.B
Alexander e Hymenanu . s
30 7.2.B Anthropomantia . 287.1. A
Alexandri Magni fomnium .
i 25 7. 2.E Antigonus . 308./.A
Alexandr Magni viſo.
i ca tu s. 30 4. 1.C Antiochi Tiberti Cefanatis diuinatio . 301 .2 , A
Alexan dr s
Medici percuſſor prefig ui fi
um 298.1.B Antipa th ia s ne
homini cum damo . 273.2.8 .
Alexandrinor βλακηννομίαν .
s
Alexiu Brana. 297.2.B Antonius Cardinalis Granuellanus. 299.1.B
Allabius. 297.1.C S.Antonii regula ad difcernendas reuelationes ,expli
274.1.B cata . 27.2 C
B.Aloyſius Bertrandus .
Alphonfus rex Aragonum . 229.1.A ,297.2.0 D.Antonio cõſecrãdiporcos origo & ritus.2 :9.1.D , !
Antonii Verderii error . 3 : 1.2 D
Alphonſus fapiës Rex Caſtella per aſtrologia deceptus.
28.1.D
297.2.D Apollo Myricans .
252.2.B Apollo 1[menius. 186.2.1
Alphonſus 1.rex Neapolitanor .
Alphitomanti .a 286.2.C Apollinis varia oracula . 278.2 . A
287.1.A Apollonius Tyanaus. 277.1.1
Alfatica ſuperſtitio.
210.1.D 281.2.C
Althea ftipes fatalis Meleagro. Apollony Tyanaiiactantia .
Aleuromantia . 286,2.C Apoftafia a fide. 225.1.D
Amaſismaleficiatus. 219.1.C Appa & Gela vt tutata caſtitatem . 197.2.A
Amatorium maleficium quàm noxium menti cor Apparitiones Angeli, & Deipare . 315.2 .El
li Aqui
 IN D E X
342
Banchus rex ,
Aqua an oderitmaleficas:quod non . 328 ... D , E 294.1.0
211 329.2.A
Aigua aſcenſusmaleficus. Baptiſmiagua quopactocauſa falutis.
Aquararefaltio & condenſatio facillimu. 217.2 Baptiſmi ritus defenfi . 240.1B
Aquarum prefagia . 2.9.2 Baptiſmali oleo c aqua abutunturmalefic. 193.1.
295.2.B Bardefomnium , 307.2.B
Aquila Ponticuscurpulfusab Eccleſia .
Aquila Britannus. 259.1 Bartholomæi Coclitis predictiones . 304.1.C.mors
294.2.A ibid . D
Arabs fignificat latronem .
225.1. Baſina Franc.regina faga . 26.1.A
Aranea ſpecie damond
Arbitrium liberum abfolutum Iudicibus non compe Baſilacius fanaticusqualis . 276.1.A
, tere. 33 5.2 . Bafibus Impf 281.2.D
Arborum ,herbarum á florum prognoſtica . 299.2, Bafilius Pſeudomonachus, 19.2.C
-2 19.1.B Batauus Miffam irridens. 228.1.0
Arcariusdæmon in Miſnia.
Arequipanum prodigium . 299.2.C Begardi. 262.2.E.264 ... B
Aretinorum fons. 282.2.C Begini & Begardi. ibid .
321.2.D Belomantia .
Argentinenfes quidam hæretici. 290.2.A
Ariobaldus Dux Longobardorum . 225.1.A Benedicere animalibus ſuperſtitiosè non licet.238.2.E
Ariopharnis Thracum regis iudicium . 252.1.D Benedictionismenſe omiffio noxia . 225.2.E
Ariolatio quid ,& vnde dicta . 285.1.B Berlinenfesmalefice quo pacto glaciem procurent. 205.
Arithmantia duplex . 292.2.C 2.E
Arlunæ Scythica. 287.1.A D.Bernardinus Senenſis fontem diuinatorium obſtru .
Armamaleficio imbuta,gladius annulus,& c. 269.i xit . 282,2.C
Armorici Baronis infanticidia . 223.1. Bernenfium maleficorum ſummaimpietas. 295.2.D.
Arnulplus Lotharingia dux , 340.2.B Brigitta Suetica á eius reuelationes defenfà . 256.
Arnobij fontium . 307:2.B 1.C.
Aronenſes energumera quomodo à denone vexata Birgilenſis demon . 223.2.A
quadam liberala . 269.1.B D.Blaſii patrocinium animalium . 239.1.D
Arreptity ſeu obſesji. 279.1.D Blafphemorum pæne exempla. 225.1.E
Arreptitiorum reuelationes falſa . 263.2 . A Bohemici Magi preſtigia . 214.1.B
B.A ſenius. 273.1.B Bohemie spectrum mortis prefagum . 289 .
S.Arſeny doctrina dedemorum lucta & varijs inſi e te
Bohem faſcina viros occidere . 206 .
dijs. 272.1.A , B Bohema ſaga demerſa . 338.1.B
Aſcletarionis predictio & mors. 297.1.B Boleslaus à canibus deuoratus. 225.1.A.
A ini venerario. 284-20A Bonnenfis vetula combuſta per indicium proba aque,
Aſpidamantia . ibid. 330.2 , B , C
A faſſini qui. 210 .1.B Binum hominis rei quod . 241.2 .
259.1.D Bmum iudicantis quod . ibid .
A Jumere quid .
A lyriorum fortitio in bellis, 290. Boni cur à damone vexentur. 223.1 . A
Affirites lapis .' 191.2.D Boniminorum ſuaſu Diabolus folet impediremaius.
A tra non ſuntcerta omnium euētuum ſigna.296.1.E 270.2.D , E
Aſtragalomantia . 290.7.C Bonis nocere poffunt,fed raròmalefici. 222.1.A
Afroiatri. 298.1.E Byt oma nti a , 287.1.C
277.1.E Brum praſagium 300.1.A
Ajtrologi quiexcuſandi.
Afti ologi que nequeant pradicere. 295.2.60 ſeg. Brabanti a ſuperſtitiones due. 242 .
Aſtrologiſepebabent paclum cum demone. 297.1.C Branchidarum oraculum . 278.2.D
Aſtrologorum peccaisque ce quania . 295.1.6 ſeg. Braſileenſium oniropolia . 304.2.C
Aſtrologorum diuinationes cur aliqaando vera. 297. Brauo miles Hispanus aleator à damone in altum ſu
7.C blatus. 226.2.D
Aftrologis vera dicentibusminis credendum . 304.1. B.Briccy miracula duo. . 320.1.D , E
266.1.C
A;trologia quuiuor partes diſcuſſæ.294.2.A ,co ſegg. Brigida Scota.
Aſtronomia ( Aftrologia diſcrepani, ead.i. 2. Bruta ſulmina. 270 .
Athenais eueéta ad imperium . 297.1.C Bruxellenſis muliercula diuinatio perfomnium diſcuſ
Atheiſmus ex Galunimo pullulat. 223.1.E fa. 308.1.B
Arrilanus . 340.2.A BurchardusHalberſtadienſis Epiſcopus. 315.1.B
Artiļamater . 306.2 . E
Augurium quid quotuplex . 288.2.1 C
Anguria oblatiua e imperralina que , 289.1.A
Auium refpeétu augurij nomina diuerfi. ibid.B Adauera quomodo lancinēt fiue in patibulis, fi
Aurium tintinatio . 234.2.A CAue inbumata . 207.1 .
Auriginoſi morbi curatio. 290.1. Celorum influentia poſſunt species in phantaſia pro
Auspicium militare ex acuminibus. 290.1, A ducere. 306.1.B
289.1.C Caietani quædam fententia explicata . 232.1.B
Auſpicia pedeſtria.
Aufpicia quid,di qualia , 288.2.E Caietaniexcufatio reielta. 235.1.D
Axinomantia . 284.1.E Calix pro forte. 309.1,1)
Caligulam Cafonia fuftulit. 195 .2.B
B Callia templum in Gargano. 260 .1.B
Calumniatores Sanctorum puniti. 225.1
Caluini error de baptiſmo. 328.2.D
proſtituēdı, & funium qua tēdebantur á rū Caluiniani amici damonum , eorum parcunt imagini
pebantur,mus explicatus . 175.1.A bas,varia exempla . 233.2.C
Cal
 LIBRI SE CVND I. 343 ,
Caluinianiofores virginitaiis . 224.2.D Cluniacenſes monachi Alphonſum Regem Aragonia
Galuiniſte precurſoresAntichriſti. 212.1.B ex pargatorio educient. 229
Caluiniſtarum renelationes. 274.2.C Cogitationes an noia demoni. 276.2.A
Caluiniſtarum vexillum effigie damonis infigne. Cogitationes quo pacto Magidiuinent.ibid.
223.2.C Cobobe femen 263.2.D
262... D
Cambronenfis Deipare imago,Duellum , & miraculo S.Colete prudenshumilitas.
fa Clinici victoria . 31 $.2.316 Colonienſis virgo. 225.2.C
Carn erac enfe s quidam hære tici, 321.2.B Colophonijvates . 278.2.D
299. 1.A , B Cometarum ſignificationes . 298.2.C
Campanarum oſtenta mira.
Cananæus ſignificatmercatorem . 294.2.A Comitifa ſečte Caluiniana veneficac adultera iuf
Canoniftarum quorumdam error. 333. mariti occiſa . 215.2.D
286.1.A Conceptio B.Virg. Deipare immaculaie definja con
Capnomantia fpecies.
2,30.1.B tra quandam pratenjan reuelationem . 267
S.Carilephus.
197 .1.A Condei principis præfagia . 307.1.D
Carnium ejus.
s
Carolu Magnus Imp. 253.1.A Confeſſionis vis. 215-321
CaroliRegis Franc.morbus ex maleficio. 208.1.C Congetatio. 259.2.D
Carol Calui auiditas. 319.4.A ,323.1.B Coniectatio quid 255.quotuplex . 29.4.1.D
CaroliMansfeldy Comitis mirusmorbus ex maleficio . Coniectatio iudicaria ex aftris quatenus licita. 294...
215.2 D , & ſeq.
Carnifex à malefica laſus in ipſa iuftitia executione. Coniugibus vitanda philtra . 196.1:
276.1.E Coniugum intemperantia . 224.2.2
Carnifex à malefica iam rogo mandăda lefus afflatu . Conrad .V Vimpina multa fublegit clam ex Pico .
..222.1.E 291.1.B
Carthaginenſis mulier ex falſa reuelat. cauſa ſchiſma Conradi Marpurgy inquifitio, -18.2.2
251.2.C Conſtantini Sterhati aſtrologi diuinationes . 297.2 B
tis.
Gatharine Raconiſia reuelationes. 274.2.B Conftantinopolitani Circi matefice imagines. 211.
Catharina Hualtherimirusmorbus ex maleficio . I.C
‫ما‬

212.2 E Conſtantinopolitanum imperium quo paéto forie obue

Catharina Senēſisreuelatio de concept.B .Marievin inerit Flandriæ comiti. 340.7.A
266.2.E , 267 Contagio quomodo hauriatur. * 198.1.0 fegy .
ginis diſcuſſa.
252.1.A Coponus ficarius. 304.1.E
Catharina Bononienſis decepta .
Catholicies Ariani Epiſcopi certamen . 321.2.321.1 Contr adiét iones defenforis proba aqua frigide.330..E ,
Catonis dictum acutum . , 234 331.1.E
Caropromantia . 283.1. A Contumacia inobedientiaqz pæna . 224..A
Caropromantia in cuspide splendenti 290.2.B Corinthiorum lex . 302.2.D
259.2.C Cornicis praagium . 300.1 . A
κάτοχος, 8 κατοχή .
301.1.C
Caurele pro agna frigidarejecta . 331.1 Corpus imago animi.
Celtæ di&ti Germani. 28 2.1.E Corporis dispoſitio quã expoſita illuſionibus. 264.2.A
Cephaleonomantia . 284.1.A Corporinaturaliter ferrum cú alia metallica certo co
Cereris oraculum . 283.1.B formata artificio innaſci non poſſe . 215.2.D
Ceriti & Cereričti. 214.1.D Corpori humano ex malis humoribusinterdum durc-,
287.1.A vt tophos,ſpinas,conchylia ác.innafci . ibid.C
Ceromantia .
Certamen duorum veneficorum mirabile, 206.1.C , D Coſcinomantia . 284.1.D
CHAB AR quid ,unde CHAB ARIM . 290.2.C Craſſus. 25.1.E
294 .2.A Crateris impium confiliu . m 196. 2.C
Cha lda i qui dict i.
Charibertus. 277.1.B Creatura quomodo laudem Dei nobis proponant.
Charichriſt Hibernia. 236.1, E 3 29.1.E
Childericus rex Francia . 263.1.A Cribro diuinare: 284.1D
man tia .28 ibid.
Chinarum damnatio per duo ligna. 292 Criſtallo 3.1.C ,pæna.
Chiromantia quotuplex , & qua licita,qua contra. Critomantia , Chrisbri& mulieres. 286.2.C
301,2.C Crucifixiimago ſanguinem fundens. 209.2.E
Chiromantia fcriptores,prohibita lečtionis. 302.1 Crucis fignum quam vim habeat. 230.2.0
287,1, E Crucis fignum contra illuſiones. 268.2.C
Chorion .
Choſen ſeu eſſen . 255.2.E Crucis fignaculo diſcernunturilluſiones. 270,2.B

Chriftus quo ſenſu Propheta . 254.2.D Crucis fignum opponere viſioni ſeu reuelationi. 273.
Chriſti Dominifactum cacum ſanantis. ' 240.1.A 1.E
Crucis fignum prætermiſſum noxium , 226.1.C
Chriſtianis cur obiecta infanticidia . 207.2.E
319.1.B Cruce certare guid . 339.1.C , D
Chriſtianus Comes de Oldeborg.
Chriſmatis vis. 228.7.C Cubabant olim in templis ad fomnia captanda.260.
Cineraria diuinatio . 286.1.D 1.A, B
Circi Byzaceniſtatue fatales . 211.1.C Cubomantia . 290.1.C
282.2.A Cultrum excernens deglutitum . 216
Ciſterna in Aphaceno templo .
Citatio ad comparendum coram Deore varia eiuse Curioſitas . 230. 1.D
Cyanea ad Lycum . 282. 1. E
313.2.B
xempla .
Cleidomantia , 284.2.A Cyrus. 308.1.A
Clemens Vcitatus coram Deo . 314.1.A ,315.1.E
Clementis octauibulla . 317.2.A D
κληδογισική. 324.1.B ABAR . 258.2.1
Kandoriſeaday guid,cja randov. 281.2.C D Dactylowania. 2 " 3.2.E
2 Neurin
344 IN DE X

281.2
Demon pro anima apparet euocata . Difcre ::o fpiruuum doctrinales que . zbid .
idem ſolet mentiri fe animam . 282.2 Diſcretionis ſpiriiuum donum quid : & de duplici eius
Demon cur vtatur atale pucrili ad diuirationes. 264. modo.ibid . & ſegg.
2.B Diuinatio quando quale peccatum . 293.2.A
Demoquadă per fe nõ aquè poteftac per alios.27.2.D Diuinatio quotuplex .
278.1.B
Damon cur potiùs per alios quàm per ſe ,maleficio no Diuinatio quale peccatum ,fiue que hærctica,que non.
ceat. ibid.c ibid .
Demon non habet corpus eersum nec aliud . 327.2 . D Diuinatio in Sacra Scriptura an ſemper in malum
Demon alligatus loco per Magum . 217.2.E ſumitur .
153.2
Damon maleficas fuftinet,nemergantur. 327.2.E Diuinatio qualis permiſſa .
277.1
Demon fomnys deludens. 217.2 Diuinatio malefica per plumbum liquefactum as
Demonis fraudes in oraculis reddendis . 276.1.E quam . 212.2.B
Demoni permittit Deus aliquando la dere, & iudices Diuinationis definitio explicata,& quomodo differat
331.1.E
decipere. ab vana obſeruantia ,prophetia,coniectatione.quari
Demoni ſe deuouere vel eum inuocare quam periculo fit rerü.vndedicta,ſollemnia ,inftruméta .275.1.D ,E ,
Susen . 225.2 ° C Diuinationis à Prophetin Ğ coniectarione difcer
Damoni homines tradendi poteſtas. 216.2.C nonda canones.
277.1.C
Demonem aereum corpus habere ,error. 339.1.D Diuinatiori recipiende que diſpoſitio apta. 254.1.A
Demones quidam lenones . 193.2.E Diuinationem explicitam illicitam ejje ,nemoChri
Demones qua occulta que ant reuelare . 275.2.A ſtianus poteft licite ignorare . 278.1.B
Demones Lutherica Suvinglyantē bulones.272.1.B Diuinationes cum paéto expreffo ſeu explicito . ibidem
Dæmonum conuiuia funtcalamitates hominum . 187. Diuinatores aſtrologi ex republica eijciendi.298.2 . A
1.A ,nomina ab effectu . 236 Diuinatores conſulere non licet .
277.2
Demonŭ miniſterio nõ licere vti nec ad boni . 239.2.C Diuinatoria fors illicita .
337.1.A
Demoniaciobſeſſi & poffefiquomodo differăt.217.1.B Diuinatoria ſortis ſpecies.
290.1.B
quomodo intret demon . 237.2.B Doctrina, & eruditus quid vulgato interpreti. 255.2
Λαιμογώντες. 214.1.D Dodonides columba quales ,
278.2.C
Danielis liber fomnialis. 305.1.B Donatifta Sacrilegi, 228.1.D
Daphnomantia . 287.1.B Dracus Londinenſis.
274.2.E
Deus cur maleficia permittat. 222.2.E , “ ſeg . Dubium quid ,eo quomado in dubijsmitior fententia
Deus cur permittat homines à demone pofſideri. 217 . ſequenda.
2.C 241.1
Duella omniiure prohibita docetur. 316
Dei gloria reſultans ex maleficijs. 222.2.E Duella quando Principesposſint permittere. 317.1.
Deiprouidētia in tuendis o dirigendisiedicibus ma DE
leficij quanta & qualis. 333.2 Duellorum caufa.316.1 . Aritus . ibid .
Dei prouidentia quæ in tolerandis fceleribus malefico Duelldrum incertitudo & iniuftitik,
rum 222.2 Duellorum variorum exempla . ibid.D
Dei ſuauitas,clementia,fapientia,potentia ,iuftitia. Duffus rex . 210.3.D
2 23.1 Dulcinifte .
264.B
Defuncti poſcunt eleemofynas , o spiritualia remedia . Dunſtanus ignita forcipe nafum larue comprehendit ,
230.2
269.2.B
Dementia breuis ac ridicula per maleficium . 214.1 Dura & craffa gro paéto demon queat veri aut falsò
Depoſiti negatio. 226.2 . E corpori inferere. 216.2. A
Deſidia ſeu ſegnities. 196.2.E E
Deſperatio . 232.1.0 Ccleſia precationes,quam vim habeant mala re
Deſpuitio in finum ſuperſtitiofa . 194.1.B E pellendi.
Detračtionis pæna . 239.2
223.2.E Ecclefia non obedire eft mortale peccatum .
Deuotionis feu execrationis maleficium . 216.2.C Eccleſiaſticas caremonias ſuperſtitioſis ritibus conferre
Diabol. quomodo inducat in gula ġ libidinč.272... B blaſpbemum impium eft .
Electiones aſtrologica . 240.1.B
Diabolus in iudiciomilitis patronus & liberator .
225.2.E 244.2.295.1.C
Eleemoſyna poteftfortito haberi, 309.I.B
Diabolus vnumquemque decipit per ea,qua quiſque Eleemoſyna data fagis an periculofa . 227.2.8 228
amat.
264.1 Eleemofyna vis. ibid .
Diabolusquomodomundirex ſecundum Lutherum . Eleemofynam denegantes faſcinari.
ibid .
quomodo fecundum Catholicam veritatem , Eleemofyna defunétis profunt.
205.7.A 229.1
Elecmofynis impetrate an efficaciores . 237. 2.B
Diabolus quomodo DEVS faculi dicatar, ibid . Elie bumilita .
Diadumenus vnde dictus. 273. 1.B
287.1.E Elizeus cur pſalten requifiuit.
Elizabetha Croftha. 254.1 . A
DidaciOrdony duellum cum Zamoranis. 316.1.E
Didius Iulianus. 274.2.E
283.1.A Elizabetha Barthona vaticinia . ibid.c
Dies SS.Pauli Vincentij , Vrbani, Ioannis , Annija Elementa tantum ſunt tria:nullum ignis .
tionis. 298.2. B
236.2.B B.Eleutherius.
205. I
Dierum fauſtorum vel infauftorum obſeruatio.ead. 1. S.Eliſabetha Sconaugienſis defenſa. 266,6 , D
e seg .
S.Elpheg us. -272.1. A
Dina forja . 286.2.E Elymasmagu .
Diophanes magus. 230.2.D
284.1.C Elzana maleficus.
Dire . 205.2.C
289.1.E Emma regina
318.2.B
Diſcretis experimentalis,quid,& qua nomina eins. Energumenti tot cur tempore Chriſti.
231.1 . 223.1.E
‘Energumenorum corpora ampollit demon ſubingredi.

HO
 LIBRI SECVNDI. 345
217.1 Ferd . Cortezins 292. 1. A
Ő quo id patto.
Energumenos verosreperiri,& qui tales fint. ibid . Ferdinandus Daualus natusgaleatus . 287.2.A
Enguerrani Marignanivxor malefica . 210.2.B Feris erepta in magicis. 207 :1.
Enthufiafte hæretici 306.2.E Ferrantis Comitis Flandria matrem demon decepit .
228. 276.2.E
Epachy pæna.
Emphemerides paſtorum ,& rufticorum , á nautarum Ferri candentis miracula , 318.2.320.1.321.1 .
undenata . 300,1.B Feffana tribades. 284.1.C
Ephefforum net&Cº. 291 ...E Feſanorum Hydromantia . 282.2.B
S. Ephrem . 251.2.D Feftorum violatio . 230.3.C
Ephialtes,feu incubusmorbus. 306.1.A Fides que operetur in ſanatione. 2 41.1.C
255.2.E Fides remedium contra maleficium . 2IN
Ephod quid quotuplex .
211.2.C Fider vis contra illuſiones. 269.1 .
Epilepsici aptimaleficio .
Epileptici patent falſis reuelationibus . 263.1. Fiducia e cuſtodia fui. 271.
Epitheles Meſſenius. 306.2.E Filum collo commenſuratum . 288.2.B
Erichius magia . 280.2.C Fila maleficij amatory qualia ... 194.1.
Erkimbaldide Burban factum e miraculofa Eucha Finis bonus ſolus non facit actum eſſe bonum aut legi
313.1.A timum . 333.1.B
riſtia perceptio .
Errror iuris quis peccatum . 316.2. Finnimalefici baliftarij . 210.1 . A
258.2.E Fontium miracula , 289.2.C
Euangelium .
Euangeliorum liber incombuftus. -321. I. Florentina mulier . 215.J.A
Euchariſtia quomodo exitium ſit fumentis. 313.1 . Floridenfis diuinatio . 284.2.D
Euchariſtia verè ad falutem inftituta . 3 /2.2.B Forma nocet pudicitia . 197.1.0
Euchariftia contempta , formidata . 311.2.D , E Formaprobé aqua frigida in maleficiis . 327.2
Eucharistie facramenti forma à Deo instituta.240.2. Forma ferri confecrandi ad iudicium . $18.1.E
Euchariſtia miraculum . 193.1.B Forma verborum qua permiſja que non in medicinis.
Euchariſtia fumpta purgatio, defenſa exemplis óra 241.1.A
tione contra Hotomannum Caluinistam . 311.2 . Formula proba aquæ feruentis. 322,2 .
Eucharistie vis.. 215.1.227.2.228.1. Formula curationum ſuperſtitioſa multa . 242.2.B.6
Euchariſtia contempia vltio . 225.1, ſega .
Eucharistiam indignè fumentium pæne. 313.1. Francia aulaſuperftitioſa in dierum obſeruatione.237.
Euchariſtia abutuntur malefici . 218 . 1.D
Euchariſtica fortitio . 340. Franci vſi ferri candentis indicio. 318.1.D
Euchariſtica purgationis formula cauſa. 312 . Franciſcus Dux Armoricorum . 375.1.D
Eucheté infanticide. 188.1.D D. Franciſci exemploſe virgo volutat in niue.269.1.D
Eulaly fifcella incombufta, 320.2.A S. Franciſci fortitio . 291.2.B
Eulogy fomnium , 307.2.B Franciſci Borgia reuelar. 274.1.B
Euftachius Abbas. 373.2 . E Franciſci dela cruz deluſio, hærefis , falſa prophetia,
Eutelidas. 198.2.B ſupplicium , o hiſtoria . 263.1.6
Excommunicatio lata in duellis explicatur. 317 Freſaia ſeu ftrix auicula . 188.LE
Excommunicationis contemptus. 228.2.B S. Friardiprudentia. 270.1.D
Execrationum ſex Dirarü in ſeipſos exempla.225.2.C Fridericus I II. Imp. 25 ? ... A
Exorciſmivis cum miſa ſacrificio . 2 26 . Fridericus Dux Auftrie . 195.2.D
Exorciſmorum formula que licita, 239.1 . Friſonum ſuperſtitioſa fors. 339.2.D
e
Expuer in faciem viſi. 271 ,1.D Frumenti aduerſio per maleficium . 209.2.A
Ecstaſis ſeu raptus Prophet. 259.2.B Fulicum præfag . 300.1.A
279.1.E Fulminis vis in penetrandis folidis. 216.2. A
Exſtatici.
Extiſpicina, 285.1.E Furioculus quo pacto excutiendus,ut cognofcatur 243.
1.C
F Furtum concipere per lancem & licium . 288.2.B

Augu Futurorum ſcientia quo pacto referuataDco.295.1.E

ſtananimi.
Acies index 301,1.B
iTurce vatici
nia . G
276.1.E
Fanavici ſeu'évbeo1.279.1.D ,exempla & nomina.278.2 Agates in diuinatione. 284.2.A
Faſcinationis fpecies tres . 197.2.D Gaianus mimus. 225.
198.1 . Galea naſcentiam . 287.1.E
Faſcinatio quid latè,ó- ſtrictė .
Faſcina tio quid fecundùm vulgus & hæreticos , ibid . Galeacius vicecomes maleficiatus . 219.1.C
Faſcinatio illa vulgaris quam erroris originem habeat . Gallicena fæmina. 278.2.C
214. 2.C Gandenſis virginis propter fuperbiam illufio. 270.1.A
Faſcinatio vulgi fabula de ſuperstitio est. 198.1.D S.Gangulphi vxor adultera detecta punita.32 5.2.B
Faſcinationis vera cauſa , refutatis falſis. ibid . Gaſtromantia . 28 3.1.A
Faſcinationis remedia quadam ſuperstitioſa . 204.2 . GaZa reni qui. 285.1.0
254.1.A Geile mors . 225.1.B
Fatui & furioſi cur ſæpius diuinent .
Faustina quomodo amore liberata . 196.2.C Gelo qua Mauritio infidiata . 188.1.E
Felicis Malleoli liber pro ſuperstitioſisorationum for Genebaidus Laudunenſis lapſus de pænitens,cú quam
mulis diſcuſſus & confutatus.238.2.cum ſegg. obediens D.Remigio. 269,2,3
Fæmina facilioresdecipi . 254.2.C Geneuenſes venefici . 206 ... E
Foeminarum reuelationes quomodo examinanda.ibi. Geomantia , 2:11. A
dem D
Germaniproba aqua ufi. 322.2,323
Ferdinandus I I I. Caſtella Rex , 315.1.1 Germanorum mos gridam difceffius. 295.2.E

li 3 Ce:mano
346 IT INDE X.

Germanorum jipersti10.282.2.A ,284.2.A ,289...C , · faſcinatur . 188.4 . A

290.1.D S. Hereberius.
261.2. É
Germanarum fæminarum diuinatio. 282.2.B Hermetis Malateſta mors.
304.1.D
Gertrudis . 266.1.D s is
S. Hermannu Sieinfeldenf . 272.2.B
Gladijnucronem tres digitos longü excernens.216.1.D Hibernia ſuperſtitio.
236.1.E
Glandium trium preſagium fuperftitiofum . 300.1.A D. Hieronymus crucis fignum adhibuit fanationi.
188.1.D
Gnoſtici Magi á infanticida. 240.1.B
Gnofticorum Magia e viſcerationes anti infanticidia. Hieronymi Cancellarij Mediolanenf.annulus.284.1.A
207.2.E Hierofcopia deſcriptio accurata. 285.1.0 ſegg.
Goeſiorum iconoclaſtia . 223.2.B D. Hilarion demonem quem Magus immiferatè vir
Goninusmagus Parifienfis, illufit iudici ipſo fupplicio, gineexpulit. 2.7.1. E
vicaria ſibimula in patibulo relicta. 222.1.E Hildebrando puero omen oblatum mirum . 288.1.E
Gofuuini Comitismors. 227.2 . A Hildegardis . 266.2.D , 273.1.B
Gotfridus Schluffel. 225.2.E Hippe . 191.2.C
Gothol anu s Nana rc hu s. 315.1.D Hippomanes. ibid.195.2.A
Græcorum nomine quiſignificentur in facra Scriptura , HispaniCatholici contra Arianum certamen.320.1.B
258.1 B
323.1.E
Grando & glacieseadem fpecie . 299.2.C
Hifpanorum militum oratio ſuperſtitiofa vulnerum
Gratiani error . 322.1.E curandorum .
238.1.A
Gratienſis pſeudopropheta. 260 . Hiſtoris filia Tireſia . 209.1.A
S. Gregorius Agrigentinus. 225.1.C Homicidy poena .
225.1.A
GregoriusVII. Papa . 312.1.A Homicidia magica .
207,1.C , D
Gregory XIII. laus & bulla. 317.1.A Hominum generi ex maleficorum fcelere vtilitates na
Gualtherus Burgenfis . 314.1.A td . 223.1.
Guilhelm . Aquitania Dux deluſus. 269.2.E Horror de latitia ex reuelatione .
273.2.A
B. Guilh. Roſcildenſis. 272.2.C Hotomani temeritas caſtigatur. 312,2.A
Gula etiam leuis religioſe punita . 230.2.B Humilitas neceſſaria contra illuſiones. 261.2 ,
Gunda mulier viri teſte aſſumpta monafterium ingre Humilitatis vis contra illuſiones.
270.1.
diens punita. sad ... B Humilitatis vis contra damones.
262,2 .
Gundizaluus Fernandez decorduba. 314.2.C Hydromantic species varia. 282.286.2.A
Guſtronienſis fabermagus. 284.2.C a s
Hypati pruden facinus. 197.1.E
S. Gutlacus. 271.2.E
Gygisannulus. 283.1.E I
AcobiRichij libellus confutatus.
H
Iacobi Brocardi Caluinifta reuelationes. 274.2.C
lad . 259.1. E , colloquium cum Alexandro. 257.2 . E
Abitus optimuspericulofus, & nitor ſolito maior Iamnes e Mambres. 230.2.D
Iannes ſeu Iannes Theophilipreceptor , Patriarcha .
Hadrianus VI. Papa . 297.1.0 Magus. 282.2.E
Cherinthus .
lapony furtum valdèdeteſtantur. 317.2.B
Marcus Magus.
Ichthyomantia. 286.2.E
Hæretici fičtores Montaniſta . 263. 1 . Iddegonim . 287.2.A
reuelationum Donatista . IEDVIM diuinatio, & quid IEDV A. ibid .
vt fuêre Archontici,
Ieiunium neceſſarium ante Miffe celebrationem . 228.2
Manichæi.
ſeiunij violatio punita . ibid.
Háretici damones expellerenequeun :. 223.2.A Ieroboamivxor.
277.2
Hereticorum propheta mente capiebantur ,exempl. IESV nominis virtus liberat puerum à demonum po
prob . 259.2.A teftare. 227.1.C
Håreticusmirè ignis ſempervlciſcitur,exemplis duobus IESV nominis efficacia.
240.2.C
id confirmatum ,327.2.333.0 alio.277 . Ignorantia qua in Diuinatione excuſet.
Hereticos reiecit aquam . 277.2.D
335.1. A Ignorantia qua à peccato excuſet . 334.2.D
Hereſi flamma quod vmbra corpori. 322.1.B Illuminati hæretici , 262.2.E ,264.1.B
Halitu o afflatu maleficæ faſcinant. 188.1.A Illuforum per reuelationes excuſationes diſcutiuntur.
Hannonia energumenaque fingensſe ſacerdotiſſam có 262.2.B
conſecrans:exemplum . 255.2.E
Imagomalefica. 212.2 .
HaraldusHybernus. 320.2.A Imaginesmalefica amatoria . 294.2
Haruga. 285.1.0 Imagines vel ftatuamalefica,de varia exempla . 210 .
Haruſpicinaunde difta,& quid . ibid . Imagines malefica ex ceta,terra ,& 0.192.2 . B , carum
Hebreiaſtrologicauſa idololatria k iconoclaſtia.297 . baptiſmus, caly ritus. ibid.c
Ab Hecate vel Heroibus infeſtati. 214.1.D Imagines astrologice.
294.2 .
Ș. Helena falſo afcripta oratio. 243.1.B Imaginarij magi. 284.2.E
Heliogabalus. 287.1.A Immifericordia
227.2.C
Helizei geſtuspuerum fufcitantis. 240.1.A Impedimentum perpetuum quod . 219.1.C , D
Heluetia ſaga . 211.2.D
Imprecationum mala & vltiones. 223.2.E
Heluetia obſtetrix puericida . 188.1.D
Inceſtuoſus Satana traditus. 224.2.B
Heluetica duemalefica afflatu lepra infecére. 206.1.E Incendifolita maleficis.
194.2 .
Henricus Imperaror . 313.1.D Indi adiuratores tempeſtatum .
298.2 .
Henr icus Mogu ntin us Epiſc opus. 31 5.1.B Indicium complicum . 333... D
Herbe o feftuce malefica , quasſupergrediendo quis Indolentiam ſeu patientiam tormentorum quomodo

procurent
 LIBRI SECVNDI. 3.47
procurent malefica . 221.2.E
ludues non po, junt inquirere in plane occulta . 337.1.
Infans tutus iner damones. 227.1.C ludices an pojfint vti plenitudinearbur.j. 335.1 .
Infantes propri occiji ý comefti à maleficis . 237.2.E ludices ifti aquarioli que docendi. ead.2 .
Infantium cædes. 188.2 B , C Iudicis hac proba aqua frigide vientis pæne.339. 2.
Infantibus cur ſæpiùs noceant malefici, m.iximènon E , poteft conueniriaclione iniuriarum.eiusfenten
baptizatis, quæfitum , cu cur Deus hoc permittat. tra est nulla.eft homicida. ibid .
221. 1. 2 . Iudicum iufiurandum in leges. 33 5.2 B
Infanticidium . 207 Indicibus šo iuftitiæ adminiftris an maleficipoſſint no
Inferni oftia varia . 279.2. cere . 222 1.8
215.1. Indicibusquibusnoceantmalefici. cado .
Inferranonis maleficium ,
Iniuria quomodo remittende ex Dei precepto.239.2.D ludicium qui in ſacra Scriptura . 256. 1.A
Innoceniy V 7.mors fabulofa . 314.2.A ludicium ,qualis purgatio. 377.2. E
Intentio que excuſet a peccato. 2411E Iudicia humanicurſint incerta . 312 ID
Inuidia et odium proximi. 224.2.A Tudiciariusprocelues contra ve:mes noxios. 239.1. A
Inuidi an viſu noceant. 17.2.E luger. & Lauff kaffer, vermes. ibia .
210,2 , E 14. I L. bull.. 315.2.E
loannes Morochazariusmaleficus.
loan . de Varenis. 27.1.B 11.Sireniusnimium tribuit aſtrologis . · 295.2.0
Ioan. Flander Eftinnenſis Deipare defenſor . 315.2.E Juliarus ex parricida Sanclus. 223.1.D
loannes Galeacius aftrologum ſtrangulariiuſſit. 297. Iulianus Apoftata . 253.1.B
2.C IulianiApoftata Magia . 287.1.A
S. loannes Gualbertus. 321.1. A Iuliani calumnia in vigilius Chriſtianorum . 260.1.B
Joannis XX7.mors. 297.2 E Trenianus Malus. 314 2.C
loannes de Rupeſciſa . 26.4.1.E Lunonis palus Epidamni. 282.2. A
274.1.E Iurifiurandi purgatio defenf... .311.1.C
Ioannes Sagus, & loan . de Rupeſciſſa .
ioannes Stadij vanitas. 294.2.B Inſti Lipfij narratio o amicitia cum auctore. 308.
Ioannis Turfonismors. 315.1.C I. A
loan.Bentiuoli fæuildir. 304.10 D.Iuſtina . Cyprianusmagil.. 193.2.B
B.Ioannis diefuccenſa pyre , vndemos. 285,2 .E lustria Dea Hotomanno , 312.2.E
Loa nne Alb rer ba into xira tio . 206,2.B Iyngis varia nomina. 19.2.C
10.aana Potiere ſaga caufa vexationis totiusmonafte
rij vbidegebar. 263.2.C K

Toanne virginis Lotharinge reuclai. defenſa , 274.1,8

contra illam alla . ibid . 292.2.1
loannes Ballus. 26.1.D Kabelade oplex.Iudeorum . 290.2.D
loannes Ballaus notatus. 266.1.D Kalendarum lan . fuperftitiones. 234.1 ,C , D
lob à damone plagatus. 211 2.B Karentinienſium maleficiariorum difcuffa Hiſtoria.
Jonatha fors,i petitio figni. 277.2.B 219.2.A
Ione tempeſtas. ibid . KIBEL, unde Kabalu . 279.1. E
S. Iordanes allufis non femel. 271,1.A S. Kiliani & fociorum cades . 225.1.B C
Ioſephifortitio o virga . 283.1.D Kunigundis Imp. 315.2.A
D.1oſephi nomen cur daium cuidam . 272.2.B
louis Dodonai, Ammonis,Trophonij oracula. 278.1.E L
lou'us nota!us :04.1.E ,ſcriptor ſuperftitiofus. 287.2 .A
Iprenſis Epiſcopijen: entia defenſa. 238.1.C Acertulas in vrina quidam eiecit, 215.2.C
Tractium lenis . 2 ;0.2 B L Laclis exficcandi aut furandimaleficium ,eri
Iridis om Jinnilium praſagia. 299.2.D tus,necnon remedium lepidum . exempla ſingulo
Irrifio virorum Sancioruin , 230.1.B rum . 209,1, C , D
Iſaacius Imp.de imperio deiectus, 275.2.E Laftrygones curſtriga . 188.1.D
Ifaacius'Angelus. 22.1.C Lamia vnde dicta . ead. 2.B
I iacorum ſuperſtitio, 287.1.A Lampadomantia . 288.2.A
I alus veneficus Cathar.Medicea , 206.2.B Lapis infignis & diuinatorius Iudæis . 287.2.D
1 xlorum hodierna bydıomantia . 282,2.B Lapis quomodoradat á ſubintret aqua ſuperficiem .
La 'aiperfidia,duellum ó-ſupplicium . 315.2.D 216.2.A

In lai crudele pactum fænoris. 253.1.B Lapidum rationalis fulgor,quando deſierit. 258.1.0
Iudei dictum acutum de aſtrologia . 296.1.A Lapponesmaleficiſagittarij. 210.1. A
Lindai vnde dicti adorare caputaſini. 284.2 , A Laurenty Medicei mors, 2.2.B
14.'avrum idololatria in captandis fomniis. 260.1. Laurivri a maleficis folebant.194.2.B , à diuinatio
Index fine caufa idonea non poteſt recedere à communi nibus fymbolum diuinat. 287.1.B
opinione. 281. Lecanom.antia , 282,2.D
Iudex improbusdamnatus. 229.1.E Lectiſternia Gentilium in fanis ad fomnia captanda .
Indici non licet quam vult pænam infligere. 331.2 306.2.C
Indices peccant bona intentione proba aqua frigida Lemnia fæmina curmaritis inuife . 2 :8.1.C
vientes fusé doctum . 334.2.336.1. Leo Imp.philofophus contempor Magarum . 281.2.D
Ludices que ſubmoriali facere & ſcire teneaniur. 335 . Leo Iſaurus, 277.2.B
LA Leonardo Haſelio restituri libri fws. 203.2.C
Indices ac ne Principes quidem lege planè foluti.ibid . Leuuenstetenſis puella . 25.1 .
E ,Š- 2.A , quo pacto legibus aſtridli. ibid.2.A Libanomaalia . 2.86..C
I'ldices cur veritatem non affequantur in Sagarum iu Liber diétus reuelationes prophetarum . 23.1.B
336.1. Librorum ſcribendorum e complicandorum inu
Hct ، ،‫درامد‬
348 IN DE X
Hebreos conſuetudo. 296.2.A Malejıcıquibus perfonisnocere queant. 221.1 .
Liberos demoni offeruntmalefici . 221.2.C , D Malefici excommnnicati, 210.1. A
Libidinis irritamenta undecim ex Helinando expli Malefica curari ). 215.2.B
cata . 196.2.D Malefice funt poneſe ab inhabitante damone . 327.2 .
Libidini qua spiritualia arma depellende optima. 323.1.
197. 1 . Maleficarum ſupernatatio vnde proueniat. 327.2.A
B. Libuina . 273.1.B Maleficuum effe.
187.1.A
Licitum non eftquicquid prodeft. 241.1. A Maleficium , quid , ở quotuplex . ibid .
Licitum non est vfurpare ſacram Scripturam ad fen Maleficium foporiferum .
207.2.C
ſum ad quem non prolata . ibid.B Maleficium hostite ,da qualia ingredientia . 197.2.C
Ligamina nodi amatory . 194.1.D Maleficium per inhalationě omnium peffimū. 206.1.C
Ligaminismaleficium quàm frequens,quotuplex , & c. Maleficium per cibum & potum . ibid.B
217.2.E
Maleficium per inun &tionem , vis eius. ibid .
Ligaminis cauſa pracipua . 218.1.C Maleficium maleficio repellere non licet. 239.1 . E
Ligaminismodi. ibid.B Maleficy efficientes cauſa. 187.1.B
Ligatura Pecuariorum , 237.2.D Maleficij vox quid fignificet. ibid.
Ligentur cur fæpiùs viri. 218.1.B
Maleficy inhalatory cauſa contra Bodinum á alios.
Lilith . 188.2.A 206.2.A
Lithomantia , 287.2.C Maleficij intrinſecimateria. ibid.
Lituanorum fuperftitio. 285.2.E Maleficij extrinfecimodi varij. ibid.C , D
Aña. 259.1.C Makficij crimen quoad probam aqua, nihil habet pe
Loca vbimaleficia folent reponi vel recondi. 192.1.E culiare.
331.2 . A
Locutio linguarum ignotarum non procedit ab air a Maleficij species,per intreſumptionem ,velper applica .
bile . 278.2.A tionem exteriorem . 206.1.A
Abgcov abyræ quid. 256.1.A Maleficio maximècur demon dele£tetur . 187.1.A
Lollardi. 26 2.2.E
Maleficia qua ab extrinſeco. 192.1.
Longobardi capre caputadorarunt. 284.2.A Maleficia qua interius operantur .
191,2,
Lotharij Francia Regis ſacrilegium & pæna . 311.2.E Maleficia tantum nocent, quibusvoluntmalefici . 187 .
Lotheria contraétus,quid ,quotuplex , & quas conditio 2.A
nes requirat vt fit licitus. 309.2.A , & feqq. Maleficiorum inſtrumenta, ſeu materia .188.1 .& feqq .
Lotheria cötractu que perſona lucrari poſſunt. 310,1.C Maleficiismultos ladi e occidiprobatur.
205.2.A
Lucas Gauricus infælix diuinator. 304.1.C Maleficiandipraſegmina velquid aliud eius expetun-|
Lucernaria diuinatio . 238.2.A turà fagis.
192.1.E
Lucrety inſania cá mors. 195.2.C Mileficiatus, quid .
187.1.B
Lucullimors ex amatorio . ibid . Maleficiati & frigidi qui , & hos per maleficos poffe
Ludouicus Rex Germanorum . 323.1.B fieri,
Ludouicus Sfortia . 217.2.E
Mandragoreus virunculus , & de hac impoſtura
297.2.D . 283.
Lugdunobataui iconoclaſta. 223.2.C 2.D
Luizicipopuli. 289.1.D Manganie ſpecies.279. 2.A ,in quibuspäetum latens.
Lumen propheticum ad quam qualitatis fpeciem perti 285.1 .
neat. 255.2.B Manuel Connenus deceptus ab aſtrologis. 297.2.C
Luminis prophetici certitudo , nomina varia , e an Manus Dominifacta ſuper me, quid .
259.2.C
idem fie cum lumine fidei. ead.1.C , D , E S. Marcellus.
270.2.C
Luminiprophetico non credentes peccant , & puniti. M. Antonius Triumuir .
ead . 2. A 193.2.B
Marcus hæreticus ( Magus.
ibid .
Lunaticorum plures ſpecies. 211.2.C D.Marcusſutorem ſanauit. 240.1.A , eiufdem praſa
S , Lupilibum . 237.2.C gem. 235.2.A
Lufitani veteres . 387.1.B Marebaptizantium fuperftitio.
Lufitana Monialis. 282. 1. D
274.1.E Margarita Řauennatis reuelat.
Lutherus nimis liberalis in damonem . 274.1.B
205.1.A B.Maria virgo viſa cuidam in fomnis difponfari.272 .
Lutheri funeri demones interfuerunt. 223.2.B 2.B
Lutheri pſeudoprophetia . 275.1. A B.Maria virgo ſe vlta. 225.2.B
Lutheri o ſequacium de baptiſmimateria errores pla Marie Deiparæ fauor in tuenda caftitate . 197.1.D
nè vaſani. 328.2.C , D Maria virginis Deipara deuotio quàm vtilis.214.2 . E
Lutherum in anguftias olidas redegit damon. 223.1. A B.Maria Deimatris inuocatio quã falutaris. 230.1.E
Luxuria punita .
224.2.C Maria Magdalena , 226.2.E
Luxus veſtium punitusper damonem . ibid. S.Maria de Oegnies amicus illufus , fed à Sancta fer
Lycy piſces arioli. 286.2.E natus, 271,2.B
Maria Imperatrieis ſcelus & ſupplicium . 318.2.C
Marioniaduocati prophetiæ.
263.1.E
Maſſa quod genus prophetae , 259.1. A
197.1.B Mathematici qui in iure & Hiſtoriis.
Magdalena de Cruz. 297.1.D
M la Cruz
dela . 265.2.D Matthias Coruinus Hungar. Rex . 300.2 . E
Magia, hareſis, luxuria cognatio. 224.2.D Matiſconenſis comesſacrilegus.
Malchuth Malki, 2 28.2.C
258.2.E Matrimonium folemniritu contraherë ante lucem vi
Maledici in Martyrem poena . 227.2.A
Maledici in Sanktos. tandi ligaminis cauſa an ſuperſtitiofum . 207.2.D
225.1.D S.Matrona .
270.2.B
Maleficus cuimalefico poſſit nocere . 221.1.A S.Maurus.
Malefici intentionem cur damon exigat. 261.2.E
187.2.A P.Mauritij Abbatia . 299.1.B
Maurits
 LIBRI SECVNDI. 349
281.2.C
Mediciaſtrologi ſuperſtitiofi qui. 297.2.E , corn..dem Neoromantia proprie dicta .
Medicorü cöie&tatio,quouſque probabilis.900.1.C , D Necromantia modi duo Thebanus, Theſſalicus.280.
S.Meinulphus . 272.2.C 2.B
B.Meinulphimonafterium Bodkenſe . 279.1.A Nečtanabus Magus Alexădri Magnipater.282.2.E
S.Meinulphi do&trina dignofcendarum verar,reuelar. Negatini precepti vis. 332.2.336 .
271,1.E Nicolaus Papa . 311.2.E
Melindenſium ſuperftitio. 279.2.C s
Nicopoli vnde dicta . 234 .2.B
236.2 Ninium , pluuiarum , geluprafagia . 299 .
Menſes quicolant.
Menſtruata quomodo inficiat fpeculum . 201.1.A Noë anmaleficiatus à filio , 218.1.A
Menuercus Paderbronnenſis Epiſcopus . 315.1.A Nominum impofitio e mutatio. 290.0 ſeg .
Mercurij lapidei indices. 288.1. A Norinbergenſia exempla duò diuinationis infaufta .
Moroneus rex . 278.2.D 283.1.0
Meronei Regis fors. 291.1.D Notoria ars. 232.1.E
Metamorphoſis fagarum in feles,mures ,ec. 207.2.B Nouatus. 228.1.C
Meteorologicorum prenotiones . 298.2.c Nouemdiales pulueres. 206.2.E
Metonymia . 256.2.C Nouicij faciliores decipi. 254.1.C , D
Metopoſcopia . 300.1.E Nuditas membrorum inſpectio punita. 224.2.E
Miles iniuftè damnari,quàm fe demoni tradere ma Numerorum qua vis. 292.2.D , E
lens. 236.2 . Nymphai oraculum apud Apolloniam . 286,1.C
Mina Dei magnum munus. 259.1.C
Miracidofeexcufare nemo poteftpetere. 313.2 . A 0
Miracula chy
bedié rariora . 331,2.E
Bedienija vis contra illufiones. 266.2.4 fegg .
243.2,
Miracula fiebant à deluje. 270.1.E
Mifericordia mater, quando cæpit vocari B. Virgo. Obferuantia vana alexicace, medica . 237.6.
260.2.B Obſtetricesmaleficas 205.2.D
Miſnius adoleſcens. 296.1.B Occulta facta non licet explorare per aſtrologiam.298.
Miffa vis.228.1.Encontra maleficia . 215.1.E 2. A
Miſa S.Ifidori miraculum . 320,2, A Oclum . 196.2.E
Miſſasmalefici curant celebrari ſuper varijs . 191.2.E Oculo excuffo diuinare quid , do quo fiatmodo.284.2.B
Mitior fententia qua . 241.1. E exempla infelicis conainimis. ibid .
Mola adurebatur, cineres poft tergum ſpargeban Odatis Zariadres fomnium . 306,2.E
tur. 195.1.B Ody maleficium . 214.2.B , 219.2.D , exempla . ibid.
Moguntini Epifcopi mors. 127.2.C Oinomantia . 286.2.A
Moloch Idolum . 193.2.E
221.2.D ,287.1.B Olinarum oſa incendendimaleficium .
Monachus à diabolo affatus. Olle ludus. 309.2.B
224.2.E
Monachorum expurgatio de furto . 234 ... B
311.2.0 Ominandi genera varia.
Monomachia purgatio & ciusorigo. 315.1.B , cauſe, Ominisnomen in facra Scriptura , 235.1.A
amorum genera ibid . Omina . 289.1.D
Monftra . 289.2.0 Omina ex nominibus. 234.2.B
Montaniftarum reuelationes. Omina ex verbis fortuitis . ibido
274.1.Ę
Omiza cialia few ròđáo . ibid .
Morborum fæpè caufa efficientes ſunt demones, & quo
2 11,2 Omina domeſtica . ibid .
id pacto faciant, contra medicos quofdam .
Morbos quomodo inferat damon. 214.1.E Ominum ab animatis et inanimis peritorum tabula .
Morbos curare cum ſuperſtitionenon licet. 238.2.B 238.2 .
Mortuos quividiſſent citò mori,opinio vnlgi: 273.2.C cad,1. À
Ominum obferuantiſſima gentes,
Moſes quopacto prophetarit. 254.2.E Ominum vanitas, 234.1.B ,235.1 .
Miſes Abbas. 230,2.B . Omphalomania. 287.1.D
Mulicr & malleus à molliendo. 197.1.A Omura miraculü deChriſtiano falſo accuſato. 317.2.C
Muliercula ablata qua fe demoni deuouerat.225.2.C Oniropolia anctores. 304.2.B
Mundis corde Dei ; immundis viſio damonis debita . Onirop oli tar um fundam ent a . 305 .1.C , D
Oromantiat 292.2.C
224.2.C
Munzeri pfendoprophetis . 475.1.A Onomarchus. 308,1.A
Mures praſagi. 300.1.B Onus. 259.1.B
Murmur ante verba magica . 280.2.E Onychomantia . 284.1.A
226,1 Domantia . 286.2.A
Mufce in ſpecie damon .
Muſica . 197.1.B Opera culpa non tribuenda Dee. 332.1.A
Mutinenfis comitis faétum inſigne. 318.2.C Oraculum ex arca . 279.1.B
Mylitta Aſſyrys Venus. 194.1.B Oracula & vaticinia,e corum gener å varia.278.1.E
286.2.E Oraculum ceffatio vnde. ibid .
Myrefons.
Myricaria diuinat varie. 287.1.D Oracul orum cauſa inueftigate . ibid .

Myricina virga. 288,1 Orationis vis contra illuſiones.268.2.C.270.2.A ,271.2

N Orationis tepiditas de diſtractiopunita. 230.2.B
Abi,& Nebua ,à qua radice. 173. Orationis mentalis periculofus quidam in praxi lapſus
Napelo nutrita puella . 206.2.A & illufio. 254.1.B
NareesAndrogyni. 288.1.C Ornithomantia . 293.1 . E
Nathalocus.
293.2.C Orpheus fanaticus. 27 9.1.D
Natiuitatum magiſterium . 294.2 Olja oliuarum quid apud Baruchot offis nomine quid
Necromátia quaequalis . varuga Titus eius. 279.2. fignificent Hebrai. 193.2.E
A , fegg. IMaurici fomnium . 307.2 . ]
Kk S. Oſual
 CV INDE X.
5. juallitus. 427.1.2 PHKR. , 1,3 , 290.1.3
Olgerius exconomus facrileg . 228.2.E Phyſiognomica diuinatio: unde nala, o que habeal
Ortho 3 ,imp. 34 8.2.C
-. Fundamēta,cúm qua poflit pradıcere.330.1.E ,& feq;
Ochofilius Imp.Cuptus à Venetis... 17 282, 1.D Pictavienſes Magi; cü rumi 228.1.B
Ona diei parafceues aferuantium fuperftitio defcuſa. Pifcatoris Traiecienſis exemplo: * 319.1.6
9.52.7.1. E Títupov, an hinc Epytirà ,& quale hoc.194.2: 6 , D
1 Platonis diuinatio . 292.2.D
P Pane modus quandoaugeſcit cum delictise
Politica coniectatio . 388.21B
Agomania . 282.2.C Pollentianus Magus .] 14 " 287. A
PRE 210.2.C Peptifex Romanus viſibile caput Ecclefia . 336.21 A
Painoti imagomalefica .
Palucorum crateres in Sicilia . .282.2.A Pontificis eſt declarare, quid ſit fuperftitiofum . vbid.
Palomantia . $ 1.290.r.D
Pontifices declararuni probam aqua frigidedlicitain .
Palumbimaleficium & pænitentia . 218,2.C ibid..
Pancratius aſtrologus & aliis infelix . '» 297.2.B Popporis Danimiracula. ' . 3 320.2.C
P.:ndulphi Malateſt : crudelitas & poena .130 1..2 ,A Dori an multum dilatariqueant. ri116.2.E
Parçnium percuffores puniti. 224.1. A , B . 1329.LC
Porphyria miretrix .
Parentum execrationes quàm formidande probatüm , Pofterum pro adue.jo. szeptember 6.... 237.1, A
» ibid,quàm periculofa . 264 Prafiſcini. 1981.A
Pariendi difficultas per maleficium . 208.2.E Predictio & prænosio quamodo differantur :+( p2it. A
Parricidia ftrigum . 207.1.D
Pramonftraienfium initio energum.quidam fatedicis.
Parthenomantia fpecies dua . 238.2.B 268.2.C code into alla
Paſiphaes templum . 26.1.B
Principis ſuperftitiofi quaſtio.
Pajeres praſagi 300,1.B Proba aqua frigida olim diuerfa abbadierna 325.2.7 ,
Pátrenfium Achaïæ diuinatio in fonte . 28.1.B eiusformulæ duæ collata.ib . quæ fæpèä Ponesfici
Pauire pro ferire . 289.1.B bus ó Imperatoribusfitprobibitasbide an hodle
Pauperes de Lugdunoſeu de Barulo . 336.1 . A licita fit , fusè difputatum , ufgize adlibrifinom , ab
Peccatum quid . ead.2.A eadem pag . .Kui ! 1.2 ,
Paccatum iriplex ,infirmitatis,malitia ,ignorantia . Proba aque frigide parum babet:vtilitatis, & quafi
3 : 4 2.0
Superflua,prout illam recipi vuelt Richius. 330.1.D
Pocpuistfunt cauf& maleficiorum . 223.2.E Proba aqisa frigide eſt rentario Dei.337.1.D , & inobe:
Peccare quis poteſt faciendo rem licitam ,o non pecca cdientia fimilis ariolatiori vetita . 338.2.E
1 re faciendo illicitam . 241.2.A Proba aqua frigide apud paucos in folo Germanian
Peccare quis poteft,faciens bona intentione ,quod ei fa vusalibiexploſa . 330.11A
Core non licebat. 335.1. & feqq. Proba agua frigida non eftmiraculofa:ſed expacioda -
Pedisoffenfi omen frequentiffimum . 235.1.E morico,probatur. 338.1.C
Pedutus omen . ibid . Proba aquefnigida qualis olim fuerit, 32316
Penetrario corporum folidorum Diabolo impoffibilis . Proba aqua frigida neceſſario fallax , fi capta firma
215.2.A lefica ob aliud crimen aliquod . 331.6 sep
Peregrini hypocrita pena. 319.1.E Proba aqua frigida in maleficry crimine piobibila cas
us
Pergamen virginea maleficorum qualis. 152.2.E nonibus.c communi fententia oftenditur . 3: 2.I
Periaptorum ſuperſtitio. 232.2.233.2 Praba aqua non eft fors conſultoria . 334.1.B
Periurijpena .
226.227 Proba agua frigide aliarum vulgarium oſtenditur
Peflis tempore parochi ſortiri debent,quis in vibe re nullum ejfe diferimen , confutatis quæ adfereban
maneat . 369.B 336.2.
Petras de Fraxineto . 215.2.A Prote aque non praficitur à Deo Angelus. 331
Petrsts Bernenas iudex fagarum . 226.1 Proba aqua frigida per bonos Angelos Deum non ad
Detrus Deioca propter eleemofynasſaluus . 229.1.D 330.2.D
effe..
Eerus Maſſilienſis. 320.2.C Proba vulgata per lancem o pondera. 339.2.B
Petrus de monte llicino. 297.2.C καν ία 210.0.0
προ βασ ..
Petri Sartoris fraudulenta hypocriſis. 264.1.B Probationes vulgata omnes iure Canonico prohibira ,
Petri Primoduli error . 301,2.D 1..337.1.C
Petri Leonii aſtrologi exitus . 297-2.B Probationibusquibusvti liceat iudici. 332.1.A
Penelgnei Alban . Epiſcopi miraculum . : * 1.321.1 Proculus Arianus. 228.1.C
Petri Tarentaſii miraculum . 215.1.B C Prodigia . 239.2.D
lupe quid . 194.2.A Prodigia quatenuslicearobferuare & proponere.ibid.
Pharmacia .
28.4.1.0 Probibitio generalis quam longèporrigatur. 3 32.7.B
Pharmacida Thebane . ri.1288.1 227.1.E
Promiffi matrimonij violati peena .
*)

S. Pisilaſtry feftum . 230.1.C Propheta vndedictus. 293.2.C

Pbilippinenſium diuinario. 1 ya ...E Propheta verus intelligit,& denunciat alys. 255.2.A
Porlippus Putcher Francorum Rex . BWT315.1.E Propheta definitio. 253.2.A
Pisiltrum ex infante. 206.1 : E Prophetæ quam certi de euentu, de Dei reuelatione.
Philtra propinantium pæne humana diuina, 255.2.D
1.96.1 Prophetâ nomen quam multa fignificet. 253.2 . A
Philtræomnia noxia ,adigunt in furoremjexempla . : Oy quibus competat. ibid .
195.2 Prophetia non mente capti,vt fanatici. 250.2.A
Philirorum remedia ,qua apud Gentiles, que proba. Prophetia per fomnium genera cius.. ibid.D
195.1.D Propheria quibusdari à Deo folita . 2 254.1.B
6

Phacoelis tyranni annuli . sio 289:2.E . Prophetia quedă ſententia ſeu præſcienria , á quedam
commi
 LIBRI SE CVND I. 351

comminationis fiue conſily ,o diſcrimen . 255.1.B

Prophetia in femper in bonam partem . 253.2. A R
Prophetia quomodo voluntaria ( inuoluntaria .
254.1, C , D Abdomantia . 2 10.1.D
Prophetia quorum præfentium vel preteritor um fit . R Rana oſcillum . 191.2.C
ead.2.D Ranunculorum preſagium . 300.1.A
Prophetia an ſemper hominibusmediante angelo de Rafis,& alioruin medicorum praua remedia . 196.2.C
Iur. ibid . A Ratio contra omnes orationum fuperftitiofarum for
Prophetia genera duo per Sacerdotes & perprophetas mulas . 239.2.B , C
255.2.D Rationes dignoſcendiſuperſtitiolas formulasorarioni .
Prophetia infallibilis veritas quomodo. ead...C 237.2.238.1.
260.2.C Rationale iudicy: 255.1 . A
Prophetia gradus, & dignitas,
Prophetia donum quod tefte D. Paulo. 253.2. Regibus eo ludicibus folertia quadam dininındı a
B ,254.2. D Deo data ,á eius exempla varia. 252.1.0
Prophetia definitio tradita ( explicata. 253.2.C ,D Relapſi in hærefim pæna . 226
Prophetia caufa efficiens folusDeus, confutata vario Remediis vanis & ſuperſtitioſis vii non licere.3²4.1.D
ibid . E Remora . 191.2.C
rum alia caufa .
Prophe tia t
infuſio an requira aliquam in homine dif Rerum magnarum ó ſolidarī in corpus ingeſtio , pro
pofitionem , & cuiuſmodi. 254.1.A bata exemplis, & examinarum quomodo ingeran
Prophetia materia qua res fint. ead.2.D tur & egerantur. 214.2.D , & fegg .
Propheria influxus mediante angelo quo pacto fiat. Retractio & abfconfio genitaliun an naturalis eo ve
ibid . A YA . 217.1.B
Prophetiænomen , quoruplex ſignificatio : egodefinitio, Reuelationis veritas ab euentu quo paéto dignofcatur.
ſingularumque particularum explicatio.25 3.2. 274.1 . A
seg. Reuelationivigilantis an plus tribuendum ,quàm dor
Prophetarum oraculum . 258.2.B mientis. 258.1
Prophetica inſpirationis ſpecies, cum Dialogo,vel fine. Reuelationem vt quisdiiudicetqua illi neceffaria in ge
Item imaginaria o intellectualis, o quid fingule . nere. 261..B
254.1.D Reuelationes fedulo diſcutiende antequ.im approben
Prophetare quo ſenſu dicanturmortuus, inſanus , vel iur. ead.2
Paganus. 253.2.4, B Reuelationes San &tarum quanti facienda. 266.7.0
itas. 197.1.A quorumdam ſanctoram . 258,2
Profper
Prouidentia Dei. 300.2.B Reuelationes à Deo petere an licitū quæritur. 261... D
Prouocatio ad diuină iudicium ,quando licita , qua Reuelationes aliene quomodo difcutienda. 262.1.E
tum ei deferendum . 313.2 Reuelationesmiraculis confirmari . 271,1
B.Pruminius. 238.2.E Reuelationes propria non propalandæ , fed tegenda.
Prunarum ardentium proba qualis', & eius exempla 273.1.A
varia . 320.1.C , D Reuelatione s alijs confirmari. 272.2.B
Pſychomantia . 260.1.B. 279.2.A Reuelationes vnde appareant effe à Deo , vel à damó
Ptolomæifomnium . | 306.2.E ne. 258.1.2
197.1.C Reuelationes quorum non credende , 263.2.A
Puerorum familiaritaspericuloſa .
Puerosnecant fage varijs modis. 188.1.C , D Reuelationum difcernendarum precepta qui tradıde
Pulchritudinis corporea examēc vanitas.197.1.DE rint. 260.2.E ,261.1.A
Pulueres malefici ,corum color & vis. 187.2.B Reuelationum finis perpendendus. 273,1 . A
Punclerus maleficus. 209.2 . E Reuelationum falſarum indicia reſpectu perſone.
Purgatio Canonica quid . & varia cins genera propo 264.1.A
nuntur à pag. 311.2.C Reuelationum qualitates quz conſiderandæ . 268.1.D
339.2.C Reuelationum pugnantium conſiderandarum regula .
Purgatio vulgarisper crucem ,que.
Purgatio vulgaris per aquam qualis . 322.2.D 272.2.C , D
Purgatio vulgaris perignem ,qualis et quotuplex & Reuelatiorum precedentia de ſubſequentia perpendê
eius exempla . 317.2.B. & feqq . da . - 273:1.D
Purgationes vulgaresdamnata . - 316.2.317.1 Reuelationum prætextu olim hæretici & hodiè fe in
Purgationes vulgares ubiin vfu ,& exempla. 318.1 finuant. 263.1.A
322.1.E Reuelationum de immaculata concept. B.M.que cer
Purgationes vulgares à quoprobibita.
3,20.2.C riores . 272.2.D
Pyre accenſa probatio & exempla .
288.1.B Reuelationum circumſtantia que perpendenda. ibidem
Pprethia.
285.2.B Reuelationes non codem ſemper modo contingunt.
Pyromantic ſpecies.
Pythagoras deditus Phyfiognomie. 300.1.6 268.2 .& ſeq.
Pythagoreſpecularia magia. 283.1.B Reuelationibusaffueti ,ſepeopiniones fuas putant re
Pythagoræorum diuinatio. 282.2 uelationes. 269
Pyrbia Delphica . 278. 2.D Reuelationes propriastutò quis poteft repudiare,proba
Pw hones ſiue Pythonicorum varia nornina. ibid.E tum exemplis. 262.1.B
Pythoniffa Francia.. ibid . Reuolutiones. 294.2 . E
Reuolutionum qua certitudo. ibid .
e Rhabdomantic ſpecies . 288.1.B
Rhenani incendiarij; 243.2.E
Veicetenfium monialium prophetia . 263.2.B Rhenus explorator liberorum . 282.2 . A
> Rhombusmagicus. 134.2.A
curatio . 284.1.B Rythmiaut verſus an ſuperſtitiofi. 239 2 .
K á 2 Rutiner
352 je IN DE X

Ruusbergeri exı!us . 227.2.D Serapidis templum . 260,1.B .

Richarda Imperatrix , 318.2.A Serpentes non fublati ab Apoſtelis concepta verborum
Richardi Dinothi hiſtoria , 307.1.1 ad hoc forma. 240,2.C
Sethus Magus. 282.1.B
Richiy ſententia proponitur & examinatur.329.2 . C ,
o feqq . Sexus faminci reuelationes,quanti facienda.264.2.D
Riffe vel raffe. 309.4.C Significat quia ,verò. 239.2.1
Ritus eo geftus abfoni,damnandi, 240.1 . A Sibylle quales. & unde dicta. 279.1.E
Robertus Abbas. 269.2.B Sibylla folia. 287.1.C
Robertus Epiſc.Ca ntua rien fis. 320,1 . 254.1.C
Sibylla & Balaam propheta.
Rudolphus Haſpurgius, 297.1.C Signum petere à Deo quando licitum . 277.2.A
i
Rollonis Norman contra fures ,rigor , 319.2.D Signum à Deo poſcere differtab omen accipere,proba
Romaniiuueniscum Venere defponfatio, 218.2 . A tum ex Sacra Scriptura . 235.1.B
Roftochienfis faber magus. 284.2.B Signum maleficij amotum feliciter . 298.2.E
Rugia matrona , 318.2.B Signiamotio felix . 2 12.1
Ruy Paez de Viedma duellum , 316.1.D Signa à Deo petere,exéplo veterü quomodo licitü.337.1
S Sileſiusnobilis damones conuinas iratus vocat, ille
ary 208.2.A venere ſpecie equitum ,( c. 226.2.E
SAccid .
Sacerdotes Diabolus calumniatur. 279.1 ONJEIWTINÁ. 300.1.C
Sacerdotum impurorum pæne . 222.2.C S.Simeon Treuirenſis . 268,2.B
SACHA quid , 288.1.A Simon Auguſte damonem eiecit, quem nequiuerant
Sacrilegorum pæna . 228.2.C Lutherani miniftri . 223.2.B
Sacrorum & Sacramentorum irriſo,abufuſque.ibid . Simon magus damones in alios immittebat.217.2 . A
Sacris reb.cur patiatur Deusmaleficos abuti.222.2.C Simonis Magi pulueres. 187.2.C
ris rebusabutuntur malefici ad necandū . 188.1.C Simonismira non fuiſſe omnia praftigiofa conira Ba
Sadducaiathei. 223.1.E ronium . 217.2.A
Sades neceſsitas nocendi. 228.1.B 211.1.B
Simonis Bulgarorum duci morsmira.
Sagittarij ſeu baliſtarij malefici. 299 .2.B Simoniacus Epiſcopus conuiétus per ignem . 321.1. A
Salaſsiorú malefici venenarij quid conati,& quomodo S.Simphoriani pagi inquilina mulieris maleficium .
deprehenfi. 295.2.E 215.1.B
Saligna virge. 288 ..
Simplicitatis vis contra illuſiones. 268.269
Suliſſatio oi ſaliffator. 234.1.E Sibicho Epiſcopus Spirenſis. 313.1.D
Salmacis fons qualis explicatum . 219.2.B Slauorum lex de purgat.vulgari. 318.1.C
Salomoni fapientia in ſomnis data . 260.2.A Sobrietas .
272.1.E
Salutatorum quadam ſuperſtitio . 238.1.4 Societatis IESV Burdigale factum . 283.2.C
Sambethe filia Noe . 279.1.E Socrates Phyſiognomus.
301.1.D
Sancy Hiſpani, G.aliorum militum ſacrilegorā pæna. Socratis diuinatio. 292.1.E
229.1 . B Soham milluim . 256.1.D
Sanctorum ſtatuas incigendi ſuperſtitio, 243.2 Solymanus Imp.Turcarum .
253.1.B
Sanguinis libatio magica . Somnus 196.2.E,quo pactomaleficio quis ſopiatur fuse
281.1
Sanguiſuga venenata . 238.2.E 188.2.E , & feqq .
Sanguinatio cadaueris quale indicium :diſsimile vul Somnium quid . 304.2.E
gari probationioftenditur. 333.2.B Somnium ,damonis nomen . 271.2.E
Santaberenus. 281.2.D Somnia quadă licet obſeruare,quadā noritē quadă ve
Saphat,quid . 249.2.A
ra,quada falſa,quadam a Deo,quadam non . 305.1
Sare Sponſi. 224.2.B Somniorum fpecies acdiuiſio. 304.3.D
Sartor quida Anglus à damone occuparus. 225.1.E Somniorum caufæ qua .
Sauonarola.255.1.D ,detrectat probam ignis 32'1.1.A j 305..C
Somniorum porta due.
cad.2.A
Sayonarola reuelation.ci cauſſa damnatioque.274.1 . Somniorum diuinatio .
394.2.6 feqq.
E, 2.A Somniorü diuinorū cauſe finales varia.que. 260.1.D
Sanl inuitus propheta 254.1.C ,à fpiritu malo cur ob Somniorum diuinorum examen .
307.2
sellus 224 2. A conſulensPythoniſſam . 277.2.E Somniorum naturalium examen .
305.2
Scaua Sacerdotes filij. 223.2.A Sonaniorum Diabolicorum cxamen . 306.2.C
Scelerus Sethus, 193.2.C Somniorum certitudounde.
Scinci. 304.2
195.2 Somnium naturalium cauſa intrinſece 6 extrinfeca
Schiltachij incendium . 221.1.B , C qua . 305.2
Sciomantia quid . 231.2.C Somniorum propheticorum multa exempla . 260.ti 2
Scopelifmus. 208.1.D Sömniorũ curioji obferuatores calamitoſi fuere.397.2.B
Scorus defenfus à calumnia, 334.2.A Somnificum maleficium quale. 188.2.Doexempla va
Scottus Parmenſis . 276.2.C ria . 189.1.A ,& feqq.
Scyeharum dininario. 288 ... D Soračtini vates.
278.2.D ,
Scythicimagi. 287.1.D Soricinum aufpicium .
235.2.D
Sebaft.Sianus. 282.1.D Sors quotuplex .
290.1.B
Secundelli illuſio . 270.1.D Sors pro oraculo ,vt Delia,Lycia , Preneſtina. ibid.c
Semen humanã,c ftercara præbētmalefici.192.1.D Sors conſultoria hodie quale peccatum . 29.4.1.B
Sena inſula . 278.2.C Sors diuiforia vt licita quá cócurrere debeat.308.2.C
Seneseto pueri facilè illuduntur, 264.2.B Sortis diuinatoria conſultoria diſcrimen , 334.1.C
Sepulchra violantſaga. 207.7.C Sortis contractus.
309.2.A ,d ſeg.
Sepulchrales anus. ibid . Sortis contractus duo genera:& periculofum id in quo
Serapis quis. 395.1.A ftatim fortiñtur finguli collatapecunia 310.1,E62. A

Sories

1
 LIBRI SECV N.D I. 353

Sortes conſultoria in S.S.ex cufar & qua . 277.2 . A Theophilus Oeconomus pænitens. 230.1.D
291.7 .C , & 2.E
Sortes Apoftolorum . Theffali cadauera contra magicas infidias cuftodie
Sortiens fraudator an iterum admittendus. 310.2.D bant. 207.2.A
Sortitio Gentilium qualis , ego qua iure ciuili cano Theurgia . 279.1 .
nico permiffa.308.2.Sortitio veteri Chriſtianorū ho Thomas Munzerus, 304.2.C
diè abolita, et quomodo illa peragi ſolita.309.1.B , C Thoma Anglici libri tributi D. Thomæ Doétori An
Sortitionisminiſtri impenſa cui ferende . 311.1.A gelico. 255.1.E
Spånacēſis hofpes à demonevifibiliter ablatus.226.2.B Thoma de Kempisapertio contra tentationes. 291.7.E
234.2.B Tophet ſacrificium . 287.1.B
Spatulomantia.
Speltramilitarisexercitus profiſcentis ad locum deli Thraſyllus aſtrologus. 297.1.B
Eti, pænitentia caufa. 229.2 . Thummim quid,& cur nofter doctrina á Sacerdo
216.1.C tes. 256.1.B , C
Spicam excernensquidam .
Spiritusquo pacto ſe ingeraxt,doctrina P.N. Ignatij. Thurifumia . 286.1.B
273.2. A Thyrxeus Apollo . 282.2.A
Sponſa à damone ablata ,reftitutáquecius veftimenta . TiberiusGracchus. 235.1.E
227.2.A Tireſia Magia . 279.2.C
Tiromantia . 286.2.E
Sprengeri Nideri quanta in his auctoritas. 212.1.
Stadelein maleficus. 208.2.D ,222.1.D Torquendus prior qui deformior. 301. 1.B
Stampani Comitis maleficium . 210.2.B Tridentini concily Canon de duellis . 317.1.B
Stapeti affricatum venenum an ad cor hominis queát Tripudium ſoliſtinium.288.1.B fomnium . ibid.c
208.7.A Turcarum diuinationes. 282.2.E , 284.1.C , 288.1.C
penetrare.
Stare ad crucem quid . 339.2.D Turcarum ſuperftitia. 287.1.A
195.2 . E Alažca veneficium . 218... D
Stephanuseques Neapolitanus.
282.1.B VA Valentis divinatio . 292./.D
Stephanus Hagiochriſtophorita magus.
D. Stephani reliquia . 22 4.1.B Vana öbferuantia quid . 231.1 . A
s
Stethatu . 29 7.2.B Vana obferuãtia,quãdo lethalepeccatīão veniale.ib.B
Sternutationis emen . 235.2.C Vane obferuantia quatuor fpecies . ibid.D
Stiradymors. 214.1.A Vana obſeruantia dignofcenda canones. ead.2.A
Stoichioma ntia . 291.1.B Vanæ obſeruantia exempla. ibid.
Strenarum initio anni conſuetudo an licita , difcepta Vaporum præfagia. 299.1 . C
tâm . 235.2.E ,236.1.A Vaticinium quid fignificet. 252.1 . A
206.1.C
Strigatio puerorum . " Veneficia quadam naturalia, quadam etiam malefica
Striges infantes an necent, & quomodo. 188.2.B ,C e le ſeu damoniaca contra hereticos. 205.1. A , B
Stygis aque venenum . 208.1, A Venetiismaleficusanimas demoni emens. ead.2.B

Sudes per cutem prodeuntes .

215... E Veneri cur maredeſpondeant. 282.1.D
270... D Ventorum præfagia . 299.1.C
Superbia expoſita illufioni.
Superciliorum ſpectio. 234.2.A Ventriloqui. 278.2.E
Superſtitio in verbis aut orationibus facris. 232.1.A Venus damon fuccuba . 218.1.C
Superſtitionum inſtrumenta tutò perduntur. - 283.2 VenusGazaa fomniantium . 396.2.C
Superftitiofa medicina.233.1 :A ,eis vtinon licet,ne ad Veneris Gaz& c oraculum . 278.2.A
ſanitatem quidem.fuſiſſimè. 243.1. E Verbum quid . 258.2.B
19 4.2.A Verbismaleficiari nonnullos. 188.1.B
Suſpendiofi lanea vitta.
Suspendioſorum lipſana in magicis . 206.2.D Veritatis agnita impugnatio. 225.1.D
Sycomantia . 287.1.0 Veſtis virilis mulieribus non induenda . 230.1.C
Syngrapha pacti extorta damoni. 230.1.E Victimaria diuinario . 285.2
Syneſij conſiliū cauendž.365.r. Careprehējus.ead.2.A Videndi vis quanta . 199
Syrrhus vicus. T 286.2. E Videntes unde dićti propheta . 253.2.D
Anaquil veratrix . 285.2.C , D Vigilantia de attentio ad bonum . 272.2. E
orum divinatio .
T Tartar 287.1.B Vy fiue Viales Dis. 288.1.A
Telchines qui. 294.1.C Vililla in Aragonia . 299.1. A
Telephron denaſatus àmaga dormiens . 207.2.C Vinum . 197.1.A
Témixftitani Indi filios immolabant. 221.2.D S.Vincentius Ferrerius. 271.2.E
Temnia faga Athenis necata . 195.2.E Virginum an coniugatarum reuelationes plurisfacien
289.1.A da . 255.2 .
Templum augurun .
Templariorum de damnatione. ☺ 315.1.E Viſio e Verbum quo pacto differant, 6 quid fingu
Temporariorum ſuperſtitiones .. 236.1.E , 2.A la . 258.2.B
Tephramantia vetus nona . 286,1, D VlricusNeuſeſſer . 215.1.A

Teratoſcopia . 289.2.A Vnguentum Paganum ,quid vocent. 223.1.

Ternariusnumerus in maleficiis. 194.1. Vnguentis quib.có quomodovtanturmalefica.188.1.A
191.2 . Voti violatio. 224.2.D
Tertulliani lapſus vndenatus.
Tetbaldi Peletarij expurgatio perignem . 318.1.A Votum caftitatis ex pacto exorciſta , 225.2.D
Thallus . 211.2.D Vox leuis rep ugn at vitæ grau itat i . 197.1.C
Theagenis predi&tio. 297.1.B Vrim & Thummim , quid rei, & que forma, diſpu
Thedas magus. 193.2.B tatum fusè.255.2.D.& feqq .
Theodoricus Rex Gotthorun . 252.2.C Vrim & Thummim unde dicta, o varie opiniones
Theodoricusmaleficiatus. 219.1.0 de nomine , 256.1.B
D.Thcodori Epiſcop.Sedunenſis fačtum fiftū.239.2.C Vrim & Thummim ſignificatio . 257.1. A , nominum
Ti-codoſij fomnium . 307.2.B ratio, & vſus prophetia . ibid.C , D
3

Kk Vrim
 INDEX 1 1
354
Vrim & Thummim reſponſio duplex . sad.2.B SVT 1.vvalocus. 23.2.E

Vrim & Thummim prophetia quando defierit.ibid. Villenburgenfe exemplum Iudicij. 31.1
D ,E
224.1.A , B 2 X
Vſura pena,
239.2.D
Vfuras licitas eſſe vnquam , error .
209. 1.C Xerxes . 308.1.A
Vores lactis furaces.
Vulcani Indici, 299.1.
z
Vulgares purgationes,quomodo vocate,cócur paribiles
leges. 313 ... E , & 2. A
Vuliricoli qui, 192.2 . Abernenſismulier. 214.2 , E
Zelotypia peculum . 322.2.D
VV . Zingala ſeu Ægyptia . 284.1.0
Arenis fons. 325.2.A Zita Princeps Arabum . 297.2.B
1.C Zopyri iudicium de Socrate.
VV VVenceſlai cum Radijao duellum.316. 301.1.D
238.2.E Zoroaftris libri. 207.2.E
VVilhelmus Lauſanenſis Epiſcopus.

Sao QUERIESROTXOSNOVCyano QYTOMS

5,200 RONSORORUOTSASTU525200 KRONE

S. SCRIPTVRAE , ET VARIO

R V M SCRIPTORVM LOCA HIS

LIBRIS EMENDATA VEL

EXPLICAT A.

Ex veteri Teftamento . loël.2.v.28.260.2.A

Nahum.3.v.4.193.2.D
Eneſis. 1.0.14.296.1.DÓ 49.v.13.194.2.E. Machabæorum . lib.2.cap.7.0.17.& 19. 313.2.D
Exodi.13.0.1.253.2.613.v.9.303.2.D , Ø 28.v.
GI
15.630.255.2.E ,256.1.A , 0.17.ead. 2.A Ex nouo Teſtamento .
Leuitici.19.0.26.306.2.6 29.v.vlt.289.1. E , 6 26.v.
1.27.2.D Matthai.17.0.14.211.2.C ,c.20.303.1. A
Numerorum.s.v.14.323.2.D .& 12.v.6.260.2.E , 6 Marci.9.0.17.211.2.C
27.0.21.256.1.A Luca.1.0.29.261.2.C.& 8.0.27.211.2.E ,& 9.v.39 .
.1.E
Deuteronomij.18.0.10.306.2.2.11.279 , v.15. 254 . ibid.C , & 13.0.j1.ibid.E
2.D , 28.0.56.203.1.A. & 33.0.8.257.2.A Ioannis.12.v.11. & 14.0.30.205.1.C
Iudicum.s.v.20.296.2.E Atorum , 10.0.10.259.2.D
Hift .Regum l.1.c.6.322.2.E.C.10.V.12.253.2.A , & c. 1.Corinth . 2.V.11.307.2.D , & c.14.0.1.3 . 4. 254. 2.
18.ibid.BÓ 0.28.v.7.6 8.279.2.A , 281.2.E ,lib.z . D , v.5.253.2.B
Regum c. 2. v.15.317. 1.E , 1.3.Reg.c.18.v.4.253.2.C 2.Corinth.4.v.4.205.1.C
Galat.4.0.10.236.2.D
V.29.ibid.B ,& C.20.V.33.235.1A,1.4.Reg.c.3.0.11.
259,2.0 Ephef.6.0.12.205.7.C
Paralipomen.lib.1.c.24.0.23.313.2.D.C.15.v.3.es. Colosſenſ.2.v.2.295.1.E
253.2.A 2. Timoth.4.15.313.2.D .
.2.B
lui h.8.0.33.235
dit Titi.1.va12.253.2.A
.1
Eſdra lib.2.c.7.v.65.257 . E Apocalypſis.1. 0.10.259. & 2. verf .. 24. ead. 1. A ,
Tob.
1.4.v.13.5 7.0.14.6 33.v.15. 260.1, D , et 37.v.7 . & 6 . v. 14.296.1. B , & 12.v.13.cad.2.E , & 13.
303.2 , E 292. 2. D
Pſalmorum.15.v.16.309.1.E , O 53.v.9 . 194.2. E ,
103.3.2.335.6 105.0.28.282.1.A Loca luris Canonici.
Prouerbiorum.1.0.3.256.1 . A , 6.0.12.300, 2. E ,
. : 16.0.10.252...0,6 30.0.17.224.2.A Cófententiam fanguinis.Neclerici vel Monachifacu
Ecclefiaftis ,5.v.2.305.2.2 . lar . & 0.336.2.C
Sapientia.4.v.12.213.1.B caex tuarum.de purgat.Canonica . 336.2.C
Ecclefiaftici.31.v.25.ibid. A ,634.6.307.2.E ,v.7.305. Rub.de frigidis & maleficiat . 218. 1
1.E , 48.0.14.253.2.B cowni.de fagittariis. 279.2.B
Eſaia.3.v.9.300.2.E , 8.2.19.282.1. A , ( 34.v.4. c.2.de ſortileg . 293.2.A
296.1.E , 34.188.2.C.& 65.0.4.260. c.affaflini.de homicid.in 6 . 210 .
Ieremia .23.0.33.259.1.B Concilium Antifiodorenfe.c.1 . 236.1.
Baruch.6.v.42.193.2.E Gregorij.X111. bulla de duello . 318.1.B
.

Thren.4.188.2.C Nobilis.2.9.4.3.18.1 . E ,c.confulifti.2.q.5 .& 322 2 .

Ezechielis.11.V ,21.259.2.D , 21.0,21.290.1.E ,6 40, A ,336.2 . A
0.1.259.2.D c. Mennam . 2.9.5.322.1.E , 336.1.C
Danielis.2.0.2.259.2.D ,v.27 . & 30.307.2.C , & 8.v , c. ſuper caufa.2.0.5.322.2.C
10.296.2.E 0.1.26.9.2.. 308.2.D
c.illud. 26.9.2 . 233.2.B
Ofe &.2.197.1.B . & 4.7.12.193.2.D
6.1.26 .
 LIBRI SECVND I. 355

285.1.B Loca Prophanæ Philofophiæ , Hiftoriæ ,

1. ,2.3.3 .
cofortes.26.9.5. 233. 2 . Poëſeos Scriptorum .
Acronis . 288,2
293. 2.B
c.fi quis Epiſcopus.26.9.5 .: Ammiani Marcellini . 292.1.D
c.aliquanti.cap.fiquis clericos.26.9.5. 291 ... E
211.2.
c.non obſernetis.26.9.7.234.1.A ,2 3.1.A 2.A ,305./ .B Apulei.
Ariſtotelis. 288.2.D.305.2.B
236.2.D
quis exiſtimaret.26.9.7 . 234.1.A ,236.1.A 304.2.D
Artemidori,
c. non licet.26.9.5 .
Aufonij. 234.1.B ,298.2 .
301.1, D
Ex lure Ciuili, Callijmedici .
234 1. A 288 :2.B
Catulli.
1.3.5.eiufdem .D.de teſtibus. 332.1.A 2.1.1.B.C
Cedreni.
1.1.D. de ædilit.edicto . 279.1.D
Claudian . 289.1.D
281.2.B
1.3.9 aduerſus.D.de ſepulc.viol. 243.2. A
l.cum quadam c l.facculariorum de extraord , crimi ConſtantiniGeoponici.
217
Firmici,
nib . 208.1.E 294.2.A
309.2.D Gelly .
1.final.C.de religio . ſump.funerum . 188.1.D
l.qui ſepulchrum.C.deſepulc.violat. 281.2.B Gloſſarij vet.
211.1: B ,217,2.A
297.1.D Glyce .
Rub.C.demalefic. mathemat . 198.2 . A
Heliodori.
1.corum . C.demalefic. Ó mathemat. 193.2.A , 239.2. 305.2.C
Hippocratis .
A , 334.1.D Homeri. ibid . A
1.multi. C. demalefic . e mathemat. 281. 2.B
206.2.E 210.1. E ,286.2.C
316.2.B Horatij.
1.1.C. lib . X I. degladiator. 210.2. E
Ioannes Curopalata .
loan , Meieri. ibid .
Loca Patrum & Ecclef. Scriptorum .
Ioannis Salisberienfis. 192.2.C ,235.1.C ; 295.2.A
187.2.E , 2 17.2.A loan . Zonara 210.292.1.0
Anaſtaſij Niſſeni.
273.2.B Ioſephi . 256.1.A 257.1.A ,2.C
Antory Magni.
296.2.B Iuuenalis . 294.2 . A
Aretha Caſarienſis.
259.2.A Lucani, 296.2 E ,280.2.281.1
Auctoris libri de ſpiritu e anima.
Auguſtin.234.2.5,236.2.D ,237.1.3,254.2.C ,256. Macrobi . 304.2.D
Martialis. 300.2.E
1.C ,271 ...E ,296.1.E
291, 2.A 286 1. E
Bede. Moſchi.
336.1.B Nemefiani. 196.1.E
Bernardi.
Burchardi. 236.1.C ,D Niceta , 272.2.
234.1.A ,292.1.D Ouidij. 188.1.B , 192.2. D , 210.1.D , 286.1.B
Caſſiodori. 288.1 .
254.2.B Petronij Arbitri .
Damaſceni.
ibid . Philonis Heb. 255.2.E ,256.2 E
Dionyſig Areopagite.
193.1.D Piſida. 299.2.C
Epiphanij .
296.1.E Platonis. 395.2.B
Euſebis . ti 208.2.B
254.2.B Plau ,
Gregorij Magni. i
291.1.C Plutar ch . 204.1.E
Gregory Turonenſis.
197.1.A Prudenti .j 305. 1.C , D
Helinandi.
Hieronymi, 252.1.B ,254.2.3,255.2.E ,259.1.B Porphyrij . ead.2.B
216.2.D Propertij . 214.1.E , 218.2.E , 288.2.A
Hildegardis.
285.1.B Sapphas . 234.2 .
Iſidori.
275.2.B Saxonis Dani. 219 .
Marci HiſtoriciGraci.
292.1.D Seneca . 79.2.C ,D ,285.1.1,286.2.
Nicephori.
235.1.A ,291.2.E Sophoclis. 286.1.D , 318.1.E
PetriBlefenfis .
273.2.B Starij Papinij. 279.2.E ,286.1.B
Petri Cluniacenſis .
291.1.D Strabonis . 219.2.E
Simeonis Metaphraſte .
s
Socrati . 292,1. Taciti. 284.2.A
ibid. Theocriti . 294.2.B ,286.2.D
Sozomeni.
305.1.C Tibulli . 169.1:D.198.1.B
Syneſij.
Theodoreti. 259.2.D Valerij Flacci. 189.1.B
Theodori Lectoris . 316 Virgilij . 188. 2. E , 192. 2.E ,194.1.C ,198.1.6 2.B
259.1.0.6 2.D 208. 2.B , 209 , 2. A , 264.1. A , 286 , 2. A.
Theophylałti.

FINI S.
 -

::

CEO

1 !

27

17
 357

DISQVISITIONVM

TOM V S TERTIV S.

S EV

M E T H O D V S

IVDICVM CONFESSARIO

RVM DIRECTIONI

COM MOD A.

Hac vltimâ curâ emendatior,auctiorque.

A v CT OR E

MARTINO DEL RIO SO .

CIETATIS IESV PRESBYTERO, SACRÆ

THEOLOGIÆ DOCTORE , ET IN
ACADEMIA GRÆTIENSI
S.S. PROFESSOR E.

‫ܬܐ‬ SERENIS

1
 ‫باج‬
‫بات‬

‫‪--‬‬
‫‪-‬‬
‫‪..‬‬
‫همه‬
‫‪..‬‬
‫ما‬
 359

SERENISSIMO PRINCIPI
O
EPI SCOP
RCHI
STOA
ERNE

COLONIENS ET , S.R.I.

ELECTORI, EPISCOPO
LO ED I ENSI , & c .

Mi ARTINY'S DE L'R 10 goc L'ETATIS

JESV Presbyter S.

IPOCRATIDARVM More, quibus primacura morbi originem , ſe

cunda noxæ vim & modum ,tertia remedium ,fcrutandi; primoquo

quetomo faſcinarie luis featuriginem ; fecundo cladis magnitudinem

acerbitatémque,tertio medicamentamali propofui:quem laborem non

diffidó bonis omnibus placiturum ,imprimis C: 7. quatarrâcurâ ks 2. Then.

M
#tenus à disione Juá funestam pestiliratem adnititur profligare. Aceas:
Quàm optandum foret cæteros Principes, quibus ſimilis dignicas éjf , in parimunere D. Cles
non diſparem ſollicitudinem præstare !Macte animi PR INCEPS ERNESTE; infiste Abdias,&
victoria , Lernaam excetram ne fiueris rediuiuis capitibus repullulare.Nemini magis mos!
Rom.13 .
decet fily perditionis anteàmbulonibus,in quibusmysterium iniquitatis iam operatur, V.4 .

bellum indicere , quàm legitimis ſucceſſoribus Apoftolorum . Petrus Simone, ? qulus

Elima,lacobusHermogene, Ioannes Cynope victo de Magiã trivmpharunt.Monet Supo
em Cell.ambo in cam
eišqui malè agunt.T.quid gládi crediti , & vtriuſque indi
ſtolus non temerè illis a Deo gladium darum ,fed vt Dei ministri fint ,
côm

miſjum . Magis nefarios , aut noxios Ecclefia-aut Reip.fafeinarins ,nullos arbirror exis
ſtere,cadese parricidia illis conuiuia ſunt elementa turbant,ſoli pernicies ,cæli iniu

ria ,Dei odium ;quorum ,indulgentia ex remiffio numerum auget perfidiam acuit;muli;
tiam indurat . Quem non hæc irritent?me quidem percußere ,& Želushonoris diuini

impulit hoc quicquid eft operis aggredi,& ,Deobenè iuuante ,non ſenirer,ſtudyin Catho
licam Remp.cerga C. T.obferuantiamea monumentam exigere , & ALEXICACO

Alcidæ me lolaum adiungere ,animoquàm viribusmaiore ;ab illius propenſione ,non

ab horum merito,munuſculum velim astimari. Louanij.s. Kal.Mart. Anno Saculari
Sextodecimo.

IT 2 CATHO
360

re
mo

CATHOLICO

LECTORI S

VÆ tibi videbuntur deefſe , ſi

monueris , curis ſecundis ſupple

buntur; quæ credes errata , ſiſug

geſſeris , corrigentur; quæ ſuper

flua meritò cenſebis ; tollentur , cùm cauſſam

docueris.Nihilenim mihioptatiùs, quàm mo

neri,doceri; iuuari: nihil æquè diſplicet atque

pertinacia , & ingratitudo , illud à te , quiſquis

ad hæc legenda animo puro ;mente candidâ,

accedes ; cupio impetrare beneficium non oc

culam , neque obliuiſcar,condet memoria,ſed

ſtilus profundet. Vale.

.

MAPTIN2
 361

Μ Α Ρ Ι Ν Ω 4 ΕΛ Ρ Ι Ω A M A R T ( N O DEL RIO
τής Μαγείας MG 1Ε

A V Ε R RV Ν C Ο.
Απ οΙΡΟΠΑΙΩ.

ODBI
PIND A RICA.
Ε ΙΑ Ο Σ Π ΙΝ 4 ΑΡΙκ ο Ν .

Στροφή άσκώλωμ '. Stropha I.

*ΑΣ μεν δ'φράνει μερόπων τράπίδας Αμεράν Blectat quidem mortalium mentes Dierum

ΛΟ Ορσας. calenebras despuler: Alverò Sapientia inclyra lan

Διοφεραν ολέ Σοφίας κλυτος αμαλακιάν pas ( tùm lætat animos ) quum caliginofam erro
rum nubem detergii. Diu porrò ex legem terram , ce
Οτ' ερυκακέει αίγλα ομίχλαν.
Δώ γεμάς ελουτεύς άνεμιν cilarem offundens , mortalibus noxiali mendaciorum
κόνα τυφλώσας έπαφο βρoτoλoίγο ψευδέων νυκτί, Β | notic oblimauit , delis confiatamcum praftigis Ma
δολοφραφέα σω γοητέαις Μαγείαν Φρονέων. Αλα giam adbalans. Enimuero reducem Sol alter tu
cem .
νές παλίγοςομ φοίβG αυγάν.

Αντιφροφή κώ ιγ . Anciſtropha.

Ελριο διέλτω προσάγει τριτάτα πάντα μάφεύ Elrius libro tertio pandit,omnem mente perſetu
D. satus deceptorem dolum , ac Stygismõštrum ,no
xámque perniciabılē { vr ea omnia poris eſet)exter
τη πολυφθορον έλαυνέμων , έτρεκία .
minareper verisalem .Quapropier addecet,Muſe can
Πρέπα ων χάριτας φιλησίμολποι
τρίξυγάς Μοίσαι σλεκέμβ», ribus gaudentes,vito huic gratias ple& tere triiuges , el
hymnum mellifluum pangere , qua fini elucubrario
x ύμνον απύαν μελίγαριών
nam pramia decentia. Dare igitur corollas auro , vi
τ' αποιν' έργων καλά φωτί.
branies e diſcriminatas ( quæ hunc) magis ( dece
Δότ’ αρσεφάνας χρυσοτάφους μάλλον και
bunt ) quàm Herculem : Plura fiquidem portenta edo
Ηρακλέα. Πλείονα γάρ τεράτων νίκησε C
muil Mariinus.
Maptiro .

Επωδός κώ,ιέ. Epodus.

ΕΟΥ μαν' σιω σαλάμα βγεμί μονομές φίης Ei námque bic adiutrice manu haud ex Cocyto

εκ Κωκυτος τρικάρωου εξαλε Σκύλακα.

( Cerberum ) Etenim multùm etiam reformidans ire's
Τοι γάρ ορρωδούσα τράς Αλίες σέθεν μάλα ,
Δέλριε , όρφναις άμμένα έρ Ερέβους κλέπθε τρίμοφον Soles rues , Delri, ( tres inquâm Diſquiſitionum
Tomos ) infernalibus defidens in umbris triformes
Περσεφόνα λόχον. Erinngum tertia
Ευμένις α δι' πάρτι τριτσα , και λαφύαση για οδάξ, σε Hecate occulu infidias. Quin ei
iecur,ac femet mordroibus exeft ,tibique ( imposturas
τε θριάμβευέμων νέμεσά .
eius ) Triumphari poſt inuidet. Sed enim quis dere
Αλλά μαιμάτω τις όσον
pentèmultus citur ? num aliquod ( Dieſpiter ) fulmen
Θόρυβο και μών τις κεραυνός;
( vibrat? ) Nimirum ,band me fugii , lua deuitat
Φύγευ , οίδα γε μάν, D
Sapientia fulgerum .
Ταν σευ ίδρείας άσραπάν .

Stropha II.
Στροφή β'. κώ ιγ'.
Niuer ſa Stygis horrida mortalibus exitiums,
ΑΝ Στυγός σμερνάς ολεσίμβροτον έθνΘ- , βλά
V molita turba , ſecum detrimentum omne , cum
ΠΑΝ ΤΑ ΑΙαμανίαν, τέθρευμα, και γου
que impietate infaniam , prastigias ,ac impoſforum
τικών ίλαν κακόχαρτον άγον. Caternam males exultatam agens. Cedit vna omnisque
Εικα απας τε διόλO ,
fraus,perniciosomnis verilanı( quam luces. ) Edomi
1Λε λώβη
Δαμαθ αλαθάα.χιω τ ' Αϊδας Ανάμα τωτάν σε .
ες εφθάρη im vires deperdidu Tartarus fortiudine barum pagi.
narum laiè corufcante . Acetiam fi poft amorum illi
λίδων εριφίγγα. cia parare Circe aggredietur, vel hominibus varias in
Ει τ' επί ματέων άρξιτα
Συγγα Κίρκι , και τραπώ άνδρες , σε όλείδειξετ' αλεξί ducere formas ,reform :dabitte, qui demonstrarismoly
malorum depulſórium .
κακον Λειξανθα μώλυ.
E
Antiſtropha.
Αντισροφή κώ ηη .
vod ſo autem Medeamiſcere venenum : vel ſi
1 τι μαν Μήδεα μιγαν φθόνιον,
ΕΕ.
Ει τι φαρμάσαν χαλίμα πονέσει but philtrum , aut toxicum quodpiam , Phæbemque
Η φίλτρον , και τι τοξικόν, pulcro aspectu praſignem deducere in rerram : velfi
Ενώπια και τε Σελάγαν è Tripode vaticiniu ſcilars deproperabie Mercurius
αφέλειν επί γάι , aliquis flamme falfidice : aut etiam fi Chalchas qui
ΤρίποδG τ’ ερίαν spiam de inſequentis ani foluris bariolari volet , bo
Μάντευμα ασεύσει τις φλογος rum omnium voli compos reddesur nullus , quando
Ερμής διαλεράς , επομένους
L1 3 follerte
36
---.
follerte animo imposturarum declinare malitiam . A Kangas Te Zgóvous agaidep. ITT
auspicaris edocere .
οτός τε μηδείς εσεται τελετάν,
Οππόκ αν ορθά ερύκεαν μαγγάνων
Αρχε αταβαλίαν, γυώμα διδάσκειν . :
Epodus.

Επωδός κώ. ιε .
Rguens vanitatem veritale , circumque mentes
Σελέγξας ψεύδG έτητημία,
bominum dependentes ftultitias dia ſapiens re
ES Αμφίτε θναών κρεμώσας καρδίαις
ſecas. Qualis Theſeus fecutus filum via ducem , Μωρίας τίμνες θεόφρων.
dotem iugalem Ariadne , obtruncaxit Labyrin . Οιονέ Θησεύς μίτω Ατραπάς σομπήί,έδνω Αριάδνας,
thi lu&tificum portentum . Athenaſque orbem feruans, Εσσόμενα , Λαβυρίνθου πέφνε δυσενθές τέρας , κε
Pubis ſepiem flores. At verò , in plures animas κροπίαν τε λύων , και επα αθα .
feruas Barathro εκimens,quo ilera praguamillustri- Β Ιλίονας αλλά σας ψυχάς Βερέτρων αφελώνται .
bus, causâ fospitaris(à te receptæ Jaternum pergent, τρω? αγακλεέσι , χάριν ευζωάς , αεί σεπέρατεϊνι σο
doctarum ie Muſarum extollere pinnis.
φών Μουσάν αυρδσαι αεροίς.

TERTIVS BOVLLIV S.

Σ
Ο
Ν
Ο
ξO

&Π
DO
ΟΟ
Σ
ΟΠΟΙ
1Ο

SVMMA
 363

SVMMARIA LIBRI

QVINTI, SIVE DE
OFFICIO IVDICIV M.

Atio ſcriptionis. A Denominans debet effe conftans ( perſeuerans.

Sect . I. An in boc crimine feruandus ordo &
Rised Deiureiurando quod nominanstenetur praflare.M
proceſſus ordinarius Qua indicia requiſita ad toturam , plené traduum
De natura criminis & eius grauitate. Index arbi- A que fufficiant. praſertim de fama.conciliata pugna
trium ſuum quomodo debeat moderari circa indi DD.de fuga.de amicitia. de collocutione. de ſuper
candam grauitalem huius criminis . Septem cir ſtutione. im reperiis instrumentis . fimilibus vr .
cumstanria hoccrimen aggrauantes.Quando iudi gentiffimis. ou horum exempla quadam de confef
ci licear poenam legis excedere velminuere. Poſt fioneextraiudiciali. Conduiones requiſite, vt vnum
ſententiam in crimine maleficy licet pænam minue ex talibus indiciis cum nominatione complicis , ſuf
re,exemplo barefis. Quid femper iudex ante oculos ficiat ad torturam . Explicat& guadam commu- N
debeat habere. Non aretacur iudex ad antiquum nes opiniones & praxes diſcuſſa. Qualis debeat
ordinim iaris , ſed ad recepium fua regionis . effe fama, vi valeat prosadicio. Que ſi vis bo- o
Sect. II. Quomodo in hoc crimine inquiſitio inšti na fame. gue li vis mala fama. Quàm difficile
tuerda : B fit famam exa &te probare.qua ad hoc fine requiſita .
Quid ista & quoruplex.conditiones requiſita vifit D primum de fama in fpecie, deinde de fama in ge
valida . Quomododebeat conſtare de corpore deli&tı. nere. Quale debeat elſe indicium fugę,vi valeat P
que pacto neceffe ut precedat accufatio. Quod de ad torturam , vel ad pæne condemnationem ; tra
beat effe certa , ſpecifica , e clara.quando necesſe duntur aliquę regule. Quale debeat effe indi- Q
tempus aſcribi? Qua indicia debeãt eam præcedere. cium minarum , vt fit ſufficiens. Diferimen inter
E minas f iaétantiam . Quid conſiderădum in agui
Quando fit neceffarium famam præcedere .
Quandoabfolutus femel de codem crimine quis fuit, nocis et ambiguis minis. Ex indiciis remolis num
velgrariam obtinuit,vel pæna non condigna peni quam licet procedere ad condemnationem .
ius,quid iudici faciendum . Quandotranfałtio F Sect . IIll. Dealiis indiciisminusvrgenuibus mi.
impediat inquifitionem . Qui Principes poſſine gra nus certis.
riam deli&ticoncere.Quibuscafibus hoc principili Denon impediente maleficium . Conciliantur diſi- R
ceat facere. An maleficis Princeps poffit gratiam C dia DD . ( qua hinc obligatio restiruendinaſcatur.
concedere .Exempla Caroli V.Imper.c Caroli.IX . De patrocinante maleficis. exemplum Vvieri,
Franc. Regis. An inualida gratia conceffa inhi. Edelini, & N.cuiufdam Belge.de defenforibus, oc
beat omne indicium an primum dumtaxat ? praxis cultatoribus. Quando deferendi fint, an ſeruandus
quadam DD.explicata. Qui competentes in hoc G ordo frıerna charitatis.quando incurratur obligario
crimine iudices . Inquiſitorum fidei, quanta in hoc restuwendi. Indicium ex mendacio rei.ex variatio
crimine ſir poreſtas , Quanto temporis fpacio in H Ae,ex vacillatione,titubatione & vuliùsmutatio- S
hoc crimine inquifitio excludatur :ſsue que hic pre ne. Si viſuscum instrumento maleficy in loco , c.
fcriptio poffit opponi. Ancontra abfeniem pofſitin Explicatur fententia communis , & reiicitur fen
ſtuni inquiſitio. tentia volentium hoc indicium fufficere ad condem
Sect.11 1. De oprimis indiciis , ex quibustuiò iudex nationem.Indicium conuerfationis . Indicium postu
poteft procedire. latç inguifitionis,& nimię ſollicitudinis. Item ſponie
Ad quos ačtus indiciarios requirantur, clariora in . I denuncians, cum non teneatur.de indicio inuenii in
dicia. Quid fingula indiciorum ſpecies operentur. D domocadaueris.Item inuenti in via prope domum .
Index quomodo pofſitarbitrari,qua leuia,qua gra liem de indicio vicinię , vel inuentionis in loco. T
uia , que grauiflima font. An generalis aliquando Item de tranſeunte per viam illam . Item de eo , cui
fine indiciis formari poffieinquiſitio. Quando fuf bono ; ſiue qui caufam habebat cur illud factum ,
ficianı leuia indicia.qua requifita ad torturam . K vellet. Item de eo qui ad clamorem inhabitantium
De indicio vel vicinorum vifus ex domo fugere. Indicium ca
per testes.de nominatione fatta per f
cium criminis.hac exigendo à iudice nec poteft daueris fanguinartis. Indicium malę phyfingno V
ominere . Iniungenda iudici per confeſſarium resti mię , deſpečtús in terram , mali nominis. Locus
1un10 damnatorum . An denominationi focij ore- L directory inquifitorum , Indicium ex mala patria ,
dendum iudici, quantam & quando fidem adbibe vel parentibus prauis . Indicium taciturnitatis.
re teneatur. Simanca ſententia reieéta , communis Indicium iurandi, plasphemandi , cxfecrandı ,
defenſa. Quando fubiiciendus sterum tortura no ſcurrilia loquendi ,vel aluer peccandi , conſuelu
minans , viratificet dictum fuum . Deminoren do. Indicium , non poffe lacrymar..Indicium ex X
nium & fæminarum testimoniis. Non licere de fo mutatione crebra domicilij. indicium , ex fingu
ciis in indiuiduo rogare. Quomodo interrogandus laritate in pietatis vel religiofitatus oftentatione.
nominans de circumstantiis , 6 de diffamatione. Do indició eradicati chrifmatis , de ftigmare.
mulia de
364 SVMMAR I A LIR BI V.

muita dehoc ſtigmale imprimi ſolito. А do liceat iterare,conciliata fententia de femper pujt
Sect. V , De denunciatione e testobus. torturam negante quod in ea confffus, exemplum
Eadem testsficationes probationes recipiütur que Y facinorofi Mediolanēſ.Reiicitur lana quadam pra
in herefi,Receptio lestium à quibus facienda ? item xis Sprengeri,de fententia ferenda ad tõiinuandam
quando facienda.rarificatio siem , d publicatio.te torturam . An conuictus rcus fubiiciendus quastioni.
stes non funt nominandi. Cogi poffmnequilibet ad an questione fic fe purget , vt nequeat condemnari.
testimonium detestibusauricis , locus Chryſostomi, an liceat torguere plenè à testibus conui£tum : Na
Que exceptio hic oaleat contra testo . Quibusmo uarri di&tum explicatum . Perſonarum torquenda
dis testes cogi poffint ? Exmultiplicatione testium rum in hoc crimine,an fitaliquod difcrimen facien
depoſitionum quas fecere complices vel perfo dum ,de maleficio Taciturnitatis medus,caufa.GG
ne aliter infames numquam licet venire ad con varia damonis ad boc techna . Exemplum de Ly
demnationem Z Canthropo V vestphalico.Èxemplum malefica Oeni
Ex debilium & dubiorum indiciorum multiplica pontana. Qua remedia contra hocmaleficium iudi
tione nö poteft nafci vnum indicium indubitatum . ces adhibere foleant.quaex his licita , qua verò non .
Quid quando poft lenieniiam latam complices te deinfuſione aque profane frigida.de infufionebene
ftimoniü fuum retractanı iudici faciendum ?Num- B di&te.Eximinariurmulta praxes Sprengeri.an de
quam poft latam fententiam iudex patiatur parles ceploriis verbis inducenda de expoliatione. deexpi
fiue denominatos ad denominantem accedere. lazione ſeu abrafone. & quiddam circa cam obſer
Quid faciendum iudici quando restes variant . nandum . deexperimento lacrymarum modo eas
Huius criminis ef hærefeos praxis & ralio câdemu. coniurandi.de prabita ter aqua benediéta e infuſa
In høreſs,cui ſtandum prima an ſecunda depoſuioni. ei guttula cera benedi&ta , an liceat per alias male
Simance quédam ſenioniia diſcusſa . ficas rollere maleficium .
Sect . VI. De accuſatione.
Defactoquodam Epiſcopi Ratiſbonenſ. Deuota HH
Accufatio quid.bodie in eius locum fucceffitquarela. preces cum ieiuniis & operibusmiſericordie.de pe
quæ perſonæ hic admittanturad accuſandum . Soli riapris appendendis collo fagarum.demenfura lon
repelluntur inimicicapitales. an ó excommunica gitudinis Christi Domins.de obſeruatione ſexla fe
tionemaiore ? Quomodo proponenda accufatio, de ria ad torquendum . An in Paſchalibus liceatior
pæna calumniatorum , AA
guere?de ſubmiſsè dicendis nominibusteflium . An
BB
Sect . VII. De apprehenfione & carcere. liceatinterrogarenum ve'nt ſubire probationem ferro
Quando cuilibet licitum capere maleficos . explic.lib . candentis? an relaxandiadmeliorcmcustodiam fub
vlt. C.demalef . mathem . Quonis loco, o tem . cautione ?Godelmanni ſuperftitiofus modus.
pore capi poſſunt . In guemuis compingi poſſunt Sect. X. De aliismediis veritatem perſcrutandi.
carcerem , criam in quobreuimoritura.quundohoc Conira Bodinum ,no licet indici dolo falfis promiffis,11
for verum ... Quales probationes feu informationes mendacioſ veritatem à reo expiſcari . Liceremen
debeant precedere,priufquam capi poſſint.Siman tiri,eft hereſis.Maruli error.ludıcı licet vtiaquiuo
ca fententia quadam nimis laxarciecha Sententia calione e ambigua promiſſione liberationis .Mulla
rum varietas,& explicatio Gomeziana . De nomi Sprengeridicta difcuffa. Que vis confeſſionis ficex
natione teftis infirmi. An liceat capere ad folam toria . Quando index ex ea condemnansmortaliter
extraiudicialem informationem . CC peccet. Quedam alia cautelę excuſſe. KK
An relaxandi ſub qautione fideiuſſoria vel iura Historia reignç accidit prope Argentinom . De ex
toria . Anmalefici capi in ecclefia,& ab ea poſſint perimensis ſumendis reprehenditur factum quo
exirahi. an irrequiſito Epiſcopo. BullaGregor. rundam : De confrontatione.
14.hacdere. Quis iudicare debeai de immuntiate. Sect . X I. De confesſion.bus.
Quid conſequatur ad iniustane carcerationem . An Ex quali confeſſione reus pofſie damnari.Ex qualiLL
peccet fugiens ex carcere iusto ? Postquam reus cane non poſſit. Cunfe lo conui& to femper adhuc dan
plus que fint indici obferuanda. DD dus terminus ad fe defendendum .De confesſioneper
D
Porantur fuperfturoſa quadam .1.vt fublimes tol figna furdi damuri. Deeo qui maleficiam confes
lantur , neteriam contingani. 2. detractis vestibus fus ,negat fe mala intentione feciffe.
induerecerti generis interula.3. ne index patiatur Sect. XII. De abiuratione criminis .
ſe tangi fuper nudam manus Ø brachij iunčtu 'De ſuspicionum diuifione generibus.quomodo MM
ram . 4. producendas coram iudice , obuerfo tergo, differanı ſuſpicio,opinio , prafumptio.lxdıcis ar
Refelluntur rationes quedam Danas di Godelm . bürium in his,quale.Exempla ſuspicionum huiuſ.
cur nequeant iudice nocere poft captiuitatem.difcu modi.quando quis propter abiurationem fa &tam do.
tuuran fit verum maleficas iudicibus poft captiui catur effe relapſus. Quomodo facienda abiuratio .
tatem nocere non valere. Historia Stabulenfis de Quando cogatur iudex admittere ad pænitentiam
cre accepta Pori Orari,Cautelæ quædam legitima premila abiuratione.Quando & quomodoreuspof
feruande & cum incarceraris. Cur ex carcere non eri . ſit adigi ad abiurandum , Quando ab Eccleſia ad
piat capias dsabo!us.Grillandiopinio. Exempl.magi pænitenisam recepium ,laicus index adbuc pofſit ca
Pompeiopolirani permiſſione indicis fe inungeniis, pere punire.cap.ad abolendam , 3.in praſenii ve
o abuecti. Curioſitas iudıoum in talibus experia E ro.de bårer. An index eccleſiasticus teneatur tunc
mentis vitanda . cum eripere. Varie formula abiurasionun .
Sect . VIII. De Accufàtione. Sect. XIII. De purgatione Canonica .
Sect . IX . De question : , ſeu Tortura. Quid fit . Quande deferenda,Simance ſententia NN
EE perpenfa i cribrala ,Iudicium fiue arbitrium iudi.
Que interrogationes licitæ fiant.quo ordine?
Non niſi neceffariò veniendum ad iormenta .Mo cis hoc totum habet fibi commiſſum . Qui cogendi,
diis corlure quis adhibendw.quando deførendum quinon admittendi adeam . Quid operetur negatio
le

appellationi,de grauitare tormentară adhibēdorum . eius,quid defe&tus. Solemnia o ritus.

Bilia Pauli.3.abstinendum inufiratis tormétis. FF Sect. XII , De Abfolutione.
Quoties rçusforqueri poffit,an plus quărer. & quan Quando reus poſſit abfolui. Abfolutio diffinitiua,Oo
quid .
 SVM MARIA LIBRI V.
36 ;
quid .Ajuistio ab objeruar nejeu in tantia in ... A inwirandi . An eri.com Lum a fiue firiges , qua nuli
cy quid. Quando hæc habeat vim illius. quomodo occiderint, comburende fin ? Fundamenta negair
cognofcatur an fit ab obferuatione iudicij ,an verò fit tium dijietła ordine. In atrocioribus etiam conalus
definitina ſententia.de praxi quotidiana non abfol punien dus.Senectus quando idonea cauſa pænami
uendi , niſi ab obferuatione iudicij , oftenditur vnde nuenda. Delicta ſagarum non funt inſomnia .Cre
orta , & quaritur quando ea vtens iudex excufetur, dendum earum confesſionibus .Auctores Theologi,in
quando non . Non fatis punitusin vna curia poteft riſte,medici & philoſophi agnofcentes paĉtumn de
in altera iterā puniri, quo pacto:Diſtinctio Ma monis & Lamiarum .
rante ſuperſtua.Formula abſolutionis . Auétores qui affirmanı Lamias daminibus com- VV
Sect.xv.Defortilegiorum qualificatione,fiue que fint mifceri.Auctores qui afirmaxtab iis excitari tem ,
hæreticalia, quæ non . peftates: Auctores affirmanies tranſlationem corpo
Que fint fortilega hæretica.diſtinctio inter hereti- PP rales de loco ad loci.Nauarrus explicatus, fuxi
ca hæreticália.Clari.Farinaqiz Iuriſtarú quo mè docetur iudices teneriſtare Lamiarum confeffio
rumdam hac in re la ſus.aliud eft hærefis,aliud fig ini. Quo pacto poffit iudex colligere an Lamie delu
ctum hæreticum ,aliud factum fapiés barefim.decla-, ſæ,necne. Quidin: erſit inter a inegationem B.Petri
rata fingula fuis exemplis . Qualitas criminis eius B 4 Gomniuzalpeccatorum , & abnegationem Lamia
quiinuocat damonem ad ſciēdu velfacičdū id quod rum.Lamias,eo quod Lami& funt, occidendas XX
et in damonis poteftate,Diſcutitur controuerſia in probatur. Ex iure diuino.explicatur locus Exo.22.
ter Barbatiam ad alios Iuriſconſultos. Quando ad v.19. Ex lege Ecclefiaftica locus Exo.2 2.V.17.Ex le
inguifitores fidei pertineat de huiuſcemodi iudicare. ge École itica.Legeſeculi fcripta o non ſcripta .
Que fintfortilegia hæreſim ſapientia . De Sacra Per rationes.breuiter oſtenditur immunitas & arro
men:c., acramentalia , reliquias vel alias resbene citasipſiusfeeleris, comparatione grauifſimorum a
dićtas mifcentibus Debaptizantibus. Demiſcenti liorun. Locus Exc.22. './8.probatur etiam à caufis
bus resnon facras ſuper quibus dicta eſt miſſa. propter quas folet quismorie damnari. Explicata
hic de Sacerdote hoc faciente. Deinuocantibus da Carolina conſtitutio.Defenſa ignis pæna.Virum iu
monem permodum ſacrificij vel adorationis.de ali dsci liceat pena prodieburo fuo minuere.quando YY
quid . demone perentibus. peccetur remiſione. commentar.in c.Epiſcopi.26.7.
Seá.XVI. De pânâ & ſuppliciomaleficorum . s.vnde deſumpiuscanon socuius au · toritatis. Ex
Lamia ,venefici,maleficiifiga nomina in hoc tra-QOC plicatusoſtenſus nihil pertinereadftriges noftra ..
Etaiu pro'ſ lem ſumenda. VVierus,Godelm .& stay 'Sect. XV 1 1. delibris magici:.
Nominales reprehenfi. De pæna forrilegiorum qua Quomodo & quibusprobibiti , & ad quos deferendi.
hareſim fapiunt. Quid in foro conſcientia . Quid in Non abfoluendi,qui retinent. Que pæne re tinen
foro fori ſecundum canones. quid delaicis , quid de tium.Epiſcopis an quiatales,liceat legere.Cuicom
clericis, Peccata Sacerdorumhac in re.1.fi aras RR petat dare veniam legendi. Quid de aultoribusſen
Spelient,lumina exſtinguant & c. vt nocéani,2.mil ſcriptoribus eorum .
ſas defunétorum pro viuentibus celebrant.Grıllandı Sec.XVIII. De Euchariſtiâ morituris prebenda.,
error.3.Imagines Sanctorum conculcantes aut deij Confuetudo multorum locorum ,non dari:quádo tolera
cientes.4.celebrantes ſuper rebusprofanis.s .abutě bilis.Nauarrifententia explicata.Iure communi re
tes vafis á veftibus facris. 6. Mifjë admiſcenteso ceptum ' vtprebeatur.Cautela quadă circa hoc.Co
rationesnon prafcriptas in Miffali officio.Peena SS fefſio núquam deneganda. Vnitio extrema non dá
communesomnibus,clericis laiciſõz . Dedocentibus, da damnatis.
difcentibus , conſulentibus. De amatoria prebenti -Sect.vlt.An corpus ſepeliendnm ?
bus. Dė Serpentum incantatoribus , do aſtrologis , Quid de iis qui in carcere fe occiderun ? quomodo in
chiromanticis, & reliquis diuinatoribus . De pre telligédum quod crimina & criminum pæna morte
bentibuspoculum abortionis.Epiſcopi an pofſintcon exftinguantur, contra communem . Quomodo peccent
victoszmorie dignos,etiam pænitentes ,tradere bra gui arma vel inſtrumenta necis veo fuppeditant,
chio fæculari Qui ſortilegi tradendibrachio fac. TT quibus.ſe interimat. De iis qui moriuntur fine culpa
Formula condemnationis .Poena fortilegorum morte ſua ante fententiam . Ius contra mortuum agendi
minor. a quorum Qui aliquet occiderintmorte quot annorum fpacio prafcribatur.

V !
1
>

hita
E

Min MARTI
í
 366

JODI at
Th

e
A per

I DELRIO
MARTIN

SOCIETATIS IESV

PRES BY T E R I,

DIS Q VISITIONVM

MAGICAR V M

LIBER V.

DE OFFICIO IVDICV M CONTRA MAL E Fl

PROCESSV IVDICIARIO
IN CRIMIN E MAG 1 AE .

Erè Comicus, Aftamen noſtro inſtituto patù m idonea eſt, ideo , vt bvide DD
Nãquam ita quiſquam ſolent etiam alii DD .biſta pro iiſdem nunc ſumo in l.1. C..
benè fubducta ratione ad & præſuppono ſortilegu fiuemaleficii crimen el adu.delia.
vitam fuit, Quin-res, atas, {e publicum ,mixti fori & commune : de quo, ti à & Blanchu
vſusſemper aliquid appor laico cómittatur , vterque iudex poteft cognoſce- in practica
tet noui ; Aliquid ſemper re,Eccleſiaſticus & laicus:item effe crimen nomi- vifis indic.
moneat,vt quod natum , fiuc ordinarium :eo ſenſu ,vthabeatnomen vide DD
nunquam te fa& uru pu certum ,& etiam poenam certam iuræ præfin itam : in l.vlt.C.
tabas,id poſt facias tamé. eſſe tamen crimen extraordinarium ,& exceptum : Proſperú
quis credidiſſet me, poft annorum viginti felix à eo ſenſa,quòd in eo quædam obtinent peculiaria , Farina.
Tribunalibus adReligioſam vitam transfugium , & quòd lubigenerali legis diſpoſitionenon conti- praxi cri
ad hanc Mafuri rubricam rediturum ?redco tamen , neçar , vtnec crimen lælæ Maieſtatis , aut hærelis: min.q. 18
non vt coramme neus palleat ,non vt Quçſtorfe ad quod cóftat maleficium pertinere ,quæ cft ſen- 24.6o.
deam ,vel vt Quadruplatori aures præbeamn: ſed , ve gentia DD . comunişc & verilima:effe quoq; cri- muni fer
iudicibus confulam , quibus cx librorum confula me enormillimú , grauillatrociffimum ,quia in eo téntia iux
congeric,auçylu varia nimis arbitrariorum hodie B concurrunt circúltantiæ crimirú enormiſiimorú , Clarú pra
Etic. crim .
iudiciorum , ifta minùs libuit ,vel licuit,ad crimen apoſtaſiæ ,hereſis,facrilegii,blafphemiæ ,homicidii: 5.1. Villal
am
de quo núcagimus accómodare.N quibus nec immò & parricidii læpè, & concubitûs contra na- & Soar.in
ocium deeft,nec voluntas , fateor de fontibus ifta turam cum creatura Ipirituali, & odii in Deum , The.com .
Ilhauſuros non difficulter:haur ſcio tamé an ea mc, quibus nihilpoteft efle atrocius.Pendet quidem à opin.
thodo, & ad conſcientiæ ſecuritatem directione , iudicisarbitrio penſare grauitatem delicti , verum prac ,
Certè confeſſariis ,quorum pleriquenudi Theolo lit atrox,vel atrociſsimú d: fed tamen debet iudex 18.an...
giſunt,in re, ne iuris quidein peritis planè peruia hoc arbitrium ſuum moderari ex circumſtantiis
nó inutilis opera mea fuerit : quorum potiſlimùm delicti , quas optimè explicat Proſper Farinacius
gratia ,me dicbus aliquot antiquo iterum ludo c:hic verò concurrút non paucæ , primò quòd de
paſſas ſum includi.Sequar ipſum iudicii ordinem lictum eſt mali exempli & cuius noxa ve cancer
qui ordinarius: & rem in fe& tiones partiar:& les ſerpit, atteſtante experientia . Secundò ſolet no
gam veſtigia eorum , quos æquiùsmeliùs, & pruf cturno committi tempore, quando minùs fibi ho .
dentiùs de latrunculatoriis hiſce locutos arbitra. mines cauere poffunt.Terciò committitur clàm &
bor, Clarum ,Boſſium ,Simancam ,& alios precipue proditoriè, fiue per induſtriá inſidioſam :cuiuſino
a vide Ta
Bart. Proſperum Farinacium inſignem ,non lectione tão di homicidia ſunt grauiora. Quartò ſolent lædere
cos, quibus ſunt coniunctiſſimi: dominos,fratres,
geum pra- tùm , fed & vſu,luriſconſultum ,
dic . crim . patres, liberos,coniuges, ſodales ,collegas, familia
p.i.nu.z. SECTIO I. rimos quoſq; Quintò peccantex conſuetudine
Tib . De quadam delinquendi. immo quaſi aſliduè :nam
cianum cr
tract. Arin hoccrimine feruādusordo & proceſſus ordinari femper malum aliquod machinantur , Diabo .
min.p.1.1 ' lo inceſlauter eas ſtimulante , & quotidianum
!.C . ! . & Onſtae inter delictum , crimen maleficjum à penſum exigente , adcò vt vel poculum vnum ,
2.C.3.
л giuris interpp.differentiam aliquá ſtatui a: qua velvas aliud ,fi plusnequeunt, frangere cogantur,
C. vtteftan
 LIBRI V.
V. SECT. I.' 367
veteftantur Remigius & alii. Sextò quia delicto A Neguequidquam porerit dignitas Papalis:
huic infligitur pana acrociſsima, nempe incendii. Siue fit Epifcopus, five Cardinalis,
Septimo quia delictum hoc committunt animo Reus condemnabitur,nec dicetur,Qualis?
planè deliberato, dolomanifeſto,& (vt loquuntur Ibinihil poterit quicquam allegare,
practici)appenfatè:quod indicat perſeuerantiam & Neque quid excipere;neque replicare,
complacentiam in crimine. Nequead Apoftolicam fedem appellare.
Secundò ſciendum eſt, quod licer in penis ir Neque codicillos Caſaris citare.
B rogandis ampla ſit arbitrandi poreſtas iudicibus Reus condemnabitur,nec dicetur, Quare?
conceffa:tamen ,Gine grauiſsimâcauſà non licet iu Cogitatemiferi,guid vel quales ejtis,
dici penam à lege ſtaturam excedere. ( ratio quia Quid in hoc iudicio dicere poteftis.
iudicem magis commendat miſericordia , quàm Hic non erit Codici locus,nec Digeſtis,
le.diſci ., (eueritas , vt varii canones & leges docenta )nec Idem erit Dominus,iudex ,actor ieftis,
vlina.c.ná- etiam illi licet cam minuere , ſed debet iuris ri His ſuppoſitis ad quæftionem reſpondetur,non
fuc.c.vera
uftitia. c. gorem hac in re ſequi b. hanc effe D. Tho. arctari in hoc crimine iudicem ai priſcas ſollem
icet 45.d. tententiam , & communem luriſconſultorum in nitates,neque ad ordinem illum publicorum iudi
-sex.c.re- dubitatam benèprobat Farinacius.pract.crim.9.17 . ciorum antiquum , quem exoleuille fcribit Paul
zú,22:22: n.5.quin.7.etiam docet,ex ſufficienti cauſa pofle Blus I.C.d ſed tamen teneri ſequieum ordinem iu- 1 1.3.D.de
júl.hodie iudices penas à legibusindictas nó folùm minue ris , qui æquitati natura conſentaneus eft : cum pub.iudic.
D.de pan. rejſed etiam pro ſuo arbitrio augere: & hoc fenfu præterca , quem in criminibus priuilegiatis fiue cl.16.C.de
poen.
bg. opor- omnes pænas delictorum hodicziuxta fa &ti & per exceptis , iura communia & particularia loco
ict.Auth
de iudic.c. ſonarum qualitatem ; ab arbitrio iudicis depen rum præſcribunt; quem qui turbet aue negligat,
de cauſis. dere:idque etiam obtinere, quoad pænas confue eius iudicialia acta nulla forent é : licebit iainen
deoffic.de cudine vel ftatuto introductas: & quando iudices iudici recedere à communi aliorum criminum
eg.c.licet. iurarunt ftatura obſeruare : & quoad pænas om praxi,in hoc delicto vindicando: quatenùspeculia
le pan. nes tam principales , quàm acceſſorias:& in quo ria quædam hoc crimen exigir, de quibus poſtea.
uis crimine, etiam hæreſis. Quod intelligendum atq; ita céleo conciliandas cótrarias quorundam fBodini
ante ſententiam : poft fententiam.n.non poteſt iu Juriſtarú fſencétias,nó laris diſtinctè loquentium . in Dæmo
dex poenam augere vel minuçre . niſi conſulto nom.l.4. &
Principe : ( excipitur crimen hærefis in quo ſolo , SECTIO II. Godelma.
de lamiis I.
cc.vtcom reo ad fidem reuerſo , poteft fententiamitigari c
miſsi... 3.
necnon.de & puto hoc obrinere etiam in maleficio,& praxis Quomodoinquiſitio in hoc crimine inſtituenda?
hęter.in.c. docet. fæpè enim Iudices quas damnarunt vi
uas exuri, iubent ſtrangulari vel decollari ( vt fa Nquiſicioné voco ( vt folent 1.C.) delictiinfor D
ctum annis ſuperioribus Stabuleti, in cauſa loan . mationem iudicis officio & auctoritate factam
de Vaulx. ) Intelligendum ſecundò , de iudici g : ea vel eſt generalis, quádo iudex in genere quz
bus ordinariis & maioribus , & non prohibicis ric quis ſit delicti commiſſi auctor vel locius : vel
hoc facere,& quando id non vergie in partis præm ſpecialis , quando inquiric in perſonam certam , de glut Clar.
iudicium . dico ordinariis , quia delegacis boc non cuius delicto certior factus fuit per accuſationem , pract.crim
licet:niſi ex cauſa,delegatis principum , velmaio vel per denunciationem ,vel alium modum.Vrau- 19.3. Dam
haud.titc
rismagiſtratus, quidelegato ſuum tribuit arbitriú . tem valida fitinquilicio ſpecialis(nam vt generalis de inqui
dico maioribus : quia minoribus magiftratibus id ſit valida,fufficit commillum effe crimétale, quod fic.c.8.
non permittitur,nificóſulto principe,vel niſi cau fine ſocijs committi non ſoleat)docet Farinacius h h pract .
D crim.9.1.
la quæ mouet fit intrinſeca & cohærens delicto . ( qui optimèhácmateriam proſequitur)requiriſe
cum feqq.
Dico non prohibitis: quia li ſtatutú expreſsè id pro quentiâ :primò,ve in genere ſalcem conſtet delictú
híberet,vel verba ſtatutipenalis imperatiuè ad iu effe commiffum quod intellige quoad ea peccata;
dicem dirigerentur, vel ftatuto alio caueretur :ver quæ in actum & perniciem externam eruperunt,
ba ftatutorum ,vt iacent ſeu ad litteram accipien debet enim conſtare fegetes corruptas , infantem
da:non liceret pænam mutare Dico. quando id nõ occiſum & c.quoad peccata verò intellcctus:vthę
vergit in præiudicium partis : quia quando pena eſt relim :vel voluntatis,ve pa& um cum Diabolo, co- ic.forus...
applicanda partilæfæ , veldenuncianti & c.no po melaciones,concubitus cum diabolo & huiuſmo: iudiciú .de
verbor.
teſt dehac penâ iudex detrahere. Denique iure di difficillimæ indagationis, non folùm poteft in- ' signif.Cla
communi hæc poteſtas pænæ arbitrariæ , lic limi quiri contra cas,licet non conſter decorporc deli- rus d.q.3.
tatur:vt,licet ex caufa iudex poſſit pænam mortis & ti:ſed etiá ſunt códamnádæ ,li dútaxatdicát fe ad Menoch .
ordinariain commutare in aliam mitiorem , tamen cóuétum delatas,vt benè Arnal.Albert.de agnofc.af.com1603
non poflic mutare,in aliá mortis vel corporis poe ſert.Cathol.6 haret.9.25.6 Farinac.g.2.num.26 . variar , re
nam ( vt pura pænam ignis, in pænam laquei,vel SECUNDÒ ve præcedat aliqua falté accuſatio , fol.to.3.de
flagellationis vel mutilationis membri, vel trire . E quod etiá iure Canonico obtinereveriùs èlt i : fed delict. c. 1.
nium ,aut fimiles corporis affli&tiuas pænas ) led huic hodic conditioni,generali cófuetudinc dero 9.49.Cla
deber commurare in pænam carceris,ex filii,pecu gatú cſt. reputatur enim inquiſitio remediú ordi- s.fed certe
mariam aut fimiles:de facto tamé & conſuetudine nariú , & in omnib ' delictis poteft ex mero iudicis Decianus
pleriſa; in locis contrarium conſtat obtinere , vt officio citra accuſationé vllå inſtitui kisépar tamé coni.19.&
ceium in alias corporis affii& iuas : & quaſcumſ; neceffe eft , vt adfint alia aliqua loco accuſationis , It.libello
mitiores pænas,ex cauſâ,commutare ſoleát.Secu vtputa denúciatio , fama,vel indicia.dequib'ſtatim , run.D.de
ti in his fumus communiores DD . ſententias , vt TERT I Ò requiritur quo ad formå , vt inquit accuſa .
patet ex Farinacio d.q.17 . ſitio fit certa, ſpecifica & clara,ita continés delicti Vulpellus
In his autem ſemper iudici velim ante oculos qualitates & circumſtantias,vt per eius incertitu- reſp.crimai :
cfle illud extremum iudicinm ſupremi tribunalis , dinem ;generalitatem ,vel obſcuritatem non colla- fius de in
de quo funt fequentes rythmi veteres. tur reo defenliol. ideo deber in ca explicari locus, quifitio.n ,
iudicabit iudices index generalis, & tempus ſcilicet non dies(nili citra calúniam , cx 75 .
Min iufta
 VM
368 DISRUISITION MAGTC AR VM

Multa caula,id Icus petat , & iudex diem ſciat )leaf Aftem præterca diffamatio quando judex procedir
pannus ac méfis, commiſsi delicti ,ex ſententia ve ad parus querelam atque accuſationem : quæ eſt
communis leotentia . Non tamen improbabili
a Menoc. riore & communiore & quoad inquiſitionem ſpe
conf.109. cialem : nain quo ad generalem verius cſt , hanc ter, quis def-nderet cum accuſationem fupplere
Olalous expreſsionem loci & temporis non requiri:in fpe defectum diffamationis , vt videcur, veile Clacus
conf.64.& ciali
66.Deciá . quoque hoclocum tanrùn haber de crimini h . Debet autem hæc fama primò efle orra à fide hd.q.6.
conlil. 18. bus,quæ temporismomento cómittuntur :nó ve dignis , & non maleuolis perſonis, vel fucilibus: verd led
ro iis, quæ ſucceſsįuo tracțu, in quibus locus & té deber elle vehemens , & quafi procedens ex ore certè er
pusnon poteſt ica delignari, yolunc crimen lælæ partis populi majoris : dcbet de ea conſtare per poftulati
b Menoc . Maieft.hærefis & limilia b : & ideo idę de crimine teſtes,laltem duos omni exceptione maiores par
cólil. 100. ciculariter luper fama receptas & examinatos.
Decianus magiæ dicendú ,hanc additionem in ciuş inquili
d.conf.18. tionem non eſſe neceſſariam . Quod fialiquæ qua Hæc certa funt ordinariè in criminibus ceteris.

litates expreſſæ in inquiſitione non probareutur: Nam in hæreti & læſæ maieftatis crimine, quidam i vid.Prok
tunc li additæ fuerint claululæ ,de omnibus fingu umicanr: & famam dicunt non requirii : ſed rcue Farinac.
lissvel; ſe non adftringens,vel:meliori omnimodo, vel ca exiſtimo, etiam in his criminibus idem obtioe- fupra n.14
crimen fit non iterabile ,'vthomicidium in candé B ie , vt fama requiratur ,nifi eius loco adline indicia
perſonam )vel conſtet ex confeſsione rei decrimi. & prælumpriones : quod fatis apertè indicar Si
ne,vel quando qualitas illa verèdelictum non ag . mancas x, a Proſpero in aliam citatus ſententiam . K in
pray
grauabat ,nec alterabat:his calıb . rcus adhuc eller idem ergo cenfuerim de crimine Magix ,Super in - hæret til
condemnandus:aliàs foret abſoluendus . famia autem inquiri poteft ad folam denunciatio- --. de in
QUARTÒ requiriturpræcedere indicia ipſam nem vırı probi.& cum reperta fucrit infamia ,tunc qul.ordic
0.6. & 7 .
inquiſītionem ;quæ fententia communior & æqua poteft procediad inquiſitionem de criminel.
c Tiber. elt:contraria verò quorundam ,c elt periculota & SEXTò requiritur ,vt is,contra quem inſtitui | Duenna:
Deciani reg .198.8
iniqua prorsusd : etiamſi iudex habeatliberum ar tur inquiſitio , non fuerit aliàs de crimine hoc co- clar. fupr
col.18.cu. bitriun , & licet inquiſitio ex mandato Principis dem ,per iudicem fori externi abſolutus,vel à Prin
ss.in I.vo
lu . fieret : nificamen Princeps , non ad partis poitus cipe gratiam delidiobtinucric : vel etiam de illo
d vtpoft lationem ,ſed motu proprio ,mandalfet contra uli non fuerit condemnatus pæna condigna delicto
Ang plot. quem inquiri, & allereret eum deliquiffe , idque, & non leuiore. idémque dicendum etiam li ab
Aymo.
Riin . Cla . ad ſuam notitiam perueniffe.Quatamen in reca Lolutus eiſer à iudicepropter defectum accuſato
Cephal. uendum valdè Principibus , ne facilè taliaman ris crimen non probanris , li lic tamen diffinitiuè
Rolan.d dara dent: facillimè enim circumuenitur à delaco abſolutus, & non dumtaxat ( vt faciendum hoc ca
Valle,Ma- ribus Principum bonicas atque crcdulicas, colque lu prudent iudici)ab obleruatione iudicii.Limita
lios docet fæpè ex nimis credulis facic crudeles.quz verò liar næc primò : nili qualitas , quæ in ſecunda accula
Proſp .Fa : legitimaindicia mox videbo. uone vel inquilitione de nouo additur diverſificet
rin.q.1.ou. QUINCT ò requiritur diffamatio ſeu fania : delictum m (v.g.ex homicidio in parricidium .)
89. non ab acculatoribus rei,ſed ab aliis quoq;homi item nili tit crimen mixtı fori, veel crimen Ma- 1 m Gomel.
E to . 3 .
nibus fide dignis ,nata. Sed magna hic difficultas glæ )nam in hoc , li fuit punitus à iudice fæculari
deli & .c.2 .
oritur circa iitud quintum requilicum , an femper non poterit iterùm puniri à iudice Ecclefiafti
neceflarium fit famam præcedere , etiam quando nu.27.Fol.
co ;nili iudex fæcularis minorem impotuiflet poe ler. praxi
alia ſuppetunt indicia . Nam DD . videntur nimis nam , quam par erat, & quàm iudex Ecclefiafticus crimina.
Canon.
generaliter loqui, & cófuetudo corú dictis parum potuilict imponere. Si verò ante furt damnatus
fi Eccl eſiaſtico , tunc quia in tam 3 num.8 ,
à iudice gra
.

iconicacanea videcur. Pucarım poſſe illos cocilia D

ri,vtdicamus:Giant alia indicia lufticiétia & legi nibus criminibus ludex Ecclefiafticus non po
uma,nó opus eſſe diffunacione,ne in ſpeciali qui tult punire pænâ condignâ delictu , vt poteſt
dem inquifitione : li deſine illa , omnino requiri læcularis iudex : ideò ſemper in his poterit ire
diffamationem , quando incipitur ab inquilicone rùm conueniri , & damnari abs fæculari judice
& fic inte!- ipcciali e. Sed li incipiatur ab inquiſitione gene n : qux veriffima , etiam qua..do loquimur de
a c . felicis
ligendi D rali formata ex mero iudicis othcio , tuncnon vi poena ordinariâ & principaliter ad puniendum $. per hoc
Do cómu, detur neceflarium vt præcedac diffamatio : ficut delictum irrogata. 3. nili collufio & pixuari- de pan.m
nitcrlo
quentes, folet practicari, ( tęſte Claro f.) quia commil cario accalatoris , vel primi iudicis interuenerit : 6.optime
hoc docet
guos rc- lo aliquo delicto , hodie iudices non procedung cuuc çniin iteratò poterit inquiri. 4 li fuerit ablo
fert Proc. à lpecial i contra aliquei n inquiſi tione incipie ntes, lurus vel condemnatus probabiliter & verilimili- C.1.0.40.
per Farina
led à gegerali informatione & inquifitione, quis ter ignorante co,quifuam velſuorum profequitur & poftplu
41.00.ço. illud delictum commiſerit ? & tunc lic in genere
maxiine iniuriam : quod procedit dumtaxat li lit graue cri- rimos Fa
Einen & magna cauſa.s.n G lit abſolutus , non dif .
rinac.c.4.
Rolandus priinuin interrogantur teftes, an fciant quis com
finitiuè,fed ab obſeruatione tantum iudicu:vel re an.7 .
à Valle iniſerir la vegent , an ſciant aliquem diffamatum
canal. 57. de delicto illa comınılſo ? & û aliquem huiuſmo laxatus fub fideiuſſione de repreſentando : vel fi
Clatú re di teſtes nominent, tunc contra hunc ſpecialem purgauit indicia per tortura, his enim caſibus
po
prehédies. inftituuntinquilicionem ,fi aliqua adänt nomina cerit, luperueniétibus nouis probationibus aut in
Fpra &t. tionilegizuna indicia ad inquirendum , ( quæ in Jiçiis,iterun in ius duci id tamen intra tempus à p vid. Prol
crimin q. dicia lunc loco difamacionis. ) fi ſuffciant indi ure ad hocvel conſuetudine præftitutum , & iure per.d.q.4
cerca ſcias. cia ad caprurain ,capitur nominarus: fi capinon po quidem ciuili non diltinguitur inter eundem & prof.n.18
teſt,monctur & citaţucad comparendů , & feex lium accuſatorem : jus verò Canonicum id alteri
purgandum : fi non comparet ,in conſumaciá ban permittit, veteri verò fiue cidem accuſatorihoc p vide
nicur:quæ omnia elle praxirecepta & iucirationi non permittit po Proſperun
ſupr.n.30
zde opere que conſentanea docec oprime Prolper Farinac . g Queriſolereriam de tranſactione , quando illa F
1 9. circa Er fic poffet iudex cţiain in crimine magia pro impediat douam inquifrionével proceffum :bre- la fuprà o
11) .
cedere per inquiſitionein , non arcenta diffama uiter ex eodem Proſpero reſpondetur 9. Si re- 31. & 9.1
tione ,in caſu quidem propofito . Requynur au miſs o delicti publici lit habita per tranſactionem per totam

i luppo
 LIBRI V. SEC . II. 369

ſuppono licitam ) cuin parte: poterit non ab illa , A hæc faculcas gratiam criminis faciendi competic
led ab alio auctore iterú impeti iudicio (quia len Principibus Iuperiorem non recognoſcentibus,
tentia facit ius quoad omnes,ná autem tranſactio ) aut ſaliem habentibus regalia iura : item Baroni
multóque magis à filco , & eo requirente poterit bus & feudatarijs , li fuerit illis in inueſtiturâ ex ·
iudex adhuceundem proceſſum proſequi, vel ite preſsè concefla : quoad Duces & Marchiones , &
rùin denouo procedere ( aliud enim eſt iuspartis Comites , quicquid dicant alij b; non puto hanc b apud
lælæ , aliud ius reip .læſæ ) & in criminibus atroci. poteftatem accipere , niſi cetera regalia iura ijs Proſperú ,
bus hæc tranſactio nihildebet diminuere de pænę concedantur : & fic practicatur in Franciâ & Hi- & iplemer
(upra n . 8 .
ordinarię grauitate. Ceterum fi tranſactio vel co Ipaniâ, vbi hoc ius ſoli Regi eſt reſeruatum . Non c Profper
pofitio facta fuiſler cum ipſo fiſco vel iudice,tunc tamen licet fupremo Principi pro lubito has gra- latè à n.18
quia pecunia ſoluta ſucceſſit in locum pænæ ; non tias concedere. Non poteft enim niſi priùs parti maxiinè
poſſet iterum retrahi in iudicium , vel conueniri lælæ fit facisfactum c. Non poteſt in homicidio 1.4 ; poft
reus iſte,ctiamſi noua ſuperuenirent indicia. hæc deliberato , hoc enim diuino repugnat iuri d:id 2.2 . q.67.
regula procedit, 1. niſi aliàs conſtaret omnimodè eò licec in foro externo non ſit quiabſolutam hác a. 4. &
dedelicto commiſſo per reum , vel ex facti noco- B Principis poteſtatem impedire poffar,in conſcien- citan
Plot.mo
d.nur.
rio ,vel confellione rei, vel ex probatione iudicia tiæ tamen foro hoc faciens peccat :niſi id faceret
ria ;tunc enim non valeret iſta per iudicem laicum pro bono pacis publicæ ,vel ob aliam vtilitaté reip. L'ope. hoc
facta compolitio , & effet omnino illicita iudici, ſi maximam : quod cùm de affalinis etiam D D. c docét Ba
litfa sta poft fententiam.dico ,conftaret, quia nullæ , concedant,exiſtimem ad veneficos quoque perti- prift. Plo
tus vol. 2 .
præſumptiones ad hoc fufficerent.dixiperrudicem nere, vt in iisidem ius fit Principi. Rariùs tamen confil.cri
laicum ,quia Eccleſiaſtico iudici permittitur pæná poteft contingere , vtiuſta cauſa huic gratię ſup- minal.va
ſanguinis in pecuniariam cómutare. licebit etiam perat : rariſſimè quoque legimusbonos Principes rior.conf.
hoc iudicifæculari, quando reusexciperet denul hac vſos poteſtate .Carolus V.Imp.Agrippæ pæ 7290.46.
licate procellus, vel quando iudex aliquam iuſtam nam mortis non indulfit , ſed , cùm is effugillet . Epit. de -
haberet cauſam recedendià pænâ ordinariâ,& il exilium irrogauit , & in Francia ille obiit. In ea- liat.c. 10.
lam commutandi. Dixi fi fit facta poſt ſententiam . dem Chriſtianiſſimus Rex Carolus IX . cius no- c Plot.ſu
quia fi ante fententiam , tunc iudex id faciensex minis quivltimus fuit, Triſcalino , vt focios pro praloſeph
Lud . De
caula non iufta,peccat , ſed valida eſt compoſitio : deret, vitam & libertatem permiſit: non ſine bo cil.Lucen .
li ex caufa iuſta faciatstranſactio valida eft, & iu- C rum offenfione. Fateor fi Princeps aliquam huiuf is. Lud .
dex non peccat. 2.limitatio eft , li reus primùm modiinualidam gratiam concelliffet, licet illa fo- Peguer.de
hocdelictum commiferit , poterit iudex lic com ret nulla : tamen deberet reus illa vſus à iudice ab- cil. crim .
ponere:non verò li fic homo facionoroſus,ſolitus lolui & relaxari: ne ſub fideipublicæ prætextu de- num . 11.
hoc delictum vel alia patrare.tamen fide facto an cipiatur , & fic practicari in Italia & Hiſpania do
te ſententiam iudex cum tali facinoroſo compo vent grauiſſ. ſcriptores,apud Proſperum Farinac .
neret: veriſimiliùs eſt valituram compofitionem : qui illos ſequitur ,quod puto intelligendum ,quo- f Boff.Cla
licet iple tum peccaret . 3.limitatio ,dúmodò priùs primam apprehenfionem . nam ſic ſemel appre- pell. Lud.
cum parte inierit reus concordiam , alioqui hanc prehenſus & tunc relaxatus , deberet commone
Peguer.
præcedens concordia cum fifco iniqua eft,& non Heri de nullitate gratiæ , itaque vt fibi cauerer in Farinac.n.
valet. immo conſenlus ille partis debet cfle ex pofterum vel impetraret gratiam aliam , manere 27.9.6 .
prellus & euidens , non tacicus tantùm vel dilli enin punibilem & pænæ obnoxium :quod fine
mulatus.Non valet inquam reſpectu partis, ſed gligeret, poſſetà iudice capi & puniri. Tunc enim gin praxi.
bene reſpectu filci tranligentis . 4.limitatio ,li hæc vnica illa ratio praxis huius planèceffaret , neque u1.& c.8.
tranſactio foretinita in criminibus, ſuper quibus D iam dici poflet lub fide publica deceptus. Equi- h Silu .lib .
tranfiginon poteft , ve ſunt læſx Maieſtatis diuinæ dem cùm lex nulla ( quod ſciam ) huic dicto repu- 3. de Stri
& humanæ ,raptus virginum & fimilia. ſuper qui gnet, & DD.illig nó laris clareproponant,an quo gimag. &
bus vtvaleat tranfactio conſulendus primo est ipſe ad primam cantum apprehenſionem , an quoad mira.ca.r.
Princeps: & his criminibus annumero fortilegií ſeqq . quoque loquantur, & publicè interſit deli- Ioannes
hæreticale . s. limita fore inualidam compofitio cta puniri : omnino arbitror conſcientijs iudi- Picus li.3 .
nem rco, li iudicis fraus , dolus , colluſio aut cor cum , quod dico cutiffimum fore. Hæc de fexto Dialogi,
Strix.
ruptela interueniflet: velfimetu eam à ceo extor requiſito . G
Gillet. SEPTIM Ò requiritur in hac inquiſitione : i Bullas
Quoad gratiam deli&ti factam à Principe, Pro quod in omnibus actibus iudiciarijs, vt fiat à iudi- horum e .
29.6.per (per fusè admodum ,ſed in hanc ſententiam a: dif ce competente : quem conſtar in hacmateria effe diditfimul
40.8 Od... Terre abolitionem ab indulgentia Principis. aboli tam Eccleſiaſticum , quàm fæcularoin iudicem , Binsfel.in
nus opti- tionem non exſtinguere crimen ,ſed tantùm iudi- E item fidei inquiſitores: quibuſdam tamen cafibus: cione fibra
mèli.z.de cij inſtantiam ,ideo tranlacta lætitia publica , pro quosbenè Simancas ponit h . Inprimis quia folent de cõfeft.
reſtitut, in
picr quam Princeps cam concedit , infra 30. dies venefici , & Striges fidem Catholicam abnegare, malef.Bul
integr..
pytelt acculator de nouo accuſare : & ideò hanc vel faltem ea dicere & perpetrare quę fapiunt hæ- læ Iulii!I.
91.& feqq.
non crahi ad crimina cnormiſſima, nec ad omnes refimi, ideò ab Innoc. 8. Iul.2 . Leone. 10. Hadr. Picus fu -
perſonas. Indulgentiam verò Principis fieri cum 6. Pontificib . hoc negotium inquiſitoribus fuit pra .
caula ,& crimen exſtinguere, quare fi princeps ali demandatum k .De forcilegiis propriè diĉtis (hoc k c.accu
elt diginationibus illicitis) non debent inquilito- handede hie
cui gratiam faciat de omnibus deli &tis , vel gene
talicer omnibus delinquentibus , de omnibus de res fidei cognoſcere, niſi fortilegia hæreſim ſape- ret.in 6.c.
lictis indulgentiam concedat : talis indulgentia rentmanifeſtè :videlicet fi quid impium & hære- 1.26.9.9.
comprehenderer etiam grauiſſima crimina, & no ſim præſe ferens admiſceretur, velli crederet ſor- c.illud26.
toria & liquida , & excenderetur ad carceratos tilegus aliquid diuini inefle Cortil. Idem dicen- 9: 2: fane
id.6.
quoque & condemnatos. cendum de coniectoribus ſuſpectis reliquis , qui Halenſ.p.
Sit regula :femel à principe gratiam criminiscon facilè in infidelitatem incidunt , vel dæmonem 2. q. 184.
fecutus , non poteft ampliùs ab vllo iudice moleftari. adorant, vel cum eo fodus habent, vel credunt
Mm 3 eum futura
 370 DISQVISITION VM MAGICARVM
a glofl. & cum futura contingentia cercò lcire , vel aburun- A.
SECT10 111.
DD . in c . cur facram
entalibus. In ceteros ſuperſticioſos in
acculacus.
g . lanc de quifitores fidei, fue facta line atrocia , fiue fint De indicys oprimis ex quibus iudex in hoc crimine
hæret.in o leuia, non inquirunt ; nili quando lapiunt apertè
luto porejt procedere.
Oldrad . hærelim : vt baptizare fcienter iam baptizatum ,
conſ. 210. vel baptizare imaginem : quoad luperftitiofos ve Onſtar cò clariora & verifimiliora & pro I
b.c.prali- rò magos a quia , ( vt ait Ciprianus librode duplici pinquiora rcquiri indicia , quò actus iudicia
Cping
vt oficiú martyru ) qui magicis artibus viuntur , tacitè Chris
lès maioris præiudicij tuerit reo ; vt ad condem
S.denique Stum abnegånt , dum cum demonibus habent fædus: ] nacionem , quàm ad torturamn ; ad corturam , quàm
c.ve com- vixque fiat vt non vel hæreticum quid credant, ad capturain ; ad capturam , quàm ad inquiincio
miſli de nem.'hoc lụadet naturalis æquitas , & recepruni
vel hærelim lapiens faciant ; ideò vix vnquam in
hæret.in 6
cider vllus talis , quin contra eos Inquiſitores pol eſt communiconluerudune, & probatum Bruno
toldus de fint procedere ; & poterunt quolcuinque iudices tract. de indic. 2.p.9.6 .num . 4. & Boſſio tit. de
re iud .
compellere , vt ad le mittant acta contra hæreti inquiſit,num . 61. quod erli improbecur alijs P,ca- p Claro q.
cli.1.C.v: cos huulmodimagos facta b. In omni verò iudice men reuera eſt contentaneum planè rationinec 20.nu.z.
bide crim . B Rolando
illud commune hic quoque eft ; vcreus debeao el. video cur corruptela vocaridebeat.docet hocbe
agi opor.
c.lidiligét . le lubditus iuriſdictioni inquirentis ratione deli nè Farinac.d.g . 1. num . 47: à Valle &
aliis .
de foro ci,domicilij , vel originis , vel etiam ratione co Conítar fecundò quod indicia quædam funt
comp.vid. uerfationis per decem annos in aliquo loco d, & leuia , quædam grauia , quædam grauiffima: & le
Couar.
prac.99.c. non minoris fpacij, idque de delictis tantum com uia , ſulpicionem gignunt tantùm , vel ad fummum
1.num.;. milqs alibi durante hoc decem annorum Ipacio : Gimplicem præfumptionem ; grauia verò, gignunt,
d Bollius quią tam longa conuerfatio domicilij electi ratio aliquid vltra fimplicem pralumptionem ,minùs
de foro
nem habet ;operari tamen hocnon poteft quo ad tamen femiplena probatione ; grayiſima verò
Cop: 1:72 : delicta prius commiſſa . Sunt & aliæ multæ caula gignunt ſemiplenam probationem ,veminimùm q.
9 Clarus
7.nu. so& tribuentes iuriſdictionem , quæ in noſtra materia Conftat tertiò quæ ſint leuia, quæ grauia, quæ fup.nu. i.
ſeqq. minùs conſiderandæ ſunt, quia vix vnquam ,vr di grauiflima,hoc ordinariè pendere à iudicis arbi
cc.perhoc xi Sortiariæ noftræ carent hærefi : hæretici verò crio: cumque iudicare debere , perſonarum & re
1.5.de he r Conrad.
ret. in 6. coram pluribus iudicibusac diuerſis iudicijs pof rum circumſtantijs trutinitatis , quæ indicia ad Lancellot
Gabric ſunt conueniri , & vbicumque locorum reperia - c quid fufficianto ;quod arbitrium debet ille dirige- in pract.
lius l.2.cit. cur poffuntà loci iudice puniri ex communi fen re ad normam iuris fcripti , vel conſuetudinarij, tit. de in
tentia praxi receptaf: habet enim hæreſis crimen & receptas interpp. opiniones, & praxim patriæs. quifit. na
concl.i.n . caulam in ſe continuam & luccelliuam , & ideò ve Inquifitio generalis poteft aliquando formari 33.Farina,
19 . 8.nu . 46.
Duć.reg. bicumque hæreticus verſatur ibi delinquere cen non præcedentibus vllis indicijs , ſed puta dum s Farinac
378. No- fetur 8:quæ ratio in ſortiarijs efficaciſſima eft,quç caxat ex notificationibus leu informationibus ex- fup . Bins
feld . in l.
uell. reg. vix pedem , fine loci damno & nouo crimine , craiudicialibus : in qua ſi vocati & examinati te
220 . vlt. C. de
H vſpiam figunt. ſtes aliquem particularem nominant, tunc contra malek.
g Arna in OCTAVò requiriturin fortilegijs & male nominatum poflet formari ſpecialis inquiétiot: Clar.q.s
tractar.de ficijs non hæreticalibus nec enormibus ve intra line indicijs verò vllis , non liceret incipere a ſpe- verf.fcias
etiam .
agn,aſſert. 20.annum à crimine delito,inquifitio inftituatur. cialicontra aliquem inquiſitione: litanien iudex u Frá Bec
Catho. &
hærer. 9. nam ſpacio zo.annorum rcus præfcribit ex com procederet,poilet reusopponere de nullitate in cius conf.
25.Penga . muniore & veriore ſententia : fed quando male quifitionis, ob defectum indicioruni : fi reus non 70.0.26.1.
in dire & . ficium vel fortilegium coniunctum eſt cum hære opponeret, tunc adhuc valeret proceffus. nam hîc 2.Ioann.
defcctusnon inualidat,nifi reus opponat u. Mar.Mon
inquiſit. fi , nulla temporis præſcriptio reum poteft iuuare, D ticel.prac.
Schol. 45. immò & poftmortem ,ratione hærelis, poterit in Ad aſſumendas ex officio informaciones ſuper crimi.reg.
cos,Farin . quiſtio iftitui i. immò etiam quandocumque delicto ſufficiunt indicia leuia ; fed achtranſiit- 1.Farinac.
9.7.lim.9 . cam graue eftmaleficium velſortilegia ſuperſtitio , tendam reo inquiſitionem , fine ad eum citandum fup. n. 49.
h vide Fa- ve exceptum vel enorme crimen cenleri debeat, pro delicto,neceffaria ſunt indicia grauia ?. Quo- * Clarus
șina.q.1o. poterit quamdiu viuit rcuş inquiſitionę pullari k : ad capturam , li fiat tantùm nie reus fugiat , inter- nu. 2.& 3.
9.1.lim.8. & quando fuerunt apoſtatæ velhæretici tunc eriā ea dum fit inquiſitio : ſufficiunt leuia indicia:li ve- Farinac.
num . 48 .
i vid. Fa- pæna pecuniaria , quam defunctus debebat ,ab hæ rò fiat, vt ſpecialiter contra eum procedatur , ne
rin.d.9.10 redibus eft luendal; vt puto ,vſquead annum qua ceſſaria ſunt grauia. Ad cortạram meâ fententiâ conk 64.
12.29.& 7 ? dragefimum , ncc minori tempore præfcriberent fufficiunt indicia plus quàm grauia : & arbitror à num . si
in l.qui fal bæredes m , quantumuis in crimine lælæ Maieſta Claro grauia vocari, quæ communiter grauiflima;
- K
ſam 5.1.n. cis humanæ gninquennio præſcriberent n. Ex his lanè vt docet Farinacius y ea deberent elle incidia
y q . 36.
1. D.ad l. fequitur, diuturnitatem teimporis octo,vel decem , tam vrgentia, & cerca ,& - luce meridianâ clariora: num.3.
Corn . de vel amplius annorum , fiuc à deli& ti commilli , fi vt iudex lit quaſi cercusdedelinquente: & vt nihil.
rer. tract. ue à reatus die ſamas , in his criminibus nihil E aliud ipli delit, quàm rei confeßio : quod intelli
de homi: prodeſſe ad pænæ diminutionem , de ipſo delin gendum non in genere probationis , ſed in genere
cid . 5. 28. quenre ſumen dam ratio eft , quia in his crimini mdicij; hoc eſt quæ ſint apra ad plenè perluaden
num.7 .
bus, nulla præfcriptio poteſt reo luffragari,ve be dum animum iudicis,nión tamen ad plenèproban
I polt Per
egrină de nè Faripac . d.q.10. num.ge. dum . Itát enim iudicein elle perſualum de culpa
iu.fifci.lib . Nonò requiritur , ſecundum ius com rei,& reum effe noxium ,etiamfihoc non ſit plenè
4.Farin.d. mupe, yc contra abſentein non fiat inquifitio : probatum , quia deeſt confeſſo rei,vel aliqua alia z I. fin.
9.10.1.76 : fed regula iſta fallit in criminibus excepris; im probatio , quando ergo iudex fic furat fe habere aditos
præfcript. mò de conſuetudine,eriam in alijs criminibus po plena indicia,poteft procedere ad corturam ; led G de probat
in 6 . teſt formaſi inquiſitio contra præſentes , & con haberet plenas probationcs,tunc deberet proce 1. qui ſent.
C.de pan.
in l.2.C.de tra abſences , fiue fint contumacs fiuenon o. dere ad condemnationem 2 .
1.fin . C.dc
apoftolas. Hæc incidia volunt Dd . debere ad torturam eft cuftod.
Vid . Gomez.3. p. de delic . ç. 1.num . 81. Farinacium q. 25. nu. 159.
o poſt Clarum Farinacius q. 1.num .69. & quæft. 15. ſe proximadelicto , & non remoca ( v. g. quod te- reor.
Ites depo
 LIBRI V. SE C. III. 371

îtes deponant de splo delicto ,vel de vilu ) led intel- A Sed quædam circa hanc rem ( nempe circa no
ligendiſunt, quando vnicus eeſtis deponit, & in minationem factam ab vno complice,dehac enim
diciam non eſt confirmatum alijs indicijs. ordi hac lect. diſputo :non de factâ à pluribus , de qua
nariè enim debent indicia remota grauia probata res eſt certior ) ſunt explicatiùstradenda. fusè do
Clarus q. cffe per duos teſtes, etiam in crimine hærelisa,nec cet Binsfeldius iudicem debere credere reo focios L
21. in pr. fufficerer vnus teſtis omni exceptione maior , ſed calus exceptidenuncianti: fruſtrà enim adſtringe.
Farinac.q debent elle duo omni exccptione maiores : ad in retur ad interrogandum , fi non deberet ei fidem
legg .Go- quirendum verò ſufficerent non omni exceptio. habere. Certum eſt aliquam habere debere, ſed
mel lib.z. nemaiores. præterea ad probandum indicia hæc quantam & ad quid ?nunc vidcamus. Gignit de
de delict. remota (de quibus tantú agimus) teſtes debent iſti nunciatio idonea preſumptionem contra locios h , hef com .
5.13.0.18. cfle non ſingulares , ſed conteftes , fiquidem indi fi fequentia concurrant.nempe fi non fit defectus munisDd.
in l. fin . C.
$ 19. cia ſint planè remota : fiverò Gintnon multùm re in perfonâ,qui eleuet fidem.buiuſmodi autem de- de accul.
mota, led quaſi adminicula quædam delicti, plu fectus rarò contingit.Admittuntur enim infimes: & c. 1. de
rium fingularia teſtimonia virorum bonorum luf. tales ſunt oinnes complices: ideò minus fideime- confeſt.
ficient b.maximè quando hæc teſtimonia omnia B retur eorum teſtimonium , quàm virorum bono
b vide Fa.
win.nu.38. lub codem crimine quaſi ſubordinantur , vt ſi di rum : admittantur tamen ad denunciationein &
cat vnus ſe vidille aliquid ponentem fub ianuæ li teftimonium , quia vix poflunt alij haberi, & ma
mine : & equospoftea mortuos: alius quod vidit leficinon ſolent hoc crimen niſi coram complici
tangentem puerum , & hunc mortuum : tertius bus committere & ſolis illis deregunt : & infamix
quòd vidit proiicientem puluerem ,& tubſecutam hoc impedimentum ,eſt iuris pofitiui :ideò lex po
tempeſtatein . hæc enim omnia in vnum tendunt teft in co diſpenſare ex iuſta causâ , vt fecit, debet
i Camillus
finem , & ideò hæc ſingularitas adminiculatur po tamen iuxta nonnullos ihæc complicis denuncia Camp
e
tiùs, quàm obfit , Alex.conf. 13. lib. 7.Gomeſ.10.3. tio eſſe facta in torturâ , eò quòd cùm fint infa- gius adzá.
6. 12. num . I 2.Monſing. obſ.100.cent .2. And .Gail. mes , parùm illis extra torturam credendum : re- f Chin . de
lib . 2.obf. 66.optimè loquiturhac de re Simancas in prehendit hanc fententiam , quæ tamen commu- hæret.c.9
praxi tit . 35. a .1.34. nior videtur, Simancas k , & ait eius auctores (ine Menoch.
de arb.car.
Proxima indicia eciam requirunt duos leſtes lege & ratione loqui. rationem iam dixi, & fauet 474.n.so.
quando non ſuntimmediatè de iplo delicto , led coilli qui s.q.s. & hoc fatis colligitur ex Carolina Malcard.
C
de adminiculis proximis : fed fi fint de iplo deli conſtıcutione quç in imperio ſeruanda eſt.Nec Sic de probat.
to ,ad torturam fufficit vnus exceptione maior, mancx opinio alibi locum habere poteft ,nifi for.vol.z.coe.
Farinac. optimèn .41. qui etiam feqq. numerismulta tè , vt ex dicto focij extra torturam procedatur ad k Annot.
ponit digniſſimaobferuatu . inquiſicionem : nunquam , vt ad corturam : immò in Zanchi.
Sed nunc veniamus ad fingula indicia. Primum non ſufficeret , fireusftatim ac à corturâ depoſi- C.2 .
ergo eſt INDICIVM PER IESI E S. Suf . cus erit,hoc diceret: fed debet tortura ſpecialiter
ficit autem in hoc crimine vnus teftis ad inquiſi adhiberipro confirmatione ſuæ depofitionis:nec
cionem particularem inſtituendam , etiam li fit a ſufficere primatorrura,in qua rcus ſuum deli&tú
liàs inhabilis: ſed ſi lic teſtis legnimus & exceptio confeflus eft, fie Clarus g. ult.q.45. Antequam
ne maior eſt ſufficiens ad corturam , iuxta Clarum verò fpecialiter torqueatur pro confirmatione de
9. 21. 9. 2. cuius dictum nimis indiſtinctè vſurpat politionis illiusin tortura,in qua ſuum crimen faf
Ġodelm .lib . 3.c.3.n.13.tu explica, iuxta iam à no lus, factæ ,debet candem depofitionem fpontè ra.
bis dicta ex Farin acio . tificare, non ſecus ac ipſam principalem delicti
2. Indicium elt NOMINATIO Soci confeſſionem ,Marfil.g. diligenter. n.153. Carrer.
D
CRIMINIS : hoc etiam indiſtinctè ponit 1. de indic. Ó tort. S. octauum indicium , n.17 . & 22 .
C.ille Francofurt.more fuo; ſed accuratèpunctum poſtea poterit coram nominato , ad confirmatio
iſtud tractauit Dominus Binsfeldius, quem qui nem fuæ confeſſionis : & veſocios magis afficiat,
plura volet poterit legere : vt & Proſperum Fari & vc dcfectum infamiæ expurget , & ad omnem
cBinsfeld . 1Gigas de
nacium inſignem I. C.c Sciendum communem alium bonum effećtum ,iterùm ſubditorturæ ,ſed crimi.Izl.
de cófeff.
malef. elle Dd. fententiam ,maleficos & mathematicos admodum leui. Sic poſt Boër. Boſſ.Vulpel. Clarum , maicft.c.7
memb. z. de conſocijs interrogari & torqueripoffe:quod & Farinacius g . 43. n . 139.qui teftatur ſic Rome practi-
n . 6.Grá
Farina. de iure ciuili cautuind, & omnium praxi receptum cari. Item requiriturvtnominatornihil iræ velrá- mat. cófi.
indic. & eft cimino & iudicem teneri interrogare,& reum 38. nu . 3 :
coris habcat vel odij cum nominato : quod iudex m Ancha
tortü . q .
43. in conſcientiâ ceneri denunciare ſocios; quos ne. debet diligenter attendere , & quærere : nam ini, ra.inc.pa
d 1.fin. c . fcit ; immo præſumit non ſe correxiſſe , nec defti micinominatio , nullam fidem faceret : ita fanè li ftoralis de
de malef. tiffe à crimine: eftfententia Theologorú f . Iudex lít grauis inimicitia ,cum enim hoc impedimentú Barbat.de
1

evide
d. q. 43Far . hoc facere omittens peccat grauiter : contra iuſti eft iuris naturalis , nec lege vel ſtatuto poſle tol- teftib. nu .
num . 67. tiam , quia non occurrit & impedic mala reip . & ium teſtimonium ad inquirendum 42.Phil.
E li m .Minorenn
fD. Tho. pricacis indeimminentia, quæ tenetur impedire: poteſt vſurpari,non ad torquendum , niſimeliora Francus &
8.2.9.70. & idcirco tam priuatis, quàm reip.eum teneri ad & plura accedant indicia n: fæminarum , propter n vide
reſtitutionem omnium damnorum inde redun ſexusinfirmitaté & leuitatem ,plures denuntiatio- Clar..fin.
iet . to2..
at.1.ad
Ca
1.tract.; 1 dantium ,vult communem eſſe fententiam Theo nes ſunt neceſſariæ ,quàm virorum , puta : exempl. 9.24
reſp.s. ad logorum ( vt eft) Binsfeldius g: qui addit, ex Soro gra.trium vel quatuor pro vno viro.Ethçc omnia o eſt com
Cherubin. & Nauarro , teneri etiam confeflarium huiuſmodi locú habent in hoc crimine,etiam quoad coniuges vid. Bint
& ad d. a .
reosadmonere , ve ſocios non correctos denun parences & liberoso. Secundo requiritur ex parte feld. d. z.
1. Caſtro ,
Sot.Angl. cient, quod finolint facere ,non debere eosabſol iudicis,vtnon interrogarit venefică deſocio aliquo memb. in
Nau.cita- uere , li abſoluat peccare. Quod fi reus ſciret ali in indiuiduo , ſed in genere , defocijs , non de hoc princ.
ti à Binſ- quem ex ſocijs effe conuerfum ,neque periculum plic poft.
vel illo; quia hoc foret ſuggerere, non inquirerep, Gomec,&
g lup. fol. effe ,ne ad vomitum redierit,vel fit rediturus: túc & hoc cauet Carolina conſtitutio : ſed alij Dd. VVelen
284. cum non poflet illum nominare ,nec confeſſarius , vo volunt hoc procedere , quando non concurrunt bec. ¡Go
1699. ' lentem talem nominare, poſſet abſoluere. alia indicia vel præſumptiones contra ſingularem delmann.
perfonam
 372 DISQUISITIONVM MAGICARVM

I pertonam : nam fi aliqua indicia , velindicium ,aut | A tamen facit iſte teftis plenam tunc probationem
præſumptio contra preſonam in lpecie, fiue in fin vtmalè putaruntmulti recentiores fecuti Calca :
guları concurrerent : tunc voluni licere iudici in neum ,hoc temerè affirmantein'i,wam non porelt iconiu
terrogando delcendcre ad fpeciem : vt fuitné te dici plenè probatum , vel reus conuictus ,mli per i Aym.
cum P. in conuentu malef quando hæc vel illa te duos faltem exceptione maiores, talis autem nun- Craue.
aplurimos ciltis a ; quod tamen explicandum ex Farinacio . quam eſt ſocius criminis . 2. fi accedat non'vnus conf.178
citat & te- ſcilicet duobus caſibus tantùm , etiam in exceptis teſtis auritus , led vtminimum duo k : hienim fad & Tibe
riusDeciá
Binsf.Lup. criminibus , poſle in ſpecie interrogari deponen ciunt præfumptionem aliquam l. 3.ti accedat ini confi. 18
in concl.item de conlócijs.Nempe quando reus dicitſe cum micitia grauis nominati cum occito , vel damniti- 1Menoch
ſocijs deliquillo, led eos non nominat: tunc enim cato m . 4 . ſi accedat fama contra nominatuni h : dicaſ 475
monendus eſt, & cogi poteft, vt eos in ſpecic no Sed hoc indiget explicatione. Nam fama vehe- Cephal
co ní 14.0
minet . Item quando contra certam perionam ad mens : li fuerit orta å perſonis honcftis & fide di m loana
eſt præſumptio legitima & valdè clara , fiue indi gnis ;ſola ſincalijs adminiculis facit indicium ad Maria
cia tam manifefta, vt verè per illa dicatur conſta torturam : vehemensautem cenfetur , non ex nu - Montice.
( qui impertinens eſt ad hoc ) led ex reg. crim .
re ipſum eſſe delinquentem . Sic ( ait Farinac. ) vi В. meroteſtium 4 & s. Cla
dijeruari à iuftis ☺ bona conſcientia iudicibus. d. 9 . cauſis ſuis. nam li caufæ feu coniecturæ vnde orra : frus. 9. fin .
43.num . 133. Tertiò requiritur ex parte criminis, ſunt veriſimiles, graues, & vrgentes ; centcbitur 9. 22 ,
vtnominans diligenter lic interrogatus de omni effe vehemens; ſecùs fi non orta fit nili'ex leuibus n Cal.Cra
bus circúltantijs ; quis, quid ,quando,vbi , cum qui friuolis & non probabilibus,neque tum ſufficerēt at.Móti
bus, quomodo ? nec enim aliter pofler procedere ad ad corturam . li non fit vehemens fama ; tuni ii ber. De
inquiſitionem & torturam ex tali nominatione,eft non eſt orca à perſonis honeſtis & fide dignis ,(ver- ciá . d.col.
omnium o d.Carolina . Quarto requiritur vt inqui bi gratia, orrum habuit à complicibus) icio varia- 18. lib. !.
rat à vicinis an nominata perſona fuerit de talicri cum ſententijs:exiſtimotamen li fama orta fit poft Farin.hoc
mine à fide dignis vnquam diffamata vel ſuſpecta incarcerationem , vel accuſationem , famam non docet q.
habita,fic conſtrutio Carolina : & lanè eft ex admi adminiculari, vtbenè Farinacius docuit:fed fior - 47.a.n.28.
niculis neceſſarijs , vtpoft docebo. Quintò, vt reus ca fuiſfer ante accuſationem & incarcerationem ,
in ſua nominatione non vacillet aut variet, fed co probabilius puto ( falcem vbi non viget Carolina
(tanter perſeueret,etiam in ſpecialı tortura, vt do conſticurio, quæ repugnat ) famam huiuſmodiad
cui, & itatuit conſtitio Carolina . nam deponens miniculaturamn : vix cnim poteft in hoc crimine fa
variusnonmodò ad torturam , fed nec ad inqui mæ initium ab alijs, quàm complicibus, oric : &
præbet,vt ex commu
b Farinac. fitionem lufticiens indicium fic intelligo atque recipio fenicntiam Binsfeldij.in
P And ,
ſup .187. niore ſententia receptumb, & meritò. quia depo -.fin.C.demalej. indicio.6 . & hoc obtinere in oin
Gail.lib.2.
& feq . nens varius periuro non abſimilis eſt . Sextò requi ni re turpi,de qua non ſolet niſi inter infamesper obfer.109
cMarfil.in situr ve nominans iufiurandum præſtiterit ſe vera lonas tractari , videmerctricio, alcà,lenocinio & n.8 . Min
diligenter tateri, & verè nominare C; qua in rc tuta & rece limil. fatecur Farinaciusd . g. 47. num . 160. Quæ ling.cé.s.
a . n.62. prior praxis eft , lufficere principio factum iura wutem requirantur ve dicatur verè elle fama, poft obferu.98
d Marfil. mentum generale de veritate dicenda, & poftea i videbimus. s.fi accedat,cú dicto focijcriminis fu- . Couare.
fup . Antó. cerum oblato in ratificatione, aut in confrontation ga nominatiob metum non iuſtum ,vel fufpicioné fol.c.2.Ro
Gomez .
ne cum nominatio :ncc opus eſt alio fpeciali, vt non vehementem p, inquiſitionis contra eum fór- lan.àValle
to . 3.C.12.
num.i8. ſentiunt nonnullid , quosmeritò refelluntMeno manda , anteacculationcm formatam , vel ante-conf.7.nu.
Blanch . & chius, Clarus, & Farinac . e quam ad actum iudicij aliquem fit proceſſum , co- + Sic. fent
alii. Ad torturam denunciari ſeu nominati ab vno rain iudice non inclementi , aut lolito procedere commu.
e videFar.
Lup.n. 144 complice lufficient hæ condiciones, lialiæ confef- D non temerè,neque præcipitanter:bis enim calibus, explicat.
& Lud. Pe Giones pluriom reorum concurrant , vel etiam ad li iudicium delerat,neque citatus compareat, vel Farin.q.4
0.174 & n
guer. de- miniculentur alia indicia : quod ita intellige. Quia ablentiæ iuſtas cauſas adferat ; vehemens oritur
177 & hác
cil.crimin . verfamur in calu excepto , & Dd. hoc negantes f ſuſpicio : ſicut etiam quando feruato debito iudi- eciá pro
s . num .28
& 34 loquuntur de criminibus nó exceptis , ideò fi plu cij ordine carceri fuitmácipatus, & ſine effractio- bat benè
Binsf. fup
f Bal.i. res teftentur de eodem lúo contoció , faciunt in ne aufugit : nam fi indebitè carceratus fuillct, & indicios
quoniam dicium fufficiens ad torturam ; vt in praxi obfer etiam carcere effracto fugiſſet, non tamen fuga s Farina
liberi.n ...
uatur g ; idemque obtinet quoad alia indicia & hæc eum faceret pro cor.fello haberiq. Sed de fu- a n. 176
C. de teft.
Grámat. præfumptiones adminiculantes. Putant qui ga mox plura.6. li accedat ſtricta amicitia & afli- t Caroli
nà conft.
confil. 21. dam Dd. etiam fine vllis adminiculis alijs ad dua conuerfatio nominati cum nominante tanta,
& confil. corturam fufficere nominationem vnius' ſocij, ve faciat valdè veriſimilem prælumptionem paru u ibid.
35. Natra.
conf . 298. ica Gomez . & Blanchus , exmale intellecto Saly cipationis in crimine 1.7. li accedat lecreta collo- x Lud.R
vol. 2 . ceto,led eos optimè refelluntMenoch. d, caf.474 . cutio nominati & nominantis , antecrimen com- ling . 37
g Post
1.46. Bertazz.in conf.341.n. 8. & 25.fol.2.Farina- milum habıta : verbi gratia , antequam fegetes Latique
Boër, Paciuslup: .39.iunciis n.147. & 155. & ideo tiro. E deſtruerentur,puer necaretur, & c. 58. ſiaccedat fequitur
pon .
& alios. ratus iudex ſemper requirat indicia , non leuia , tid luperſtitio nominati: vtſi ylurpauerit res, facta , Binsf. in
Clar. 9. fi- magna & vrgentia,vtbenèmonuit Mafcardus lib.
velverba, quæ fapiant incantationem '; exempla S.bene a
nal. 4.21. de probat.concl.1311. num .14. iuntio num.35.quæ ſunt, fi'artem magicam alios docere lit conatus u , indiciu
& Farinac. cum vno ſolo complice. Non nullam harum con ſi olla čum vnguentismagicis vel cum buffonbus, effe veh
fup.n.1. ditionum meexigere li fint nominationis plurium vel alia inſtrumenta huius perfidiæ in ædibus cius mcntiſſi
de arbit. complicum : & quando tantum eft vnius require fint reperta : maximè li liber magicus in domo mum .
yexemp
iudic. cal. re aliquam iſtarum , non omnes,non auderem fa. eius repertus fit,cui ſuperior poteftatem habens & rei iudi
474 benè cilè alia vſurpare : quàm à iure ſuggeſta , & benè in bonum finem id non concefferit x; item ſi quis tæ adfe
Binsf.ſup. alteri fuit interminatus maleficium , cuius eftcctus Bapt.Zi
ommemorata per Farinacium h . I. fiaccedat y
conſil. 6 .
hàn.163. nus teſtis oculatusmaior exceptione,poterit iudex fuit ſubſecutus y,maximè li qui minatus conlue. tus con
crimi.
M procedere ad torturam valdè grauem , quia tunc uit minas exequi z , ſed neceſſe eſt quædam hic z Bins:
habet pluſquam femiplenam probationem ; non concurtere , vt dicam poftea. item fi nominatus indic.
inueniatur
 LIBRI , V , SĘ C.{ I I. 373
Item fi nominatus inueniatur in ftabulo aut domo A perare amiffis etiam pre feſtinatione pileo ac inflru
alterius tempore,& loco quando nó debet; & ma mentis ys que tum manibusgeftabat : ecce , de negro
leficium poſtea ſubſecutum fuit. Item fi quis fe andito fulminis fragare , ilivifa eft in fummaquertu
1 ram vulneraffet , & in eodem membro mox vul quæ in propinquo, eratbæreremulier , gun ( vi credibile
ncrata inueniacur perſona de hoc crimine infama nubesse.co impetu exonerarai. Eam iguur confide
ta : vt in Lycanthropis ſæpè accidit & nuper hîc ratiusintuens,cognouit è vicinia effe verul.am ,zu am ili
in Belgio mihi retulit eueniffe quiddam permirum co ſic cæpit verbis increpare ;,Tune peffimna ca es Mar
Nob .& 1pectatæ fidei vir, Vanderburchtius Deca gareta V Varina:ad quam quantum nunc comperso no
nus Ecclefiæ Mechlinienſis. Municeps bombar immeritò ante hac fortilegy ſuſpicio apud omnes perti
dam gerens deambulabat extra municipium , cui nuu ?unde tu núc nobis adesiſto habitu ? Cui ili.:Ignol
ecce obftrepuntmultæ aues ex obſcænis , corui & cemihi hoc quaſo,ac calatum habe quod nunc vides?fa
picæ , in arbore propè viam . Sclopum collimar, xo,fihoc ita demepromerueris , vinunquam ime tubu
& diſplodit :viſus ſibi vnam certo ictu perculiſſe , tuisque,velminima oriatur iniuria . Ac # : quis de iftis
& decidiſſe de ramo, reperit ſolam ferrea clauem addubiler ,ſciat,nonmodo effe proba:a Cumini illius 1e .
de cingulo muliebri delaplam.capit, & domum re- B ſtimonio,quod iureiurando apud Quaftorē Sanctiſſime
diens narrat amico , & num norit clauem : quærit? firmauit : ſed etiam ipſiusVV arina agnitione, ( extra
reſpondet alter ſe noſſe, clauem vicinæ domus N. tormenia fæpiùs repelita, ( in ipfo vit & vltimorromē
Itur ad domum , reperiunt ianuam claufam : in tomultis andientibus confirmata. Hucetiam pertinet,
ſerunt in feram clauem recludunt, ingrediuntur quod ex alijs quaſtionibuscapitalibus, eorumque quicas
pro familiaritate , quæ illis cum Patrefamilias: exercuerunt fida renunciatione compertum habeo.Coor
ingreſsiMatremfamil inueniút glande latus ictam ta enim magnofragore, tonitribúsque têpeſtare, qui az .
Cape ( Lector ) & aliud certiſſimum . verſabar menta, reliquoſque pecorum greges in collis Alemann
anno 1587. Calei , ( quando fælicibus auſpi. ingo cuſtodiebant ( is ad vicinosHuecaria campos , qua
ciis Serenill. Archiducis ALBERTI vi expu eſt in Vogeforum præfectura,pertinet)/c,vt in operto ef
gnantum , à Catholici Regis militibus tenebatur ) ſentin proximus ſiluas abdiderant:ecce verò illis ex im
ad Pontem Nuleti ' duo ligna V Valonum præ pronijo viſi ſunt duo ruſtici, ſummisarborum quæ pro
lidio poſita limitem , contra Bolonienſes , cum ziměſtabāt ramisharentesacveiwiimplicati, adeóque
hoftes , tuebantur. ſub veſperam ſudo crelo Pro - c animis conſternari,vt facilè indicarent illuc non cöfilio,
cubitores duo vident nubem ſub nigram aduo fed caſu atque inauſpicato aliquo imperu co deueniſſe.
lare , & in ea videntur libi audire confuſas yo Tum aurcm veſtitus feditas aique deprauatio,quafi per
ces multorum , quos nulli videbant. tum alter lutum ,fenteſ omnesfuiſſent raptati fufpicioně adán
audacior : quid hoc rei eſt:ſatin ' ſecuri: Sividetur: gebat, eo loci à magiſtello ſuo eiectes detrusófque fuif
librabo arcubuziam in iplam nubem . aſſentitur respoſtquam iscos hac atq; illacmore ſuo traxiſſer.Cox
ſocius.cum tonitru ſclopi decidir cx nube ante, pe firmabatur & id eo magis,quòd cùm illic tanto tempo
desmulier ebria ,nuda,benè obelo corpore & me ris fpacio confediffent:quantum fatis effet ad probandă
dia ætate , femur traiecta duplici vulnere. Capta, afferandámq; oculorum fidē :momēta tamen ,aduerten
ſe mentis impotem fimulabat : nec ferè aliudad rég ; nemine dilapſiapparere desijſſent. Tandem du
loquentibus referebat :: quam : Hoſteſnė , an fæde bitationě omnē amouitsqua non longo poft tempore fub
rati ?quid ad hæc,qui negant transferri? negabunt ſecuta eft illorum ea de reſpontanea ,aique armentario
credere ſeſe. mancant increduli,quia nec oculatis , rum verbis confirmata confeſſio, cùm ad interrogata ex
quos poſſem plurimos adducere , credent : non vinculisrefponderent.Eft etiam villa ,que ſe Bellimonte
credent. cur ? quia nec viderunt,nec audiuerunt: Vitellium contendentibus finiftrorſum oftendit: ibi in
& quofdam interrogauerunt , qui ſe nihil ſcire a ſummum tectum cùm fortè & ijſdem è procellofa nube
reſponderút.Si quæ quis neſcit, quia neſcit ,ideò nó precipites decidisſent:magnáq; difficultate Rotarius( id
vera : verè illi,& re& è. An audeant profiteri ſe qux crat alteri nomen ) afficeretur, quemadmodum ex tam
in domeſtico cóclaui geſta ſcire omnia,neſcio .Non arduo loco ſe incolumes poffent in terram demittere(nam
ideo tamen minùs geſta. Capiant & alia quæ ali earü rerum adhuc erat rudis eġ infolens, hecg, illi
oculatireſtes,non auritirantum ,in A tis iudiciariis ad inſanashuiuſmodi nimborum molitiones periclitata
Sacramento Veritatis ada &ti profeſsi fuêre. verbis primùm fuerat abitio ) Amantius,quia prima puberta
ipſis Nicol.Remigii Quæſicorisproponam . Eft Gi te in demonis feruitutem à parentibus abductusmatu
rumcuria ( inquit ) in Vogeforum prouinciâ caſtellum rè fe iis aſſuefecerat,ridens ibiinfit : Bono animo es ſtul
fatis firmum , é cuius fummâ arce cum tegularum ali te,nam quinos haber ſua poteſtate ad difficiliora habiles
quot ordines fulmine effent deiecti Sebaſtiana Picarda atque idoneos Magiſter ,hoc etiam negotium facilè ac
non multo poft ( nempe X.Kal. Nouemb. 1580.) in eo fine vllo negotio expediet. Nec dictum res diutius mo
pago ſortilegij rea fortè , & id apud indicem profeſſa rata eft.Nam ſubito turbine vnà correpti,ſine vlla no
eft demonisſuâquefimul operâ eje patrată . Cùm enim xa in terram ſunt depoſiti. Ipſa tota fic contrcmiſcente
(ingu:i). nube vná'in illam proruiſſemus, co confilio, ut Edomo,vtà fudamétis reuelli videretur.Hocq ;ipſi diuerſi
fundi:us eam euerteremus,nö fuittamen in noftrâ pote totidē tamē verbis recēſuerüt. Imo & că villaticis com
Stare id exfequi:fed tantum pauxillulum id ruina attu milſi,de die,déquctumultu ac trepidatione omni, inter
Timus,vteffet quod eius conatûs nos non omninopæni cos liberè ac conſtanter cõuenit. Actādē, quos vinos cri
terer. Simile huiceſt quod ſequitur , Cuninus quidam minis focietas coniunxerat,coſdem mortuos flamma in
nmine,magiftratum in D.Clementis fano Roncay vbi dicis cödemnatione abſumpſit.]Hucuſque Remigius.
commorabatur obrinens, Kal. Decembribus 1586.cum Idem l.3.C.12.cum hác deuectionem multis exem
ruri fænum inter domeſticos curaret , cælúmque iam plis egregiè adſtruxiſſet , fic concludit: Quid noftris
magnis tempeſtaribus commotum cerneret , donum fu iemporibus vulgatius , quam ſunt tum frequentes
gam p.rabat:fed dum ad eam fe inſtruit,ſubito fulmi affidua fagarum de ea re aſſertiones :tum ijs conſenta
nis ictu proxime ſe quercus ſex radicitùs vidit euerſas nea hominum teftimonia : qui , non per fomnium , aut
..

ac eam que ſeptima loco adhuc ftabat, totă feu ungui magicis artibus auerſos ſenſus ,fed oculis ſuis vidiſ:
haisporn.non ac difcernte.Cùm iam multò magis pro ſe illasnubibus excuſſas, vel fummis arboribus ac reit,
Nn
perplexas
 VM
374 DISQUISITION MAGICAR VM
ciodic .
perplexasherere, velhumiattoviras iacere, conftanti) A bata teftibus, nifi crror probetur,ira Binsfelde.Sed
er cómu
Sermone affirmaueruntiNec id quidem in trinio confa hoc verum eſt canrum in confeſsionė huiuſmodi ni ve ait
bulantes,fed in iure ſacramento ſanctiſimo rogati atga ſpeciali de certo faéto :non de generali,ve de inca- ſententia,
adalti.vti in fuperiore diſputatione non femel eft de ratione tantùm velmagia : item de facta: ſeriò nó
videl.2.9. monftratum .)nonnefimilia accedere in Italia , quo non iocò,necnon de veriſimili'atque poſsibili , ve
16 . ad GrillandiLucreriam ?nonne in Heluetiæ Schil poftea docebo de confell.iudiciali.
tachio , quoad Sagam illam Eraſmi in Epiſtolisa Hæc funt indicia maximèverifimilia & legitima
nónc in Batauia,quoad incaute curiofum illú ado quando,quæ ad naturam atq ; plenitudine eorum
leſcentem Ronſei: Cur(dic Sodes)quod in Italia , requifita ſunt,cócurrunt: & hæc haud dubiènóta
Herueſia, Hollandia accidit , non potuit in Mo tùm faciunt cum nominatione complicis concur
rinis contingere :Hoc ergo indicium fatis firma rétia femiplenam probationem : adeò vt fic femper
tum. vnum iſtorum indiciorum cum 'nominatione cali.
Pergo ad alia . His annumero offa vel téftas lo qualem requiſiuimus, fufficiat ad torturam : ſed e
cis plane alienis corporis corum quos oderunt tiam ex multorum fententia , quædam ex his ſola
inſertas; vel quid fimile patratum præter naturam ; fufficiunt:quod tamen non libenter practicarem :
Ve mirificum illud quod Valfracuriæ anno 1589 . ſed ſemper vellem vnum ex vrgentiſsimis;cum alio
N
contigiſſe refert Remigius, de lana Blafia ; cam B leuiore;vel plura ſemper leuiora concurrere. ·
cum , quem vlciſci volebat , Claudium Girardum Condiciones autem requiſicæ , vt vnum ex his
inuiraffet , vt vnà fecum ad focum panxillulum fe cû denúciatione cóplicis ad tortura fufficiat etiam
derenon dedignaretur , atqueex pomis, qua recens ibi in exceptis,ſuntſequentes,additæ iis, quasſuperius
cocta videbat, fibiqua vellet haberet : & Girardus id iá poſuimus ſuis tocis:primò vttalis nominatio co
facere non ſemelrecufaffet , cauſans fibinon effe diutiùs plicis , adcò verifimilis fit, vt vltra adıninicula illa ,
ibimorandi ocium ,& omninonullum eius cibi quē of. iudex ex ipſo quoque ceſtium numero ,
& qua
ferebattum ejſe deſiderium :ex pomis illis vnum eins vo litate deponentium , & perfona corum contra
la manus cum tanto ardore adheſit , vt alteram ei ex quos deponitur , & aliis facti circumſtanciis
dc.in fidei
cutiendo ftatim admouere cogeretur,verùm dum id fa quali certò credat nominantem nonmenticid, 2. Escorem .
cit,vtrag fic congiutinantur ,ut in vnum coaluiſſe vide quod ſocius criminis ſocios nominās non patiatur de hæret
rentur,medij poni ardore interim fic increbrefcente , vt niſihúc vnú defectú :ná li plurcshabeat, eciālı tan- in 6.pluri
resilliparum abeſſet ab infania. Inclamat igitur obu- c tùm duos(v.g.quod non tantum fi infamis & cri- moscitat.
iosquófque obreſtans,vtfuimifereſcerent.Adferre quiſ minoſus, ſed etiam ſit vilis , abicctus, alco , vel a Farin.q.
quepro ſe ei malo quod poterat remedium : hic адиат 43.8 . 177 .
liàs inhabilis) túcne in exceptis quidem faceret in- elpoftMar
reftinguendo ardori: ille inſtrumenta dirimendis Jepa diciú ad inquiſitionéſpecialé,nedú ad corturame, Carrer.
randisq ;manibus;fed cùm nihilhorum quidquam pro etiamfi in cortura ſuam nominationem confirmal- Boer & 2.
lios. Fari.
deffet,& iam palam eſſet id illimala alıquâ arie confe ſet f, quia hæc vnicu ſuppler defe & ú tantú :quod nac.Cup...
ctum eſſenegotium , ex vicinis accurrens conſideratior proceditmultò fortius in nominante ſocio crimi- 178.
vnusmonuit:vti eo reducereiur vbiillum id mală pri nis inimico ,periuro,vel vario , & fibi contrario g.3. f Burlar.
mum inuafiffet. Quod cum factum eſſet ,cæpit bona illa
ſecundum quoſdam nominatio vnius cótra cu, qui conf.69.&
Blafia, eu ridiculum quid contigiſſet,hominem ludibrio eſt bonæ famæ & exſtimationissnon valebit cú ad conf,275.
Bonacoſ.
habere :nihilominuſque à ſuperiore brachio ad manum miniculis,ad tortura :ſed valebit,cú bona fama dú- xirchou.
vſque quod intererat tániisfer demulcere, dumid pomi taxat debilitaret indicia contraria h , ideò confide- Maſcard .
illi exciderei:quofacto confeſtim ſedarus eft dolor ;cæpe rádú potius quot & quáta ſint iſta indicia admini- qui omnes
rúntque cimanus liberè vtante facere officium . culantia:vt fi non ſuperent bona illa famá, tú vera ele com
D
Quibus indiciis annumerarim , aliud ſatis fre fit hæc communisDd.limitatio, fi illa ſuperét,non munen .
quens, & quod accidit anno iſto 1599. in Braban
debeat propterea nominatus torturam euadere i4. gvide Fa
siæ oppido primario , cùm maleficiatæ clarè & læ fi deeffent alia adminicula , po valeret ad torturam rin . à au .
piùs obuerfatur figura (ſuppono eſſe aliàs mente nominatio fpontè ad nullam iudicis interrogatio , a179.bene do
Lanam ,nec imaginoſo morbo laborantem )ſeu ſpe nem à reo facta:quia hæc,ne indicii quidem vim tú cet Farin.
cies ipfiusmaleficæ , eiminantis,vel eam vexantis. haberet:fed fi adfint alia adminicula , vult omnino 9:47.
Quanquam hoc indicium folum non fit tam cf Fari.k eá æquè valere ad torturam ,ac valeret fi ad i Farina.q
ficax , quàm præcedens. Item quàm foret , fi ve
interegationé iudicisemanaſſet; & ac intelligendamine 188
nus teftis exceptione maior deponat ſe vidifle la cómunéDd. dicenciú :fi reus nulla præcedente in
190 .
gam propinantem equo , qui mox mortuus , po terrogatione cóplices nominet,nó facere indiciú . i Clarus 9.
tionem : aut fi duo celtes legitimideponant nomi Et ſanèhæc diſtinctio:quæ etiá Claco placuit, & Pe 21.Pegue:
natum exercuiſſe actum aliquem , qui ex commu guerol;quoad inquiſitioné,nó minùsæqua videtur rus decil
crimin.s
ni maleficorum praxi ſolet ad maleficium dirigi, in foro coſciétia quoad tortura . In foro externo, n.30 . .
v. g. quod ſtans in aqua, retrò tergum aquam pro quia durat præſumptio,quod teſtis, vlerò le offerés
iecerit in aërem , vel quod , ante cxortam mox
E examiniſuſpectuseſt,ideò cutiùsillic iudex faceret
grandinem ,viſus ſitlapidem ferire bacillo : velAo ſequédo cómuné.Porrò quo ad duplizétışú, qué
ies de variis arboribus lectos in ollam coniicere : addit Farin.n.192.Ccilicet procedere iſlá cómmunć
vel virgâ aut manu percutere , vel inungere ani primò quádo quis nec carceratus ,nec à iud ice re
mal, quod paulo poſt mortuum.hæc ait Binsfeld . quiſicus (pótè iudicé adit, & rcuclar crimé cóplicis ,
a Indic . 8. a eſſe indicia vrgentiſsima, quorum vnumquód fecúdò,quádo quis ſpórè reuelar delictú,de quo ſio
que per fe fufficiat ad torturam :quanto ( li hoc ve biimpunitaspromiſſa à iudice ratione hac, quia 1 .
rum , de quo dubito ) certiùs eſt ſufficere quando caſu túc præſumitur denúciator fiue accuſator,ſe
accedit ad noninationem complicis ? 9.Si , cùm cúdo cafu præſumitur corruptus promiſſione im
capiuntur,aliqua dicunt vel faciunt , quibus ſigni punitatis.Equidé, quia vtrumque fundatur in prę.
ficent ſe libitimere àmorte , actum elle de , ſe né fumptione iuris ,potius quàm in facti veritate :puta
16 Caroli- que ſe viuasmanus iudicum euaſuras b. 1o . Con ré in confcientiæ foro , vbi veritas tantùm attedi
na d.c.44 . fellio extraiudicialis rei fiue accuſaci,duobus pro turpoſſe iudicé hac nominatione,re benè perpésâ ,

vti ad
 LIBRI V. SECT. 111.
371
[vci ad inquirendum ſaltem :nam ad torquendum , A adhuc folummodò liindicia leuia n & qualia,qua , m Vulpell.
non cenſeo. Sciendum s. non prodeſſe admini lia , non verò li fine particularia o , aut grauia': & conf.ios.
cula quando cortura, in qua nominatus fuit focius ideò adhuc poile cunc reum torquerip:led ramen | Peguer.
(ve aliquid etiam bona fımaoperetur , debebit le decit crim
nó fuit legitimèperacta ſeu decreta,pura fine præ
cedentibusindiciis. Farinac.poft alios n.193. & ſeq. uiùs torqueri , quæ videtur fententia Caloni q 17.0 13.
Deniq ; non valere dictum ſocii criminis ad tortu & Farinacius addit hanc effe veriratem , & fenVulp .
conſ.io.
ram , etiam cum adminiculis, li potuit veritas actu cundùm eam inſtinctè ſemper le viditle iudica
1.4 Mere
ri. Plura etiam idem demala fama( ? nu.186.2 ;. da conf.
vel habitu aliter haberi, quidam putant :fed eos
meritò refellit Menochius caf.474.n.62 . quem fe que ad fin.q.47. quæ fic breuiter cape commodiori crim.88 .
quitur Farinac.n.193.1.9.43. Ex quo reſtant quæ ordine & clarius tradita . 177 lib.2 .
dam breuiter addenda , de indicio famæ , fugæ & Mala fama in genere alicuius facti fucit delict op fta
minarum . prælumprionem ,duminodò mala fama fit in eo ctor AE
o QVARTV x indicium 'eſt FAMAI IN dem deli&ti genere de quo quis inquiritur : & fi mil.ſup.n .
accedant alia adminicula ſufficier ad corturam , 7.
DICIVM , dcquo ſciendum ,vt fama fit idonea pro
indicio ,debere ortam eſſe à viris ,nifi fit de reme Hoe lic perſona vilis, liye non , * live lit delictum P. Clarus

liùsvel æquè perſpectâ fceminis ,hoc eſt quando B difficilis probationis liue non : nam Dd. u qu qués etiã .
a Farinac. factum ampliùs vel æquè fæminas tangit a ; verbi quoad perfonam vilem , & in delictis qux luintade indic.
gratiâ,demaleficio abörfüs, vel fterilitatis , vel in difficilis probationis ,putantnon requiriad cortu- & tort.tra .
161. 1.c.2.n. s.
fanticidio & fimil.ideo in ſtrigarum delictis poteſt cam alia indicia , præter famam malam in eodem Farinac .
bpoft.
Rol.conc. fama originem ducere à fæminis æquè ac viris: Ité delicti genere: læui nimis funt & adferunt non 192.
3.vol.i. debet effe fama folida,non leuis , non vaga aut va admodum confentanea iuri, quare Farinacius * rMaſc.de
Mafcard . ria,aur decreſcens,aut contraria ;ſed conſtans, crel cos meritò reprehendic:ideò necin inaleficiis qui- probat. t.
de probat. 2. concl.
cens, & vniformis ac eadem in toto populob:aliàs, dem putarim iudicern abſoluédum , qui hanc cru .
& al.Farin 831. A.IO.
quando famæ ſunt contrariæ , fi fimul lunt orcæ ,& delicatem ample &teretur. s Maſc.ſu.
00.163 .
cvide Far. teftes vtrimque fint pares : vt & veriſimilitudines Famam exactèprobare, quàm neceflarium ,ram Franc.Per
à n.165. æquales,negatiga tollit affirmatiuam ,bona malam , racum eſt in iudiciis : adeò vt Grammar. Senator fonalis de
d Carrer. & cenfetur negatiua, etiam quádo teſtes aliquidi Neapolitanus fcripleric, le nunquam vidiffe pro- cort.n. 56.
tra &t.de
indic . & cunt fe nihil fcire, quia per hoc fatis indicantnon cellum , in quo repererit famam publicam legiti- Calon.d.
cort.n. 11. fuiſſe famam in toro populo. Si famæ fimul non C mà fuiſſe probaram , quod & Iulius Clarus ; & c.2.0 1:
& 17.Fol. fint ortæ , pofterior tollit priorem , nili prior nita : Valpel. & alii egregii partim iudices,partim aduo- Clarus
21.verifa
ler.pract. curmcliori teſtimonio,velveriſimiliori causâ ;tunc cati afferuerunt y. quare cùm in noftrâmateriâ, ma ſola .
crim . ver .
enim prior no colleretur C.3 . deber famaorra fuil plerumque contra lagas & ſtriges ex fanæ indi- Farinac.
dentur ca
pitula fc tempore delicti commiſli,vel ftatim poft,non ex cio procedarur, pergam eos iuuare , quibus decſt 23.nu. 22.
quod fuf- longo intecuallo,nedum poft accuſationem ,inqui latga lupellex libraria , vel ocium ingentia illa vo- u Perſo
focauit v Gtionem ,vel incarcerationem d : pili tamen caufa, nal. & ab
lumina Farinacii, Boflis, Mafcardi & al. percur
xor.n. 28 . co allegat.
epoſt Bar: cx qua famafumplaçoriginem , fuperueneric por cendi. Ad famam probandam requiritur 1. vt te- lup.nu.ss.
Alex.Saly. longuin intecualium , accuſationem , inquiſitioné, ftes ad minus lint duo , nec ſufficit vous omni ex- & 56 .
Bof. & vel incarcerationem , quia tunc quandocumą;ſu ceptione maior : ſed z vr minimum duo elle des d. q. 47.
Marf. Fa n.204.
peruenerit famæ caulà , validum indicium fama bent fpectatæ , integræ , & oprime opiniones ad
rinac.nu . y vide Fa .
præbebit c. racio eft , quia non potuit antè ini fideja;arq; idipfum ,quod fint tales;articulandum rin.n. 207.
178 .
fBald . & cium lumere , cùm effectus causâ fit pofterior.4 , & probandum in procellü , inricommuni magis z Maſc.
Salyc. in l. vc fama aliquid opererur , deber eſſe fama in lo confentaneum eſt: quando agitur ad inquiſicio- fup.concl.
ea quidé co delicti commiffi nec fufficit fi fit alibi: locus nem particularem vel torturam , immò non be- 749: Hip
C.de accu.
reétè cót. aurem delicti iuxta qualitatem & facti exigen D nè faciunt iudices , qui communiter hoc ſolent conf.se.
Bar, tiam laciùs , prorendicur , vel in viciniâ tantum , prætermittere ,licet aliquoš pro ſe habcant DD. vol.c.
g Foller. vel in parte oppidi , vel in coro oppido , vel in reuera enim fundamentum iftorum : quòd vnufac. quali,
lup.nu. 35 . cota prouinciats. Debet famanec effe procurata quiſque præſumátur idoneus & omni exceptione do deac
poft Bal. &
Maſcar. 1. nec affectata g:ratio,quia hæc non eſt fama,fed hy. maiorreltis, in re tantimomenti,leuiuſculum eft bicular.
2. de pro- pocriſis & fi&tio . 6. Deber fama hæcmala per bo 2. requiritur , vt etiam non nocerrogati teſtes b vide Fa
bat.cócl. nam famam non fuille deleta. magna cnim funt de fama exprimant caufas, indicia , & coniectu- rin.à num .
211.
748.0.8 .
Í Peguer. bonæ fama priuilegia.nam paribusmomentis iu ras, quibus orta eft fama, nec fufficeret quod di copt. Si
decit cri. dex deber inclinare in bonam famam b; ceftes non cant ſe audiuiſſe à múlcis , vel publicè , vel ira macas, de
17.nu. 13. multo pauciores deponentes debona famapræfe cffe publicam famam c: nifi & caufas & illa alta hæreti.c .
Hector Tunturdeponentibus pluribus de mala i. Famabo adderent : quibas additis , ſufficerec dicere ſe ira 6s.poft. n.
AEmil. aydíuiſſe publicè dici: de quo ftatim amplius 3. conf.zo.n.
na in genere tollic malam in genere & in ſpecie k,
tract de E
teftib.ver- eſt communis, & vera,quandomala in ſpecie non requiritur , ve teſtis ſciar faltem rudiMinerua dc- in.
eft adiura alio indicio : tunc enim puto tantùm il ſcribere ('non enim opus eſt exacta definitione, N
bo teftis d Clarus.
bonā vel lam debilitaret , vt colligo ex dictis Vulpelli,Clari quani vix iuriſtæ & aduocari poſſunt dare quid S.fin . 9 .
malam , 4. & Bolli coniunctis prout illa pofuit Farinac.n . it fama, de qua deponit : Calcem fic , vt appa- n.18 .
AEmit.* | 190, o feqq.rollit eriain omnem aliam delicti præ roar iudici cum ſatis intelligere : quare reiicide- cRol.col.
ſup.nu.14. fumprionem & indicium , adeò vt reut torquen berer', qui diceret fe neſcire d , vel diceret elle 54.vol. r.
Natta có .
& ſeq . dam ex indiciis legitimis ſpecificis præcedentibus, id quod per plures perſonas dicitur , vel quod 173. Viui
k Burfar.
eripiat torturæ ;fecundùm nonnullos,quorumfen publicè dicitur , vel quod per iſtum aut illum in lib . co
conf. 351
vol::. tentia : quibuſdam communis vocatur k: arramen dieitur c : fufficerer aurem , nec de hoc inteiro- mu, opin .
lab Arno contraria eftmultorum'meliùstem diſcutientium ,
gandus effe , li'ex præcedentibaś iudici contarci
no ſoliloq, & praxi,& rarionimagis conſentanea , vrdumta reſtem facis intelligere , quid fit famaf.4.requiritu
37. & Bur xat bona hæc fama ', quando ad malam famam ve Specificè deponacde Farnam illis iplis articulis. f Maſcar.
lar, conf.
156.vol.z. acccdu aliquod aliud indicium : mingar & de in quibus fama eſt' arriculata : nec lifricercid fup d.con.
bilicet indicia , non verò planè collat , m , idque quod in fine ponererur geiieralis claulula d. 1749.9.3 .
1
Nn 2 fma
 M
ONV
IS ITI
DI SQU MAG
IC
AR VM
Maſcar.396
up.couci de fama præced.omnium ,& c.a s.requirutur,vr de 4 contra fugientem gignit ordinariè fulpicionem
' S ?. beant exprimi auctores , à quibus fama eft orta: & præſuinptionem non leuem doli & delicti
» inultis Maſcar
& quidem probabiliùset d'obriocre, etiam in commiſsi q : non tamen ſola , fine adminiculo a. de proba,
farinac, à
1.2 28. terrogati de hoc non forenr:& quod nominati iſti lio , facit femiplenam probationem : quare ne- multisl.i
ifque ? 36 debeant elle alii , quàm conteſtes :nec ſufficeret que ſufficit ſola ad corcuram , quicquid mula cócl.819,
Bart.in 1. dicere , fe audiuiſe ámaiori parte populi,li poftea dixerint: & loqgor de fugâ :, quoad iplum fur & concl
de mino
diceret fe non recordari, à quibusnec vllos pofler gientem : nam de fugâ complicis , non arbitror $31.
re.$.plu
rium D.de nominare. nam fi aliquos nominaret, & diceret ſe vnquam illam facere indicium contra compli
quæſt . reliquorum non tenere nomina hoc ſufficeret:im cem inculpatum , hoc eſt contra quem non
d Fra.Her- mò li fama foret orta ex probabilibus coniecturis ſunt alia indicia , fugientem aurem intelligo,
culan . de
& caulis,hoc quintum requifitum ceffaret b. 6.re etiam illum qui occultè laricat in ciuitate aur
negati.
312.in fin. quiritur,ve dicant teftes,fe audiuiffe à maiori par loco vbi habitat : cum quoque , quem ex lignis
é Bart.fup. te populi , vel ita dici à maiori populi partec, euidentibus conftar fugam adornare , idque
nu.2o .
( G addant illius ciuitatis . d.yel etiam fi id non magis fi acceflerit contumacia aduerſus citatio
fBald . in
addant , quia fatis hoc intelligitur e ( à maiori nem : vel etiam fugerit per loca inuia & infolita,
c.præterea
nu.19. de ( inquam )parte populi id publicè dicentis, vel pri puta per ſaltus aut nemora , quæ non funt in
teítibus. uatim f: nec necelle eſt addi, & ita maiorem po B tranfitu : vel fi inucntus in delicto aut præparatio
Clarus
ve

puli parté ſentire g fufficit etiá fi dicant, ſeaudiſſe ne , clamore populi fugatus fuit: quo calu etiam
12.9.6.1: fic diciper totam ciuitaté h non fufficeret fi dicát, denegatis defenfionibus poffer torqueri , li cla
h Capel. le audille à mille perſonis,vel à diuerſis perſonis , mor populi fit ortus ex probabili & veriſimili
Tololde- vel à multis perſonis , vel à pluribus & pluribus causâ , ad opinandum quod volebat delictú com
cil.3 80.n. perſonis, quia nihil iſtorum fignificat maiorem mittere, fed clamore fuit impeditus. Quod G vide Fa
9.
i Salycet. partem populi ;. Sed quid fi dicant leita audiuif meruit Lubitò , & ex improuilo ſe coniiciendum
in l.ca qui le publicè dici , vel ita eſſe publicam vocem , feu in carcerem : antequam capiatur : fugiens vel fe
dě nu.1.9. famam ?tunc diſtinguendum.nam in criminalibus occultans non præber fuga indicium idoneum
C. de ac- quando agitur duntaxat an habendam ſemiplená ad torturam :multo miuùs, fi iam captus ex ma
k.fusè Fa- probationem (v.g.ad torturam )hoc ſufficeret , qua nibus farellicum & miniftrorum iuftitiæ le eripiat,
rin .à num . do teſtes ſimul adducerent caulas & coniecturas quantumuis iuridica & legitima ficcaptura, quod
238. verifimiles , vndeorça eſſet fama in ciuilibus verò c diligenter notandum contramoltoss : & verilsi- s hoc con .
I de quib. hoc non fufficeret: & fic cóciliat Bald . & Bart.có limum eft, quando quis ctiam ex iaccuallo poft- tra Carrer.
Clarus g .
fin.d.q.6 . trarias opiniones Proſper Faripacius.ſup.nu.259 . quam elapſus fuit, vel fpontè iterum comparer , beně Fari
n.14 cum ſeggek Septimo requirunt nonnulli plures hos vel inuitus iterum captus fuit : quod maximè nac. à nu.
m farinac teſtes non eſſe fingulares : ſed vețiùs eft, hocnon obtinet in iis, qui vel propter debilitatem car- 14.docuit.
n.265.
fup30 requiri & famam liuebonam fiue malá poſſe pro ceris incommoda ægrè poflunt ferre , vt de fe te'
& 4
barı per teſtes fingulares,dummodo non fint con ftatur Demoſthenest : vel quibus admodum ve- tepift.z.
n vid.Prof.
Farinac. ieltes in (pecie famæirrogatæ l. 8. fama probatur recúdum fit incarcerari, propter genus,vel digni
ſup. à nu. per decem teftes,etiamfi nộ Gint vniformes, dum tatem , vel profeſsionem . Spontè dicitur rediil
modò caulas & auctores famæ benè exprimant, & fe : qui, cùm poſsit iterum fugere ; permittit fe
o Maſcar.
Cup.concl. alias lint teſtes habiles : tamen non fufficient ad capi vel. citácus comparer. Eft autem hæcfpon
761. & torturam ,nia concurrant alia adminicula m.2.9ro tanea comparitio ( fi ante banum fiat )adcò po
cócl.911. bari poteſt fama etiam per ſcripturam , ye litcecas tens , ve fugam planè expurger,ceteraverò indicia
p. vide Fa- bonorum virorum ,per priuilegia , & inſtrumenta omnia debilicet : ideò lipropoer illa antea poterat
D
fin ànu. antiqua & alias ſcripturas authenticas: fcripturæ corqueri jiudex eum iam non poterit torquere,
2179 d autem non poffunt effe pauciores duabus,imò falt la ex plurimorum Dd,ſententia ,vel non poteritniſi
.1 : . tem cres,& debét habere originem à diuerfis per leuiùs multò torquere , iuxt.Farina.n.is.Reg.2.
ſonis. Hæc de probatione famæ in ſpecie. eft,Poſt accuſationem vel inquiſicionem fuga in
Bone fama in ſpecie probanda o hæc eſt regule , criminalibus caulis ,quando agitur de pæna luen
quod vnuſquiſque prælumitur in fuo artificio yel da in corpore , adhuc non præbet indicium ſuf
i viivi Ataru etiamſi çarnifex foreç ),boņus,donec prohe ficiens ad torturam ctiamli accederent alia ad
tur malus:maxiınèl fit natus ex bonâ patriâs vel minicula , nam adminicula hæc tantùm ante in
ex bonis parentibus vel filippobilis & diues , vel quilicionem opetantur & non poftquam fuit in
benècducatus:& ideò etiam quis præfuinityr bo quilivio cæpta , quia poft inquiſitionem cæptam
næ famnæ :nifi tamen adeffet fceteris aliqua præ fuga nonpræber vlluin indicium u : & ideò alia u Bart. &
ſumptio ſpecialis , quia hæc excludit præſumptio. indicia huic ':non pollunt adminiculari , quod ter omne:
né generale.Fallic etiam regula lla,quando agitur nullum eft,: Quod fi alia indicia fint multa , & Peguer.
de præiudicio terții,túc enim hujuſmodi bona farvegentia , ac grauia ; illa vira fuam habebunt: decif.crim
ma eſt probanda ,nein quando hæc prælumptio E non verò huic , quod nullum elt , adminiculari 17.nu. 31
Clarus a.
bonæ famæ redundaret in periudicium eius pro Junt dicenda REG . 3. Hæc obtinere puto etiamſi 21.n.23.
quo præſumitur(de quo vide Menoch ,li.sarde prar iudexnon habeat famam crudelis , neque commi- Farinac..
Jumpi.præfumpt...92.22. icein fallit in eo , quialias natus fit female fractatucum ratio , quiamoleſtiæ 27,
fuit malus malæque famæ :item in eo , qui dat: 0 iudiciales & graniſſima cauffarú criminaliú inco
peram rei malæ fiue illicitæ . Ad probationem fa moda, reuera func iuſta metus & fugæ cauſſa : quá
me bone vel mala in generej , requiruntur eadem do verò illoțú duorú alterú accederet, facétur om
quæ ad probationem eius in. ſpecie : vnde valet nes fuga nullá indicium præbere x Reg.4.Fuga cú ' Farina,
Р argumentum à famâ in fpecie , ad famam in ge quantumuis inukis adminiculis aliis,nó ſufficit ad 4:47
videPror, nere. condemnandum pæna corporali vel ordinaria : fi
per. Fari.
Quintum eſt IN DICIVM FVG AE. de verò effet iuncta cum vno jeſte exceptione omni
jac.q.48. hoc regula prima eft, quod fuga ante inquiſi maiore & oculato , tunc poffet fufficere ad con
Clarún,27 tionem formatam vel accuſationem porrectam , dempationém fænæ pecuniariæ , & extraordina
riæ
 LIBRI V. SEC. huge16 377
Farinac. Frix a.Reg.s.Cauta probabilis fugæ probatur,per, A gratia , quando quis minatur occidere,& fecutum
0.69. iuſiurandum fugientis, quando conſtat de cauſa eft domus incendium 1.) Sed fi'minæ fuerunt'in gt I vt bene
Natta cor.
probabili; etiam fi præfumialiunde poffit eum nó nere'prolata ( verbi gratia , dolebit tibicapur , fa-
42.. n . 2.
propterhanc cauſam , ſed propter delictú diſcel ciam ne hîc intres, nè loquaris , & c.) & deli &tuin ta
fille : verbigratia , dicit quis le diſceſliſle ; quia ti illa generali fignificationc continetut wel fidel
mebar accufari vel incarcerari: fi conſtet hæc co & um plus nocuit,velminus quàm minatum fuit, 23 .
ZIL
minata vel prçparata fuiſſe, ſtatur iuramento quod ſed effectustamen eftquid ordinatum'adminas : sys!
b Far.n.44 ob eam caufam diſcefferit b . SEXTVM eſtIndi tunc adhuc locum habebicregula / verbi gratia, filmi
+
& feqq. CIVM MIN A RVM.circa quod nota differre iacta in quem mint occidendi prolatæ, ingeniaturtan 1
ntiam à minis . lactitare le dicitur, quidicit ſe pol tùm vulneratus, vel è contra. quia Vulnera ne
e
ſe vltionem ſumer'e, offendere,delinquere , & c. fi queunt ad cerram menſuram dari. m ) 5. limit ., mi Farin.à
veller :minariverò , qui dicit ſe velle facere , fiue procedere regulam , quando minæ non fuerunt n.24.
ſe facturum . hæc duo perperam nonnulli confun reuocatæ , & quando erantprolatæ animo Tedato ,
dunt: etiam in alijs rebus. Sit concluſio,quoad mi & poſt interuallum * prætenſa iniuria ? ſic , vt
narum iudicium ,quando damnum vel deli &tunieft B. queantdici proceffiffe ex animo deliberaro ; non
ſubſecutum , comniunis fententia eft , que iacta.fi ex calore iracundiæ n.'6.limit. ve mina fintab- n Far.n.27
uerit quis ſe, liueminatusfuerit , çfficax hoc in foluræ.Nam fi fuerint conditionată (vebi gratia,
dicium eſſe ad torturam ; quando minans vel ia faciam fi cu adhuc tranfieris hac & c. ) runc nihil
etans eſt perſona potens,male vitæ , & folita minas operantur,nifi fufficienter probata conditione in
rg
ca . 1. exſequ icintellige li ſit dubium ,quis delictum có minis appofita o 7. debentmint apparere;hoc eſt o Fas.n.32
metum c. miſerit, & minator in hoc ipſo delicto fit malæ fa probari per duos teſtes efficaciter, quos oporter
quodmet. mad.ratio eſt, quia in hoc caſu idem faltem elle concordes in qualitateminarom , licec
cauf. Fari. eſt animus
ia tant's & minantis. hoc verum in foro externo diſcordentin loco & temporepaliàs fi effenç om- p Farin . à
9.50 . n.7 .
& 9. quia talis illic prafumitur :in interno tamen foro, nino fingulares, veleffet vnicus,tantum teſtis,mi- num . 40.
d recte næ nó facerent indicium ad torturam , fed tantum
puto inter minas & iactantiá diſtinguendum con
clar.922. feffario ; & diligenter quærendum an iacticárita ad faciédam inquiſitionem generalem fufficerent.
guer. de aimo adimplendi ,nccne.Nam grauius longe eſt 8. ad torturam fufficerent minæ hominis folíti a vide nui
decif.cri peccatum eius quiiacticauit vel minatus cum de exfequi,cum causâ præ exiſtenteminarum , vt pore 30. 36.&
min . 17 : С
liderio exſequendi & exſecutus : immo duplex honorlęſus,odium , vtilitas,aut quid fimile : quod 32:
num . Il. rFrác.Ca.
eſt peccatum .Siiniliter in foro e externo.idem eſt, fi ad conſuetudinem exſequendi, & caufam , acce- Tonus de
c Far.n.8 .
ſi quis expreſse veltecitè fiueænigmaticè minetur derent alia adminiculapræfumptionum ( vepote indi.tra&t.
ocudere, aut vulneråre ( verbi gratia, faciám ne inimicitia) tuncetiam ad condemnandum fuffice : 7.6.1.0.17
doleat tibicaput,extrabá tibipennam dealâ, & c. re talesminas cenfet Farinac. poft multos'quos al. Diaz .reg.
ſed in foro interno in æquiuoca ſeu obſcura lo legatq;non quidem ad pænam ordinariam ,fed ex. 270. Anti
cüeone lccutanda eſtmens loquentis.Ethoc quod traordinariams & pecuniariam non corporalem . 10.3.C. 12,
diximus de homine malæ famiæ & folito exſequi quod fateor,quando concurruntminæ ,inimicitia , nu.is.Sar.
locum habet , quando non accedunt alia adinini delictum , & cófuetudo exſequendi: idque facilius mēt.Epifc
Geenenf.l
culantia indicia : nam fiaccederent alia,tunc'exſo in excepto & oculto difficiliſque probationis cri 1. Select .
'lis mumis, & mox fubſecuto delicto poſſet fubijci mine noftro ſortilegij admiferim ,quàm in aliis:ca- cap. 1.
Menoch torturæ etiam non ſolitus exſequif. Hæc limitan men femper propenderem in ſentenciam negan s ca. ficut
depræ da,primo fi offenſushaberet alios etiam inimicos Ptium r vnquam in vllo 'crimine licere ex huiuſmo- dignum 5.
íumpt.1.1. præter minartem : cum enim debet iudex efle val di indicijs tantùm remotis ad condemnationem de hom.co
..

9.89.n.62 D
Fari.n , 11. dècircumſpectus, & conſiderare an ſufficientes procedere qui poteft
1 . wa'ng 10. 1. 1911 ,
lint mina , & an fortèaliusinimicus hoc regmine & c . quand
se'ctio IV . Cu ! cæ de ſent
2

fetus offenderit , vtnarrat accidiffe Paris de Pub

-IV . Hi ! ) excómun .
teo , & ex eo alijg. Sccundò limit. quando de c . non in
rin.nu. 13. lectuin non effet Pubfecutun incontinenti '; fed De alijs indicýs minis vrgentibus conte! inferenda
} ,. 21 %
ex interuallo :hoc autem decernere permittitur minus certi3 . 23. q . 3 .
. 1157 cum lim .
iudicis arbitrio : 94.fconſiderare
o debet qualita -
tein pe rf onarum && an ante habuerit opportuni Rimum eſt , quando quis porult maleficium
tatem delicti committendi.nam fi ftatim non lia & fege cit de pre
cantum caritatis et
buit, & fecit ftatim ac eam nactus eſt, interual qua omnes homines tenentur ) fumpt. &
a videFa- lum nihil ejeuat indicium h.Terce fillequod di fed etiam lege iuftitiæ ,vtputa ratione officij:tunc ind.indub .
ximus effe indicium .ſufficiens huiuſmodiminas fi puto vigentem prælumptioncm occulta ſocietatis n.24.Me
fint ambigua & quæ poflunt ſignificare vindictă indūcis: & talem non prohibentem eſſe plecten- arb. cal.
legitimam byewris & licito modo ( verbi gratia, dum pænâfaltem extraordizatiâ t, quando aliqua 355.nu.7 .
iOfafc . viciſcar folyesopenire bit te non licabibi & talia) àdhuc adminicula accedunt: intellige primò pofle quos fic in
quod certe verú eft, li minator ſolitus lit vià iuris torqueri:& ,fi poſt totturam neceffariareliqua ad- terpretor.
cont. 64
nosso le vicilci: li conſueuit teevindicare viâ facti fint,ad condemnationem iuxta dičta paullo antè ligo fenté
ci: verum li.com
vt folent forçarij)in his iudex potiusdebetſequi in fine præcedentis lectionis etiam poffe procedi. ciam com
ſententiam Parid.de Puteo volentis,etiam tum fi : Quod notandum eſt procuråroribus,& aduocatis mune,quá
kFac.11.22 re indicium ad torturam k . 4 : minæ debent fuifle fiſci,& fimilibus officiaris iuſtitiæ .Sed, fi quis tan- feq. Anto .
pecificæ , ſey de codem quod ſubſecutum fuit de turn tencbatur obuiare ex præcepto caritatis;tunc 1.3. tit.de
licto , ſic nonnulli poft
poftSpeč
Spec! & Dec. quorum do non puto iftud indicium fufficere ad costuram , fi homi.n.4 .
ctrina (vt rectè Fatinac ) tantùm eft admittenda, alia nulla coniectuta concurrit ,maximèli poftca & in tit.de
quando mina prolatæ fuere in aliqua certa ſpecie, non allociauit ſe lid delitqucntia .Ethæc limitant læſ.maiel.
nu.8. Clar.
& ſubſequitur delictum planè alterius ſpeciei, DD , quidam in criminelæfæ Maieftatis , quos le g.fin.q.87 .
etur lub ſpecie comminata , neq; quirur Iul. Clari & non eft dubitandum de foro n.3. & Bar,
quod non continetur
eft præparatio leu gradus quidaittad illad .( verbi externo :ibi enim non reuelans hoc crimen puni- 9.51. n.6 .
No. 3 tur : ficut..
 378 DISQUISITIONVM MAGICARYM

al.s.s.fed tur : licut & teruiqui non defenderuntDominum | A fidem catholicam , Beaiamque virginimä сmum .
& in COD . occiſum a. In foro conſcientia nequehos ſeruos, Pradi tus ante Magiſter vocatus Mağ. Guilheimus
ad Syllan . neque aliosillos, ne in crimine quidem læſæ Ma. Adeline anno Domini M.cccc. 1111. die duode
ieſtatis , purarim ad reftitutionem damnorum te cimamenſis Septemb. [Monſtrelecus vocat Guil.
b fic bene nerib.Hinc patet indicium & præſumptionem in Edelin , & dicit hancfententia lará mente Decem .
Clarus fu . duci contra iudices : quiomittunt vel negligunt bri, in Vigiliâ Natiuitatis Dominicæ : in ceteris
lo. Dedi. maleficos punire ad quod tenentur ratione officij, conueniunt , de loco , de anno , de confellione,
nam & Co ye dixi.ve & belli dux rationemilicam : & præla : depænâ. ] in capellâ Epiſcopali Ebroicenfi iudiciais
war, ibi tus,ſubdicorum .quz eſt communis fententia,arg. ter coram indicibus fidei ,cumi lacrymis in terram pro
citatos,
c.quiporeſt,23.9.3.cap.negligere 2.9.7. Simancan fratus, exhibuitquandam fcedulam continens em ſu ..
praxitst.1s. Capic. decif. 130. num . 67. Plaza ,epit. commiſſa contra fidem in dicta harefi o feite, offeren
delict. cap . 28. num . 30.6 31. Nicol. Moron. defide do predictisiudicibus abiurationem ,ipfà au eix feedu
rreng . & pac.9.138. nu .41. & hi omnes quia iure la continebat inter cetera, quod quando ipfe fuit intro
ad hoc tenebantur ,ad reftitutioncm damnorum du £tus ad dictam ſectam Diabolus afferebat, quod ipje

ex omißione hac ortorum , parti Izlæ tenentur: Bi Mag .Guilhelmus bene poffet, fi vellet , augmentare
neque obſtac Cou . & Med . citati loquuntur enim eiuſdem demonis dominatum , pracipiendo cidē Mag.
de ijs qui tantum tenebantur obuiare ex carita Guilhelmopredicare,quod eiuſmodi feita non erat niſi
te; quoad ſeruos dominiocciſi, aliud eft, quia , li illuſio , & quod hoc predicaretad con entandum popu
cet puniantur in foro externo , id fit propter præ lum patria ,vbi tunc morabatur ipſe Magifter Guil
Tamprionem , & ideo in foro conſcientiæ non te helmus.HuncMag .Guilhelmum ego qui hac fcribo
nentur ad reftitutionem . noui, & frequentiſſimè vidi antequam eſſetde hoc cri
2. cſt,quando quis patrocinatur (pontèmalefi minefufpectus. ) hæc laquer.flagellihæreticor.faſci
cis, & conatur. criminis enormirarem eleuare , & nar. c. 4. Noſtris temporibus ſummâ ope & vi
contendit:non eſſe credendum ijs ,quæ de illis cer Doctor Vlact. vnus ex Principis Electoris Treui
cò narrantur, & ea omnia vana elle & delira aliá rici Confiliarijs,hoc idem contendebat ; fed ei le
que huiuſmodi, ſicut fecere V Vicrus hæreticus,& fortiter, crudicè conſcripta confutatione crroris,
doſtuis temporibus quidamCalidius LoſeusTheo . Pet.Binsfeldius oppoſuit,edita Diſputatione de Co
logus, cuius animæ Deus parcar: qui dum viueret feffion. Maleficar. Captus ille Vlaerius,crimen tan
fuit co nomine ſuſpectus inſinceræ fidei, & Bruc dem , fraudémque confeſſus :vt & Edelinus;flam
xellæ incarceratus , & Treuiris expulſus , quia li mis feralibus confumptus fuit .Indiciú hoc nititur
bellum parauerar , & conabatur clanculùm Colo aperta iuris præſumptione .l.vni.C . de priua.car
niz ( quod hic inſerendum duxi, vt, fi forte infus. cerib. & r. error . 84. d . & docent Pet Loyherius
lix ifte partus poſtumus,cum noxa publica, lucem libr . 2. de sfeclris fol.s26 . Ludouicus Richeaumus
alpexerit: vel Tcripta exemplaria , vt ſolent opera noſter, in libr.rium Diſcurſum ,laqueriusMichael.
cenebrarum , clam diſtribuantur , libi quiſqueca Remig. Bodinus , Creſpet. & alij. Oratos velim
ugat: ne ſpecie piecacis impietatem hauriat ) para Audices ( quos ego talia perperam effurire intelli
‫رندر‬ uerat înquam , & conabatur libellum edere in hác80) ve dignentur has Diſquiſitiones noftras lege
fententiam ,coactúfque fuit abiurare huiuſmodi rc, & in lingulainquirere:quæ difplicebunt, refel
dieta, ſcriptáque, & meritò. Gc enim natura com , lant : quæ refellere nequibunt, ijs, faltu & obiti .
paratum eft,vt quæ quiſque lubenter & proteruè natione feclufis, allentianrur. Irridere, contemne
defendit, ea non fugiat, neque ſeillis facilè abfti re , nec legere, intelligeréue velle : vanitatis, non
neat: à quibus verò ſe abſtinet,ca non multùın la grauitatis eſt ,inſcitiæ non fapientiæ , fcurratum
boret , cum inuidia & moleſtia, tueri. Deinde ve D non iuſtitiæ Sacerdotum . Solo autem Canone il
plurimum .cales poſtea deprehenduntur occulta 10,Epiſcopi 26.9.s. niti; & verba vrgere, non ſen
iocietatis rei.Enque hæc perſuaſio diligenter vi centiam : nec ad ipſa quidem verba fatis attendere,
canda, cùm omnibus , cum maximè procuratori. carámque canonis ſeriem :ſed fruftulatim eum dil
bus , aduocatis , iudicibus. V Vierus, licredimus cerpere: nec explicationem Theologorum , & Ca.
Creſpeto diſcur.3. de odio Satanæ hanc defenfio noniftarum doctillimorum admittere: nec iudiciú
nem fufcepit , quia ob Magia crimen pænam ſuum communi omnium Europæ Catholicorum
mortis verebatur.Ex laquerij flagello Fajcınario fæcularis & Eccleſiaſtici fori Tribunalium praxi,
rum conſtat per Edelinum Doctorem Sorboni rerúmque iudicatarum auctoritatiſubmittere: ſed
cum hoc Diabolum conatum perſuadere morta vnum malle V Vierum , aut alterum , reprobæ reli
4 libus. laquerij verba ſunt ; non immeritò creditur gionis hominem , ſequi & cum ſcandalo audien
quod damones, qui harefim Tectam abominalem fa cium publicè ilta ia &tare: quid aliud eft, quàm Tri
(cinariorum erexerunt, induxerunt aljeriores ad cre bunalia omnia Catholica inſcitię,iniuſtitia ,crude
dendum o periinaciier ajenerandum : quod ea qua licaris damnare? quam maleficis & corum ſceleri

permaleficos faſcinarios finnt in culin demonum ,non E habenas permittere ad nocendum '? quàm reip. &
ſunt nifi illuſiones dormsentinm hoc autem luce clarins humano generi toti, & Dco optimo maximo cali
patet ex proceſin facto cuidam magiftro in Theologia conniuencia patrocinió que recerrimæ apoftaliæ ,a
[ addie Monſtrelecus p : 3. Chronic. cum fuiffe trociſſimam iniuriam inferre vide dictaſup.lib. 2 .
Priorem S. Germani in loco quem vocant Galli 9.16 ,& dicenda infra hoceodlib.s.fe£t. 16. litt.VV.
en lhaye: & ante fuiſſemonachum ordinis D.Au vbic.epiſcopifufiſfimeexplicabo .
c c. qui
guſtini,& priùs eciam aliorum ordipum . vnde ho 3.elt,cùm ſorriarij,vt plurimùm etiam finthæ alior.14.
minis inconſtantiam facilè notes.] Super hu:uſmodi retici: cos qui ſcienter defendunt ipfos & errores 9.3.c.qu
barefi Orfecta deprehenfo :qui fpontè confeſſus fuiró de corum eſſe ipfis deteriores , próque ſocijs haben conſentit,
:exit quomodo in culty demonis ipſe cum pluribusalys dos c quineſciunt eſſe ſortiarios , hi punendinon !!. 9.3.
cuplicibus reabier à pluries conuenit,quedamonč in lunt,ve tales: nili ſua defenſione iudicis officium dc accu

ter eos vidi, co colnit apparente,guardeg in forma ho impedianed. Quiſciences elle ſorriarios , non de- de here
cines,quando in forma hirci vbiabnegauit Dei , com fendunr errorem , ſed perſona tantùm : illi ſe valdè in 6.

fufpectos
 LIBRI V. SEC TIITTO
379
a c. exco
munica - Tufpectos reddunt, & contra illos'fpecialiter in- 1 A bacur."hæc ſententia eft valdè æqua:'Reip: ramen
mus.b.cre quiripoteſt,& ob defenſionem hanc ſunt punien GAS videtur vtilior fèntentia còntraria , nempe hocca
dentes.de dia: vt & aduocati & notarij: illi , fi fcienter & ſu deferendum Ecclehxo;'argumenta prok hten- o fic pc
hære.Bru: fpontè in iudicio patrocinantur ,venia non petita, tia hęcſunt.cuplura in redubia non estrelp:Chri, Soresque
nus li.s.de vel ad hocà iudice non depurati; hi, fi inftrumen ftiana in difcrimen educenda,lemper enim fubeft citat) is
15. Simáci ta ſcienter illis confecerint. Quod fi iudices , vel periculum morz & fubuerfionis alioruin : & lege mác.na
in pract. Domini eos in ſuis iuriſdictionibus , aut terris de naturæ bonum commune particulari præponen
tit. 14 . fenderint : primò ſunt excommunicandi, & poft dum ,tum quia fireusille non erat bona faina , pa
bc. fi ad
pertinaciam officijs, dignitatibus , & bonis priua rùm refert eam ' iuſt& ladi ? fiverò erat , hoc ipfo
uerſus. dc
hærer. di, & in exilium mittendib, vt regijs Hiſpaniæ & magis nocere teip : potuiffet,cuiųsbonum prafe
C 2.paral! Siciliæ conſtitutionibus iuftiſfime cauetur. fallit tendum eius exiſtimationi. tum quia vel etrabat
19. V.). hæc 3. regula , quando ſorriarij nonfunthæretici. 'ex'merâmalitiâ , & rünc iừftiffimè delatus fuit:aut
Turrecre ur
4.Quod de defenſoribus'dićtum Ydem de fau crrabar ignorantia , & tunc iudices vel eum non
ma.Sum .
de Eccled toribus obtiner : quiverbis, fa& is,confilio,vel pe comprehendent,vel comprehenfum abloluent, &
4 B vtroque calu ſalia eric eius fama. Ex his infero in
2. P :.lib.4 . cunia eos iuuant c .
C. 21. 5.Maiorein ctiam præſumptionem de ſe pre Magie crimine ( * quia lamix ſemper lunt valdè * NOTA
01. 1. &e 2
de rec bent occulratores fué recepratores ; corum dili pertinaces, & vix fieripoteſt vt ex ignorantia pec
ptat. fcienter hoc fecerint e; vel non vi coa & t: Quod,fi cent; & femper'mora eftdarinoſa alijs) ides ſemper :c '
11
Bart.ind. contra occulcatorem occurrat alia præcerea præ Jub Mortalt unumquem renericonfeftumieds denun
1.1.exo, in fumptio,cogitur ipfe vim velignorantiam proba. ciare, etiamfi cnim harefi non fit coniunctim carte cri
li. . C. de
re : vc fr fit amicusf,vel conſanguineos: neque hic men: & ideo qui non reuetanr hoc trimenjextra confejj.
receptat.
f cum o cognatio excufat à poena in totů g,fed tamé cauſa Sacramenii alemn ,acceptum indicium contra fe, falte ad
portcat de eft leniorismuld punitionis : maximè fi fit valdè inquifitionem eriam fpecialem præbere , quod'irot p fusè Pet.
accufat. 1. [ arcta necelfitudo, vrconiugum ; filiorum ,fratrum DD.'non obſerualle. Opinor omiffle ,quia com- Plaza E.
G vicinis.
C.denupt. h .Hæc quoque locú tantùm habent, quandoma prehendebant fub crimine hærefis , ve Sancta In-tpít.deli&
C.22 0.17
leficium eft iun eum cum hæreſi: qurfirio facit in Hiſpania.Deinde fagæ 'reuelandæ Ant. Go
gc.leg.23
9.8.c.infi :: 6. Tenentur omnes , fi'maleficium fic con funt, quia delictum earum non cenferur commil- mez.d.tő.
delis 28.
iunctú cum hærefi;maleficium denunciare quod fum , icd committendum : & dámra impendent (3.tit.deho
C
Lhule.de extra confeffionem cognouerint ;) & iudicibus proximo ,& reip . ideò in conſcientia quisnon po- tit.de
recept. indicare ;: & ,qui hocnon faceretmeritò prafumi teft tacere :hoc enim in genere Doctores commu- lxl.maie
cum fim . cur focius,argumento fáutorum ac recepratorum , niiter de confcientiæ foro recipiunt in quouis cri- ftat ,nu,9 ;
iDeut.13. Sed quæritur V. debeat hoc cafu premitti correciso mine committendop: Peccabit ergo hoc non fa- Menoch.
& 17.Pla
fraterna ? fi conſtaretmaleficium non effe coniun ciens,ſed contra charitatem ,non contra iuftitiam , fupra.-čaſ.
to.libr.1o . 355.nu. 2 .
de legibus &tum cum hærefi,nemo dubirar eſſe correctionis idque omittendo non committendo :ideò non te
19 poft
D.Lco.ho fraternæ ſeruandum ordinem : ſed quia hoc eſtde nebitur ad reftitutionem , ad damna & interefle Med.& Co
mi. 4. de :
colle & t. & planè rarò contingentibus , quoad Itriges & for partis q,nifi fitcalis qui ex iuris præfcripto reuela- uarru.be
tiarias & verosmagos dæmoniacos : ideò quoad re tenebatur r. ne Clarus
homil. 4 .
hos, omnino cenſeo hacin rc idem dicendú, quod S
de ieiun . 7. indicium ſumitur exmendacio rei,quod fem
D. Thom . de hæreticis,de quibus DD.follicitè diſputarúrk . per fufficit ad inquirendum : non verò ſufficit ad Farina.com
& Caiet.2. inprimis, fihæreticus eſt dogmatiſta : protinusde torturam ,niſi fit adiutum alijs præſumptionibuss. pranu.25.
24:33.2.7 bet iudicibus deferri ;vt cautum lege diuinâ Deu Intellige mendacium facere indicium , li concur- fi Sot.qué
reron.C.13.017.ratio.quia nulla moraliterfpes fup
di Berane . D cutoft antiaslubſtant
rant ſequentia, nempeiales
li ,fiue proxim
Giccirca as deli&
qualitates &ticir- Meno.fu
(vt referr . &
ualus li.de petit tales admonitione corrigendos : & iuxra D ,
frater.cor Paullum :mali homines & ſeductoresproficient in peius citca tempusvellocum delicti non circa'remnotas, pra n.3 . &
rect. cócl.
6. propof. errantes en in errorem mittentes. ( 2. Tim . 3. ) v ride ( ve locum originis rei ;) & circa ea , quæ ; fi verè melius lo
6. Alf. Ca conſequitur quotiefcumque probabiliter conſtar dixiffet,reo preiudieaffent in hac caula: & reus nó quensper.
ftro L2.de non redituros admonitione ad lapam mérem , fta habet pro fe vllum indiciam innocentiæ , vt puta dereftit. I.
iuft.hçret. tim denunciandos l.quia periculum eſt, ne fermo vnum teſtem ,bonam famam , vel quid fimile : & 2.0.2.0.11
.

punit.c.25
Sotus li.de cotum ,vt cancer ſerpat. quare commune bonum mendacium euidenter eft probatum . & 17:
rat.reg fe præferendum eft vnius priuatæ fama: & cùm talis :58. eſt rei variatio adiuta aliquo alio præiu - s poft. in
cre.meb.2 iudicio fuo pluſquàm iudicioEccleſiç tribuat, tul dicio , idque circa qualitates & circumft, pro- Farin.q.sa
9:4 & 1,5 ; cum fit fperare quod priuatihominis admonitioné ximas delicto ( vt dictum demendacio ) & ea quæ n.6 .& 8.
auſculcaturus & crediturus. Et hoc verum de om immediatè rei 'defenſionem reſpiciunt. Reus , Angel .
iu.4.5.2.1 .
nibus,, quosconſtatmalitiâ
Can.li.22. nibus quos errare : nam hi ſolene variat, qui modò dicit vnum , modò aliud :hæc de malef.
in ver . fa .
de loc. effe pertinaces.huiuſmodiergo tenetur quifq ; ſub variacio facit indicium ad torturam , cùm emanat ma publi
Theol.c ., mortali deferre . Secundo fi conftar aliqué ex igno anite torturam in examine: & ad vlteriorem tortu- ca los. &
Dó.Banez rantiâ errare,& certum fit moraliter, fiue firmiter eram ,cùm contingit in torturâ :& ad nouam ,quan- lef Marfil.
a.vlt. dub . creditur poft admonitionem emendandus,& cor do poft præcedentem contingite: dummodo præ- alior Bart.um&
2.Simanc. rectio profutura: tunc præmittenda eſt admonitio cedens cortura facta fit ex indicijs legitimis :& dú commu.
fupra c.23 fraterna m . Tertio, fi dubium fit vtrüm correctio modo præcedentiá indicia non ſint laris per tor- vidé Fari.
nis fenté profuturá nec ne,& vtrum ex malitia' an ex igno turam expurgara;nam fi forent expurgata ſufficié- nu 25. 31.
tra citato- rantia peccet :hoc eft fi dubitetur probabiliter de ter ,non pofler ampliùs interrogari fuper delicto & 36.
u Cephal.
rú & præ- eius pertinaciâ: tuncres eft dubia. quidam cenſent u . non nocerer eciam variatio finala eller ex obli conf. 164 .
terea DD. cunc priùs legitimè admonendum ,quàm denun uione, vel alia cauſa probabili , verbi gratia , fi fe lib. 2.Per
in4,d.19. tiandum : & legitimè admonere vocant, quando corrigendo reus variaſſet : his enim caufis deeft \fonal. de
ſindic . &
rádid.d.19 quis admonetur ab habenre auctoritate prælatio doliomnis ſuſpicio .
tortur.nu.
& citatorú nis, iudicij & eruditionis : ita vt teneatur illi cre 9.eft vacillatio & ricubatio, quando quisloquicur 86
cõmunis . dere. nam non eft dicendus admonitionem con
a Bann.ſu trembens,trepidans,timens, vel pallens, velſudans x Farinac .
pra . templiffe, quinó credidit ei,cui credere non renc præ anguſtia timoris : & norarius illud indiciú fcri- 1n. 33.
pfit: tunc
 380 DISQVISITIONVM MAGICARVM

ptic;tunc yolunt hoc eſſe idoneum indiciū ad tor A ] (vtpatet exemplo pulcro quod mairat Farinac.u .
turam cum variationepræcedétis numeri, Bart. & 11. ) quare non facilè hoc credendum iudici, nili
alij fundamencum huius fententię eft,quia oculus fintperfonæ viles & de crimine fimili tulpeda.
& vultus folent efle animiindices,vt ex facris litte vide Farinac. . num . 98. vfque ad num . 119. quinu.
ris & prophanis ſcriptoribusprobat Simácas 2: fed 120. benè addit hoc indicium nunquam fufficere
adehşict. adhuc
tis exiftimo iftud indicium non effe fufficiens ad condeninationem .
9.65-1.3 .
& leg.& cum variationc, quia nimis cſt fallax & dubium , & 14. adhuc leuius indicium eſt, li mortuus repel
Binsfeld. debile.quia multis hoc contingit,dumtaxat ſollici ritur in viâ prope domum alicuius : cadem enim
indic.20. ris de proprio honorc, & meruentibus potentiam tunc ſuſpicio elt de domino & inquilinis domus /651
aduerfariorum , autiudicum aſperitacem , quam , illius: boc fufficit ad corcuram , filic repertus val.p.1
uis innocentiſlimni Gior: adeò , vt plerumque ne dè contiguus domui , & dominus vel domeſtici
ſciant præ perturbationc quid dicant,ve benèNo habuerunt inimicitiam cum defuncto , vel aliàs
b Nouel. uel. Paris, & alij apud Farinac k Gini malæ famæ in limilibus, vel li concurrant alia
reg :143 : 10. Si cum inſtrumento magicæ noxæ viſus præſumptiones forces. Farina. à num . 120. Sicmet
Put.de tot eller de loco exire fugiens,pallénique,in quo loco B mini procellam Madrici anno 1573. contra quan ;
tura.c.... inuentus eſt aliquis lælus vel res maleficiara : hoc dam famoſam meretricem propè cuius domum
Fatin a.fu- indiciú omnino puto eſſe propinquum & fufficiés repercus alininuspullus excerebracus, quæ confel.
pra n.48. ad torturam per le ſolú ,vt in ſimili fatenturomnes
Clarus q . la in tormentis fe vlam cerebro ad philcrum , &
21. n. 38. de exeunte timido & pallido cum gladio cruento Alagellata in exilium milla .
c videfar . & ex domo wbi occiſus inuentus crimmò commu is.eft incidium viciniz ,quia in prædi&tis caſibus
n so .& 55 niorem & veriorem fententiam effe volunt d hoc etiam eſt præſumprio contra vicinos: quæıdem o
cum leqq. (ufficere ad condemnationé,maximè G alia accea peracur quod præcedens, & etiam eliditur: fi vici
alii nu.sz. dant indicia e. Sed quicquid hi dicant,ego ſequor ni ſinobonæ famæ ,vel mortuus extra viciniam ha
Gandin . Boër. & loan .And . contrariú volentes f bebat inimicos, à quibuspocuit occidi. Farinac. a
cidé n.61. nempe nec fic quidem effe ſufficiens incidium num . 127 .
Evide Far.
ad condemnationem . Miror autem Farinac.fateri 16. ſi quis tempore maleficij, vel incontinenti
n . 53. & 60
hoc non effe verum de domo habenteduo oſtia , & poſt, inueniatur in loco delicti , vel loco propio
tamen putare verum deviâ publicâ vel agro: cuius quo valdè ; & quali contiguo cum armis feu in
haur dubiè plures (unc lociegrediédi & ingredić- cfftrumentis maleficij: tunc etiam fi aliàs fuifler bo
g confer. dig. Faciliùs.a.admiſerim fententiam illam cómu næ famæ, quia duo concurrunt, (locus & inftru .
miss.cum nem in pena dumtaxat pecuniariâ, nó verò in or mentum ) poſſet ſubiici torturæ , linealiis admini
num . 64. dinariâ ,vel extraordinariâ corporali:nihilominùs culis : quia tunc eſt indicium valdè propinquum ;
k nu. 68. eciam quoad pecuniariam , quia Farinacius b, cum liverò lit inuentus Sine inſtrumentis ,tunc ad tor
Claro , faretur iudicé non teneri eam infligere,fed turam neceffe eft concurrant aliæ pæſumptiones .
tantùın poffe li velit: femper fim auctor;ex hoc in . ide Farinac. à num . 133.
dicio ne procedat ad vllam condemnationem . 17.eft quando quis frequentat locum vel viam ,
11. eft conuerfatio cum malis hominibus infa vbimaleficium commillum vel vilus eft immedia
matis de codem deli&ti genere , eaque ftricta & tè ante in illo loco vel viâ ambulare : tunc fi ifte
continua: ſed hoc indicium eſt valdè generale & mala fama in limilibus , poterit ſtatim fubditor
remorum ,tendens potiùs ad diffamarionem ,quàm turz: G licbonæ famæ ,non nifi accedentibus aliis
ve per le fit indicium . egimus de illo præced. le præiudiciis. Intellige deco qui aliàsnon erat ſoli
Ctione. cus locum vel viam illam frequentare , nec tunc
12. G commiſſo maleficio quis confeſtim veniat D habebat aliam iuſtam caufam illac tranſeundi, vo
ad cura; vt ſolliciter inquiri & procedi de auctorç quia volebat accedere domum fuam , Eccleſiam ,
criminis cum hoc ad cum non pertineat ſollicita vel quid aliud . Farinac. à num . 138 .
tc. hæc enim ingeſtio & fedulitas lulpectum facit: 18. delumitur ex illo Callij, CviBono .
i narrant & læpè exemplishoc deprchenfumi , led hoc eţia nam przfumitur deliquiffe, quicaufam habuit de
Marfil. in
pract. cri eſt leuc, & debet bonis præfumptionibus aliis ro linquendi grauem , & deliberaram , non ſubiram
mio.n.iso borari vt fufficiat ad torturam . Quod multò ma cancùin vel leuem : & lufficit hanc caulam fuiffe
5. diligen- gis tenendum de illo, qui fpontè cùm non tenetur exiſtimacam talem à reo , maximè li liç pronus in
er Nouel malefactorem denunciat:nam quitenetur denun: illam caufam ( ve in amorem vel odium , & dum
i prach ciarc, & non denunciat, vel tarde denunciar, hic modò apparcatalium neminem hanc caufam ha
vrin..110 præbet ſuſpicionem contra le taciturnitate lua k. buiffe: & hæc cauſa fit in ſpecie iudicialiter pro
T 13. G nuentus fuerit veneficio occiſus velle bata;ncque bæc omnia ſufficient ad torturam ,ni
Carrer. ſus aliquis in hofpitio ſeu domo , poller efle indi G mala fama aut aliud indicium acceflerit. Fari
ract. de nac. num . 144. cum fegg.ex Cafono optimè dehoc lo
cium contra hofpitem ſeu dominum domús:argu
ndic 9.15
ndic .Ant. mento corum quæ cenſent doctores de inuento Equente, lib . de Indic. traét ,2.6.1.6.3.
Gomez p . mortuo in domo alicuius.nam deli &tum in domo 19. Acclamatio aut vociferatio in domo in
. cap.13. factum, præfumitur factum per exiſtentes in do iuriam pacientium & cum fugiens feu exiens
umanwl: qui poterunt torqueri tanquam teſtes, finon cx domo viſus ; nam tunc quali duo concurrunt
muin.94: probatur eos in domo tum non fuille:idậue nullo indicia , quorum prius indicar delictum , pofte
Paris la: alio indicio concurrentes tanquam rei principales rias delinquentem , & vnum iuuatur ab alio , vt
ra c: 3.0 . aurem , aliis præſumptionibus concurrentibus:in lufficiat ad torturam ; eſt indicium remotum ,
4.Novel & per duos teſtes legitimè probandum . Fari -
cellige pili lint bonæ vitæ ac faina , tunc enim non
pranu .
01 & 08 porerunt corruræ ſubiici ve rei principales, niſi fi nac . à num . 157 .
oller. in cacuerint & cælaverint mortuum , vel niſi con 20. Ex communi opinione Doctorum & ladi V
ractic . Itet homicidium non potuiffc commitri ab aliis, cum , li cadauer pofitum coram rco ſanguinem e.
rimin .& i quàm in domo exiftentibus: hocautem difficulier mittere inciperet,velex vulnere , vel ex ore, velex
poteft conſtare, & in eo facilè iudex poteſt labi naribus:hoc indicium quidam magni faciunt ,&
de eius
 LIBRI V. SECT. TI1I. 381

de eius causâ alias à me diſputatum hoc eodem | A cialem inquilitionem .

alib.z.q.4. opere . Ego iftud indicium numquam exiſtima. 24. Si quis confueuerit fcclerata iuramenra, X
cap.3.verl. rem ſufficere ad torturam , quicquid graucs, DD. vel blafphemias,vel obleæniſſima verba proferrey
(exto ca
dauets quidam in contrariuin dixerint.Moucor quia ve aut dæmonem fæpènominate ,ſequc aliosque illi
bpolt An- rè eſt indicium remotum , & quali prodigiofum ; frequenter deuouere;verbigratia , do te dzmoni,
gel.& Pa- de cuius causâ non conſtat , & incerrillimam , auferat te di.bolus, & c.fi quis alia grau llima fce
rid.Boeri '
quod nullo iure velcausâ iuridicè probatâ nobis lera ſpecie differétia à Sorulegio comunittat; cum
deciſ . 166.
Blanchus conſtat, & tortura maximi cſt præiudicij , quare fortilegij fuſpectum cenfer Biosfeld . indic. 11. Cô
deindi.ad niſi accedant fama , minæ , inimicitiæ vel fimile quòd graues fcriptores tradant huiuſmodi (utpe
.fin. D.de adminiculum , numquam ad torturam ex hoc in ctos effc de häreh 1:Sed obferua hoc indicium ad i Ve pol
9.00. 408. dicio Deum timenti iudici procedendum , affir malam famamireduci;& dumaxat ſolum fuffices Carrer. 8
Carr.tra &t. & Simaoc
de indic. mauit. Farinac.num.156.poft. Anion .Gomez fusée re ad inquirendum , ad torquendum non nifi præ- Menoch
Indici.37. prudenterboc difcutientem d.com.3.04.13.à num.is. lampriones aliæ adminiculcntur. , ' ... ' : is.de pra
1...Noue. | Murſi.in pract.g.diligenter num . 181. Mafc . & alios: ....25. Sidum torquentur, nullas emirdane lacry . Cump.pręt
rege . 184 6.& lib . 1
21. Sumunt quidam ex malâ phyſiognomia & mas ,nam cenſentDD . quidam casHere non pof
arbito cal. malo nomine,item ſi occulos in terram defigan : B fe, fi velinie, & ideo boc indiciom ponure Spreni/ lib.1.de iu
270.0.16. demalo nomine , eſt ſententia Marſilij , Bruni & ger. Grill. Bodin . Sed hoc meritò alij,kinane & la hær.pt
& de pre- multorum '; ſed hæcmeo iudicio prorsùs eſt ina friuolum fignaını reputant; nam fi toqquntur de nit.cap.10
K Godels
fom.l.1.9. nis præſumptio ,quando nonen impofitum puero lacrymis ex panitenciar el denocione, illæ non man . &
89.00 128. parentibus ; fi impolitum viro aur adoleſcenti à ſunt ſpontancæ , fed à Deo cui lubut dantur :lide Binsfeld.
cvide Me- moribus , vt folent malefici nomina inuicem mu lacrymis propter fenfum doloris fieri poteft vt
noch. de care ,tunc haberem pro idoneo indicio ad proban lit talis quarumdam conftitutio corporis , noui
præfump . dam elle malum hominem in genere ;non verò ad pueros , quos citiùs flagris diſedilles , quàm vel
nu.190.& probandum (peciale delictum aliquod ,nifi ipfum vnam lacrymulam excullilles : è contra Picardo
Farinac. à nomen delictum illud fignificaret , ſed tamen ad rum hæreticoruin gerusin Bohemia ,quód Flenio
st !
oum : 165 , torturam folùm hoc non ſufficeret .Quoad ocu vocanit,aiunt vbertim flere quandocunque luber .
lorum in terram defixionem ;hoc teuius adhuc eft; An ergo hi nequeant effe triges?!...
poteſt eniin ex podorc oriri :'nec eft proprium 26. Sivagæ fint,lepe habitationem & dòniciu
1116
vnius in fpecie delicti, ac de in genere quidem lium mutantes :maximè poft diffamationein '; vel
deli& i fufficiens argumentum . Vt nec phyho complices caprost: hoc indicium eft bonum indir 1 Biosfera
С
nomia mala : quare de his omnibus indiciis cium , fed commune omnibus criminofis, view lsa -1 indic.182
.40.At
prudenti iudici parùm curandum eft , quod non betad torturam ,quando alia accedunt indicia: fal
aduerterunt duo 1. C. hæretici ,bis nimiùm tri litla fie bonæ famæ, qaia hæc illud purgat: Trem fit
d Bodin.in buentes d , vc fortaſſis etiam Martin.de Arles.nec migrandi juftam cautain probet,
dzmono. obftat quod directorum inquifitocum ,in 3.part.in -- 27. Si tingularitatein quandá præ fe ferantim
Godel. cap.de fignis exterior.per qua Micromantice hæretico pietaris vel religiofitatis oſtentatione, quoad diu 31 .
(10.3.ca.1: dignoſcuntur & magihavericanies, ſeribit, cos com turnas in templo moras , habitum & c . lic Bins
Ales de lu ) muniùs habere coruum viſum & obliquum , ex feld . vtverum ramen fátear, hoc indiciuin valdè mindic.
Perfir.à viſione, & appationc, & collocurione malorú fpi lubricum & lcuc eſt,hypocriſim potiùs probans; "7:
pom.100. rituum : non enim illic ponit indicia fola ad tor fortilegium verò , non nifi remotiffime,
ruram , ſed etiam generalia quædam ad digno 28. Quidam fagas volunt dignofcere ex cradi.
[cendum perfonas, io quas formanda inquitatio ; catione chriſmatis in fronte ; alij ex ftigmare im
& hæc ponit tantùm , vtpræambula quædam in preſſo: ſed vtrúque mcritò improbar Binsfeldus a; a indício
dicia ipforum indiciorum 'ad corcuram . D nam quoad eradicationé illam , ridiculum boceft , 14.
22. Æquè leue indicium eft, quis narus fit ex chriſma enim nihil viſibile vel fenfibile relinquit
malâ patriâ & in quamulti tales criminoli : hinc in vertice vncti, quoad ſtigmanon pmnibus illud
enim nimis generalem ſuſpicionem gigni patet, inurit, ſed iis tantum quibusdiffidit.cosconſtan
c Infi.Ca vt opr.docet Simancase.idem cenſeo de parenti. res fore, vt iam alij oblecuarunt º ; præcipuisnon o Danzu
thol.c.so. bus, quamquam fit indicium nonnihil propin inurit : aliquando etiam delet cùm capri funt ; & Bodin.Ge
20.8.& 9. quius,& magis immineatpericulum ab his,quàm quádo non delet,id relinquit,ve hanc ſuperſtitio- delm .
à patriâ; & faucar ſuſpicioni experientia ,maximè nem iudituin fouear, & fic nónumquam innocen
quádomater eſtmalefica, & magis adhuc fi etiam tes plecătur, nec enim facilè verum fignú digno
auia fuit , boc , vt certum admitere Godel. & Bo (cas à maculâ,vel næuo ,vel clauo ,vel impetigine
fd.c.3.Bo din . fed hoc etiam indicium , ve incertum reii naturali,tum quia non câdem eſt forma ligni: ali.
din.hb.vlt. ciunt,niſi iubetur vehementibus prælamprioni. quando eft fimile leporis veftigio , aliquando bu
cap . 4. bus aliis, Catholici & prudentiores feriptores 8 : fonis pedi,aliquando aranex ,vel catello , vel gliri,
& Cyrillus magis vrgeret hac in re conuerfario & educatio cum quia non idem locus,in virorum enim corpo
iplom.cri.
mir.rubr. cum tam malis parentibus ,ad quam reduco præ re ſæpe vifirur ſub palpebris, lub labiis,lub axillis
29.de 9.9 . cedentem ſuſpicionem : puro enim ,fi a.calibus pa- e in humeris,in ſede ima:femminis,etiam in mammis,
*.h.1.& 2. rentibus ortus, & ab his educatus fuerit, gigni tu velmuliebribus locis,rumetiá quianon omnium
Simác. ſu
prad.c.so. fpicionem ad inquirendum , quando non eft bo. ſtigma eſt inſenſibile , vt docet experientia. Et fi
2.10 . & I !. næ famæ reus : fi aliud indicium præterca accedat, aduertàt le pungi,fingere dolorem poffent, etiam
Farinac.e . polle torqueri. quem non ſentiant. Quamobrem Michaelius,
47.0.279.
Binsfeld . 23. Si quis inimicorum obiectione, vel amico Pneumalog.ſchol.s.monet ludices cùm acu velpu
indic.16 . tum admonitione inſimularus taceat , & quali giunculo iubent ſtigma pungi , id tam cautè fieri
cótempat Glentióque eludat, quidam putant ido debere, vt ftrigesnon aducrtant, ſolere enim illas
hindic .16. neum indicium ; quos citat Binsfeld. h ſed meri cùm aduertêre fingere, ſe vehementer ftimulatio
tò cos non fequntur, eft enim leue & incertum in nc hac cruciari.Plerumque etiá aliis ex caufis funt
dicium , indg.ns admiculo aliorum ,etiam ad fpc . cicatricolæ , quia fic in fuos non carò dæmófauit.
Oo vtos
 382 DISQVISÍTIONVM MAGICARVM

ve os totum lacerum ac dilaniatum relinquat , & A licut aliisnon fatnolis,led quanta prudenti iudici
2 perpetua iphærcanc veſtigia , vt de Rosa Gerar videbitur,circumſtantiis confideratis, prebeaturh . hc.in fid.
dinâ teftatur Remigius cap. 13. Quamquam ex his valer etiam ceftimonium auriti teftis, quifcex ip- & ibi DI
de hære.
iplis cicatricibus aliud rursùs , led incertum ,ya ſome reo dicit audiuiſlei , non qui ex aliis,fis in ,
6. Gond
[citur indicium telligendus D.Chryl.bom.30.1n Gen.cùın negat ex calu.dehe
29. Longè certius indicium eſt, ſequens ; in auditu iudicandú,necexceptio in hac causâ cótra rete : 1
Hallo villa Diocefis Traic &tenfis , fæmina quæ teſtes admittitut,nifi quæ ceſté penitùs refellat,vt Corral. I
dam miſera , die quadam pedes fuos pelui impo capitalis inimicitia ;coniuratio , lubornarioscereræ mifc .
nens, & extra illam retrorſum falsans, lic ait: hic tantùnıeleuant fidem ,non tollunt. Sed ifti teftes i sima.b
falto de poreftate Dei, in poreſtaté Diaboli:quàm inhabiles ,infames & non integri, tú demú admit- ne fup.es
Diabolusmox rapiens, & in aëra luftollens,mul tendi, quando alij haberinequeunt,ve in crimine 203& 21.
(equcot.
2017 tis qui aderant in villâ , Guc'exţra villam videnti iſto ex naturâ rei & actus vt plurimum cótingitk . xpoſt.plu
bus , vltra altitudines nemorum tranſtulit , ita vt Coactio auté illa fieri poteſtynó per incarceratio- rim . Ans
vſque in hodiernum diem nylquam compareat. né( etli quidam indices hoc perpara faciant , )fed Gabr.lise
fic Gefar. librit.cap.60.6 - pracedenis capite, apertè exacto iureiurando ſe teftimonium di&turos;item com.cóc
cub.de ce
indicatie:bang magicis actibus, in {ticille. Sand B per excommunicationem denique indictâ mul concluf. 7
Linds. huiufmodi dictum factúmvo,indicium vrgentili & tâ , & capois pignoribus ,l.fi quanda C.de testibus vide op:
inum & proximum putarim , THæc de indiciis, cap.1.2. .vlt.de testibus cog Frans Vinius in comm . me loqué
Do
quædam addamus de denunciationc. epin.verboneštis citarw.Et cogi poteft etiam qui iu- tem Bins
5:27:21 . 30 June's ! gracious , n ; rauit fe non reuelaturu.cap.intimauir.de testibus et malef.ter:
31,7 !07439SECTO- V . , " } :) tia cdit ,
d.cap.vlt . Vmiuslibr. 2. verb.confeſſionem
4 4. Quantumuis multiplicencur depoſitiones fol.320 ,
1 : ' lup De denunciatione t testibus: perſonarum infamium & complicum ,nó eſt pro
1 : 150%;; : Hillarili. cedendum iudici ex his folis ad condemnationem ;
Y
Vid opereturdenunciatio que teftimonium fcio contrarium communiùsteneri & in praxi ob .
a Plura Ca Q complicis oftenfum luculenter Sect.z.Nunc tinerc 1 ; faltem ve pænâ, puniatur extraordina- I vid.Bins
ftro lin.de
iul. hæret. tantum addenda breuiter quædam de denuncia riâ , argumentum corum eſt , non lex aliquaaut fel.ad hoc
fusè alle
punit.c.12 . tione, & reftimonio aliorum , qui teneantur de ratio vrgens , ſed generale brocardicum ; ex mul
gantē ma
& Simanc. nunciare , & teftari ,iam vidimus. Sect. fuperiore, tiplicatis indiciis debilibus relulcare indicia in , br.i.conc.
in prax.cit. Nunc addo praxireceprum ; per regulam ,quâ le dubitata . Sed hoc argumenoum valdè debile eft, 7.fol. 356.
Situe: Spages dicuntur fpectare ca quæ frequentiùs con nec in vigore verùm ,numquam enim quæ naturâ & add.
С to .Gomer.
næus. Ia- tingunt; vt quae in bærefis crimine teftiiponia ſua funt dubia ,poffunt rem facere indubitatamn ; tom . 3.ca
queri & probationéſque recipiuntur, eadein locum ha ficut nec mulia venialia peccata vnum mortale; 12. nu.18.
alij. beant in crimine Lamiarum , ratio , quia Lamiæ nec multa agrandum lanum , nec multa non al, Aymon .
b hodie co
trarium in lemper fufpectæ ſunt de hærel , & rarò hæc fuf ba vnum album nec multa tepida vnum calidum , colil. 178.
prax.obti- picio fallipa Semper enim carű facta ferè fapiunt & c quando res non ſunt ſubordinatæ ad vnum 18.lbr.1.
Dere ſcio, hærefim manifeftam , finem natura ſua , ficut vna depoſitio naturâ fuâ Ludo.Peg.
vide Gaila | 2. Receptio teftium debec ab ipliſmet iudici, non ſubordinatur alteri. Deinde totum illud , ni- déci.crim .
libr. 1.067 bus feu inquifitoribus fieri ;;nec eft delegandas hil fundamentihabet,'nili præfumptionem . Præ- 17:54:44.
nu.10.be- niſi magnâ ex causâ , & prudenţi ac probo virob. terea quis neget ; quamuis rarum id fit, fieri ta- feat.z.litt.
ne poft a- roeipi pofluntetiam ante litis couteftationayº, men nonnumquam poffe, vt vno caſu plura con- L. vbido
lios Simá. & eriam ratificatio teftimoniorum fieri poterit currant indicia ad crimen non verum , quàm ad ctü quibus
tit. is.nu.
7.ex quo extra tempus præftitutum ad probanduin d ,lius verum ? Efto fit probatio criminis admodum laa cócurren
ribus vale
deinceps ha & probabilis aliqua caufa id exegerit ; femper borioſa , progrediatur hoc ergo ad torturam : Giad aut ad tor
autem erit catibabicio teſtium adhibenda ,eriam fi necein inſontis extendis; nonne durus & fæuus turam .
& alia.
reus ſe babere illospro ratificatis profiteretur.Pu- meritò dicare? fit crimen atroxnaturâ : quid cum ,
cc.quoniá
frequêter. blicatio quoqueteftimoniorum rco præbenda elt, G reuerâ non commifit:Gc aliqui noxij elabentur,
S. lune & ve contra queat excipere ; domina teftium verò præſtat decem :clabi, quàm voum innoxium con
alij velict: non ſunr in boc crimine finul publicanda:, quia demnari: fi tortus fuit innoxius , poteft ei ſolatij
non con- ;
tcft. periculum ferè euidens hinc imminet variis.cx aliquid impendi: fi damnatus & necatus, quod tu
dca.vlc.de caulis teiti,& negocia fidui fic retaidarentur,me: mortuo præbeas cataplaſma? Denique ratum il
hære.in 6. tu percullis teſtibus ° : conſulrum tamen ,vt( quod lud & receptum ,etli ad torquendum minora pro
DD.in d.c. fic in Hiſpania ) iudices diligoniter exquirant à bationum adminicula fufficiant; ad damnandum
quoniá fre
quét. & ca. reo num quos habeat inimicos , & teftes fulper neceffaria effe luce meridiana clariora,nónne hoc
2.de teft. ctos in genere,quibus credi nollers:& quarc.conf illi ipfi fatentur DD . quibus Bodinus:& alij con
chic ftatuit frontatione ergo teftium & rei in hac material tra fentientes fententiam luam confirmant; Mar
Innocét.6 . non vrendum ,niſimagnâ ex causâ , & omniperus felpreet criminig.diligenter.num.3. Chaffareus fupra
vide Di.
rect.inqu. culo ceflanref; vr cellar quando coipplices depor Conful.Burgirebor:1. j.s.num.123. Anon. Gabriel.d .
fol. 52 .
E Simanc. Cuerunt. Et poflunt teftes
etiam prorsùscontrariis, fuper
facta iam idem articulas
publicatione, e concil,2.men
,medu . Clar,quafi zimum.gitube hat.com
ſup.nu.17. audiri.poftmultos Siman. fupra nám.3 . , :10 de iudic.num.384.Monticella reg.crim.d.num.6.0fa
3. Poffune in hac cauſa à iudicibus, maximè /cus comf.os.bbru Farinacius.q.43.num . 39.62. 73.
g gloff.ca. Ecclefiafticis( vt ſunt inquiſitores ) quælibet per Quos omnino hac in re puto iudici ſequendos.
I destem . Tonæ egregiæ , etiam quilibet conſanguinei,com : To Si teftes iſti complices , poſtquam aliquem ,
notab.401 pelli,vt fe coram ipfis fiftant,& teftimonium per in corturâ & concurrentibus cæteris neceſariis,
lal.in l.ad hibeant , quod fidci fauore receptum 8. Vtautem denunciarunt , & cófeffionem denominacioném :
egregias . Jin hoc crimine illuſtres coguntur , fic etiam infa que hanc ratam habuerunt, & confirmarunt ad
jur. Aimo. mnes aliàs perſone,vt cóplices( de quibus actum ) bancum , vtoporter , & ante fententiam : poſtca
cófil.220. excommunicati,& fimiles; non vt plena eis fides poſt fententiam ,in loco ſuppliuij,morte inſtante ,
>

innocentiam
 LIBRI V. SECT. V. 383

innocentiam denominatorum à te proteſtati ju- l'Altra roum in favorem fides.Nam licet cam peciem Te.
dici populoque fuerint ;vel ipfis denunciatis co exprefert,mens tamen legislatoris alud proculdubit
ram omnibus dixerint , ſe illos habere pro probis uult ,egualitas enim sustine feruandae inter acca.
& inculpatis:fententia receptior eft, iudici parùm faserem reum , quimejiano teis,fa ugrabilorile de
curandam effe huiufmodi palinodiam , tum quia kemus,do ad abpluendum ,quàm ad condemnandum
rarò ſub mortem æquè fibi mente conſtant,vt an pronsores." . ] Quid ergo diccmus: Veiquecenleo fil x d. ca.ac
te illud tempus, quando confclho ratificatur, cum verumque teftimoniurn coufirmetur iudiciali iu- culat...li
cer.libr.ab
quia ſolent importunitare corum qui denunciati ceiurando , & æquè probabilibus nitatur conie fentent.de
fuêre , vel admonentium de apiinæ falute , vehe &turis ac rationibus, priori potiùs ftandum , liue pæoisi.A
menter rei ſollicirari, & perturbari in excremo il reucler,lue non Nam fapor fidei ad ram magnum ria .de act.
lo vita puncto , tum quia hæc recantatio non eſt præiudiciun rei porriginon deber. Si vtrumque oblig : I.
facta adhibitis folemnitatibus , quæ adfuêre pri confirmatumific iureiurando,led vnum iudiciali, livres de
næ confeflionis ideò præualet prior.cum quia ilta alterum fpontaneo & extraiudiciali, ſtandum illi reg.iur.
eft extraiudicialis, prior iudicialis. Confeflio qui quod iudiciali nicicur. Et quia prius ſemper co
dem non perfeuerans habetur pro nullâ ; ſed de ram iudice folemniter, perhibetur,poftcrius, vel
В.
mum , quando rcuocatur ante ſententiam latam , rarò velnumquanx femper tumaRādum erit prio
aGodelm . non poſtea. Moriens præſumitur memor falutis; ri,accedit quod quando iurae in polteriore eo ip, J.
25. Bins: quando eftanimo imperturbato,& fibibenè præ logam declaratte periurum , qui priùs fallum iu 91.0 : 449
feld .fupra lens:nec tamen omnes morituri,maximè fortiarij, raripriore quoque reftimonio jam ius,quefituna .. ) . mood
fol. 309. quod idein teſtis non poteft auferre : poſteriùsde
ſunt Sácti,quare hæc præſumptio leuior elt ,quàm
bl. quis qua nititur prior cófellio ,his argumentis hoc ten nique ſemper laborat ſulpicione lubornationis,
in gradi uere nonnullia, qui verò in terminis conuarium ve telte Sımad â DemofthenesLampidi obiccit'. fo.co.
li quis mo
riens ad feripferit ſcio nullum.Confirmant, quidocent re Vno rantùm calu puto ſtandum pofteriori ,huc ra Phord
Syllan . cillimè, dictum morientis non efle idoneum le iuratum fit , fiuenon ; quando apparetmanifeftis mioncm ,
c Barth . & ftimonium , vtalius cotturæ fubiiciatur , nec in indiciis teftem non leuitatc aut odio ,non prece
al.add .g.6
homicidib b ; nec in iudice dicente le tulille falſam aut precio,led iuftâ omnino ex causâ teftimopium
quis mo
riens. fententiam ,necin furti crimined; nec in aliis vl correxiflem . Quod verò idé Simancas putatmaio m fic eod.
d Hippol. lise, ex communi & in praxi receptâ fententiâ . rem prælumpionem adhuc fore pro teſtimonio . licet, &
Marſ. in Coua.ſup.
Cauendum ergo iudici, ne poſt denominationem pofteriore ; li neus moriens illud pro exoneratio
& Curto
Ha.in pric. factam , & latâ iam fententâ venquam permittat c ne fuæ conſcientiæ perhibucrit; quia tunc nemo Sen. cöfl.
c.Ant.Go partes ad reum accedere :hoc enim ad nihil vule præſumitur peierare , vel falutis (ua jiņmemor 69. Simác.
meſ.ſup.a fuerit,nifi vt reum moleftent, fruftrà quidam , l is elle , ex D.Chryfol.homil. Sun 2. ad Timorb . Ro- nu.3.& s .
lul.Clar.d. non reuocet : fi reuocet, damnofum id futurum , man. Igneo Marſ. id iam lupia docui non pro
9.21.0.17.quia gignitur præiudicium non exiguum iudicio , cedere , quando iis quæ iurauit , contradicit poft
f'docuilu- quod Sacroſanctum & indubitatum elle deceret; fententiam latam ; in tali eriam hæc prælumptio
pra init.ſe, & ipli quoque reo, qui falſum dixiffe, vel fallitaci ceflat.
tiõis hui
& vult, conlenlille feſe in iudicio , vbi veritas dicenda ,
Binsfeld . fatetur. SECTIO . V I.
d.memb. 6. Quando malcfici ifti cóplices ſuos produnt,
2.fol.315.
& poftea ex interuallo variant ; idem feruandum ,
& gl.in ca. quod in causâ hærelis ſolet ſergari, eſt enim ca De iis qua loco accuſationiseffe folent in hoc cri
mine , ó de accufatione ipsâ.
accufat. 6. dem ratio huius criminis , & eadem praxis f. In
licer. de
hærel res non eſt certa , namn ſunt qui cenſeant
hær. in 6. ftandum illi teftimonio quo hærelis reuelatur; & AA
Felip.in c . D
tionem , aliquando præcedit ſolemnior eſt,
sú in rua. ideò li primoteſtimonio hærefis reuelatur, ſtan
coll: 2. de dum primo; fi pofteriore reuclatur, ftandum po quàm denunciatio,eft enim maleficijalicuius apud
teft.Coua. fteriori ; etiamfi alterum iuramento foret. confir iudicem ,ad vindictam publicam ſolemniter facta
lib . 2. var. matum g.catio eft, fauor fidei & religionis ; qui vo delario :ſed in praxi,querela,ſucceſſit in locú accu
tel.cap.13. facit, ne hoc crimen in perniciem Chriſtianæ reli ſationis , quare vbi iudex non poteſt procedere ex
Repertor .
inquiſitor. gionis mancat occultum ; etiam facit, vt in dubio officio contra delinquentem , nemine querelam
verbo, te quis praſumatur hæreticus quantum ad condem proponente ( quod in non multis locis elt , plerif
ftes. Me: nationem pænitentiæ in foro Eccleſiæ imponen que enim poteſt iudex ex officio in quocumque
arb. calu.. dæ , pro vtilitate animæ h. In primis obſeruo fo delicto procedere , & ideo in pleriſque locis , in
108. quos ruin Ecclefiæ duplex elle , vnum publicum , vteft quifitio,ſucceſſit in locum accufationis o )ibicon- Farinac.
refert. & inquiftorum : aliud priuarum & ſecrecum , vt eſt tra querelam omnia poffunt obiiciº , quæ contra 9. 12. in
ſeq . Bios . princ.
acculationem . o Farinac.
fe ! d . fol. pænitentiariorum ſeu confeſſorum , quoad ſecun
dum facilè admiſerim hanc ſententiam tot DD . Quoad perſonam , in hoc crimine admittuntur fupr.nu.6.
214 .
h poftgo. ' nullum enim hæc præſumptio damnum ,immò & omnes aliàs inhabiles, quia eſt crimen exceptum ,
loan.de commodum adfert pænitenti . Quoad prius fo- E vt communiter omnes fatentur p , & ideo in hoc р Farinac.
lacentis de rum ; quia res eſtmaximipræiudicij ,& folent in criminelaicus poterit accuſare clericum : admitti à nu.12.&
quiliores vel brachio fæculari tradere , vel alia tur etiam minor viginti annis , etiam fi luam vel & leg.Cla
tide Ca rus q.14
holica. c. euam corporis amictiuâ pænâ,cum publicâ igno ſuorumnon proſequatur iniuriam admittiturmu
34. lo miniâ , reum afficere ; valdè hæftare me fateor. lier ,admittuntur infames & criminofi , & etiam
lep . Marc . excommunicati , excom
ſocius criminis : etiam
deprobar. Sanènec lac Simancas Epiſc . Pacenſis , & poftea
li.z.concl Zamorenlis, hoc fimpliciter admittit , cuius hxc municationc maiori : loli repelluntur ab accu
495. nu.8. ſunt verba,dehac teſtimonij correctione loquers ſando inimici capitales. Quod receptum de ca
. qui cirat tis';nec audiendi ſuni,quipuiant eo dumtaxar caſu id pitali inimico , quia eſt impedimentum iuris, qvide Fa
plurimos. 111), 110.40 .
accipiendum eſſe ,cum posterius testimonium ( ſcilicet, naturalis 9. Quoad excommunicatos excom & Clar.nu.
.num.4 . reuelaus, quando primum non reuelabat )eft con municationemaiori ; licet illi actores elle non 17.1.9.14 .
Oo . 2 puilint.
 !
DISQ VISITI MAGIC
384 ONVM ARVM

poffint,nec illis poſfic ius dici; & videantur illos , A Pacenſis Epiſcop.hac in re inueniebat,in præceps
excludere Clarus , 9.14.num . 16. & Farinac. ſupra cum egit.nim fiocto enumeracis à Farinacio k ,ad . x d . q. 27
num . 32. veriùs tamen eſt , eos non excludi in hoc das aliam Gomelj , ! & commemoraram Simas- 2 20.114
crimine, ficut nec in hæreſi, vt fatetur ipſe Fari cæ , iam decem numerabis. Illis prætermiſſis , 1d.com .
nac.num.s6.vbi præter inimicum dicit nullum in primùm ftaruo , iudici de delicto commiffo confta . cap. 8.v.1
habilem in exceptis criminibus excludi.ncc puto re debere , vt vult Gomelius; ſed id intelligo,
hoc Clarum voluiſſe negare. Quo pacto enim quando de actu extrinſeco & damno dato agitur.
complices admittantur , qui ferè omnes funt ex . deinde ſtatuo, iudicis arbitrio permitti, quando li
communicati ? Ad rationem contrariam reſpon ne,vel cum quibus indiciis,capere reum debeam : arg.l..
D.de cuft
deo, non ipfis ius dici cunc, ſed Deo ; cuius directe verumtamen eum oportere legibus , ratione , &
reo. Clar'
cauſa agitur , quando fides defenditur . æquitate hoc ſuum arbitrium moderari, conlide 9.28.04.2
2. Debet accuſator crimen iudici proponere rarâ criminis , & perſonarum qualitatc , quare ad Kitcbou.
Centur.4
cum indiciis & argument is ſuſpicionum , & ido Gimplicem querelam que delationem numquam conci. 30
neè cauere de damno refarciendo , fi luccumbat, fim auctor,vtad capturam ,nc vilium quidem per- Bonaco.it
a conftitu. & incarcerari donec caueat a , Calumniator te fonarum ,fe iudex accingat; nili delator lummariè com.opin.
Carolin.c. netur ad damna, expenfas, & intereſſe calumnia- B probet reum effe fufpectum de fugâ , & idoneè & alij.
& 1.2.C.de tib , & iure communi ac conſtitutione Pij V. ad caucat per fideiuſſores;aut,fi perſona fit locuples,
exhib.reis pænam talionis; plerisque in locis ex iure con ſe ſuáque obliget, pro refugone impéfarum ,dam :
lib.3.C.de fuetudinario,pænâ arbitriâ ,pecuniariâ ,vel corpo norum , & intereſſe, caſu quo querelam ſuam non
his quiac rali. vide Farinac.d.quaft.16 , probaret,his enim concurrentibus Caſtrenſ.Bald .
cul. Ang! o vide Fa
de malefi, & aliorum veterum ſententia recipi poterit,aliàs
v.ad quc SECTIO VII, cercè nimis rigida. Poterit codem inodo iudex rinac.ſupr.
nura . IIS
relam . procedere , quando ad delationem accedit nomi 120.128.
b Fariñ.o .
ftendit el De apprehenſione, & carcere. natio feu indicium ab ipſo infirmo periculosè la
ſe cómu borante ,( verbi gratiâ , defertur ad iudicem àme
Vamuis nemini liccat auctoritate fuâ ma dicis, Petrum elle maleficio læſum ; iudex ex offi
bem q.16.
num.8 . Oleficosoccidere , licet tamen cuique in ma cio mittit Norarium ad Petrum , qui interroget,
BB nifeſto criinive deprehenfos comprehendere , & quem putat auctorem maleficij, Petrus nominat
iudici offerre ;vt explicanda l.vlt.C.de malef.iuxta Ioannem , qui iam dilatus fuerat ab alio . ) ratio
Binsfed.nam ſilex illa, generaliter accipiatur,effet praxis eſt, quia talis infirmus adhuc fenfibus & iu
cixarum ſeminarium , quia maleficus meritò ſe C dicio integer animo imperturbato , præſumirur
defenderet, & aperiretur occaſio petulantibus in meritò ſaluris ſux mémor, & huiuſmodi infirmi
noxioscomprehendendi, addo præterea requiri , ras habetur pro quadam fpecie torturæ °,ideo iſte o Crauet.
ve vel forcilegus fit fugitiuus, vel defit copia iu torto comparatur : nec dici poteſt ſpontancus de- Rolandin .
dicis , vel bellum fuerit indictum talibus , vt de lator , neque hîc locum habent alia illa impedi- & a'ij a
c arg.l.no hæreticis contra Goffredum & Alberic.docet Si menta, quæ recenſuimus contra nominationem pud Farin.
eft fingu- manca cvel etiam nifi maleficus ille lit bannicus: ſortiarij in vltimo fupplicio deponentis. Opra- num . 129.
iur.l.b.alt. alias , qui non habens merum imperium d & non rem tamen hoc caſu hinc nominationem infirmi
prætor. 5. exiſtens in maiori magiſtratu caperet & incar nudam non efle,fed ornatam cauſis opinionis fiue
li debito- ceraret , iniuftè faceret.Poreſt autem capi quouis ſuſpicionis, cur illum credat auctorem . Denique
quin loco , & tempore , & cuiuis carceri includi: quia notandum quod ſocij vnius denunciatio , indi
d . Siman . exutus eſt omni priuilegio ,nequeilla procedunt cium ſufficiens præbeat ad capturam , (ialiud in
prax.citur. in criminibus atrociſſimis , quare erjain poſſunt dicium accedat.Sic poft multos Menoch.libr.2.de
saum.s. decineri in compedibus,manicis, cippis f.poffunt arbitr.iudic.ceni.474.num.25 .Maſcard.vol.3.depro
9.27.1.34. pro pænnâ teneri in carcere obſcuro & tetro , in bar.concluf.1311.num.10.4 11.
é Vide Fa quo intra paucos dies moriantur ; ſed hoc intelli D Porrò ad folam informationem extraiudicia CC
rina q.27. je poftquam crimen confelli, vel tonaieti , & lem in fcripta non redactam , fue quæ non ſit in
num.6 .
damnati,de criminemortem mereote 8.Capita actis & apud a &ta , quicquid nonnulli cenſuerint,
f Farinac.
men non poterunt niſi praccllerit informatio ali. non arbitror capere licere : niſi duæ faltem à Cla
ſupra nu.
100.& hoc qua,poſt indicia legitima; ex æquiore ſententiâ b : ro P requiſiçæ conditiones concurrant, ſcilicet vt ? 9.28.nu.
2. in fin .
factum in legitima verò ad capturam efTe eadem , quæ funt delictum fit enorme( quale eſt crimen malcfico
caufa Do- ad inſtiruendam inquiſitionem generalem , vide rum ) & periculum fit ,ne reus aufugiat , interea
Etoris E
delini. turvelle Menoch.lib.1.de præſumpt.q.88.num.i, dum informationes in actis recipiuntur: quod pe .
& Farinac de quo hælito . immò Simancas vult in crimine riculum cum ſemper ferè fit in maleficis, quæ vt
num . 104. hæreſis neminem capi, nili iudices compererint plurimùm ſunt viles perſona procliues in fugam ;
Lancel: pluſquàm ſemiplenis probationibus rcos vrgeri : vix accidit,vt ivdicinon liceat poſt nudam huiuf
offic . præ ratio , quia ſola etiam captura in criminc hæreſis nodi extraiudicialem informationem , vel poft
co.in caul. vehemērec ipfamat.verùm hæc lententia ,nec fatis querelam , qualem diximus, incarcerare. Proſper
crim.titul. fundata eſt,nec fatis tuta reip.quá priuatim miſe Farinacius 9 addic tertiam conditionem , vt iudex fupra

de capte , ricors in rços,tā publicè noxia,& in cómnne ver- ſecurus fit,quod poft captum reum venient teſtes aum.131.
cét . s.obl. gens pericula. Nam ſemiplenæ probationes om depoficuri ; ſed cùm Salyce. Claro , & Cauenſe .
69.Anton. nium iudicio ad quæftioné etiá in criminibusmi quos ille citat, puto priores duas fufficere. Illuc
Gomel . d. nùs reip.noxiis ſufficiun .. Deinde quo crimen eft optimè idem Proſper admonuit,malefacere iudi
rom.j.c.8 . atrocius, & in commune perniciofius, hoc leuio ces illos, qui lucri causâ mulios penes fe habent explo
& opt. F2
rin .à num . ribus iudex indiciis fretus poteft ad capiendum TALOro , ad fimplicem vnius illorum relationem rcos
112.vfque procedere. Sed & perfonarum habenda eſt ratio , in carcerem compingunt, hac enim praética damnabi
117 . vt facil ùs procedatur contra vilem ,& pauperem , lis eft( inquit nec in iudiciis per principes toleranda .
i Sumans: & plebcium , quàm contra nobilem ,bonæ fama, Quoad perſonas nobiles, & honeftiores gene
domas & locupletem.Fortè opinionum diuerſitas quàm re veldignitate ; etiam coniuges reſpectu marito
runi,eas
 LIBRI V. SE CT. VII. 385

rum ; cas fubfideiufforia ,immò & iuratoriâ cau- A | Victor . relect.de bomic , Breuiter nihil hic peculiare.
a ſupr.no. tione relaxandas cenſuit Godelmant. a & multos eft ,quoad-forciarias, ideò de hac quæſtione in ge
citauit:ſed in primis illi Dd.nó loquuntur in ter nere cam pro ſortiariis , quàm reliquis; fi vis, lege,
minis & expreſsè de noſtro crimine. Deinde nec Couarr.fupr.Sor.ad 2.2.9.69.16.4.Nauarr.Manual.
in genere,quádo venit infligenda pæna mortis,id cap.25. Vrtor.d.relect. Lopez d.cap.66.Binf.in En
verum eſt in aliis criminib ' , G rei alias ex carcere chirid . Brunor.fupr .
fugerint , vel li delictum fit notorium , vel in Aa In ipsâ captiuitare quædam funt iudici obſer DD
granti crimine fintreperti, vel ad corturam iam uanda,primò, vt ftatim perquirantur oinnes areæ
adiudicati.Præterea requiritur,vt iudex reum re & anguli domus accuratè;num inueniantur pixi
periat innocentem , vel faltem valdè dubitet , & des, vnguenta , pulueres , & alia inſtrumenta'ma
vtroque cafu cautio illa non admittitur, nifi finito leficiorum ; neque rei permitti debent iterum in
proceſſu & completo . Denique certum eſt non gredi domum ,ne capiant taciturniratis medica
cogi iudicem dimittere , ſed hoc totum , ab eius menta. Sic Petr.Gregor.lob.az.de repub.cap.zo.fuper
arbitrio , prudenter perpenfis circumſtantiis om ftitiofum autem eſt, quod quidam addunt, curan
b videFa- nibus,dependere b.nec facilis eſſe debet in noftro dum lictoribus , vt ſublimes de dono 'rollantor,
bene pro crimine ; quod, ficut hærefis , omni priuilegio & B ne,antequam in carcerem detrudantur , terram
bantem q. dignitate reum penitùs ſpoliat. Numquam fanè contingant , credo verentur ilti, ne fint de genere
33. à n.34. dimitterem ſub iuratoria cautione tantùm ( quo Antæi Libyci , cui contacta terra vires de nouo
modo quiDeo periuri,mihi iufiurandú ſeruent!) Lufficiebat, iuxra fabulas. Tale etiam illud, detra
ſub fideiufforiâ verò ; non niſi vrgentibus grauif here omnem illis veſtem , & induere cas folâ qua
limis caulis , & quando fideiuflores ſe vt cuſto dam interulâ ; quæ vno dieneta , texia & conſuta:
des obligarét, quo caſu multò meliùs proſpicitur ſuperftitiofum non foret , fed vtile cas omonibus
reip.quàm li vt fideiuſſores tantùmq;uæ cautela à (uis veſtibus (poliare , & aliis veſtire, eâ gratiâ,ne
De arbit. Soare accepta placuitMenochio cam explicantic. quid lateret in veſtib' maleficij. Sanè bæ diligen
cal, 303.
Capi fortiarios ſeu maleficos etiam in Eccle ter excutiendæ & fcrutandæ . Valdè etiam mihi
ngm . 37 •
fiâ poſſe, puto ex multiplici capite ,tum quia cri ſuſpe & um , quod quidam graues auctores ſcri- 1 Sprēg.in
men eſt atrociffimum ; tum quia funt lacrilegi, buntzadmonendos iudices ne patiantur ſe àmale- malleo pa.
tum quia blaſphemi, tum quia venefici & homi ficis tangi ſuper nudam iuncturam manuum & 3: qu.i.&
Greg. fup.
cidæ deliberari & proditorij , tum quia ſunt vt brachiorum , cur quæſo : li ne veneno inficiant, num.4.

plurimùm hæretici & apoftatæ ; nam nullis iſto с certè poſſunt etiam infici aliis partibustactis, ne
rum fuffragatur immunicas loci ſacri, nc ibi qui faſcinent ? deme venenum , & partium iſtarum
d vide Fa- dem vbi vigerd : & in caſu quo non valer immu nulla erit faſcinatio,fimile eſt quod addunt iidem ,
rinac . late
(cribétem nitas, voluntmulti eciam non requiſito Epiſcopo producendas ante iudicem maleficas tergo aduer'.
quæft.28. reum extrahi per iudicem fæcularem polte : alij las , quia putant, fi iudices ante alios, maleficæ
tamen voluntab Epiſcopo veniam peti.prior opi aduenientes adſpexerint,eos faſcinari viſu, & fieri
nio de iure verior & receptior erat ante bullam mitioresac facilioresad abfolucndum , nónne hæ
Gregorij XIIII.oprimi & laudatiſſimiPontificis; funtnænix pueriles : quid virium habet aſpectus
qua expreſsè caucum , ne liceat facularibus iudici maleficæ , eò quòd primo vel ſecundo loco iudi
bus , fine Epiſcopi licentia aliquem ex Ecclefia extra cem viderir? Deinde quomodo hæc cohærent;ma
bere , etiam in cafu aliàs permiſſo ,nifi fi foriè Epiſco leficæ cognitioni iudicuin addictæ , ftatim vim
pus salem licentiam dare recufauerit : tunc reos fic maleficiorum amittunt, quod iidem afferunt au
e Couarr. extractos debere ad carceres Eccleſiasticos conduci , et ctores: & faſcinant nihilominusmodis prædictis,
libr.2.var. illic detineantur ,donec per Epiſcopum , vel ab co de an,quod faſcinant ante cæptam cognitionem poft
reſol.c.2o.
n . 18.Clar . putatum ,cognitum fuerit ,an crimen fit tale, ot gan id captiuitatem ,poft cæpram verò cognitionem non
dere non debeant immunitate Ecclefiaftica. ] Vbi ta ampliùs? oftendant diuerfitatis huius cauſam , ſi
9.30.1.20 .
poft Guj- men hæc bulla non obligaret ,ibi poffet extrahi noscredere fibi poftulant.Deinde communior eſt
doné Pap . calu dicto : fed modeltè & cauendo tumultum & rumor , ftatim atque incarceratæ ſuntnocere cas
Boer. Re- offenfiopem perfonarum Ecclefiafticarum , & ampliùs non pofle . Nec defuere qui ſollicitè cau
mig . & ac dummodo poftca,
lios. comperto quod non debuerint lam quærentes , tandem duas reddidere homines
f Vulpell. extrahi,ftatim Ecclefiæ reſtituantur : & in iiſdem non Catholici m . Primam quòd commodè illic m Danzus
reſp. izo. locis , valebit ius prægentionis in eo , vt fi reus venena ſua habere non poflint,quaſi verò Diabo de Sorriar.
aum.6.Fa nondun fit extractus,ad Eccleſiaſticum iudicem ; lus ea ncqucat adferre : & nequeant illa ab eo ac- cap.4 . Go
rinac.fupr .
aum . 76 . fi iam fit extractus , ad læcularcm pertineat iudi cipere niſi per manum commentarieolis , vt illi delm.d.c.
4. libr.3 .
g fic poft care , num immunicate gaudere debuerit ,necnef. falsò ſupponunt.Secundam ,quòd liberè cum ſuo num.17 .
Rolandin . Indebitè carcerati , malefici, eciamfi carcerem magiſtello communicare non audent ; & maximè
Mioling. effregeriot , propter talem fugam nec puniendi metuunt,ne à iudice colloquentes deprehendan
I.var.relo . erunt,neque pro confeſſis habendi,neque ad car tur, quaſi neſciant nocturni temporis malum fibi
ca. 2.00.7 . cerem redire tenentur, etiam fi redire iurauerint : ad hoc fupereffe , & nequeant occultè dæmonem ,

& 11. qui- néque tenebuntur ad pænam conuentionalem ip . E etiam aliis præſentibus alloqui, ſurdaſter credo
dam notát a vel fideiuffores , fi quos dederunt h : neque ad Satan eft, & eget clamoribus.Rcfelluntur hi ipsâ
& bene.
h Farinac . torturam propter huiufmotli fugam rapi poflunt experientiâ , nam conftat à Satanâ illas vehemen .
9.30.0.70. ( vt poflen't li carcer fuiſſet iuſtus ) etiam fi ani ter ſæpe in carceribus amigi; ( vt de nonnulliste
i Farinac . monon reuertendi fugiffenei.Sed an in foro con ſtatusRemigius libr.1.cap.13 . ) conſtatetiam in
à num.8s. fcientiæ peccet fugiens ex iuſto carcere, quæſtio ipſo carcere aliquando illi commiſceri , & poſle
Telp.c.2.n. cſt difficilis , neque hic tractanda. Peccare cenſet grandinc agros lædere : cúmque hæc damna infe
8. & 14.& Farinac.num .90.cum Couarr. k ſed non peccare rant per iplum dæmonem , folo nutu poflent illi
Brunor. à cenſuit Maior, & Felin.cum antiquis aliquor Ca ſignificare,& ipfe,illis vin & tis, id exſequiper fefe. Exemplu
Sole in 99. nooiftis , & ex recentioribus Lopezius, Instruct .
lega. 9.30. Anno c15.10.XCVII.cùm Stabulecum prohvide infr.
num . 34 . cap.66 immò & teneri fugere,ſi tutò poſſit voluit ciſcerentur,Lcodio Quæltores,Oranus,& alij in 1o.in fine.
Oo 3 viâ
 M
DISQ VISITION
VM MAGICARV
386
viâ planâ ſubitò currus deiectus fuit, & mirificè A Quoad primum ,ſecundumque;ſupt çnim val
per medium confractus , omnibas tamen illæſis, dècommiſta ,quæ de iis dici poflunt; ſcienda luns
pedibus ergò, quibus equi non aderant, reliquum Tequcntia. Imprimis poterit iudex initiruere in ,
iter confecerunt,cum Stabuleti in carcere inuifil terrogationes ad formulam illam à GrilladoCranc q.7.n.7 .
ſent loan , illum del Vaulx,cuius causâ co profecti diram ; Quid fuilla profeffio quam faciunt cum dan
fuerant ; is ſtatim illis ,benè ( aic ) in viâ expallui mone, & quibusmodo ad ordine ad illam accedani,
ſtis ;nec ſaris vobis omnia profperè ſucceſſerunt. quibus cærimoniis & folemnitatibus in ea utan:ur?
Et diffimulantibus illis, calum narrauit , addidit Ad quid fe obligent damoni ? fub qua forma verbo
que ſeid à ſuo dæmone accepiſſe , damnum tamen rum fiat ipfa obligatio ? que fintab eis feruanda ( ad
ab alio quodam dæmone illatum , iniullu ſuo: qua leneantur?gua pramia habeant ó qua haberefpe
voluiſſe dæmonem ampliùs nocere ; ſed non li rent ab earum Principe Demone? x quibusrebus fim
cuiſſe. Hinc cauſam habetis , poſſe per dæmonem plocibus vel mixtis componant vnguenta , quibus le
nocere , fi Deus permittat : rarò Dcum permitte niant corpora ſua-dum vaduntad ludos, cum quibus
re ,ne iuftitiæ executio in inaleficos impediatur. etiam rebus facianı alsa venefica maleficia ? quem or
Plura videte ſupr. libr.3.part.z.quaff.3. B dinem teneant,quando acceſſura funtad ludos prad
Vtilior ergo eſt monitio , ne iudices illos diu Etos funè verum quod vadanecorporaliter, vel illa fit
detineant in carceribus, ſed vel fontes velox pe illufio fue viſio quadam in apparentia ,in mente , o
na conſumat,vel innoxij reperti liberentur matu intellectua caſu quo acceduni corporaliter , an ambu .
a Authen. riùs : a & vt obſeruentur,ne qua fecum ferant,vel lent pedibus propriis , velaluer deferantur, & quomo
hodie . de ne qua inferant alij,quibus abi necem queant in , do, per quem ? Item quomodo & qualiter celebrint
cuftod . ferre : & câdem de causâ, ne diu ſolæ permittan facrificia ,offerant preces et munera damoni ? Item
reorom . tur elle , nihil enim Diabolus diligentiùsconatur, que fint illis in pracipua obferuantia in diéta profel
b Nic. Ri
mig.lib.z. quàm ad mortis confilium illas inducere 6. Sed fione ? ] Ec alia huiulmodi quæ iudici ex præce
dæmono- cur cascarceribus nó eripit?Grilland.quaft.9.ſcri denti inquilitione,vel denunciatione videbuntur
lat.cap.6. bit quoſdam iudices fæpè expertos an ſolitâ inun exquirenda:poftea poterit interrogare de lingulis,
7.& 8 . ctioneMagi capti per dæmonem efferrentur , & num hæc, & quando, & cum quibus, & c.fecerint? in
nullum vmquam ſortilegia tum effectum fortita. his yrile erit à leuioribus, quæ faciliùs confiten
Vndemultostenuiſſe,quod captæ à dæmone eri tur,ad grauiora progredi,ideoque vltimodemum
pi non poffint: & rationes reddit duas , primam loco decopulâ cum dæmone interrogare ( Spren
quia Diabol usmauult illas in profeſ ſione ſua ſta- cger.p art.3.mallei quaft.14.C 15.
tiin mori. 2. quia Deus non permittit dæmones Abſtinendum iudici tormentis, fi poffit abſti
exercere potentiam ſuam ,ne id fiar in ſcandalum mendo veriçashaberi, quastio,enim , res fragiliseſt,
ipforum iudicum , & Dei ignomiam , Nam vide periculofa , o que fapè veritatem fallied , ſæpè fit d l.r.o.qu?
ſtioni. D.
retur plus poſſe Diabolus in luisminiftris ftrigi vt innocens pro incerto fcelere certiſſimas luat pænase,
de quæft.
bus ; quàm Deus in fuis, qui funt Iudices, quæ ra frequenter ramen cogitur iudex quæſtionem ad . Ariftot. in
tio poſterior eft D. Thom . Confirmatur , quia hibere,cùm qui fenegans crimine quo accuſantur le- Rheth . ad
Pompeiopoli exiſtens Inquiſitor permiſit cuidam neri ,torquentur, vt facinoris veritas , que indice voce Alexan.de
Malefico capto vt fe inungeret, & licentiam dedit non promitur,dolore corporis exprimatur , teſte B.Ci queſtione.
euolandi ſi poſſet , & ille ſtarim ſublatus fuit in prianof, & eſt Theolog .ſententia communis . c D.Augu .
libr. 19 de
Torturæ modus iudicis arbitrio committitur , ciuit.Dei.
aërem . Cùm Legione in Hiſpaniâ degerem legi
litteras ad Doctorem quendam Canonicum datas; ſed deber illud moderari prudentiâ & æquitate, Cypriad .
quibus hoc inter cætera narrabatur. Ergoné hoc primò ,vt præcedant indicia fufficientia, de qui- ad Deme
tria . Ioao.
tunc accidit, quia ceſſabat ratio prædicta , nec dæ bus egimus, Seītione 1. 2. vt conftet priùs de cor Maior, in
mon poterat videri contra iudiciariam potelta porc deli & i, quod ibidem probauimus.3. vt reo 4.d.15.qu.
tem prævaluiſſe ? Suaderem tamen ludicibus ab- D Gir dara indiciorum copia , & proceſſus contra ip- 22. Silueft.
ſtinere ab huiuſmodiexperientiis ; in quibusplus ſum iam formati , & tempus ad fe defendendum Tab . & a
eſt curioſitatis, quàm pieraris. Puniræ morte lu ſufficiens g.4.vt reus nec fit confeflus,nec conui- lij verbo
Inquifitio.
dicum curioſitatis ego aliàs ex Cumano exern ctus. 5. vt per interlocutoriam reum iam damna g de his &
plum dedi;quod idem ex Silueftro Prierate Cref rit ad quæftionem , expreſſis in ſententiâ caufis, fequ. vide
petus narrauit , libr. 1.de odio Satanæ diſcur.is . Po cur ; & reus non appellarit, aut friuolè & calym- Proſp. Fa
rioa. 9.38.
Iterior autem illa D. Thomæ ratio quanti fit mo niosè appellarit.appellationi enim no friuolæ aut
menti dictum iam , lsbr. 3. part..guaft.s . calumniofæ deferendum eſt : adeò vtcontra eam
tortus & confeffus nequeat condemnari. Si con
SECTIO VIII. ſtet iudici friuolam vel calumniofam eſſe, poreſt
eam contemnere : poterit autem credere talem
De accufatione in iudicio poft incarcerationem . eſſe, quando in proceſſu erunt indicia legitima ad
torquendum , quæ reus in termino libi conceſſo

6.li quis plura volet,legat Prof.Farinac.q.12 . E bitaret , omnino deberet appellationi deferre , &
do 16.Clar.S.fin.quaft.12.cum mul.feq . à torturâ fuperſedere.6.debet iudex poftquam
reus cibum vel porum fumpfit , propter pericu
SE CTIO I.X. lum vomitûs, ve minimum quinque vel ſex ho
ris , à quæſtione abſtinere. 7.debet pro grauitate
De tortura. delicti,certitudine indiciorum , & qualitate per
ſonarum , etiam qualitatem & grauitatem tor
EE D hanc iam diximus,quæ ſufficiant indicia? mentorum remittere vel acuere . Modus autem
A fup. ſe£t.3.6 feet . 4. Nunc videndum nobis & gradus torturæ rectè proponit Farinaciush.de - h ſupra à
qualis eſſe debeat?quando iteranda:decernědáve? bet etiam iudex , licet iſtud delictum fit atrociſli . num.34.
& quæ hac in re ſuperſtitioſa ſitvitanda? mum , eum modum & diuturnitatem quæftionis
in eo
 LIBRI V. SECT. XI. li 387

inco ſeruare , vtcorpus rei mancat vet sllætum , Aremem gola , quato? quia mut és reperias chirur
velmodicè læſum ,faluum innocentiæ vel ſuppli gos , qug norint fua in loca repente & .coaprare
cio : illælum dico , quod ad carnis lacerationem , ola brachiorum , nec vnom in uenias , qui norit
aut ollium vel neruorum fracturā, nam quoad di teaprare gutam , & fimilibus fibrillgdenrem .Hip
(compaginationem , ſiue difiunctionem iunctura pok.Marlocoadus fuit liberumidimitrore. Porid
rum & offium non immoderatá , vix in rormentis qui danitrondus, éum cenfeodinviteudum abfo
ça poteſt epiraci.Hîc meritò cunctis ſequenda for licè & fimplreigerz me fideiuflbribos ; idque ex
ter( extratormentum in ſomminiæ )Paulli , 110.bulla recepriore tententiâ ; rregue daulam indociliaire
a babes in LVIII.a quæ verat reum'in torturâ vltra horæ ſpa Imiquendamu:Siv masneti indicia non forene per
Bullario cium detineri,Debet etianı iudex abfinere nouis, retan fufficientëtpiltgara ; vel etiamfi verifimili .
Magno & in ſuâ prouinciâ inuſitatis förquendi modis; ter cxſpectarenturfmeticia noua & dariora præ
part.i. cedentibus ; fune, ex mubarum Coriarum praxi,
Sedvtatur Colitis in hoc crimine; vi torméto funis;
tenuioris & affuſioneaquæ frigidæ in tergum ap pollet teus dimiter data fideiufſione da fe repræ
ſetirando,cuns iterum ádadice accerfetur; & onc,
pél ,vel etiã additis ad pedes póderib °, vel vs ba
culo inter pedes inſerto nequea iungere; vel tot cum ita indicta noua fuperuenerino , reus rerum
médo vigiliæ omnium optimo & rutillino, quan- | B |examinatur,hæ ordinuiffio tincnó eft abſoluta;fed
do non additur fimul membrorum exion lio , hoc Itantibustantum rebus proud tunc fe habcbant.vt
optimènobis deforipferunt Flamid.Carrat. & Fa bene post Bøër Cardupă Clarasiqwaf1.62.6 Dam
b Cartar. rinac. b & eo potiffimum vtendum quoadmuhe baud.fup.Ptaxis vdròilla quam Sprengerus ponit ,
lib.4.prax. resįmaximèhoneſtiores,vt funt moniates, & c.hæc patre. 3: Malleigisvadamnnerornonad tortutam
crim.ca.2 . in inferendâ quauis tortura : irevandam ;fed ad dandem alio die contingudem ,
nu.77.. & 8 .
Farin . ſup. Quoad iterationem quæltionis , Coruandum & hoc poffe fieri ponordis nouis iudiciisymihi
num.71.& primò, no vmquam etiam vrgentiffinis indiciis callidior,quàm verior;& crudelior, quàm æquior
Marſ. in l. fuperuenientibus , reus torqueatur vlerà sertiam videtur. Nec enim detet huiuſmodi verboriin
1. D. de
vicem , etiamſivarius fit in confeffione : quod 6 captiunculis læuitiam intendere , quid prodelt
quation.
FF femper conſtanter negaverit ; non poffet vltra vocare contingarionem , qux reuerâ eft iceraio ?!
s fic intel. duasvices torqueri ; licet contrariu si feruccur in quàm dutum etiam oft, per continuatos dies quæ
lige Simã. praxi.ſecundò, non eſt repetenda eodem dic qux itionem exercere : abfint à piis iudicibus huiufce
& quos itio,fed vous faltem dies inter fingulas cſt incerii modi comments, Quod dixi, focundâ vel tertiâ
alleg.prax. ciendus,vt terror ille & dolor refidear di,tertiò , c vice iterari tormenta poſle ; id procedit , quando
cap.52.nu.
42. numquam eſt ireranda; nih luperueniant indicia reus dumcaxar cauſatur dolore quæftionis , fe vi
Etuin fuiflet : fed fi contenderer erróncam fuille
Maior in noua,& diuerfi generis , & prioribus euidentiora:
4.d.15.qu. & niſi reus fit adcò forcis ac robuftus , vt ani confeffionem , & le paratum probare luum etro
22. & Si
manc. ſup . mo & corpore in priore torturâ perdurauerit: rem , & adhm aliqua indicia pro reuocatione faa
ngm.39. 'item nih priores torturæ nimis lenes & infuffi cientia ,cunc non poflct iterum fubiici quæſtioni,
cientes fuerint ; quod diiudicare pender à iudicis ſed deberet ei fpacium tribui probandi erroris, &
arbitrio ,quartò , li reus in tormentis confeſſus,ſc . interea laciùs haberi , & admitti ad eum aduocati
quentidie non vult ad bancum ( quod aiunt con ac procuratores, vt pofſit cum iis conferre g. Hæc ſ Bolſius
feflionem fuam ratificare extra torturam , dicát de reo non conuictoi : tit.de iort
que ſe dolore tormentorum falla fuifle confellum , Cæterùm fi reus fie conuictus , conlukiùs cft nu.19. Fol.
ler . & Fra
poterit abſque nouis indiciis denouo fubdi quz iudicinon fubiicere eum quæftioni, quia tortura Perſonalis
ſtioni,vt perſeueret. Si cunc reus in fecundâ quæ ſoler indicia præcedentia purgare, immò & ple- apud Fari
ftionc pergionegare primam confeſſionem expur nas probationes; & idcò reus etiam conuictus in nac.o. 1oz
gar,& eft dimittendus,nec poterictertiò corque corturâ , & poft eam conſtanter perbiftens , foret
e sic si- ric: nifi tamen prima tortura fuiſſet inſufficiens D liberandus , vt ex communi Dd.fententiâ docet
manc.ſup. & indicia valdè vrgerent, tunc ad tcrtiani poſlec Farinac. b Et licecmulti grauillimiiuris interpp. h 9. 4.nu
n . 43.& in deueniri f. Quod l in tertiâ adhucnegat , omnino exiftiment, adhuc huiufmodi poſfecondemnarii, 26. & qu
ſuis prac . dimittatur : l in tertiâ ficut in primâ iterùm con & fic Pariſienſis Curia , teſte Paponio , aliquoties ar :2
Clar.Dam fretur,& poft tortoram ratificet quæftionem'om iudicarit ; contrarium tamen ,quod dixi, commu- logo.108
haut. & ninò eft puniendus : fi tertiâ in torturâ iterum nius & verius eile , cum Cartario cenfuit Farinac . Grammat
Cartar.
confitetur , ſed port förturam negat ; non poterit (alrem quoad pænam ordinariain ,vt ca infiginon conf.12.n.
f hæc eft
més etiam quartò torqueri, ſed eſt abſoluendus , quia con poffit : extraordinariam non corporalem fatetur 24.& deci
Sima. fup. cta indicia priora purgauit , & vlrimum iftud fo infligipoſſe , quando conuictus tantùm fuit præ- 7. Couarr
num.46.& lùm ad quæſtionon non fufficit ,el que candem lumptionibus vrgentiffimis ; quod fi conuictus practi.99
Frá.Pegue finis aliquis quæſtionibus imponendus. Sic Si fucrit plenis probationibus,tunc poſle infligi pe- ca.23.pof
in direct ,
inquifit. 3 . mane.fup.num . 43. aliy illi fup.citati. praterea Enam corporalem extraord.étiam triremium . Sunt nu.s. An d
Gomeſ.
p com.39. Boff.Blanc.Carer. Parinac.eos ſeguens fup.num.ng. tamen aliqui caſus , quibus tortura reum conui. ca.13.pof
105.vide Marfil.in repeiitione l.repeti. D.de qud & um non eriperec ponitioni ordinariæ . 1. G non nu.20 .Re
Jison . Et quod tunc fimpliciter abſolutè fer dimit detur fuper delicto , de quo quis fuit confeffus,vel min.Folle
vendus liber qolunt Eymeri, in 3. part.director . Pe conuictus ; ſed ad notitiam aliorum delictoruin ;2 . & alij.

grad.comm . 31. Anion . Gomez d.cap . 13.num.28. quando datur tantùm pro habendâ vlteriore ve
foluens aigumenta contraria.Damhand.in prax.crim . ritare qualitatum aggrauantium . 3. quando irro
cap. 40.8 aliy apud Binsfeld.l.7.demalef.C.q.1.con . gatur ad habendoscomplices,fautorcs,receprato
cluf.16 . Enquenon illepidum quod narrat Marlil. res , & alios participes. 4. fi iudex decernit eam
habuiſſe ſe Mcdiolani quendam in lignem nebu cú proteſtationc, id ſe facere fine præiudicio pro
lonem ; qui in torterâ fatebarur, & in auditorio batorum ; & reuerâ hæc proteſtatio non appareat
poft torturam cuncta iterum negabat.candem ro contraria facto ; vt appareret, 6 reus interrogare
gatus quare fic ficerer', renidens reſpondit; quia tur ſuper principali delicto , etiam oretenus &
meliùs judico millies rorqueri in brachiis , quàin 'non ſcribente notario . Sed vtrum iudex rolli
relin
 388 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

team teſtibus plenè conui& um torquere :Nau.in | A | poſitionem corporisalcerius contingere puto:fre.
Man.cap . 18.num.sg.reſpondet iudicem quihoc quentiùs auerlionem illam Gue depultionein ,
facit ad impediendam rei appellationem , peccare item interpohtionem ( quàm dixi. ).Er vel vebe
Mortal. niä сonſter calumniofam ac friuolam fo . menter fallor, vel planè id factum id Lycanıhro
re appellationem . In illis locis vbi neceffaria eſt po illo Vveſtphalico annis fuperioribus , de quo ,
rei confeflio ,non habet locum Navarr. ſentcotia: Vr,ex ore, Serenil. Electoris Ernesti,Banana Ducis,
vbi non eft neceſſaria , procedit quoad tormenta Carolus Billhcus Vir Clar.mihi narrauit , ita fe
ad hoc inſtituta, vt delictum illud ,de quo conuis rebantur : homines vieics ( em , indicum clemens
&tus eſt , fateatur ; non quoad complices nomi arbitrium , quoye porrigar in illis paribus. Aquilo
nandos,aut circumftantias delictum aggrauantes, naribus ) fæya quæftioni lubditum , nihil faßum ,
de quibus non eſt plenè conuictus. ſed renidensi videntique fimilem cuncta ſupplis
Quoad perſonas torquendas crimen iſtud eft cia ,perculiffe , tandem carnihcem reo poculum
exceptum , ideò priuilegio fuo omnes(poljantyr: quoddam medicąjum præparalle ; & iplum qui
diuerlimodè tamen . Nam qui ſunt priuilegiati dem purum putum vinum propinaffe ,bibilleque,
ratione dignitatis vel ordinis ; illi planè (poliant rco verò exhibuiſſe porionem illam alteram , lic
tur , etiam clerici & monachietiam non infamatis B impoluille , ecce tibi confeftim reum omnia fua
mitiùs tamen funt corquendi ifti,quàm alijvedo facioora narrantom ; & inter cætera , luftrorum
a d . cit.32. cet Simancas,a Quoad cos qui ſunt excepri ratio : aliquotLycanthropiam ,& quæ tum plurimaper
ànum . 23. nc ætatis; puto fi lint minores annis Xilli.tantùm petrarat. quærentibus , vnde bac tam fubita mu
effe terrendos, etiam terrore reali ; yt nudando ,li tatio ? relpondit , pactum fecum dæmone , eúm .
gando ,& ad eculeum adducendo,non tamen im que ſibi pollicitum , hanc indolentiam cum tacia
ponendo. Si minores tantùm viginti quinque an turnitate in tormentis , & omnia ſupplicia , quz
nis ingreli faltem decimum quartum , corquendi, carpifex ipfi infligeret, in fe illum lulcepturum .
ſed miciùs, quàm maiores : ſenes verò, pro cujúl ( her fcilicet , ut dixi, aduerfionis , & inierpoſu onis
beſt com- que viribus minùs tamen acriter , quàm viri b . modo , fiultus enim fos , qui exiftimet ipſum antopro
muaior,vel idé decæteris priuilegiatis ratione debilitatissqui Fopos demonem terqueri potuile ) mox verò vt illud
fac. Portio torqueri poterűrmoderatiùs, dúmodo abfitmor ( neſcio. quid ) bibiflet , dæmonem abſceflille
con.99.Si- tis omne periculú:excipiendæ ſemper prægnátes, vel inuitum , vel pacti contemptorem , ideò ſe
manc.ſup. fauore pariûs,donec pepererint, & periculü illud nolle ampliùs torqueri, malle ſpontè profiteri.
0.21. & 22.
Farinac. q. euaferint:quoad aliàsmulieres,nihil peculiare eft, c Silentium eciam lolet Diabolus inducere occu
41.0.103. nifi g honeftatis,quá in viris,adhuc maior habéda parione corporeâ malefici , præcluſis illi interiùs
ratio,maximè ſi virgines, aut fanctimoniales fint. faucibus & ore , câmoderarione, vtnon præfo
Quoad tertium dubium , lciendum multosma cetur , loqui tamen non queat ; interdum etiam
GG leficos contumacillimè tormenta perfere,muoi. organo auditûs fic obſtructo ,vtiudicis voces in
tos ( vt ipfi vocant ) remedio fiue ,maleficio Taci terrogationélque non exaudiantrei; quorum om
thenitaris : quod maleficium traduni componi ex nium exempla luggerit Nicol. Remigius f. Ali flib.3.Dę.
c Spreng corde , vel aliis membris infanruli son baptizati, quando dumtaxat propè adliftit & dehortatur à monolat.
mal.malek . violenter necati , & in puluerem redacti , quibus confeſſione , adhortacúrque , ve breuia hæc cor. cap.8.& 9.
pa: 3.9," cineribus corpori infperfis , vel occulcatis , Glen menta , fpe vitæ prælentis longioris , & æternæ
LIS . & ex
co alij . tij hanc vim conlequantur. Certum eſt in cor cum illo beatitatis , fortiter ferant; demum ad
mentis multos hoc filentium retinere , vt d lcci. dit minas & intentat ſæuiora , fi quid promant.
d Eymeri. ptores plerique teſtantur, & quotidiana narrat ex Denique ſolet illis membranulas & alia inftru
a

part 3.Die perientia. Fit autem hoc artificio Diaboli muluis menca magica, variis notata characteribus , fup
rect,inqu: modis, quorum quoſdam obſeruate Binfeld . Ete pedicare , quibus in locis corporis ſecretiflimis
D
nim multiplex eft cauſa huius Glentij , vel enim abditis , ex pacto ſenſum adimit doloris . Non
ment. 99.tacentquia dolorem non fentiunt ,vel quia loqui numquam etiam per aliàsmaleficas (ut ait Spren
Gril.de tor non pollunt;etiã fi ſentiant;vel quia nec fenriunt, ger.fupra quaft.is. ) maleficiantur quantumcum
tar.qu.4. nec loqui poffunt;vt quádo profundo lomno op que remotas. Proutmalefica quadam in Ispruch ſe
Damboud primuntur,( lomnum hunc concliar dæmon caut saltare folebat , quod vbiad minies filum ex vesti
& alij. lis merè naturalibus, vt medicamentis ſoporifer is mentis alicuiusdetenii baberet, tantùm efficere poffet,
cin d.1.7. & fimilibus ) vel lanè, quia ticet:fentiant & lo quod quantumcumquetormentaretur, etiam vſque ad
qu.i.conqui poflint, robuſti tamen atque fortes omnia morien nibil farers pofler .] Sed hoc totum ex pacto
cluſ.is
tolerant , & obftinato animo cruciatum interro Diabolus faciebat.
gationéſque omnes contemnunt. Ve non ſen Vt his iudices obuient, quid non moliuntur?
ciant , folet dæmon efficere per quædam natura multa ritè , multa perperam . Sunt qui propha
lem vim obſtupefaciendi ſenſus habentia; quibus nam frigidamori infundant, id fi in ipsâ quæſtio
fir, ve veldolorem non ſentiant, vel lenior & 10 ne fiat , quia cruciatum adfert , & periculofam
lerabilior dolor videatur , de qua re a &tum ſupe conuulfionem , pars tormenti cenſendum ; fi poft
rius, libr. 2. quaft. 21. Aliquando pondera appenla E quæſtionem , adhuc æſtuante corpore , idem ar
ipſe leuat, & corpus ipſum ſubleuat, funes quo bitror? hi diu poft,quid operari queat,nifi ex pacto
que quibus ligati & extenfi laxat, aliquando ve & maleficè, non intelligo ;minùs & aniè quæſtio
rò ca quæ corpori infligi, vel iofundi videntur; ņem ,vt plerique ſolent: cauendum ergo. Qui bc
ipfe aliò avertit, aut vim corum priuſquam cor nedictam aquam infundút, Guc ante quæſtionem ,
pus contingant collit , aut aliquid medium den que in quæſtione, li lic dire & è ad veritatem pro
ſum & folidum ; quod Gmul facit ne abftanti mendam putant cas adigi, vereor ne ſuperſtitioſi,
bus fic conlpicuum ; interponit. Aliquando dc lin indirectè , quòd obleſſas credant , vel dæmo.
nique corpus iplum malefici ex eculeo collit , & nem propè adfiftere, & ideò piacularem hanc vm .
aliud Cubitituit ; quæ cuncta cum Dcus permit dam propinant,vel in pergunt;non aufim dánare.
cic , illi facillima ſunc, rariùs tamen hunc luper Probem magis. Catholicis enim conſtat, fugando
demoni
 LIBRI V. SEC . I X.
382
dzmoni efficacem hanc lympham . quare fortalsis | A tur tub ea tempora hæréles inualuille , quando
etiam ſuadendum , vt citrà ſuperſtitionem circum huiuſmodi : quæ nec Scripturæ facræ , nec Conci
circa equuleum aſpergatur locus. & ficin loco quç. liorum , nec Decretorum Pontificiorum , necPa- bis ?
ftionis vſui futura aqua benedicta. Examinemus trum ,nec Ecclelia conſuetudine introductæ ſuntiper
nunc quædam hac in re à Sprengero & ſociis tra formulæ , ad ſuperſticiolas obferuationes accede aos
2p.3.Mal- dita a. Primùm fuadent reum diligenter induci bant ? Iam antè docui indicium iſtud lachryma- : d
Iciq.14. verbis & rationibus ,Ipe dubia addică , quod force rum prorsùs effe fallax & annumeranda haudsyou
non damnabitur ad mortem fi confiteatur ,vt ve dubiè hæc experientia , fuperftitiofis aliis explo
ritatem non celet , & Deo der gloriam . hac di rationibus, quasmox refellam . Formula ipla nihil
ligentia laudabilis eſt . Nam mediato frequens continet impii , ſed formulas huiuſinodi iudicibus
( vt aiunt ) & carceris calamitas, & multiplicata præſcribere merè arbitrarias , & fallaci duntaxat
informatio proborum virorum , ſolent diſpone innixas experientiæ :non fatis pium , néque reli
re ad veritatem eruendam . Et à nobis ( addunt) gioſum , elt , & lapit tentationem Dei. Nec ratio
expertum eſt , quod per huiuſmodi informatio-, B etiam quam addunt eſt bona : fcilicer hoc con
nes , maleficæ taliter confortatæ fuerunt , vt in tingere , quia gratia lachrymarum in pænitenti
ſignum reſiſtentiæ in terram (puentes , quaſi in bus donum eft Spiritus ſancti : & Diabolo dil
faciem Diaboli,dicerent ;faciam quod iuſtum erit , plicet , ideò illam conatur impedire. Age enim , ſi
& conſequenter crimina fua farebantur.] Secundò oratio illa efficax ad hoc donum à Spiritu ſancto
ve dum miniſtri ſe parant ad torquendum , alii in impenitenti & nolenci maleficbe impetrandum ,
terea exſpolient reum ; (f fit mulier, exſpolianda ad lubituin interrogantis Jatrunculatoris : ( quod
fuerat à mulieribus alijs, antequam ad carcerem du quis credat ? ) ſanè Diabolus non inagis poterit
Caiur ) ne quid in veſtimentis ( vt iam dixi ) lateat has lachrymas impedire , quàm cordis pæniten
maleficii. Tertiò debent capillicapitis & barbæ a ciam : fi non eſt ad hoc efficax ; cur id Diabolo
bradi, immò & per totum corpus etiam in parti diſpliceat : cui fiétæ lachrymæ non poffunt non
bus fecretioribus : fi feminæ fint à fæminis , fi viti placere ? cur ergo per huiufmodi commenta ; ab
à viris : & fic cauebitur inhoneftas & inuercun Eccleſia non approbata , via ftruitur fimilibusſu

dia, propter quam Inquiſitores Germanici Spren- c perftitionibusa Præterea cur nequear Diabolus
gerus & fociinon auli fuerunt hoc vti remedio , lachrymas ſi velit elicere , quasmaliebre ingenium
ve ipfimet profitentur , addentes alibi hoc in v ſú cum lubec elicit , & fuperſtitio Flentiunt Picardi
bd. f.3.9. effe b. Tamen (inquinnt ) in aliis regnis inquiſi tarum : : ']
13.
tores talem per totum corpus abraſuram fierimá Oriniam Infuper adunr iidem feriprores, Tonfis
dant. Vnde öğ Cumanus inquiſitor nobis inſinuauit: capillis-capitis cú calice aut ſciphò'aque benedicia gur
quod anno elapſo , ( quifuit 1485.) 41.maleficas inci tulam cera benedicta immittendo , & inuocatione San
nerarimandaffet,omnibus per totum corpus abraſis. Et Etiſſima Trinitatis ,ieiuno ſtomacho triniesin potu mini
hocin diſtrictu du comitatu Burbie , in confinibus Ar ſtrandoper Doi gratiam à pleriſ taciturnitatis male
chiducis Auſtria versus Mediolanum . ) Et hoc re ficium abftulimus.] Cerera tranlite poſſunt, cauédú
medium multum prodeffe , inter alios duobus e nevis ponatur in numero illo ternario,aut in ieiuno
xemplis lectu digniſſimis,ſed,propter prolixitatem , ſtomacho ,verumq; enim impertinés eſt ad effectú .
HH
nnnc àme omittendis:quorum ipſe teſtis occulatus Sextam ponunt de tollendo hocmaleficio per a
c.prax.cri. & iudex fuit , confirmat lud . Damhauderius c. In lias maleficas: fed hoc meritò improbant , & de
C.37.0.2 1. hac tonſione illud moneo obferuandum , fi fiat hoc poftea agetur copiosè libro fequenti.c.2.9 . 2 .
duntaxat , ne maleficium latcar foraminibus cor- D Obiicitur factum Præſulis Ratiſponenſis : Quòd
poris inſertum , vel crinibus inſperſum , ritè id fie dum quidam hæretici proprià confeſsione conui
ti : eadémque de caufa putarem , ne qua vnctio &ti, vt impænitentes & defenſores perfidiæ mor
fubeſſet, etiam totum corpus aqua calida priùs di tifuiſſent adiudicati, accidit vt in rogo illæſi per.
ligenter abluendum : ſed ſi tonfio fieret ex opinio fifterent : proiiciuntur ergo in profluentem : ſed
ne , quòd per eam robur corporis & animiforti nec aquis demerguntur : Nucare multi, & fidem
tudo pereat , exemplo Samſonis, ( in quo totum id illorum ſuſpicere. Sollicitus de gregis ſalute bo
diuina virtuce contingebat ) & etiam documento nus paftor , triduanum indicit ieiunium , & pre
d'Philoft.1. Apollonii Tyanæi: d putarim ſeriò hoc effeMagi ces Deo fundendas. nondum expleto triduo, ve
7.& 8.Nic . cum & ſuperſtitioſum . nit quidam , & denunciat hoſce lub vno brachio
Remig.l.3 Addunt & quartam cautelam , fi inueſtigare(in rum habere maleficium infertum inter carnem &
0.91 quiunt e, addo verba ne quid viris magnis videar af cutem inucnto & amoto , confeftim illos vindex
e Mall.
Malef.d.q. fingere affectat,an maleficio raciturnitatis fit inuo Alamma concremauit . Hunc ergo inquiunt de
3.9.15. luta, an lachrymare coram eo queat ſtando, aut nunciacorem fuiſſe Necromanticum , & eius præ

tormentis exponendo. Hoc enim ipſum pro certif- E ſulem vſum denunciatione. Sed quinarrar Spren
fimofigno, ex fide dignorum antiquâ relatione, uc pro gerus , dubius fuit an Necromanticus fuerit,neca
pria experientia docente , adeo compertum eft , quod ne. potuit enim Deus bonoilli præſali id aliter re
etiamfi ad lachrymandum coniurationibus hortetur of uelare , in caula tam graui & populo neceſſariâ.
compellatur , ſimalefica exfiftit , hocipfum ſcilicet la Deinde nos non omnium hic facta defendenda,led
cbrymasemittere ,non poteft : dabit quidem flebiles vo cauſarū ac geſtorû pondera libranda ſuſcepimus.
ces, 6 exfputo genas oculos linire , ac ſi fleret, at Septimam ergo hinc eliciunt, deuotas ad Deum
tentabit : fuper quo à circumftantibus cautè aduer orationes iunctas ieiunijs & bonisoperibus; im
tendum erit. Modus autem coniurandiadlachrymas mò & populo indici poterunt preces publicæ ad
voras, ſi innoxia fuerit , Ġ cohibere lachrymas fal inuocandum diuinum auxilium in generali , &
ſas ,talis vel conſimilis in ſententia practicari à indice vt contra dæmonum quaſcunque infeſtationes cz
poteft ſeu presbytero , manum ſuper caput delati ſeu litum auxilia implorentur . Iuxta illud boni Ref2.Paral.
delate ponendo : Coniuro te per amariſſimas lachry- l gis Iofaphar f : Deus nofter ergo non iudicabis eos: 20.7.12.
Imas à noſtro Saluatore Domino , c. ] Quis mire In nobis quidem non eft tanta fortitudo, vt poffimus
Рp

2
 go DISQUISITION
VM MAGIC A Ř VM
huicmultitudini refiftere;qüia irruit ſupernos. Sed cum Å Francofurtéli 1. C. quod addo, vt vitetur,quia me
ignoremus quid agere debeamus,hocfolum habemus re rè superſtitioſum . Quidam (ait )ne dolores ſentiác bl ogid
b 1.3.de la
miis c . 10 .
folenthoc verſus pronunciare: 104.39 .
fidui,vtoculosnoſtros dirigamus ad ter]
| Spreng. Octano loco addunt quædam a ,mihi quidé non
l.p.3.4.16 Imparibusmeritistria pendent corporarames:
?et. Greg parùm ſuſpecta; nempe quoad diem , vt infra mil Diſmas & Geſtas,& c.)
ibr.sg.defarum ſollemnia & facratioribus diebus,maxime ſexris Quis non hæc rideat ! ſcilicet iam vis etiam in He
epica,jo: Ferijs quonſque fic compulſus proexſpectatione Saluato
itita . s. risnoftri,malefica interrogentur. item fa ſal autalia res xametri pedibus: fubiungir & quædam ex Plal.
mis . Et homo religioſus non auder hæc pronun- cde quç it.
benediétæ cùm feptem verbis qua Chriftus protulit in ciare fuperftitiofa , vc facit )meritò )ſequentiaGril. 9:4.8. 24
cřuce, in fcedula conſcriptis,fimulcolligatis, collo male dl.4.dz
landic , nempe ad eruendain veritatem iudici pro mono
m.c .
fici alligentur:longitudo Chriſtibenedicta fuper nudum
nuncianda eile verba Prophetæ : Dominus labia 1.
corpus et extra circumcingantur..) Ego ( quicquid il
mea aperial, os meum annunciabit veritatem.Non- e D.Aug...
li dicant de experientiâ ) illi experientiæ non fido . ne hic ipſa Plalmi verba detorquentur ? cur er- cot.médac
Reliquias Sanctorum appendicollosaut quaſuis res go vim arceſsit à verbis Prophetæ ? item , quis Hier
epift.ad
o. &
Eucleſiaſtico ritu benedictas,cereas effigies AGNI
illa pronunciabit ? ludex ? qui hoc ad reum ? reus? & in Pr. si
DEI( ve vocant ) ſalem benedi&tum ,& c. probo ,
primùm quid li nolit:deinde certè inuitus pronun- Ambrol
dum delic irreuerentiæ periculum . & fcio quoad B ciabit,nec impetrabit.Sed nugas mitto. inc.c2uete
agnum Dei hoc multis feliciter cecidiſſe. de ver 12.4.5.
Greg .
bis certis ſcripturæ , quid fentiam iam dixi libro 1. SECTIO X.
quaft.de periapris.De longitudinis Chriſti Domini Ildor. Ia
nocene, &
menſura, quid illa operari idonca , nouit Deus :la aliis apud
nè cùm benedici illam priùs volunt, indicant. hoc De alijsmediis veritaiem perſcrutandi. Grarian.d .
benedictioni Eccleſiæ tribuendum , in ipfa etiam 922.D.
Aioris momenti quæſtio eſt , liceárneiudici 11
circumdatione , aliquid vereor ne fit mendoli.
MA dolo fallis promiſsis,velmendaciis à reo ve- Th... 2.9
Dierum illa obſeruatio ſuſpecta quoque non im
meritò . Sed & iura feftis diebus abftinere judi ritatem elicere ? v.g. fi fingat eum ab aliis etiam 10.art . 1.
Alf.à Catt.
cialibus iubent , nil quando periculum eller in complictbus denunciatum , fi promittat liberatio
1.10 . in
mora , vt patet ex libr. Prouinciarum C. de feris, nem , quam ei non cogitat , nec vult impendere , verb. mé
ideò quod iure réceptum , vt in atrocioribus cri nec de iure poteft .Homo præcipitis ingenii & no dacium &
alii.
minibus quouis fefto , etiam in Paſchalıbus, liceat Cua ac periculoſa amantis lo . Bodin . d hæc om
torquere , fed ad Dei honorem ( vt addunt DD .) nia iudici permittit. In primis dum afferit licere {Pl.s.v. 7.
Sap. 4. v .
id ego certè ad cafum mentiri, hoc hodie hæreticum eſt. fide enim te- m . Ecclel.
periculi lubenter reſtrin ,
xerim . In genere tamen loquuntur ( ex l. nemo C. nendum , mendacium ( quod nomen huiuſmodi 7.1.14 .
mereatur ) eſſe rem fimpliciter & per le malam , Ephel. 4.
de Epiſc. audien.Bald . Spec. & alij quos fequuntur
Clarus S.fin.q.64.9.34.4 Binsfeld. in t.7 . C. dema ideoque adeò illicitam ,vt nec.Pontifex difpenfa- 21.7.8
25.Apoc. .
lef.q.1.concluf.18. ) Sed cùm idem Clarus faceatur ci tione bonam facere poſsit : quæ eſt ſentencia non & ſuper d .
mentes.Deum iudices his diebus nunquam aliqué D. Auguſtinimodò , & Thomæ , vtnugatur Bo- Br.s .& lib .
dinus: fed hodie communis Catholicorum c, qui 22.
prena ſanguinis afficere videlllum q.97.0.6.)idq; in Fau .contra
c . 34 .
Dei honorem ,non video cur,cellante illo periculo, illam facris Scripturæ locis optimè confirmant h benc
non fit idem dicendum de tortura . f. Fuit in ſententia Bodini M.Marulus libro 4.de hoc docet

Nono adiiciunt in ipſa quæſtione,legenda dicta Inftit. bene viuendi capitulo 4.Sed erroreanimad- ex D.Tho
teſtium , fubmiflis nominibus , dicendo : Ecce con uerſo , elas interpres Gallicus plane contrariam Caieta.
..

Nau. Co
więtaesper teftes, Ó c.Hocnon fatis intelligo. Nam D Marulo fententiam tribuit :& multas paginas, quz var. Bins
non ſunt Maruli, Marulo inſeruit , di&torum ipſo- feld.p.3.
li velit duntaxatnomina teſtium taceri, parùm ad
rem . hoc enim etiam extra quæſtionem ſeruan rum Maruliconfutationem pro Maruli dictis con- dub.z.
dum , de quo ſuperiùs, ſi Cummiſſa voce no tinentes : quam bono exemplo & prudenter ipfe iHadriá.
minari,ita ne reus exaudiatnomina , exaudiens ta viderit. Argumenta Bodini ex facris litteris facilè Quodli
bet de mé
ſoluuntur , & nos in tractatu de Mendacio ſolui- dac.
men reliqua: ſanè hoc ſuperſtitioſum eſt. mus omnia .
Decimo monent interrogandum reum , an ve « de quo
multa di
lit ſubire indicium ferri candentis , & ii annuat, Sed nota aliud effe dicere aliquid falſum , aliud xi Com.in
cognoſci verum eſſe maleficum : profectò id fal occultare aliquid verum ( vt notat D. Auguſtinus 1.contra -
lax elt in primis: deinde iniquum proponere reo, g ) veluticùm vtimur , non mendacio , ſed æqui- aus,de
quod ei facere,vel iudicinon liceat permittere. uocatione : priùs illud non licet cuiquam , maxi- reg.iur.
11.1.var.re
Vndecimomonent eos qui nihil in törmentis con mè iudici : qui in hac re grauiſsima, & in iudicio Colur, c . 2 .
felli, decarere penoſo ,ad benèmunitam ,ſed minus in ſcienter mentiens , baud dubiè peccaret mortali- in fi. &
cómodă mafionem trasferendos:nullo tamen modo rela ter b. pofteriùs verò iftud cæpè liceti. prius per- Plazali.I,
xandos ſub iuratoria vel fideiuforia cautione : quia e tinet ad dolum malum , quia eſt contra legem , Deli&.c .
fic nunquam veritas ab ita relaxatishabetur, fed 'em diuinam & humanam : pofterius pertinet ad do 17.00.1.in
per deteriores efficiuntur. ] In primis poteſt caſus lum bonum k , quia nec iure diuino ; nechuma- m d.g. fin .
occurrere in quo fic ſint relaxandi ad meliorem no repugnat, & dirigitur in bonum reipub. & iu- 9.55.v.7 .
cuſtodiam : iudici tamen tum vehementer cauen ſtitiæ ex fecutionem .his poſitis fit prima concluſ.
dum , ne aliis lintnoxæ fuo exemplo ,vel verbis. Poterit index vei aquinocatione & verbis ſubdolis( ci
Deinde poteſt etiam contingere, vt locus fit cau tra mendacium ) a ambigua promiſsione liberario
tioni fideiufloriæ , vt ſuperius dictum . Nec fatis nis,vt reum inducat ad fatendum veritatem , & AK
cert a illa affirmatio ,nunquam meliores effici.Non Elorem sriminis commiſſi deprehendat.Eft communis
clt abbreuiata manus Domini, & præcedens vexa opinio Dd. apud Couarru . & Plaxam . Dilſen
tit quidem ab hac lul.Clar. m ſed non diſtinxitmé
tio dare potuitintellectum .
Alia ,quæ Sprengerus addit ,mox commemora dacium à ſermone çquiuoco :immò apertè loquitur
bimus loco fuo . Nunc ponams XII. quiddame x b de eo , qui expreſsè impunitatem promifit quæ ſanè
promiſsio
 LIBRI IV . SEC. X. 391

miſlio ad Bodini calum pertinet , necmirum elt i ja nem ;'nee aha fatis prægnantia'aecedunt indicia :
Paris de Pucco & Dyn . dilluaſerint rali promillio miriùs & extraordinariâ panâ affici debere-li ac
nevti.Sanè fateor iudicem non poffe impunitatem cedant illa indicia , poſle ple &ti ordinaria . Sijobii
reo promittere, nifi fit fupremus iudex, qui habet cias promiſsionem hanc contra remp. effe faetam ,
abſoluendi & liberandi poteſtatem , & hoc facere & ideò non prodeffe debere reo ad pænæ duni
L

intendat. Quoad inferiorem iudicem maximèhæc mutionem . Refpondet Couatr, tunc iudicem non
quæſtio procedit , & quoad dolum bonum , non debere feruare promiſſionenſ , quando via or
quoad dolum malum fiue cum mendacio coniun dinaria & recto planètramite cognouic deli& ưng
&tum , quinec ſupremo iudici permiſſus. Obiici non , quando dolosè illud & via illicita expilcatus
sig :
tur à quibufdam , promiſsio eſt iuris naturalis & eo fuit .
iure obligat ? quare & hofti & reo ſeruanda. Ref • Dixi in conclulione dolo malo , quia fi dolobono,
pondeo,quando dere poſsibili eſt:iſta autem eſt,de & proindevia licità cognouiſſet : putarem non el
re quæ iuce iudici impoſsibilis : ideò nihil refert, ſe opus noua ratificatione , faltem in foro exterio
quod iudex habuerit animum liberandi reuin : 1 B re : iminò nec in interiore, licuit enim iudici bono
verò non habuit animum , peccauit etiam per men dolo ,malum obſtinati Gilentii animum rei decipe
dacium , verba menti contraria proferés. 2. Reſp . re : & fibi ifte imputer fimplicitatcm fuam . Nee
iſta locum non habere in noftrâ concluſione;inqua arbitror Clarum , ſi in terminis de dolo bono in
nec iudex intendit liberare , nec verba id neceſſario terrogatus fuiffet , diflenfurum , vt latis indicat
fignificabant ,imputer fibi reus. quod non fubri fupra numero 8. nec etiam Menoch. de arbit, cal.
lius ſenſum verborum ambiguorum diſcuſferit.E 364 .
xempla aliqua huiusæquiuocationis occurrút påf 3 . conclu . Sitamen iudex putans id fibi licere ;fic
ſin in praxi. Acutum fuit dictum iudicis Leodien . dolo malocriminis confeffionem à reo elicuerir , cu frau
& licitum , qui ſagæ pertinaciter cunéta neganti, de cognita reus nec ratificat,nec retractat:idećque index
dixit : fi veritatem luculenter profiterecur,fe illi de eum ordinariam ad pænam cödemner;non anderem in
publico velſuo , quoad viueretipfa,quoridic cibum dicem demortali peccato accufare. ) hæc concl.intelli
& porum neceffarium præbiturum ; & curaturum genda de peccato ,non quod incurrit mentiendo;
eidomum nouam exſtrui. domum intelligensligneá. c de quo vix potuit habere probabilem ignorantiam :
faſcium ftraminúmque , in qua erat comburenda. fed de peccato, quod incurrit", reum ex taliicon
ad.q.rs. Alia ſuggerit Sprengerus a,veluti li honeſtius ha feſsione condemnando. de hoc enim pcccato val.
beatur reus folico, & linantur ad eum intrare viri dèprobabilis eifuppetit excuſatio . cùm id ei licere,
honeſti , & non ſuſpecti, qui frequenter colloquá immò & eum deberemultorum locorum praxis, & c Archid .
tur devariis rebus etiam inpertinentibus : & can plurimorum DD . confirmer iſententia e , adeò vt in c. vellé
dem fidenter ligadeant, vt fateatur veritatem , pro communiorem cenfuerit Alciac. & communé lal- 22. q.2.
mittendo iudicem facturum fibi gratiam , & fe tem fareantur Plaza & Clar. f Cioi in 1
præfenti
effe velle mediatores : poftea fubiniret index e Addidi, nec retia tai : quia fi reus expreſsè retra 1 C. de his
promittat facere gratiamfubinteligêdo fibi vel reipub. Ĉtaret , nec alia contra iplum argumenta concurre- qui ad Ec
in cuius conferuationem totum quod fit , eft gratioſum . ] rent, tunc certè non auderem iudicem à mortali cler.cófug
Poffet eciam iudex dicere ſe illi optimè confulcu culpa liberum allerere. Nam illa communis Fe-Felin.inc
rum , & confeſsionem ei yciliſſsimam fururam , e lini & aliorum (vt rectè Couar . quem ſequitur præſumpt
tiam ad vitam fibi comparandam . hoc enim veriſl. Menoc. g) intelligenda ,quando reus cognita frau- & Couiz
bd.q.14 de vita æterna , qua vera vita eſt . idem Spren de expreſsè confirmat luam confeſſionem , vel fal- in Memo
gerus b paulò antè tradiderat fententiastres alias tem tacitè, non retractando.nam runc illam ratifi- rab,
huc pertinentes. Scilicet poſſe illi ſecuritatem vi KK
caffe cenſendus: & hæc diſtinctio foit de mente Pa
f Alciar.ir
tæ promitti , quando iudex intenderer eam vel e . ridis de Put.c.derort.v.fequitur quaftio quotid . 1.natura .
xilio punire , vel carcere perpetuo , hæc ſententia Inquiſitores Germaniæ docent adhuc quaſdam de verb:
ſatis aqua eft. Alios ( ait ) velle , fic ad tempus alias cautelas non improbandas :vt iudex diligen- figa.Plaza
tum in carceribus afferuandam , ſed poſtea inci cer confideret complicu m dictaad reum pertinen 1.7. delict
C. 37.Clar
nerandam poft aliquod temporis fpacium : hancre tia , & hæc reo proponat , & diligenter fingula ſupran .
fellere debuit , quia regera mendacium continet inueftiget . fi qua etiam inſtrumenta , ve vnguen- g Couarr
promiſlio huiuſmodi . Tertiam pon it dicentium , ta ,pixides , buffones , præſegmina cadauerum , & &.c.2.Me
pofle iudicem fecurè vitam promiccere , & poftea fimilia in domo eius reperta fuiffent , ci offerar, noch.de
arbitr. cal
le à fententiâ referendâ exonerare, & in fuum lo & quærat quid his egerit ,cur ea feruarit & c. 2 .
367 .
cum alium fubftitucre :neque hanc reiicit, ſed eſt ve complices, fi quos , habet , qui contra reum hd. 9.15
omnino ſimilis ſecundæ & adhuc peior , coniun depoluerunt , ad reum intromittat , & permittat
eta cum mendacio : ideò penitùs cauenda. fortal eos fimalmutuò de facinoribus fuis conferre, e
cd.c.rs. ſis rytiùs eſt; quod alibi poluit e, nempe vtperenci Edere ac bibere , & habeat in loco vicino auſcul
gratiam reo , reſpondeat iudex; fateatur veritatem tantes & verbaaccipientes : etiam fi opus, Nora
confidenter , clementiæ ſe rationem maximam ha rium publicum : fidehnt complices , vtatur ad hoc
biturum , ampliùs fe facturum quam ipſe pecat , & perfonis ,quasnouit non ingratas reo , fed amicas,
ſimilia yerba generalia. & quali fauences atq;miferantes : qui quodam fe.
2.conclufio.fiiudex dolo malo huiuſmodi per men rò intrent carcerem , & ſermones dedıra opeta
wacium confeſſionem extorſerit : non poteft ex fola hac producant in multam noctem ,tum quafi fortuitò
confeffione reum damnare : nifi reus poftea comperta id accidiſſet, querantur ferò nimis elle ad receden
fraude , de rouo id fateatur spontè : vel alia fatis pra . dum , idcò in carcere pariter reliquum noctis e
gna:ia indicia & argumenta accedant : vel faltem xigant , & femper colloquantur : & fint ſimiliter
I rande cognita non retractet, quod indučius dolo ma ( vt dictum eſt') in vicino dicta excipientes. Tir
10 dixerat. ) hæc eft verior ſententia Imola , De tio quod quandocumque veritatem faturi incipiant
Id d.c.2 ,
cii, & aliorum ; quos ſequitur Couar.d bene addens, nullo modo iudex actum hunc intertempat ,ne
puádo nec retractat nec expreſsè ratificar cófelsio dimidiet confeſsiopen ), ſed inſtet quoaduicue de
Pp omnibus
 VM
392 DISQUISITION MAGICAR VM

omnibus veritatem dixcrint, faltem quoad princi- yAjre tno teiudicio. & illud luriſconſulu confeſlus pro
palia, etiamfi in mediam noctem deberet profer iudicato eſt.quia quodammodo lua fententia dam a Luc.19.1
rc,& prandium cænamúe differre.Nam experien naruc a. intellige li confeſsio fit claca, certa, verili- 1. & 3.D.
tiam docuiffe per dimidiationes & interruptiones, milis,conſtans, & legitima. nam obſcura & dubia de cófeft.
illos frequentiùs ad vomitum redire , & non ape in fauorem interpretanda confiteatisb,parum ido, b Farinac.
rire veritatem quam inceperantdetegere. Quartò nea eft ad iudicandum . Verilimilis etiam lit opor- Farinac .
fi prædicta deficerent omnia ,tunc li fieri poffet, tet,quia inueriſimilis nunquam fufficit ad condem 943.0.21.
deducendos. ad aliquod caſtrum , & ibicertis die nandum c. Inucrifimilis autem eſt , quæ de rc eſt gloff.in.
buscuſtodiæ inancipandos : cum caſtellanum fin impoſsibili, aut omninò falla d , quod concedi- cria.de
cófeff.in 6
gere ſe cogitare longum iter , & diu abfucürum : mus Ponzinibio , & Godelmanno ; ied contendi gloff.l.1.
interea vt aliqui familiares , vel mulieres honeſtæ museos errare, dum in Lamiarum confeſsionibus C.de con .
mulierem : viri, li vir ſit ,virum viſitent : promittant ea dicunt notoriè falla & impoflibilia , quæ vera feff.
ei(non , ve ait Sprenge.)quod velint eain omninò Farin . 9.
& poſsibilia nos elle docuimus fupra libr. 2. Legi- 11.0.97 . &
permittere liberè abire:fed citra mendacium verbis tima eciam fic oportet ; hoc eſt non præſumpra tan
9.30.0.16.
æquiuocis ( vtdictú ſupra de iudice in genere)mul tùm ,nec ficta tantùm fictione iuris ( niſi ex contu - Farin. q.

ta & illecebroſa ,dummodo ſe informent de certis, macia , quæ liquideſsunam inducic probationem e ) | 21.04 .32.
qux ſcire cupiút,experimétis. Et aduertas( inquiút) B - nec contra quam coloratè aliqua obiiciátur f:nec 9.21.nu. g fario.d .
iudex quod fæpiſſi per me talem modum faſſa fuerüt & quand o eſt incide nter tantum facta, velmetu tor 34.& 9 .
conuiété. Etnouiſſime in diocaſi Argentinenſiprope op mentorum , vel extra iudicium , vel in figura cátum 13.09.16 .
pidum Schletſtat o caftrum Konigeheym malefica de iudicii,vel ablente parte , vel in iudicio fummario , h Faria.q.
senta nullistormentis o guaſtionibus deduci poterat ad autnullo g : erit autem bona in calu Lamiarum & 2.num.zs.
i Farin . 9.
fatendum ſua crimina : tandem modo fupradicto per hæreticorum , etiamfi non conſtet de corpore deli 37.00.46.
cti b . Dicecur facta meru tormentoruin , non tan - 57 .& 103 .
Caſtellanum ſeruato ,licet prafens erat in caftro ,ipſum
tamen malefica aſtimabat abeſſe:tres ad eam familiares tùm fi grauiter tortus fuit ; ſed etiam fi fuerit le cumſcq.
intrabant, ei liberam relaxationem promiferunt,dit k Farinac.
uiter tortus , leuatus ad corturam , ductus ante ecu
d.4.37.00.
modo ſuper certa experimenta eos informaret. Et licet leum ,fpoliacus , vel li ſeriæ minx de torquendo 110.
prima fronte renueret , G quod dolosè cum ea agerent præcefferinc, quoad eos qui timidi funt & cortu- 1 Farin. q.
proponeret:tādē interroganii de quibus informari vel ræ inaſſueti i. Icem ve ſit legitima, neceſſe eſt ,non 38.24.78 .
fit extorta , nullis vel non fufficientibus indiciis m Farina.
let,vnus dixit ſuper grandinem excitandam ,alter fuper ſuprn . 17 .
carnalia fačta . Tandem vbi fuper grandinem illum præcedentibus : nam talis eflet nulla & inualida , n Farin . 9 .
informare volebat , & ſcutelia plena aqua apparata ; etiam G millies foret ratificata k , idem , ſi in repe- 47.00.8.
malefica ſibi iniunxiſſet , vrdigito paullulum aqua mo titione quæftionis lic extorta , quando non licebat • Farin.q.
uerei,et ipſa ceria verba protuliffe's ſubito locă , quem iudici repetere .idem li excorta per iudicem pen 39.00 . 84 .
p Farina.
explorator nominanerat , ſcilicet filuam adiacente ca dente appellatione à fententia torturæ m . idem 41.00.95
ſi confeflio extorta à reo , contra quem ſola fama qvid. Far.
ſtro,tanta tempeſtas do grando repleuit , ficut à multis
annis viſum non fuerat.) hactenùs illi.Sed in hoc e vrgebat, etiamfi læpiùs ratificecura . idem fi eina- 6.39.à du .
xemplo bis peccatum , primò in mendaci promif narit ab eo cui,denegata defenfio , vel copia indi 32. vſque
ad 40. vbi
fione. Vt enim iudicinon licet per ſe mériri ,fic nec ciorum o . idem fi fit illius , qui qualibet ex caufa bene Bor
licet alios ad mentiendum inducere. Secundò рес. de iure torqueri non debebat p . confeſſo autem & fum re

catum fuit, in eo quod nimis longè exploratores conuitto per legitimam quoque torturam adhuc fellit, & n .
progreſsi . Non enim licuitmaleficain eciam para 90.cá ſeg.
ante condemnationem dandus eſt terminus ad fe maxim
e,
defendendum . etiam non petenti ex æquiori & re- 0.99.vbi
cam ad peccandum inducere:etfi licebat examinare ,
quomodo foleant operari:& fic intellige quod deDceptiore ſententia q. Fallunt ifta in eo quià natura indictiode
informatione dictum :nempe de verbali per mo mutus fimul & furdus foret : qui non poteft, ex quoad
dum docentis , non de reali per modum facto o ſua confeſsione fignis declaratâ ,condemnari:qua- perlopas
( tendentis & exemplum præbentis . vides hic iain re frultrà torqueretur: fed damnari dumtaxat po- hoc tené .
captas polle ex condicto cum dæmone quædam teft ex teftium depofitione ac probationer. Deni- du oftédit .
operari?? que quæri poteft, an qui confeſſus factum male- qAnt.Go
Solent criam iudices vti confrontatione.ea duplex ficum , negat fe praua intentione feciffe , fit au mez p.3 :
C.1.00,69.
eſt , vna ſpontanea , alcera violenca .ſpontaneam vo diendusivt plurimùm , quia præſumptio ei contra- Grill. Cal.
co, quando paratiſunt rei; aliosnondum captos ſo ria eſt s, puniendum nihilominùs conſtat , etiamfi & alii
cietatis arguere & conuincere :hanc nunquam iu iuramentum offerat de rectâ intentione:interdum quos ſe
dex permittat, nili præcefferint indicia talia , vt tamen poterit iudex iuratum reum admittere ad quiturFarin.q.41
propterea citari poſsint : & iam citati , fi non be
>

probandum aliqua veriſimilia , quibus confeſſio

à num.90 .
ne diffoluant obiectiones rei conſtanter eos accu eius elidatur. Quod fi res dubia fit , poterit reus 1 1.6 non
ſantis , queant in carcerem compingi. Nam alios corqueri , vt intencionem ſuam proferar ,' ve benè çõuicii C.
qui fieret iniuria his denunciatis. Violentam voco , poft Láfranc.& Boſsium ,aſſeruit Simanc . prax. definiu.cú
E ha fimil.
quando complices in mutuis delacionibus inter fé ret.tit.29.num.io.
s cap.i.dc
diſſentiunt: tunc debent primò feorfim , poſtea fi przſumpt.
inulde hoc diſsidio interrogari. quod Ii fubdole SECTIO XII. c.contra
Chriftia .
comperiat perſiſtere,necalia eſt via inueniende ve
citatis:folét altera in alterius mutuo conſpectu tor nos de
De abiuratione.
hære.in 6 .
queri, de hac praxi vide ludoc. Damhoud. prax . 1 Bart.inl.
crim.47 . T in aliis fpeciebus hærefis ,etiam in Lamiarú inter om
SECT 10 X 1. crimine, abiurationi aliquando locus eſt:quá loteacs de
g . re :
do iudicium tantum nititur ſuſpicionibus. Sumi- Fart .
Deconfeſſionibus. mushic abiurationé pro execratione ſeu anathema MM
N ritè cófelfosnon aliud iudicis officium , eft quá tizatione iureiurando firmata.Ec quia ſuſpicið hçc;
LL condemnandi. iuxta illud Chriſti Domini; E quæ eſt leuis quædam præſumptio mali ex leuibus
!

indiciis
 LIBRI V. SEC. XII. 393
indiciis procedés:oritur ex diuerlis caufis po æque, 'A conta nunc igitur Epilcopus procedet per ex
vrgentibus,fie ve quædam ſuſpicio fit leuis ſeu mo communicationem , & fiin eâ per annum fteteric ,
!c. accu- dica a, quæ etiá poteſt vocari temeraria iuxta Me condemnabit vt hæreticum . Porrò quando male
at. in pr. ficum Ecclefia recepit ad penitentiam ':laicus 14
de hær. nochium b : alia vehemens ſeu verifimilis, alia vio
in 6 . lenta .Et fic diuidendo , leuis oritur ex indiciisad dex poſſer illum apprehendere,propter damnaté
blib.z.de modum leuibus,quæ abſolutè dubium relinquunt poralia variis illata, & propterea condigno luppli
præl.9: 7 iudicis animum , & hæcpropriè dicitur foes picio. cio afficere: nec teneretur Ecclefiafticus iudexim
inu. 46 . Vehemens oritur ex indiciis babentibus multum pedire, quia licet eum non poſſie traderc , poteſt
maxime
nu.59. & veriſimilitudinis ,adeò vt inclinent aliquantum iu relinquere puniendum . Sic Sprenger. Sed dehoc
habes in dicis animum in alteram partem , & fic dubitatio pluramox ſeEt.de abſolu:ione. De abiuratione facié
nem non excludunt totam : hæc fufpicio magis dâ ab iis qui confeffi.& falli, qualis fuit abiuratto
Grusg.illo
vero.& ibi propriè vocatur opinio. Violenta denique oritur Doctoris Edelini,nihil peculiare occurrit. adſcri
Archid . ex indiciisvaldè fortibus, & adcò efficacibus , vt bam tantùm hiftoriam rei gefta , verſam ex gallicâ blin
omnem dubitationem ex animo iudicis eliminent narratione Enguerrani Monſtreleti Cbron.p.4 .
c lic poft .8
Menoch . & faciant eum planè vniparti affentiri c.hæc pro- Bar Enguerran .Anno 1453. Dominica die, quæ in
d.loco be priè vocatur prafumptio, iudicium , fententia, dehac cidit in vigil.Naqiuitatis Dominicæ , Ebroici pų
blice in theatrum adductus , citatus voce præco
nè differé eft ,c. cum contumacia.c.cum accufatus. de harer, in
temFarin .
6.ca.quorundam da34 .Iudicis autem arbitrio per nis, & condemnatus fuit fententia iudicis ad pere
4. 36. à
aum . 178, mittitur qualitatem liue quantitatem ſuſpicionis petuam carcerem Epiſcopidictæ ciuitatis, Magi
moderari :dummodo cauearne leuis fit corde,ni Iter Guilhelmus Edelio ,Doctor Theologiæ ,Prior
mis facilè credendo.Exempla huiuſmodi ſuſpicio S. Germanien l'Haye , priùs Ordinis D. Auguſti
dp.3.9.19. nom ponit Sprengerusd, ve liquis devier à com ni, & aliarum Sacrarum familiarum rcligiofus :
muni conſuetudine, viuendi, li conuenticulis fe qui tentationc & ſuggeſtione hoftis Tattarci,eife
cretis maximènocturnis interfic,aut com ſuſpcctis manciparat, ca lege, ve concupiſcenciiseius profa
familiaritates ſecretas habeat, dicit leuem oriri: Si nis & mundanis ſatisfaceret, & præcipuè vi frue
quis quos nouit maleficos, viſirat ,manera offert, retur Nobilis cuiufdam Equeſtris familiæ matro
occultae , recipit , defendit , vel aliter actu fa . næ amplexibus, quam ardebat: qua gratia , fe ob
uet, tum oriri vehementem : fi quis perpetrauc ftrinxic ea ſeruitute inimico , vt cogeretur conue
С
rit eæ quæ pertinent ad ritus maleficorum , pa nire ad certum locum ,quotieſcunque dicto inimi
ciſcendo , adorando , facrificando , comminan - co collibuiſler : quo loco ſoliti erant conucntus
do, tangendo , aut dormientibus per viſum appa fuos agere: & dumtaxat inſcenſo baculo cum fco
rendo, aut cubicula infenfiliter ingrediendo, & c. pis confeftim cò transferebatur. Confeffus fuit
vel fi penès eos inſtrumenta maleficij fint reper idem Magiſter Guilhelmus ſponte ſua ,ſe homa
ta , huiuſmodi violentam præbere ſuſpicionem . gium exhibuiſſe inimico le offerenti præſentem in
cc.accuſa Lcui ergo ſuſpicione laborantibus poteſt indici Ipecie arietis , eique ofculum ſub caudâ ore im
tus.in pr. abiuratio etiam ſpecialis , hæreſis ,de qua leuiter preſlille ; & multis variiſque annis poftea in dam
fupra . ſuſpecti: & fi talis quific abiurauic,reincidat,non nato hoc inſtituto vitæ perſticiffe. Interea omni
fd.c.acca
puniturvt relapſus f. Si verò ex grauibus ſuſpicio bus in rebus quæ à dæmone poftulaflet ,illum fa
latus vbi
videtur nibusabiuraflet (nam & huic abiuratio indicitur, uencem auxiliatémquehabuifle : donec accuſatus
errarc An. cunc cenferetur rclaplus:in hacdebet fieri abiura maleficij fuerit comprehenſus, & in carcerem có
charan. vt tio in genere de omni hæreſi & in fpecie de illâ de pactus : à quo iuridica incarcerarionis tempore
benè no
quâ vehementer ſuſpectus fuit g. & talesfuere ab vis omnis hoftilis euanuerit. Et per prædictam
far Siman .
C. 3.nu.s . iurationes Theodoreti & Iba in Concilio Chalce- condemnationis fententiam iuflus eft Mag.Guil
& rectè i- donenfi act.8. liverò detur abiuratio ex ſuſpicio helmus in iacuan ſey foflam recludi, pane & aqua
despreng. ne violentâ , tunc facienda abiuracio,vt à verè ma deinceps alendus. In theatro vero Inquiſitor fi
d.9:19 . lefico, & ranquam à deprehenſo exigeretur.Debét dei,voce alta & diferca oratione luculenter in me
gc.litteris
autem violenter ſuſpecti;quando crimen fatentur moriam reo redegit, quàm olim laudabiliter & v
ca.de præ- & parati funt abiurare hærefim , & redire ad laná tiliter populum concionibus iuuillet , & inſtituil
fumpt. si- mentem : ad pænitentiam ab Eccleſiaſticis iudici ler, cùm Apoftolico ritu per totam prouinciam fi
manc. &
bus recipi: quod fi nolint debent tradibrachio fe dem & legem CHRISTI LE sv promulgæet :
Sprenger.
lupra. culari vt impoenitentes b; debent præterea cum ab quo miſer poſtea decidiffet, aliáque multa idonea
hvt exCa iuratione generali omnium hærefium , & diſerta eum ad penitentiam ſeriam inducere. Interea ca
nonibus atque clara,errorum de quibus ſunt ſuſpecti cane. camidiatus ſeu mitellâ ad infamiam depictâ orna
adductis
re palinodiam , & contraria afferere , & iurare ſe lus,populo ſpectandus erat propolitus,accurrente
per eum
sprég. fu- nunquam ad abiuratos errores redituros , & hæc multitudinemagna. Sed finitâ concione inquiſi
pra & ex omnia ſcripto libello abiurationis , propriâ fcri toris, idem Guilhelmus,ſciens ſe grauiſſimè pece

ciliis Si ptionemunito , confirmare : quæ cuncta ab Apo - E calle, & fceleribus atrocillimis Deum offendife;
itolorum temporibus recepta fuêre , vt oftendit gemere, & flere, & altâ voce veniam à Deo ; Epi
man Cupra
num.6 . Simancas ſupra num.8.0 10. & hæc abiuratio hon Icopo, & luſticiâ petere ( addit laquerius , quod in
laq.flagel.
num . 13. die coram clero & populo fit ,nec poteſt priuatim terram proftratus exhibuit quandam (cedulam conti- Falcinat .
i Leo ep . admitti,nifi ex magna cauſa i. Quid fi qui tantú nentem fua facinora comiſſa contra fidem in dictâ he- cap. 4 .
75. cap. fi vrgefur ſuſpicione vehementiiſeu verifimili, de refi ó ſectâ , offerendo prædictis indicibus abiuratio
quis epi. trocter abiurare ? videtur Simancasſupr. n. 13.vel nem ) & commendauit ſe ſuppliciter precibusaſſi
fcopussa leeum poffe tanquam contumaccm & impæni ftentium . Denique fuerunt illi impacti compedes
abolendá tentem tradibrachio fæculari, ex c.ad abolendam de ferrei , & deductusin foſſam : vt ibi per pæniten
de hæret. båret .Sed ( vtait Sprenger. fupra. ) dictum 6.9. ciam eluerernefaria & horréda peccata quæ com
in prafenti verò,videtur tantùm loqui ,non de ſu miſerat.] hactenusMonſtreletus. Quoad formu
(pectis vehementer , ſed de manifeſtè deprehenfis, las abiurandi varias inuenias, vnam in ca. Ego Be
contra quos conſtat rigidius eſſe procedendum . rengariusde confecr.diſt. 2. aliam feff . 19. concil.
Pp 3 Coniin
 394 DISQVISITIONVM MAGICARVM

y conjtantsenjis,aliam apud Turrecrema.lib.4. deEcjA|canquam innoceus , quia crimen non commili

cles.p .2. cap. 22. aliam apud Alf.à Caftro lib. z. de Ab obferuatione ſen inſtantia indicy diçitur ablol
iuft . harer. punit. cap. vltim . alias apud Sprenger . ui, qui abſoluitur non tanquam innocens , ſed
d. p. 36 diftinctas pro quolibet ſuſpicionis gradu dumtaxat tanquam tunc non repercus culpabilis,
9.23. 24. 25. voputa propter iudicij nullitatem , probarjoruinue
defectum , & rebus ita ftantibus vt tunc (tabant g Clarus
SECTIO X111. & hæc habetur etiam pro definiciua : catenùsvt li & 62.12
noua indicia non oriantur, reus iterum moleftari rin . 9.4
De purgatione Canonica . nó debeat:immò etfi orirentur ,non poterit cepeti; num . 24
nil intra certum tempusad acculandum inſtitucā .
NN 'rgatio Canonica vocatur, de obiccto crimi nempe decem annorum inter præſentes , viginti
ne innocentiæ oftenfio fecundum facros ca inter abſentes.Quod fi dubitetur sítne definitiua ,
à Rainer
Godofred. nones facta a. hanc etiam rco deferendam leui an tancum à iudicij obſeruatione recurrendum ad
Silu. verb. tantum fufpicione laboranti voluit Sprenger. b acta. fi habetur abfoluimus ab obferuatione iudicij,
Purgat. cenſens ſuſpicione notabiles vocari à Pontifice illos, B vel ab bačlenus deductis, vel ftantibus rebuspro ve
ex c.excó. qui quauis fufpicione laborant;quæ etiam eft opi ſtant, aut fimilia ſeu æquivalencia verba: cantum
munica - nio Archidiaconi. Quace nutat apud me dictum , cenſeturabſolutus ab iſtantia iudicij. Sihabetur,
mus 1. in Caltem modus loquendi, Simancæ , volentiscnon reum abfoluendum vti innocenter , non culpabilem &
pr.de hæ- elle deueniendum ad hanc purgationem , niſi cùm huiufmodi verba alia ad Gint : cenſendus abfolutus
ret.
reus publica laborat infamia,& fimul crimé plenè definitiuè. Si vero res ex actorum verbis non col
c in praxi
tit. 34.n.3. probari nequit ; ea tantùm ratione , quia fi cri ligitur, (verbigratia, fi tantum diceretur abfolui
men plenèprobetur,damnari ;l'infamia non la mus reum ) tunc legenda diligetiter acta, & viden
boret publica, abſolui debeat.contra enim quis in dum : an conſtec ex actis dumtaxat crimen , pon
ferat: li infamiâ publicâ laboret ,torquendum (iu fuiffe probatum ,non verò crimen à reo non com
xta alibi di&ta) ſi crimé plenè nequit probari,tunc miſlum , cum ccnfenda cantùm fuiſſe à iudicij ob
propter infamiam , vel ſuſpicionem debere velab ſeruantia : fi conftet velomnino non commiflum
iurare,vel fe expurgare.Sed de infamia aſſentior crimen,vel non commiffum à reo ( verbi gratia,
Simanca ,hanc fufficere ad expurgationem ,quan qui ſuum alibi benè docuit) tum habenda ve defi
do crimen ampliùs probarincquit : & acculator C nitiua. Siex actis adhuc resmanet ambigua, tunc
deficit in probatione, vt benè Clar. q . 63.num 4 . communior ſententia & praxis eft,vthabeaturtá
Non aſſentior , fi omnem ſuſpicionem excludar. tum pro abſolutioneab inftantia. quod communi
d.num .s. Sed bene eft , quod poftea d eciam vehementem praxireceptum in fauorem reip . vt crimina puniá
ſuſpicionem admittit & totum id ,quando facien tur: quifauor præponderare debet, fauori priuato
da purgatio , quando non , iudicis recto arbitrio reorum . Hæc ratio etiam eft fundamentum opi
peripiteit,habituro perſonæ , & circumſtantiarum nionis receptæ & generalis confuetudinis ( exce
aliarum rationem . Expurgatorum quoquenume pris locis pauciſſimis)qua; licet iuri communi fcri
rus ab eodem arbitrio depender : vt & qualitas pro magis confentaneum fit, actore non probante
perſonarum , an eiuſdem , an æqualis cum reo có reum diffinitiuè abfolui: tamen confuetudine &
ditionis , an inferioris ?Viles perſonæ non ſunt o praxi iudiciorum inualuit: vt calu non probaticri
nerandz purgationeCanonica, nifi illæ fpontè ſe minis ,fententia feratur tantùm abſolutoria ab ob
offerant, & dicant le poſſe inucnire idoneos qui feruatione iudicij, vt poft Couarr. & alios oprimè ' h fupra n.
expurgent, & tum poffentmediocres etiamſinon deducit Proſper , Farinacius h. Et fic intellige,quæ 23.& 28.
e Simanc. planè boni,adınictie . Qui, cùm vilis perſona non fcribit indiftinétè Sprenger i.Nam quando depre- i d.p.3.9.2
lit ( nam vilis potiùs cffer torquendus) ad arbitriú henfus eft verè innocens reus , iudex illi faceret
iudicis non vult le purgare , fi præfens fit ; ftatim grauem iniuriam , & Mortaliter peccaret, inſerens
poceft, vt contumax & conuictus, puniri. Qui in in ſententia eum dumtaxat abfolui ab inftantia iu
purgationc deficit, pro conuicto habetur, ve bene dicij:immòtenetur diffinitiuè abloluere , alioqui
Siman.quem vide rectè proſequentem hanc ma reus tunc poteft à talifententia appellare:nec con
teriam toro illo c. 54.cuiadde Clarum fupra & Me craria conluctudo foret æqua vel coleranda. Sita
noc. lib.2. de arbit. ind. eaf. 274. De vulgaribus men reusnon appellaret: in foro quidem externo
purgationibus, egimustut .defortilegus iudiciarius; cenferetur fententiam approbaſſe : in foro tanien
lib.3. formulam fententiæ purgationishabesapud interno non auderem iudicem excufare. None
Sprenger. g. 21. vbi etiam ritus omnes & mate nim , quia alcer vel ignarus eft, velincurius iuris
riam benè diſcutit,& adde tur.de Purgatione Caro lui,licuit iudiciiniuriam facere:nec etiam ſuper
nica in Decretal. & quæ dixifupra lib.3 . ueniens ratificatio collit præcedens iudicis pecca
tum , nifi quoad obligationem reſtituendi. Quæ
SECTIO XIII 1. Evelim diligenter à iudicibus notari, pro intellectu
corum quæ de hac re traduntur à Doctoribus no- k Grilla .
De Abſolutione. ftrisk, & praxivulgata.Hçcintelligenda de abſo- tract. de
lutione in eodem foro . Nam fi in alio foro agatur, cerat.tit.
00 Bſolutio impendenda, quando vel reus ob cum nec abſolutio definitiua planè reum libecar.' de ablol.
Akel a crimina diluir , vel acculator ea non
iecta Nam abſolutus in foro poliſeu conſcientiæ ,poteſt inno.9.2,
probauit : nonnunquam id ab accuſatione tota , adhuc puniri in foro fori. Et , quia crimen noftrú Couarr.li.
nonnunquam ab inſtantia iudicij, nonnunquam eltmixti forigli abſolutusin curia ſæcularinon fuit folucio
lub fideiuſſione prout iudici videbitat iuftiùs & punitus ab ea ſufficienter , & iudex Eccleſiaſticus 8.& li.z.c.
f Simanc. commodiùs f. Abfoluio igitur alia eſt diffimusna , habet pænam quam infigatmaiorem , camque, 10.Clar.&
in pract .
alia ab obferuatione iudicy . Definitina ( quæ vo reusmerebatur,poterit ram infligere.Contra quo Far.ſupra
cap. si. & iis quos
catur etiam à crimine , fiue ab accufatione , fi que nimis leniter caſtigatum à curcâ Ecclefiaftica , plu r. lli
ue abfoluta ) dicicur , quando reus abſoluitur poterit feueriùs, etiam ad mortem , damnare iudex citant.

facula
 LIBRI V. SEC. XV. 395
a optimè ſæcularis a. Neque tunc centerur bis pro codem A Inprimis , pertincre etiam ad Inquiſitiores cogni in direct
poft alior. crimine puniri, ſed vtraquo punitio pro eadem tionem , dubirari nequit, cùm crimen fic mixtum . 9.42 . có
Farinac .
ſupra n . 10 vna continuata habetur : & quia in atroci crimine Deinde non eſſe crimen hæreticum (nili quid a- men Am.
verſamur , & cui expiando vix vlla lupplicia fuffi liud accedat) nec ſapiens manifeſtam barelim , id Spin.Apa
ciant; parùm hie neceſſaria eſt diſtinctio Marantæ . quoque puto, li delic dæmonis inuocatio exprel- era Pon
brit.de in- b Sed hæcfufficiant:formulam abſolutionis pete à la : ſapere tamen hæreſim non manifeſtam cre- zinni.cap
quifit. nu. Sprengero do g. 20 . diderim , quando confuleur dæmon fiue male vt ben
100. poft
Bart. & ficus diuinator de rebus amillis : licet enim dæ id probás
Paria SECTIO X V.
mon nocit , ipſum camen conſulere ſapit hære
fim , occultam faltem ,idem dicendum in philtris,
De fortilegiorum qualificatione:fiueque bareti quibus Magici characteres, & ſuperſtitioſa alia,
calia ,, que non ? pactum occultum habentia , admilcentur:ſed quo
ad amatoria ex philtrismerè naturalibus, citra lu
PP perſtitionem exhibita, putarim és fion ſapere hæ
Podtabolutionem, tra&tandum de condemna
tione;fed quia congrua delicti poena dependet B reſim : quare & iudicem diligenter inſpicere & có
Giderare hæc debere .Illud non dubito hæreſim fal
à delicti qualitate, hæc neceſſariò lectio præmit
tenda fuit : non ratione Lamiarum feu Strigum , tem fapere , nili potiùs verè hæretici fint , Magos
quarum crimen ſemper cum hærefi'coniunctum illos ; qui credunc quod folent iactare ſe vnitos
eſt , vtdocet experientia: ſed ratione quorundam fpiritui, liueprædicos fpiritu quodam excellenti
Sorrilegiorum minùs arrocium , & in quibus pa leu potenti, cuius efficacitate pollint cogitationes
cum folummodòtacitum reperitur . procedamus aliorum ſcire ( quod ſoliDeo referuatum ) & oc
per brcuia axiornata . culta diuinare, & alium ad aliquid imaginandum ,
Axioma primum , Sortilegia heretica dicuntur vt loquuntur, neceffitate, aliáque miranda , ſupra
omnia in quibus demono inuocatur ad faciendum ,vel hominum communem potentiam facere. Quos
indicandum ea , que vel facere vel fcirenon poteft. } etli negent, nccelle eſt vel illa non poſſe perftare,
c Grillad .
de lorri hoc eſt certum e, quia hæretičum eft illum crede & tanrum fingere ; vel ſi credunt iſta & faciunt,
leg. 9. 10. re pofſefacere vellcire , quæ neque ſcire neque fa verè Magos elle , & tales quales dixi , pactum cum
nu . 1. 2.6. cere poteft: ſed Deo ſuntreferuara . Dixihæretica С dæmone habentes. De his fapienter ſcriptum à
10.19.Cla Cardinali Cuſano lib . 3. de docta ignorantia cap.11.
non hæreticalia.nam hæteticale fignificat tá quod
telis verc. fapit hæreſim , quàm quod hæreticum eſt : & quia Non illa phantaſtica ( merepe vnio , Magorum qui
facceſsiue hasduas ſignificationes thultid non benè diſtin hominem ad quandam naturam fpirituum influć
quzso . & xerunt, ideò etiam errarunt in hac materia prima rialiumi fibiconiecturalium , quibuſdam opératio
alij com nibusmediante hide ( banc intelligo fiduciam quam
ergo hæc non cantùm lapiunt bæreſim , vtilli vo
muniter.
d Clar.Fa lant: fed verè funt hæretica facta ,non dico lunt Magiſemper exigunt) adſcenderedicunt: vt in vir
rin , & alii hæreſes, nam hæ ab intellectu pendent,& hæreſis cure ſpirituum calium , quibus per fidem vniuntur
I. C. eft intellectus error ) fed dico facta hæretica.ficut (hoc ejt per promijjam eis fidelitaiem ó patientiam )
enim propoſitio hæretica eſt , ipſa enunciatio falla plura & fingularia mirabilia , aut in igne, aut in a
Catholica veritati contraria : fic etiam factum quas aut ſcientiis harmonicis apparentiistranſmu
eſt hæreticum , quod Catholicæ veritati repu - tationum ,manifeſtatione occultorum & fimilibus
efficiant .Manifeftum eft enim in his omnibus fe
gnat non formaliter , ſed quaſimaterialiter, quia
eſt materia circa quam intellectus abertans ver ductionem effe, & receſſum à via & veritatc.Pro
farur in hæretico errore : & ad factum hæte Dpter quod cales ad fædera & pacta vnitatis , cum
ticum fufficit id quod facit effe huiufmodi, vt malignis fpiritibus taliter aftringuntur, vt id quod
fi quis rem ita fe habere pertinaciter contende lub fide credunt, opere oftendant in thurificatio
rets is verè hæreticus effet. verbi gratia , rebapti nibus & adorationibus, Deo tantùm debitis; quæ
zat quis aliquem , factum eſt hæreticun , quia ſpiritibus, quaſi potentibus implere petita , & de
qui tenter poſle rebaptizari, eft hæreticus. ad " fa vocalibus,iſtismediantibus,magna cum obſerua
ctum fapiens hærefim ſufficit : vt qui hoc affe - cia & venerationeimpendunt. Conſequuntur ali
teret fieri pofle , quod facit , eius propofitio quando per fidem ( intellige ( per ) non vt caufam
verè diccrerur propoſitio hærefim fapere , non ponisfed poni pro (iuxca ) nam error effet credere quod
tamen verè diceretur eſſe propofitio hæretica. v. fiducia illa magorum fit efficax ) ipfa caduca petita,
g. ſi quis ſacramentalia miſceret vlibus profa ýniti ſic ípiritui; cui etiam , à Chriſto æternaliter
e copless. nis , citra pactum expreſium vel inuocationem diuili, in ſuppliciis adhærebunt. ) hactenus ille.
expreſſam dämonis: faceret factum ſapiens hæ Quando autem dubium eſt , lintne hæreſim fa
f Oldrad. reſim , quia fi diceret hoc fieri oportere ſeu li pientia,necne ſortilegia : non pertinet ad inquiſi
Tiraq. de cere , hæc affertio ſaperet bæreſim . Ex his puto torem iudicare aut cognoſcere fintne talia vel nó ;
pcev caul. pendere decifionem controuerſiæ inter Barbat. E ( verùm hoc pertinet ad Theologos qualificato
4.01.3.Ge- & alios-luriſconſultos, de iis qui dæmonem inuo res; ) ſed poſtquam conſtat ea fapere hærclim ,du
cantad cognofcendum feu faciendum ea quæ ipfe bitatur verò cantum an fapiant manifeſtam : pol
54. Albe . h Pegna
rub.de hæ facere vel cognofcere poteſt, à Dco non impedi ſune deilla qualitatecognoſcere,& pronunciare feld . comm .
cec. AF. cus:v . G. vr reuelet furta commiſſa , vt in amorem iudices efle h . Qualitatem verò horum factorum 67.in fine
Aią.ſup. carnalem inducae.Quoad hæc enim Barbat. c cé puto deſumendam à circumſtantiis & actibus,lcu vbi dicit
hanc verá
conft.Nea fuit ,horum cognitionem pertinere ad inquiſico rebus qux admiſcentur.
pol.Clarus & comm .
5. hçrefis . res fidei, & ea faperehærelim manifeſtam .Sed alij 2. Axio . Quacunque fiunt fortilegia à ſortilegis elle fen
nu . is. & Barbatiam reprehendunt,& cum Oldrado volunt habentibus pactum expreffum : ſunt reſpectu operantis tentiam .
Fari. 9. 20 hæc non pertinere ad inquiſitorum cognitionem , Sapientia hareſim ,etiam circa resquas damon cogno- li poft alios
Papon . li. neque efie bærericalia t, & in hac re inueniuntut ſcere velfacere poteft: refpeétu vero operis dumiaxar, Grill.9.10 .
22. del: Parifienfia apud Paponum arreſta contraria . Sed Sie ſine circa resquas demon cognofcere, nec facerei ] d. 9. 20.
oro Barbatiâ faciút Theologi Spincus & Pegnag. racio , quia primo caſu , propter fædus illud ,, ope- num . 81.
Pegna
rans eft
 ONVM
396 DISQUISITI MAGICARVM
f Spincus
i dretacus:lecundo calu tunc tantùm fa&tú A rij aliquid à dæmonibus ſtudent obtinere , valde d . apolog.
iplum ſapit hæreſim . Sed quoad non habentes pa lapiunt hæreſim f. Alud tamen fateor, iplius lulpi. 4.& Simi.
&tum expreſſum . cionis pondus, qualitate perſonarum & aliis che - 1 út
Cath.inft.
Dico tertiò Si quiſortilegio Deum abnegerit, vel ..413
cumſtanciis elle trutinandum g .
& Penna
adhibeant fortilegio hoftias facras,vel aliud facramen vbi fupra
SECTIO XVI.
tum aut etiam facramentalia , immò vel reliquias vel commcn.
agnos Dei ,vel alias res Ecclefiaftico ritu benedictas of 68 litr, O.
De pæna á fuppliciomaleficorum .
a Eymc- facrasa : vehementer funt ſuspecti de hæreſt. ) ratio & v . Pea
ric. d. 9.2. quia tales ſignificant ſe crederehuiuſmodiadhibi
& ibi pe- ta vim habere ad maleficiorum operationem . Ec principio , quofdam I. C. h . nimis credulo
h Fichard .
na comm . de hac credulitate debent examinari, & , fi nolint V Viero medico & hæretico, inagnam vim facere
COR . 112 .
67. Alf . à. in diſtinctione nominum , venefici,malefici , incan - lo.Althy
Cait. li. 1. reſpondere , poſſunt deſuper torqueri; & fi non
de iuft . faceantur, vt vehementer lupecti debentabiurare . tatoris, ſtriges, Lamia : quali verò hoc iudicium ex zius : ad
hære . pu Dico quartò jiguibaptizent imagines ex qualia nominibus, non geſtis ac facinoribus, fit deciden- monit. ad
lud . Go
duin . confter iudici de re, nominacontemnat:qua del. trad .
nit.Berna. | bet materia , vel rebaptizentpueros :hoc ipſo vel bare B
Lucer. in . tici ſunt,fiputant formam vel materiam baptiſmia rebus ſubduntur,non res nominibus: & fic, quide delam .
quifit.ver. liam eſſe poſe, ab ea quam Chriſtus inſtituit: vel funt hac materia veteres nouitiją;lcriplere rebus ipfis
facramen vehementer fufpecti, etiam fi negent ſe hoc credere b. nomina poſthabuere; quod & ego hoc tractarų fe
i Abb.c.8 .
tis abuci. quia tales actus natura lua præ ſe ferunt aliquid, ci, pro iildem fumens veneficos,maleficos, incanta de fortile.
Rojas tra- quod eſt hæreſismanifeſta .Nec inuenio Grillan . tores, fagas,ftriges, Lamias. iráque hac putida dili- Grill.fupr.
& a.de hæ- 9. 3. num . 6. contrarium fenfiffe , vt illi Farinac . gentia prætermiffa , facta nunc perpendamus. 9. 11.Me
ret.p.z.al- impingit. Idem dicendum de conſecratione & ba Quoad peccata forcilegij,quæ hæreſim non fa- noch. de
arbit. cal.
fert. 12.0 . prilmo librorum . Nam Magi libros ſuos , vt vim piunt,in pæna vtrúmque ius, ciuile & Canonicu 388.n.ii.
267Far.d. eo conueniunt , quòd iudicis arbitrio permittant: Fari.9.20.
energiticam accipiant (fic falluntur ) curant bene
9.20 .n.85 debere tamen iudicem arbitrio fic vti , vt canoni- num.94 .
in 2. edi- diciper Sacerdotem aliquem , habentem ftolam in
bus legibúſque le accommodet , nec eorum præ k text. &
tione fu - collo , & aquabenedicta cum aſpergillo ex herba
DD.c.1.de
pra Grillä. hypericontiscos aſpergentem , linúlque profan fcriptum tranfiliat temerè , videlicet , niſi qualicas Cortileg.
9.10.0.16 tem rego te baptizo in nomine Pat. & c. interea a facti, conditio perſonarum , animus delinquentis , Grill. &. .
6 Penna
fuper Spi lia manu facerdos tenet cereum benedi& ú ,poftea cichandalum inde exortum fimiliaúc ſuadcanepe- 11.2.2.6.
nad . apol. ponit libros ſub mappa altaris certo loco , idque nam intendere vel minuere : quod idem in man- &Menoc .
I h.
4.Farin. tribuscertis diebus , quorum vltimo in modum dantibus & conſulentibus obſeruandum , commu- ſupra n .6 .
num . 85. crucis faſcia ligar librum & recludit in loco puro filter receptum videtur i. Solent autem iure cano- & 7 .
& abdito ,hoc fafli magi Mantenſes Pariſ. is86 . nico fortileginon hæreticales (vt vocant) ſiue ſint mc pro
mente Nouembri. rejte Crespeto diſc. 12. iaici,liue clerici, & ad quemcumquc finem ea fe- dilectione
Dico s.fi ad res quas poteft damon facere , vel co cerint in foro pænitencialipuniripænitentiâ X L. & feq. de
dierum k : ſed cùm hodiè omnes pænitentiæ con- d.2.Situ.y.
gnofcere,fciendas vel efficiendas,mifceantur res nõſa
cra ,v.g.hoftia non confecrata:etianiſuper eam Sacer fellario ſint liberx , potcrit moderari l. In foro fo- ſuperſtitio
dosmijam dicat,probabile eft non efle forurlegium ha ri, li publicum crimen :olim imponebatur publica 9.vlt:
c Oldrad. reticale ,quando fit à non habente expreſſum pacium c. pænitentia, quam ſi detrectarent,vel non compleo Epiſcopus
rent,à communione fidelium arcebantur m :hodie c.aliq
conf. 10. Putaré tamen diſtinguendú.nam fi iſte benè fen uan
col.z.Gril. tiat de præſentia corporis Dominici, & tranſlub ſublata illa publica pænitentia , Laicus non hære- ti.26.9.5.
land.q.10 .
ſtantiatione, & non præbuit hanc hoftiam po tica, nec hæreſim lapientia conficiens,pro prima o ca. con
n.13. & 4 tra idolo :
11.1.19.& pulo adorandāled verè aliam , quam eleuauit,con- | D | vice erit excommunicandus n: limonitus perleue
rum diq.s
20. Farin . Iecrauit : hanc verò acceſſoriè tantum fuper altare rat, & eft vilis perſona ,publicè eft fuſtigandus,vel Roma.
num . 84. ad magicos effectus poſuic: erit cantum ſuſpectus mitra chartacea dehoneitandus ; fi honeftior rele- ling 660 .
de hærefi: fi verò illa alia credidit, tunc apertè fo gandus , vel perpetuo carcerimanicipandus o:con- Grillan . d .
ret hæreticus: fi verò reuera, nec credidit ifta vim lequiturautem infamia hoc crimen , etiamſi nihil 9.11.30.4
& 10.Me.
aliquam ad effectum magicum habere , non eric horum illi iudex infligeret p.Hac certum eft pro- noch .ſup .
ſuſpectus de hæreſi,ſed extra ordinem puniendus. cedere, quando ad malum finé: ſed quid fi ad bo. num . 18 .
Hæc ita ſi de hac eius intentione confter. nam numaidem in laicis & clericis tum obtinet: adhuc pc.3 . 2. q .
8. c.in fa
quamdiu non conftat , mihi quidem videatur de elle puniendos,eriamli verba lacra admifceantur, mis. 6.9.1 .
hæreſi meritò maximeſuſpectus. vel cruces, & c.fi fint admixta alia , vr charac teres, 9 Gril.q...

Dico 6. Quandocumg damon inuocatur per modă nomina ignota, & huiuſinodi obleruationes, quas o.z.q.2.n.
ſacrifici vel adorationis,fapit resmanifeſtam hærefim : 4.& 's. a .
conſtat nihil per ſe habere efficaciçad finem illum
bonum q. & tunc pæna eſt arbitraria .II. nu . 8 .
quando per modum impery,non raro idem dicendum . 14.15.23 .
d DD . fu . v.g.primò fi admiſceantur res facræ d . 2. inuoce Quoad clericos; conficiens non hæreticalia ,in 24. & 21 .
pra citati. tur,vt amicus Dei,& eicarus.3.liputer hocnon ef |Elimplicitate cordis & zelo bono ( v.g. pro inue- q.14. nu .
graue. 4.fipetat quæ niendis bonis Ecclefiæ fubtractis ) lulpenditur à 3.9.17.n.
tertiò .dico le peccatum ,velfaltem non
verf.
demon pręſtare nequit,vt ſulcicare mortuum ,ani diuinis & miniſterio altaris per annum & vltra iu- 4.8.5. &
mam defuncti repræſentare, arbitrij libertaté co dicis arbitrio,fecundùm facti turpitudinem & cri- fupr. 96 .
gere ad amandum , & c. vel quæ neſcit vt futura minist qualitatem ; fi dolo malo feciflet, depone- 1 c. 2. de
contingentia : vel quæ ſcit contingenter , ea perit returab ordinelacro , omnibus beneficiis priua- land. ..
doceri certò & infallibiliter . s. li pecat quæ poteft retur,& in monaſterium perpetuò detruderetur:
14.nu . 3 .
e Bernar- dæmon , ſed credat eum ea poſſe etiam Deo non immò & infamis effectus, tólurari ſolet, & in mo- sc. fi quis
dus Bafi permittente:vel pecat reuelari præſentia aut præte dum ftulti decaluari,veſtibusantè & retrò reſciſfis epiſc . 26 .
nus tract. rita ,omninò infallibiliter c. Immò fi rem recta re & decurtatis,& moxdegradarı , hoc eft perpetuò ? ; poft
de artib . Grill.Me
magicis. putemus via , quia nobis omne cum dæmonibus ab alcaris adminiſtratione remoueris.Et quia hac
no. Barb .
concl. 1 . commercium interdictum , quotquot non modò in remulta & varia (proh dolor ) ſunt Ecclefiafti- Far. fupra
& legg : 1 per viam obſecrationis, fed etiam per viam impe- | corum delicta , ctiam parachorum ( ad quod Epi- num . 92.

ſcopos
 LIBRI V. SE.CT. XVI. 397

ſcopos & Archidiaconos decet attendere ) breui. A libr. 3. part. 1.quaft.z.fett.2.in fin .
ter quædam ex Grilland. & Farinacio , iudicibus Incantatores Serpentum , li præcantatione fuâ
Romanæ curiæ , lubiungam pro clariore di& o dumtaxat implorant fimpliciter & deuotè auxi
rum intelligentia . lium Dei, abſque aliâ fupeiftitione ; vtculpæ ,ita
RR
Sacerdotes qui cauſa vindictæ ſeu doloris aras ctiam pænæ expertes funto diverò Diabolum in .
fpoliant, aut luminaria conſueta exſtinguunt, vel uocaniexpreſsè vel racitè ; erunt puniendi pænis
quid fimile faciunt , nocendi gratiâ iis , quorum commemoratis Sortilegoruin . Vt autem queant
quali in funus hoc impendunt officij; honore & iſta diſcerni, aduertendum ad verba ipſa , ad mo .
aca.quifq. dignitate priuantur , & infames efficiuntur a : fi dum , ritum , & ordinem incantationis : quia fi in
2.9.8.c.de verò ex inimicitiâ miſſas defunctorum pro viuen cis infunt aliqua verba extranea , vel ignora no
bencdict. p Summa
32. q.1.ca. tibus celebrarint ( Belgæ dicunt, een moorțmile) mina aur characteres , fiue alia quæ nun condu cof.
quam
admoneat vt is pro quo facrificium offerunt celeriùsmoria cuar per fe ad effe &tum intentum ,tota res Diabo
26.quæf.7. cur , vel incurrat mortis periculum ; proprij ordi lica & ſuperſtitioſa debet cenferi 7. Dicendum Guil.q.ui.
Foller. in idem in cæteris remediis contra maleficia . 04.1.28 . &
pra & .cri nis gradu deiiciuntur, & in exilium perpetuum , Farina.lu
mi. c.non . vnâ cum eo qui Sacerdotem confuluit , vel hoc Quoad aſtrologos iudiciarios , chiromanticos,
6.33.n.49. fierimandauit , ciiciuntur : nili tamen ſpontè de B & huiufmodi divinatores; ſi tantùm prædicant Berber:
Farinac. q. præmiſſis coram Epiſcopo vel Metropolitano ſe euentuin vt poſſibilem præfumptiuè & inclina in Viator.
iur.rubr.8.1
19 21:49; culpabiles detulerint, & de ipfiscondignam pere tiuè ; non ſunt puniçndi,ve ſorrilegi; fiverò præ
nu.y. & 6. !
que 16.9. gerint pænitentiam , vt benè Grilland.cx d.ca.gui dicant,vt infallibilem vel neceſſarium , ſunt bære Grill.q.ii.
5. & Diaz. cumque; fallitur tamen Grilland. dum putat hæc tici ſorrilegiº; & contra eos videnda Bulla Sixti num.16.8
prac.crim . Sortilegia non ſapere hærefim : omnino enim ſa V.contra aſtrologos edita 1585. 12.9.3.9 .
piunt, quia eft hærefis putare hæc habere çffectum Quipræbent poculum naturale aborſus,vtve- num.1 ; &
Menoch ,
lap.nu.9 . huiuſmodi, ideò hæc pertinere cenſcoad heretica nefici puniendi;non vtſortilegi,nif ſortilegia ad fupr.num .
Grill.qió . lia:ficut & imaginum crucis, B.MARI Æ , vel San iniſceano ". Quando Epiſcopus captiuum habet 112.
num.12.& &torum conculcarionem , & deiectionem factam aliquem fortilegum hæreticum , fi paratus fit ho- rvide bul.
9:11:0.17 dolo vel iracundiâ:nam quod Grilland.ait non fa mo ille abiurare , & condignam fubire paniten- lu Sixti V.
& feqq . pere hæc hærelim ,falſum id eſſe ſciunt,quotquot tiam ;non poteft cum tradere brachio fæculari,nec IT
iconoclaſtarum furores norunt & execrantur. etiam porelt acta iudicialia ſeu copiam proceſsûs sc.fenten
Sacerdos celebrans ſuper rebus profanis, quæ eius vllo pacto cum iudice fæculari communica- tiam fan
vulgò putantur aptæ ad fortilegia;ve ſunt hoſtia cre ;alioqui iure Canonico incurrerer irregularita- guinis.no
non conſecrata , circumſcripta certis notis & lit tem . Dumraxat enim quibufdam cafibus lortile monac. An
teris ſanguineis,ducto ſanguine ex annulari digi gi hæreticales poſſunttradi brachio fæculari. 1. fi chara.in c.
to ; item curicula , qua infantis caput naſcentis eſt fuerintDoctores & ſeductores, niſi fpontè ſua ad ea quæ de
inuolutum ; panis incoctus , ſiue maſſa cruda , vel Ecclefiam redierint, & hæreſes abiurasine, ſigue reg.iur
7
coactus in placentam ; vel lapis , vulgò dictas, contra illas ſtrenuos præbuerint ".2. Gi fint relapfi. rinac . fup.
calamita ; beneficiis eſt priuandus, & in carcerem 3.fi fint impænitentes,ad quos reducuntur conui num.ios.
d Diaz.ſu- detrudendusd :idé dicendum fi fit abuſus valis aut cti omnia negantes pertinaciter'u . Quod Farina . Simácas
pra ca. 39. veſtibus facrise ; verbi grariâ, alcaris pallâ, calice, cius , d . num . 105.extendit etiam ad fortilegos qui prax.c.59
nom . vii.
.

Grill.9.14. patinâ,purificatorio ,tabernaculo Euchariſtiæ ,aut hoininem occiderunt , vel quid fimile fecerunt de his
(apr.num . reliquiarum ; lapide facrato vel eius fruſto , cor quod iure ciuili morte luendum eſt ; vt nonnil tribus fu
iz. Fari- porali,manipulo, ftolâ,albâ , velis ſanctuarij, & c. aliquo trium di&torum concurrentium pofline de- sè Simanc.
nac. fupra proponanthuiuſmodi libiexemplum Regis Bal gradari, & curiæ ſæculari tradi. Sed in aliis crimi- prax.c.59.
cum feqq.
aum :107: taffáris f ; qui tamen non abucebatur ad ſortile nibus enormibus id verum non effe poftea oſten- Alf, à ca

16. & port gium , ſed ad vſum domefticam profanum , quod dam , hac eâdem fest.litt. YY. Et quando acceſſit ad ftro libr.2 .
cum Me minus crar. D hæreſim homicidium qualificatuin , aliud dicen- deiuft.hę
noch . & Sacerdos, quiin folemnimiſſæ ſacrificio , pre dum , mox oſtendam , Formulas condemnationis sct.punit.
Farinac. ces , quæ non tendunt ad Dei cultum & falutem quoad iſtos fingulos,pete cx Sprengero ,p.3.mallei, Gril.d.q.
f Dan.s.
g quæl.16. animæ ,fed potiùs tendunt in peccatum , obtule Quando funt Sortilegi hæretici, aut hæreſim 11.0.1.6.9.
num.z. rit , ( vt ille cuius vefanum amorem fusè deſcribit lapientes , contra cos agi ficut contra hæreci- Menoch .
hGril.Me- Grilland.s ) eodem modo puniri debet, quo præ cos ; receptum eſt vtroque iure *. quando non Farinac..
noch . Fa
cedentes b ſunt cales , ſed ab omnierrore hæretico -alieni , à 20.nu.87
rina.ſupra.
SS Omnibus autem communes pænæ ſunt fe fæculari etiam magiſtratu ſolent virgis cædi , ad ypoft alios
quentes: qui conſulunt diuinatores , vel remedia triremes,vel in exilium mitti,vel alia extraordina- Carus s.
illicita videlicet ) petunt à maleficis , in eaſdem riâ , infrà mortempænâ , affici, interdum etiam vlt.Meno
incidunt Eccleſiaſticas pænas , in quas & iplima pecuniariâ ,iuxta perlonę & criminis qualitatemy. ch. fupr .&
lefici aut diuinatores : præterea funt ipſo facto E Si mors fit alicuius maleficiati ſubſecura , lo Farin. Tup:
icap.1.26 .
excommunicati, excommunicatione çamen nulli cum efle pænæ legis Cornelia , & comburen - l de mal. &
quæft s;
k c.2.& 3. referuarâ '; & ,G fintclerici , poſſuntdeponi,tam dum ſortilegum , communis eftfententia ?.Quoad math.Bet
26.95 verò clerici,quàm laici,debebantolim quinquen Necromáticos & cæterosmagos,atque maleficos, ber.d.sub.
Ile.8.C.de
machema. ! nalem ſubire pænitentiam *. lure autem ciuili , ſolas Lamias excipientes , idem fatentur patroni de ſortile.
& malef. eandem diſcentesac docentes incurrunt pænam ': Lamiaruma.Sed Lamias noſtras ,non eſſe eximen- Dáhoud.
mi.3.d.tit. qui Magos in domum ſuam vocant , cauſa artis das numero cæterorum Magorum ,communis eft in praxi.
2. s.eod . exercendæ , priuari bonis debenr in inſulam de fententia Thcologorum & Juriſtarum vt mox crim.citul.
citul. de homic .
Catoll. portari m ; qui Magos confulunt , gladij pænæ docebo. Fundamenta Godel. & aliorum ſunr. I.
cóft.c.109. lubduntur : ex Carolinâ fanctione, & conſuetu Lamiæ fatentur impoffibilia ;nempe le volaſſe ad per fortile.
Godel.lib . dinc imperij , etiamſi ob bonum finem interroga conuentus libidinem cumdæmone explelle,tem- a Ponzini
.de lam . rint, velmagicis artibus aut remediis vli fuerint; peſtates excitafle, & huiuſmodi. Respond . libr.2 . bus Fich.
, 11.01.31. Godelm .
Ich.col. exilio , vel aliter infrà mortem damoantur , arbi oftendimushæc dæmoni non cfle impoſ oſſibilia, &
& alij.
ideò fidem habédam carum cófeflionibus cenſent
2.ouin ... rrio iudicisº. Deamatoria præbentibus , dictum , 1.
Q 9 Catholici
 NVM RVM
TIO ICA
QV ISI MAG
398 DIS
2
.

Catholici communiter, 2.Lamiarum peccata lunt: Allibro 4.(umm.inftrultion .Sacerdos.cap.de magica is .

potiùs cogitationis ,velnudi conatus; quàm facti, Idem eit I v RIST is afferuere , Grillan.kbro 2 .
vel executionis : ideò ab Ecclefiâ puniri non de de foruleg.quaſt.3 .Martin.de Arles,traita: .de fuper
berét,nec à iudicibus aliis.Refp.falſum præſuppor ftu .à num.8s.polt vecerus, loan .Andrex, in cap.ac
ni,progrediútur enim in opusexteriùs: & in atro cufarms s fans debaret. in 6.Archidiac. loann.Mo
nach.Guilhclinú,de mõte Lauduno & Bartolomæu
cioribus crminibus receptum , conatus aliquando
3 puniendos,vt conſtata. 3.Pænā minuere deberét, Raymundi,ibidem ,& fatis farerur Oldrad.conſ. 210
a lul. Clą atas ſencctutis, & ſexùs fragilitas. Refp.ſenectuté itein Turrecremata in cillud 26.9.2. Berber.in via
rus g.fin.q.
non efle jdoncá cauſam minuendæ pænæ in atro 10r1 iuris tit.defortileg. Siniancas in pra &t.c.11.et in
92.num.2.1
Kircho. & cioribus delictis, vt ex praxi iudiciorum ,affirmat injtuur. Cathol.Damhaud.in predlar.crim.Nauarr.in
alij quos rectè lul.Clarus 6.deinde falſum ſupponunt, ſolos Manul.cap.i.num.25.0 incap.numquid Cain.de
fequitur ſenes in hoc peccatum incidere. Vi eriam falfum pæn.d.l. Menoch de arbui.indic.caf.388.Farin prax .
vel inuitus
GodeIm.l. fupponút,ſolas mulierculas ſic delinquere: quam crim.quajt.20 . Florimund.de Remundis , de Ante
3.cap.vlt. quam nec in hærefi nec in fimilibus atrocioribus chriftocap.7.num.s. Nic.Remig.opere de damonolat
num . 36 . lexus excufat.4.Lamię debentcenſeri ſimiles dor Quodque caput eft expreſsèhoc docet loann . 22 .
B
bg.final.g., mientibus,confitentur enim criminacommifla in in fuaextranag. ſuper ſpecula .
60.num.6 .
mentis exceſſu , vel ſopore. Respond ,multa lagas Eị quia contra hæreticosagimus etiam ex ip
4 lishoc accuratè docent , Lamb . Danæus, Dialog :
immò ferè omnia vigilantes committere, & pro
pterhæc puniendas ; vt propter pacta cum dæmo de førsariis, Ioan.Bodin.lsbr.de damonom . Thomas
ne, coitum cum codem , infanticidia , legerum & Eraſtus, in Furnio,Georg . Pictorius , in Refolut.an
iumentorum damna,& c. Immò, & quæ in fomnis Saga ignis mulēta damnanda. Hotoman.conf.98.
gererent, culpâ non carent, quia & antè fomnum De V E NERIO COLT v fuccuborum & in 2
cuborum , hoc tenent cum Innocent .8. Pontif, in
ea præmeditantur, & poft fomnum ea rata habent,
& libi io illis complacent. bullâ de hac re editâ , & plurimis Sanctis Patri
c Simanc. ş . Argumentum , pacta huiuſmodiſunt imagi bus Alexand.de Hal.1. part.quaft.78. D.Thom.D.
in prax.ca. Bonau.Scor.Dur.Gab.Dionyl.Carrutian.in 2.d.8.
11. num.4 . nationes deluſarum mentium . Venerius quoque
coitus cum dæmone, eſt rei impoffibilis fictio. Guill.Paril. de vniuerfo pari.vlt.capir.23 .Abulenf.
Quæ de tempeſtatibus & damnis daris narran in 6.Genef .quaft.6.& in 7.Exod.quaft . 12. Alfonf.à
tur corum excedunt poteftatem : quæ de tranſla Caltro , ſupr.cap.6 .Caietan .in 2.2 .quaft. 96.art.3.
tionc corporali dicunt, ſunt nugæ meræ .Rispond . C Sixtus Sepenſ.libr.s.fanci.biblioth .anno 73. Barto
imprimis credendum contra leipſos ipſoruń con lom.Med.1.2.quaft-72.ar.2.Spreng.Nider:Silueft.
fellioni , ficat & aliis reis , deindc iam contor Pic . Holen1.Spin . Victor. Mich . Creſper. Torel.
mes omnium effe teftificationes , & tam confir Angl.Binsf.Comenſ.laquerius,ſupr.citari,& Vlri
matas experient â omnium populorum & lacu cusMolitor,in Dialo.cum Sigiſmundo cap.5. & 6 .
loruin ; vt id negare,mbil fte, nifi infanire , vr be Ex Juriſtis, Martin.de Arles lup.Grill.lib.2.9.7.
e
d libr.i.de nè dictum à Silueſtro d ;quibus ( vt ait Penna , Simanc. & Remig. fupr. & locorum omnium acta
ttrigimag. nemo( nifi fenfu careat ) guear coniradiçere , & ( vt de hac re iudiciaria . Nec non prædicti quinqué
& demon . alius quidam de grege hæretico dixic ) qui hoc an hæretici; & ipſemet Lutherus, in Conuiuialibus,vt
admirand . Regare , isandeat
is andeat negaremeridie lucere folem , apparcatmendaciu Fichardi,hoc attribuentis ſolis
cap . 14 .
cd.cómu. bis ſex cfle duodecim . Et fingula nos, libr. 2.com inquiſitorib ' & Papatui addictis, vt ille loquitur.
68.liri.r. probauimus f. Nunc dumtaxat auctores ea con De GRANDINE TEMPEST . & c. huiuſmodi;
an

fde pacto . firmances cicabo. PACT v M iftud agnoſcuno quæ probanturomninò à Thcologis,arg.cap.l.lob,
9.4 . de té .
& habent pro certo , cum THEOLOGI, vt poſt vbi, D.Thom . & Carruſian.idem docuere Parres ,
peitatibus
& damnis Cyprian . libr.deduplicimariyrio , & D.Auguſtin . D in cap.necmirum 26.9.5.D. Auguft.lib.8.de ciuitat .
quæl.1.de in capute illud 26.quaft. 2. tenent D.Thom . 2.2.9 . Des cap.19..llidor.lib.8.Erymol.cap.g.Innoc.in bulia
concubitu 95. 96.Alex. Halenſ. part.2.9.184 . Alber.Magn . fua ad ingaifuor.D.Thom . & cæteri Scholiaft.in 2.
quæ.is.de d.7.4 8.Caftrenf.Sılu.Spineus,Hollenus, Spreng .
in 2.1.7.art.vlt. Petrus de Tarantalia , ( qui poltea
Tranſlatio
fuit Innocen . V.)ibidem , Petrus de Bonauentura, Michaël.Toler.laquer.Nider. Victor. Angl. Bins .
ne local.q.
16. lib.z. ibidem .Guido Carmelita , in ſpecialı queſt.quam de feld . & alij citati. Ex luristis.conſentiunt,Siman
VV hacre cumpofuit sufſu Papa loan.22. Scor.in 4.d.34 . cas ,Menoch . & Damhauder. & Remig . & Co
Gabr.in 2.1.8.quaft.2.art.4.S.Antonin.2.par.111.12 . wenſ.citati ;Azo ,Godofred . Barr.Angl.Bald.Saly
Guilhelm . pariſienlis.in traétat . de fide o legibus, ce.inl.4.C.demalef.vbitext.apertè hoc confirmat.
Silve. Tabic.Angl.Armill.Grafis,in ver.ſuperstitio Bonifaciusde Vitalinis tractai.demalef.c.de fortileg .
Gover.maleficium .Gerſon.in 1.part. Trilogro Theolo. loan.ab Anan.in 6.1.de forıileg. Grilland.libr.2.9.6 .
sface Astrologix, loannes Tritthemius haruin re Franciſc . Balduin . lacob . Ræuardus & alij ad Il.
rum nimis pericus,in gg.à Maximiliane Cafare pro XI1.tab.Pet.Gregor.libr.34.Syntagm.Iuris vniuerfi
pajutus ; Franc. Victoria , relečt.de Magia , Alfonſ.à cap.1 . cap . 13.Petr,Matth.in 7. Decretal, titul.de
Caſtro, libro primo, de iuſta haret.punit.cap.is. Ey malef. & incantat . Necnon tres illi hæretici quos
mericus, direct.inquiſir.cap.43.& ibi Penna,comm . nominaui, & Lutherus Archihæreticus .
E
68.Bernard.Comenſ.in disputarionepoſt Lucernam De TRANSLATIONE CORPORAL I eam
4
Inquifitorum , Sprengerus, in Malleo , Niderius,in per dæmones fieri pofle & folere ex patribus do
formicario,Hollenus,in Preceptorio ,Balinus,libro de cent Clemens,libr.6.Constit. Apoſtol.cap.9.Arnob .
Magicis,Bartolom . Spinæus,contra Ponzinibium , lib.2.cont. gen . Egelip . libr.z. de excid.Hier. Cyril.
Siluelt.Pieras,lib.de Atrigimag.co damon.admirand . Gieroſ.Cateches...Maximus Taurin.ferm.de Natali
Franc. Picus, Dialogo . Strix , laquerius , in flagello Apostol.Epiph.lib.i.contra hareſ.30.Greorg.libr.i.
beret . Iofeph Angl.in 2.quaft.de Magia .& nouil Dialo.cap.4 . Et alia exempla ſuggerit loann.Ca
-SimèSebalt.Michaelis,in Pneumalogia,Crelpetus, (arius Monachus Ciſtercien Gis , libr.s.cap.27.34.56.
de odio Satana in homines, & Petrus Binsfeld . part. & quæ his addunt Bart.spinæus,contra Ponzinib.
1.de confeſ maleficar. preludn.z.Cardinal. Toletus, Grillandus, Caftrius,Remig. & Binsf.à me cirati.
1 Eſt
 LIBRI V. SECT. X V I. 399

Ertiſta coinmunis ſententia Theolog.& lurilt. A feſfione legitimâ & ritè facta loquuntur,in qua &
S. Thom .Scor. Dur. Caiet. Silueft.Angl.Victor. adfuêre indicia ( alioquin nulla foret ) & reliqua .
Caftrij ,Sprengeri, Niderij, laquerij,Michaëlis, de quibusdiſſerui ,ſupr.libr.s fe& t.ll.certum eſt ac
Crelpeti, Toleci,Spinæi, Pici,Guill. Parif. Bins manifeſtum eos alucinari. Nam lcges humanr
feldij, & aliorum citatorum ; Turrecr.in cap. Epi talem confeflum habentpro iudicato: & in Euan
fcopi 26.quest.s.Grill.de forrileg.queft.7.Pennæ ſup. gelio Paterfapuliàs feruulum nequam , ex ore eius
d.comm.68.vbicitat Commenl. & Alberi.de agno ( hoc eſt exconfellione) iudicat.& ex tali confef
fcend.cathol.affertion . q.24.num.24 . & vocat hanc lione indiciis fulâ, quæ ad torturam per fe fuffi
ſententiam communem Theolog. & veram ,vieft cerent,reum damnari poffe, non eft dubitandum ,
reuerâ .Nec ei repugnatNauarr.cap.11. Manual. vt meritò cenſuic poſt alios Daniel Mollerus,
num.38.nam voluit Colummodò negare ; eas vebi, part.4.Constitution. Saxonicar.feet.2. num.13. & hoc
cum illis circumftantiis , quæ cxprimuntur in d . in terminis de crimine & confeſione ſtrigum ac
cap.Epiſcopi.Ratum ergomancat,quintum hoc ar curatè probat Arnald. Albertinus , deagnofc.aſſer
gumentum planè fallis præſuppolitis niti. Mirè ten harer.guaft.25.quem lege li lubet. Si de non
tamen circa hanc deluſionem Lamiarum perrina B ritè facta ( v.g.deftitutâ indiciis, improbabili, vel
ces ſunt earum occulti quidam Patroni.Arripiunt impoſibili ) loquuntur; illis aſſentior : ſed nego
occaſionem ex d.cap. Epiſcopi (de quo nos mox hoc in caſu propofito locum habere. Nam quæ
copiosè & luculenter differemus.) Quia deluſas Lamiæ confitentur,non funt impoſſibilia ,nec im
Herodianaşillas canon aſſerit ; fic ratiocinantur: probilia peritis humanæ & diuinæ philofophia ,
foilla delufe,ergo noftræ ftriges. At quiahomines, led admirabilia tanun.Probatum id à metoro lib.2 .
aliàs nec ineptincc inſulse ſtolidi,animaduertúc Dignifii.Magicar, Nec vmquam iudices probiex
non Laris validèinferri. Ergo faltem ( inquiunt ) tali nudâ confeffione procedunt, vel ad damna
poffunt etiam deludi.Vnde igitur cum aliqua in iu tionem , vel ad torcuram , vel ad capruram aut in
re Giftitur,iudici conſtabit eam non delulam , quz quiſitionein ( vide dicta ſupr.fect.2.verf. Qyarıère
pocuit ? Ne quit diſſimulem ,in vobis, ipſorummet quiruur ) ſemper enim indicia requirunt , quibus
argumentationem ad meà V.Cl.Phil.Numanno aliquando validiùs , aliquando imbecillius, lufti
Secretario oppidi Bruxellélis in Brabátiâ, poetica cienter tamen confeſſio altruitur:quęindicia qua
arte ,led pietate clariore, cui cum illis quo idianæ lia ellie debeantdocui ,fupr. fe&t. 3.4.4.per 101. &
velicaciunculæ pro veritate , præſcriptam : Mini non poffunt particulatim ,nifi fpecie factiin par
feitum eff (inquiunt) Dočtoresdemaieria fagarum c ticulari propoliiâ , explicari. Cur ergo metuunt
fcribentes ad vnum omnes hoc admittere, quod mulier ſtare confeflioni ſic legitimèfa&tæ ? In foro poli
tule à demone fepè illudantur ac decipianiur: ita vt ſtandum eft confeſſioni proponentis in exomo
per imaginationens cogitent, & credant,cerie fe per logeli peccara lua,etiam absque vllis indiciis ; cur
petraſſe ac feciffe veraciter , ca que tanium ,in fola non in foro fori cum indiciis: G Dei vicarius illic
phantaſia opera Diabolimentem obfuſcantis obuerfata peccatum non metuit , cur hîc vicarius terreni,
funt . Non fatis tuò.ergo agere iudices,quando con Regis formidet? an temporariæ pænæ maior eſt
feffionibus fagarum fiue voluntariis , foue per vimex dolor, quàin æternæ , aut primæ mortis grauiùs
toriis , fidem adhibentes , caſque pro fuffisiensibus ba periculum vel damnum , quàm ſecundæ ? Quid ?
bentes ,probationibus ,miſeras illas, ac forte infontes quod in facramentali confeſſione tenetur ludex
fuppliciis tradunt, qua ,cum decepta ſunt negare non ftare rei confeflioni; adeò vt fi dicat fe calia pa

poffunt, ea , quorum fere vera reas putant . Quamo. traſle , non pollit confeſſarius illum reiicere , line
brem cuiuis iudicimeritò fcrupulus nafcatur. Quia peccati Mortis reatu , quaſi illuſum ; ex hoc qui.
confeſſio in hac re pro fufficienti probatione paberi non dem ſolo ( quod prætexitur ) capite , quod deludi
debeat : cum fieri poffit , ut ex errore decepte mensis à dæmone aliquando tales contingat ; ſed tenetur
procedat confeffio . Quoigitur pašto iudex porerie di- |Dei & abfolutionem & pænitentiam impendere ?
nofcere; Verum in indiuiduo reus reave, quaei offer Igitur nec iudex fori externi , ſolá frecus conie
iur, fatper imaginationem deluja , vel vere commiſerie cturâ quia deludi ſolent, poreſt ſtrigum juridica
qua faletur. confellionifid em derogare. Quòd inde etiam fta
En Rhodus , en Calcus, qui non agnofçat argu bilitur ,limalefici ſe conſpiraſle in reip.vel Prin
mentum Vvieri, cuius venenum Calidius Loo . cipis perniciem facerentur : ex iſto illuſionis capi
ſeus, in Alemanniâ hauſtum & eiuratum , in Bel. te nullus iudex auderer eosabſoluere veldimitte
gium , præfertim Bruxellam diffudit , vt antido re; ſed centeret ſe obligatum ad reorum condem
cum propinom ram periculosè poris, primùm nc nationem procedere,ve reoram læſæ Maieſtar. En
byla raticinationis,ſcu vaporis noxij exhalatio,rc fi hanc publicam iniuriam negligeret, iple à lu
mouenda. Nempe prætexitur prærengo (crupuli perioribus iudicibus in ius vocaretur , ac ille ipſe
ex confeflione falsâ & erroncâ, quàm contendunt fiſci procurator ( cam ſomnolentus vel contem
eſſe quando ex nudâ confeſſione proceditur.Quis pror diuinæ iniuriæ ) nactum ſe ſpongiam cre
vmquam afferuit( non ego quidem vſquam ) Toli deret ſucci plenam , quàm aueret exprimere. Cur
ſtandum confeflioni? cenſui ſemper & proficor E ergo ſegniori eſſe liceat in Dei iniuriâ , quæ per
in hoc crimine ex nudâ & folâ confeffione rei [picuè in maius Ecclefiæ & naturæ dainnum ver
procedinon poſſe , cum Bald. Angel.in l.1.C.de git : Denique fi in furtis, latrociniis , ſacrilegiis,
confes.quia ex tali non videtur fatis iudici conſta adulteriis , homicidiis , falſæ monecæ , Sodomix ,
re certo poſſe de crimine , quod tamen neceſſa & c.criminibus ſtari poteſt legitimæ confellioni,
rium elt ad condemnandum , ex ſententiâ coin cur non in hoc quoque delicto ? Iniquum planè
muniore,arg.l.1.9.tem illud & ibi Ban.D.ad Sylla eſt aliam exigi certitudinem , quàm quæ iuxta cri
nie. Sed contendo paralogiſmum latere in hac lo minis narurani poteſt haberi, li cuiuſquam aurcn ),
lius nudæ confeſſionisnuncupationc : Et ideò, vt certè buius criminis ca eſt natura , vt de co fermè
in omnibus æquiuocis , eſſe necefle priùs diſqui iudici aliunde nequeat conſtare,quàm ex ind.ciis,
rere, quid vocem nudam confeflionem .Si de con præſumptionibus,& rcvrum confeſſione,cò quòd )
292 clàm
400 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

clàm committatur , & fæpè nulla poſt ſe ſceleris , A virare , inanem culpam , in verum crimen incur
veſtigia relinquat.quare hîc potiffimùm locus eſt runt.Vbiimpiusinterficitur(air D.Ambrof.lib.2.de
ſententiæ ,volentium ſolam legitimam , quæ ve Paradiſo ( CHRIST V s infunditur : ubi abe
rifimilis fit reorum confeffionem in talibus deli minario aboletur ; fan &tificarlo confecra:ur, Impium
& isad condemnationem fufficere,quàm admittit ( fcribirCaffiod.libr.9.varior.in edicto Alarici )
Godelinannus, libr.z. de Lamiis cap.io.num.47 .& iudices illis effe indulgenies ,quos cæleftis preras ropa
cenet Mollerus', d. fe&t. 2. à num.11.atqueita priùs titur impuniros.Hæc de ſcrupulo prætenfo : Nunc
deciderat Iul.Clar. S.fin.l.by.s.recept.ſentent.quaft . de ipsâ deluſione manum conferamus.
ss.quomodoautem dica'at constare de delikto .Nón Primùm dicunt ; Man festum effe Doctores de
ne funt hæreticis annumerandi ifti foederati par fagarum materiâ fcribentes ad unam omnes hoc ad
ciarij dæmoniorum ſanè id communius receptum mittere,quod muliercula à damore fæpè decipiantur ac
docéni Grill. quaeft.10.num.ro.de förtileg .& Clarus, illudantur : ita vt per imaginationem cridant ac co
d.gueſt. ss.verf.poteft etiam ,& 9.4.v.l.quos ſequi gireni certo ſe perpetraſſe ac feciffe veracitor ea qua in
turMoller.ſupr. Quis autem neger'ad hærefeos Colà phantafiâ operâ Diabolimentem obfuftanris ob
condemnationem fufficere legitimam confeffio uerfata funt . ] Siſte gradum , Bonam horvin Do
nem ,niſi qui à grauiſſimis juris interpretibus te. Blæorum partem non oſoitanter perkegi,& nego ad
mere velit diffentire ? Bald.in l.fi quis non dicam vnum omnes hac de re idem fentite , quoad id
rap. C.de Epiſcop . cleri . Felino in cap.auditis extr. quòd de facto contingit ; fed tantùm conveniunt
do praſcripi. Arelatenfi in tractar.de baret.Notab.2. quoad id quod'po eſt contingere. Fatentur om
Quamobrem cenſeo non rantùm iudices recurè nes vnanimiter fieri pofle , vt mulierculæ deci
poſle ſtare tali confeffioni , ſed etiam teneri fub piantur : immò & viri,nam ne fexus quidem 'me
culpâ'lethalis peccati. Quia cùm iudex ex officio lior purus ab hac contagione: fed vtrum reipsa
& ſecundùm leges reuin damnare tenetur; ſi non læpè decipiantur; itern , vtrum hæc deceptio in
damnet eum ,ex cuius abſolutione periculum im cunctis quæ fatentur,an in quibuldan toniùm lo
minet reip . & 'ſcandalum mali exempli plerisque cum habeat ; non idem fenriunt, 'nec ſcribunt.
gignitur,ad damna inde prouenientia tenetur re Ponzinibius, Vvierus , & fimil. videntur velle
Tarcienda, et docebo in fine huius fe £ t.16 .Nec diffi ſemper illas deludi;Alciatus,Duar.Godel.& alij;
teri quis poteft ftriges eſſe noxias reip. & conari videntur velle tantùm deludi quod pleraque'; &
quàm plurimos poffunt in ſocietatem criminis quidem quoad hæc ſemper;quorum omnium jain
pellicere , & earum abfolutione bonos iure opti exploſæ ſenrenrix indignæ ſunt quibus refellen
mo ſcandalizari;ſecúdùm leges verò tales à iudi dis iterum calamus defuder. Communis Theolo
с
cibus legitimè captas,tortas,cófeffas punirimorre gorum ; Philoſophorum , Turiſtarum , & omnium
debere. Conſtat ergo iudices hoc facere nolentes Ecclefiafticorum Tribunalium , & ferè omnium
lethaliter peccare in Deum & remp. & quod hinc ſæculariumi fubfelliorum ſententia eft,illufionem
conſequitur rales Iudices in hoc propofito ma hanc in paucis admodum rebus feu fa&ti fpecie
nentes abſolui in foro cöſcientiæ nullatenus por bus )nempe delationead conuentus, transfigura
ſe : quod accuratè perpendendum eft eorum con tione, & carnali copulâ cum dæmonibus ) & id
feffariis. Quis nefcit iudicem teneri ev actis pro rariffimè in his ipfis contingere , lic præter cæte
cedere ? aut quis vmquam Syndicarum intendit , ros diſertè lcribuni laquerius, Comenſis, Spren
aur in foro fori reprehendendum iudicauit , li ſe ger,Michielius, Binsfeldius,Reinigius. Peccano
condùm allegata & probata ſententiam tuliffet? itaque diſpuratores ifti; primò cùm afferuntom .
Dumtaxat quidam excipiunt, fi priuatim cerro fói: nes in hacdeluſione cóuenice: ſecundò cùm quod
ret reum eſſe innocentem , quod ipfum tamen de quorumdam cafuum feu viſionum confeflione
multorum grauium Theologorum , & commu. conceditur , id ad cæteros extendunt ,de quibus
nior luriltarum ſeprentia non admitrit , nil in eo idem negatur: tertiò dum , quod rariflimècontin
qui legibus fuperior eſt,negat in fubfellij infetio- D gerc , immò quod tantùm contingere poffemulti
ris iudicibus, fed hoc loco nullushuic exceptioni dicunt , id ipli fic interpretantur ; quali crebrum
locus cft. Nemo eniin aduerf riðrum affirmare elle vel frequentiùs ab omnibus concedatur. Sin
audet cerro fe fcire illas delaufas & effe innocen fatentur id frequentiùs quidem non effe ; cur non
es ,præter Vvierum ,Ponzinibium , Leooleum & poriùs quod frequentiùs effe folicum ample &tun
fimiles ; quorum iam explofuselt error , obſtina tur : & ániino propendent;ve ex frequentius con
tione & impudentiâ & inſcitiâ plenus;ſed dicunt tingentibus confeßionem veram ,quàm faltam ef
dumtaxat fæpè illas deludi, & idcirco in indiui ſe præſumant: Sicur legiſlatori(ſecundùm Theo .
duo iudicem dabitare.Verum hinc ego contra in phraſtum ') fic & iudicioculusmentis ab eo quod
fero , quando in indiuiduo iudici non conftat de femeláutbis accidit,ad id quod fæpiùsconſucuit ,
lufam effe ,teneri iudiceny legitimá reárum con transferendus. Deinde peccant , & largiùs, cùm
feflioni ftare. Quæro , fi nollet non effe delulam , ex tali præmiffa propolnione inferunt : Yon fatis
nónne datnharet?li damnaret,quàm fater non de ergo tuto sudices agunt,quãdo-confeffionibus fàgarim ,
laſam ; cur non teneatur etiam taflain damıtare fiue voluntariis,fiue extortis per vim fidem adhibent ,

quàm neſcir deluſam ? femper fanè præſumenda bas pro fufficientibus ad damnationem probationi
cit non delufa , donecdelofa fuiffe probetur, quia bus habent , ] Errant inquam fic argumentantes.
legitima confeflio , vera elle prælumitur, conten 1. quia'videntor velle lubindicare iudices hoc
denti delufam ,probatio incumbit: non probanti, numquam tuiò facturos:quod ex præmiſsá tamen
meritò obiicitur ;neminem , qui aliàs inente con particulari propofitione cos inferte recta ratioci
ftet , ftultum vel deluſum præfumi,nifi probetur. nandiratio'non permittit.Ais , fæpè decipiuntur;
Videre in qué ſcopulu iſti impingúc, du ſcrupulu ergo iudex numquam earum confeffioni futòcre
timent.Scrupulorum propriú cft facere ve timeas, dat.Nego conlcquentiam : quæ vt valerer,ſemper
vbi non eft timendum , & contemnas vbimerico decipi cas foret neceffe,nunc nec fæpè, fed rarilli
fit trepidandum ,lic iſti dum vitant , vel fingunt ſe mè decipi deprehenduntur . Sæpiùs ergo erraret
iudex
 " LIBRI", V. SECT. XVI. 401

iudex non credens,quàin credens.Quod fi tantùm |Aquædam funt fundamenta præiagiendasve firmior
hoc volunt.Aliquando delufæ ſunt : ergo à fic de fit ardya ſtructora . ' i cars ! ) ...!

lufis aliquando iudex rapi poteſt in errorem . Ve -Norandum imprimis ea quæ magis accidunt,
rùm id quidem , ſed & illud verum tæpiff imè & aliquádo lomno depreffis accidere,vt quæ Toſta
ferè ( li ferè) ſeinper componesmencis: funt & re causij Qlaus , & Baptiſtaoà Parra de quibuſda nar
roris vacux , & verum eft quod confitentur : ergo sant : aliquando certò & perfpicuè vigilanuibus.
iudex confeffionem illant ſequens fæpiffimè & fe Inonocercumeft :augwiaz des reliquamaleficia de
rè ſemper ycctè iudicabit , & numquam , vel Wix quibus. So Sorinon who 19po cgit à vigilantibus
vmquam ab illis in errorem deducetur. Ampliùs. acuaj vrà Magis Ægypti; Exed,s .Pythoniſsa .Saii
dico , quamuis deducerecut ; fi confello legitima lis , ti Reg.28.malchesManaflis ,2. Paralip.cape :33
fuerit,addicens confeffam fupplicio legitimo ni: Balaam ariolus vigilans imprecati ſolicus, N # .22.
hil peccabit , ſed error expers eſt culpæ , functus Sæpè etiam quod vnus fowojauit ,hocalter vesc
cnim eſt officio fuo , qui ſecundùm allegata, & patcauit bout duodeco 7.Madiakita miles ſomniarai,
probata, & publicam conſcientiam ,immò & pria quoad.Gedeop in caftra irtuens verè fecit: Vnde
uaram ( cuidabirario ſola non repugnat ) ex juris: fituswapobit.quod yni fage ( omnianti, hoc altor
B vigilaxi
normâ iudicauit.Pręterea fi quid ifta ratio valerce verè donsigiffe : quare non podymus ex
in fimilib vålerers in quib'camé nemo iudiciorúa huiuſmodi nagrationibus , quæ particulares ſunt
vel legúpericus vllatenùsea admiferit.Quàm fæpè, vniuerlim colligere ſemper verè,aut ſemper falso
tormentorum acerbitas falſam in propriuin caput hæg.contingeret i, se sro " 11 .
reorum confeflionem extorquet:ergono iudex qui: Notandum fecundà folere hominem deludi
ex confeffione per quæftionis cruciatum expreſsão vel imaginariè ranıùm feư internâ imaginatio
ſed aliàs-legrrimâ,reum damnauit,nó fecurèspro ne, quando in rei linanem fimilitudinem cogita
ceder:fæpè fit vtmulti teſtes pecuniâ corruppviip uip tendit, quaß in rem veram fenfibus obiectam
vnum teſtimonium'conſpirent,necoccurrar con vt fit fomniantibus. Quod non videtur ferè ym .
tra illos exceptio vel.depulfio fufficiens, & tamen que habere locum in trigibus noftris,quia ferè
reusverè'fit innocens : ergo teſtiinonio legitimo lemper concurruntéiçcultangit aliquæ ex quibus
teftium iudex non turò uitatur: Quis hæc ferat:64 Patgal, delictum earum imaginarium non fuit
milia ſunt tamen , quæ adverſarij adferunt. Quia (€ , cum effectuş relyltar, in alio quàm in ipsâ
quòd ad iudicem arinet,qui decipitur;parum vel krige puta in agris, in inaleficiato , & c.Veldelu
nihil attinet; quâ ex causâ decipiatur , ti peccatu- ditur homo per præſtıgium , quando,immutatio
rus idcirco; quòd fine ſuâculpâ deceptuscódem Orito ex parte rei vila , & non ex parte yidenris,
narit.Nec ad rem pertinet; quod deceptio ex qua quia resaliter oculis yideda obiicitur,mutato for
ſtione vel teftimonio, vel ex rei fpontaneâ confel is medio , & aliis fpeciebus ad oculum deductis,
fione fit orra:quia ſuppono in bis omnibus æquè quàm reuerâ obiectum præfert , vt cùm viderur
iudiciorum folemnia cuncta ritè obſeruata fuille . clle lupus vel cattus qui homo eft , & c ifta deços
Si ergo'talia ad fubuertendum omnium publico ptio locum habet in præſtigiolis metamorphof
rum iudiciorum ordiné & rationem fufficere de bus , quando ftriges libi vel aliis, videntur trans,
bent; valebit illa argumentatio : findo ſufficiunt, formatæ ; ſed generat tantùm deceptionem opia
invalidus eft & obtuſusi iſte imucroià deluſione nionis , & confifti cum vero crimine homicidij,
peticus. Qui etiam inde recunditur: quod hac in re & c. Vel denique fit illų ſio per apparitionem rei
câdé quoque eft ratio fafcinacionis & cæterorum qualis eft , & qualisapparet ; ſed per diabolum de
criminum . Nam etiam quoad alia crimina reos à nouo fabricatæ ad alicuiusveræ rei fimilitudinem ;
dæmonibus deludipoſſe conſtat; vt quoad homi vtquando diabolus corpusaërcú aſſumit ad ſimi
cidium ,vim publicam adulterium ,monetariā,& c. litudiné viti vel fæminæ ,vel birci, & talis apparet
D
fi faciat dæmon ve quis puter à fe factum , vel alij. ſtrigi. Tunc tantùm deludițur ſtrix , ſi puteteffe
videantur videre ſe Petrum facientem , quod alius verum hominem vel bircum , qualis apparet. Sed
fecit : Nemotamen in aliis criminibus ad reorum tunc deceptio potiffima eſt ex parte obiecti ; ex
liberationé à pernâ iuris vmquam hoc colore vti parce verò videntis non eſt deceptio in lenſu ex
voluit : quia nullusfuit, quiram friuolæ defenlio ieriore , ſed in opinione ; quia vnum putat pro
nis vanitatem non perfpexerit.Quor lomniátibus alio : fi tamen huic viro ſuccuba fit mulicr , vel
illufiones contingunt , quas homincs purant fibi hunc hircum adoret, vel hoc hirco transferatur
vigilantibus oblatas ? quor in ſomnis aliquando ad conuentum , non eſt deceptio quo ad criminis
cædes,incendia , proditiones nonnulli fibi viden reatym velmalitiam .
curdelignare ? Quid fi ergo ſomniec w.g.Petrus ſe Vnde fit manifeftum in hac materiâ dupli
Paullum capitalem inimicum gladio traiicere , & cem conſiderandam & diſtinguendam illufionem ,
Paullus gladio traiectus reperiatur : capiatur Pc vnam opinionis , & alteram rei: opinionis quo
trus, & purans ſe; quod tantùm fomniauit , reuerâ que illuſionem eſſe duplicem , vnam quando fal
patraſſe , & idco fpontè aut in tormentis homici litur opinio , & cum câ limul ſenſus exterior ; al
dium à fe cómiffum fateatur , quod alius cómiſe E teram quando ſola opinio , vel ſolus exterior fen
ſerat : quæro ,quid iudex faciat:abſoluer ?non licet ſus. Opinio quo ſenſu deluditur , quando per
legitimè cófeflum ,damnabit: innocens eft reipsa. præftigium videntur fibi lagæ æquitare in hitco
Innocens peribit:& tamé iuſtè ac turò fuerit à iu vero , & ab eo deferriad conucntom : quando rem
dice dánatus.Idem fibi reſponſum exiſtiment iſti, habent cum dæmone , & putant eum in proprio
Iquicauſam cam friuolam quærút;in tam immanis corpore , & proprio ſemine concurrere : quan
iniuriæ Deo & reip.illatç diffimulatióe .Verú hęc do putant ſe transformatas in catros , & libivel
de argumenti formâ & validitate iá nimismulta . aliis tales videntur. Et certum eſt ejuſmodidelu
Venio ad rem ipfam , & inquirere ftat , an ali Gionem folam eas à pœnâ Sodomiæ velbomii
qua regula iradipoſſit,qua iudici conſtet ; an ve dij patrati non liberare ; non magis quam fimilis
ragir confeffio Strigum ,an vana & illuſoria?Prius delufio excuſabat illas de quibusin d.cap.Eri opis

Qq Hicri
u.
 402 DISQVISITIONVM I MAGICARVM

Fieri poteft , ve ſic hodie mulræ illarum fint de- A ciatur ,tesnobis Ganones indagatorios eum cra
lulz aliquando : ſed tunc iudex debet attendere didille , libro 18. de ciuitase, Dei capite 18. libec ille
ad factum , an lic equitarint , an fe dæmoni com Michaëhij Gallico fcriptus eft idiornate , in gra
miſcuerint , an puerum ſtrigauerint , an ea fepels ciain nationum cæterarum redigam , fideoptima in
rint quæ ad transformationem vel trigiportiunr compendium , quæ dicit . Prima regula quamtra
Diabolus docuit. dic,eft indicium defumendum ab effectu ſubſecuw . Sic
Sola opinio decipitur,quádo puranedæmonem . enim volens decidere , an quod de Iphigeniæ fa
effe Nutnen , aue ei deberi adorationem , aut effe crificio narratur , verè acciderit , an præſtigioſe?
omnipotentein , vel omniſcium , vel largitorum concludit Iphigeniam reipsâ nec immolatam ,nec
illis beatitudinem ,& c.hæc deceptio non excufat à in feram fuifle mutatam , ſed aliud animal ci abla
penâ, vt nec hæreticos tel quos,quare ,tafepgóp tæ dæmonis dolo ac lutelis fuppoficum , probat
cſt,quod ftrigú rudiorcs, & idiotę fic decipiantur ab experimento ſubſecuto ,quia diu poftea viuens
Senſus folusdecipirur,cùm aliquid videndum , alibireperta fuit Iphigenia . Eodem argumento
tangendumquc à diabolo obiicitur , quod tamen probat Diomedis fociospop fuiffe conuerſos in
qui ſenſu deluditur , ſoit, non efle quale videtur, aues , eò quòd ifte aues Diomedæ poſtea inter ſe
aur quale tactu , guſtu , olfa& u ;audirúvepercipi- B mixcæ ( vt & Meleagrides ) (puciem fuam cætera
tur,vcluti quando (trigesnon neſciunt le rem la rum auium more propagauerint, Vnde colligit à
bere cum ipſo dæmone , equirare ſuper dænio . dæmone ſocios Diomedis (ubico tranflatos aliò ,
nem , non mutari in cattum ; ſed hæc Gbi videri & has illis aues, aliunde compullas , fuifTe lubltı
tantum , & c. Ettalis deluloopinionis, quæ eft in curas.Econtra paret vera fu [Te Moyfis in Ægypto
lamiis doctioribus , & m nùs rerum imperitis, miracula, quia Nili piſces verèmortui reperti, &
mulcò adhucminùs à pænâ ord nariâ præber ex locuſta vineasacmeſſesverè perdidit. Verè quo
cuſationem : quia hîc ex earum partc cft malitia que patientiæ exemplari lobo dæmonem damna
formalis & perfect.. dediffe , quia vera mors iumentorum , filiorum , &
Reſtar ergo difficultatem totam verfari in de ſeruorum iplis cadaueribus , & fubrura domus
lufione quæ eſt ex parte rei , fiue facti. Quæ nec ruinis apparuit; nec quicquam horum poſtea vj
ipfa eft fimplex aut vniulmodi. Nam aliquando uens vel integrum repertum . Confirmat hanc re
exiſtimant Gibi vigilantibus accidere,quod verè in gulam D.Thomas cùm cenſet præſtıgias & illu
ſomnis caniùm accidit ; hæc deluſio non magis lonesdiaboli diu durare non pofle: cum fint,non
excaſar à pænâ, quàm à peccato,verbi gratia, pu- C naturæ leu ſubſtantiæ ſublifenos; ſed quædam
tat vna ſe delatam ad conuentum , quæ manfit in dumtaxat acc denua, quæ Di.lcctici communia
loco ſopita , priùs tamen vcrè fecit omnia quæ vocant, quorum eft proprium alterativne naturali
folent adhiberi ad ftrigiportium ; vel putavic velociter commucari.Secundùm hanc ergo regu
ſe cum dæmone vigilantem commiſceri, cùm lam patet in criminum , quæ ſtriges fatentur ple
tantùm fit fomnians deluſa , fed tamen dæmo risqueveritatem à parte rei ſubeſſe , non nudam
nis amplexus expercbat , & in nefarium ſcelus illutionem . Infanticidia probantur , quia pue
animo confentiebat. Sufficit malitia , conatus, ri quos illæ fatentur à fe necatos , à parentibus
& pactum inicum , & obftinatio perfida fibi in vi præfocati velexfucti reperiuntur.Exhumatio cor
gilâ complacens, & ad hoc planè deliberata : fi poruin , lepuleher religione violata,probatur; quia
cut obtinct in hæretico , qui quàm in fomniis ac cadauera lopulchris eruia non inuenta in locis
ceprſfet propofitionem bærericam , cani vigilans ſuis , frultum veſtimentorum quod dicebant le
poftea approbaret , ac tueretur : quem certò ro dæmoni pro arrabune dediffe, re ipsâ repertum
gus materet. abeſſe à veſtis parte, quàm illæ narrab nt.Homi
Aliquando purane ſe feciffe quod d rmon ip nes & iumenta maleficiis læfi, & interdum ab illis
ſe fecit , verbi g'atia , putant le teinpeſtarem con- D liberati funt vbique ad manum . .
citaffe , pauperien agris feciffe , necem pecori Secunda regula eſt , Aucndendum an qua affe
bus & infan ulis intuliiſe ; quæ tamen cuncta ex runi, ſine damoni poſſibilia.lic enim Diuus Auguſti
condicto ad fignum præftitutum diabolus patra nus ib :dem oftendic non fuiffe focios Diomedis
trauit , plis id fieri volentibus, & ex conuentio in aues verè & effentiali transformatione muta
ne lignum pra fixum ſuſtulerunt.Quid cum (quæ tos; quia fpecifika mutatio effentiæ vnius in aliam
lo intereſt, per ſe, an per alium fecerint? ſuperat creaturæ poteftatem . Sed dicit factum
Quod fi ( quod rariſſimum ) nihil tale cona lubrractionc & fuppoficione illâ quàm memora
tas (triges ,nihil cooperatas apparuerit ; & æquè uimus ; quia hoc , Diuinâ permiſſione, difficile
dubitetur, an per dæmonem hæc fint operatæ ; ad non eſt dæmoni.Hanc regulam ſecutus eſt Diuus,
fingulares circumſtantias cum iudici recurrédum : Thomas. 1.par.queſt 114. art. 4.ad 2. cùm ſcribit,
& quia caſus ſunt indiuidui, iplæ quoque condi. E si agatur de teſarre&tione mortuorum aut fimi
tiones circumſtantiarum indiuiduæ lunt & pecu lium rerum ſupernaturalium , & eæ dæmonibus
liares ; nequit res vlla generali regulâ definiri. tribuantur,credendum fuille dumtaxat illuGones.
Poſſunt tamen quali in genere circa fingulas cir Nam licet Deus vniuerſali ſuâ prouidentiâ vta
cumſtantias quædam obſeruari, non parùm lucis tur, ad plurimoseffectus ,malis Ipiritibus ; num
ludicibus zelo Dei præditis aliis allatura , nam quam tamen vtitur iis , ad opera ve è miraculo
quorum zeluseft in loculis,vel emortuus,iis quo ſa, quæ fibi & bonis Angelis beatisque reſerua
niam in mediâ luce amant cæcutire,fruftrà fol ve uis : & quia diaboli donorum ſupernaturalium
ritatis illuxerit. non funt capaces. Hac regulâ v6 fuêre veteres
Præclarè ( meâ fententiâ ) notarum fuit à Se Chriftiani in diſcernendis miraculis veris B. Pe
baſtiano Michaëlio , Pneumalogia opera extremo, uri, a fictitiis SimonisMagi, teſtibus Clemente,
nobis ad hanc veri inueſtigationem , ftrenuum libr. 3.recognition . & Irenzo , libr.2.cap.s7.Secun
veritatis athlelam , & fideiclaram lucernam , Bea dùm hanc quoque regulam credendum eſt con
tum Auguſtinum præiuiſſe , & fi penitiùs inſpi feffioni ftrigum , quia quæ fatenturnon ſuperant
vim da
 LIBRI V. SECT. XVI,

vim dæmonis, ve oſtendi,foro lib.z.nec quicquam , A & verè hanc Deiimagině, nenimaginaciòpáiden
eorum repugnar , immò conſentanca ſunt omnia deturpare , incæſtareque longè quoq; facilmiselt:
S.S.& Patrum doctrinæ .Quare vt ex hoc indicio dæmoni corpora locoinqucre & trasferreucibuin
res decidarur , opus elt vico in S.S. & Patrum in porúq; miniftrare, corpuscaallumere vel effiogares
lectione & philofophiâ ſolidè verſato ; qui fit quá'imagines , ſimulachra ,& phátalmata tā varia ?
pius,doctus, & Catholicus, quia ( vt ait Tertull. rú rerú dormientiú fenfui joterieri in inintere &
lib.de anima , ) damones ſoli noueri Chriſtiani. ': imprimere; quiadtrigum phaniahæ codem tépore
Tertiam D.Auguft.regulam petit, ex multitudi non ſünç codem modo diſpoſitæ , nec temporom .
ne testium , o conformifimilitudinenarrationum :quia nes omnium quæ repræfentanda condiciones anja
vniuerſorum vnaniinis vbique conſenſus exclu mo ante conceperuor,maximè prinâ qua hacex
dic omné deceptionis aut ſomnij lufpicionem.hoc periuntur vice;pec poroſt diabolus quasvult fpes
argumento vtitur d.l.18.c.18.Sic in causâ ſtrigum ex cies in phantafiâ imprimere ,utdocet B. Thoma
diſtantiſſimis regionib.hodic idein teftantur Scri 1.p.golll,art.3.ad 2.His trib :D .Aug.canonib ,exami:
prores Italiæ ,Grılandus, Albertinus, Silwester, Spi natoriis vltimus accedat in praxi yazlıflimus.
na e aly ; Hifpaniæ , Ciruelus ,Castrius, Tostatus; Quarta regula & certiſſimavidetur,cafu ocenir
Galliæ ,laguerius,Michaëlitis,Crespetus;Germaniæ , B rente curcumstantias omnes diligentiffimè debere pers
Sprenger,Nider ,Mollerus ; Lotharingiæ ,Remigius, pendi : nam hinc cluic dignofcetur , an cirça-factum
Gregoriusq ; Treueris, Binsfeldius.deniquealij in confitens fueru deluſu . ;)
numeri. Ipfæ quoque ſtriges cùm idem quod di INam ip:ře adeò occulâ & arduæ probationis
cunt in Hiſpaniâ;dicant in Italia ;& , quod in Ger non eſt moderati aut ſenſati hominis demontas
inaniâ , totidem factis & verbis referunt in Galliâ ; ciones exigere , vel probationes luce meridiana
& , quod vno anno , id alio ſemper iam ab annis clariores, cum quia dicentieſſe delufum configen
pluſquàm octoginta continuis in eculco & extra tem , incumbit probatio , non verò neganti ; quia
quaſtiones liberè profiteantur ;idque tàm appo hic pro fe habet præſumptionem , tum quia in fi
fitè , vt mulierculæ & pueri litterarum alioquin milibus ,nempè exceptis criminibus , hoc içcc
rudes videantur legiſfe , intellexiffe , & memoriæ ptum eft à faniore iuriſprudentium parte , v ad
.

mandaſle , quæcumque viri do & i de his rebus mittantur probationes aliàsminùs fuffic entes.vi
ſcripto per Europain totam variis linguistradide. g.infaiium & complicum depolitiques & tefti .
runt : nonne hic conſenſus vniucrfalis plús ſaris mon a.fic poft glof.Salicet . Alexand.Gandınad alios
conuincit,hæc iis non accidiffe in fomnis ?nam.fi docent.Clarus lsbr.s.h.fin.q.21.6% Binsfeld.noembrizi
Læc ſomniarur, quo pacto fic femper omnes idem de confefl malef.conclus.s. Item quo plures circum
fomniarunt codem Gbi eueniffe modo, eodem lo с
Itantiæ concurrent , fiet res euidentior : quando
co , codem tempore, die, horâ ? Ve medici docent autein aliqua deluur, fi abluor aliæ , hæ quæsads
ciborum quantitas, & qualitas,diuerfa ætás, & va lunt non cneruanrur idcirco , nain in his circuma
ria corporis humorú temperario generant diverſa ftantiis eâdem ratio eft, quæ teftauan . Sicut enim
ſomnia:hîc idem fomniant omninò,digites fplen maioris momenti ſunt duo teftes affirmantes,
didi,& Iro pauperiores egentioresque; famelici & quàm decem negantes fe vidiffe :ita in noftro ca
daphister habiti; viri fæminæque, nus, & pueri, ſu plus momenti obtinent duæ circunſtancia
bilioli & fegmarici, fanguinei & melancholici, præſentesad veritatem confeſſionis adſtruendam ,
ergoneomnes.iſtos cam diuerfæ ætatis , nationis, quàin abſentia veli defectus decem aliarum ad
conditionis temporealio atque alio , lim li ſemper eneruandam confeffionem . Nam ex eo quod non
ciborum vfus quancicare & qualitate,æquali tem elt, nihil pofitiuum poteft inferri. Hoc polico
peramento corporum fuifle dicent , quia eâdem videamus de fingulis circumſtantiis .
ſemper ſomnia fuerunt : Dicentfortaſſis hæc illis Quoad circumſtantiam Qvis , leu.perſonæ
fomnia ,non à naturali causâ ,fed à demone immil conficenuis , conſiderandum an alias fibi mente

fa , & idco tam ſimilia exiſtere.Humanain igitur o conftet,& ad rem appofitè loquatur;an det ſeien;
iſta naturam fuperant, & à dæmonibus iſta procu tiæ ſuæ vel factinon improbabiles rationes ; an
rantur. Et quæro ,cur non igitur concedant hæc à dicat ſe diſcernere nofke inter illuGones, in lom
dæmnone fieriverè, & non per fomnium illufione, nis, & res ipſas quæ vigilanti acciderunti, quod
ſed vigilantibus ad talia hos mali artifices abuti; afferebat loan.de Vaulx , & Inquiſitores Germa
cùm id ill:s fit æquè expeditum ,neque S.Scriptu ni teſtantur eſſemodos dignoſcendi. Miniaram
ræ ,nec Patrum ſententiæ , nec rcctæ rationi refra . verò refert an linc idiotæ ,uam idioræ quoad len
getur. Quid ? quod non fit veriſimile dænionem luuin externorum functiones cam pollene, quàm
hæc ſomniancibus tátùm hominibus vbique om qui docti ſunt. Ætas etiam non multùm ad rem
nibusadeò cóformiter effingere. Id probatur, quia peminet, nifi fi nondum eſſent doli capaces,quoad
bæc ab vno & eodem dæmone fimul codem tem peccatum ; vel etiam præſenio delirarent. Nec
porenon fiunt.nam vnús ſimul pluribus locis fibi maioris momenti eſt conditio paupertatis veldi
adæquatis ellenequit vel operari,vodocent luftin . uitiarùm , namn etſi pauperes facilius in bacfi ele
Mariyr.q.40.adorihodox .& Didymus,lib.1.de Spi ra pevtrahantur;pertcaditamen non magis obnos
ritu fancto. Deberent ergo'tocelle fermè fomnio . Exij func delufioni ; quàm diuites & nobiles.Idem
rum immiſſoresdæmones , quoc-funt ſorciarij & de fexu iudicium . De energumenis( nam fortaffis
forriariæ hic fomniantes; & illis conſtitutis diebus aliquæ lagæ limul ſunt energumena ) cenfuerim ,
non vacare atteri rei, quàm fomniis effigendisi quandostalis aliqua ex bonis fundamentis iudici
Magnus hîc conſenſus, magna diſcordium men , fufpicio eſt: tunc eas curarem primò exorciza :
tium concordia. Solent( ais ad malum mali con ri , & factâ exorcizacione , codein loco.eius con
fpirarc . Farcor, ſed ad maiusmalum libentis, & feflionem haberem quo cæterorum . Nam quia
ideo nó credendiper fomnium velle deludi,quos in dilucidis interuallis energumeni faciunt, co
in atrociora poccata vigilantes poffunt pertrahe rum æquèmemores ſunt poſtea arque alıj;quçve
re ,idcò palàm magiſtelli,& cócubini effe malunt, cò faciunt tempore vexationis , vel ( vore &tus di

can )
 404 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

cam ) quæcum in illisdiabolus facit,corum poftea | A genius fectæ non abhorret.támque crudelia tercaj
non meminerunt. Igitur quandocumque in iudi illius belli ciuilis facinora fuêre à Caluinianis per
cio rcrum actarum probèmemores lunt , & cic petrata , vt ea poſteritas numquam fit creditura .
cumſtantias cæteras idonçè recenſent ; purandæ Nihil ergo ram crudele , veinefarium ſagæ profi ..
ſunt nop illufæ , nec excuſandæ à criminum pe ççantur , quod non fit exemplis conteſtarum . Pu .
nis, quæ conficentur le patraſſe interea dum racio tome hoc opere toto ſingulorum criminum mul
ne rectâ vtebantur? Rarò tamen crediderim ener tiplicia memoraſſe : & reperiri , quæ vnam in per
gumenas effe, quæ ſagæ ſunt;ſaltem poft poflelio fonam omnia concurrant, ſcripät ad me ex no
nem àdæmonc non eſſe fa &tas ſagas; ſed vel iam ſtris,vir fide dignus, Gaſpar Rhey Anno 1600.in
ance ſagas fuiffe , vel quæ verè ſunt lagæ, propter hęc verba;HicMonachy 27.Nouemb.mater filiáque,
afliduain dæmonis alliitentiam , & maximam in duo viri ,puerque duodennis ( erat hic ex reliquiis co
eas poteſtatem , multa cum energumenis com rum , qui non multò anıè hoc tempus eidem híc fiam
munia , quoad ferociam & crudelitatem potilli mis cr mais ,quifipišsbº induti jarroci prors' ſupplicio
mum , habere , vel h bere viders. affe& ti fueruni. Medea fabrıla eft, Thyestes fabulaeft :

B
Secunda circumſtantia ( QVID )comprobat ſuperos ó inferos poluerunt, vis verbo dicam , quic
confeflionem , quando delictum quod cófitentur, quod fceleram in libris,quos de magiâ,inſcribis,adus
dæmoni, feu perdæmonem homini ,non eſt im ferunt asto,hoc e: ore Indecis imya!1,qui in veneficos ha
poſſibile,nec viro fipienti & erudito incredibi sce eu questionbus egr ,& illos( libros inguam imos,at
le,quantumuis ftupendum fit, & admirabile,hor diligenriſſimè,perlegie)prafens andræi.Iraque fexres ur
reridum aut execrandum .Nam talia folent ab eis bem inira viti funt ferro ac laminis exira perfructus
patrari , & quo regnum Antichriſti vicinius, hoc anie brachius a rota in rogo vstulari funi vini. Non
Satanæ poreſtas maior concedetur : & charitate ergo attendendum iudicivt credat , immanema
magis acmagis refrigefcenre,clariùs acque clariùs gis vel minùs fit facinus : ſed in iplo conlide
myſteriú iniquitatis incipiet reuelari & operari. randum facinore ,quantumcumque lir ; an quod à
Verum verò aliquid fit incredibile vel impolli ſe patratum fatentur,id verè patratum fuerit.v.g.
bile , iudicium pertinct ad Theologos , qui cum dicit fe commouiſſe tempeſtatem & grandinem
humanâdiuinam philofophiam propè coniunxe præcipitalſe in agrum Titij vicini fui; videat an
rint : nudi verò litteratores , Iuriftæ , vel Medici, verè tum ager illc oborcâ procella fuerit grandi
non funt idonei iudices , multóque minùs homi natus.Dici le ſeſtregaſſel ve loquuntur âliolum
nes quidam Lucianij , & Athci, feu polytici no- C N. & verè puellus nullo apparente morbo conta
ſtri trochu; pietatis, publicæ falutis, & Catholicæ buit,fortaffis etiam cicatrix paruula,in pectuſcu
religionis negligentiffimi,ambitionis verò & dị. vel gutture puerpli inuenta . Dicit le necaffe
ultiarum vndiquaqueaggregandarum ſtudiofiffi vaccas aut iumenta N.defofla ſub limine ftabuli
mi. Quid verò adeò abominabile fateri poffunt, ollâ,quçibidem reperta;aut folo contactu necaſſe
quod non factum aliàs comperiamus ? Incæftus, dicit , & vila fuit tangere , nec cerça mortis caufa
Sodomją ,parricidia fidei apoftafiæ ,facrilegiano apparet alia.Dicit ſe adoleſcécula 1o.vel 11.annor,
ftris temporibus,nónne ludus ? Antropophagiam cum fe lo dæmone cólueffe ,quæ per inſpectionem
horrentanimi,fed poflem tingularum ferènatio fæminarum peritarum deuiginata inuenitur .Nec
num proferre non pauca exempla. Carybas mala verè peccatum (trigum vllum eſt difficilioris pro .
conſuetado; ludæos, Italos,Hifpanos aliquando batonis au ſuſpecte de deluſione, quàm nefanda
adegit du dimnum famiş celum , non minus effi cùm di monibus Venus.Remigiustamen indicia
cax odij magnitudo planè belluina fuperioribus fuo fuggerit,li portram pefario concubicu dçtun
annis Angrx quendam Lali adum N.Pilator tria ta præ laulſid :dine per aliquod tépus et decum
Caſtellanorum corda trepidantia vorare adegil, bendum fuerit :aut fi ſubſtrata lintea largo cruore
Matriacum D line perfula , quæ duo fagæ duæ in actis contellä
Lege Ro vtnarrat Hiſtor, de las Terceras.Quid
ber. Dino aliud ( quo te ; ô Belgica mea , hærélis auertit !") fueruni.lege slium lib.i.cap.6. Sanèbạclupt indicia
thum ii.2. nautam ; ſed nolo meis verbis , carmine voļo co clara quibºlaga queat cognoſcere le nó lomriaſſe.
de bello re gnoſcas Lector Nobilis Nottyvici; Immò quoad viros criam , cenſent laque. & alij,
ligionis in , - Lugdunum ,cingi ,Batauorum ,miles Iberus, numquam fic deludi quoad concubitum , quindi
Francia . (cernero queant,an vigilates id fecerint,licet enim
Abatauo contra cingitur illemari,
Neon opus eft gladis ferróquerigenribus armis, initium in ſomnis potuerit contingere, in ipfe ta
Sole pro Batano belligerentar aqua . meo patratione neceſſariò volunt hominé exper
Ia&turam pecoris‘Bataum quam fecit , & agri, giſi ere:atque id aiunt docere illoră experientiam ,
Hispano decies fangmine Ibere Ines. qui fædis huiuſmodiimaginarionibus inter dor
Mercator ſapienstamen haud mercabitur una miendum cómaculantur. Et hoc fuit Hebræorum
Hispani generis corpora mille boui. iam olim.opinio , quod rerü naturanon capiat quen
Macra caro eft,nuper cnim cor gustafſet Iberi quam coire neſcientem , ait D.Hieron . Traditione in
Refpuie,& canibusnauta vorare dedis, & c.is Gen.qui non refeilit ,vt nec Rupertus ; & idem te
Nam plura addit, Comelle potuit, quiin tam im- nent Liran . Toftat,& Olcaftrius,in oJ9.Gen.agen
mani facinore ludere, ſed Dinothus ramen diffen tes de ebrijLoth incæftu ; ſcio D.lien.lib.4.c.51. &
çit;nam air hunc Læltrigonem abieciffe,fed tamen D.Chryfo.bom.44.jin Gen , Theodoret,Ambroſ, &
alium arroſum id Delfcum tranſtuliſſe,pietate? lu alios voluiſſe hæc omnia prorsùs ignoronec fen
dịprio, & petulantiâ ,Idem Dinothus fatetur,lib.s. tiệce Loth facta;quòd naturaliter fieri poffe,eriam
Historie Gallica , perfuafam plebem Catholicam Caiet. & Perer.nofter cenſucrunt . Nec quicquam
fuiſſe , puçros ab vberibus matrum per Hucno dubito à dæmone adeò fortiter aliquem loporari
flios feu Caluiniftas auelli , yerubụs infigi, poſſe , vinein decifone quidem feminis dormire
& inſtar hædinæ aut aprugnæ mandi perauidè delinat.Poſſec icaqucdæmon fic fagis illudere, fa .
confueuiffe . Verus néche rumor ille fuerit , non teor .Verùm caufam non video cur id in diabolicis
habeo affirmare :malo falſum credere , quamuis Jhiſce mancipiis fieri ſuſpicemur ; quæ ( vt parrat

Spreng .
 LIBRI V. SEC . XVI.
405
Spreng.) non rarò repertæ funtin agris clara luce , Acuiam operandi ſedulò diſtinguendus eſt ab ipla
lupinæ , & criſlantes, & poftea viſus teter vapor ab rerum adbibitarum efficacitate. quamuis . n. quod
earum corpore ſe ſurſum eleuare : quem illa in a ſaga le dicit adhibuifle, hoc fit ſecundum fe inut:le
etis ſuum incubum fuiffe confitebantur. Item quan
ad effectum producendum : fufficiet , fi prg lig
do affirmant ſe ad conuentum delatas, vel iter pe no eſſe queat.nam efficacitatis vis omny pendet , à
dibus confecifle, & vifa funt ab aliis irt,aut in cho
peritia & operatione ipfiusdiaboli ad lignum ope
rea ab aliis agnitæ : & complices aſſerunt fe fimul
rantis:vtpatet in tranſuectionibus, & procellis cie
adfuiſſe , & in reliquis circumſtantiis conueniunt. ſtis , fimilibúſque.
Quando poft reditum à conuentu aliquot diebus Quincta QVIBVSAVXILIIS : hoc eft an ope
ægri,vemulti apud Remig . & Binsf.quando reper dæmonis & cum quibuscomplicibus. hoc indiciú
ta vala conuiuantium ,vt à lanione Camerarii: quá . frequentiſsimum & optimum eſt:quia fatentur có
do inuentæ nudæ in agris à curlu reuertentes , yo plices le fimul feciſſe.Videtur auté incredibile om
Grillandi Lucretia :quando poftmultum denią ; té- Bnes eodem modo circa ſingulas circumſtantias de
pus ac laborem domum rediere , vt Presbyter Pici,
luſas fuiſſe.quamuis.n.cam facilè foret dæmonibus
& Nob . ille Lochienfis Bodini: quando quallatis decem decipere , quàm vnum :tamen non eft cen
membris femineces ex nabein terram deiecti, v
lendus Deushoc æquè permittere. Ne omnis ratio
iuuenis BarauusRondlei :aut in arborem , vt Mar
probandi talia deli &ta occulta iudicibus adima
gareta & armentarii Remigiani. Deniq; quando iur : hoc enim diflentaneum eft prouidentiæ di
le aiunt cattum vel quod aliud animal induiile , & uinæ .
veſtigia patrati ſub tali larua criminis apparent ,
Sexta,eſt,VBI:quæ minimimomenti eſt.ná por
languis pueri exluci in cunis,apud Spin.vel vulnus ſunt æquè deludi vno loco atque alio,Deo permit
in ftrigum corpore, qua parte ſchema ferinum con tentc .
uulncratum fuerat,vt catcus eiuſdem Spinei, & bu
Septima circumſtantia (QVANDO )non multú
fo apud ipras Aandriæ . Deniq; hæc circumſtantia attédėda,quia tantú vno, quantùm alio poſſunt die,
iquid )innumera indicia iudici queat præbere ,led quaotum interdiu ,tantùm noctu : & quouistépore
notanda duntaxat,
concernunt.v. quæ rem ipſam ,vel
g.veldelationem qua quæritur. c
,de concubitum decipi àdæmone poflunt.Adminiculantur taméhę
duæ vltimæ reliquis circumſtátiis ad earum confir
Nam li hçc veritimilia,parum attinet,etiamfi parer mationem , cùm teſtes conueniunt in loco & tem
ga quædam admiſceancurminusveriſimilia.idcò.n . pore:nec nihil probabilitatis habetlocus famoſus,
Tolet diabolus falla veris aſſuere,vtne veris quidem
aut tempus ſolemne hoc eſt dies ordinarii ) quibus
fides conſtet:quod in confeſsione Márenſium Ne earú fceleroſa conciliabula celebrantur.
cromanticorum ex Creſpeto aliàs oſtendi item in
Sed ( inquiet) poteſt in conuentu innocensreprę.
exemplis quibuſdam à Remig.adductis . Deniq; in ſentari,adeò vt multi teſtes poſtea deponáteum ſc
hac circumſtantia, quæ omnium præcipua eſt, au illic vidide. Reſpondialiàs, velDeum id nunquam
diat ludex prudens prudenter monentem Plutar
paffum : vel fi paflus fuit aliquando eos infamari:
chum :Quodammode philoſophiam rollant,qui reb.mi nunquam tamen paſſus eſt, eos damnari. fed mox
rabilib.fidem nõ habent.Oportet autem quam ob cauſam eorum innocentiam in lucem protulit, vt in illo ip
aliquid fiat ratione tractare;quod vero id fiat,ex Hiſto lo facto B. Germani , quod aduerfarij vrgent : &
ria eſt ſumendum lib.s.Sympoſiac.c.7.Jtaque narratio certiùs probatur ex D. Athanaſijiudicio , quifalfo
ni reorum ſtare oportet,quæ tot Hiſtoriis eſt com accufabatur brachiú Arſenii ad vſus magicos abſ
probata.Hanc incredulitatis aduerfariorum ex inl. Dcidiſſe.Demum liquid huiuſmodi argumentú va
citia natam pertinaciam iampridem veteres dampa
leret in adulteris,homicidus , & aliis etiam valeret. ‫ܨ‬
verunt. Apul.lib.1.de afino allerit hominibusmulta
Ná poffet etiá diabolus in latronú caucrnis , & lu
euenire viu mira , & planè vera,quæ tamen ignaris ftris libidinoſorum innocentem exhibere tanquam
relaca fidem perdant.Dionyſ.Halicarnall.lib.s.an adulterum , vel homicidam :quod quidam B.Silua
rigait,,docet hoc vnicuique inſitum à natura , vt ex no narrant accidiſſe ,æquali hiſtoriæ fide , qua illi
propriis ea quæ de aliis dicuntur iudicemus , & an de B.Germanomemorát, & de Sácarenenfimona:
aliquid credibile vel incredibile fit,id ex propriisvi cho habes inferius 1.6.c.2.fe£ t.3.9.3: 48. Si conce
ribus meriamur, Plinius autem ſenior locus exci duntæquè in aliis criminibus hoc locum obtinere:
dit)quemadmodum (ait )mulia fierinon poffe priuſquam na illi quam fidum ſceleratis patrocinium , tam in
facta funtziudicantur ita mulia quoque que antiquitus fidam reipub . & Deo nauant opcram.nihil enim
facta funt,quia nos ea non videmus,neque rationem af accommodatiùs fic ad criminoſos omnes ſuppliciis
fequimur , ex ijs effe qua fieri non potuerint iudicamus. eripiendos. Sinegant in aliis peccátisidem locum
Que cerve ſumma inſipientia eft .] habere : doccant cur in folo crimine fafcini dæmo
Tertia circumſtancia eft Cvr : vtpore G habuit hoc poſsit ,& non in aliis.Sat ſcio nunquam idorice
caulam tum temporis ad pactum cum dæmone docebunt.
E
ipeundum : puca inſatiabilem libidinem , pufillani Sextum arg. eſtmaleficinon ſunt occidendi,pro 6
si
mitatem , deſperationem ,deſiderium vindictæ ,cu pter abnegationem fidei : quia omnes homines,
riofitatem ,egeftatem ſubicam aut valdè grauem , & dum mortaliter peccant : fidem'abnegant, & de
buiuſmodi;quibus impelli conſueuille: Theophili, moni, relicto Deo , adhærent, & tamen non pro
Edelini & aliorum exempla declarant. pterea occiduntur.Conf.B.Petrus ter Chriſtum ne
Quarta, Qvomodo : non cft magno vſui. quia gauit,& tamé non fuit proprerca necatus.Reſp.pec
parùm refert an modum ignorent : fufficit, quid ex catoresrecedere a Deo per inobedientiam tantum :
parte ſua fecerint, & quibus vlæ line inſtrumentis. & idcò impropriè dicuntur propterea infideles , &
occulta funt plerumq; Satanæ ſtratagemata , & me fidem negare : fed malefici ſeu lariz recedunt à
dia naturalia . Sar erit fi indicent, quibus vfæ ,pulue Deo per exprellam abnegationem Dei & fidei,
res , yoguina , decermina mortuorum , buffones, quod at APOSTASI , A propriè di&tæ infidelita
ollæ & c. maximè fi ifta compareant apud illas, tis (pecies , conſtituens peccatum vnum fpecificè å
vel viſa , vel reperra quibus aflerunt locis. Modus ceteris mortalibus peccaris diftin &tum . vr optimè
Rr delocit
 VM
TION
DISA VISI M A GIC AR VM
406
deducit Binsfeld.in 1.7.C.demalef.in reſp .ad 1.argu . A chorcas ducunt,cantillanc ,fædiffiméquemulta c
Quoad B.Petruin , ille tantùm peccauit cótra præ perantur.Secundò conſulter ipfum demonem frequé. leLeui.
ceptum confeſsionis fidei,fidem verò nequaquam ter , quod ipſum morre digniſſimum ,ex lege Deie V.6 .
amific. malefici fidem corde & ore abiiciút, idque Tertiò offerunt filios e filias fuas damonijs: lege Dei I d.c.20.6.
ſpontè , nullo vrgente metu. Petrum ſtatiin poeni iubentur occidi,qui ſemen luum offeruntMolochf. 2.
tuit;lagæ manent in ſuadefectione. plura de Petri Quartò eâdem lege necari iubetur,qui cum inmenio 8 d.c.20.v.
ncgatione cgregia inuenies apud Fr.Soarem.tom.2. coiërit g : item qui adulterium commiſerit h : items ;
h d.c.20.v.
qui cum ſexus eiuſdé homineSodomiam commiferii: 10 .
7 in 3.p.D.Thom .
Septimum argum .Deus permittit maleficia fieri, longè deteſtabilior eft fpurcities Magorum ; quia, i d.c.20.0
& finitmaleficosviuere.ergo non debet eos homo cùm ſint coniugati, adhuc verfàntur in continuo 13:
bccidere.Refp. ridiculum eſſe quod inferunt. fice quaſ concubinatu cum dæmonibus, & lic nó tan- k Ex.22.v.
nim ſequeretur nullorum criminum reos occiden tùm contra ſexum ,nequetantùm extra ſpecié pec- i Leuit..4
dos:quod efle hæreſim cercam ,docent Caſtr. & alii cant,fed etiam extra genus : quod deteſtabilius eſt, v.15. & 16 .
Catholici ſcriptores. Nonne magiſtratui gladius à & peſf. omnium calnalium peccatorum . Nec'o- idein in
Rom.13
.Pet.z.vi-. Deo datus ad vindictam malorum a ? Ex his apparet ciolum eſt quod cùm diuina lex k dixifler , male auch.yt no
de Orig. quàm ridicula fint argumenta aduerfariorum . Sit (ficos non patieris viuere. fubiungat immediatè : Qui nat. Božit.
homil. 20. B cum iumento cojërit moriatur. Qui immolat Dysoce- decil.31.
ergo ,
in Num . detur, nimirum vt hæc connexa , & comitari folita mc.l.de
Conclufio , Lamia occidenda etiamſi hominē nul
lum veneno necaſſent, etiamfi ſegeribus, , animantibus feleindicentur. Sextò interuenit in eoruny crimine apulta. &
ibi DD.I.
XX non nocuiſſent : etiamſi necromantica non forent, eo ipſo atrociſsima blafphemia & maledictum in Deum : quæ 2. & 3.6.
diuina quoq; lex morte fanciuitvindicandal.Sep- de Apoft.
tantum quòd demoni fæderatæ ,quòd conuentui intereſſe
folita,& quæ ibi exercentur preſtare.] timò acceduntin vno crimine on a'ia multa : quibus nk1.& 2.
Probatur id primùm iure diuino,Exodi22.v. 19 . à legibus humanis iuftiffi.nè mors decreta luppli- l. como
venciácis.
Maleficos non patieris viuere.quo loco vox Latina cium : apoftafia à vero Deo m : exercere ritus & ia C.de pag.
crificia Diaboli fædùs , quàm vili olun paganin: ol. deler
cſt admodùm latè patens,nec 'reſtringenda ad lolos
venenarios,vt nec Gręca nec Hebrça.quod quia fu transfugium à Deo ad hoftem dæmonem , cum orem.9.15
bl.n.c. 2 . sè probauit b,híc non repetam . idem ftatuitur Le Deo Sacramentum militiæ in baptifmidiconto: qui ad
de voce hoites. D.
uit.XX.verf.vlt . rebaptizatio quoque , & chriſmatis feu confir de re.milit
Mechaf
2. probatur iure humano ,lege Eccleſiaſtica . e. mationis conata abraſio : crimen læſæ Mareltaris 1.liquis
fcphim.
peruenit.c.contra idolorum.25.9.5 .Extrauagar. varys, C diuinæ apertiſsimum ex ipfa Profeſsione & pacto aliquid ex
vnâ Ioann.XXI: ſuper ſpecula,alia Inroc.8.quæ poni ſeu fædere ſolo , vt ex formula & ritu ipfo con- metallo.s.
transfugæ.
tur ante malleum malef.alia Alexand.6.incip . cửac ſtat'p , nocturni conuentus ad magicos apparatus,
D.de pe.
cepimus : alia Leonis X. incip. honcſtis petentium quod ipſum capitaleq. Cùm itaque tam multa có pl.ecliex.
vocis;alia Had.VI.incip .Dudum vti nobis.] & lege currant in vno crimine , quorum fingula morte cepta.C.de
ſæculi, ſcripta quidem 1.mults.lenemó l.nullus.l.etji. digniſsima : videtur communi iudicio carere : qui hæret.
C.demalef . mathon .non fcripta verò , conſiéru conmunem hanc peſtem non cenſet igne gladió - luod.l.
dine ferè Vniuerſali Europa , iudicum Eccleſiaſti
que abolendam : & ſuſpicionem occulticonſenſus C.ad leg .
cvt docet corum , qui ſolent brachio fæcularicos tradere'c: & atque conſpirationis meritò præber: quiſe',Dei & Iuli, maie.
omnes;qui iudicum lecularium vt pater ex ſcriptoribus quires hominum coniuratos hoftes defendere atque tae- q.vt.C.
Thcodol.
frorú tria criminales profecuti ſunt nationum omnium :Italo ri velle profitetur. :) demalef.
rum ,Blanci,Carrerii,Grillandi,Gardini,Clari,Fol Accedat & alia ratio . Criminum morte pis
bunali e
gêrc . Lu - lerij,Boſlij, & alior.ex Hifpania Bern.Diaz :" Plaçæ : niendorurn tres funt caufæ præcipuæ . 1.necriini
D
cerna In Auiles. Auendanni,Couarr.Gregorij .Lop.ex Gal noſi vigendo damna inferant proximis & reip.có
Directo riū lys Fabri,Millei ,Michaëlii,laquerii,Berberii,Rés
quifitor. ſtat autem maleficos etiamfinon occiderent vene
Inquifit.ik: migii,ex inferiore Germania Damhaudérii:ex fuperio no ; tamen plurima damna inferre : vt enim cete
Jud Cométre Althuſii.Godelmann . Fichardi,Molleri & ipſo . ra mittam , cùm eorum peccatum ſit in vno mul
vero Ey- rum patronorum Lamiacorum ';'qui dum quérun tiplex quædam colluuies ; fentitia , & femper re
merici: tur, & improbant,conteſtantur conſuetúdine,land pullulaſcens hydra peccatorum :Deus grauiffimè
Viatorium inualuiſſe. Hæc PP.reſcripta, hanc Impp.ſanctio lemper offenditur ; & ad clades roti reip . infe
Inquiſ. nem , hanc Europæ generalem confuetudinem , rendas prouocatur maxime : vt his infeliciſſinis
Berber . hæc decreta cunctorum tribunaliúin acculare temporibus experimur , quibus huius ſectæ ( quæ
Sprége
in rus mendacii , hoc eſt contendere falſum fuppofui
malleo, iam ceteris longiùs proſerplic ') Alagitia ,'bono
laquerius fe & aſſeruiſſe : quod nomen , quod lupplicium rum hominum precibus , & pietati præponde

inflagello meretur, rant , plúſque illa poflunt ad ipricandum , quàm

Siman.in 3.probatur ratione , criminis grauitati commen , hæc ad Deum placandum . 2. cauſa eſt,vr criainG
praxi
Caftr.Alf.
de (urada pænæ grauitas:grauitas autem crimits pe aliis non nocerent facto , ne doceant exemplo:
ult.hæret. tenda å perſona offenfæ dignicarc , & ab ipfo of. Evt videmus quotidie' ammiasmultiplicari , & ea
punic.l.1.c. fenſionis modo . Offenditur à Lamiis Deus Opr. tum fermones atque opera canceris inſtar ſerpe
16 . Max . & DEIPARA & omnes cælites, & vniuerfa re. quare rollenda demedio , vt' ſtulto 'pereunte,
Ecclelia,genúſquehumanum , & animata inanima. Sapiens aſtutior fiat. 3. ne fi diutiùs mali toleren
táque omnia :nam Dco & fuperismaledicunt; & tur ,maiora aggragatis ſceleribus fupplicia fibi ac
blaſphemanı: ceteris creaturis abutuntur , & exi cerlant , & de die in diem fiant deceriores, cúm
tium parant ; idque modis contumeliz & crudeli que falutis patsſit ,minùs affligi : optimè illis ad
tatis pleniſsimis . primò interuenit idololatria , gra lálutem conſülit æternam , quimarurè'Aagitiis e
uior quàm Iſraëlitarum ,illi vitulum aureum ado ripit. Docet experientia vix vllas extr'drogum ,vel
rabant,coram eo bibebant,ſaltabant, canebantd:hi carceres conuerti : quomodo conuertantur , quæ
dEx.32. à coram dæmone ipſo ,cui ſe deuouent , cuifacrifi domimoriuntur , nec habent quiad Deum re
num . s . cant, cui fidelitatis & obedientiæ facramentis 'fe. ! uočet conſciuś peçcati corum quenquam ? Po
addicunt : coram hoc (inquam ) edunt , bibune, teſt illas Deus 'ad pænitentiam etiam domireuo
care :
 LIBRI V. , SEC. XVII 407

care : ſed non videmus hoc heri. quod fingulari. A iyanbolu ejt)nrerram fculpoque cabeliü pedum DEI
Dei contingit clementia , quæ pænas cancis Icele eft per vos, & quemlibet veſtrú praft:10,vos obſtrinxijres f.leg , lub
ribus deb ias vulcbreuiore & leniore hic ſupplicio figno Dominico & cru :e conculcaio:ó illi parendo,ad cruribus
expiari . Cùm itaque omnes hæ rationes locum miniculo baculi,quodam nefandiſſima vnguenio ab ipfo pofiti, te.
habeant in Lamiis, etiamfi nullum occiderint ani Tiabolo vobispræfcripro illicrurib . & pujin per aera cc cõuen
(US &
inal : conſequens eas adhucmeritò morte plecti: ad locú conſtiintum intempeſta nocie ,hora comodama tráfporia
& hos iudices clementes potiùs quàm crudeles in lefacloribris, Statify,diebus, ab ipfo tentatore poriani ei concoe
cas exiſtere , conſequens etiam impios & crudeles translati fuiſtis:ibique in communi fynagoga plurimi- idololarna
in remp. & quaſi parricidas patriæ efle, quiad tam rum maleficorum fortilegorum , & hæreticorum faſcina- perfecta.
euidentem patriæ perniciem hæc viperarú examina riorum , cultorúmquedamorum ,accenſo igne terra , poft
diſsimulatione,conniuentia, aut aliter,fouent,celát, multas iubilationes, faltationes, comefationes,compotas
tuentur,aut debitæ pænæ ſubtrahunt. tiones,& ludos,in honorem ipſius prafidensis Beclzebub
Obiicitur ex Conſtit. Carolina locuscuius hæc Principis damoniorum in formam fpeciem fadifline Finis no

a art. 109 . ſentencia eſt a: li alicui damnum maleficio ſiue ve- B & nigerrimi hirci immutari , vt Deum ,re & verbis-a- cere ma
neficio intulerint , morte ignis pleétantur :live doraſtus:& ad illum complicaris genibusfupplices accef- leficiis ha
rò nulli damnum intulerint , pænas patiantur pro fiftes,& candelas piceas accenfas obrskiftis,& illiusfau- mano ga
delicti quantitate & qualitate. ) Reſpond . femper diffimum ac turpiſlimī anūlprob pudur ! ) ſumma cum leficia &
( vtoftenlum ) huius delicti eam ello qualitateni reuerentia ore facrilego deofculati eftis:illunqueſub 244 crudelita
& quantitatem , vt fi fæder atæ fuerint cum dæ ri Dei nomine inuocaftis:illiúfqueauxilium ,& pro vina" "cs.
mone ; fi in conuentibus , ca quæ fieri folent , fe. ductâ in omneszvobis relinfenfos; vel peri a denegantes:
cerint ,morte plectendæ fint. Dumtaxat ergo ca exercēda efflagitaftis:atque ab ipocdotti vindecias mba
put hoc definit, venenarios illos ſemper ignepu leficia faſcinationes tum in humanas creaturas,ium eu
niendos : ceteros , li venenarii non ſint , aliquando tiam in animalia exercuiftis , atque homicidia infantiñ
Sepulchro
ignis, aliquando alio fupplicio puniendos. Patronis quamplurima commififtis,imprecationes, ablattaliones, rum vio
ergo Lamiarum , qui hoc capite dituntur , docen tabes , & alios grauifſimos morbos,ope iam dite Suhaalario. An
dum fuit , harum Lamiarum crimen huiuſmodi
nia,immififtis: infantéfque per vos,nonnullis eriam ſcien- tropopha
non efle, quod mortem mereatur : quod hactenus tibus tantü & annuentibus, arie iam dicta malefica op gia.
с
illi oſtendere nequiuerunt , & Binsfeld . Grillan . preſlos,confuſos, & interfectos fuiſſe,uc demum in cerns
Sprenger. Alf. à Caftro & alii citati,nóſque etiam terio ſepultos noctu & clam exhumaſtis atquein fynago
non obſcurè contrarium demonftrauimus. Quid gam pra dictam , fafcinariorum collegium , portaſtis:de
quæſo abſurdius, quivaccam vel equun ) occiderit. nigs demoniorum Principiin foto fedenti obeulifisde
interfici: qui à fide Chriſtiana defecerit , & Dco tracta & vobis conferuata pinguedine, apite,manibus, Sodmia .
maledixerit , & Diabolo ſe addixerit exprella pro & pedibus abſcuſſis,truncúmg; decoqui,& elixari,& vini
fellione , & cum eo fadiſsimè coiërit , & ei lacri terdum afjari curaſtis ,iubentéq; acmandante prefato
ficauerit, & c. eum morte nocaftici : éſtue hoc po Parre veſtro comediſtis , & damnabiliter deuoraſtis.ma
nas criminibus commenſurare ? Viſum mihi, vnde ledeniquemalis addē do,vos viri cum ſuccubis ,vos mu
hæc omnia luculéter probari queant, inſerere huic lieres cum incubis fornicati eſtis , Sodomiam veram &
loco exemplar ſententiæ latæ Auinioni anno 1582 . refandiffimum crimen miſere cum illis tactu frigid:fſimo Sacrilegiú
vi refertur à Sebaſtiano Michaëlis, in Pneumalogia: exercuiſtis: & ,quod etiam deteſtabiliſſimum eft,auguſtiſ
Vilis proceſſib.coram N.N.N.& c .contra nobis con ſomū Euchariſtia Sacramētum per vosin Eccleſia San
ſtitutos reos,accufatos, & delatos:quibustam per veſtra: Eta Dei aliquandofumptñ,iam diéti Serpensis à Para
o quorumlibet veſtrûm relationem ,ac propriam con- D defo cietli precepto in ore retinuiſtus; illudque in terra ne
feflionem iudicialiter coram nobis factam , arque fepius fariè expuiſtis,vt cum maioriomnis contumelia , impic
repetitam iuramento veſtromedio:quam per teftium de taris, & coniemtus fpecie Deum noftrum verum & San
pofitiones eorúmque accuſationes,& alias legitimas pro člum dehoneftaretis ipſum verò diabolum , eiúfq ; gloria ,
bationes,ex dictis,actis & proceffu reſultantes ,nobisle honorem , -riumphum & regnum promoueritiseang; omnia
gitimè conftitit,ó conſtat,quod vos,o veſtrum quilibet, honore,laudibus, dignitate , auctoritate , & adoratione
Apoftafia honoraretis.decor aretis, & honeftaretis. Quæ omnia gra
Deum noſtrum omnium Creatorem , Opificem ,Vnum
conlum
nata . Trinum abnegaftis: & immitem Diabolum , hoftem uiffima,horrendiſſima acnefandiflima funt ; directe in Sententia
antiquum humani generis ,coluiftis voſque illi perpetuò Omnipotentis Dei omnium Creatoris contumeliam & códemna
deuouifies : & facratiſimo Baptiſmais , his qui in co iniuriam . Quam ob caufam nos F. Florus Prouincialis cionis
fuerant ſuſceptores leuantes , & proparentes, veftraque Ordinis fratrum Prædicatorum, ſacra Theologia Dottor tenor ,
parti Paradifi, & eterna hareditatis quam pro vobis ei AC Santia fidei in totâ iftâ Legatione Aniniorenfi In
toto genere humano Dominus nofter IESVS CHRI quifitor generalis:Des timorem preoculis babentes,pro
STVş ſuamorte acquiſiuit, coram prafato cacodamo tribunali ſedentes, per hanc noftram fententă diffiniti
neyin humana ſpecie exiftente ,abrenunciaftis.infunden wam ,quá,de Theologoră & Iuriſpersiorü confitio , more
te ipfa rugiente diabolo denuò aquam , quam accepiftis maiorã ,in hisferimus fcriptis ,IE'S V CHRISTI Do
E.
veftro veromitato nomine in facro baptifmatis fonie vo mini noftri,ac B.MARIÆ virginis nominibus piè in .
bis impofito ,fucgue aliud comméticium nomen vobis im vocatis dicimus,declaramus,pronumiamus & diffiniti
poni ficiuso baptiſmale pafli fuiftis, & açcepiſtis : atque uèfentétiam ?.vos.omnes fupra nominatos,& veftrăique
in pignus fideidamoni data veſtimentorum veftrorum libet fuiſſe & effe veras Apoftatas idololatras, Sunctifs
tansfu- fragmētū & particulă illi dediftis,cut à libro vita vos. fimafideidefertores: Deiomnipotētis abnegatores & ców
10m . deleri:& obliterari pater mendacij curaret,figna veftra , temptores, Sodomiticos , & nefandiffimi criminis reos ,
propria manu,ipſomandante de inbente,in reproborum adulteros, fornicatores,fortilegos,maleficos; facrilegos;
danatorā ,moriifi perpetua libro nigerrimo ad hoc pa hæreticos,fafcinariosybomicidas,infantic.dasszamonin
raro appofuiftis:& ,vt ad tátam perfidiam & impietatē , que cultores Subanica , diabolica atque infernalisidei
vos maiori vinculo deuinciret , notā vel ſtigma cuilibet ciplina , & damnabilis ac reproba e fidei afferiores,
acrilegiu
zeſtrum , velutirei fuæ propria,inuffit: illiusmanda blafphemos,periuros,infames , & omnium malorum f1.
za potpuno iu iureiurado , ſuper circulo ( quod diuinitatis cinorum & delictorum conuiétos fuille . Her vos omnes,
Rr 2 veltrum
 M
O NV
I TI
U IS C
SQ GI
408 DI MA AR VM
veftrigue quēlibet ,taquant Satana membra,hac nofte . A Felino & aliis , citati DD) . recipiendum in crimi.
ſententia , Curia ſaculari remittimus , redliter & in nibus leuioribus , & reip . parùm noxiis : non ve
effectu condignis ego legitimis pænis corum peculiari ir rò in enorminibus & reip . periculofiſsimis. ( vide
dicio plectendos. ] Diazium . ſupra cap. 33. 90. Felician.c.12.14 . )
Habes hic epitomen ſcelerum quæ faſcinarii quorum ſententiam veriſsimam puto in crimini
iſtiſolici committere , quá alibi,accuratiùscompre bushuiuſmodi diu continuatis arg.c.quam fit.de ex
henſam :habes & exemplum damnationis Eccle. cef.Prelator .
Criminaauté huiuſinodi valdè enormia , & hac
fiafticæ ,quo illa pacto Curiæ ſæculari, reos punié
dos tradat:necopus alia ſolemnitate, Gi laici ſint rei. ſeueritatedigna infaſcinariorum facinoribus,præ
Maius opus quando tradendi íunt Clerici: quos ter ipfam hærehm , mihi videntur faltem tria oc
conſtat ante traditionem omni clericali priuile currere .
gio : præmiſſa regradatione , ſeu , vt vocant , de Primò eſt Apoſtala à Deo & profeffionc Chri.
gradatione (poliandos.Quæritur auté, quid fi mo ſtiana , mera & perfecta , & transfagium ad de
niales lint,velmonachilaici:nullo in clericorú gra monem illique præſtiturn homagium , fiue acce
du conſtitutiran & hiexauctorandi, & quomodo ? dat idolatria , ( quæ per ſe fufficit ) fine non ac
De his vltimis non meminime quidquam lege cedat. quia hoc crimen , fecundùm le , grauius eſt
re. Sců arbitror fufficere nudationem feu ſpoliatio- B hæreſi propriè dicta, & puniturnon tantum pænis a c.1.&
nem habitus monaſtici, vt vitis caputium , feminis omnibus hæreticorum à : fed eò acriùs, quod qui ibi Innoc.
velum , cum ſcapulari, & habitu ſupremo aufera hæretico locus pænitentiæ permittitur,is Apoftatæ | Hoft.&
iure ciuili diſertè denegatur.b alii. de A
cur , veſtiſq; laicà illis iniiciatur , & ordine , cui ſe
poft,
addixerant,eiectis poliariq; omni religioſorum pri Secundo loco eft talis Sodomia nefindiffima per b text. &
uilegio , fortíſque Laicæ effectis declarentur, lic concubitum cum fuccubis & incubis dæmoni- gloff.in l.
que Curiæ ſeculari cradantur. Praxim huius ca bus : propter Sodomiam verò tradendum brachio 1.C.de A
fus nondum vidi, ſed ſuſpicor hanc eſſe , vel ef fæculari clericum , criminis huiusaliquotiescom- poſtar.
ſe debere. mifforem ,ſtaruit Pius V. Pontifex Maximusin Bule.
Sed quia in faſcinariorum cauſismultorum cri la incip.Horrendum illu t ſce'us: de qua conſule Na
minum quædam quaſi collowes & fentina reperi vårr.cap. 27.Man.num .246.& fuperioribus annis
tur:quorum nó eadem qualitas eft, quæriſolet pro hoc in praxim Duacideduxit.Recerendilt.Epiſco
prer quæ liceat vel expediat hanc Clericorum vel pus Attrebatengs.
Monachorum tradicionem facere С Tercio loco bonicidium , quod in noſtro cafu
Silola hæreſis propriè dicta,hoc eft error in fide multis ex capitibus eſt enorme & qualificatum.pri
pertinax reperitur :ſequenda decreta canonum de mò quando occidunt proprias proles, vel parentes,
hæreticis, quæ propoſuiſupra ,hac eadem fećtionelit aut coniuges i ve apud Remig. libro 2.0.1.) & ho
tera T.T. rum fimilitudine , quandomonachi vel monachæ
YY
Quid iudiciin ceteris criminibus quæ hæreſim necant fuos collegas vel conſorores. 2. quando
comitancurve plurimùm , & quæ ſubiungam ; fa nondum baptizatos , & animam perdunt cum cor
cere expediat: id quia dependec à circumftantiis pore 3. quando ad necem accedunt decoctio
perſonarum , loci, temporis & c.prudentiæ & facti nes illæ , aut antropophagiæ . 4. fi veneno ne
eft , nec regulis vllis poteſt definici. Hoc tantùm in cant. 5. quando necant proditoriè ex pacto me
genere : honoris diuini, & timoris , & publicæ diante ipſo dæmone. hæc duo vlrima indigent
vtilitatis fummam ſemper habendam effe curam : probatione , cetera clariſsima ſunt. Quartum &
& ita demùm , fi hæc permittant , iuris rigorem re quinctum itaque probo , quia .dererius cft homi
D
mitti pofle. nem veneno , quàm gladio occiderec : ideo Ro- ctex. in l.
- Si quæras quid iudici liceat ? Reſp . etli olim de mani venena etiam aduersùs hoftem deteſtaban- 1.C.de na
gradatio non nili propter tria crimina jure Cano cur , vt Corn. Tacitus & L. Florus docuere.. lef.& ma.
them.vid.
nico expreſa permitteretur : hodie tainen ,praxım Deinde conatus proditorius grauitatem homici Fr.Baldoi.
contrariam inualuille paſsim , vtpropter alia quo dii ſemper aggrauat : eſtque maior ac dolofior ad ql.inft.
que crimina hismaiora id facere liceat : quod lanè proditio , quoties cauendi aur prohibendi mi- rit.de pub.
& à pleriſque interpretibus receptum ', & æqui nor occafio vel poteſtas eſt. Dæmones autem ſunt indi... Le
unitari valdè conſonum , poft Bald . Ancaran . & Ab : infidiatores inuifibiles , in omnem nocendi oc - ge Corac.
lia de lica .
rul bat. fruftrà reclamamubus Antonin . Anan . & Bu cafionem intendi : quorum nec infidias cauere, verl. cada
2016 : crio in praxim deductum viderius. Quare licér nec vim ( fi Deus illis permittat ) atque ferociam , lege & ve
hodie propter vnum crimen valdè enorme , vel prudentia aut vires humanæ ferre valent. Deni- nchic.l.3 .
plura grauia ( lic voco quæ non cam enormia ) e que per tales & maximèdiuturnos , atque acerbil-D.ad leg .
Corn . de
tiam non exſpectara incorrigibiliçáce clericum tra limos cruciatus excarnificatos vecant, & vt plu- Gcar.&
dere ſæcuları brachio puniendum : vt docent,poft rimum ( quo , quid grauius?) de menuis fimul recto ideo hoc

alios ,Guilh . Benedictus in c.Razmutins.;Bernard . E deieſtos ſtatu , in deliria ,miferandúmque furorem crimen
morte nó
Dias de Lugo Epiſcopus Calagutritanus Praco præcipitant, cúmque fanitate corporis, animi quo cxſ
tingoi
Criminal. canon .c. 90.8 Felicianus Epiſcop . Scha que tolluntincolumitatem . Quæ cuncta Philo lu tur.l.huius
lenfis libro de depofitione c .degradar.c.14 . à quibus dæus e , qua folet grauirate & copia verborum D.deiure
adferuntur exempla multa cerum fic iudicataruni , rationúmque perpendit , & idcircò iuſtum Moyſis fiſci.
dl.de fpe
in Italia , Hiſpania , Francia , Belgio . diffentiunt, Zelum validiùs commendauit, quod maleficis nec
cial. legib .
tamen in ea dumtaxat , quòdincidente cafu fe diei quidem vnius inducias à necé concedendas circa me
licianus cenfet , priùs conſulendum Pontificem ſtaruerit : adeò vt, ficarnifex deſit , per iplummet di.
Maximum ; fateor id tutiùs. Sed alii hoc necef Principem Iudicem populi , cos de medio tolli
ſarium non putant , nec puro in praxi obſerua voluerit , qui tali ſupplicio mauus ſuas non con
ri. Quod verò videamus iure Canonico requi tamiñaturus , ſed Deo Sanctificaturus , vt alter
fui incorrigibilitatem ,, c.cum non ab homines de som Philnees , videatur . Addit vocem à Legislatore
Judic.schoc rectiſſimè cenſeno , cum Ančår. Abba. EXODI,cap XXII.vbi lex illa perſcripta , policam
сарі ,
 LIBRI V. SEC. XVI. 409
capi, de omnibus , quivecitis artibus alicui necem A ceillara, ne per tormenta quidem , quicquam ta
moliuntur: & eos ad duo reducit capita , qui di teatur:etſi lenior ſententia fit quorumdam , lcuiorid ve poft
cuntur οι μάγοι και φαρμακευτι: & poftea explicar quàm mortis ſupplicio afficiendam d: tamen quan Belcacho
quos duplici nomine complecti voluerit , nempe do in mulcos tain improbo & propinquo conatu Carr. & a
qui vel potionibus, vel verborum conceptis for reus graffatus fuit, etiamfimorsnulla foret labfc- lias Clar..,
s.s.homi
mulis abutuntur , qirlpois so farwSãus Tioir. quæ cuta, ordinariam mortis pænam cali conatuiinfi cidium . 1 .
proiiſdem fumifæpè ſolere latis indicat Helychij gendá, iuftius videntur complures Doctores ſum
lexicum , vbi habes: inaodei, papuanoi,góntis, ſed mæ auctoritatis cenluiffee. Quam fententiam e- Ang, &
al. 1.c.3. quidem opinor, in iis quinon luut vſi ad nocendu Salyce.ini.
lit.D. de hoc aliàs plura dicta nobis fuere a. 1. C.de ma
DD . communiter admittunt venenimali no veneno aliquo aut inftruméco naturalı,fed imme- let.Coua
mine,etiam magicos ſuſurros, & incantationes, fi diata ope opera diaboli, longè apertiore & æquio in Clemé.
ue formulas quaſlibet conceptis verbis ex pacto ré habendam . Nam qui hocpacto ,vitalis conuen- ti furiolus
b vide
Grill. li.de cum dæmone inito operantes, comprehédib.quia tionis initæ homines perdunt: planè fimiles funt p.2.circa
forcil.q.12 par damnum ex verbis talibus & venenis. iuxta il malitia , homicidis , quos vulgò vocant aſaſſinos , de arbitr.

&Pet.Bins lud Tragici de Medza: qui poftquam genus om- B quorú homicidiú pro valdè enormi& qualificato judic.cal.
feld.in l... ne let halium graminum , & Serpentum comme in praxi haberi,norunt qui criminalia ſubfellia vel360.
moraſſet ab ea vſurpatum , ſubdit; obiter adierunt.Hos communeDoctoram fuffra
lef. : ma-
C.de
Addit venenis verba non iftis minus. gium iubet omnino acta degradari, etiamfi cona
Metuen da . Sanè ratione pacti & tum improbum mors fubfecuta non fuerit, fimo
dæmonis fic vocati, damna infercatis.Nonnelu dò per ipfosnon ſtererit , quominùs interficere.
ſtinian.Imp.lege Cornelia de ficariis perinde illos turt. Longiùs eriam hac in re plurimi I. C. pro- fdocent
cd. verſ. teneri(anxit c;qui ſuſurris, vt qui venenis , occidê grediuntur, adeò vt cenfeant, clericum qui allaf- hocnó in
cadélex . re ?Quid quæfo hic ſuſurri,aliud quàm verba illa lino mandavit occidere quempiam , à iudicefæcu- accurate ,
de pub.iu
cam metuenda? Plato quoque occidivoluit lege lari in hoc conatu deprehenſo allallito , poffe & ni & Ana
dic.
ſua, non ſolum quivenenisdatis nocuiffent,fed & ipfum mandatorem ab codem iudicicape , & fine geli cótra
quicumque deligationibus, autillecebris ,aut qui vlla degradatione ſupplicio affici : quod vltimum ria fenten
buſdam incantationibus ad lædendum paratusel licet non diffitear videri communiùs receptumg, 52, Fia-
fe videretur: & hæc omnia ſe veneficiorum nomi fecuriùstamé arbitror iudici fæculari, priùs degra. 191.& Feli
C
ne comprehendere affirmauit lib . de legib.XI.fe dationem hoc cafu opperiri, & vrgere Ecclefiafticia d.c.14.
re extremo : εάν καταθέσωσιν , ήεπαγωγάς, ήλισινέ cum forum , quatenus iuſtè & honeftè porerit , ad s.paret ex
πωδώς, και των τοίςτων φαρμακάων ων τινών , δόξα 8- hoc faciendum . Ceterùın ſimilitudinem aflallma- citatis à
Boër 9.69
Kovos évoy Bridalov ... Incantationum itaque & lu tusmaximam in hocmalèficorum conatu ineffe , Lupo de
ſurrorum nomine , omnemalorum verborum ex quia docuilib. 2. quajt . 4. littá B.non arbitror mi- liberta . Es
pacto efficacium , quodmalefici vſurparint , genus binunc probandum ; quid intereſt precio conda - clefiaft. q.
comprehendi: qui negaret , neminem legi , nec cam ficarium , quimeum inimicuin ex infidiis in- 9.8.Arnol.
audiui. Albertino
terficiat : an ad hoc vi pacti conuenti à dæmone,id
in rep. c.
Vnde nihil dubitem hucreferre, formulas illas vt faciat, obtineami ? hic pro pecunia eſt, animaci quoniá de
här.in 6 .
deuouendi,feu diras imprecationes , quibus maxi pacta, & promiffa .
mè variis hæc hominum venenaDeum offendunt: Verùm dicat aliquis, quid igitur reſpondes ca- quos fe
vt cratillud quo , quæ alicuinocere cupiebat ,& fe noni, c.cum non ab homine , de iud . breaiter Resp. Diaz.& Fe
dæmoni per pactum olim manciparat N.Louanij ſequimecuin multis grauiff.1.C . quos Felician . & licia.epiſc .

ſemper vtebatur: Perilludius & imperium , quod in D Diazius fequuntur,Ancaran .& Abbatem : qui ce
me iibipermifi (dæmonem alloquebatur ) poſtulo vt ſuere canonem illum intelligendum de vnico ran .
; 162
quantum polles poréſque tali vel iali (nomen expri tùm , & non qualeficato homicidio :non aurem de I!. 397
mebat ) noteas.Vbi notandum inprimis hac forma vnico homicidio qualificato ( vtfuor ea quæ nos
contineri & exprimi primò complacentiam ſiuera initio propofuimus homicidia maleficorum ) neq ;
tihabitionem primipacti , cuius hæc quædam eft de pluribus non qualificatis .
renouatio , & noua quodammodo apoftafia .De Concludo igitur quolibet iſtorum trium caſuum ,
inde peti fimpliciter , & indefinitè,vtdæmon quá multóquemagis duobus vel tribus concurrentibus, vel
tum poterit noceat : quare & illud peti , vt fi qucar vno perfecte patraro , & alterius propinquio conas al
occidere per diros cruciatus,id faciat . Ideò fi con cedente , Magos ,fortiarios,maleficos , incantatores, fiue
ftaret ,ad Tartarcas has preces,dæmonem alicui quocunque alio appelles nomine,poſle a iudice Eccle
mortem intuliffe : deberc puto hanc mortem de . ſiaſtico ,quamuis monachi, quamuis Sacerdotes fint a
uouenti huić ,vt quæ ioffic ,imputati. Si denullius cłu pramiſſa degradatione brachio ſeculari puniendos
2
nece confter , fed tantum demorbis & afflictioni tradi. ]
bus illatis ; offi: iuin iudicis erit , quacumque me Siobiicias , quofdam docere, ex quibufcam ca
h fusè a
liore via poterit, iuridicè inueſtigare, num mortis Enonum locis, ad hanc traditionem Sortilegij cri
etiam cauſam alicui præbuerit ,hoc eſt an aliquis men nó ſufficere h, ſed dumtaxat ad verbalem de in pudc.ad
Abbaa.
ex iis, quibus Diras imprecata eſt,morte violenta, pofitionem : Occurritur , id intelligendum caſu bolendam
dæmonis eius opera , fit fublatus. Si verò præterea quo Sortilegij crimen intra proprios fuos termi- de hæret.
in eadem familia,vbidegit (verbigratia in eodem nosconfiftit ;hoc'eſt non progreditur vltra illici- que le99;
monaſterio fupcrior,vel confrater) aliquis non fi tam diuinationem non coniunctain cum expreffole
ne ſuſpicione maleficæ noxæ , & maximè illius pacto Apoftatico . Nam de tali ſimplici diumario- ille ,
eiuſdem , quæ graffetur eodem tempore adhuc in ne,vt ſunt pleræque aftrologorunt & fimitum ,ex- hiç e jo
akusdomeſticos, interierit : cæcum putem ,quilo prefsè canones illi loquuntur , nempe c.vnicum 26.
cum quæſtiorividoneæ hic fuperefle non videat: g.1.c.fiquis Epifcopus 78,9. 5.Etideò noftræſenten ! OM
cùm indicium hoc illa confeffione, & infamia per tiæ nihil obſtant. Ceterùm quando incantationes
fonæ clara confirmatum , planè propinquum fit etiam medicamentis ad malorum remedium ad
enfendum Ad pæná rali infligendam ; ſi demor hibitæ;tunc ex Diuo Auguſtino exprefsè iubet alius
Rr 3 canon
 410 DISQUISITIONVM MAGICARVM

canon clericos degradari capit. admoneant in fin . A Quoad ignispænam ea quoquemeritò rece
26.9.7. Cuius loci duæ lant explicationes, vna pra , & à maleficis aruſpicibus (1.3. C.demalef )
2. Antonii eft a, degradariponipro curiæ ſæcuları tradi,vt per generali Europæ confuetudine, ad omnesmagos.
in ca. ata præcedés criam quod ſubſequitur fignificetur.id maleficos , fortiarios, lamias extenſa.quia ſunt a
clerici. de circo enim ferè ſemper fic actualis degradatio,quç poftatæ ,funt hæretici,ſunt peccantes contra natu
iudic . hoc nomen propriè meretur: alia eſt degradatio ram : quorum omnium hæc legitima pena eſt
b Abb.in 8 loan
nem tantùm poni pro depoſitione verbali b, quæ Ethæc pæna cæpitiain in Hilpania à regno Ra- | And.Ho
d.c.admo
ncant. propriè vocatur depoſitio, impropriè verò degra miciRegis, circa annum . 844. Nam ille Magica ) ſtienſ.Ab
ba.in c.ad
datio diceretur . Prior ſententia verborum proa ſacra cantionélqueignis fupplicio coërcuit ( ioan .
abolenda
prietati inhæret , poſterior æquitati. Sed ſuſpicor Mariana de reb .Hypan . lib.7.6.13. ) in Italia priùs de her.&
in re non diflentire Abbatem & Butrium . Nece adhuc à temporibus D.Gregorij , quando Romæ aaa
nim Butriusopinor affirmaret incadratores , qui Baſilius quidam ſenator magus qui ve pænam ef. ca.1.de a
nec apoftatæ , nec Sodomitæ ,nec aliis noxij luis fugeret,le Monachum ellc velle finxerae flammis poftat.DD
artibus effe ſunt conati. actu degradandos , vt cu abſumptus fuit ( vide D. Greg.lib . 1. Dinl.cap . 4.) ial, nullus
arufpex.
riæ fæculari traderentur; ſed contenderet canonć B hic Baſilius vna cum Prætextato, qui ambo lena- Co.de ma
illum de his non loqui, verùm de iis ad quorum tores & viri illuſtres , fuêre Magix conuictih : ve lef.Bertr.
crimen incantationis, graue damnum aliis illatum , videas hoc crimen ſemper non muliercularum tá- cool 211.
Sodomia , aut apoftalia , accederet .Contra Abbas tum & vilium , ſed virorum etiam nobilium fuitle: Br vol.2 Cór.
un.li. s.
non opinor negaret incantatores illos de quibus quicquid VVierus & fimiles oggann iant. Im - de her.c.;
Butrius ſic acciperet Canonem , & de quibus cócl. poenitentes itaque viui comburendi, pænitentes Coral.li.3 .
noſtra fuit , curiæ ſæculari tradipoffe ; ſed conten priùs ſtrangulandi. vide Couarr. libr. 2. var. ref . Miſcell.c.
deret canonem illum de hisnon egiſſe,ſed de aliis cap.19.num.9.6. Clarum d.§.fin.q.99.nu.7.In Apo- rit. in Di
de quibusnos nó loquimur : quæ Abbatis explica itália quoque ſpeciale, quod in foro externo illi rector.co
tio etfi minùs propria,magis tamen conſentanca pænitentiæ locusnon eli.l.3.C.de Apoft. Ad hanc mél.inlu
videtur illi contextui. Sanènobifcum ſenfifle Ab autem pænam ignis ex communi conſuetudine cerna in

cinc.tux batem & cum Butrio, quoad enormes illos quos fufficere fideiabnegationem , & fædus cum de- quifit.Si
má .
.Pegna
de penis dixi ſortilegos, pater , quia Abb . clolitus eſt di mone,docentBart.confil.quod incipit mutier ſtri & alii.cer,
ſtinguere inter crimina grauia , grauiora , & gra ga de qua quæritur. in fin . & habetur tomo cont. in d.6.trás
uilima.degrauibus tantùm vult agiin c. cum non C crimin . Z leti. 1. & Mollerus ad conſtit . Saxo. p . fugæ cum
ab homine,deiudic.de grauioribus in cina, de pæn . 4. ſect. 2. n . 4 . fim . Cla
rusg.Sodo
mia.nu.4.
de grauilimis in c.nouimus, de verb.fignif. c . cap. Vnum reftar dignum quæſtione,V. Iudici liceat
penult .deharet. Et inter grauiſſima collocat qua hanclegispænam confuetudine receptam minuere pro Damhaud
cúmque lunt qualificata , & valdè perniciofa reip. lubitofuor decidenda hæc quæſtio eſt ex tradicis à in praxi
& quia pro huiuſmodicriminibus puniendis con D.Thom . eiusinterpp . 2. 2.9 .67. a . 4 : ſi adlit crimin . &
elt omniú .
dignam pænam non habent canonú ſanctiones:vt acculator, co juſte inuito , non poſſe vllum iudicé. h Calliod.
illa condignè vndicentur ,& reip.conſulatur,ac la ne ſupremum quidem pænam debitam laxare : fi 1.4.variar.
tisfiat, valtmeritò introductun , veiudex Eccleli verò iniuſte inuitus effet, ve ſi valdè vita rei foret epiſc.22.
aſticus talium rcosdegradet, & ilıcò poft curiæ ſæ reip. neceſſaria , tunc inferior iudex id non pofler, 2 ?;
i D. Tho.
culari ( vt fieri ſolet ) tradat , iuxi.d . c. nouimus có ſed benè fupremus poſſer i, quod tamen rariſſime 2.2.9.67.
d .c.penult, li yerò delicta minùs atrocia & minùs & non niſimaxima ex cayla faciendum . Inferior" ar.4.ad 3 :
perniciofa reip. fint ramé ex grauiſſimis: tunc vult vero iudex nec permittente accuſatore poffetk.ſu- & ibi
iudicem debere degradare, & degradarum perpe Caict.Sot.
perior poterit eo remittente , fi tamen id fiat cum

tuis carceribusmancipare, quæ fupremaiuris ca o bono reipub, quod quia rarò accidit , ideò etiam de . 9.4.
d cap.z.de nonici pæna eſt , & in mortis locum luccellit d. rarò pæna relaxanda.Siiudex ex officio proceſſir, a. 4 .
para la - Quæ lanè Abbatis ſententiameritò Drazio & Fe minor non poterit eam relaxare:ſupremus nó po k poſt.D.
teſt, niſi vtilitas reipub. id exigat, vna & præcipua, Tho.Ara
qualiter. 1 liciano ſupra citatis placuit . Et hac puto pofle & go. & Va
de accula . debere iudicem ſequi. caula eſt leniendæ pænç,penitétia voluntaria. Sa- fac.& Bart.
Porrò fi fpes affulgeret emendationis,& magna nè prudentes iudices ſemper cenſuerút,ſpontancá Salon.
atque clara pænitentiæ incidia exſtarent (careia confelli
& promptam confef lione indicia pænitentiæ ,
one & indicia
le puies , quod reus fecum petat clementer agi : me leuioris pænę indigendę, etiá in hoc crimine,cau
lius indicinm pænitentia foret,fidiceretnulla libicon ſam idoncam eſſe.Stabuleti loannesde Vaux igne
digna fupplicia pojſe irrogari, & malle hic Dco tam a cremandus,capite plexus fuit:aliis locis,qui viuie
trociter offenſo , grani ſupplicio conari ſarisfacere ) rantexurendi , ftrangulantur ad palú .Hocmouit
nec rei ſunt relapli, nec ſchandalum timetur , nec iudices illosAllobroges in caſu qué his verbis nar
magnum imminet reip. periculum ex hac clemen rat Cancellarius Pariſienſis contigiſſe anno Do
tia : his concurrentibus femper , etiam in tribus il minim.cccc.xxv.Recitatus ejt LugduniGallia
sarii . llis
lis quæ dixicriminibus, zquiùs, leniùs & hone- coram cleroprocejjus cuiuſdam mulieris delata de
ſtiùs Epiſcopo purarim ( niſi particulari caula in tenta Burgiin Breyfia , que eſt notabilis villa ducis
contrarium mouente ) li reum huiuſmodi poft a Sabandia circa quam eft domus Sellionis ordinis Car
ctualem degradationem , fiuemonachus,quc alias thufienfis. hac mulierſub pallio deuotionis et reue
c docuia clericus lit (maximè fi in ordine facro conſtiru lationum fingebatmirabilia. Afferebatenim fe cfle v- Sic corrig.
lias exMõ cas ) ipſemet ad perpetuos Ecçleſiaſticæ curiæ nam deguingue fæminabus miſſis à Deo compaffiuc, valgoma
freleto & carceres damnet. Sic factum Ebroici, Magiſter proredimendis innumeris animabus deinferno. Et ia religione.
laquer. Guilh . Edelino e: fic factú Cameraci Ioannæ Po ſua collufione fubdola deceperat in regione illa quam
fdocui ex
Maceo , & tiere f: lic factum CordubęMagdalenę,Cruciæ ,in plurimas fimplices mulierculas. Sciebat videndo froz
Molineto . quorum tamen cauſa Sodomia , & maleficium ,cú iem ,peccata , que fecerat vnuſquiſque : koc enim fe
Apoſtalia concurrebant; ſed in omnibus pæniten cundum Auguftinum etiam Diaboli malitia fcire po
tiæ figna crant clariffima, & ſcandali arque noxx teſt, so ſuis renelare,non autem ea qua futura ſuntab
I publicæ periculum abeſſe iudicabatur. ſolute, fiue ea quæ in ſecreto cordis latent, of nullo
exteriore
 LIBRI V. SE O. XVI. 411

exierioremotu ausfignojėje produnt. Habebai etiam A conciliabulú conueniile.Probet etiam ex hoc con
ſupradikta mulier duos carbonesin pede , quieam af cilio canoné deſumptum . Pofterius aliud celebra
( flixerant quotieſcumque aliqua anima ad infernum tum Aquileiæ anno 698. fub Sergio Papa in quo
deſcendiſſet . quotidie tres animas ab inferno liberauit : Eccleſia Aquileienſ. quæ relapla in ſchifma occa.
vnam vel duas fine difficultate , aliam feu alias cum fione Quintæ Synodi fuerat , iterum reconciliata
pæna maiore, vt dicebat. Mentis quoque exceffus feu fuit Romanæ Ecclefiæ : huius concilij meminêre
exſtaticos fæpè habebat, in quibusmirabilia per reue Paul.Diaconusl.s. hift.c. 18. Baron . AnnaliOcta
lationem didicerat: erátquemira abſtinentia ,ſingula H0, ſed canones nullos eius proferunt : nec quod
riſſima etiam vita : plura verò alia de ca fcribenda fo ſciam extant. vnde ergo probat Bodinus efle bu
rent. Nuper autem cum Spiritus almus Eccleſia fua ius concilij Canonem : cui etiam iniurius eft,id vo
rector verus (vt creditur) hunc Spiritum falfum dete cans Conciliabulum , cùm Romani Pontificis au
gere vellet : hac mulier capta , & poenis ut torquere ctoritate fuerit congregatum . Dentbedinus &
iur est addičta : qua omnem veritaté confeſſa est, qua Danæus aliud concilium Aquilejenfe,quod conci
liter omnia predicta cupiditatisoccaſione finxiffet,vtfe liabulum fuit, ex quo canon ille ficdefumptus.
nutriret hoc modo , & paupertati fua fubueniret; aut laquerius & alij citant ex concilio Acquiren ?:Scd
fortaſſis pro huiuſmodi diabolo femiſeram in famulam mendoſi codices cos in fraudem traxêre. Pleriquc
dedicauit. Inuenta est infuper morbum caducam ha ſcribunt, ex conc. Anquirenſi. Non diffircor fieri
bere , ac eundem ſub extaticis excefibus,quos finxerat, poffe vt rudiras illius fæculi caufam prabuerit
Gratiano fic fcribendi, vt cenſet Ant. Auguſtinus
palliare. de qua cam varia opinio effet ,an tanquam
"hæretica puniretur :iudicatum est à doćtis ad poenité lib. 1. de emendar. Gratiani Dialo . s.in fine. vbido
tiam eam admittendam , nec eſſe hæreticam ; quia illa cet fic folitum aberrare in nominandis Conciliis.
que feceratdimifit,necobftinata permanfit. ] ita Ger ſcd ille potiùs fæculi quàm Gratianierror dicen
fon libr.de examinat. doctrinar litr. O.in fine. Hæ dus, quia hanc corruptionem deprehendas eriam
retica non erat, quia in mente errorem nullum fo in Pariſienſe Burchardo , ſed in Louanienſ. Iuone,
uerat : laga tamen & malefica, quia peccata ex pa eſt, Ancyrenſi: inde nata differentia quod vereres
cto cum dæmone inito diuinabat. carbones etiam Coliri C.& Ou.confundere,vt in nomine Quirinij
illi videntur illuſione dæmonis apparuiffe , quan & Cirinij. dillentiunt autem tam luonis , & Bur
quam & humana vafrities quid fimde carbonibus С chardi, quàm Gratiani veteres codices , in Angui
potuerit exhibere. Ordinariè expedit reipub . fon renfi , Anchyrenſi, Anchyrani. conſtat concilij ve
is
tes puniri :ideò ordinarièpeccarct etiam Princeps rum nomen efle Ancyranum ,ab vrbe quæ Græc
hancpænam mortis relaxans: & fi quod malum s” xugo . & fic alibivocątGratianus. ca.Diaconi.8 .
reipub . inde proueniret ad iuſtitiam pertinens, iu c. de Syracuſana.13. dift .28.6.32 .presbyteros.dift.
dices, etiam Princeps, tum tenerentur ad dampo 150.6.6. ſiqui epiſcopi.d . 92.6. 40.fi qua derebus. 12.
rum reftitutionem.Valen . Aragon .fupra ele est 9.2.c.qui diuinationes, 26.9.s.c.despon atas 27.9.
commun.ſententia ,Silu . Caietan . in verb . Iudicum 2. Ancyra vrbs Galatiæ antiqua & nobilis,vbice
peccata , Nauar.in Manual.c. 23. & alior. Quàm lebris ille lapis theſaurus antiquariofum . & apud
agrèautem Deus ferat maleficos magosverè ido Claudianu Ancyranıg, triumpha: Straboni& Pro
lolatras , Iesv & MARIÆ holtes , defendi lomæo A"vrupa :Laonico corruptè Oūrxupa : hodie
aut debitæ mortis pænæ eripi: in Anatolij cuiuf Bellonio & Nigro Anguri. ftatim occilo Maxi
dam & fociorum Nagorum caufa multiplici mi mino celebratum in ea concilium fuit, perſecutio
raculo Bizantij fuit oftenfum , narrante rem mul ne ceſſante ,anno ferme314.in quo multa dela . Alii vo -
tis Euagrio .lib. s .Hiſtor. Eccleſ.c.19 . D plis,ſalubriter conſtituta fucrunt,nec pauca con- lunt. 308.
Qua dere in monitis 3. & 4.plura ſum diētu . cra magicas fraudes ſancita , & contra cótagioſam
rus. Hic reftar úr repræſentem quod fæpè pollici ſuperſtitionem ex commercio cum gentilibus in
Commen- cus fum , Analyticum commentarium in c. Epiſc. populum fidelium proſerpentem : vt patet ex can .
tarius in caul.26 , 9:5. quem extorſit non neceffitas,fed ad 23.fcu (vt Balſamon ) 24 quirelacus à Gratiano
c:Epiſco- uerfariorum impudensperuicacia.Tribus $8.com in d.co quidiuinationes. Sed ex his canonibus Bal
pi.26.9.5 . complcctar . 6.1. de ca. Epiſcopi'anćtore & aucto famon . 25. alij 24. tantùm ponunt : nec inter cos
ritate. nofter habetur. Vnde igitur Gratianus eum de
Quidam volunt effe concilij Aquileienſ. ca ſcripſit ? Inciderat in collectionem quandam ſex
pit. 1. ita Bodinus & Danæus hæretici. Miror decim parcialium librorum , in qua lib.6.c.6.6 7.
vnde hanc inforiprionem cap. Epifcopi acceperint. adiiciebantur duo canones concil.Ancyrano,quos
Nam nulli libri, quosmultos vidi, vel luonis, vel hodie addicos videmus primo concilor . tomo e
Burchardi, vel'Gratiani, eat exhibent . fors an le ditionis Surianæ,item optimæRomanæ : priorem
ctionem illam commenti,ne viderentur nimis im dehomicidis ferui alieni,pofteriorem deſortilegis
pudentes in folutione quam adducunt ? volunt e & maleficis per Epiſcopos parochia expellendis:
niin nuftam concilij illiusauctoritatem fuifle , ve- E quem totum Gratianus deſcripſit,erroruin quæ in
port 'quod conciliabulum non iuſta ( inquiunt ) codice collectionis erant nulla ratione habita. An
Synodus habeatur. Quæro ex'Bodino de qua A Burchardus ex illo eodem codice partialium li
quileienfi Syn . loquatur ? An de priore ? hæc fuit brorum deſcripferit , an verò collector ex Bur
anno: 381.tempore Damali Papæ & GracianiIm chardo,non pollum definire,quia collectionem il
peratoris : in qua Palladius & Secundinus Ariani lam non vidi.
condemnati: cuius nulli alij cafiones extant, niſi Quid ergo, dicemúsne hunc canonem eſſe con
actio vnica contra Arianos, qui Synodum banc cilij Ancyrani? communis hæc opinio eſt,non re
Gratiano extorferant. Prouincate concilium fuit , centiorum modò, Turrecrematæ in d.c.Epif.To
fed femper pro iuſto & legitimohabitú: nec aliud ftatiinExacin Matth.laquerij in Flegello, Alphó
ferè in quo plures pro numero fanctitate confpi fi à Caftro lib.1.deiuſta här.punit ... 16. Victoria
cưi,ve Valerian.Euſeb.Bononienſ.Ambr.Philaltr . celett. de Magia , Carranzæ in ſanima concilio . Si
alij : quos car Bodinus & contendat ferreo ore in mancæ in Cathol.inſtır.Spinæiz . deftrigib.Silueftri
deviripi
 ON M
412 DISQUISITI VM MAGICARV

de jirigimag.admir . Binsfeldij de Confeff.malef. & Aris aliquid haber hoc vnum argumentum quod
Ant.Auguſtini in d . Dial. verum etiam antiquo horum actorum exſtant Romæ complura exem
rum , vt Collectoris illius parcialium ſexdecim li. plaria m . 1. quorum quatuor Illuftrils. Baronius
brorum , Collectoris omnium conciliorum ; Bur. vidiffe feteftatur, d.to.anno 427.Accedit illud An
chardi, luonis, Gratiani. tonij Auguftini Dialo . 14.de hoc c.epiſc. his ver
Obiiciuntqui contra ſentiunt, quod iſte canon bis , Damaſo in concil. Rom.afcribi vidi in li.quodam
nec in Græca concil. editionc ſola,nec in ea quam MichaëlisTomaſij ex veteri libro, in quo vita eiuſdem
Balſamon interpretatus fuit : nec in Latinis ver Pontificis conſcripta . Verum hæc opinio etiam pati.
fionib . Creſconiana , vel Dionyſiana ( quam ſecu tur difficultates ,quas noſtra . loprimis enim ini ca
tus loan . VVendelſtinus)nec in Tigurina,'nec in nonibus conciliorum Romanorum , quæ duo lub
alia vlla concil. Ancyrano inſeratur. Sed demul Damalo habita , non reperitur.non in prioreanni.
tis quæ ex conciliorum canonibus exciderunt,hoc 373. quo damnati ſectatores Apollinaris. Nam il
vnum effe potuit : potuere etiam Burchardus & lius canones interciderunt, & eorum ſummá vo
alij veteres Latini plenius volumen nacti fuifle , lunt Anathematiſinis Theodoreticomprehenſam ,
quàm Balſamon aut alij Græci, aut quivertêre ex B qui nihil pertinent ad d.c.Epiſc.LegeTheodoret.los .
Græcis; quorum libri conciliorum Latinis ſemper hift.c ...Nec reperitur ifte canó in poſteriore con
fuere corruptiores & magis mutilati. cil. ſub Damalo Roma habito . ſuperſunt iſti ca
Nihilominùs alij adhuc cenſent ex nullo conci nones, & in iis nullus eſt noſtro confimilis.Præter
lio deſumptum , ſed ex aliquo Patrum . Nam ea veterum ſcriptorum ,quinoftrum canonein ex
Beetzius in Preceptorio , aſcripfit B.Gregorio , cui hibent, nullus Damaſo alcribit : non Burchard.li.
denti memoriæ lapfu . Alijvolunt deſumptum ex 10. cap . I.non luo p . 11. c. 30.non auctor ſexde
D.Auguſtini lib, de ſpiritu & anima. Sed liberhic cim partialium librorum : non collectores conci
non eſt Auguſtini, vt mox docebo : & auctor ille liorum ; ſed omnes conſentiunt in Concil. Ancy
mutilè admodum hoc canone fuit vfus. Doctiffi renſe.Multa etiam reperias ad verbum in lib . illo
mus denique Annal.Eccleſ .ſcriptor cenſuit à Da de ſpiritu & anima:cuius auctor li ex Damali actis
maſo id ftatutum , to.4. Annal, anno 382. ſic ſcri ſumfillet,cur non meminiſſet; ſolitus, non conci
bens; In actis autem Damaſi Papa , in Eccleſia reci lia , ſed auctores etiam recentiores , & minoris no
tariſolitis, de quibus inferiuseritmentio,habentur a minis quam Damalus, citare: vt Boëtium cap. 37.
ligua ab eodem Pontifice decreta in Romano concilio: c in fine: venotes Auguſtinum eſſe non poſſe:ó cap.
bócne an prioreincertum eft, & c .deinde poft quadam 47. quædam diflentanca Auguſtino ,conſentanea
concily decreta, ait : nec non etiam excommunicandos Gennadio ponit, nec Poſlidius in Indiculo ope
effe omnes,maleficiis,auguriis,fortilegiis, omnibuſque rum Augultinihuncmemorat librum : & Vincen
aliisſuperſtitionibus vacantes:qua ſententia praſertim tius Belloacenf. ac Trithemis Hugoni Victorino,
fæminasillas plečtēdas effe ,qua itluſe à damoneſeputat nonnulli Etheriano aſcribunt.
noctu ſuper animalia ferri, arg, vna cum Herodiade Quare magis vergit animnus, vtdoneccertiora
circumuagari, & c . Atque hoc cenſer confirmari, habeamuseum Ancyrano concilio relinquendum :cui
quia cenler eadem femè à S. Auguſtino deſcripta tamen arbitror velà Burchardo , velaliis quædam
haberi de fpiritu anima c. 28. nec non in appen inferra:Sunt enim in illo quædam tradita ad mo
dice Ancyrani concil. & apud Gracianum fub co dum Doctoris diſputantis ,nec certa , nec admo
dé titulo collocata.26.901.6.12.Et confter ex Scue dùm folida : vt fuo mox loco docebo : immò Giad
ro Sulpitio viia S.Martin . ca. 25. in occidente & mencem aduerfariorum interpretemur,falla , & ab
oriente maleficorum artes plurimum inualuiſſe, ſurda, prorlýsque indigna cum Damalo , cum An
quod ex Ammianili.vlt. hiſt. vberiùs probetur: D cyranis Patribus : Quz neſcio, vnde Burchardus
adeò vt in ipſos facros Dei miniſtros præſtigiæ deſcripſerit : ab luone Gratianus, à Burchardo
quoque magicarum excantationum irrepferint, vt mutuatus Carnotenlis luo.Burchardus ex duobus
de Gerontio Diacono D. Ambrofij narrat Sozo vnum canonem conflauit , cui Gratian . etiam de
ſuo tertium limbum in extremo affuit. Nam re
menus lib. 8. hiſt.c.6 .
His tamen argumentis nondum inducor vtBur & illimègloſſa Canonica tres in co partes depre
chardo, luoni, Graciano, ne dicam tor aliis doctit hendit: & fecundam incipere ab illis verbis. Illud
fimis viris contradicam , vel à communi me ſen etiam non omittendum : Gratianus Burchardo de
tentia patiarauelli . Maleficorum multitudo non luoniterciam addidis , cuiusinitium , Nonnulli in
minor fuit Conſtantij , & Iuliani temporibus vt ueniuntur, & c. poft illa, infidelis ó pagano deterior .
non paucioribus exemplis poſlem probare : Sed In Gratiani ergo,verbis triaſuntmembra diuerſo
quid opus in re clara: quod autem à Gratiano tub rum ſcriptorum , in Burchardi & luonis duo.
eodem titulo collocetur, vt ab appendice quoque Primum eſt , Vt Epifcopi corúmque miniſtri, & c.
illa: hoc perſpicuè non pro Romano,fed per An . Vique ó ideò à tali peſte mundari ,debes ſancta Ec
cyrano concil. facit. Quod eadem apud Auguſti- Ecleſia ,hoc totum reor Ancyraniconcilij fuiffe:ad
bum totidem ferè verbis legantur. auget ſuſpicio ditum forte ad ea quæ habeamus in eiuſdem con
nem Damafinon effe hoc decretum demuliercu cilij.can . pen. fancita, vide c.qui diuinationes 26.9 .
lis , fed recentius: nam liber ille non eſt Auguſtini, 10.Mediæ partis & ſecundæ reliqua, non arbitror
led alterius nec tam docti , nec tam antiqui. Nec efle concilij illius, quæ pleraque continentur in
Auguſtinus ſubticuiſſet Damali effe piæ recorda Pſeudo -Auguſtini lib . de ſpiritu & anima,ſed val.
tionis ſanctioné.Nec quidquam obſtar,ne creda dèmutilata & truncata : quæ cuius lint neſcio.Ex
mus illa Damali acta , in iis ſalcem parribus,quæ in hoc libro verbis quibuſdam mutatis, & fine atque
Ecclefia non recitantur ( qualis eſt ifta ) eſſe men principio nonnullis additis ,primus ille compilator
dola : nec didici vnquam illa Damaſi acta in Ec tam illuftriadditamento ,ex ſuo ingenio , tam ma
clefia olim integra recitari ſolita : ſed ſicut hodie gno auctuario concilij canonem adauxit .Necno
videmus in Breuiariis inſeri, feu recitari non acta uum eft Graciano & aliis compilatoribuscanonú,
integra , fed Actorum partem . Pro Damaſo robo cogere in vnum diuerſos canones : nec nouum li

bratiis
 LIBRI V. SEC. XVI.
413
brarius præcedentis canonis verba cum præceden- | A diceni, o jo aliquem virum autmulierem huiufcemodi
cis velſubſequentis canonis verbis confundere.leg . ſceleris feitatorem inuenerint,turpiter dehoneftarum de Ad I
Anto.Aug.Dial.6.cum feqq . parochijs fuers eijciant.Au enim Apoſtolus,Hæreticum
Que o quanta canonis iſtius au &toritas ? nunc in hominem poſt primam & fecundam correptionem
dagandum.Id ex przcedenti quæſtione pender.co deuita,fcicns, quia fubuerſus eſt qui hufuſmodi eſt.
munis enim ſententia eſt:& indubitata , etliGratia Subuerſi, sitcadubolo capitiui tenetur q relicto crea
nidecretum à ſede Apoſtolica fit receptum , ita ta torsfuo Diaboli fuffragia quærunt, et ideo a talipeſte
men receptum eſſe : vt fides dictorum penes au debermündari ſancta Eccleſia.| Hactenus prima pars
ĉtorem fit , & tanta fit eorum canonum quos in canonis, quæ nec luce,nec confirmationc alia indi
medium producit auctoritas , quanca elt fontium ger,vtpote fatis clara'& certa .
vnde canones illimanarunt. Nec enim quiſquam Statuerant Ancyrantconcil.Patres,alio canone,
eorum , qui ius Ecclefiafticum vel à limine lalura
Tortilegos quinquennali pænitentiæ ſubiici:nunc
uit , potelt ignorare,multa in Decreto haberi,quæ ifto canone fànciunr de ipfo criinine'magiz & for
poftea Decretalibus,Sexco, Clementinis; & , Extra cilegii quid in genere exiftiment,nempe peſtem el
uagantibus abrogata fuerunt: nonnulla quoq;funt fe', & omnimodis eradicandam etiam pænis in
à Gratiano per errorem inferta , quæ cum veritate famibus , vt detonfione , flagris, & c. quæ hodie
pugnare deprehenduntur , quæ nihil nunc necelle B adbuc in vfu vigent, Apoftoli illa verba peffimè
eft recenſere , Notarunt ea viri docti & Catholici. Eraſmus de factiolis expofuir ſeu content ofis , vt
D.Anton .Auguſtinus diopere Dialogorum ,& nó & Caluinus & Hofirannus hæretici : Ted de vere
vno loco Cæt. Baronius Annalium Ecclefiafticoru
ac propriè di&tis hæreticis'optimèD.Hieronymus,
com is nouem . Quod ve Gratiani æuo , conceden
Ambroſ. Sedulius , Theophilactus, Caietanus , &
dum , ita hoc noftro , nimis cenero & acuco , dili cereri Catholici , immò & ex ſulpectis magnus E
genter animaduertendum ; ne quisvel contemptu , raſmi amicus Faber Stapulenſis : Vnde rectè eli
vel inconſideratione in præcipicium aliquod muat. cio ex hoc quoq ; Canóne fortilegia, & magicas ar
Quod ad ipſum vero hunc canonem , Epifcopi, lpe tes ad hæreticam praditátem & eius inquilibres
ctat , cùm non lit niſi concilii particularis,ſeu Pro pertinere, feruata tamen diſtinctione,quoad po já,
uincialis : de cuius à Romano Pontifice approba fortilegi hæretici, & non hæretici, de qua differui
2 1
tione non conſtat , & ideo errare potuit : non eſt hoc codem libro, fect .2. 15.
auctoritatis tanræ , vt quæ per eum deciduntur Ait Diaboli fuffragia , hoc eſt auxilium , quarere,
certa fide fint credenda , nifi quatenùs S. Scriptu- quâ cum pro creatore & opiculatore colunt ,tan
ræ , & Ecclefiafticæ traditioni, ac definicioni S. quam Deum ,quæ eftbafis & fundamentum totius
A.C.Rom . Ecclefiæ funt, quæ tradic , conſenta c. Epiſc. Et tacto fundamento contrario ; nempe v
nca . Deinde longè minor eft argumentorum lcu nom efle Deum ,nec aliud præter cum numen ,con
rationum , quàm fanctionis leu deciſionis aucto
tra quam Gentiles credunt:oftendit cum Gentilib .
ritas. Nec argumenta habenda pro definitis vel eadé perfidiæ macula deformes elle quoſdá Chri
ftatutis ab iplo illo concilio .Equidé li bono lenlu ftianorum :de quibus ſubdit,parte ſecunda;
capiantur , & congrua interprecatione fulciantur, Illud eriam non eft omittendur , quod quædam ſcele- TEXT
ne argumenta quidem illa reiicio.Nicol.Remigius ratamulieres retro poft Satanam cöuerfæ, dernonum il
vulthunc canonem ex eo capite inualidum cenleri, tuſionibus & phaniaſmatibusfeduéta credunt & profi
quòd Marcellus Ancyranus Epilcopus Sabellia tentur ſe nocturnis horis, cum Diana Dea Paganorum ,
niſmi( vt ait ) meritò iufpectus fuerit ( Sic ille lıb . vel cum Herodiade & innumera multitudinemulierü ,
1.Damonolat.
tinens c.29
eſt.Nam . ] Verun tamen hoc planè imper
tunc tempor is quando hæc Syno- D guitareſuper quafdam beftias,& multarum terrarum
Spacia intempefte noktis ſilentio pertranfire,eiufó iuf
dus congregata , non videtur adhuc in hæreſim fionibus velutDomina obedire, & cerris noctibus ad eius
prolapſus, nec ipfe Concilio huic præſedit,led Vi ſeruitium euocari.]
talis , Agricolaus , & Bafilius Amalenus,tefte Bal His verbis cota narratio criminis , & fe &tæ huius
famone.Deipfa quoqueMarcelli hærefi rem planè graphica deſcriptio proponitur. Vnicum autem cri
obſcuram efle patet, ex iis quæ , poft Seuerum , E men impingitur illis, Apoſtaliæ & infidelitatis ex
piphanium , & D. Hieron . more ſuo , diligenter deluGone per dæmonem natæ . fuiffe enim has my
Cardinalis Baronius adnotauit lib.3. Annal. Addit lierculas adco ſceleratas , ve Dianam Numen Gen
Remigius huius concilii quoad iftum canonem au tilium , & fæminarum nequiſsimam Herodiadem ,
ctoritatem ,Patrum : quos pofterior ætas tulit , vt pro Deabus colere fe faterentur, & alias in eum
Ambroſii,Auguſtini, Thomæ,Bonauenturæ , & a dem errorem pertrahere conarentur. Meritò itaq ;
liorum fententiis efle impugnatam . Sed ( ſi accura ſceleratas vocat , quæ à Deo recedentes, & à fiddi
rèperpendas, facilè videbis Patresillos,de ſectâ,ca puritaredeſciſcentes Saranam ſequuntur. Sequun
ius in d.c. Epiſcopi fitmentio , nec verbulum vnú tur auten Saranam & poft eum conuertuntur,
locuros fuiffe : folummodò aſſeruerunt,tráſuectio- E quia(vtaiunt )Dei dominium deſerebant, & Dia .
né eſſe poſſibilem (hoc eſt poſſe à dæmonibus cor boli feruitio ſe mancipabant, eiúſque iulsionibus
pora de loco in locum transferri)quod non decifio parebant , certis noctibus euocatæ ,mentiras illas
ni Canonis , fed rationicius tantum vnirepugnare beftias conſcendentes, & Dianam venatrice Pleu
mox oftédemus.Ratio ergo hæc à Patribus iftis re donumen Paganum , vel Herodiadem incæſtam &
iecta meritò,non ipſe Canon . innoxio Præcurforis Dominici ſanguine cruentam ,
$ Explicar to verborum & fententia.d.c.Epifcopi. comitari fe & colere credebant. Et his omnibus
In Gratiani editione Romana , iuflu Gregorii certam fidem præſtabant, & cadem animo com
XIII. correcta , fic fcribitur iſte Canon, in prin probantes,& fieri quæ credebant optantes : vt cre
cipio : dulitate,ſic voluntate peccabant. Hæc fummanare
TEXTvs. Epifcopi eorúmque miniſtri omnibusmodis elaborare rationis. Cui facilè credent qui ſciunt quid Man
Iudeant , vt perniciofam á à Diabolo inuentam forti tenſes Magi noftris temporibus,de Sibylla Nurfi
legam cú magicam artem ex parochiis fuispenitùs era na,& alia propè Parifios degente , jo A Ćtis ludicia
Ss riis
 414 DISQUISITION VM MAGICARVM
tus iunt profeſsi, quæ ex Creſpeto præcedentibus tio prætermitti non potuit , vr de infidelitate com
libris commemoraui, modiùs, quod intendebat, canon probaret:vt,pec
In noftrâ canonis narratione,noter Lector pri cati fonte & caufa cognita , peccatum iuſtiùsdam
mò, in illo curfu ſeu pompa dæmonica adfuille cur natum intelligeretur. Ait , infidelitaris ) ve fciamus
ſus Dominam feu Reginam , vc hodiernæ quoq; quid perfidiam vocarit: eandem mox vocat falfam
lagæ fatentur : & eam nominatim dici, vel Diana, opinionem : cuius falfitas in eo , quòd & veras be
vel Herodiadem : additur in libro illo de animà & ftias, & illas Dian . & Herod adeſſe , & numen
ſpiritu : Minerua. talis pompæ quoddam fimula elle opinabantur. Et propter hoc ultimum dicit à
chrum legitur in narratione B. Antonini , quam rectâ fide defecifie :cuius dict : ſubdit rationem ,quia
exhibui libr.3.p.1.7. 4. ſett .8. vbi etiam Venus inulo fic errore Paganorum muoluuntur:quia quod Pagan
vecta : an quia meretrici ſterilitas conuenit ? Dia ſentiunt , videlicet plures vno Deoselle,idem ipla
nam eandem cum Hecate feu Proſerpina , docui ſentiunt, hoc enim lubdic in verf fine, ad manife:
Magicum Numen fuiſſe , hort eſt cacodæmonem . B. ftandum de quo errore Paganorum lit locutus.Non
comment, in Seneca Medeam verf . 7. 11. & 787.6 hil his omnibus verius,nihil clarius : & valdè obru
Domina nomen illi peculiare fuiſſe:inde petat, qui (um pectus geftet , quinon quò fequentia tendanı
voler. DeHerodiade idem dicendum : quia ſub hoc ilico perſpiciat.Sequitur:
nomine damo aliquis (forcè Venus colebatur.He Quapropter Sacerdotes per Eccleſias fibi commi ... TEXTYS.
rodias fuit Ariftobuli filia Salomes ſaltatriculema populo Dei omni inſtantia prædicare debent,vt noucrin .
cer , & vtraque dignum vita exitum vitæ inuenit, bacomnino falfa effe : & non à diuino, ſed a malog o
narrante rem N cephoro. lib . 1. Hift.c. 20. certùm fpiritu , tália phantaſmata mentibus fidelium ir
neutram ex inferno rediiffe , neutram choreis illas rogari.] Nihil horum etiam apud Pſeudo Aug.co.
adfuiffe. falla ergo perſualio fuit muliercularum , cinetur: fed agnofcút ea Burchar. & luo.apud quos
quod cum Diana vel Herodiade cquitarenr : falla tamen in q.l.pro fidelium ,eft infidelium : quæ varia
etiam , quod ſuper beſtias equitarent,quia veterina tio reperitur etiam in Gratianicodicibus.res autem
ria hæc erant dæmones , quibeftiarum formam al eodein recidit, fideles fuere ante perfidiam , infideles
ſumpſerant , falla etiam , quod crederene yeras c fa &tæ hac perſuafione.
beſtias poſſe tam exiguo temporis ſpacio adeò dif Nunc peritimore medici morbo oftcnfomedi
liças prouincias pertranfire. Quid mirum fi tripli cinam Canon apparat.ideò enim monet diuini ver
cimendacio tinctainperſuaſionem canon reprehé bi præcones, Doctores & ductores animarum , vt
derit ,& hanc idololatriam ,vt hæreſim verbis leqq. pedo veritatis peftem ab ouibus, quas nondum fca
damnauerit ? bies inuafit,fedulò arceant,docédo quæ ſeqq.vertic .
TEXTVS. Sed viinam.ha fola in perfidia fua perijſent,& non præfcribentur.
multosſecum ad infidelitatis interitum pertranxiyſeni, Ait:Hæc omnino ( five vt Burch . & luo, omnimo
Nam innunera multitudo hac falſa opinione decepta , dis)fulſa effe ]quæ hæc ?nempe quod de tranſuectio
bæc vera ejſe credunt , & credendo a reitá fide deuiani, ne luper verasbeſtias, & de comitatu Dianę & He
& errore Paganorum inuoluuntur : cum aliquid diui rodiadis , & de earum dominio ac numine dicta
nuutisantnuminis extra vnum Deum arbitrantur. ] ſunt, omni ex parte & vndequaque mendacia cllc.
Toţus hič verlic. deeſt Pſeudo Auguſtino illi ſed Phantaſmata ) fic vocat , non imagines leu fimula
habent luo & Burchard. nili quod pleraque le chra quæ obiccta fuerunt intellectui fola , ſed ſimul

gunt in fingularinumero,item ; í m errore paga- Dipſos circa hac errores. Nam non tam quæritur
norum reuoluitur. an à bono iſta ſpiritu , velà malo immiſſa:quàm an
Nunc, commemoratâ muliercularum buiuſino iſta verè , an illuſoriè & præſtigiosè tantùm con
di credulitate , quid in çâ & quale quam vitiofæ tingant.
perfidiæ intitmalum oſtendit.nempe lateos dæmo Atque ita iam habemuserroris narrationem , dá
nis pro Deo culcus : hunc vocat , perfidiam , infide nationem , & remedium . ſtarim ſubdit deciſionira
lutaiem , faljam opinionem i recta fide deututionem , tiones:quibus Sacerdotes per Eccleſias fibi cómif
errorem paganorum : quæ omnia fic connectit , vt las huius perfidiæ grauitatem & vanitatem populo
vnum alterius fit ratio & explicatio . nam ( * fi queant perſuadere. Huc enim perſpicuè omnia fe
mul pro capula & cauſalı particula hî (vt aliàs ſa quentia verba tendunt ,vfque ad verf.quisquis ergo
pe)fumendum . aliquid.vbi rurſus definitio ſeu ſanctio condemna
Cùm d cit ( vtinam hæ fola , & r. non lætatur de toria contra hoſce hæreticos iteratur. Rationes au
Sitarum interitu , ſed optat nullas aliaspræterea in tem has deſumit à cauſsis acmodis illuſionis ipfius,
Idem per fidıx barathrum pertractas & id factum dicens:
TEXTVS.
doler. Vnde colligas , quam fint in Ecclefiam & Si quidem ipfe Satana:,quitransfigurat fe in Ange
rem ? frydeles, quiin rales mulierculas ſeductas & lum lucis,cum mentem cuiuſcung muliercula ceperit, &
leduct ces voluni clementes videri. Ait ; Perfidia , e hanc ſibiper infidelitate ſubiugaueritgilico transformat
quo nomine uon compellat iplain dæmonum illu ſe in diuerfarüm fpecies perfonarum arg; fimilitudines:
lionen , präſtigas (cu phantılmata. nam longum & mentē,quam captiuam tenet, in a fornijs deludens: a melius
elt diicrimen interilludi, & perfidú efli.Sæpèlan modò lata,modò triftia ;modò cognitas,modò incognitas ſomnis e
et Isimis vicis dæmóper phácalinata illudit, vtde B. perſonas oftendens:per deuia quæq; deducit, o cum fo- Burch. In
& Pſeudo
Sucundello, lordano & aliisdocui lib.3: Diquifit. lusfpiruushoc patitur infidelismens hocnon in animo: Auguftin .
quorú samé in mete animinulla infuit perfidia.Per ſed in corpore euenire opinatur.
fidia fideigiliutia fiy deceprio prudenciæ confraria Caulam duplicem illuſionis proponit deludenté
eit. Ipfum inuque pertid.& nomen , doçer hoclo & deluſam . Ex parte deludentis.quia hoc diabolo,
conqu agi de illufione quâ illutio eft , fcd de quivult deludere,non eſt difficile: Nam poteſt iſtis
illuſione qua eſt coniuncta cum perfidia , leu de maiora. Modum verò quo deludere fit folitus o
muliercularum deceprarum perfidiâ, quâ talis , b.e. Itendit , hæc eum in ſpiritu facere. Sed quia hoc
quâ infidelitas eft. Etenim illufio hic tantùm eraç poreſt duobus modis contingere , 1. iis qui dor
fons pertidiæ , & qua talis erat , eius quoquemen miunt, & nullatenus vigilant , 2.non planè dor
mientibus
 LIBRI V. SEC . XVI. 415

mientibus,fed femiuigilantibus quando eis obiici- ja jhaber explicandi.nam ne de vera ſpecie ,icu cilen
untur ſimulachra aut planè præſtigiofa, aut appa tiæ mulatione quis capiar,additur pofterius, quaſi
rentia in corporibus per dæmonem formatis vel dicat ſpecieshoc eft fimilitudines. Capti .. ) in
aſſumptis:idcò quæri ſolet de quo iftorum duorú fidelirate ( Per deula quog deducit ,hoc eſt fingit te
modorum canó nunc loquatur ? Spin . contendit corporailter casper inuos calles & varias ſemitas
loquide poſteriore tantùm . Probat quia fi de pri deſertáqueloca deducere. Nam fi verè perdeuia
ore loqueretur, fruſtratoria eſſet ratio. nam poft dcduceret, iam Gibiiph canon repugnaret, conce
modum expergefa&ti animaduerterét ſibi dormi dens vigilantium animas laitem deducı:quod eflet
entibus illa per viſionem duntaxat imaginariam abſurdius,nec enim mens à diabolo extra corpus
accidiſſe , quemadmodum id animaduertunt poft ſuum poteſt deduci.
exſtalim ,qui rapti fuere. Atque ita fieret vt iftæ in Cum ſolus Spiriiushoc patitur ) Burchard . etiani,
perfidiam non laberentur per fallam credulitaté . luo,& Pſeudo . Auguſtinushabent , patuiur , quod
Verum hæc argumentatio parum ftringit.Cur nó poſitum pro : pariaiur :fed reſtringitur ad fcctam
& exſtaſis, & in fomnis illulio adeò vehemens eſſe iftarum muliercularum ,de quibuseft fermo.Nam
queat, vt poftmodum homo credat ſe vigilantem iftæ non poterant, nifi in ſomnis, talia perpeti:nec
ea corporeo ſenſu paffum fuilſe:Quaremalo dice poſsibile erat Diabolo illa re ipla exhibere( nempe
re,c. de varóque modo intelligendum , ac ſolum - B Dianam aut Herodiadem Numen , aut veras be
modò excludi plenam & omnis fomni expertem ſtiastam celeriter ſe mouétes ) quæ fimulabat Ne
vigiliam : quæ interpretatio verbis contextusmul ceſſarium itaq; fuit,hoc illis perpetuò continge
tò meliùs conuenit. Etquocunquemodo ,illud ( fo re apparenter. Vnde etiam patet , quàm iilepre
lusſpiritus)ſumas; non docet ſemper id in lolo Ipi hinc Itrigum patronicolligát,nenunc quidem vn
ritu fieri,nec vllum hic verbum reperias, quo id có quam mulierculas maleficas corporaliterhæc pati,
uinci queat: tantummodò docet lic fieri folere ;& hoc eft verè de loco in locum transferri , aut con
cùm ita fiat, adeò caurè hunc impoſtorem irrepe cumbere.Qun etiam de his ipfis Dianianis non af
re,vt tamen , quibus illuſi,hi credant & pertinaci - firmatur, quid fieri pofsit,vel non pofsit,led tátùm
ter contendant , verè hæc fibi vigilantibuseue quid de facto fieri lolcat,vel non foleat.Subſequi
niffe . tur in Canone:
Qui transfigur at ſe )qui ſolet nónunquam ſe tráf Quisenim nö in fomnis & nočiurnis vifionibus ex TEXT VS.
figurare in Angelum lucis.lumptum à D.Paulo.2 . ira ſe educitur, & mult u videt dormiendo,quanunqua
Car.11.v.14 . quivſus voce petaoxmuamiſetas b.e. viderat nocturnis vigilando ? Quis veroram ſultus &
allumit ſimilitudinem & quali ſchema Angeli lu hebes fit , qui hacomnia quæ in folo fpirin fiunt, etiam
cudi & gloriofi: neputes deipsâ ſpecie feu forma in corpore accidere arbitretur.
ellentiali mentionem fieri, ſed do externo tantum En primum argumentum quo prcbathæc mu
fplendore, quo Angeli lucis hoc eſtſplendentis & liercularum dicta ex mera illufionemanafle, & vi
gloriofi,tenebrio iſte lucifugus fulgorem & clari deri illis facta, quæ nunquam facta fuerunt. Pro
tatem imitatur: qua de re contuli poteſt D. Atha batio huiuſmodi eft : Nemo eſt cui non , concur
naſius in vita Beati Antonij.Eft autem argumentú rente ſola vi naturali , frequenter accidatmulia vi
à maiore adminus.Si aliquando poteft imitari & dere fomniantem , quæ putat ſe peruigilem vide
exhibere ipſe miſer & caliginoſus (peciem Ange re : & idcò experrectus putat ſe non in ſomnis, fed
libeari?curnon & aliàs ſpecies viliores & damna in vigilia ,hæc confpicatum . Quod fi tantum na
corum ,vt Dianæ , Herodiadis , & c. Hoc ergò facit turalis cauſa paſſio puta præcedens,languor , vel
primò:deinde poſtquam qualis apparet talis credi D quid fimile : poteſt , pollétque : quantò id facilius
turelle à mulierculâ quapiam (nam cuiuſcunque po erit virtuti cauſæ ſuperioris,qualis eſt potétia dia
ſicum pro cuiuſuis vel alicuius: quo pacto non cre bolica, quæ naturalibus illis ,non liberis, caulis a
diderim locutum B. Damalum , led potiùs Bur buti , cui vult, poteſt ? Igitur dementis ac ſtupidi
chard.velGratianum )tum illam perducit ex erro forec hominis contendere, huiuſmodinon potuit
re in infidelitatem , & ex illuſa facit infidelé,[cili ſe non corporaliter fimulcontingere. (Hinc lub
cet perſuadendo fe vt Numen credi & coli. Poft infert tacitè mulierculas iſtas fuilfe deluſas : quia
quam verò ſemelhac infidelitate mentem imbue quæ in ſpiritu cantùm illis contingebant, ea ſibi
rit : procliuè eft frequentiùs atque frequentiùs cá vigilantibus accidere corporco ſentu percepta có
in fomois deludere. Hinc porro patet quæ lit cau tendebant ) ficur hebes foret , qui naturales ſom
la ex parte deluſorum , nempe infidelitas propter niorum deluſiones verarum rerum ac factorum
quam Deus permittit fic cas deludi. Niſi enim cre nomine cohoneſtaret : quia viſus fibi vigilando
derent diuinitatis aliquid Dianz ac Herodiadico iſta perpetrare. Senſus ergo iſtorum verborum :
petere ,nunquam illasadorarent, vel ſi comitarens
Qui hec omnia,quæ in folofpiritu , & c.pender à lupe
tur.Nunc cum , vt Pagani,id credant:Deus permit riore membro . Scilicet , hæc omnia quæ nunquam
tit , fic illas à dæmone per inſomnia & imagina- Evgiilantes viderant,ſed viderant tantùm cùm dor
rias(pecies deludi:vt credant fa &tum , quod nec fie miebant. Qui hunc ſenſum effe non videt, næ ille
ri quidem potuit. vigilans ſomniat ,& oculis apertis nihil vider. Ad
Cum meniem cuiufcunque ) nó ſic intelligas,quaſi uerfarii autem noftri , ſic interpretantur : In fom
vocula,cum ,inferat hoc neceffariò à dæmone fieri, nis homo fæpè videt, quæ nunquam viderat vigi-
ita vt nequeat cas verè tranſportare :ſed tantùm lans: ergo mulieres etiam iftæ decipiuntur in om
lo ferri id quod conțingit : hoc eſt ( vc loquuntur) nibus, quæ fatentur à ſe facta vel viſa. Nonne vi
um , non habere vim inferendæ neceſsitatis an tium conſecutionis vel pueri viderent. nempe fal
tecedentis huius dicti ad conſequens , ſed con ſum affumi,aut ſaltem id quod priùsfuic proban
tingentiæ feu pofsibilicatis tantummodo. Solum dum ,mulieres iftas tantùm fomniaſſequæ fareban
enim vult probare , dæmoni poſsibile elle lic has tur.Æquè perperam exponúr quod fequitur: ſtul
deludrec.
tus & hebes eſt, qui quæ in ſolo ſpiricu fiunt,etiam
Speciesatque fimilitudines ) coniunctio (atque)vim in corporeaccidere arbitrantur:ergo ftulti funt &
Ss 2 heberes ,
 ONVM M
ISITI CARV
416 DISQU MAGI

acbetes , qui credunt iſta mulieribus his fimul in A | Item ,fpiritus quoq; lenanıtme,& affumpjume.c. 11
corpore accidiffe, Quis enim non continuò exci v.1.Sed non additur imaginariè , an cum corpore
piat,quin tu prior probas hæc in ſolo ſpiritu facta, vt Abacukum . Quid quod probabilior, iinmò for
& tum demum tibi corpus licebit excludere. Vt tè ſola vera interpretatio eſt , Ipiritum illic vocari
enim canonis honori conſulatur , neceffarium eſt Angelum , & dici prophetam in corpore , & qui
hæcfic coniun& tim accipere : quæ in ſolo ſpiritu dem cúctanrem ab Angelo translatum de loco ad
fiunt ,ea ſimul in corpore contingere non poffe : locum , nempe à Auuio Chobar in ſuburbia Baby
non verò quæ in ſpiritu fiunt,etiam fimul in ſpiri lonis vbiludæide tranſmigratione degebant d . v .
tu & corpore contingere non pofle:hoc eſt ea quæ 12. & v.14 . & pofteainde Hieroſolymam d.c. 11. v .
quis fomniat ſimul ſomniapri reuera contingere 1. quæ interpretacio melioreft, tum quiamagis a
TEXTVS . non poſſe quo nihil foret abſurdius. mica contextui tuin quia probata D.Hieronymo
Ezcch.3. & Cúm Ezechielpropheta viſiones Domini in ſpiritu , В his verbis , Transferturquepropheta non , vt quidam
11.Apoc.1 . non in corpore,vidit? & Ioannes Apoſtolus Apocalypſis exiſtimant in fpiritu ſed in corpore :quod & de Abacuc,
& 4.2 . Ço. Sacramentum in fpiritu , non in corpore vidit, & audi iuxta Tneodorionem legimus. ] affentitur Thcodore .
12 .
* luo ſi uit ? * Sicut ipſe dicit : ſtarim ,inquit,fui in ſpiriru.ee tus,fed & Polychronius, & alius ScholiaſtesGræ
cut ipfe ita Paulusnon audet dicere ſe raptum in corpore. cus in cathena: quibus tutiùsaſſentiare,quam Rab
tim , inquit, Ecce S.S. exempla ,quibus probat nonnúquam binizantibus : qui exponunt vilum fibivehementi
fuit in fpi- aliqua contingerehomini in folo ſpiritu , & non vento rapi.
ritu .
in corpore. hoc eſt imaginariè feu fpiritualiter, & Apocalypſis ſcriptorB. Ioannes fatetur, fe , in
non re vera ſeu corporaliter. Hoc benè probat fpiritu fuiſſe.c.1.v.10.non etenim credendus eſt in
canon , nec eo amplius probare poruit : quare nec ſomnis vidiſſe quæ narrat, ſed vigil in exſtalim
:

ampliùs probare voluiſſe credendus eft: niſi quis raptus: atque itailla , quæ præſentia non crant,fed
auctorem canonis ſupini ſtuporis velit accuſare. futura, corporaliter non vidit , led in ſpiritu ;vt re
Omnes enim noruntexempla particularia ,non dili etè Ambr.Haymon ,& alii eo loco interpretantur.
de aliquibus , & non de cunctis probare.ex par- c Quare non ſatis aprè aduerfarii ex hac D.Ioan.re
ticularibus enim vniuerfalis conclufio non dcdu uclatione colligunt , maleficis omnia quæ fatentur
citur. Eſto contigerint iſta Ezechieli , Ioanni, in ſomnis contingere :néque hoc canon ex iſto
Paulo in ſpiritu : ergóne nihil aliis contigit in cor B.loan.exemplo voluit ,vel potuit probare. Tertiú
pore?ergo quæ de CHRISTO & Habacuquo le illud de B. Paulo , non contra nos , ſed in ſeipſos,
gimus , illis in lolo ſpiritu contigerunt ? quis hoc plus habet difficultatis. Verba ſunt.2.Cor. 1 2.1.14
adfirmans , non ad Anticyras relegetur ? Audent Noui nominem in CHRISTO ante annos qua
tamen Ponzinibus , Alciatus , Duarenus ac fimi tuordecim ( fiue in corpore : neſcio : fiue extra corpus,
les, qui ea aftirmant, vnde hoc quod diximus ne neſcio.Deusſcit) raptum huiuſmodi vſque ad tertium
cellariò conlequitur. In Pſeudo auguſtıno aliter calum.Etfcio huiuſmodi hominem ,fiue in corpore, fiue
iſta leguntur , nempe : cum Ezechiel & alıy Prophe extra corpus, neſcio, Deus ſcit. quoniam rapius eſt in
ta, loannes Euangeliſta enam & Apoftoli in ſpiritu paradiſum . ( audiuit arcana verba , qua non licet ho
non in corpore viſiones viderint. ) quibus verbis de miniloqui.In hoc toto teſtimonio non aliud poteſt
Prophecis & Apoſtolis yidetur voluiſſe vniuerſim canonisinſtituto accommodari:quàm audaces ni
id affirmare, vt conſecutio efficacior redderetur . miùm fuiffe has mulierculas,quæ non formidarét
fi hoc voluit , & non quod canon tantum ; vide Dde ſuis vifionibus certi aliquid definire:nempe ſe
mendacium audax , Quis credat talia vel B. Da tunc certò corporalibus ſenſibus ea percepiffe;
maſo , vel D. Auguſtino in mentem venire po cùm tamen Apoftolus , neutram de ſua viſione
tuiſſe ? Nulli Prophetæ ,nullíne Apoſtoli verè & partem audeat affirmare ;ſed dubiusmaneat, an in
corporaliter vllas viſiones viderunt ? Dormiebat corpore , an extra corpus fuerit raptus.Verùm hic
Princeps Apoſtolorum , quando excitacus Ange (quaſo Lector)artende primò, quàm id pro aduer
lum vidit ; & ab eo deductus ex carcere, ſolutis ſariis nihil habeatmomenti.Quid enim ?Diuus Pau
cathenis , liberatus fuit ? Ait. 18.2', 7. & 8. Som lusnon audet profiteri, an tum fuerit in corpore,
niabatCHRIST V S Dominus quando à Sa an extra corpus ? ita ſanè loquitur. Non igitur po
tana ſuper templi pinnaculum ; & ſupra montem cuitmulierculis illis conſtare , an & ipfæ tum , quá
excelſum translatus?Matth . 4. Somniabat Abacuc do putabantle cum Diana equitare , fuerint in cor
quando ab Angelo à Iudæâ translatus in Babylo pore. Hæc enim tota vis argumenti eſt. Refpon
nem , & Daniel in fomnis cibum comedit in lco deo primum id non ſequi.. Non quia conferen
num lacu ? Daniel.14.v.35 . Condemnent etiam dæ vllo modo fapientia vel ſolertia hæc vaſa ad
iſti Canonis Ancyrani ſuppletores', omnes illos ignominiam cú vaſe electionis ( abſit talisblaſphe
Patres Doctiſsimos & fanétifsimos, quicorporali E mia ) ſed quia res valdè diſsimilis eſt. habuerunt
viſione in ſpecie aliquâ viſibili contendunt ab E enim iſtæ mulierculæ , non ſolùm vnde poſſent, ſed
laia.cap.6 .Domini gloriam viſain ; D Greg. Niffe vnde deberent intelligere,ſpiritu tantùm & imagi
num orat.6. de beatuiudin . D.Cbryfoftom.in d.cap.6 . nariæ hæc ſe paſſas. reividelicetimpoſſibilitatem ,
G hom.4 . de incomprehenſib. Dei natura, & in Toan . vt dixi : quam quia delulæ non intelligebant , nec
hom.i4.D.Cyrillum Alexandri, lib.i.in Ioan.cap.22. veritatem docentibus auſcultabant ,meritò canon
horum fequaces Euthym . ac Theophilac.in 1.c.loa . eas damnauit. Apoſtolus autem nihil habuit , cur
DamnentD. Irenæum lib.4.c.37.Chryf.d.hom.14 . ſe deberet in alterutram partem reſoluere.Contra
& Theodoret, in Dialo,immutabilis, ſic accipien ſolet noſtriæuiſtrigibus accidere , quibus plurima
tes illud Oleæ 2. V. 10.Vifionesmultiplicaui , e in ſuppetuntindicia , vnde qucant & debeant intel
manu prophetarum aſſimilatus ſum . Falſus ergo po ligere ſe in facto non delulas , & corporaliter ſe,
tiùs ille auctor negans yniuerfim . Preſſius noſter quæ afferunt,egiſſe; quæ hoc codem libro , & hac
de tribus tantùm :de quibus tamen ipſis hoc non lectione copiosè ſum profecurus . Vnde iam coſtat
admodum certum vel neceſſarium . Ezechiel tan nec ab illis Dianæ comitibus ad noftras ſtriges va
tùm aſſerit , aſſumpſit me ſpiritus C.3.1 . 12. & 14 . lidum fatis argumétú pecs, quòd fuſiùsoftédá b.ſe
quenti :
 LIBRI V. SEC . XVI.
417
quenti:nec D. Paulli exemplum iſtud plus proba- , A la loquuntur) implıcantia in adiecto. An ergovo
re, quàm non ſemper viſiones iftas in corpore fi lunt fidem perdere , qui non credit his tribus ifta
mul & fpiritu accidere. Attende ſecundò eos, qui contigiſſe , ſicut canon aſſerit ,hoc eft contendit
ex hoc verf.14 colligunt id quod aduerfarij noltri hæcilis non tantùm imaginatione , ſed etiam in
contendunt, cogidicere illud : in corpore, vel extra corpore contigiſſe . Sed tunc iſte ſenſus non aprè
corpus, liç accipiendum ; qualineget le ſcire, an vi cohæreret cum præcedentibus : & dicendum fuil
ſer; Quod qui taliu non credit . Deinde hoc non fo
fio illa reipfa & vera apparitione , an imaginaria
tantùm contigerit. Qui lenſus eſt à canonis mente ret verum .Nam etſialiquis diceret B.Paulum in
( niſimanifeſtum errorem canoni adſcribas planè corpore raptum ,non perderet idcirco fidem ;fed
alienus: ſequeretur enim neſciuiſſe B.Paullum an temerarius tantùm eſſet, quiaſſereret, quod Paul
verè in tertium cælum & in Paradiſuın raptus fu lus ſe profeſſus nelcire. Qui diceret Ezechielem
erit,corpore & animafimul ficut Abacuc in Baby corporaliter tranſlatum ,contra communiorem re
lonem : an verò ſecundum ſpiricum tantùm ,ficut centiorum ſententiam loqueretur , ſed fidem non
B.Ioannes in Pathmos exiſtens: quod dici nequit, perderet : quia probabiliorem veterum Patrum
quia B. Paulus fcire poterat, corpus ſuum Damaſci Blententiam lequeretur: & aliàs canon Diuum Hie
in terra manfiffe, & boc tenebatur credere ſociis, ronymum ,Theodoretum ,Polychronium , & Grę
qui eum deduxerant, & Iudę quihofpitio eum ex cos alios ex eo capite ſolo hæreticos pronuntiaret:
ceperat. Echunc ſenſum accuratè , & meritò poſt quod non eſt ferendum.Non igitur hic verſiculus
D. Auguftinum refellit D.Thomas, & oftendit el & decretum de hæreli pertinet ad ca , quæ velut
ſe ſenſum ludaicum , à D.Hieronymo quoque ex argumentando canonis authores inſeruerunt: ſed
plofum : veram autem fententiam verború B.Pau dumtaxat ad præcedentem canonis ſanctionem ,
li efle, quòd ignoret:non an in exſtali hoc fibiac qua Sacerdotes iubebantur populum docere,hæc
ciderit (quod latis ſciebat, & non fuifle corpuslo iſtarum muliercularum deliria (qua ſunt comme
co motum ) led an durante illa exſtaſi & vifione, morata ) elſe omnino falla , & nata ex Diaboli de
animamodo extraordinario miraculofo fuerit,di luſione; & , cos , quimuliercularum affirmationi
fidem adhiberent, à recta fide aberrare , & errore
uina quapiam operationc, ab ipfo corpore ſepara
pagavorum inuolui.
ta: vel vtrum animamanferit in corpore illud in
formans, alienata tamen à corporeorum ſenluum Senſus ergo ,quitalia credit , qualia hæ mulier
functione. Sic ille 2.2.9.175.a.6 . & de verita . 9.6 . culæ Dianianæ de quibus canon agit. Hocautem
a . 6. 6 in d. c. 12.quo loco etiam D. Chryf. hom . 28 . quod fequitur; Et nis fimilia :non eft referendum
Theophil. Haymon , Sedul.Caietan . Catarinus. Ad ad omnia quæ mulierculæ iftæ credebant, fed ad
quædam quæ credebant , & erant verè hæretica .
uerte tertiò eos quivolunthoc exemplo doceria
nimam D.Paulliextra corpus raptam ,facere cano Primò,aliquid eſſe Numinis præter verum Deum .
Secundò ,quod alceri quàm vni Deo diuinum ho
nis auctorem temerarium ,qui præſumat affirmare
norem liceat exhibere. Tertiò,quod talia ſuadens,
id de quo negat Apoftolus ſibi liquere :affingunt
etiam canoni, quod nullomodo dixit.Denique qui autad talia hominem deuchens fit bonus fpiritus.
hinc eliciunt non poffe aliquem corporaliter per Quartò , quod nequeanteis talia contingere ima
angelosdeferri, diſſentiunt à D.Paulo :nam puta ginariè feu in ſolo Ipiritu. Quintò; quod poflit vl.
bat id fieri potuiffe (ſecundum eorum interpreta lus immediatè, præter folum Deum , ſubiiò vel (i
tionem ) alioquinon dubitaſſet,ſed apertè pronu ne rerum naturalium applicatione, ſpeciem ſeu ef
ſentiam vllius creatura , in aliam , commutare : vel
tialler le extra corpus raptum , ſi in corpore credi
diffet fe rapi non potuiffe. Quomodocumqueta vera creatione aliquid producere. Nam hæc om
men has tres Ezechielis, B. Ioannis & B. Pauliex- Dnia cas crcdidiſſe partim expreſsè in canone habc
ſtales interpreteris: inde nec confequeturmulier tur: partim non improbabiliter ex eo colligitur.
culas illas nequiuifle à dæmone corporaliter trans Ad bæc ergo talia & fimilia ,hoc eſthæretica,iſtud
ferri; quia à non efle factum , ad non poſſe fieri,in eſt referendum .Non poteſt autem referri ad cete
ualidum eſtargumentum : nec etiam conſequetur, ra, in quibus decipiebantur quidem , non verò id
quia ſic tribus illis contigerit; ſimiliter non aliter circò fidem perdebant.verbi gratia, primò , quod
mulierculis iftis contigiffe:multò minùs cófeque putabant de facto hæc ſibi vigilantibus accidere.
Nam hac in re delulę tantùm erant ,non hæreti
tur, fic ſemper & vbique omnibus contingere: fed
dumtaxat conſequetur , decipi illas mulierculas cę. ſecundò, quod putabant veris ſe beſtiis vehi.
potuiſſe, quia hæc illis non corporaliter , ſed ima tertiò verasbeſtias poſſe tam citò tam longa ter
ginariè dumtaxat contingere potuerunt. Sequitur rarum fpacia traiicere , & per aërem volare , ſine
in Canone. {piritualis intelligentiç opera: quiſunt errores co
TEXTVS. tra philoſophiam & rectam rationem ,non contra
Omnibus itáque publicè annunciandum est , quod fidem Catholicam . quartò quod opinabantur le
quitalia, & his fimilia credit, fidem perdit.] Econuenire & diſcurrere cum multitudine muhe
Concludit iftasmulierculas debere iudicari hæ rum & hominum aliorum , partim viuorum , par
reticas: de his enim , & qui qualia mulierculæ iſtæ tim mortuorum , quç tantum erat delufio , & non
1

credebant, credunt, hæc accipienda. Nam aduer hærefis. Siverò credidifſent ſe dæmonum opera
ſarij qui hæc verba ad omnes noſtrarum ſtrigum poffc corporaliter deferri , etiam per aërem valdè
confeſſiones poirigunt, iniquiſunt inquiſitoribus celeriter, ſucceſſiuè tamen , & congruo actiuita
fidei,& nimis in maleficia liberales, & errantmul ti dæmonis, & earum condicioni tempore : id
timodis. Primò quia iſtud , qui talia credit referung nec erat hæreticum , nec deceptio : {ed dubia
abfurdiflimè ad proximè præcedentia :præcellit dumtaxat quibuſdam opinio , re autem verâ pro
autem proxime de Paulo , Ioanne, & Ezechiele. babilior , & tantùm non de fide fententia . I.
Quæro igitur, An fidem perdit , quihæc ita credit gitur quod ad hanc tranſlationem attinet , non
contigifle illis , vt canon refert?manifeſta quidem deciditur quid Diabolus facere poſſit , ſed quid
I hæc foret ipfius canonis contradictio, & (vi ſcho defacto cum iſtis mulierculis egerit.

Ss 3 Ex his
 S R
I A
U C
Q I
S G
8 I M A
847 D V M

Ex his iam perſpicitis, quæ hoc canone defi-| A lis beſtias in viliora bruta , vel homines in beſtias
niantur effe hæretica ? nempe quinque illa à me verè transformari ;hoc nofter canon vocat , in de
commemorata ; Quorum 1. 2. 3. & 5. etiam To terius immutarı: quibus nagrationibus tota Nalo
ſtatus Epiſcopus Abulenf. poſtea citandus, Cardi nis Metamorpholis, & Diui Auguſtini lib . 18. de
lis Turrecremata ad d.c. Epiſcopi , Silueſter Sacri ciuitate Dei, redundant : quod etiam eſt planè
PalatijMag . & alij obſeruarunt: & quidem.1.2. & erroneum .Sed erroneum non foret opinari, im
3. apercè fatis colligitur , ex iis quæ iam in textu perfecta quædam , ad eiuſdem ſpeciei perfectioné,
ſunt explicata. Quinrum verò fuit ſignificatum naturæ confentaneam , à dæmonibus perduci: aut
obſcuriùs, quando dixit,ſuper quafdam beſtias: ſed quæ perfecta ſunt,ab iiſdem debilitari,aut viliora
apertifſimèdeciderur ſequentibus canonis verbis. accidentariè ( vt dici ſolet, reddi , ac effici poſſe:
Equidem , Quartum addidi, videns apertè elici ex quod'docet quotidiana experientia. 4. purabant
contextu, cùm agit de exemplo reuelationis B.lo illis Deificatis ( vt fic loquar ) animantibus , maio
annis. nam S.S. Iatis apertè docet eam merè ſpiri rem , quàm cùm in terris verlabanturvirtutem at.
tualem fuiſſe: & idcò ex S. S. ſatis apercè conuin- B que efficientiam inelle : qua de re multa Spineus
citur, aliquam vifionem merè fpiritalem elle pof q.de ſtrigibus cap . 27. polt.D. Thomam in lib.12 .
ſe. Nunc pergit quintam illam probare. Metaphyſic.
EXTVS, Etqui fidem rectam in Domino non habet,hic non Quintò cenſebanthæc fieri à bonis fpiritibus,
est eius, fed illius in quem credit, id est diaboli . Nam hoc eſt à Diis ſuis: quos non credebant efle caco
de Dominonoftro fcriptum est,Omnia per ipſum facta dæmones. Quæ quinquemeritò cuncta tain graui
funt. ] cenſura notantur.Hçc ergo ſubindicat omnia cre
Pergit oſtendere hasmulierculas fidem perdi didiſſemulierculas illas. primò potle à Diana vel
diffe. Quali dicat, Dixi has miſeras fidé perdidiſſe: Herodiade,denouo fierileu creari tales beſtias.le
quia nulla eſt fides , niſi quæ recta fertur in Deum , cundò , Herodiadem & Dianam factas Deas. ter
vt in primum principium , & naturæ auctorem ac ciò, poſſe ab illis homines, in quas vellent , beſtias
Dominum totius creaturæ . Qui ergo non habet commutari,vtdeCirce gentiles crediderunt.quar
huiuſmodi rectam fidem ( hoc eſt non erroneam , tò,beſtias haſce,quali Deificatas, poffe per aërem
necdecortam auc diuiſam ad alia Numina) ille non c volare, & minimo tempore ingentia terrarum fpa
estD21 ( vt legit luo & Burchard .) hoc eft non cia permeare:quod eiuſdem fpeciei beſtiæ adhuc
pertinet ad Devu : ſed est Diaboli ,cuiſemancipa terrenæ non valerent. quintò ,hæc ſe obtinere be
uit , & ad quem pertinet,quia in eum credit.Nam neficio bonorum ſpirituum qualesputabant Dia
ad eum confugit,poft eum conuerſus:eo ipfoquod nam & Herodiadem ) exiſtimabant.Hinc patet,ad
credit illum elle creatorem huiuſmodibeftiarum , quatn & qualem credulitatem hæc canonis vltima
quibus per aëra transferantur. Hæc enim opinatio verba fintreferenda.

oan. I. eius contraria eft Ş.S.atteſtanti: quæcúmquecrea Duo hic quæri poſſunt. primòcur hoc verſicu
ta ſunt,per Dominum noſtrum , & non per bonos lo ſolum mentio facta primi & ſecundimébri,hoc
velmalos angelos efle facta : & line Deo factum eft creationis & trásformationis ſecundo, cur dica
eſſe nihil,quod factú eſt.Cùm itaq; tam difertèhoc tur Pagano deterior;qui credit idem quod Paganus?
veritas Euangelica profiteatur,meritò concludit. Ad 1. reſp. quia capitis huius intentio præcipua
Cextys. Quiſquis ergo aliquid credit poffe fieri,aut* aliquam fuit,oftendere quod hæmulierculç incidăt in ido
Sic luo crearuram in melius aut in deterius immutari , aut. lolatria, & apoftafiam : quia omnia illa capita erro
ç Burch. transformari in aliam fpeciem aut fimilitudinem : nifi rum fidei,pluralitatem Deorum introducunt, &
D
ab ipſo creatore, quiomnia focit, per què omnia fa quoddam inferunt à Deo ad Dæmones transfu
eta funt:proculdubio infidelis est ,á paganodeterior.] gium . nihil verò apertiùs præſupponit Deorum
En capitis totiusanacephalæoſin , in qua recol pluralitatem , quàm primusille & ſecundus error.
ligensauthormultos Paganorum errores,cos om Ad 2. reſp. quia loquitur de iis,quiſemelbapti
nes apertè damnat : & lubindicatmulieres illas ſmo illuminatifuerunt, & ab co apoſtatarunt , vt
ſceleratas, his omnibusaſſenſum præbuiſſe. Nam patet ex c .initio. Nam finis capitis ipfi principio
alioquin hæc nihil omninò ad præcedentia perti refpódet. quia tales derelicto creatore ſuo ,Diabo
nerent. Putabant ergo Gentiles 1. à ſuis numini li fuffragia quærunt. Quod ſubſequitur in cótextu ; Textv's.
bus, quæ plurima & vaniſſima colebant: poſſe res Nonnulli inueniuntur,quiinterno liuarepermotinin
aliquasde nouo fieri ſeu creari, ſic enim exiſtima perniciem ſuorum inimicorum altaria, & c .
rune à Neptuno equum , à Minerua productam Hæciam ſunt parerga, & conftatverba eſſe Gra
oleam :quod elſe hæreticum patet . quia creare eſt tiani, nec enim habentur in Burchardo,necin luo
infinitæ potentiæ , & ideò foliDeo competit , vt ne,nec in Pſeudo Auguſtino : & eorum ſumma de
probatum ex initio Euangelij ſecundum Ioanné. E ſumpta fuit ex cap. 13. eiuſdem q. 5. quæ de alia
Sed credere , quod per applicationem actiuorum {pecie facti agit.
& pafſiuorum , aut per alterationein qualitatum , Secutus fum in hac interpretatione præcipuè
modo naturali generacionis: liuemutationis, quę Tofta. in c. 4. Matthæi Torquemadam , fupra &
dam ex ſubiccta materia , dæmonum induſtria , alios, quos recentiorum plerique fequuntur.
gigniqueant, non eft hæreticum : ſed veriſſimum , III. S. An hic canon aliquid ad hodiernas ſtriges
vt docui lib. 2. diſquiſition . pertineat, autad eas fit extendendus:
2. credebant poſſe à Pſeudotheis ſuis homines Contendunt id Alciat. Ponxinibius,Duarenus;
& animantia in crelú transferri feu Deificari ( quod & VVierus, & alij pauci.nituntur argumétis hiſce.
homines vocabant, Indigitari ) quod Canon no Primò in cap. Epiſcopi dicitur , eas nocturnis ho
ſter dicit ,mutari in melius. Sic illi cælum Diis, & ris cum Diana aut Herodiade ſuper beſtias equi
Semideis, Semonibus, Medioxymis & Patellariis talle : conueniſſe ſtaris temporibus, & inconuentu
Jimplerunt: quinetiam & aquilas & canes, & cor præſidiconuentusobtemperaſſe : quæ cuncta no
uos, & afinos hoc honore dignati. quo nihilma Itris Lamiis conueniant : vt videtur fenfiffeMarti.
gis impium aut ftolidius. 3. credebantpoſſe ab il 'nusNauarrus, fecundò , in verſ, omnibus dicitur,
quod
 LIBRI V. SEC . - XVI. 419
quod , qui talia & his fimilia credunt , & c. Lamia |Apoiteá memor lomnij complacer fibide tali actu
verò credunt his fimilia. tertio , Lamia credunt le propter delectationem quàm inde fibı vifusper
transformari in cartos, canes, anſeres, & alia bru cipere ex fpolio thalami alieni, licet non peccer
ta ; quod hic in vlt.verf.dánarur. quarrò , ſic vide ratione fomnij, quâ fomnium fuit (quia iudicium
tur canonem accepiſſe Burchardus. Nam libr.19.C. rationis tum ligatum erat , & ideo tum peccare
de arte Magica verf. vltim . hæc ſcribit: credidifti vt non potuit) mortaleramen adulterjpeccatum ſi
aliqua fæmina fit, qua hoc facere poſſit, quod quadam biconlciſcit ratione complacenriæ fubfecutæ &
à Diabolo deceptæ fe affirmant neceſſario & ex prace conſenſus pleni in vigilia præſtiti. Nam rectè D
'pto facere: idestcum demonum turba in fimilitudine Auguftinus:delectari falló crimine verum ettiri
mulierum * transformata ( quam vulgaris ftultitia men . Deinde quis ignorar has vigiles multa co
HOLD AM vocat)certis noctibusequitare debere fu Aari , ad hoc crimen : & conatus , qui ad rogita
per beſtias,& in eodem ſe confortio annumeratam efleri tionem acceſſit , pænam in atrocioribus crimmi
particeps fuifti iſtius incredulitatis,annum vnú:per le bus meritò exigie l.quifquis-C.ddley Irel. 11.005?.
gitimas feriaspænitere debes.] quibus verbis videtur tifi quis non dicam rapere C.deEpiſcop . cleri. I.
expreſsèreſpicere ad noftrum c. Epiſcopi, & illud B vnic.C.fi qua prædiuspoest.4.1.D. de extraorditi,
luitemporis ſtrigibus accommodare.quintò , illæ erimin . l. 1.D. ad leg . Pemp. de particid . l. fugi.
mulierculæ dicunturillufæ : fed & Lamiæ fimilia riuus. D.de verb.figmf. Quis ignorar fitores &
narrant. Similiter ergo ex illo capite credendæ confcios eadem pæna cum maleficis puniendos ?
ſunt à dæmone deluſætalia confiteri. l.1. §. occiſorum D. ad S. C. Syllam.l: virım D.id
Verumtamen communis opinio Theologorum leg . Pomp.de parricid . Ş.Alia . de publ . iu dic . Deni
& Iuriſconſultorum eft,capitulum Epiſcopi,ad La que patet in d. c.epifcopi. non obftante delufio
mias noſtras non pertinere,tenentbocábulenſ.Tur nehæreticasdeclarari: quia dicit fceleratas & retro
recremata & alijmox citandi, & fic palliin Rome, post Saranam conuerfas,quod eft efle apoſtatas à fi
in Italia , Hiſpania,Gallia , Germania , fidei inqut de. dicit , alios fecuin ad infidelitatis ir teritam tre
Gtores à ſede Apoſtolica deputati & confirmati, & xuje ( quod eftdogmanrizantium ) i reia fide de
ludices ſæculares, qui iuftiores & doctiores , yna ulajfe ; fidem perdidiyle , in errorem P :/9a7107zım de
nimiter practicant : vt non obſtante iſto capiculo uolui,Diato.ieſſe non Dei, & Paçanis eile de:eriores.
Lamiarum confeffionibus credunt, & contra cal Siergo capitulum iftud pertineret ad ftriges,debe

dem ad mortis vſque fupplicium procedunt.quod crent ergo adhuc hodie itriges tractaris vthæreti
à memultis probatum . libr. 2.9.16.6 fuſius lib.s. cæ & à fideapoſtatantes. Quemigrar fructed
hac ſečt, 16 . ex hocc. percipiunt, quod illas ram clarè bare
Dico igicur fententiam extendentium hunc cano ticas pronunciat, & proinde fubdit paulis lir
nem ad Lamias nostras primòLamiis ipſis infružino reticorum .
Sam eſſe: deindepernicioſam Ecclefia & reipub. terlić, Secundum ,quod hæcſententia fit perniciofa rerri !.
periculofam ajjertoribus. quartò rarioni veritati ☺ Eccleſia, clariùsprobatur, quiioftrigam defen
parum conſentaneam ,Probo fingula. Primò eft in lores conantur perhoc capiculum obtinere,ne La
fructuoſa Lamiis. quia per eam non eripiuntur fup miæ interficiantur, vt pater ex Ponzinib :j, VV :cri,
plicio.nam adhuc ex d .c. Epiſcopi,hærefeos con & aliorum ſcriptis: & docet quotidiana experien
uincerentur. quoniam c.Epafcopi talesmulierculas tia impunitas ilto prætextu velminus quàm opor
definiret eſſe infideles , & à Deo ad ſuffragia dæ ter punitas diinitti:nec fidei Inquiſitores inteiCa
monum deſciſcere. Etrectè definit : quia licet de tholicos vllum maius impedimentum experiun
luíæ fuiffentin ſomnis: tamé( vt optimèratiocina tur, quàm Legiſtas quofdam & rabulas bac falla
tur Nicol.laquerius Flagelli faſcinarior. cap. vlt.) Dimbutosopinione ab hoc canonedefiniri ,hçc cú
poſtquam cụigilaruntrecordantes eorum , quæ in Eta elle illuforia nec grauem mereri penam.Que
ſomnis egerant, putantes ea verè & corporaliter à runtur de hac re fcriptores fere omnes. ex Prote
ſe geſta: ratificant pactum & cultum dæmoni ex ftantibusMollerus comment.in conſuetudin . Srxon .
hibitum , & follicitè fibicauent ab iis quæ in ſom & Bodinus in Damonom in . ex Catholicis viri pij
nis dæmon prohibuit, & omniaſedulò exſequun & doctiRemig. in demonolair.Ludou .Richaume
tur, quæ iullit facere. Fouent etiam pertinaciter nofter libr. trium diſcurſuum . Per. le Loyher. libr .
voluntatem ad ſimiles conuentusreuertédi,& fa 2. de ſpectris. Creſpecus libr. de odio Saiana', di
ciendi quæcúmquearbitrantur ſe illic commiſille, ſcurſ. 3. vbi teſtatur iam Franciſci 1. tempore in
facrilegia, Sodomiam , incæſtus, infanticidia ,ido Francia delarum numerum maiorem centum inil
lolatriam , & c. profitentur ſæpè coram complici libus,ſed plurimacum acceſſione adau & om poſt
bus,etiam in iudicio ſe hæcnolle deferere. Quare ea,iudicum conniuentia, & magnatum clandeſti
funt hæreticæ & apoftatæ cenlendæ licet hæc ne no fauore : & grauiter deplorat d:fcurf.8. multitu
quam voluntas & opinio ex delufione naſceretur . dinem iam efle tantam , quanta nunquam viſa
Ad cultum eniin & exercitium hæreticæ prauita- E fuit : & caulam glifcentismali efle iudicum perti
tis fufficit, liberè in cam conſentire , & eam acce diam ,deceptorum V Vieri ſcriptis, & deceptoruin
ptare. Sicut fi aliquis Catholicus fomniaflet ſe au à Diabolo , vel certè complicum Soruariorum ,
dire aliquem docentem vel concionantem , Non vide illum à fol. 118. Sebaftianus Michaëlis P ' it
efle Purgarorium :poftea verò vigilans, putaret ſe malog . fol . 53. & 35. ſcribit à Geneuenfibus fo
vigilantem hæc audiuifle , & memor eorum quæ lummodò puniri magos, quihominibus vel bru
Joniniarat argumentorum ,huic hæreticæ propo tis nocuerint , cetera illorum dereftabibffima
licioni fidem ac conlenlum præberet ,& aniino,di ſcelera infuper haberi , & ve illuforia præter -
ctuſque eam foueret: talis dubio procul haberetur mitti: non curari'ab illis iniuriasDeo illatas per
& eller verus hæreticus, & vt talispuniri deberet. idololatriam , blafphemias, Sodomiam , & c. &
Item ſicut qui (elt comparatio Bernard . Cumani ideo hodie Geneuam elle ſcaturiginem viuam a
Lucerna num.9. ) in fomnis palſus eſt illufionem , theilmi & idololatrix . Hæc ille vicinus de vici
quia ſomniabat libirem elſe cum aliena vxore , li nis ſuis potuit certò comperta habere . Crner
ri: 1:
 ONVM
ISITI ARVM
420 DISQU MAGIC

ritur eadem de re Bartol. Spineus Sacri Palatij A contra patriæ totiúſque generis humani ſalutem ,
Magiſter, cùm ſcribit; potiffimam labem cur fic in machinationum , per totum paulatim CHRISTI
ualeſcat ifta peftis esſe,quorundam iuriftarum perfecu corpus diffundar. Quisnon hos de repub . & Ec
tionem : quibusprincipes Theologia imperiti facile cre clelia quam peffimèmereri pronunciet ? quis non
dunt, quaſi ſapientibus , lòcet in huiufmodiſatis rudes profliget, execretur?videmus, ſi quidquam vide
exiftant: vtpotè Deiprouidentiam , Diaboli potefta mus,impunitate (triges fieri deteriores,& pedeté
tem atquemalitiam , & pleraque alia Theologica , ad tim plures plureſq; libi complices impigrè adiun
qua præfensarticulos deducitur , ignorantes : da im gere:nec quidquam illis oprabiliùs effe, quá quod
plent allegationibus legum folia:queffin pluribus non alliduè diabolus inculcar , ſinceram adhuc partem
faciuntad propofitum : co quòd puros ačtus humanos codem carcinomate peruadere. Side vllo crimine
..

polſunt regulare leges humana, non autem Diabolicis verum , de hoc fanè veriſſimum eſt'vetus illud,
colligatos poſſunt benè cognoſcere : fed folum prafuppo Parcendo nocentibus innocentium ſalurem conferrari
fita cognitione fuperioris fcientia , Sacre ( inquam ) non poſſe. Deus ipfe per Efaiam ſatis apertè Baby
Theologia,poſſunt pænas determinare talibus conue- B loniis inſinuat,ſe regioni in quamaleficis parcatur,
nientes, ficille Apolog. 1.c.3 . poſtea c.4 . ſıc ſcri propitium nunquam fututum , ſed ab cagrauiſſi
bit. Hoccapitulum Epiſcopi malè intelle tum à iuri mas penas exacturuin Venient (inquit) ribi (Baby
Iftis, quatenushæc qua 'ad Theologiam pertinentper , lon )hæc duo fubitöin die vna ſterilitas & viduitas.V .
traétat , eft caufa illorum ruina , putantium eò quod miuerſa venerüt ſuper te propier multitudinem malefi
in corpore iuris canonici redactum est , poſle pre ciorum tuorū , propter duritiam incantatorā tuorum
prium ſenſum circa illud ita procedere , vt etiam vehementē, Sapientia ina o ſcientia tua hæc decepit te,
Theologorum communiſenſui fe opponant, & c. Idem veniet ſuper te malum , & nefcies ortum eius:c irruet
c.9. Adeóque nunc inualuit ifta peſtis : vt dixerit in Super te calamitas, quam non poteris expiare.ljta cum
guadam concione diabolus, quiin forma Principisap incantatoribus tuis,eg multitudinemaleficiorum tuo
parebat (vtretulerunt, qui adfuerunt nonnulli ab in rum ,in quibus laborafti abadolefcētia tua:fi fortè quid
quifitore deprehenfi ) fitisomnes bono animo : Neque profit tibi,ant ſipoſſis fierifortior. Defeciſti in multi
enim elabentur annimulti ,quod fuperabitis CHRI tudine confiliorum tuorum : ftento ſaluent it augueres
S T 1 fideles. quod optimè diabolus obtinet fuffragio ccæli, & c. cap . 47.v.9.10.11 . Confirmat B. loan .
diaboli,fibig ſimilium , qui ſe patribus Inquifitoribus Chryſoſtom.deplorans quòd ab hoc nefario au
opponunt, dicenieshec effe deliramenta, ſicg fceleftis ſu vix orbisminima pars feruetur, & omnes ferè
his apoftatis fauent, dar in hareſibus ſuis indirectè con ſint æternæ mortis periculo expofiti:hæc Dei iram
formant. Niſi enim præpedirentur patres Inquiſitores ſemper quidem prouocaffe , fed nuncmultò ma
horum moleftiis : quoram ſapèPrincipes, tanquam fa gis, poft tot tam ingentis beneuolentiæ ac miſe
pientum perſuafionibus inclinati,denegant anxilia In rationis tam inſignis indicia , poſtquam ille filium
quifitionis officio debita: iam eorumdem feruentium in redemptioninoltræ impendit. Lege illum hom .10 .
quifitorum Zelo feita hac eſſetpenitùsdele!a,vel certè in cap. 3.epist. 1. ad Thimo. fub fin. Quid ergo fas
extra fines Chriſtianorum penitusfugata.Et his om ſperare nobis, vbi cot quotidie pullalant malef
nibusantiquior vnus Inquiſitorum Nicola.Iaque corum faſcinariorum defenfores , & in Scabina
rius anno 1457. lic ſcriptum reliquit: Quod quidem itus, Confulum , Fiſcalium , Parlamentorum , & in
c .Epiſcopi, quidam incautè atrendentes obſtaculum ipfa Principum ſacraria irrepunt? Vtinam recogi
nõ modicum praftant exſtirpationi ſe {te, & hærefis fas tarent annos antiquos, & priora fæcula reuolue
ſcinariorū ,vnde ipfa fauorem accipit , & incrementum . D rent: ſtatim deprehenderent ,nullivnquam Prin
Hactenus ille flagelli faſcinar.cap.9 . Verùm quid cipi,Reip . Prouinciæ maleficia exitio non fuiffe:
opus è Galliis, Italia , & Germania coaceruare te quorum exempla quædam Monito . I11. in fine
ſtimon ia e
? Nonn in ipla noſ tra Teu tho nic a Bra ponentur. Vnde etiam probatur quod ſequitur,
bantia , quæ ſol eba t ab hoc cri min e s a
ſati eſſe pur , Dixi tertiò hanc ſententiam effe ipfis aſſertoribus
hoc ſcelus videmus glıſcere , ex quo multorum in valde periculofam . probatur. 1. quia , vt ex di&tis
corda falſus d .c. Epiſcopi ſenſus ſe penetrauit,ma Elaiz verbis patct, Babylonicam ſorcem in vlcio
ximè Iudicum & caulidicorum quorumdam , qui ne ſibi confciſcunt , qui Babylonis ſcelus imitan
bus temerè vſurpata V Vieri lectio , & incautè au cur , & Diaboli contra Dev M parciariis , ad diui
diri ſermones Looſei, & à quibus diuina iniuria ,& nam iniuriam , & patriæ perniciem , & Eccleſiæ
Catholicæ religionis. dehoneftatio haut magni Catholicæ peſtem , adeò ledulam atque fidelem
penditur,MinanturmihiPhilippicas, & calamici operam nauant, & Satanæ regnum propagant ,&
gorem : exſpecto, & reexſpecto fed nihil video ,ni Antichriſti funtmetatores, 2. quia dum non cre
li minas & inanes iactantias . pergunt interca ca dunt affertioni Theologorum ( ad quos fpectat

pes impedire , & caulas lupis referare. finunt ma- E de peccato , ſit vel non fit: item quantum vel qua
lum proferpere , immòfouent dum non prohibét, le , iudicare ) nec ftant Pontificum declarationi,
quinetiam prohibentes ipſi prohibent.quid negli aut communiori Ecclefiæ iudicio , fuæ nequiter, &
gere cùın poſſis perdere peruerſos,aliud quàm for incautè fidunt prudentiæ lapientiæque ; & præter
uerei error , cuinon refiftitur, approbatur : de veritas , peccatinoxam excommunicationis etiam le peri
qua non defenditur, opprimitur .Hidominium tyran culo exponunc in eos latæ , Qui Inquiſitores in hç
nicum dæmonis in CHRISTI Ecclefiam confir reticorum inueſtigatione & punitioneimpediunt.
mant. horum opera ſalus reipub . proditur. ab his Tertio quia non immeritò le faciunt multorum
decomuniintericu priuata lucra cóparantur : qui criminum ſuſpectos :inprimis quod non fint alieni
busvolupe eſtin vtramque aurem dormire , donec à crimine quod defendunt , vt laquerius notauit
tortuolus draco ſe toto corpore inſinuet: & vene de Doctore Edelino , & Treuiri norunt de Docto
num apoftafia , idololatriæ , ac nefandillimarum ce Flaet, & de VViero teſtatur Creſpecus difc.3 .&
libidinum , incredibilis crudelitatis , execrandorú docuere Leloyher. Richcaumus , & alij complu
facrilegiorum , & quotidianarum contra tenellam res : & poffem ipſe quorumdam nomina referre.
ætatulam ,contra fruges & alimoniam mortalium , icem quod cauſa negandi fit atheiſinus cò quod
non cre
 Ľ IBRI V. SECT. X V I.
421

nó credant eſſe dæmones;vel quia non benè fen- A ( ſe negare , partes iudicis fæcularis non lunt alıæ >
ciune de diuinâ prouidentiâ ; quàm putant linere, quàm exſequi in huchomine , quod Ecclefiæ de
innoxios à dæmone infamari,repræſentari, & tan creto ftatutum : & tenetur crederc,talem verè hæ
dem ſupplicio affici ; vel quia pertinaciter tenent reticum efle. Sic quando Eccelia definic ftriges
dæmonem non poſſe corpora localiter transfer noftras , vt verè criminoſas puniendas ; non licet
re, nec tempeftates ciêre, nec morbos hominibus laico magiſtratuihanc fententiam eludere,dicédo ;
immittere, quæ contra fidem ſunt, quia S.S.re hanc, quæ fatetur , deluſam ; ſed ritè confitentem
pugnant,vt docui,libr.2.Diſguiſie.quajt.11.12. 16. debet condemnare . Nec etiam effugiuntnotam
lib.z.guaft.4.fe£t.2 . & quia ſentiunt aliter quàm temeritatis , tum iiſdem ex caulis ; tum quia ,
Eccleſia.Nam caput Eccleſiæ , & ( vt fic dicam ) cum nudi iuriſtæ , velmedici ſint , tamen audent
eius lingua ſeu os , eſt Pontifex Romanus: Pon libiarrogare declarationem determinationis con
tificum verò Romanorum multi poft d . cap . Epi. ciliorum circa fidem ; quæ auctoritas non compe
ſcopi adhortati funt Inquiſitores, vt contra ſtri ric nifi Prælatis. Eccleliarum , idque de conlilio
ges ſcu Lamias, ſedulò & ſeueriter procedant, & Theologorum , quibus Prælatis folis conceſſa fa
peſtem hanc exterminent; & harum crimina, ſe cultas canones fidei condendi. Aduerfarij verò
non pro illuſionibus,ſed pro veris ac nefandis ex B córendunt d.canonem Epiſcopi pertinere ad ſtri
cellibus habere manifeftè profitentur, vt patet ex ges noftras , & ideo illo Capone decidi has dilu
Pontificum Bullis Innocentij. Vl.ad inquiſitores dı:Pontifices autem , quos nominaui, declarant
Germaniæ ,lulij. II.ad Inquiſitorem Cremonen illasnon deludi , nam iubent Inquiſitoribus , vt
ſem ,Hadriani V I.ad Inquifitores Lombardia , & in ſtriges , tainquam verorum criminum rcas ri
Clementis Septimi ad Epiſcopum Bolentem de gorem i gum cótra hæreticos latarum exerceant;
ſtrigibus Mirandulanis; quas bullas riferunt & nec tamen Canonem Epiſcopiantiquant, nec vl
ſcripris ſuis inſerunt Sprengerus , in princ.mall-i los eum ex Decreto rollendum judicat : ergo la
malifi.Spineus,quaft.de ftrigibus cap.15.c Apolog . is declarant fe cenfuiffe ,nihil hunc canonem ad
1.cap.11. & integras ponit Pet.Binsfeldius, libr.de ſtriges pertinere , alioquin eum abrogallent. Eo
confeſ malefic.edu.vltima. Sic etiam ſentiunt cun dem modo eum intelligunt Inquiſitores fidei, qui
cta tribunalia Ecclefiaftica Italiæ ,Hilpaniæ , Ger ſemper ex doctiſſimorum Theologorum & ta
maniæ , Galliæ : fic lemper Apoltol ci Inquifito noniftarum numero deliguntur. Nonne temera
res in praxiobſeruarunt : ergo hîc eſt ſenſus, hoc rum eſt contra hos omnes fuo iudicio , in re tam
iudicium Ecclefiæ ; à quo diſſentire non eſt cor graui, & adeò periculosâ lbi & reip.niti?
C
dis Gincerè Catholici,led hærelim ſapit.Mihi qui Vlumain denique conclufionis noftræ par
dem ,qui Eccleliam non audiunt aliquid definien tem ; videlicet fententiam aduerfariorum nec verita
tem ,pro Ehnicis ſunt & profanis 4.talesſi àma ri, nec reéta rationi effe confentaneams; probo quia
litiâ, certè nequeunt exculari à ſtupore ac ſtolida veritari conſentaneum efle nequit , quod iudicio
temeritate ac præſumptione. Non à ftupore & Ecclefiæ , & Pontificum declarationi repugnat , vt
ſtoliditate ; quia negantpoſle fieri,quæ recta phi facit fententia aduerfariorum . Nam Eccleſia eſt
lofophia & Theologia fieri poffe conuincit ) vt columna veritatis , & Pontifex Romanus eft lin
ostenſum libr.2.6 3.) Etquia negant facta , quæ gua ſeu os Eccleſiæ , cui eſt promiffum à veritate,
vbique, & omnes ferè ſe fieri vidiſſe , & eſſe ex Von deficiet fides tua. Quòd verò veritati conſen
pertos , homines fide digniſſimi conteſtaritur: tancum non eſt , id rectæ rationi nequit eſſe con
quod ſapientum iudicio defipere ac inſanire eſt: fentaneum . Præterea ex ipfis ſectæ illarum Dia .
quia nihil velle credere , nifi quod propriis oculis niarom circumftantiis;non prorsùsexcæcatis; Ita
adſpexeris , lignum eſt ſtoliditatis , vel prorerux tim apparet , quàm diuerſa fuerit illarum ſecta , à
obštinationis ; quæ qualis ipſa eſt,cæteros putat, noftrarum ftrigum ſectâ. 1.illæ credebant plures
D
mendaces,fungos, & leues in credendo . Levis eft effe DEOS, Dianam , Herodiadem , & c.noſtra
corde qui citò credit,ſed cordis nullius & frontis ſtriges non neſciunt le Diabolum vencrari , & ei
ferreæ qui communi virorum proborum & la debitum vni Deo fe honorem deferre . 2. illæ
pientium aſſertioni non credit. Nec à præſum profitebantur quædam prorsùs impoſibilia , ve
ptione queunt excuſari; quia ipfi ius vſurpant de equitare cum Herodiada , quæ nequit ex inferno
finiendi , an aliquid fit hæreticum , necne ; quod egredi ; & cum Dianâ Deâ , quæ nulla eft: 10
non ad luriftas, ſed ad Theologos ; non ad Parla ſtræ nihil fermèconfitentur , nifi quod , citra mi
menta aut ſubſellia laicorum , ſed ad Epiſcoporum raculum , fit poſſibile . Si dicas Seuer. Sulpitius,
conuentus & Synodos pertiner: immò præferunt libr . 1. de vita D. Martini, fcribit ei vmbram ter
fuam ſententiam ſententiæ Inquifitorum Fidei, & ram Latronis , quæ ex inferno prodierat appa
Pontificum Romanorum , Nam cùm ifti cenfeant ruiffe : fic ergo Herodias inde prodire. Reſp.non
non eſſe illuſoria quæ ftriges confitentur : noſtri rectè id inferri. Nam quoad Latronis animam
aduerfarij Vvierianicontendunt,deceptiones eſſe pocuit id Deus permittere ad falfi cultûs deſtru
& pro illuſionibus habenda. Planè vltra crepi &tionem : fi verò indc Herodias prodiiſſet ( quàm
dá lutores: & perinde faciunt, ac li licores & alij E illæ miſellæ credebant eſſe veram Herodiadem )
iudicum exſecutores , iudici dicerent eum male id foret ad falá culcus confirmationcm , quod
iudicaffe, & le ſententiæ opponerent. Ná in causa Deus numquam permitteret. 3. illæ credebant
hærefeos ludices laici reuerâ tantùm ſunt execu quòd cum Dianâ proficiſcerentur : noftræ quod
tores ſententiæ per Eccleſiaſticos iudices latæ . cum ſuo magiſtello ſeu martinetto dæmone : in
Quando enim Eccleſia definiuit,verbi gratia ,qui quo illæ fallebantur, noſtræ non falluntur. 4.illæ
negat tranſſubſtantiationem panis in veram car omnes purabant aliquid veri Numinis & diui
nem & fanguinem Iesv CHRISTI in E4 nitatis ineffe creaturæ (nam in hac re diſeriè ca
chariſtiâ , hæreticus eſt , & pænis hæreticorum nonis deciſio fundatur , dum ait ; quia huiuſmodi
plectendus. Tum iudex fæcularistantùın cogno mulieres aliquid Numinis & diuinitaris, xira unum
fcit de facto ,an Petrus hoc neget.Si Perrus dicat Deum arbitrantur ) noftræ ftriges vix vllæ hac
TC ignoratioue
 422 DISQVISITIONVM MAGICARVM

gnorationevel ertore ducútur. ç.noftræ expreſsè, A lium de Vignate tractar deherefs.quaft.12.ubi etiam
renunciant Deo, & profeſſioni fidei , quàm in ba accuratè oštendie Ambroſium illum à nobis non diſ
ptiſmo cdiderunt , offerunt dæmoni afferuatam ſentire , & ſi diſſentiret elus opinioni non (tandum :
euchariſtiam : conculcant cruces , & alia multa Marquardus de Suſanis tractat, de ludais “ aliis
faciunt ſacrilegia; quorum nihil illis aliismulier infidelibus cap. 13. num.28. loan . Major.in 2.cap.14 .
culis impingitur. 6.miſceri ſe carnaliter cum dæ quaft.3.Barihol.Sibyllanus.3. Decad . Mirabilium.ca .
monibus facentur ; quod non aliæ . 7.noftræ con 7.quaft.4.Franc.Victoria rele&t.deMagiâ quaſtion.7.
ficiunt & vtuntur maleficia ; pecudes ; hominéſ Alfon . Castro libr. 1. de iušła baret.punii.cap . 16 .
que,præſertim infantulos, necant; & fruges pro Sixtus Senenf.libr.i.bobliothe. San &tæ annotat.73.Pet .
cellis perdunt , quorum nihil de aliis illis legi Binsfelius Suffragan . Trenirenf.de confeſſion. malefic .
tur 8.noftræ confpirant cum Satanâ in humani in folutione argument.ad primum mibi fol. 347.Mi
generis perniciem : qua de re nihil eſt in d . сар. chaëliusin Pneumalog.este Franc. Picua libr.3.dialog .
Epiſcopi.9 . noftræ baculo , vel ollâ , vel quo alio prix , c omnes quoscirano ſuperiishac fe&t.16.11.VV .
vtenſili inter tibias fumpto , per aërem vehun Reſtat reſpondeamus obicctionibus aduerla
tur, & interdum pedibus iter conficiunt in itu ad riorum .
B Ad 1. dico quædam elle Gmilia mulierculis
conuentum , & reditu domum ; ſecùs ac illæ quæ
tantùm fuper beſtias fe dicebant omnes cquira illis cum noftris Ituigibus;ſed in præcipuis,maxi
re , has & limiles alias differentias facilè quilibet mè quę ſunt fundamena & baſes,di ti ca, Epiſcopi,
colliget , ex confeſſionc illarum ,in d.cap. Epiſco diſcrepare,immònec in his,quæ ponit argumen
pi, & noftrarum ftrigum in actis iudiciariis, vn tum conueniunt , nam noftræ non tantùm noctu ,
de appareat line iuſtă ratione aduerfarios ad no vt illæ ; ſed etiam interdiu vadunt ad curfum , nec
ſtras d.cap.porrigere, 10. argumentatur Bernard . vmquam cum Dianâ velHerodiade ſe putant,nec
Comenſ. in Lucernâ inquifuorum cap.4.tempore ſuper verasbeſtias vehi, nec ſemper equirant,nec
Concil. Ancyrani ſecta ſtrigum videtur nondum Dianæ velHerodiadı obtemperant :nec ignorant
nata fuifle ; ac fortaſſis nec Gratianitempore, qui præfidern conuentus effe Satanam v . fupr.verf.vl.
anno demum . uiso.vel circiter ( Sio glof.cap.cum timam denique. Ideò hic non procedit argum.à li
poſt appellationem S. forma véro. 2.quaſt. 6.) decre mili, nec extenſio Canonis, cuius verba non con
tum compilauit. Nam prædicta ſecta ſtrigum vi ueniuntnoftris ftrigibus, vec diſpofitio, quia no
detur pullulare cæpiſſe , paullò plus quàm à cen ſtræ non credunt totum quod illæ affereban ::
tum quinquaginta annnis , vt ex laquerio & an quod totum complexum in canone illo damna
ciquis Inquiſitorum procellibus apparet : idem tur; non verò credulitas, quod à dæmone in alium
C
aſferit eo loco Franc. Degna , in addation . Sanè ve locum corporaliter qucant transferri, quæ nihil
tuſtiorem laquerio , de ſtrigibus in terminis ac habet cómune cum opinione infidelium , vt dicti
clarè loquentem , haut fcio an alium inuenias : auctores optimè oftendunt, inaximè Albertin.d .
ille autem nondum centum quinquaginta annis loco num . 5.& ex hac extenſione magnum contra
deuixit . Quo igitur pacto , cap . Epiſcopi , de tam philofophiam ſacram prophanámque abſurdum
diuerfis , & cam diu poft ſecuturis hæreticis egil ſequeretur , vt doctum abundè,Nauarri auctori
ſer ? nam caldem non efle illas mulierculas cum tati iam reſpondi, cum aliter intelligendum , vide
noſtris ; ſed in multis multùm /diſcrepantes, iam libr.z.quaſt.16.lit. A.
oftenſum . In 2. Obiectione fupponitur minor falſa :nam
Vnde etiam fit manifeſtum , veritati ac ratio fallum elle oſtendi noſtras ftriges credere fimilia
niconfentaneam efle fententiam contrariam co his ,quæ in d.cap.Epiſcopi damnantur.
rum ,qui d.cap.Epiſcopi , voluntnon pertinere, ad Ad 3. Quoque reſp.vel nullas , vel vix vllas
cas de quibus nunc agimus ( triges : quæ eft pla Lamias hoc credere. Solentenim in confeffioni
nè communis Catholicorum ſententia , imprimis bus fuis dicere , ſe aliis videri tales ; ipfæ aurem
corum quos citaui Pontificum Romanorum , In D ſciunt ſe transformatasnon elle.Quod fi rudiores
nocentij , Hadriani , Iulij, & Clementis ; & Epiſco aliquæ id , vc Lycanthropi quidam faciunt , pu
porum vel Cardinalium , Turrecremaid in d . cap. tent: fateor tales à dæmone, quo ad hoc punctum ,
Epiſcopi Aiphon . Tostati,in Marb.cap.4.quaft.47. deluſas effe : tamen fi hoc pertinaciter teneant,di
Simance Epifcop. Zamorenſis Catholiq.institut.isul. co ex hoc cap . Epiſcopi, illas vthæreticas debere
27 . & fidei Catholicæ inquiſitorum , laguery flag . damnari: vt rectè cenſentAmbroſius de Vignate,
Faſcin . Sprengeri Malleimalefic . pari. 2. Nideri in Albertinus,Pegna & alij.
Praceprorio pracept.1. cap.11.quaft. 4. Bernard.Co Ad 4.Reſp. primò,incertum eſſe,de qua ſeda
menf.in Lucern ,Inguifuor. & magiſtrorum ſacri Pa mulierum Burchardus loquatur. Nam Burchar
latij,Silvestri Pneraris de ſtrigimag.libr.i.cap.14.6 dianæ eodem modo, quo illæ Gratiani, delude
libr. 2.capit.1.ct 4.6 Spinei, de frigibuscap.1.cum bantur ,nempe circa præfentiam Herodiadis aut
ſegg. & aliorum graviſſimorum tam Iuriſconſult. Dianæ : noftræ verò circa ſui dæmonis , tam ve
quàm Thcologorum , fi non omnium ,certè totac ctoris, quàm incubi,& Præſidis in conuentu ,non
tantorum ,veeorum comparatione aduerfarij me decipiuntur : ſciunt enim ipſummet eſſe. Pleræ
ritò nullicenſeantur,nónullosnominabo , fic loan . E que etiam norunt diſcernere , quando id vigilan
Graſſus conf.deftrigibus, Augustin Boita de Sanilia libus verè, & quando fomniantibusper imagina
no ,de câdem re alio conſc. Bernard . Baſinus relect.de tionem contingat. Denique notant loca , perlo
artıbusMagic.propoſition.9. PaulusGrilland. de for nas , & reliquas omnes circuinftantias , & de his
eileg. quaft . 7. che poſt accuratam disputationem Ar in confeffionibus fuis tam noxij , quàm innoxij,
noldus Albertinus de agnoſcendis affertionibushæret . in teſtimoniis conueniunt: quod deluhonem om
quaft.24.à num.13.maximè num . 24.quimulta argu nem excludere fatis vberrim oſtenſum . Noftræ

menta in contrarium adducit,quibusegregie ipſemet quoque quoad transformationem ,non credunt ſe

respondet. Franſc. Pegna commentar. 68.in directo cum hominibus veris rem habere , ſed cum dæ
riun Eimerici , o idem in Annotation . ad Ambro monibus in corpore formato vel aſſumpto . Item

ſciunt
 LIBRI V. SECT. XVIII. ET XIX . 423

ſciunt diſtinguere inter veros homines qui cho- 1 A SECTIO XV111.

sæis interlunt , & inter dæmoncs illis permixos.
Ideò poflumus negare Burchardum de ſtrigibus De Eucharistia morituris prabenda.
noſtris loqui;quarum ſecta diu poft adhac ignota 1
manſit.Secundò dubium eft quo pacto Barchard .
Onſuerudo multis locis eft maleficis ad
accipiat illud ; neceſſariò. Nam fide neceffitate ab
C.00
mortem damnarisdenegare viaricú corporis
ſolutâ, vtvelintnolintcogátur eò in beſtiis aduo
Dominici; quç confuetudo colerari poteſt,propter
lare;perſpicuum eſt cum de noſtris nó agere; quæ , Sacramenti reuerentiam ,illis locis ; vbi poft len
fi nolint , cò non deuehuntur , ſed domimanent,
tenvian ſtarim tegsmorti traditur. Locis aliis,vbi
ſed poſtea poenam aliquam abfentiæ luunt.Sive
pridię ſententia fertur , & poftridie reus interfi.
rò intelligii neceſſitatem conditionatam , v. g.de citur, etiain conſuetudinem hanc admittit Navar
bent ire, linolintaffligi :malè id adſcribit in fide, h libro s .
rus h.Sed omnino putarim ,tunc reis præbendam Confi . 16 .
licati, nam res ita ſe haberde facto . Si capit de ne
communionem , nisi quid aliud obſtet : nempe ica.quæli
celicate morali , v. g.quòd purent ſc peccare non
dummodò Catholici lint,& ,verè paniteant,pro- wm.13.9.
eundo, & idco irc debere : hoc nihil attinet ad no- B batur hæc ſententia iure Pontifio i & ciuilik ,& 2.ca.fuper
ſtras , quæ ſciunt le peccare eundo ,non verò re co.de ba
DD . auctoritare l. probatur & rationc, quia con retic. 106.
manendo . Et ſanè toto illo capite nihil proponit ſulendum eius animæ , cuius
cuius corpus traditur ad Motu p:o
Burchardus has ſentire , quod rectæ fidei repu

..
mortem : neque hoc eſt dare San &tum canibus, prio Pij v.
gnet , iuxta iam à nobis demonſtrata . Necmirum panitens enim eam Deo amicus eft, & non canis. fuper hcc
hac in re illum erraſſe ; qui in eodem capite ha edito .'
Nec dedignatur Chriftus eum inuilere , pro quo
lucinatur circa tempeſtates ciendas, & maleficium
mori dignatus fuit in cruce. ne Crimi
amoris odiíque; vt oſtenſum ,libr.2.6 3.
Item ad hoc requiritur, vt rcus fit ieiunus,non na. Caro
Ad s.argum . ex reſp.ad 4.patet folatio . V.art.79 .
enim idem obtinet jo agromoriiuro, & fanomo
Habent aduerfarij plenam ( niſi fallor ) d . cap . I gloil &
rituro , vt oprimèdocet Nauarrus m : & ve tantùm DD.in Cle
Epifcopi, explicationem quàm velim cos perpen
çemporis inter ſupplicium & communionem in- 1. de pæn
dere , line proteruiâ aut peruicaciâ ; quæ faciunt, Torreçre.
tercedat , vt ſpecies ſacramentales Gint verilim.li.
vt videntes nihil videani.
ter conſumptæ ,ad quod non dubito ,cum Nauar- in d.c.qua
Gruin .Au
ron, quatuor horas fufficere,confeffio Sacramen frer . de pe
SECTIO XVII.
talis numquam reo , ne immediatè quidem ane teft. Eccle
С
De libris Magicis. morteni, denegandaº : contra vnctio extremareis fuper inic
Iul.Clar.d
numquam concedenda p. Semper autem cauen
Ec poffunt ad hæredes tranſmitti , nec legi,
NE duin ,ne poft Euchariſtiam ,vel confeßionem qui- : Binsfé
al.cæteræ . nec rerineri,ſed luntignitradendi a ; Veiure
libet reum inuilat , & inebrietur , vel alia fianc membr. 2
D.fam.her antiquo cautum ,& in primitiua Eccleſia obſerua piam mortem & feriam pænitentiam impedien . dub.s mu
cil. 1. ma
the. C.de ri ſolitum b; & hoc renouatum edicto Pij.lI11. & tos'alle
tia : qua in re híc in Belgio & Germania ſuperio .
Clementis. V II Pontific.'n regg.quas præfixe
ep.audico. gantcm .
re multum & frequenter peccatur. m d. cont
b'A &to.19.
runt Indici, libr.prohibit. Reg: 9. INTELLIGE 16 .
V.19.cuin
præterquàin ab illis ;quibus prohibitorum libro n Manual
ſeqq. & D. SECTIO XIX ,
rum generalis lectio , in bonum publicum Pon , c.25.9.23
Aug.telta
tificis Maxim , auctoritate fuerit concella c. Solis
tur in pſal. o Navarr
LXI.in fi.
Pontificibus referuatum eft , hanc licentiam lar num . 23 .
An corpus fepeliendum ?
P. Clarus
de Balaa giri d,& quibus ipſihoc permiſerunt; vt nomina . d.num.3 .
& lola.ca. i cim omnibus inquifioribus fidei, & corum com
32. miſſariis,pro tempore exiſtentibus: Epiſcopis ve illos , qui à Carnifice iuxta tenorem fententiæ
(Eymeric. rò , co ſolo quod Epiſcopi funt,hrc licentia le- D fant interfecti 9. Quoad alios, qui ſententiæ exe- 9 Gome!
C. 43.00.1. i libros prohibitos non competit ,vt docet cutionem morte præuenerunt,notandum primo 14 numai
& Pēna ibi gend
in cõmér. Penna , & hoc fuit à Pio V. quibuſdam Epiſco huius ( vt & hærefis ) excepti criminis naturam clar. & vlt
lice.C. pis diſertè reſponſum . Sunt autem tales libti,non effe , vt morte non finiatür, ſed contra mortuuin quçft.ico
dlul. 3. in auctoritate propriâ comburendi; fed potiùs de procedi in co poflits ; & in locis vbibona confia num . 1.
bulla,cum ferendi ad inquifitores. Qui cos retinent , ni (cantör ,poteft etiam poſtmortem agiad bono- d.com.3.c
meditatio
cordis. fi deferre parati fint , non ſunt abfoluendi: & rum confiſcationem ;ſed vbi talis confuetudo non unum.80
e addirec.'hæc abfolutio referuata eſt habentibus poteſta eft, falcem ad memorix damnationem ; & corpus & Gome!
Inquifitor. rem abfoluendi à cafibus bullæ cænæ Domini; ſepultum condemnatum poſler'exhumari , & ofta lup.& Cla
par.z.ca comburi. Qui durante reatu fibimorcém confci- n.14. in á
Como.cr.4. & ab aliis impenſa abſolutio , nullâ eft & inuali
3.fol. 91. da , funt etiam tales retinentes vehementer de uerunt; ij non ſunt ſepeliendi Ecclefiafticâ fepul- in praktit
fhæc om- eâdem hærefi ſuſpecti f; li libri fint ab aliis com curât; ſed cadauer deberet à iudicibus in furcain 62. & tit.
56 .
pia fusè pofiti. Nam ſi abipfiſmet compoſiti føtent,plenè agi. Si obiicias contrariam fententiam commu ec.placuit
docetoc
poft conuincerentur , & damnari poffent vt hæretici niorem , quoad vltimum membrum , nempe non 23.045.8
Sima .
Campegi magi8 ;ſi tamen facerentur à fe compoſitos, vel à E poſſe iudices in corpus in carcere mortui fæäire, ibi glof .
& Zanchi- ſe ſcriptos , vel ab alio ſe dictante fcriptos , nec illud ſuſpendendo vel cremando , quia crimina & & ÜD .
nom Pena quicquam cauſari poſſent quod eos ab hærefis corum pænamorte exſtinguúntuc a. Respondeo , vvide Cla
d.com.3
criminctueretur. vide dehac re benè loquentem Si hanc rationem locum non habere , quando mo- rum d.§.fi
g Arch.lo. 9.Si.n.is
Ändr. Do. man.in prax.à nu.z.tit.39. riendo nouum crimcon committitur, & ipſa mors & Gomez
cap.Slij de Idem quod inquifitoribas fidei, quo ad libro crimen eft : crimine enim nec crimen , nec crí- Cup.nu.71
hære.in 6. rum horum vſum puto eſſe publicis Libroru Cen minis pæna poteft exftingui. Hæcmecaufa im- & Metici
Rom.fug . foribus Eccleſiaſticis :non verò DD. quia docto pellit , vt à communi fententiâ recedam . Deinde aib.es
123.Carer. cal.185.1
dehærer. res ſunt,nec Parochis quia Parochi.quod diligen de plerique cenſuerunt & optimè, in atrociori ..
num.725 . ter notandum , etfi in muliis locis periculosè Pa bus criminibus, rectiùs æquiùs eſſe adhuc ca
rochi & DD . hoc ius fibi vſurpent. dauera puniri, cùm graviſſimo cum fcelere , ſel
Ti 2 debitæ
 424 DISQUISITIONVM MAGICARVM

debitæ pænæ reus conatus fuit ſubuahere ; & A non videntur, ſed per illuſunem demonum ',prefertim 1c.epiſco.
conſuerudo ferè generalis comprobauit hanc pra cum ista participes criminis effenı mulieres, qua re pi26.9.s.
xim cadauera talium puniendi, ad aliorum necel gulariter non admittuntur in caufa fanguinis k ;hoc cap.3.de
à latè hæc làrium exemplum a. Eos autem conſanguincos Alciarus.
oftendunt & amicos , qui reis in carcere venenum , vet la Mi DEL RIE , ex vno errore , in alium la
poft Igneu queos , vel cultros fuppeditant; vt violentas hbi bitur Alciatus , ſi quidem Pontifex Maxim . ' id lin d.ca.z.
Fran .Mar
cứ & alios manus inferant ad ignominiam euitandam , in accuſatione eciam mulieres audici reſcripſit , non
ipfi Gom , quosmeritò DD.inuehuntur ,non dubito teneri quaſlibet;ſed conſcias , & participes eiuscriminis ,
& Clarus lege Corneliâ de Sicariis. ac facinoris; & audiri ,non rainquam accuſatrices,
locis dictis
Couar.lib . Si verò , non vi libi illatâ , ſed ægritudine , vel ſed tamquam teſtes; certum enim eſt conſcias ha
incommoditatibus carceris more beri
2.refol.ca . debilitate , aut pro teſtibus, audiri , & examinari tamquam
1. Simanc. renrur ante fententiam ; in his ego prorsùs ſe teſtes : quin etiam generali confuetudine compa
d.tit.62.
querer communem illam fententiam ; adeò vt ratum , vfurpatum atque receptum , ve eiuſdem
b Marl.fin . criminis , & facinoris lociis credatur , li fanguine
in talem ,non legitimèconfeflum aut conuictum ,
gul. 150.
Menoch , iudex ſæuiens,eum non patiatur Eccleſiaſticæ tra fuo, id eſtmorte, accuſationem fuam fignauerint,
d.cal.285. di ſepulturæ ; peccerMortaliter , & actione iniu - B & roborauerint.
c d.c. pla- riarum conueniri à propinquis defuncti poſlico, Et quod traditur Reom criminis non inter- min l.re
cuit & ca. Pererit rainen iudex finere corpas ſepeliri cum rogari de conſcientiâ aliorum ; quòd fibi non pe peti..1.dc
ex parte
de ſepult. proteſtatione, & litem cæpram contra mortuum percit ,multò minùs alteri parciturus ſitn : id in- queſtioni
bus & in l.
Alberic . proſequi , cicatis ad defenlionem iis quorum in telligendum eſt de confeflis , non conuictis ; hos vlti.C. de
Angl.& a- tereft , vt in hæreſis crimine leraatur d. Sed quot enim aduerſus conſcios, ſocios, & participes cri accuf.& in
lij in 1.1.5.
quotics.D . annorum ſpacio currit iuscontramortuum agen minis interrogarimanifeſto iure probatur :im- cap.vlt.is.
de iniur. di? putarim in hoc crimine quoad bonorum con mò & cófeffum interrogari in crimine læſæ Maie- a lib.víc...
neque hac fiſcationem ,non poſſe agi, poſt annum quadra ſtaris p in aperto eſt:cale autem crimen eſt ſortile- lia autem
in re prax.
cótrariam gefimum ; ad memoriam ramen damnandam , ad gij, & magiæ .Iudices rerum capitalium apud Sta- C. de bo
proferunt huc agipoſſe , iuxta ius Canonicum ;ſed ciuile bulenſes fortilegas conuictas ,nec confellas pro- qui ante
DD. fuprà videtur quinquennij tantùm fpacium exigere'f ; fcribendas , non damnandas capitis velad rogum lentétiam ,
citati : ſed cui in foro ciuili ftandum . contendebant ; ac ne quidé, fi in'Hagranti crimine
omnes vo . & c. Emi
lút vnani comprehenſæ eſſent ; ſicqueapud eosmore maio- lianus de
clar.292.
C rum vſurpatum : verùm auctorante Principe ia
o in l.d.c.
ad hos a APPENDIX I &tatam conſuetudinem , & abuſum abrogauimus, Hadrianº,
ra ſeruari. hoc enim nec ius admittit , altero contentum ; vc $.1.de ca
d Ægid . AD LIB. V. vel confiteatur,vel conuincatur Reus 9 . ftodia reo
Bellamera
decif.677 rum ,
Scio aſperrimum , crimer paricidium ( quod Se
P cap.i.de
& 678. cū I s addam , quæ ad me V. CL . Petrus neca !, & Quintilianus s nefas vltimum ,vocant: confeffis.
feq .Alber Oranus fcripfit quincto Kal.Decemb. eoque fenfu in Regem adtentatum , vltimum faci- q l.qui sé
i.rubr. de
hær.Simā. 1549. & adiungam ex rebus alibi iudi. nus, Quintus Curtius appellat ) non vindicatum tcntiam ,
d.tit,62. HIcatis nonnulla , quæ folius Pariſienſ
is acerbiflimo illo lupplicio , more maiorú etiam in de pænit.
r libr.i.dc
Brunus Curiæ iudicatis non immeritò præfecátur: quam conuictú & manifeſti paricidij Reum ;niſi ſi vltrò Clement.
de hgt,lib. quam nec Duareno ( cuius in fcholis , quàm in cófiteretur,nec confeſioncm fuiſſe excortam tor- cap.23.
s.ca.17.Si.
en menzis ; tamé nihilominùs cóui& us,apitali pe sdecl.377
man.ſupra ſubſellis,maior laus) (aris credam hoc Parlam Ilib.8.hift.
nu.7. exciti illius conftans elle iudicium , ſed fors illum ar na yti homicidia coërcebatur , ca fuit lenitas An
v Sueton.
vlt.de pre- reſta aliqua decepere;quæ aliis,ipfi non nocis fun guſti,nolens paricidij pænâ plectiniſi confeſſos, in vita Au
ctipt.in 6. damentis innitebantur.Orani verba funt, nec Auguftus fuâ interrogatione,CERTE PA- guft.c.;;.
ilez. Ç.dc
poſt.& ita In Magicarum Dilquiſitionum Tomo primo, DTREM TV VM NON OCCIDIS TI?
Holl. in l. aduersus Alciatum noſtrum , ftrennue decertafti, viam falutis , & libertatis Reo aperuit , vtvoluit
Maniche, depulfioneque plenâ atque ſolidâ, errorem nota Caſaubonus *'; ſed benignâ interrogatione abnu - x in notar.
n verb.fu- Ai, & confuraſti , demiror doctiſſimum Alciatum giuum relponſum elicere voluit ; ne conuictus, ad Sueto
oirs. C.de
lær. & ell non tantum in Parergis , yerùın etiam in Recita non tamen confeffus,pænam paricidij,ſuſtineret, nium d.
om , teſte tionibus ad Decretales Pontificum in eo errorç tam horrendum facinus paricidij vix credidere cap.33
someſ.ru- perſtitiſſe,lic autem fcribit 8 . patratum veteres ; pili li paricida ſe ſuo iudicio
ranu 81.
jue requi In contingentia fa &ti vidi quamplurimum si dubi conuincerer.
ur Clatus tari, Inguifuror pronunciauerat conira quandam mu Quòd verò Aliciarus fcribit, aduersùs diuina
loum .14. lierem acixadiderat Iudic iſaculari,hic ad pariis.in tiones , & incantationcs,Inquiſicores incongruos,
in c.per- ſtanriam vidit proceffum , in quo continebaiur , quod & incompeteresefle iudices, quod diuinationes ,
siciola. I becmulier confecerai pocula quadam amatoria,c. fo. E fortilegia,ac alia id genus,ſpecies fint fallæ Rcli
& potent. lum conira eam erant indicia quarumdam malefica gionis , nulla tamen dogmata fidei Catholicæ
ordinarija rum , que dece bani quod, in quod am lufu noct urno cont raria contincant; hoc fimpliciter verum non
cum demonibus viderant ipfam mulierem ludentem_, - eſt, li enim Diuinator , lortilegus,inuocauerit, &
ac ducentem chorcas , ipfa vero negauerat omnia , o adoraueric dæmones, ſpem in eosac fiduciam po
farebatur se alle catholicam : fuje dictum quod Iudex' fuerit ;facrificia ac preces cis obtulerii ( quod vti
ſecularis non deberet exegui Inquifitoris fententiam que faciunt forcilegi & venenarij ) rectè pro ſua
ex defiçin iurifdi&tionis , quod in illo proceſſu Inquiſta iuriſdictione inquilitor inquirit , & ita poſt Ol
tor non poterat,cognoſcere , nam quoad pocula amato dradum.y. & Iafone z reſoluit Conradus Brunus. y cóſ.208.
Demiror Gallos doctiſſimos errationem z in l, hu
-Panorm . ria , clarum , illud deli&tum non effe bereticum , nec Al- iufmodi
n ca.1.de coses cognitionem ad Inquifitorem pectare, h. neque ciati inſecutos, Franciſcus Duarenus , fic de for. de leg. 1.
prtile.per enim eftcredendum quod etiam ipfa verè fuiffet in lu tilegis ſcribit:de aniculis horum temporum que vols. a in tit .ad
a.accula
fu,nam quamuis credatur fociis criminis in tali deli iare per aëra, Ó ' nocturno tempore ſolitare , choreas legé Cor
nel. de Si
er. in 6 . Eto, attamen illud non eft trabendum ad ea , qua veri lagere dicuntur,quaritur: Et folent plerique Quastores . cariis .
in eas
 LIBRI V. ' APPENDIX I. 425
In cas acerbiùs animaduerte, quàm ius et ratio po- | A ( ad fabbata proficiſci, ferri per caminum , nigrum
ftulet ,cùm Synodus Ancyrara defininerit quedam eſſe hominem velhircum adorare , tripudiare vnâ ,ac
qua à cacodamonemultarum mulierum mentibus ir que vnguenta pulueres ve dari, quibus aut trans
rogantur , itaque Curia Pariſienſis (fi nihil aliud ad fcrantur,aut folo eriam facu alios tabe conficiant;
miferint ) eas abſoluere ac dimittere meritò confucuit, deridicula & inſomnia elle putant, & ad lui dićti
Hæc ille . confirmationem , aduocant Decretum Patrum in
In eandem ſententiam ita quoque Petrus Ero Concilio Ancyrano; ſolidè abs te confutatum eſt,
vlib. s.se- dius“;nuper extitcreapud Valenſes,o Cenomanos via vt & hoc ipfum præſtitit Sebaſtianus Michaëlis
k in fua
um ludi- cinos nostrorum Andium , qui ex hoc maleficie dänali Theologiæ Doctor k : neque adhibendam mage
atarú , cit. ſuni, quos in tormentis audio confeſſos, ſe ſacris( qua Pneumal.
fidem loanni Baptiſtæ Neapolitano ',quam Apu in bibelli
le malef.
-2.11.edi- Sabbaia nuncupanı )ritualim initiari,tum Christianiſ; leio Africano , vtrumque enim fieri pofle reipsa, concluſ.
‫ܙܐ ܘܪ‬ mum abiurare age profiteri paganiſmum :deinde à ter & opinione, ideóque à particulari ad vniuerfale 1i.dema
gonotari ſignis :postremòdonari pulueribus ó medi nullam effe confequentiam , gia.ca. 26
camentis, quibus eobrutis & hominibus officiant,ita Ioannes de Vaux Stabulenlis monachus, inter
que alios tale quid conficere,nonnullos vrinam fisteri, alia recitabat indicendæ congregationis ( ita cnim
guoſdam arceri à cõcubitu an id effici poſſit,vt perfua- B vocabat)ſtatos conditos dies;vbi nocte intempe
derevolunthominibus intactis,videbimus prout res in ſtâ ad deſtinata loca ſodalicas comparebat ; quæ
cidet,durat in bodiernum diem bec, (eu magorum , ſeu dæmoni in formâ hirci ad parenti adorationcs ge
ſortilegorum pernicioſa factio , niſi quod ea non am nibus ſubmiſſis faciebat , iisque in locis exſtrui
plius philoſophorum aut honeftorum virorum fit , fed menſas epulis & cibis bonis ,benéque fapidis( ne
rusticorum elo idiotarum , que res ( inquit ) vanitari que enim inanesmenſas fuifle ) & primæ menſæ
vanitatem adiecit.
honoratiores cum vxoribus( quos les braues hon
b lib . 8.rc Idem alio loci b à fanguine ſortilegorum , ex mes,adpellari referebat Jaccubuille, primæmenſæ
rum iudi- Ammiano Marcellino abštinendú cótendit, quod maiora ſubſellia, Belzebub , Aſtarot ( hæc eft ve
catarú, tit. multa in hoc genere vana ſint,multa non nociua, nus, & Ioannis ipſius fuccuba ) & Leuiatan oc
de malef. multa inſaniæ coniuncta ,molta miſeranda ; & fi cupaſſe , ſecúdis & tertiismenfis interfuiſſe etiam
ca.14.cdi
tione po hæcdelicia humana aliquam pæná merentur, mi plures dæmones fine nomine , bibi ad ſanitatem
frema. tiorem vult adhibendam , vt enim furiofus fatis
Belzebub , epulis exemptâ fainz , menſisque rc
Nihil nec ipſo furore punitur,ita ſortilegus vanâ indagine. moris , in promiſcuos concubicus & amplexus
celle oam
nó Probat In eundem errorem delaras Michael Monta- c rui , in receſſu accipi à dæmone pulueres (par
quicquam nus libro tertio , periculorum , ſeu, tentamentoru m , gendos in aëra ; ad fruges , vincas & ſegeres infi
led Hip- Lipfius noſter gustus, Auctorverò operis , Efrais ciendas, & fparfis pulueribus, ventorum turbines
piá tátum vocat)capite undecimo,tit.dex Boiteux.Curaflem ab & tempeſtares ſpurciſſimas excitaras.
agit, & cu .
las causa Amanuenlimeo deſcribi,niſi Lipfius in librariâ : Non ignoro Senecam m ,hæcnon probare , ſic turth mia ium
. 19
rei igno- fua haberet ; à quo,li voles,legendum accipies. enim ille , Apud nos in deodecim tabulis ¢auetur,ne
q.car 7
rat,coren Contra Matthæus Cognetus,Senator Regius , quis alienos fru &tus excantaſſu :rudis aåhuc antiquitas
dit cam
non fuiffc ſortilegos tamquam homicidis nequiores,naturz credebat fructus poſſe excaniari,aderahi imbres ,o re
cenles di- humanæ inimicos omnimodò puniendos concen pellicaniibus , quorum nibil porse fieri tam palam eſt,
fcourspo- dit, & diriùs ſeueriúſque in eos à Magiſtratu ani ut huius rei caufa nullius phiofophi Schola intranda
liticques, maduertédum : quod & ipſum firmat do &tiffimus fir:ſed boc Senecædictum , vt erroneum cóuiciſti.
cap.42.
din com Theologus Claudius Eſpenceius d ;magiam pro Florimundus de Remundis n, refert apud Burnen son
mentariis fcribere( inquit) ſceptrimagis eft,quam ftili, & co lo digalenſes capitulú generale per ſortilegos indici Antechu
ca.7.nu.si
ad poftro. cimulta de magis, præftigiis & incantationibus. Colerediebus Mercurij & Venerismenlis cuiuft
Epiſtol. D. Quin criam Franciſcus Horomannus in forti bet,ita enim confeſſos Cortilegij criminis Reos.
D )
Timotheu legos animaduertendum conſulcusreſponditº.Et Sebaſtianus Michaëlis in Pneumalogia ,ſeu , en
cap. 3 . fi fortè non fit plenè probatum delictum ſortile ſon diſcours des Esprits,ſcholio feprimo,ſcribit,les for
sconſ.98. gi,tamen fufficere publicam vocem , & famam in cieres estre transportez d'un lien en l'autre par Sa
loco ,vtpoffit queſtionibus ſubiici, quod omnium than pour le iour is heures le lendy,enuiron la mi
impietarum atque ſcalerum à Saranâ repertum nui&t, auquel ſeulement ils ſont transportez comme
fcelus & maxiniè abominandum fit , propter ex trestous ont conuenu en cela eo confefſé. Peut-estre ,
preflarn abiurationem & cenunciationem Chri ( hanc rationem ille ſubiicit ) pour ce que le diable
ſtianæ Religionis:deinde propter fidem & homi veut auoir les premieres , estre recognu au premier
nium quod diabolo præftatur: & propter exitium Tang dela ſemaine.Car les Turcs celebrent le vendre
quod iſta maledicta diaboli mancipia mortalibus dy,les luifs le Samedy,les Chrestiens le Dimanche,co
inferút;cuius rei causâ, leges ciuileshumani gene quand à luy il s'eft mis deuanı sous pour avoir la pre
fin l.etg . ris inimicos, & hoſtes cómunis falutis appellantf. miere celebration ,
& in l. vlt. Idem Hotomannus g , in morbis curandisma Quod de Palete ,naturâ molli, fed magiâ omnes
C.de ma
Icf. gam qua deconſulebatur nó modò circulo,verum ſuperante ex Sudæ hiſtoricis refer's, idiplum inter
& conſ.9 . etiam certâ hac verború formalâ vſam fuiſſe re. E adagia ſua Eraſmus retulit ,ad quem ,cum quid
DQ01.2 . 9
fert ,d'ainfi que Dieuava,& charité a foy ,& lepain emeret & rei pretium venditori numieraſfer,num
n'a faim , có l'eau n'a foif, & le feu n’a froid ,fau, fau , mus perpetuò rcdibat,idem carminemagico ,con
enoyſi,parle d'ucy dedans, quod magică carmé(exor uiuium repentè partibus omnibus inſtructum ac
h d.conf. ciſini forinulam impiè Hotomannus vocat b ) ſumptuoſum exhibebat , quod ſtatim fi libuiſſet
99 .
Conſtitutionibus Imperatorum damnatum legi euaneſcebar :potuit conuiuium fuiſſe verum non
in l.nul- musi.cos enim qui lulurris , & carminibus iitis ſimulatum , fafcinatum & imaginarium , cuius rei
bus & in !. veunțur,quáquam pernegent, teſtibustamen gra fidem faciunt conuiuia quibusadfiduè Ioannes de
de inalef. uatos, eculeo dededos,vngulisque ſulcãtibuseo Vaux interfuit , cuius confeflio ab aliis quoque
rū latera ródenda,pænas proprio dignas facinore. magicis & ſortilegis probata.
Quòd verò Alciarus,Erodius, & alij ,ſorrilegos Tempore reuerendil.Georgy Austriaci Epiſcop.
To 3 Leodicenf.
 ONVM ARVM
ISITI MAGIC
426 DISQV
Leodicenſ.(bonæ memoriæ )magiſter Hugo Bour- ,Alenſu exaudis hæc verba Conſtantini ad popu- y
lettus chirurgus inſignis , & à medicis laudatus, um h FERALIS PEST'is A B S V MA I ? hin l.mul
mulùm fimilia facticabac ; vinaque extraria Ro lacobus Renardus , exiſtimat per illa verba ti. C. de
mâ,ex Hiſpanjâ , & aliis ex locis reipsa in menſa nihil aliud voluiffe Conſtantinum , quam malefi- malef ,
i lib . s.ra
omnibus demirantibus repræſentatis poculis ex cos igne conſumendos elle , ſed quia de Diis ma riorum
hibebat:viuunt adhuc horum actuum teſtes com nibus, quibus ferialia ſacrabantur accius arte ma- cap.3.
perræ fidei , at ille poſtea ad meliorem menter gicâ locutus fit ; ideóque,ferali peste,potiùs quam
reuerſus,maleficiis abſtinuit , & ex impio factus igne , huiuſmodihomines abſumendos reſcripſe
piùs ; quique diebus fingulis facris operabatur.
rit.quamquam ( inquit )non ignorem pestem feralem
Reuerendist, Cardinalis à Groeſbeeck , eum in
de ſupremo ſupplicio accipi pole, & veteres promorte
familiam ſuam recepit. obiic autern valdè piè , & ac interitu pestem pofuiſſe , unde apud Festum , pesti
Catholicè , ab annis octo ,& quod excurrit. ferum fulgur, quomors exiliumve figuificatur.
Veriſſimum eſt , quod in ſecundâ parte operis DionyſiusGothofredus k , ignis quoque ſup- k in nori
ad d . l.
tui ſcribis;Cóftantinum Imperatorem ad Ballum plicium intelligit , quodmagi Diis manibus con mali.
. in l.co- Præfectum vrbi reſcribentem a, non vſum verbo, ſecrarentur:vt quemadmodum in feralibus pecu
um , C.dc
nalefic. Coëgiſſe : quod verò ais vſum verbo,deflexiffe ;iple B des ablumebantur, & ipſa cadavera, ita inanibus
apud te diſpice,annè,defixiffe legédum ſit, ita cnim cóſecrarétur quos in carminibusſuis inuocaflenr.
Theodoſian Codex habec.defigere, ſortilegorum Ego verò , per hæc verba ,peftis feralis abfumat ,
, lib.2.de verbum eſt;apud Ciceronem b,QVÆCVMQVE intelligo maleficos & præſtigiatores beftiis obii
cgibus. ciédos : quod ipfum Græcus interpreiesnorauit 1, ! libr. 60
Augur,insaſta,nefaſta,vitiofa,dıra,defixerit, ( fic in
melioribus Codicibus & ita quoquc Lambinus ) probarunt quoque antiqui noftri iuris Interpre- ballikon
ti.39 .
e libr.28. irrita infeftaquefunto. Plinius C,defigi diris depreca tes , & maximè Odofredus m ; magos ( air ) feralis m in d . 1.
Hiftoria
tionibus,nemonon ( inquit )metmir. Ouidius (abs te peftis abfumat , quia funt obiiciendi feris bestris lace- multi.
cum ,ca.2 .
etiam laudatus) Deuouet abfentes ſimulachráquece randi. fic quoque norauit Cuiacius n : feralis ( in- n in notis
roa figit , & alibi ; Sagáque Phænicia defixu nomira quit ) pestis abſumat, id eft :beftiis obiictatur, & ,ut ad di&t. I.
multi,
cara . Quod ipſum no ignorauit, Accurfiusnoſter ego interpretor , feralis paštus abfumat .
d in l.6.in in exéplo abs ſe polito,in figendocere imaginē d,& Matthæus Coignetus º vtitur hac interpreta- od.ca. 42,
Necsomária,legútur.
dubitauir. in gloſlis Philoxeni,defixiones tione,que la peste cruelle les puis' estendre,e conſu
C.de ma Vnde apud Paulum . 1. C.minùsrectè legitur, mer,copour telles forcelleries lebu filmanger au chiens
lef. Interficerentaut defisereni,legédum enim vt ex Co
с la Reyne lefabel.
e li.s.len- dice Veroncino Cuiacius noſter reſtituit,defigerēt: Neronis tempore de Chriſtianis tamquam ſor
ad 1. Cor- qui aurem defixiones faciebant,curiofi,vocabatur, tilegis fupplicium fumptum legimus s & hi aut
acliam de vnde apud Horatium , curiofus, pro malefico ſeu feris,aut canibusobiiciebantur,aut crucibus fige
ficar.9.9. mago accipitur,qua de re videri poterit Cuiaciº f. bantur,aut flammabantur, tantibus ad palum de
E libr . 20.
Quod tu de puellâ loanna Lotaringiâ,idem pla ftinatis vnco (nemoratione capitis picem'caden
obſeruar.
ca.22. & li. nè cenſeo,eius gelta, & ſtratagemata ,non ſub Ca: tem declinarent gutturi ſuffixo, è laininâ ardente
27.cap.17. rolo,ſexto(vti ſcribis)ſed lub Carolo,feprimo,con pix aut vnguentum in caput liquifiebatzita,vtciui
tigerunt(cuiusrei teſtes aduoca Paulü Æmilium . pinguedinis humanæ per arenam amphiteatri
Monſtrelerum , Micquellum , Girardum & alios ) ſulcum facerent, eoque pertinet locus ille luue
Virago illa obſcuri generis in Barrenli Ducatu nalis Satyrâ primâ.
lacobo Dareo patre, ac lſabellâ matre nalâ,Diui Pone Tigillinum , tada lucebis in illa;
no afflara numine rem incl natá fortiter reftituir Qua ſtanies ardent,qui fixo galiure fumant ,
Anglos vbique perfidos,FRANCIA eiecit ; Ca Et latusmediam fulcus deducit arenam .
colum Septim im Remosvngendum facrandum D (Ita legendum cötendit Schaliger P )non verò , 'plibr.s.de
emédacio .
que perduxit; ill que,vt ratum firmúmque Impe Et latum media fulcum deducit arena :
ne tempo
rium moremaiorum effet,effecit ; Aurelianentem Hactenus Oranus. rum ca.de
vrbem grauioblidione liberauit,vidi ejus ſtaruan In his quod de loannæ ævo memonet amicus, Roma lut
æneam Aureliæ in ponte ad Ligerim ſeruatæ à vi veriſſimum , & memoriæ lapfum agnofco lubens. Nerone,
ragine & virgine vrbis monimcntum , cærerum De duobus aliis non video caufain , cur lenten . incenſa.
dum in Compendij oblidione ex vrbe erupit ,ab tiam mutem .
hoſtibus comprehenſa , & Rochoinagum produ Nam illud de Coſtantini refcripto 9 deflectendi, 9 l.corum
cta ad palum damnata ,viua exulta elt;non absque voce vſum ,non cogendi ; verum eft, nec facilè hîc 4.C.de
æterno Anglici nominis probro , qui ſe magicis admiſerim correctionem illam ,defigendı: tum quia
illius artibus Francia profugere falsò querebátur . libri omnes Codicis luſtinianæi quos vidi,conti
g Per Mic Adinirandum lanè eft quod de illâ adfirmaturg , nent,pudicos ad libidinemi deflexiffe animos:tum quia .
Aureliana pitum arborem , ſub qua illa ledebar dum C. Theodoſianus à loanne Tilio " primùm edi- 1.1.9.tit.16
vrbis , ab gregem minabat ,ouesque ruri palcebat , cum vt tus hanc lectionem confirmat : tum quia Con- |lib.z.
Anglisob- Regem Carolum Vil.adiret , primò cæleſti voce ftantinus Harmonopulus s,in huius legis breuia- s li.6.Epit
fidioné & monita eſt ;neque cariem ,neque vetuftatem ten E rio legit, quimagicis artibus pudscos animos ad libi- tic, 1o.
loannæ
res geftas tire,neque fulmine tangi,ncque pluuiâ , grandi dinem deficētuni, publicatione & exilio puniantur, seéports.
(cripfit. neve, autniue intingi. tum quia , defixiomagica, deuotionis & execratio
Inquiſitor , in Prouinciâ Stabulenſi apud acta nis quoddam genus fuit, & non animępermouen
probatom reperi,malum ſub qua maleficæ duxe dx , vel peruertendæ , ſed fanitati corporis per
rant choreas, & ſaltatorium orbem verſauerant, dendæ inftitura : nec fatis Latinè dicas , animum
in quaque earum Aulædus Tybiccnve conſede defigi ; ſed deflecti in libidinem .
rat,filicem ac frugiferam ,factam ipfælicem ac in De Feral Hamma, cùm fcriberem ; nulla mihi
frugiferam , arborem ordi. cogitatio fuit legis illius Coſtantini,cui' initium , cl.muli.
Ř edeo ad Ioannem , quàm ab Anglis flammis multit. Sed,ferales flammas, funeſtas atque lethale 6. C. de
fcralibus quaſimaleficam ambuſtam refers; an co nuncupabã,vt Minucius,ferialia ligna;Symmach', malef.
feralia
 LIBRI V. APPENDIX .
427
feralia commenta ; Saluianus,peccatum feraliffimum ; A quentes, quæ etfi falsò prætexebantur, oftendunt
nofter ille decus orcheſtræ , ignem feralem , ratem tamen lenlum Ecclefiafticæ Curiæ , & alma Aca
feralem : locum feralem , faxum ferale, turbam fera demiæ illius temporis : Promotor iráque fiſcalis ,
Aduerſa. lem ;alijalia ,quosolim laudauia ; quæ vox à, Fera; quidam Guilhel.de Eftiuel, aut, vt in actis d & c fic voca
in Herc . fiuemortem , fiue Parcam ita vocarunt. De Con in fententia Delegati e Apoftolici vocatur, loan tur in Bul.
Furçnt.v . la Califti
1145 ſtan tini tamen verbis, nonduin mihi liquet , quid nes de Eſtivet ;vbiin arr.4.dicitur arbor quædam 111 apud
ille per pestem feralem , potiffimùm ſupplicij vl fuiffe apud Dompreum , vbi folitæ conuenire Belle forel.
timi indixerit , illud quidem quod adiungitur, maleficæ & mifceri damonibus ; que presde Dom- fol.3 86.
fauet explicationi Græcorum ;quoniam naturæ po prein y a un grand et vieux'arbre , qu'on nomme pag.2 .
regriniſunt ,quali dicat;quoniam alieni ab huma i Arbre charnime Fée de Bourlemont , que apres dibid . fol.
'3 46 .
Scio 1. v- nitate,ideo belluis cedant. Sed ego , ferale profe de ceſt arbre y a une fontaine , pres laquelle on diet e fol.393 .
nic. Cod. rino, nondum reperi apud claſſicos ſcriptores , re que frequentent lesmalins esprits anecg ; le quels ſe
de his qui pugnat etiam ſyllabæmodulus ,in hoc citatus , in mefient de nuict les forciers danfans gambadans.
par.ferales illo productior ac ſtatarius. Ergo cenſeo potiùs, autour defdiets arbre patins forraine. Artic.soque le faf
angutias , Conſtantinum eo loco dumtaxat definiuiffe , vt B dićts arbre & fontaine ; font ſurnommez des Fées.
vfurpari ;
sed quia vltimo fupplicio demedio tollantur, quàm pænæ Außi luy deman-doveni , ſi elle auoit cognofſance ,
funercae genus exprimere voluiſſe. Nec arbitror femper zie ceux ou celles , qui certains iours de la ſepmaia
xat cullei eâdem morre damnatos. Facit Vlpianus b ve cre nevont au Sabbat, auec les Fêes. Respondit , autour
málio ma
la, fic vo dam , libr. 7.de officio Proconſulis, ſub titulo de ouy dire, qu'on y allost le lendy. Artic. 6. quelle
cantur. • Mathematicis & vaticinatoribus;dum ait: va . alloit audiêt arbre les heures qu’on celebroer de dem
in Mo- rie puniti funt ij, quiid exercuerunt,pro menfura ſci uin feruice , à fin que eſtanı lors ſeulle elle peur à
(aicarü &
Romano licet & conſultationis. ] Vevides lacuna ſubeſt , ex ſon ayſe danſer & caroler autour des lieux ſuſdičts; on
rum legu pleo ; & modo conſultat.quamquam Vlpianus de elle faſoit pluſieurs bouquets & chapeaux des fieurs
collatione certo tantú mathefis huius veritę genere id dicat, og herbes plusfoëfues, qu'elle trouuoit és environs, é
quam Pi- coſtat taménon idem femper fupplicium in aliis encouronnoit ledie arbre en chantant certains verss
m.l.edidit. quoque generibusobtinuifle ; vt ncc in Chriſtia d.fanı quelquesmots deforrilege : Ø y retournant. Beris
Harmono. nos, quinon infrequentiùs à tyrannis exuſti , quin demain ,quoy que le foir elle y eutmis tofaicts cha
feralé pe- & frequentiùs , quàm feris obiecti. docent Ti pelers en guirlandes , fieſt-ce qu'elle ny t'oxucht chule
ftem gla- gillini cædæ , & Tertullianici , Semaxy. Cuperem quelconque. Artic.7.Qu'elle foullort porter en ſon ſein
dij pæná doceri, Conſtantini temporemaleficos ferino pa- C de la mandragore, esperane par ce moyen en HOST
interpre
tatur. ftu affumptos: nam de concrematione facilè do. bonne fortune , tant en richeſſis , qu'en autres choſes
cuero . Lege Gregoriani codicis libr. 7.tit.dema temporelles : comme ſi la mandragore auoit en fnysel
lef.& Manichæis; inuenies à Diocletiano & Ma le efficace . Artic. 19. Auoir pris conſeil des maisns
ximiano cos addici , vt loquuntur , flammeis igni. esprits, o que par enchantemens, moyens non per
bus exutendos. Lege C. Theodofiani legem pri mis, illicites, elle auoit deſcouuerte certaine espee,
mam ,quæ luſtinianæitertia eſt : reperies haruſpi. quiestoit en l'Egliſe de SainteCarkerine du Fierbois.
ces , concremandos, ab ipfo Conſtantino ad Maxi Artic. 20. Anoir eu des anneaux charmez , qu'elle
mum refcribi.Quid ergo vetat quominus, feralem dit quelques paroles fortilegues ſur ſon enſeigne ,
pestem , ita ſumamus ? Nam Accurlij, Odofredi, ſur les guidons que portoyent les ſiens, difant que cela
& Græcorum in iudicio Latinitatis non opinor feruoit pour leur donner bonne fortune en guerre,
fontica planè auctoritas: nec in Cuiacij verba iu vſant de grandes coniurations, à fin que par ce fori
rarim libens , aut cuiuſpiam alterius, hic qui elle bienhenraft leurs entrepriſes : tenant pour tout
dem Ræuardo & Gotofredo accedo, procliuiùs, ceniain , que tant qu'ils porieroyent ses drapeauxain
vt & Pet.Fabro , qui idem afferit , Semestri, libr.2. si coniurez , ils ne pouroyent reccuoir aucune deffai
cap.7.Nam & apud Iul.Paullum ,lsbr.s.fent.cap.23. D che par leurs aduerſaires . Et qu'elle fe plaignit pu
quamuis magicæ artis conſcij iubeantur ſummo bliquement à Compeigne lors qu'elle fuji priſo , de ce
fupplicio affici ( hoc eſt beſtiis obiici , vel in cru que les fiens auoyentoublié d'aporter ſes enſeignes , &
cem agi ) ipa tamen Magi viui iubentur con que pource elle estoit tombee en cemalheur. Pource que
cremari. Sed res non tanti, vt plura putem verba ceux qui s'aydant d'artz defenduz , foubs bon pre
commutanda. texte pretendent authoriſer leur peruerfité,ontde cou
Addam ex Gallicanarum Curiarum actis non ſtume de conſacrer les instrumens deſquels ils s'ay
nulla,quæ nec in Francia quidem ,Parlanienti Pa dent . Artic.36 . Que parquelque ſori e inuocation
rifienfis illud iudicium receptum paſſim ,aut om elle anoit faict paroistre quelque malings esprits au
ni teinpore , ſatis oſtendant : deſcribam verba Roy & Dacqde Bourbon pour les feduire.] Propter
Gallica , ne quis mede meo quid affinxiſſe , vel hæc Vniuerfitas Pariſienſis , & ludices illi prio
perperam tranſtuliſſe ſuſpicetur, res, iudicarunt loannam fortiariam fuifle , & ma
leficam , apertè docentes ſe arbitrari, huiuſmodi
crimina,non illufione aliquâ, ſed verè à crimino
Ex altis iudiciariis Epiſcopi Belluacenfis , contra
Tohannam Darcam vulgo vocatam , lehanne la Elis huiuſmodicommitti ſolica.

pucelledbac aéta exſtant in Monasterio S. Victo Idem cenſuit Epiſcopus Ebroicenſis in causâ
GuilhelmiEdelini, vc fuperius docuif. Idem In- Flibro so
ris Canonicorum Regularium Pariſiis ) qua fuse fcct.12 .
quifitio Auinionenſis in cauſa plurimorum , quo .
referunt , Bernard.du Girard in Annalibus Fran rum damnationes formulam fuo loco exhibui
cia fub Carolo VII. , Franc.Belleforestus in einſ
dem Careli VII. vita à fol.345 . paullò ante 8 . g feat. vlt .
Idem eft iudiciumn Parlamenti Burdegalenſ. &
Ann.14 Vm propè Compendium potita eſſet ho fuit ConlilijAtrebatenf . quo tempore adhuc Ar
30 .
ſtium , Parifienfis Vniuerſitas litteris publi
Clim. telijad Pariſienſem curiam appellabant;vtriuſque
cis cam apud Henricum Angliæ regem acculauit rei probationi clariffimæ lunt quæ fubiungam ,
fortilegij & maleficij : cauſæ prætenſæ fuêre le Remundi, & Monſtreleti verbis .
Extractum
 M
TI ONV M
RV
V ISI I CA
428 D ISQ M AG

Extractum ex libro Viri Clariff. Florimundi de la 14 naïfueré:car pourune femmerustique elle anoie bon
Remundis Confiliarij Regij in Senatu Burde esprit , perſistant touſioursmeſmes dansle feu ,auquel
galenfi , cuius libri hæc eft Epithclis & infcri par arreft elle fußt condemnee. Bezapn'estoitpasbien
ptio , l'Antichrift.cap.7.num.s . informé, lors qu'en fa chaire il taxa nagueres nostre
Our ceux qui ont laiſsé quelques marcques du Parlemenı d'Incredulite , & de peu de foy, par ce, di
TO temps que l'Antichrift doit arriuer , eſcriuent (out-il ( 6 cecy tien ie d'un Gentilhomme d'honneur,
que la ſorcelerie fera lors espandae par rout , cuft elle qui l'ouye que nous n'ofions, condamner les forcieres à
jamais tant de vogueguin ce malheureux fiecle icy? la mori ,nosRegistres teſmoignent le contraire .
les ſellestres de nostre parcament en come toutes noir. Aliud ex lib.2 . Hiſtoriarum de Enguer
cias. Il n'en y a pas aſſez pour les ouër. Noz Cõcserge ran de Monftreler.
ries en regorgēc,& ne ſe paſſe jour quenoz iugemēs ni Nesteannee(1459.)en la Ville d'Arras,ou Pais
ſoyentenſanglantez ,de que nousne reuenions tristes EX d'Arrois , aduiniun terrible cas ó piroyable ,que
en noz maiſons, espounantez deschoſes hideuſes, & ef Põ nommoit Vaudoiſie,ne ſçay pourquoy:mais lon di
froyables qu'elles confeſſent. Er le diable eft fibonmai soie que ce estoyentaucunes gens,homes femmes,qui
fire , que nous ne pouvons enuoyer ſigrand nombije au denuiet fetrăſportoyentpar vertu du diable des places,
feu que de leurcēdres il n'en renaiſſe de nouuendo d'au- B ou ils estoyens, or ſoudainent ferrouuoyent en arcuns
ires. Ie mecomtenteray de ceste Histoire prodigieuſe , lieux arriere des gens, & bois,ou és deſers,la ou ils ſe
aduenue l'annee 1594. laquelle ſurmonie toutes celles trouuoyenten ireſgrand nombre hommes de femmes:
que Bodin à remarquees. dans la Demonomanie ; detronuoyent illec un diable en forme d'bomme, du
voila pourquoy i'en ay voulu faire le recit particulier. quel ils ne vesyent samais le viſage , ce diable leur
Une leune femme, nommé leanneBofdeau ,appel lifoit, on difoit ſes commandemens, ó ordonnances, &
lantedu luge ordinaire de la Chastellense de Sallsgnac comment ý par quellemaniere ilsledeuoyent adorer,
en Lymoſin ,quil'auoitcôdamnée à lamort,estanı ouge & feruir , puis faiſoit parchacun deux baiſer ſon der
en la chambre criminelle ,ſans peinene tourment,con ruere,et puis il bulloit à chacun un peu d'argent, & fic
feffa(comme elle auoit faici pardeuant le luge:) Qu'en nablement leur administroi vins, e viandes en grad
fan jeune aage un Italien l'auoir deſbauchercă amenec largeſe,dont ils repasſugeni : et puis tout à coup cha
la veille de S. lean ſur la minwilt dans un champ.ou al cun prexou ſa chacune : có en ce point s'estaindroit la
a circulum fit auec uneverge de bous un grand cerne à ,marmo lumiere cognoifoyent l'un l'un l'autre charnelle
intelligit. | tantquelques paroles,qu'ilsſon dans un lsurenoir.Sut ment : ce fait ,tout ſoudainement ſeretrouuoit cha
quoy furnini, un bouc grand o cornu , toutnoir, ac- C cun en la place,dont ilsestogent partis premierement.
compagnéde deux femmes, et tout auſſi toſt un homme Pour ceste folse furent prins & empriſonnez plu
habille en prestre.Lebous s'estant enquis de l'Italien ſieurs notables gens de ladoite Ville d'Arras, autres
qui estoit ceste fille,& luy ayant respondæ,qu'il l'auoit moindres gens , femmes folienſes & autres:e fureni
amence pour estre des fennesyillug for faire le ſignede tellement gebinez lirerriblement tormeniez ,que les
la croix ,de la main gauche,puis commanda a tous de uns cöfefferent lecas leur estretout ainfi aduenu ,cõme
le venir faluer.Ce qu'ils fireni luybarlant le derrier. dit eft , & outre plus cöfefferentauoit veu & cognes ex
Ce bouc auoit entre les deux cornes unechandelle leur affemblée pluſieurs gensnotables , Prelais , Sci
noire allumce , à laquelle les autres alloyent allummer gneurs, autres Gouuerneurs de Bailliages,ó de vil
les leurs . Etlors qu'ils l'adoroyent on senroit dans un les :voire tels ( elon commune renommée,que les exami
baſſin de l'argět.Cestefemmes'estanı depuisretrouuee nateurs et les luges leur nommoyent , ó mettoyenten
au meſme lieu ,le besc luydemanda un bouquet de ſes bouche, fique par force de peines , & detormens ils les
sheueux ,leſquels l'Italien coupu , & les luybaila . Le accuſoyent, o diſoyent que voirement illes y auoyent
bouc l'ayant retirce part,la cou ba dans le bois,& la veuz . Er les aucunsainſi nõmez ,estoyeni tantoſt apres
cogneni charnellement , à quoy elle prennou un extre prins, & empriſonnez & misà torture,tani fitref
medeplas for , ſouffroit beaucoup de douleurs ,ſentant D longuement , & par lant de fois que confeſſer le leur
la ſemence aufli froide que glace. conuenoit, e furent ceux -cy quieſtoyenı desmoindres
Tous lesmercredis & vendredis,de chaque mois, gens executez ,e brulez inhumainemēt, aucāsautres
le chapiire general ſe tenoit au Puyde Dome, on elle plus riches & plus puiſſans, ferachepterene par force
s'estoit trouuee une infinué de foss, auec plusde for d'argent,pour euiter les peines , & les bontesque l'on
xante autres perſonnes ,tous leſquels portoyent, une leur fayſoit. Esde tels y euft des plus grans,qui furent
chandelle noire , qu'ils allumoyent à celle que le bout prefehez o ſeduies par les Examinateurs, qui leur
auoit enire ſes cornes, à laquelle il auor donne le feu ,le donoyent à entēdre e leur prometroyēt s'ilscõfefloyēt
tirantan deſorbs de ſa queüe. Apres cela tous ſemet le cas,qu'ilsne perderoyenıne corps ne biens,Tels yeuſt
toyent en dance en rond , le dos iourne l'un à l'autre. qui ſouffrirenien merueilleuſe patience, et cõſtance les
Enceste aſſemblee on diſoit la meſſe à leur mode,tour peines i les tormens, mais ne voulerent rien confeffer
nant ledosà l'autel. Celuyqui farfoit l'office ; (qu'elle E a leur preiudice,trop bien donnerenıargent largement
nomma ) eſtoit reuestu d'une chappe noire fans croix , aux luges,et à ceux : qui les pouuoyent releuer de leur
efleuantune tranche ou rond de raue laineen noir, au peines,anires y euſ qui ſe abſenterent & vugderent du
lieu de l'bostie,criant tout lors de l'eleuation ,Maiſtre, Pais, & prouuerči leur innocence,fi qu'ilsdemeurerent
ayde nous. On mettoit de l'eau dans le calice an lieu paiſibles. Ei ne faict icy a tairece que pluſieurs gens
de vin , pour faire , l'eau beniſte , le bouc pilot de bien cogneurent affez ,que ceſtemaniere de accufa
dans un trou a ierre , ó celuy qui faifoit l'office en ar tion fut unechoſe controuuee par aucunes mauvaiſes
roufont les aſſistansauec vn aſpergesnoir. perſonnes ,pour greuer o deſtruire,ou deshonorer par
Encesto aſſemblet on diſtribuosi les mestiers de for ardeurde couoitiſe aucunesnotables persõnes que ceux
cellerie , & chacū rendoit compte dece qu'ilauoir failt, hayoyene de vieille haine:& qmalicieuſement ils fireni
les estats estoyent pour empoiſonner , enforceler , lier, predre meſchātes gēs toutpremieremēt,auſquels ils far
guerir maladies auec charmes, faire perdre les fruiets foyēt par force de peinede tourmës,nõmer aucunes nota
dela terre, & telles autresmeſchancciez ,ceste miſera bles gēs,iels que l’ö leurmettoit à bouche:leſquels ainſi
ble confeſſa tout cela ,auec une merueilleuſe franchiſel accuſez eſtoyēt prins & tormētez ,côme du eft.quifæſt
pour
 LIBRI V. APPENDIX ..
429

pour vow au iugement de toutes gens de bien une cno- | A ler ?Namde quættione noftras polsinte perfici a
remoult peruerfe & inhumaine au grand deshonneur Lamiis opera dæmonum ea, quæ lolitæ funt fateri?
de ceux qui en furentnotez , & au trefgrand peril des id non à Iuriſconſulcis ,fed à Theologis:non à ſæ
ames de ceux , quipar tel7 moyens vouloientdeshonne cularibus ſubſelliis ,fed ab Ecclefiafticis Tribunali
rer gens de bien : & atant in de ceſtematiere. bus fuit decidendum.Habetis eâ de re apud loan .
Ad hácnarrationem Monſtreleci reſpexit Frác. Gerfonem Pariſ Cancellarium , almæ Theologicæ
Balduinus Atrebas Comment in tit.18.lib.4.Inſtitut. Pariſiorum facultatis articulos , eruditione & ve
Iuſtiniani, fol.774.his verbis :fed quo grauius e ab ritare plenos,nobis fauentes.Accipite & aliud gra
hominis ingenio magisalienum eſt hoc malum , eo ma uiffimum Curiæ Spiritualis Treucrorum iudi
ior adhibenda eft cautio,ne quis eius pratextu ab ad cium .
uerfarijs temerè obruatur. Facilè enim hic quiduis co Denique quia mentio àmefacta ſup.ſect.4.in
fingere poteft ingenioſa fimultas , vt & multitudinem dicio 2.Loſei Callidii,quilibrum in Lamiarum P2
credulam ſtatim commoueat, & attonitos iudices irritet trocinium conſcriptum , mille machinis conatus
aduerfus eum , quem cum demonibus rem haberemen fuit in publicum protrudere: & meruunt nonnulli,
tietur. Ante annos ſexaginta fenfit infalix noftra pa ne tādein cacodæmon aliquis id perficiar:duxipro
tria ,magno ſuomalo huiufce generis calūnias. Magna antidoro PALINODIAM eius adfcribendam , cu
erat Valdenfium mentio,quos aduerfarij iactabāt nel - B ius authéricum & originale(ve vocant)exempluin
cio quid commercij habere cum immundis fpiritibus. eft penes pium & honeſtiſsimum virum , 1. V. Li
Huius criminis pretextu optimi quique ftatim oppri cent.loannem Baxium ( cuius ftudium atque zelus
mebantur.Sed tandem Parifienfis Senatus caufa cog contra nefariam hanc hærefim Deum aliquando
nita,vidit meras effe Sycophantias : infelices reos libe remuneratorem experietur ) ab eo acceptum tráſ
rauit,improbos ſycophantas cum iniquis iudicibus da fumptum fidi Notarii manu eſt huiuſmodi.
nauit. Exſtátque adhuc eius hac de rememorabile ar Ego Cornelius Lofeus Callidius Goudæ oppido
rejtum editum viceſima diemenſis May.anno.1491. ) Hollandia natus,nunc ob tractatusaliquoc, de ve
Ita Franc. Balduinus & fieri poteft , vt in At ra Gofalfa Magia , ſincfcicu & permiſſione lupe
trebatenfium iudicum procellu iudicario odii, riorum huius loci,temerè & præſumptuosè ſcri
calumniæ , crudelitatis , aut præcipitationis in pros,à me communicatos,deinde ad imprimédum
dicia nonnulla repererint : propter quæ ma Coloniam miſſos:in Imperialı Monaſterio S.Maxi
lè iudicatum , ritè verò prouocatum , ſententiam mini propè Treuiros , ex mandato Reuerend. ac
emendantes , PatresPariſienſes pronunciarint. Et cilluſtriſſ. DominiNuncii Apoftolici ; Domini (
ideò non tam declararint Arreſtoſuo , hæc quæ ctauy Tricaricenſis Epiſcopi arreſtatus,atque decen
magis atcribuuntur , & propria confeſsione illorú tus:cùm certò lim informacus in ſupradictis libris,
confirmantur , etiam ceffante omni Quæſtionum necnon in Epiſtolis quibufdam ineis , câdem de re
timore,inania & delufarum mentium elle ( quæ de ad clerum & Senarum Treuiréſem , alióſque clàm
claratio temeritatis pleniſsima foret )quàm Iudices millis(ad impediendum executionem Iuſtitiæ ,có
illos,à quibus appellatum ,improbè & vi innocen tra magos & vencficas)continerimultos articulos,
tiam oppreffiffe. De VValdenſium quidem ſecta qui non ſolum erronei funt & fcandaloſi, fed e
( quorum Albigenſcs ex ftirpe fruticarunt graues tiam ſuſpecti dehærefi ,criménque lælæ Maieſta
ſcriptoresteſtantur, non immunem à falcinariorú tis ſapiant:vtpotè feditiofi & temerarii,contra có .
hærefi & crimine peſſimo illam fuiſſe , & nomen munem Doctorum Theologorum ſententiam ,de
Gallicú faſcinariis commune confirmat. Sed Bal ciſiones ac bullas fummorum Pontificum , contra
duinus ex Meiero ſumpſerat, quiex Monſtreleco praxim & ftatuta legéſq;magiſtratuum ac iudicio
fermè verbotenùs in huncmodum : Anno 1459.A- D rum , tum huius Archidiocelis Treuirenlis,cum a
trebati horrendum quid contigiſſe legimus. Complures liarum Prouinciarum & Principatuum : idcirco
fuiſſe inhumaniter igne crematos,qui de nočte occultas eoſdem articulos, prout ordine hic ſubnectuntur,
coitiones habuere cum diabolo:vnde magnam accepero reuoco , damno,reiicio ,& pro non dictis
dictis atque al
ſertis àmehaberi volo .
pecuniam .Viri primary mulieréſque compluresindi
cijs crematorum deprehenfi; pars capri & fauiſſimis 1.In primis reuoco , damno , reiicio ac improbo
tormentis admoti,aly vi pecunia redempti,nonnulli fo ( quod læpè ſcriptis verbiſque pertinaciter apud
lum verterunt, quidam verò adeò in pænis conſtantes multos allerui, quódque tanquam huius diſpura
fuerunt,ut nihilconfiterentur. Fuiſſe referuntur quida tionis meæ caputac palmarium eſſe volui)nimirum
ex iudicibus adeo deteſtabiles,vt quofdam fibi inimicos phantaſticam effe, & tanquam ſuperſtitionévanam
indicari curauerint ,tanquam conſcios,reis in tormentis pro figmentis habendam , quæ de corporalimago
ad hoc coaétis. Addunt in nocturnis illis conuentibus, rum & lagarum euectione ſiue tráflatione ſcribun
ex omniordine ſtarúquemortalium vires mulieréſque tur:tum quod.hæreticam prauitatem prorsus ſub
nocitem- interfuiffe,eofque ibi diabolum in * humanum effigiem oleat;cum quod ſeditionibushæc opinio admixta ,
per go
hircina . in proindéque læſæ Maieſtatis crimen lapiat.
transformatum adoraſle :cuiustamen nunquam vide E
bant faciem . In illius verba mandataque iuraffe.Con 2.Nam (quod ſecundo loco reuoco miſlis ad di
uiuio ab illo parato largiter epulatos;inde exftinéto om uerſos clam litteris ,contra magiſtratum pertinaci
nilumine quemque cum fibi proximèoblata promiſcue ter abſq ; ſolıdis rationibus diuulgaui, curſum ma
concubuiffe ,fine ope diabolica in fua vnde exierant loca gicum falſum eſſe & imaginarium ; aſſerendo inſu
reftitutos.]Hæc ille:arbitror in verbis vltimis nega per torturæ acerbitate miſeras cogi ca faceri, quæ
ciua deefle,no ſine ope diaboli.Sanè ex Meiero patet nunquam fecerunt, durâ lanienâ languinem inno
nó opinioné cõuelli de maleficiorum ſolitis fcelc xium fundi, nouâ alchimniâ ex huinano fanguine
ribus , fed iudicum iſtorum crudelitatem & in aurum & argentum elici.
iuftitiam auaritiamque damnari:atque hoc arreſti 3. Ex quibus & id genus aliis , partim in vulgus
Pariſienſis elle fundamentum . Quæſo nonne Pa per priuata colloquia,partim diuerfis ad vtrúmque
riſienſe Parlamentum iniuſtè iudicaffet,nifi talium magiſtratum datis epiſtolis, ſuperiores ac ludices
ludicum vel Tyrannorum potiùs decreta relcidit apud lubditos Tyrannidis notaui.
V v 4. Er

1
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
6430
4.Er confequenter cùm Reuerendiffimus & Il-.1Adem coram Reuerendiſsimo,Reuerendis,Venera
luſtriſsimus Archiepiſcopus & Princeps Elector bilibus & eximiis Dominis , Domino Perro Bins
Treuir . non ſolùm magos & lagas in Tua dioceſi feldio Epiſcopo Azorenſi,ReuerendiſsimiArchie
ſuppliciis dignis affici ſinat:ſed etiam leges de ordi piſcopi Treuir. Domininoftri clementill.in lpiri
ne lumptibuſque iudiciariis maleficarum ediderit; tualibus Vicario generali & Reinero dicti Monate
inconſulta temeritate præfatum Electorem Tre rii Abbate, Bartholomeo Bodegemio Delpho 1. V. L.
uirenſem Tyrannidis tacitè infimulaui. Curiæ Ecclefiafticæ Treuir .Officiali,Georgio Helf
5. Reuoco præterea ac damno.conclufiones fenſterio SS. Theolog. Doct. Eccleſiæ Collegiatæ
haſcemeas: non eſſe maleficos ,qui Deo abrenun S.Simeonis,in ciuitate Treuiren.Decano, & loan
cient,dæmonicultum exhibeant, tempeſtates in ne Golmanno I. V. Doctore, dictæ Ecclefiæ Cano
ducant operâ diaboli, & fimilia opera perpetrant, nico, & curiæ Treuir.ſigillifero & c . ſub anno Do
ſed omnia efle fomnia . B mini 1592.more Treuir.die Luna 15.menſis Martij in
6.Adhæcmagiam non dicimaleficium ,nec ma præſentia mei Notarii infraſcripti, & honeſtorum
gos maleficos , & locum Exod . XXII. (MALE, Nicolai Dolert, & Danielis Maier Reuerendi Do
FICOS Non PAIIERIS VIVER E ) in mini Abbatis reſpectiuè ſecretarii & ſcribæ , teſtiú
celligi de iis , quiveneno naturalinaturaliter appli ad hoc ſpecialiter vocacorum & rogatorum .
cato occidant, Subſcriptum
7.Pactum nullum effe ,nec exiftere poſſe inter ADAMU'S HÆC Tectonius,Notarius.
dæmonem & hominem . Et inferius,
8.Dæmones non aſſumere corpora. Collatum cum ſuo originali repertum concorda
9. Vitam Hilarion,à D.Hierox.lcriptam non eſſe ri per me infraſcriptum Secretarium oppidi An
authenticam . tuerpienſis .
10.Nullum concubitum demonis cum homine. G. KIEFFEL.
11.Nec dæmones nec magospoffe tempeftates, Habetis integram PALINODIAM : poftea
pluuias, grandinem ,& c. ciere, & mera eſſe ſomnia , c caméiterum Bruxellæ vice paſtoram agens in Ec
quæ dehis dicuntur. cleſia S.Mariæ de Capella,accufatus fuit de relapſu
12.Spiritus & formam à materia ſeparatã poſſe & poftdiuturnum carcerem dimiffus,& (vt perti
videri ab homine. nacem dementiam intelligas)tertiam accuſationé,
13. Temerarium eſſe adfirmare, quod quidquid denuò ſuſpectus,morte præreptus,euafit, ſed (quod
dæmones poffunt etiam magi, pollint eorú opera. dolendum non paucos,homines tamen Phyfiolo
14.Sententiam illam , quod dæmon ſuperior in giæ & Theologiæ folidæ , non ſatis gnaros ſtolidi
feriorem poffit expellere,eſſe erroncam , & inferre tatis huius reliquetſectatores. Qui vrinam ſaperét :
iniuriam CHRISTO.Luc.xi. & quàm temerarium atque noxium fit , Ecclefiæ
15.Pontifices in luis bullis non dicere , quod iudicio,vnius V Vieri hæretici deliria præferre,can
Magi & Malefici talia opera ( vt fupradictum eſt) dem feriò intelligerent.
perpetrent.
16.PontificesRomanos dediffe facultatem in
quirendi in maleficos;ne fi contra feciſſent, fictè D SV M MARIA
magiæ infimularentur , quemadmodum antecel-
Q " ÆSTIO N V M ,
fores eorú aliquot verèmagiæ fuerunt infimulati.
Has omnes & Gngulas affertiones cum pluri
mis calumniis,mendaciis & ſycophantiis , in ma N denunciatio plurium .per ſe ſit indi
Quat.I.
giſtratus tam fæculares quam Ecclefiafticos , petu cium ſufficiensad torturam , abſque alijs
lanter & inuerecundè , faltóque profufis : quibus indicijs aut adminiculis . q.procedit de
..

denunciatione complicum explicatur

{cripta mica de magicis fcatent: expreſsè,ſcienrer
que condemno , reuoco,atque rencio : veniam de fententia authoris obſcurius polita lib.s.diſquiſi
commiſsis à Deo & ſuperioribus obnixè petens, cionum a .

& ſanctè promittens , quod in poſterum nihil De vnius complicis denunciatum quando ſuf
ficiat b.o.
horum docebo, promulgabo ,defendam , vel aſſe
ram ,nec verbo,nec ſcriptis, per me vel alios, quo Sola nó fufficit ad corturam c,& c.licetbenè,ad
cumque locorum mevenire contigerit. Si contra inquiſitionem ,citationem & capturam d .
fecero , ſubiicio me,exinde prout ex n :nc,omnibus A torturâ non inchoandum c confeffus de fe
E
pænis iuris contra relapſos hæreticos,refractarios, non ſufficit ve torqueatur ſocius quem denun
leditiolos,reos laſæ Maicftatis:iniuriofos ſycopha ciat e .
tas publicè convictos , necnon & in periuros fta Si iudex ad vnius complicis ritè interrogati,de
tutas. Submitro me quoque correctioni arbitra nunciationem torliflet non ſubiacet ſyndicatui e.
riæ , ram Archiepiſcopi Treuirenſis,quàm aliorum Reſpondetur quæſtioni principali affirmatiue
quorumcunq:magiſtratuum ,fub quibusmedege f. & o.
recontigerit ,quíque demeo relaplu & violata fide An plures teſtes inhabiles valeant in vllis cri
certiores facti fuerint,vtme pro meritis puniant in minibus f. & o .
honore ac fama,bonis ac corpore. Nitior aut fauorabilior ſententia quádo ſequé
In quorum omnium fidem hancmeam præfa da iudici.g .
torum articulorum reuocarionem propria manu De apparére & vera crudelitate ſeu clemétia.h .
ſubſcriph ,in præfentia Notarij & teitium , An Carolina conftitutio tollat iudicium ex de
Sic ſubſcriptum , nunciatione plurium complicum.i.
CORNELIvs Loosevs CA LLIDIV S. ludicibus ſequendæ deciſiones curiarum in G
Et denuo ſuſcripum . milibus.i.
A & a ſunt hæc in Imperiali Monafterij S. Maxi Probationes quá claræ ad torturam requirantur k .
mini extra prope Treuirim in Stubi Abhariali, ibi In exceptis criminibus an fit fufficiensnomina
rio
 LIBRI V. APPENDIX .
431
locij ad torturam 1. poteftate feu arbitrio udi-, A Que in conucntibus fieri, & de Itrig.portio di
cis quo vlque le extendat in criminibus exceptis l. cuntur non efie illuſoria a .
Quando vnum inhabile poſsit habilitariab alio In raptu ſtriges quorum ſenſuum compotes , &
inhabilim . de quibus aptè deponant b .
Curpofsit quoad torturam , & non quoad con Non fieriinfenfibiles,nec obſtupeſcúc vnguéto
demnationem n .
prorſus ,explicat dictum ſuum ,b.Quo fenty fcri
Socij fecundiin calpatio eft pro nouo indicio.p. prores quidam ſtriges vocent ebrias & furioſas c.
Numeri vismagna in teſtimonijs q. experientia Striges non affumunt naturam dæmonum d.multa
docec plurium complicum nominationes veras ſtriges ipfæ faciunt d .Striges qua faciunt,iplis tri
elle q . buenda. nam etſi inſtigante dæmone , voluntariè
Sortilegij crimen æquatum in more proceden tamen faciunt: & córrarium dicere fidei repugnat
dihærefir. e.quid Lamiæ an toli dæmones f.
Limitationes quedam in quibus non ſufficit de Striges vnde di& x f. credere ſtrigibus non eſt
nunciatio plurium complıcum s. credere dæmonig.
0:11. An inimicitiæ denunciantium contra denunciatos, Strigum denunciationes non ſuntplanè dubiæ
debeat plene probariper duos teſtes :vel an fufficiatſe h.quanta fides huiuſmodi denúciationibus de co
miplena probatio per vnum teftem , aut etiam praſum - B uentibus haberi ſoleat & debeat.l.Simancas,Prie
prio ad elidendum indicium probationis? ras, & Comenſſis explicatii.
Inimicitia valet ad elidendum denunciatio Reſpondetur quæſtioniaffirmatiuè k.Iudex ſę
nema. cularis non minus ſollicitus effe deber de ſtrigum
Exceptio elebet àreo plenè probarib . conuentibus,quàm de damnis datis.l.
Probationem vt non vna ſpecies ,fic nec eadem Dei iniuria iudicibus maximifacienda Llocus
vis eſt c . nec omnia omnibus caufis conueniunt d . 2.paralip. 19.6 .& Exo.22.18.explicantur I. Item
Inimicitia & odium quomodo debeantproba Deutero.13.8. & 1.Reg.2.30. 1.Carolina conſtit.ar.
rie .
109.exp!icata m .
Arbitrio iudicis permittitur vtrum inimicitia Quando fit talis denunciatio quod hæc vel illa per. Q.1x.
ſit ſufficienter probataf. fona interfueritconuentibus fagarum , an requiratur
Capitalis quando probanda g. ſpecificatio temporis & loci:velvrrum fufficiat genera
Deciſio quæſtionis h.de vno teſte h.de preſum lis denunciatio plurium , abfque huiuſmodi circumſtan
Q.111. ptionum vi & differentia i. Citijs,ad inquiſitionem o torturam ?
An denunciantes debeant eſſe contriti,ficut quidam Ordinariè neceſſarium eft exprimere locum &
volunt ,cùm id iure non fit expreſſum , ó Sage rariſſi tempus a .
me pænite anı:Rcfpondetur negatiuè & c.ante len Fallit in exceptis criminibus b maximèin denú
tentiam a . ciatione de conuentu lamiarum c . & ceteris crimi
Poft ſententiam b . de varia acceptione contri nibus luccelsiuis d .
tionis b . Intell..3.de accuſat.& l.in cauſis.C.eo.d .
Explic.c.accuſatus w.licer de hæret.in 6.c. Explica.conſtitu .Carolina.art.3 1 d .
Perfonæ integritas qualisin teſte requiratur c . An reis poſsic tolli defenlio,maxime quam vo
Quid operetur contritio , & quo ſenlu requira cant de alibi, & an propter omiſſionem loci & té
turd. poris cenſendahæc tollie.
Qu . An ea que de iure ex Conſtitutione Carolina requi An in hoc crimine vel alijs exceptis, teſtes quifunt
runtur Art.si. in denunciatione vnius,requirantur e ſingulares in circumſtantijs , dummodo concordent in Q.x.
11ă in denüciatione plurium 1.Ponuntor verba Caroli- D effectu fubftantiâ & fine admittătur, an huiaſmodi
nego refpondetur negatiuè. teſtes fingulares, quando plures,ſunifaciantindicium
Q.v. An denunciationibus infamium ſit credendum in ad torturam ?
criminibus exceptis contraperſonas bonæ fama? Examinatur quotuplex ſit diſtinctio finguları
Non credendum pluribusdenunciantibus quo tatis, & quomodo conſideranda a .
rumdam ſententia a . Reſpondetur toti quaſtioni b .
Aliquando credendum aliorum verior b . An in denüciatione pluriū requiratur, quod qui li
Pendet à iudicis arbitrio fententia auctoris c. bet fecerit cõfeſsionem in tortura,vel virumid tantum Q.XT.
0.VI. An faltem ad hoc duorum vel plurium infamium requiratur in denunciatione vnius:
denunciationes neceſſaria ?pendet å circumſtantys per Defenditur communis opinio , & retractat au

Q. VII. sonarum . thor ex parte modum loquendi quo fuerat vlusa

An vltra denunciationom plurium denunciati dif Reſpondetur quæſtioni ſub diſtinctione.b .
famatio requiraiur in criminibus exceptis , vtpoſſit An mulier poffit eſſe teſtisin cauis criminalibus?
procedi ad inquifitionem fpecialem ( ad torturam ? Diſcutiturmateria ,& reſpon.affirmatiuè. Q.XI1.
An ad inquirendum , aut torquendum fufficiat E An ad confeffionem duarum mulierum procedi pol
Cola fama a . Q.XIII
fit,fiuead torturam ,ſiue ad condemnationem .
An ad inquirédum neceffariò debeat precedere Ad torturam fufficere a.fed rarò.
diffamatio b.quod non .Quod nec ad torturam in Ad condemnationem nunquam b .
criminibus exceptis c. An denunciationes feminarum tum magis fidem fa
Q.xun .
Ratio vel reſtrictio quæ variis ſubiungitur,qua ciant quando non adfunt teſtimonia virorum in con
do pertineatad omnia, ſed ad proximè præcedens trarium ?
tantum d . Sub diſtinctionereſponſum .
Explic.c. inquiſitioni.de acuſat.& inquiſ.e. An plurium minorennium denunciatio fit indicium
Q.v1n1. An fatis fit denr.nciari aliquein autaliquam à plu ſufficiensad torturam ?
ribus quod illam viderint in conueniuc congregatione Deeo qui eſt viginti annorum a .
agarum in ordine ad torturam abſý,co quod damna Deminoreviginti annis, ſed pubere b . Q.xy.
fecerii? De pubertate proximo c .
Vu 2 Denon
 DISOVISITIONVM MAGICARVM

Denon proxiino,ſed tamenmaiore nouem an - 1A Quidin vtroque(numero ,c tempore )ad jummum , Q.XXVII
nis d . fieri poffu ?
De nouenniminaré e . Pendec ab arbitrio ,& circumſtantijs.
Non fufficit vous impubes,ad corturam f. An non poffit index ,cum videt reum eje induratim
An ad condemnationem g. Conciliantur len aut ex alijsiuftiscaufis , defiftere ab examine & fortu
tentiæ.ibid .
ra, & poft aliquot dieseam repetere?
Q.XVI. An veriſimilitudo denunciationis ab vno tantum Reſpólio eſt affirmatiua. addita cautela quadá.
falte ,fitfufficiens adminiculü procedendi ad torturam ? Quid fentiendü de infuſione agua frigide in tergum .xxx.
Quanta vis inverifimilitudinis aut veriſimilitu rei appenli?
dinis in teſtimonijs a.
Reſponderur affirmatiuè a.c.
Reſpondetur affirmatiuè de criminibus exceptis. Quádo liceat nouis vri tormentis, & folitúmo
b.deindicijs romotis & propinquis e . Bdum excedere b .
Q.XVII. An malefici denunciantes impliciti etiam alijs cri Ratio philofophica huius tormeotic.
minibus faciant indicium ad torturam ,maximè quan An ý quado toriura ex primis indicus reperi poffit . QuIXXI.
do ſunt plures. maximè in hoc crimine, cum faga plerunquefint ott:
Negatiua fententia probabilis,quia cómunior a . nata & indurata ?
Tenco tam en affirmatiuam cum praxi b . Aliquando poffe , & variamonita vtilia.
Rcfpondetur argumentis contrarijs c.
Anin iure & legibus fundamentum habeat, quod XXXI
Q.XVII. An extra iudicialis reuocatio infirme iudiciales no quidá dicunttortura no debererepeti vltrà tertiä vicē .
minationem ,adeo vt non faciat ampliusindicium ido Æquita te niti.
neum ad torturam ? Poffe tainen iudicem ex caula vltrà
Defactâ reuocatione extraiudiciali ante fenten Arilla tres vices intelligenda de vnorepetere.
die,aut de tria Quzſt.
ciam condemnatoriam ,certa eſt negatiua a. bus interpolatis? XXXIII.
Defactâ poft ſententiam dubium procedit b. De planè tribus.
De facta tempore cófeſſionis vel euchariſtiæ b . Quid fi reustot delicta commififfet,vt examen vno Quat .
De factâ in via vel in ſupplicio b . C
die peragi non poffit ? XXXIII.
Reſpondetur quæſtioni abſolutè negando c . Repet prorogationc in alios
endum locorü,quo
Q.XIX . An coſuetudines ad modü dies
tortura .
ſimpli- Q.XXXV .
Quando nihil inuenitur de inſtrumentis maleficij;
an denunciatio plurium per hoc elidatur,ita vtnon am citer ſeguenda fint, cum magna ſit differētia perſonarī ;
plinesprabeat indicium ad torturam ? iudiciorum ,criminū: ita quod non femper vno,de eodem
Reſp.negatiua. modo poſſit procedi: fo caſus,cauſa , ó generator men
Q.xx. An leuiora indicia fufficiant ad torturam in crimi torum ,ſiue lege,fiue conſuetudine nequeant terminari?
nibus exceptis, quam in alijs ?
Ordinariè ſequédæ poſſe taméinterdú eas nó ſe
Reſp.affirmatiua a, qui ſupremos iudices : cótraria fentétiæ cóciliare .
Non debere æquam ſollicitudinem & indaga An iudicibus inferioribus à indice Superiore modus Quzſt.
tionem adhiberi in exceptis & non exceptis crimi Torture prafcribi poffita
nibus b . XXXVI.
Ponuntur diſtinctiones, quibus licet vel non .
Explic.accuſatus 5. licet & c. in fauorem fidei. An fintdada copia & indiciorã,& proceſſus informa- Quaft.
de hæret.in 6 b . D
1.abſentem D.depænis c . riuiin criminib, atrociorib.exceptis :vel an fufficiatin- XXXVII .
dicia reo à iudice proponi, eúmq; in continenticum fuis
1.reſpiciendum D.eodem tit.c. defenſionibus,audiri, cum iftomodomeliùsveritas ha
Q.XXI . Qua leuiora indicia in exceptis ad torturam fuffi beri poſſit?
cianı?
Ordinario iurc priùs illud neceſſariú videtur a.
Quomodo intelligendú dictú cómunelicere iu Ex conſuetudine quorumdam locorum pofte
dici in atrocioribus, iura trásgredi, & in his ordiné, rigs licitum b .
iuris effe nullum ordinem tenere a .
An fint concedendi aduocati in criminibus atrocio . Quzſt.
Indicia debere efle ſufficientia in fuo
genere , & ribus, cum foleant ex hoc reimagis indurari, & infti- XXXVII .
quæ talia ! b .
gari ad negandum
Quid fi deſint idonca indicia ,fed iudex caufam
Diſputatur in vtráq;parté , & refoluitur affirma
habeat ſuſpicandiquid faciet?c. tiuè a.Vtiles cautela contra aduocatorum tricas &
An iudex prompier , facilior debeat effe ad tor fruſtraciones b . Intell.l. per omnes 6.C.de defen
Q.xx11.
turam ,in atrocioribus, occultis? ſor.ciuita c.Intell.c.fin . de hære. in 6.1 quiſquis ).
E
Reſponſio affirmatiua . denique C.ad leg.Iul.maieft.] d.l.per omnes:
Q.XXIII. An in hoc crimine dignitas à tormentis excufet? An confrontatio fagarum , qua vi plurimum prona Quæſt.
Reſponſio negatiua. ſuntad rcuocandum ,concedenda videatur?
.XXIIII An in atrocioribus grauior adhibenda tortura,quä Varijmodi hac in re a . XXXVIITT
ceteris?
Rcfpódetur queſtioni,de cõfróratione violérab .
Pender ab arbitrio iudicis.
De confrontationead contrariam b .
Q.xxv . Quum fagæ plerumq; ſint indurate, ci maleficiota Deconfrontationc fpontaneab .
citurnitatismunita ,qualis tortura in hoc crimine fit ef An dictum Binsfellij irinm vel quatuorfæmina - Q.X1 .
ficacior.
rum denunciationes pro vnius viri denuntiatione c
Pendet ab experientia vtile facra aliqua remedia xigi,debeat feruari in ierris imperij ?
miſcere .
Reſp
Quidonde
fenuie dū nega
rur tiuè
de prax .
i Germ ania, que denuncia . Q.XLI.
Q.XXVI. Quoties pofſit eleuari reus,& quot poſſintdari i&tus,
pro quolibet indicio . tiones dechorais & fágarü cõuentibus,hactenuspro ve
Pender ab arbitrio ,Detribus ictibus.
ris,& fufficientibus,& non illuſorys accepit?
Q.xxvi Quamdiu pofſit reus ordinariè in chorda eleuatus
Reſpondetur , optimam & fundatiſſimam cſſe.
teneri?
In fine ſubiunguntur quædam ,quæ foret aquú
Intell.bullæ Paulli tertij.
& vtile ,lege fanciri.

MAR
 433

Procesor
XOS2002

MARTINI DEL RIO

SOCIETATIS IESV , & c.

APPENDIX 11. SEV

Reſponſio ad Quæfita cuiuſdam Sereniſsimi Principis.

DE MODO PROCEDE
NDI CONTRA
STRIGES SE V VENEFICOS.

LECTOR ) S.

Vm anno 16o2.caſu A , militudinem , cum verè inculpari : idcirco media denuncia

occurrente , variæ in turiore incelli via, & Claruin ,Farinacium ,Binsfel. tione an
Principis Sereniſſi & alias ſecutus , quædam collegi incidia ; quibus pollit vn
mi ſupremo conl - concurrentibus , ex vnius complicis alins nomi- quampro
lio quæſtiones e nantis denunciatione Iudexruta conſcientia ( qui
merfiilenr circa Ve ſcopus eſt libri illius quinti ) poflit nominatum
ncficij probationen quæſtioniadmouere. Hac autem in re hccordiure
& quæſtiones : peri ſum progreſſus. Primòcontra Simancæ fententia
ta fuere variarú Aca oftendi debere hanc denunciationcm efle factam
demiarum Conflia , in torturâ . verf. Debettamen inxta nonnulloslitt.l..
adme quoque fcri remoui ctiam quædam alia impedientia , ex parte
ptum eadem dere. poſtquam reſponderain,miſſa nominantis,nominati,& iudicis Poftea à d.verf.ad
mihi apographa corú quæ ab aliisrefcripta fuerát. Tortură, poſui condiciones adminiculantes, quarú
Quibus lectis cenſui paullò fuliùs rem totam ,quç fi aliquæ , vel omnes accederent,& priorü requifi
Ditquifitionum Magicarum mearu libro V.mul- B torú nihildelit: hoceſt abſineimpedientia illa quę
cum lucis adlatura , de nouo examinandam , & ac dixi omnia : crediderim omnino focará reddi cor
curatiùsfententiam meam , qua explicandam , qua turam cius quiab vno ſolo coinplice fuit talimo.
confirmandam . Fruere, Lector, & Vale . do nominatus.Harunitamen condicionum admi
QV Æ STIO 1. , culantium d. verf. ad torturam nullam exigere vo

An denunciatio plurium per ſe ſit indicium fufficiens lui, quando plures complices nominarunt eum
ad tortunam ,abfq, aliis indiciis autadminiculis. dé. Semper ex profeffo egi de vno complice No.
Ffirmatiuam tenui de complicum denuntia minante: quare quod in d.verſ. fine polui in plu
rali à complicibusid tantum polui pro primo admi
aliàs proborum , quiparticipes criminis non ſunt culo vnius complicis , non vede plurium denun
dubitari nec folet,nec deber.) de plurium inquam ciationediſputarem.Et femper aliàsvtor expreſsè.
denunciatione complicum idem tenuilib. s . Dif ſingulari numero , præterquam verf. ſed qusdam
quifit.Magicar.ſeite3.9.adtorluram . Sed quia non circa hanc rem , vbi fcripfi admittantur infames: ve
nullinon rectè mentem mcam aſſecuti fuerunt,o- crum ita loquornon collectiuè de pluribus fimul,
perepretium fuerit cam hoc loco paullo accura ſed de ſingulis diuifiuè: nempe quod nullus ſit ad
tiùsexplicare, ne quis fallatur corum , quibus tanti eo infamis , vt à denunciando in hoc crimine ar
Explicatio mea, ve legere non dedignantur. Hac de re, quæ ccatur: quæ ratio allata ad probandum complicis
ſententiæ
diſcutitur, Scripferam olim defect.3. à verf.Secundū denunciationem hic aliquam fidem mereri. Nec
meæ , &
foci in Dir indicium eſt NOMINATIO SOCII,panilo vlterius decuit huc trahere quod poftea litt . N.verfic.con
quiſ.Ma- víý ad verf.Quartū indicium est,pro inſtituta bre ditiones autem in principio monui,adminicula debere
gicis . uitare ſatismulta ; pro deſiderio & capacitate le. effe talia ,vt iudex vltra illa adminicula , ex ipfo quo
Etorum ,non ſatis fortè dilucidè quædam . que teftium numero, do qualitate deponentium : & c.
Non volui d.verf.ad torturam ,diflerere de pluriú credatnominantem non mentiri.Illic enim vox nom
complicum denunciationibus ſocios criminis no nantem ,& quod præceſſit , cum denunciatiore com
minantium ,( quia de efficacia nominationis pluriú plicis: fatis oſtendunt , adhuc manereme in calu
cerſebam meritò dubitari non debere ) fed dunta vnius complicis : & agere de aliis teſtibus , fi
xat voluidecidere quçſtionem de vnius complicis qui fint nominacioni ab vno complice factæ ad
nominatione(de qua maior difficultas occurrit) & miniculantes. Alia deniquerequiſiui ad condem
quoniam videba extrema hic periculola:nam hinc nationem fe&t. s.verf.4.es. plura quam ad tor
quidam immanèmultum illi tribuunt,quorum id turam fect.3.ideo non oportet ab vno ad aliud ar
circò lententiam refutaui,verſ. Putantquidē DD . gumentari. Hæc de ſententia mea nunc agepro- Concl.1.
Inde verò alijvisnis multú detrabunt vnius cópli benius illam , de iplà difficulrate definitiuè proce с
icis nominantis ieftimonio :cum tamen fieri queat dendo . Vnius co
1 & foleat,vt vnius nominācis denunciatio in noſtro Dico primò non placet , nec fatis tuta mihi plicis no .
minatio
b criminetalis fit , vt ludex aliquibus concurrenti videtur fententia multorum granium ſcriptorum ,
no ſufficit
Ex vnius bus circumftantiis,meritò lībi perſuadeat reúve volentium in criminibus,exceptis (ve vocant) in qui- Cola ad
complicis I hementer vrgeri, & propter fummam dicti verifi l'ius rens de ſe confeffres potest de ſociis criminis interro corturam .
Vu 3 gari
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
434
Igart ( inter quæ fine controuerſia numeratur cri- A Alex.conf.11. nos.lib.I.o conj.89.n. 2.11b.3.conf.124.
men Magiæ tex . l. fin . C. demalef. multos citat ad fin .lib.6 . Corn.conſ.95.in fi.lib ... Socin.conf. 96 .
Farinacius lib . 11. 9.43. nu .67. ) Sufficere ad tor col. 4. lib.3. Deciusconf.189.n . 10.ver.Secundo etiam
iuram ,finominatio ju facta ab vno complice , idý, ob Marfil. in 5.diligenter n.60. in l. 1. §. Diuus.n .
igrauitatem os imm anitatem delicti, s . D.de quast. conf.74.n. 8. & 2. conf. 109.nu.
Iſta concluſio eſt contra multos , Pet. Cyn . Ang. 16. 130. n . 42.Ở in fingul. 209.Ruin.conf. 146.col.
in l.fin.C.deaccuf.Buir . Imol. Abbat.in c.7 . de confeſ . 1. conf.147. n . 3.lib . 5. Paris, conf.isl. n . 9.lib.4 .
Gandin . in tit . de quast. tortur, nu.18. Bonifac. Boër, deciſ. 319. col. 1. c . n . 3.Grammat. deciſ. 23.
Vitalin . in Rubr. qua indicia precedere debeantſub.n. a. 12. ở decal .34.4. 37. ở bene decif. 56.3.1.7 2.
9.Guidon.de Suſaria tracta.de Indic. ſub n .42. Amb. conſ.21.n.6.conf.66.n. 4. egregiè Crauett. conſ:/8.
de Bononia tračt. de quaſtion . nu . 9 . vbi affirmat ſic col. 2. Rolandus à valle conf.16.n.17. conf.73.n.20.
ſe vidiſſe practicari. Ant.Gomeſ. Hiſpan. tom . 3. de lib . 1. Bertazzol. conf. 4.n.11. conf.31c.per totum .
delictis, titulo de probat. nu . 18. Blanc.tract .de indic. conf.332. C. 341. n . 25.2 bi ſecus concludit,qu.zndo ad
nu. 378. Placam de deličt.c.13 .n. 28. á federic. Sco- B vniusnominationem accedunt alia adminicula . Item
rum conf. 10. n . 28.6 31. lib. 2.vbi in occultis. Quo Gigas d.trait.tit. quomodo c per quos 9.7 . n . 5.Ca
rum rationes non valdè vrgent Nam licet hoc cri reriustit. deharefi. n .118. Boljines de indic.1. 11. 2:56.
men fit exceptum , & in multis Regulæ iuris in eo ( 149.6 198. Clarusg . 21.n . 9. Ioannes de Arnono
locum non habeant, veluti quod infames admit Soliloquio.94 .Menoch . de arbit.indic. caſu 474.nu .
tantur aduerſus huius criminis reos ,l. famoſi D.ad 43. item Brun. Cafon . & aly,quos congeruniMiſcar
leg. Iul. Maiefta. ca. in fidei. de hared .in 6. cum fim . dus comcl. 1317.n.52. Farinacius q.4.n.145.6
& quod Reus de ſe confeſſus potelt de ſociis in is5.do prins nu . 27. 75. Quæ fententia commu
terrogari.l.fin.C .demalef.c. litteras de Praſumpt. nis cùm fit iuri & rationimagis conſentaner ,meo
1,1. de confef. c. nemini 15.9. 3. contra regulam ini. iudicio , Iudici ſequenda eſt, in vtroque foro .li
repeti D. de queſtion.6 l.fin.C.deaccufat. & quod quis tamen illam contrariam Cyni & aliorum ſe
crimen fit atrociflimum : licethæc vera fint ,non cutus eſſet, putarem eú Syndicatuinon ſubiacere:
tamen inde fequitur,in hoc crimine quoad omnia facit enim tot Doctorum , quos ſecutus eft , & ci
à iure commuin recedendum :veleo vſq; & quan- c caui fupra verſo ifta concluſio est contra , vt dici ne
d tuin vnulquilquevoletrigorem contra hos crimi queat ex capite ſuo vel temerè feciſſe aut procel
noſos intendendum : vel inutilem fore de confor lifle, qui grauium Doctorum , & quorumdam Iu
Licet ſuffi
ciat ad in tio ſociorum interrogationem , licet ex vniusno dicum , praxım doctrinamqueamplexus fuit, licet f
quiſitioné, minationead torturam iudex non profiliat:prode minùs probab.lem vel tutam . Pluriú no .
citationé , rit enim ad inquilirionem formandam contra no Concl. 2. Sed quando reus à pluribus complicibus minationé
& captură. minatum ,& vt inquiſitio nominato tranſmittatur, debitè interrogatis fuit denunciaius , etiam abſ ,aliis fufficere.
vt perſonaliter compareat, quæ cóinunis eft fen indiciis vel adminiculis,licet iudiciprocedere ad iorin
tentia, Bald .in l.feruorum C.de teftib. Ở in l.1.c.de ram in noſtro crimine. Concluſio hæcmagnam dif
fam .Irin . n. s. Boſsiustir. de inquifit.num . 4.& 61. ficultatem habet propter aduerſantium multitudi- multi ne
1 gant.
Claruslib. s. S.fin.9.21.n.2. Menoch .lib.l. depre nem & argumenta .Ná contra iilam terrentma
fumpt.9.88.n.12 . 13. & præterea vt capiquoque gninominis ſcriptores : non tantùm loquentes de
reus poſſit . Salice,in l.abjentem.n.ge C.deaccuſat. criminibusnon exceptis , vt Grammat.conf. 21.pofl.
Boci. deciſ . 319.n. 4 . nu. 10, Mart. Ani, Naita conf. 398. num . 10. of Ma
Probatur vero concluſio authoritate & ratione. ſcard .concl.1317.nu .18.proquibus facit textusl. fin .
D
Auctoritate , clariflimarum Academiarum , Bono C.de accuſat. Verum etiam in exceptis, vt Marſi
vienlis Pabavinæ , Friburgenfis, & Ingolſtadien Isus conf.79.1.13. & conf.109.9 . 10. in quibus fite
fis qua hocanno 1602. interrogatæ id refponde ſtes ſint omnino inhabiles , numerus non ſupplet
runt. Ratione verò quia haud dubie cominuniùs fidem , fic Pei. Ancharan . conf. 246. In cauſa, Alex .
receptum eft ab interpretibus : ne in atrociſſimis in l.fi quisex argentariis §.cogentur n. 1. D.de eden .
quidem delictis , abſquelegitimis indiciis iudici à Corn.conf. 335.col.7 . lib. 1. Felin.in c. teftimonium n .
à tortura inchoandum : c colligitur ex l. 1. in princ. s. de teftib.Crauett . conf. 99.nu. 10.6 de antiq..emp.
D ,de quajtion.c 1. miluies C. cod . unde hoc volueruni in 1. f . in $. quod libro,officialis, nu.19.Vbi habet pro
mieltos adducenies Hippol , de Marfil.in l.1.col. 2.“ abſurdoquod plures teftes omnia inhabiles, pofſintfi
in l. deminore col. 2.D.dequaſtion.idem in Sing:117 . mul fierihabiles. quia nequit vllus dare alteri ,quo ipſe
Hieron .Gygas de crim . laſ. Maieſta.tit, quomodo e caret . Denique ne plures inhabiles teſtes ad tortu
per quos q . 26.Clarus d . 6.fin.q.64.nu.9 .Maſcard . ram vel quæſtionem iungantur , videtur generali
concl. 1391. nu . 4.de Probation.idem concl. 1385.11.4 . ter , quoad omnia crimina , ſtatutum in d . s idem
Ć Farinac, lib . 2.9 . 37. nu.79 . & n.89. E Cornelio . & volunt ibi Bart. & quoad plures no
Legitimam verò indicium non eſt ,vnica vnius minantes alij ut Roland.conf.16.9 . 18. & 2 ;. lib.i.
complicis nominatio , qui eſt infamis : teſtis enim Burſaius conf. 201, nu.61. Bertazzol. conf. 28. nu..
infamis alias iurè inhabilis cenſetur ad probádun : conf.115. nu , 21. 234.col. 1 .
& fulciri debet aliis adminiculis vt indicium faciat Nec deſunt argumenta fortia pro hac parte: qui
ctiam in criminibus excepcis, ex textu in l. ſicuti I. bus tamen fufficiens folutio datur.
C.de quæſtion . Bart. in l.1. 9.idem Cornelio . D.de Primòinquiunt quotieſcumque duæ ſunt ſen- His argu.
quajt. Bald .conf. 259.lib. 1. & multiadductià Fari: centiæ contrarię probabiles , res dubia manet : & Coluuntur
nacio d . q. 37.n. 58.69.36.n.68.6 70.Vnde conſe: cum præſtatmitiorem partem ſequi, qualis hic eſt tingula.
quitur,à pari rationereum infameın de fe ipſo co negatiua , & præſtat nocentem abſoluere quàm 1
fellum , & de aliis interrogatum non facere fidem innocenrem condemnare:l. abſentem cum fimil.D .
ad effe &tum torturę & ita cómuniter doçent pleri de pænis.Nec videtur ludex fatistutus in conſcien
que.Glof . Salyce.in d.l.fin.C.de accuſat. Bart.inl. tia,ſi affirniatiuam fequatur:cum debeat fecurio
miritus D.de q.unéta loqui vlii, D.de pæn.Bald . d . rem ſequi interpretationem capi , ad audientiam .
bouf.259, Ang . Roma.in l.fi certus D.ad Syllanian. & capit. ſignificaſti 2. de homic. Glof .& DD . ibid .
Pro præ
 LIBRI V. QVÆST. I. 435

Pro præmiſſo antecedente malta folent declama- | A pub. quam coutrariam , probo: quia icipub.hºa
torie à Sagarum patronis prolixè exaggerari. Sed vtiliffimum cenſendum quod ad pernicioliflimum
pro horum & fimilium intelligentia,quædam mi. crimen exſtirpandum & fontes detegendo's vjam
hi quoque hoc loco ſunt copiofiùs dicenda:vt lu ſternit : hoc facit affirmans, impedig negaus. qua
diciahæc promoueantur, & facilicetur via execu negans præcludit iudicibus fete adieus omnes in
tionis, & tenebræ veritati offufæ difpellantur. ſecreta cubilia huius peftis penetrandi, cum tollet
Reſp. Fateor inprimis rem dubiam eſſe hocſenſu: quod fermècuncta, quæ ad hoc viui, admincula : con ,
non fit certa , nec affirmatiua , nec ncgatiua parti. tra affirmans fuggerit iydici modos , quibus ad
ſed nego caſum dubium ,eo ſenſu: quod iudicinó noxiorum cognitionem perueniat , vt, patebit ex
ſatis tum poflit veriſimiliter conftarc,ſufficiens in reſponſione ferè fequentiam ; omnium quang
dicium habere ſe , vt credat reum torqueri debere: ſtionum .

quod fufficit ,vtpoftea docebitur.Quare ,cùm plu Quintò hæc ſententia tutior eftipfi iudici probe
rium nominatio in ordine ad torturam dubium quia eftmagis conſentanea veræ clementiæ & mi
luftulerit , & quandam certitudiné induxerit,Ne fericordiæ ,quàm altera.probo,quia licet femper ,à
gandum nos hicin dubio verfari. Dein nego mi B volentibus reos debitis iuppliciis eripere, præten
tiorem reſpectu reip. & bonipubliciefle negatiua, datur prætextus miſericordiæ & clementia : hita
licet fitmitiorreſpectu nominati;iudex verò de men vtplurunum falluntur & fallunt,dun clemé.
bet potiùs conſiderare quid reip . fit vtilius. Neq; tiam vocantpriuatæ perſonæ caufam caula Dei &
verò ſempermitioraut fauorabilior ſententia lu reipub , præferre. Reuerâ tamen non eft crudelis,
dici ſequenda eſt . fallit enim illa regula , fi adfint qui vt multos ab vnius iniugiâ defendat , aciem ,
ſigna & indicia ſufficientia ,quæ ſuadeant ſequi in gladij, quem ad hoc à Deo recepit,in vnú exerit .
terpretationem in partem deteriorem ,quod etiam clemensille poțius dicendus & miſericors. Nec
in conſcientiæ foro obtinct , vc Theologi docent, vnquam crudelis eſt,quiremediis permillis,licetin
legeS.Thom.2.2.9.60. a. 4. Domin . Sotum 1. 3. de ſpeciem durioribus,ægrum reip.corpus lanzturps,
Inft.quest. 4.ar.s. Denique quid fi dicamus,quod putrida& noxia mébra preſcindir.luſtior etia,quia
honori diuino hæc ſententia meliùs magisq; cou
vrique veriſſimum : ſecuriorem hic partem eſſe ,
fi iudex prælumat potiùs veram effe denuncia - ſulit.nam ad Deihonorem adprimè facit vt homi
tionem , quàm ſi præſumat eſſe fallami, primò oes fidei deſertores, in Deú & cælices blafphemi,
quia illud vtilius eft ipſi perſona denunciatæ : c in totum genus humanum & naturam iniurij, dæ
fpesenim eſt fore,vt torta delictum confiteatur, & monú parciarij & c.deprehendantur ac puniantur:
fic anima eius ſaluetur:Sivero non torqueatur,ti quod conſequiturpars aiens, negatiua laltem non
mendum quod morietur ſineconfeſſione, & dam confequitur.Deniq ; tutior eſt iudici,quia licet ex
nabitur. 2. quia vtplurimum docet experientia in tremiiudicij cóminationes contra fententiú non 1
nominandis ſociis lagas veritaté dicere, vt atteſta nulli valdè exaggerent: tamen cum cómunes fiat
tur Binsf. tract.de confeff.malef.memb.2.concl.1.rat . omnibus iudicibus,meritò magis formidandç illis,
10.Securiùs autem eft pręſumere quod frequentiùs qui nimis remilli ac defides funt in hoc crimine
accidit 3.quia conſtat eadem experientia , ſummo vindicando.Nam fi vnius lainiæ innocentis cruor
laboremaleficas adigiad has nominationes :quod à iudice cxpolcetur:quid tot infantulorú innocen
ſignum eſt dæmoné eas impedire , ne regnum fuú, tiſſimorum , quospartiin poſt baptifmum , partim
fupplicio affectis ſubditis, diminuatur : & proinde ante baptiſmũ loliç neeare: & his quidem cú tem
denunciationes eſſe veras , & id impulſu quodam porali corporis æternam quoq;vitá animç eripere?
Dei fieri,ve complices,dæmoncinuito ,nominent : Nonne tales iudices: qui,vtvniparcant , tam mul
ſanè prouidentiamDei hic operari clarum eft, quia D tos necari permittunt,rectè dixerim ſimiles Altheç
vix vnquam permiſſum reperias innocétes nomi Ouidianæ, quam idcò acutè vocauit impietare pia?
nari,quod fi nominati, mox eorú innocentia Deo funt enim hi falla pietate verè impij. timent ybi
fic diſponente palam fit:Binsfel.d . loco.post-7.concl. non eſt timor , & dum fartaginem fugiunt in
in folut.argumenıorum .Quartò hoc eſt longèvilius flammas ruunt. Dehac re grauiffimè fic olin Al.
reip.vi ſtarim docebo: & licetnon foret hoc ſecu mæ vniuerfitatis Ingolſtadienſis facultas Theo
rius & probabilius , adhuc tutò poſſet iudex hanc logica & facultas luridica vnanimiter anno 1590.
ſententiam amplecti. laudatiſſimo Bauariæ Duci Guilhelmo reſpon -
Quia quotieſcumqueſunt duæ ſententiæ proba derunt ; In his caſibus ius habetmagiſtratus, vt post
biles contrarię, licet iudicialter vtram ſequi,necte ponat priuatum dumnum alicui bono communi reipub .
netur fequi probabiliorem.maximè fi iudicet alte quod ordinariè fequitur ex tali modo procedendi con
ram magis cum profuturam reip.Sed in noſtro ca ira ſuspectos criminū . Quemadmodum eadem ratione “
ſu ambæ ſunt probabiles & affirmatiua merito non eft curandū ſi fortè contingat aliquando,vt fecun
cenfeturreip. vtilior: ergo licet iudici eam fequi. dum allegata o probata condemnetur ,is qui verè est «
Maior quoad priorem partem negarinon poteſt, E innocens.Namplusinterest reip,vtfecundum allega- . "
quia tunc id prorsùs arbitrarium eſt iudici , & eft ta probata, que cum plurimum veritate niluniur, ,
communis fententia caſu iſtarú . quoad pofterioré feratur fententia : quam ut nunquam contingat con- "
parté probo.quia quando parti nó fit iniuria (quod demnari aliquem innocentem . Quod adeo verum est, “
hic ſuppono ) iudex tenetur actiones ſuas ad reip. vt plerig , Theologi cú Iuriſte conſentiant , c rectè: «
cuiusminiſter eft , vtilitatem dirigere . Nam ſalas debereindicem damnare eum , qui ſecundum iuris or- “
reip.lupremalex eſt, Cicero delegibus, Minor verò dinarium proceſſum probatur reus, quamuis ipfe iudex “
ſic oſtenditur vera pro priore parte : ſententia illa priuata ſua ſcientia nofſet illum ele innocentem "
probabilis eſt, quæ nititur authoritate grauium falſo delatum . ] Hactenus illi: quorum deciſio mihi
Doctorum , vel probabilibus rationum momen tam certa, quam quod certiffimú , & mutato vno
tis ( vt omnes fatentur ) ſed veráque pars his niti atquealtero verbulo,tota in noſtra queſtione locú
tur, vt patet tota hac quæſtione. probabilisergo obtinet.fi,allegata & probata:mutemus in ſufficiétia
vtráque.Negatiuam verò videriminùs ytilem rei indicia ,quæ certè ſunt allegationú ſeu probationú

quædam
 ON
TI RV
M
I SI CA
QU I
436 D IS VM M AG

quædam fpecies .Quicquid aucem ſie de ratione il A dem quoque contiſtorio iudicaras,maximi facere,
la quam adiungunt , hoc eſt ſiue illa opinio verior & (quando deerrorenon tiquet) exactè fequi.ld
& probabilior ſit, quàm contraria negatiua,quç & eo tanti fiunt in Germania deciſiones Camera
ipſa à magnis Theologis & luriſtis defenditur , Spirenfis,in Francia -Lucij & Paponi Arrefta,Nea
quod ad rem non facit : illud certum eſt licet illa polideciſiones Afflicti & aliorum , per totam Ec
( ententia communis verior non foret,adcò tamen clefiam decis . Rotæ Romanæ , & c . Non facilè
probabilem & receptam efle fententiam , ve ludex Iudici prædeceſſorum veftigia deferenda , vel
eam in rem deducens, quietâ & tranquillâ con transferéditermini,quosmaiores eius potuerunt.
ſcientiâ effe debeat. Contra non fatis intelligo , Sed legibus ( asunt ) non exemplis iudicandum .
quo pacto iudex in crimine tam atroci ac perni Sanè lilegibus exempla repugnent, quod non cft
ciolo reip . cùm paria ſint vtrimquemomentara in præſenci. Secundò falium , quia illic non fit
tionum ,poflit ſecuro animo illam opinionem eli mentio difcriminis inter excepta & non excepta
gere , quæ probabilior non ett , iminò nec a'què crimina;ideò iudici Germano difcrimen hocne
probabilis, & apertè habet adiunctam iuitiua ex- B gligendum . Eft argumentum nihili,& merè nega
equendæ retardationem , & tantum non euidens tiuum . Sed pergant argumenta congerere com
periculum nocentiffinos magos debitæ pænæ e munia alis nationibus. Nam
3
2. arg . Ca. ripiendi. Tertio probant ſuam negatiuam fententiam , In
Indicia
rolinacõſt. Secundò conclufioniobiiciunt , pro Germaniâ criminalibus , vt reus condemnetur , debent pro- hæc non
ſeq. quæ vbidehac quæſtione tum fuit compullatio . Ger bationcselle lucemeridiana clariores. 1.Sciani cun- lunt fatis
hoc indi- marios ludicesoportet in imperio ad Imperatorias éti . C. de probation.6 c.ferant, 2.9.8.Bald..onf.257. clara.
cium igno conſtitutionescrimwales a Carolo V.conſcriptas, verba inquiſitsonis col. 2. vol. 1. per tex .in l.fiquis. C. K
rat.
I velut ad Cynoluram velregulam Leſbiam , iudicia ad leg.Iul. Maiest.ergo & indicia, vt reus torque
exercere:non tantum in modo pænarú , ſed etiam ripoffit, quod tenent.Marſil.conf.101.n . 13. Ó-Ro
in iudicij ordine & proceflu. quare nec licet illis land.conf. 16.n. 29. do 30. li . 1. Quis autem dicere
alia indicia admittere, quàm quæ in illis conſtitu aulit duorum vel plurium complicum nominatio
tionibus exprimúcur;nullo leiua o diſcrimine ex . nem effe indicium clarius lucemeridiana? Resp. Refp :
ceptorum vel non exceptorum , quia hurus diſcri С Non valere conſequentiam.ſicutnec à captura Noa valet
minis conſtitutio illa non meminit . arg..femper in rectè procedas ad illationem de quæſtione. Ete- arg nat
dem . à io
con
.
ſtipulat. D.de regolu
. r. Hippolyt .de Marfi.conf.24 . nim ad capturam ſeu incarcerationem leuiores,ad ne ad cor
nu. 21. & feq .Menochius Preſes Met:ol.n . lib. 2. de torquendum vrgentiores requiruntur , fed tamen curam .
arbitr. cent. s.cafu . 474.num . 42. Carolina verò non luce meridiana clariores ficuti ad condem
conſtitutio inter cetera indicia inalefilij non ponit nandum ,vi docent eruditè Iul.Clarus d.S.fin.9.20 .
duorum vel plurium denunciarionen ), vide illam Menoch .lib.1. præſumpt.9.88.6 89.Farinac ,doq.37 .
art.44.Non eft ergo in Germania curandum hoc ſub.nu.s.maximè in his atrocioribus, in quibusho
Reſp . indicium aliis deftitucum . Rejp . nor,ſubſtantia & vitahominis periclitatur.glof .
In hoc argumento hoc ſolum verum eſt,ſequen Abb.in c.litteras. de præſumpt. Gigas delas. Maieſta .
dam pro normaGermanis illam conſtitutionem ,in tit.quomodo e per quas 9:24.Decian , in crimin . lib.7 .
iis quæ illa cauet:cetera falla. primò,non licere iu cap.45.6 . 1. clariorum ergo probationes requiret
dici alia indicia ſequi , quàm illic polita: hoc ne ludex ad condemnandum : claræ ſufficient ad cor
gandum . Nam Carolimensnon fuit omnia indi quendum . Sicut enim modus torturæ à ludicis
cia commemorare,quæ funt ferè infinita : led quæ pender arbitrio : fic etiam decernere, quæ indicia
D
dam ponerc , eáque leuiora quàm lit denuntiatio , lint ſufficientia ad corturam , & quæ non , & qua
quæ Iudiciliceat ſequi: quisneſcit illum Vlpiani;le probationcs & præfumptiones validæ .legēdusnac
gesnon pofle ita ſcribi , vt omnes cafus qui quan de re idem Menochius de arbitr. caju.go. num . 9.c
dóque inciderior comprehendant : & ideò illum 270.num.3.
qui lurisdictioni præeſt interpretatione ad fimilia Quartus aries negatiuæ ſententiæ eſt , In ceteris İnexceptis
procedere, & ius dicere debere? .nequead feqq.D. criminibus fociorum nominationes non gignunt crimini
de legib .Quare, quod ceterislegibus Imperatorum indicium ad torturam ,/oſeph.Maſcard.vol.3.de pro- bus non
commune eſt ,hæc Carolina ex alus iuris ſcripti & bar.concl. 1311, Menochins 1.2. de arbur.cent. s.car.eft nomi
conſuetudinari decrețis interpretationem admit natio locü
474. Ergo nec in exceptis. Eadem enim eſt ratio in (ufficicns
tit : cùm non appareat Carolum voluiſſe per eam vtrifque , cum excepia tantum vocentur reſpectu argum , ad
communia vel particulatia regionum iura tollere: pænæ grauioris, quam iudex in his atrocibus po- corturam .
contrarium potiùscolligitur, quoniam ipfe Caro teſt imponere:non verò reſpectu proceſſus & or L
lus in locis nonnullis illarum Conſtitutionum , ſe dinis iudiciarij, quem nec in his licer iudici altera

ladicémque remittit ad ius cõinune & conſiliam e re ſeu tranſgredi, foc doceke Hippol . de Marfil. in
Iureconfultorum :licet ergo in non exprellis ludi praxi crim . $. diligenter . n.98.6 .conf. 52. nu.16.ca
cihæc fequi,maximèfi confirmentur receptâ in lo conſ. 24. col. antepen. verf. reſtat reſpondere.Gram
cis illis praxi, & deciſionibus iudiciorum . Miratus mat.volu . 34.col. fin. Bolſius trac. de indic. ante tor
autem ſum vehementer quendam in cauſa conſul turam ſub nu.78 . Roland. conf.12.nu. 72, lib . 3 . Et
tum , rerum iudicatarum autoritati de hoc crimine licet concederetur , in his criminibus poffe iudi
conatum detrahere. Prudentiùs eædem illæ duæ cem excedere iuris communis regulas , etiam in
Bauaricæ Academiæ Facultates 6. 1. ſcriptiprafa modo procedendi;hocdeberet reſtringi ad inqui
ti aſſeruerunt:Magiſtratuiet iudici feculari pluri rendum ,vt loquuntur Decian.conf.18.n.42.6 Me
M noch.d.conf. 100.nu.66. & quo ad alia modicum
mum profuturum ,fi videant aliquot proceſſusfagarum
habitos in vicinis locis. Nam vi veriſimile facinora damnum adferentia , non quoad torturam , cuius
fagarum vicinarum effe fimilia: ſic eiiim fimiliter ferè damnum eſt grauiſſimum : & in qua receptum ne
procedendum . ] ſicillioptimè.Nec alia puro bono excepti quidem criminis reum fine indiciis cor
fuit:
rum & peritorum iudicum mens vnquam queri pofle . l. 1. l.maritus D.de quaſtion . Alb . in
quàm cecerorum acta iudicialia , res alıbi & in co rub. ad l. Iul.maieſta. n.3.verſ.com tamen in
Follerins
 LIBRI V. QVÆST. I. 437

Follerius in pract.crim.vers.quod ſuffocausi n.58.Lud. A nismodum.de quaft.pot.Bald .Gandın . com alios Me

Carrer.in 2.tract.de indice tortura 5.circa quar noch.de arbitr.cap.27.numero 2. itens an & quando
tum.nu.78 .Gabr. Zaraına in addir.ad Mattefillani iteranda quæftio Bald.inl.z.C. quod met.caufino
jing.ss.vers. hac regula ampliatur. Marfil.in d.l.quaftionismodum Menoch.caf 272.7.
20/ Multa hoc argumentum inuoluit , quorú con 4.tertiò arbitrari quæ indicia line idonea ad cor
trarium verius puto. Imprimis nego coolequer turam , poſt alios Menoch.ibidem cal:270.numero 3.
ciam à delictis ceteris ad excepta. ipſum enim no denique vtprocedat in hoc crimine quo fibimo
men ſatis indicat peculiarem iudicis cirea bæcpo do procedendum putar. Sicibi.Menoch.cafu 474 .
teſtatem . Nimirùm quòd in ijs poſsit ludex trás n.34.referens ad hoc Bald.Salyce.Boér aliosg .Atque
gredi ſtacuta & communes iuris regulas,. & ſequi ica lux illata ijs quæ de exceptis criminibus obny
bilabantur.
zquitatem ac conſcientiam ſuam , prout rem po
ftulare iudicat, iuxta doctrinam Baldi in l. quid er B Quinta ratio aduerſariorum eſt , vnus tellis
gºg.pæna grauior D. de his quinot: infam.commu inhabilis & inſufficiens, ne in criminibus quidem 2.
nius receptam etiam ab ipſo Marſilio in l.i.nu.23 . D. cxcepris vllum facit indicium ad corturam , vtcó .. ab vno in
de quaſtion. Docent boc Decian.don .42. Menoch . de muniter omnes cócedunt.ergo neque plures.pro- babus ad
arbitr.9.84.n.vlt.& d.conf.100.num.s. , Binsfeldapoſt eft confequétia.quia inbabilitas & inſufficiétia plures, quia
preludia.cõcl.6.vers . regulare & iuridicum.quod ex teftium ,corú maltitudine nec tollitur,nec fupple- babilenon
peditiſſimum eſt quoad iudices ſupremos , qui in tur.Duo enim velplura quæ in ſua ſpecie ſunt im- poteft alud
ſtituta, vt inferiores quidam ,non iurant.Sicx la perfecta , nequcunt vnquá facere vnum perfectú . facerehalia
18.06.
fone of alys Baardusaddition . ad Clarum $ 11.14 . licut notamullitatis in numeris arithmeticis, quá .
Nec procedithoc ſolummodo in Cafibus iure co cumụis illam crebro multiplices, tunquam per le
muni quoad hæc crimina expreſſis , ſed ſemper efficient villum ens numerabile. Ejt ratio Maf
& quoad omnia iuris pofitiui decreta .Nam alio . chardı d.vol 3.concl.13 11.11.18 .
quinon forent crimina à iuris poſitiui regulis ab Verzim hæc axgumentatio , quantumuis acuta Refp.
folutè excepta , vt ſunt : & vix eſt vllum crimen de videatur,repugnat camen fenfui communi etiam
quo nó inuenias aliquid in iure {peciale , & à con idiotarum :quibus lumen rationis humanæ dictar ,
munibus iuris regulis exceptum , & ficli quoad plus credendum rumori & aſſertionimultorum ,
quædam tantum & non quoad cætera quoq ; di- c quàm vnius. Et , finon plus virium haberent duo
cas vocari excepta ,vix vllum crimen foret , quod quàm vnus, certè etiam vnius dicto ſtare debere
non diceretur exceptum ,quo nihil abſurdius. Hoc mus, cùm tamen Saluator nofter reſtrinxerit hanc
voluit ,quod dico, Farinac.q.18.74.50.Quare ipfemet credendi in iudiciarijs neceffitatem ad ora duorú
Maſchardus inter illa diſtinguit , qui luam conclu . vel trium teftium , Matth.18.0.16.Loan.18 . v . 17.C 3.
fionem cum ampliationibus liinitat , vt locum nó tiam in mortis ſupplicio ingerendo , propter cri 2.
habeat in criminibusexcepris. Et quoad noftram mina, Denter . 17.v.6 . Si dicas illic agi de tefti .
quæſtionem optimam rationen in quodam ſuo monijs habilium , vrgeo .Sicut duorum habilium
conſilio inſignis Academia friburgenſis Brisgoiæ teſtiinonia poſſunt ſufficere ad códemnationem ,
» anno 1601.reddidit his verbis : quia quod focy cri vbi vnius habilis teftim . non ſufficeret : ſic etiam
minis aduerſus ſocium fufficiens indicium ad tortură ad (ulpicionem ac verifimilitudinem in animo iu
non praſtent,id operatur infamia , qua iure poſitiuote dicis gignendam ,plus poteruntduæ denunciatio
ſtem repellit,non autem iure naturali inhabilem reddit nes inbabilium ,quàm yna ynius inhabilis.
Binsfeld.d.conf.6.duob. 2.illat.6. Atqui crimina ex Deinde duplex poteft conſiderari inhabilitas .
»; cepta ad leges iuris poſitiui non exiguntur , fed ab ys vna quæ prorſus inhabilem facit, altera quæ tan
„ ſunt exempla , concejumg,iudici, vi ex probationibus D cùm inhabiles ſecundum quid : feu , quod ferme
,, iure naturali ſufficientibus procedat :atqui iure natu recidit in idem vna inhabilitas iuris naturalis , al
rali focius criminis à teftimonio non repellitur. Hinc tera Cantum iuris poſitiui. Quæ vim nullam ad
vniusſocijteftimonium aduerfus focium in criminibus aliquid obtinent,ca nec plura quicquam cfficiunt:
,, exceptis,in quibusfocius de focijs interrogari poteft,in vr eſt cernere in infantibus & amentibus , quoad
dicium ad torturam praftare poteft ,iuxta Abbat. et teftimoniú ferendum.ifti ſimiles ſunt potæ Arith
‫رو‬ Ioan.de Imola co.2.in c.1.de confefl. & Anton.Gomes. meticæ indici nullitatis,quá cifram vel,cero vocát:
to.3.cap.11.nu.18.] Bona cercè ratio diuerfitatis , & ſimiles ſunt candelis non accenfis:inferas in aulam
quæ oftendit naturam & libertatein criminalis obſcuram centú ,non plus quàm nulla,vel vna có .
iudicij in exceptis,non eſſe reſtringendam ad pe lucabunt. Qui verò vim aliquam obtinent , licet
næ exceſſum : in quo Mars. & fequaces,valdè ha . exigua & imbecillá , ij quod ſoli nequcunt,alijs fi
lucinantur. Quàm plurima id.oſtendunt,peculia milibus adiun &ti interdum non nequeunt:fimiles
ria eciam quoad procedendiordinem , quorú ple vniçati Arithmeticæ , quæ fola non efficitnumerú ;
raque ſeqq. quæſtionibusoſtendentur , nuuc ſuf ſed li tres vnitates iungas, efficient ternarium . q .
fecerit : 10 . quod ſocius deſocio contra iuris re miles ſunt ſelibribus candelis accenſis earú , quod
gulas poteſt interrogari.gloff.& DD.in l.fin.C. de E vna non poteſt implerc ſpacium luce ſua poterunt
accuf. 20. quod hic teſtes ſingulares plures ſocium plures implere .fimiles funt guttis aquæ quod vna
denunciantes probant. Anchor.conf.277.v.non ob ncquit , plures excauant. De prioris ergo generis;
ſtatſecundum . Ioan . Crottustra£t. deteftib . & Gigas leu de omnino , & ex naturæ defectu inhabilibus
poftea citandı, idĝ; quo ad torturam , vt tenent Bif procedit argumentatio , & intelligendi DN.con
Jous tit.deindicijsnum.159. & Clarus d.9.21.n.9.vnde trarij, Alex . Marſil.Felin .Miſcard . & alij.Nam
& illud infertur , non eſſe veram limitationé quo tales funt furioli & infantes,quoad teſtimonij di
tumdam ſentientium hæc,licet in inquiſitione & &tioné.Scd de generis pofterioris inhabilibusnon
Gimilibus vera fint,in tortura tamen ea locum non procedit: quipropter iuris poſitiui impedimétú in
hubere. Longè veriùs eft in criminibus exceptis habiles súr,& idco fecúdú quid cárùm .Nă iure na
( quale eſt Magiæ Jetiam torturæ quantitatem & turalivel criminotiffimis, qui nihil vnquá crede
qualitatem à iudicis arbitrio depéderel.r.l.quaſtio dú afſerat,mihi fic incredibilis.ſinihilillis credédú ,
Xx cur
 M
O NV
TI M
SI RV
Q UI I CA
438 D IS M AG

Cur etiam pofitiuo iure in hoc criinine interro . A fexcenfione, planè noua eſt ,nec vlquam recepta.o
gantur , & ad denunciationem admittuntur ? curi pinio verò aut etiam lex non recepta neminem o
etiam vt denuntientquæſtionum cruciata adigu bligat.Meno:holib.2.praſumpi. 2. Nouitas et á me
ter?Inanis crudelitas foret,& caſſa deteſtandáque ritò eſt ſuſpecta : Confirmat 1 quia qui videntur
fæuitia. Eſto :plusargumentis quàm teſtibus crea illam tenere , varijs cam circumcribấtlimitibus,
datur.hoc non in his ſolis infamibus obtiner, nec quos habes apud Binsfeld.d.concl.6 . Sed breuiter
verum , niſi quando argumenta teſtimonijs præ Reſp.non elle nouam ,fed plures cam tenere,quos
ponderár. & non quiaminus teftibus , ergo nihil mox citabo : eſſe quoq; in praxi ferèvbique rece.
immò quiaminùs, iam aliquid.de his inhabilibus ptam iuxta Binsfeld.fupra & Friburgens in ſuo conf.
ſecundum quid ,agimus, in quibus quilibet perſe citato. Limites autem illi quibus circumſcribitur
gignit in animo iudicis aliquam præſumptioné, nihil obſtant generalitati affertionis: ſunt enim có
licet talem qualem ; pluresverò idem afferentes fi- B. ditiones,quart plerasq;nó ipſi admittimus, & cas
mul iuncti fortiùs penetrant animum & crudelita cótineriin propofitione noftra fatemur:nec sút ad
tem , adeò vt ex plurium di&tis & præſumptioni minicula propriè dicta ſeu indicia alia , quæ nos ex
bus , collectiue fimul oriatur vuum indicium ſeu cluſimus , cú nónullis circūſtācijs de quib . poftea .
probatio ,quæ iudicipofsic videri ſufficiés ad tor Igitur ſic vi via facta per hoftes, & , quæ folent
turam.Hoc tenuerunt Friburgenſes d.anno , & obijci,folura manent.Reſtaove conclufionem no
Probatur
etiam clariſſima faculras iuris Patauina,in reſpon ſtram affirmatiuam ſtabiliamus,quæ .
conclufio. 1
fionibus ad eamdem quæſtionem nondum excuſ Probatur.i. auctoritate tenétiüeriam vnius ſo
Gi,fed menſis Decembris initio anno 1601. datis, cij dictum (ufficere ad torturam ,vt Ang. in pračl.
& aiunt hanc eſſe ( vt eft ) doctrinam Bart. in d. ). ſua crimin.quem citat Lud. Bologn . in addiad Gwu- abauctore.
idem Cornelio , & demente Nattæ conf.298.nu.1o . & donem de Suzar, tract. de indic.n.21.Blanci á allora
lic refoluiſſe multas.Corn.in l.2.C.deteftam.nu.35. quos retuliſupra conclus. 1.in prin.quorum fentétia
& conf.42.col.fin.li. 1.conf.172.num.20.lib.2 . Crauet. licet ſit minùs probabilis,docet tamen quid de
cons.9.n.1 2.6 99.9.10. & ipſum Roland.à valle conf. plurium nominatione tenuerint. 2. ) probatur il
lorum auctoritate,quicenſuerunt plurium nomi
98.0,34.cum alys citatis à Proſpero Farinac.q.43.nu .
nationes fufficere ad códemnationem ,vt Ant. Go
4'.86 fuſius9.52.1.317.6 341.
Nequis autem memihi ipfi obijciat, quòd lib. cmeſ.tom .3.var.refol.rub.de probat delict.rub.num.18.
s.Magicar, diſguis.ſects.l . quarto quatūuis tenue & fic feruari in Cathalonia fatetur Lud.Peguer.De
rim contra multorum praxim ,quantumuismulti crf.crimin.s.nu.18.quorú opinio licer communiùs
plicentur depoſitiones infamium & complicum reijciatur eftibus Boſſio deindu.nu.165.iunčta num .
nunquam iudici procedendum ex his ſolis ad có 77. Marfil. d . g . diligenter numero 60. Nicolae
demnationem : vbivtor argumento iſto Maſcar Boër. decif . Burdega'. 319. numero 4. Blanco de
di, & multa produco que cùm fint imperfecta,ne nidi. n.384 . Farinac.q.43.nu.39. & 47.& 9.62.num .
queúr ſimul omnia vnum perfectú producere,v.g . 73.tamen pater illos pro noſtra conclus.Itare.(3.)
multa venialia,vnú mortale,multa ægra,vnú ſanū, probat authoritaspraxis curiar. & doctrina ſcri
multa non alba ,vnum album ,multa tepida vnum bentium Boerij deciſ. 319.num.17.vbi refert ſic bis
calidum & c.quando resnon ſunt ſubordinatæ ad fuiffe feruatum in Parlamento Burdigalenſi ob nomi
vnum finem naturâ luâ ficut vna depoſitio natu nationem duorum & trium reorum : & Curiæ Pari.
ra ſua non ſubordinatur alceri. quo igitur pacto fienfis hanc eſſe praxim teftatur Paponius l.22.tit.13 .
nunc affero duas nominationes in vicem firmare, Arr.2.6 3.tenet eriam Clarus d.2.21.9.9.cn.li.vbi
fi non ſubordinantur in vicem ? Huic obiectioni memorat Thom .Grammat.ſuper capitulis regni atte
occurro ,reddita diuerGtate rationis cur aliud ob ftantem Sic ſeruari in regno Neapolitano: idem ſenſe
D
tincat in depofitione plurium inhabilium quoad runtGigas d.tit.quomodo eto per quos.9.8.Aymõ cons.
condemnarionem , & in eadem aliud quoad tor 178.n.3.Roland . a valle conf.16.nu.20.lib.s.Bonacoſ .
turam . Singulæ in ordine ad condemnationé lunt commun.opin.p.1.verf.indicium faciunt Farinaciusg .
planè inepræ ad huc effectum , nec ad eum ſuber 43.nu.37.Beriazz. conf.225.nu.20.Lanfranc.in pra
dinantur, quia condemnatio debet inniti iudiciali xi num.72.6.8.Binsfeld.d.concluſi.6.Friburgenſes et
certitudini, quam quia tales nunquam poffuntgi Patauini in Ingolſtadienſes DD . fupra fauet ergo
gnere,neq ; ad hoc intelligendæ lubordinari. Sin praxis & authoritas luriſconſultorum .
3

gulæ verò noſtræ nominationes infamiú non ſunt Confirmant plurimæ fortes & appoſitæ ratio
prorsùsineptæ ad quaſtionem ,ſed ad hanc langu nes.vt argumentantur Friburgici, li ad ſocij nomi- oratione
læ tantum ſunt infirmæ & fecundùm quid ineptę, nationem accedat præſumptio ſeu coniectura,túc multiplici.
1
( vt dictum ſuperius)quia cortura innititur tátum denominatus poreſt torqueri, ſecundum omnes
veriſimilitudini & opinioni, quă lingulæ poflunt DD. atqui ſecundi locii inculpatio eſt nouum fi P.

aliquam , licet qualem qualem gignere,atq; idco ad gnum ſeu indicium gignens nouam coniecturam
hunc finem cenſentur in vicena ſubordinari,& ad Icu præfumptionem . ergo tum reus poteric tor
miniculari. Er iſta ratio confirmatur exemplis à E queri. Si reſpondeas eſſe quidem nouum , ſed à
mepofitis, in quibus ineſt priuatio rej ad quá pro priorenon diuerſum ,nec diuerſam vim probandi
ducendam deberent concurrere ,vt in tepido eit obtincre. Probatur habere diverſam & aliud gi
priuatio calidi potiùs quàm calor imbecillus , in gnere adminiculum quàm genuerit nominatio
non albo albi contradictio, in ægro priuatio fani prior. Nam prior eratinſufficiens, poſteriorverò
tatis:at veniale peccatú ſpecie diſtinguitur àmor ei addita eſt ſufficiens. quia probatio compolita
tali.Rectè igitur illic aliud tenuide condemnatio ex duabus 1peciebus imperfectis, quæ tamen eiuf
ne , aliud nunc hic reſpondide tortura:ocquc ilta déſunt generis,formę, & fubftátiæ hoc eſt ex duo
ſecum pugnant. bus indiuiduis eiuſdem fpeciei infimæ in ordin ,
6 . Sexto argumentatur propoſitio qux aſſerit plu ad fuú ettectú plena eft & ſufficiens.docet Menocx
Ef nowao- rium complicum nominationem per le indicium lor.de præſum.9.39.n.3.cê ſeq. per !.s.C.qui nourell. &
pinio . hoc probatur inductione fimiliú partim phyficor
ſufficiens torturæ præbere , in hac fusâ & ampla
puriim
 LIBRI V. QVÆST. 1 .

partim iuridicorum ,Phyſica ſunt:quæ de vnâ & Allos qná per inhabiles & complices facinoris pol
pluribus candelis de vnâ & pluribus gurtis lapidéi fit haberi:Quare cùm hic caſus inciderit,vel neceſ
cauantibus ſuperiùs allata : item de pluribusgra ſe eſt inquifitionem iudiciariam & proceffum fie

..
dibus frigoris vel caloris cú intendentibus, & ad ri'irritum & inanem : vel permittendum iudicivo
calidú vel frigidum vt octo perducétibus:de duo pluribus talibus credar. Er ca de caufa Iudicü ar
buspueris crabem ferentibus,de pluribus Actibus bitrijeft decernere,an criminis probatio per alios,
habitum gignentibus , quæ cuncta vni foli dene quàm per complices haberi poſsit, vel non pofsit,
gata ,poflent adduci. iuxta DD.Plotuin in l.fi quando v.2.nu.8.C.vndevi.
luridica verò , quia in illis probationibus quæ Maſcard.de probation.concl. 1403.9.4.vol..quos ſe.
ad vnius fa &tiprobationem tendunt,quæ nó pio quitur Baiard.ad Clarum 9.24.nu. 1 15. & rectè iu
funt ſingula,multa iuuant , Bart. & cum ſecuialij dicem id arbitraturum ,fi non attendar ad id quod

in dod...idem Cornelio.plures teſtes fingulares de- B abfolutè eſt impoſſibile,fed ad id quod in tali cri
ponentes de ſubordinatis ad corturam fufficiunt, mine communicer ſolet accidere, plusquam pro
vt docebirur poftea, q.8.ad eamdem fufficiunt plura babile eſt. ex ſententia Alex.conf.1 i 2.vol.2. conf.
indicia etiam remota. Bart. in communiter in l.fin . 152.nu.Is.lib.5. Zazy conf.2.nu.60.vol.2 .Granma,
D.de quaſtio. Angelus Aretin.in verb.quodfama pu deciſo34.n.7.quum licet impugner Riminald. lun .
blica nu.6.& ibi in addit. Auguſtin.nu.52. Aegyon . conf.360.nu.88.vol. 4.tamen eam multarum praxis
Bojl.d.tit.de indicc.num.7
. :.Blancus deinde nu . 150 . regionum meritò amplectitur , ne contra bonum
sequitur docens communem Farinac.d.9.?7.nu.11 . publicum occultiſsimadelicta mancant impunita.
43.Item ,4 cum di&to focijcontra nominatum ad Sic Baiard. ſupra nu . 114 .
foret aliquod iudicium ſeu adminiculum ,veluti v Vltimò probatur , quia idipſum obtiner in cri. 4.
nus teſtis deauditu , vnus de vilu non integer,ini mine hæreſis ( à quo ad Magiam eft bonum argu
micitia noininati , fama fuga, extemporanea con mentum ,quia ftriges ſemper inuolutæ ſunt contra
uerfatio ,fecreta collocutio , aut fimilia:nominacio fidem , & Sixtus v.quadam bulla dicitur hçc crimi
illa fufficeret ad nominati corturam ,quamuis hæc c na quoad inquiſitionem exæquaffe ) ingenio in
lit remora ſatis à facto:docet ex turimis.Propter quam de hæreſi idem tradidiſſe Pénam ad 3.p.Di
Fari.7.4 :1 n.163.vſý,ad 177. cur non igiturmulto rečtorij Inquiſ .Apendice ad 9.61. lit.
magis fi ad nominationem ab vno reo factam , ac Vltima conclufio . Moderanda hæc opinio noftra ,
Limitatio
cedat nominatio ejuſdem factaab alio vel ab alijs, eam procedere fi ex veri fimilibus coniecturis & num . mes.
cú iſti non adferāt adminiculú remotú, ſed de ipſo reſtium , vel ex qualitate deponentium , vel ex perforis
facto, & fuper ipſo facto :None cú ludex tencatur eorum contra quos deponunt,preſumantur nominantes 9 )
fingulos interrogare, fingulis tener ur aliquid cre falſum non dicere.
dere:fi fingulis aliquid,curnon plus pluribus quá Hæc limitatio eſt Collegij Patauini illá delu
vni ? cur credat aliquid primo magis quá ſecundo mentium ex d.c. in fidei & c. accufatus ß. licet de S.
vel tertio: Sidicas non operariſecundum ,quia eſt hæret. in 6. & fran . Aretino in c. cum P. Manco
in eodem genere probationis cum primo,népe in nella . eſt de accuſ. col. 5.numero 21. 0 22.Marfil .
genere denunciationis.Caffa hæc euafio eft,& fal conf.24.nu.13.Roland.conf.??.num.2 5.lib. 1. Spren
ia:fi vera foret nec teſtis omni exceptione maior, ger.in mall.9.4. & a'ys.Et ad hæc capita reduci pof
D
pollet efficere certitudinem ad condemnandum , lút códitiones aliæ requiſitæ à Binsfeld.lz.d.cic.6 .
cùm fit in eodem probationis genere,nempe teſti, Friburgenſium limitationes funt,fiin denúcia
monij.Hinc formatur alia ratio valida . cione conitanter perſeuerent. 2. fi pænitentes ad
Vous teſtis etiam omni exceptione maior , ad indicium accedant. 3. fi cum contritione mo
condemnationem invalidus eſt,nec fufficit , quia riantur. 4. li nulla mendacij, aut odij,aut inimici
folummodo prabet probationem inidoneam ad tiarum fit fufpicio . Ex his 1. & 4. certe ; 2. &
condénandum : fi tamen alius illi fimilis teftis ad 3. non æquè , & poftea de his plura dicentur.
iungatur,ambo fimul progignent probationé ple
nam ad condemnationem : & lic duo iſti teſtes de Qv Æ STIO I 1.
viſu deponentes plenè crimen probabunt ad effe
Etum vt reus ad pænam ordinariam poſsit condé An inimicitia denunciantium contra denun
nari. Cur ergo limiliterduorum complicum vnú čiatos debeant plenè probari per duos te
tertium nominantium denunciationes, non faciét ftes : vel fufficiat ſemiplenaproba
indicium fufficiens ad corqucndum : cur inquam E sio per vnuin teftem aut etiam
quod non poſſunt ſeiúčtim ,non poterunt copula præfumptio ad eleden
tiuè:Sanè ficut iſti ſinguli ſunt inbabiles in ordine dum indicium de
ad torturā,ſic illi Gnguli ſút inhabiles in ordine ad nunciationis, re
condemnandú . Cur etiam hic numerus fidem nó
augeat,cum generalisiudiciorum fit regula teſtiú Adhác quæftioné variatú rcfponfis.Omnes
a
fidem num.augeri & num .ſuppleri, quod in fide A. cócedút odiù & inimicitia valere ad elidédá
delicit?eft lex./...argumenta D.de teftib.că gloff .in denunciationis fidem c.repellantur.c.meminimus. de
zerbo numerus,vndeid eliciunt lacob. Butig . & Flo accuſa:./i3.in prin,D.de reftib.l.liberi.C . de inoff.reft .
rian . & l.ob carmen J.fin . D.eod . Alex.con £. 47.col.1. etiam in exceptis criminibus.c . pertuas. de Simon.cū
& conf.z8.lib.2 .& conf.142. col.z.lib.s.Decius conf. P.vbi Abbas.de accuſar.Bart.in l.in quaſticnib.D.ar
163.col.pen . Ciri.Iun.conf. 168.nu.17. leg.Iul.Maieſta .
3. Fauet noftræ ſententiæ præterea ipſa experien Concedút etiá , ficut actor fuá intérioné, deber b

tiamaximifacienda in fimilibus,quæ docet in hoc plenè probare,lic etiam reo exceptioné fuá, in qe
x
crimine plurium complicum denunciationes vix fungitur vice actoris plenè probanda.l.i.D.dee
vnquain velnunquam fallere docer etiam vix vn cepi. & ibi Cajtrenſ. io in exceptionibus D.depro
quam in hoc arcaniſfimo fcelere veritaté aliâ via
bar.& ibi glo.quonies & l.cu de indebito.g.ſin, aui
role derribédi,cùm vix probatio ſceleris per a pro parte 16.1mure.C.deprobatió. Areri.in rub.inſt
XX 2 deu.c.
 440 DISQUISITION VM MAGICARVM
deexcepilon.nu.2.4.fuluius Pacianus de probat.vol.., allumiiur: quod in exceptis quoq; & tortura .'....Draie
arg.66 .& ſeq. Decius in c. in præfentia n. so.de pro rea D.de guaft. & ibi Marſil.Gigas in tit.quomodo
bat. c conf.534.1,9.Crauett. conf. 201. nu . 29. & ex per quos q.7.nu.6.Bertazzol.in crimin.conf.38.nu.Is.
communi DD.id probans loſ.Naſchandus vol.2. de & conf.5 28.nu.7.Menoch.dearbit.cas.474.num.ss .
probat.cond.685.numer.1.& 2 . Farinac.9.53.nu.s. & 12 .
Omnes etiam fatentur probationum varias el Leuior inimicitia teftimonium & nominatio
ſe ſpecies,quarum vna fit efficacior alia: 1.cuiden nein tantum eleuat & debilitat Bald.in Auth.fi di
tia facti.2.confeſsio ,z . inſtrumentum 4 . teftes. s catur in fine C.de teſtibus. Iacobin . à S.Georg.in l.te
iuſiurandum.6.præſumptio.7.quæſtio 8.fama.Sic ſtium D.eod . aly apud Farinac.d.q.53.n.54.Cùm
poft Ariſt.o Ciceronem , Menoch. de praſumpt.lib . i. verò vtraq; grauis & leuis lateant in animo, puta
9.1.cum feqq .Maſchard.lib . 1. de probar. g .4. Sicut rim vtramq; eodem probationis genere probari
Dialectici duplicem agnofcunt probationem , v poſle: fed caulas grauiores requiriad probationé
namapodicticam , qua res per ſuam caulam necel plenam inimicitiæ capitalis, quàm leuioris, cauſas

bo
fariam , vel caula per ſuum neceffarium effcctum capitalis hasmemorantDD . 1. fi quis alterimo
cognoſcitur, quæ eft probatio demonſtratiua : & uerit quæftionem ſtatus. 2. quando intentata fuit
aliam Topiccam , ſeu Dialecticam ,qua ex probabi vel illata mors ipſorummet , vel parentum , vel a
libus ſeu verifimilibus aliquid confirmatur, illius micorum perſonis,inter nominatum & nominan
apodicticæ vnus eſt gradus certitudinis,huius ve- B tem .3.minæ necis ab eo qui folet exequi.4. accu
rò topicæ plures ſunt , ſecundùm probabilitatem ſatio criminis capitalis,vt adulterij ,hæreſis & c. 5.
maiorem minorémve probationem . Ita quoque controuerfia demaiore ſaltem partebonorú . De
in prædictis probationibus iuridicis, & inter iplas, níq ; quæuis atrox iniuria inter illos.Maſchard.vol.
e
& fermè in lingulis varij ſunt gradus firmitudinis 2.de prob.cond.898.Binsfeld.d.conc.5.dub.2.prop fin.
& verifimilitudinis . Nam vnus teftis alio certior, Ex quibus facilè ſecernascauſas grauis & leuis ini
ynum inſtrumentum alio perfectius,vnapræſum micitiæ : quamquid interdum ex leuioribus caulis
ptio eſt aliâ credibilior & firmior. Menoch.lib. 1. oriri grauiffima & capitalia odia conſtet.iudexta
9.29.& 30.de preſumpt.& 9.441.8.06.g.yna eſt vr men vt plurimun ad cauſas attendere debet. quia
gentiſsima:qualis eft quæ vocatur iuris & de iure , fufficit probare cauſas grauis odij, quamuishanc
quæ reſp . illi apodicticæ ,vtpatet ex allatis exem . inimicitiæ magnitudinem extrinſecis signis non
plis de Menoch . d.lib.1.9.3.alia non conuincit, ſed . oftenderit.Innoc.in c.cum l. ( A.dere iudica. in fin .
valdèveriſimilis eſt,vtpręſumptio iuris,alia leuis , per tex .in c.2. cum ſeg.3.9.5 ,Bald.in l.prafcriptione
с
qualis eft præſumptio hominis. num.36.C.fe contra ius. Rom.in rub. de arbitr.col.11.
d Ițem conſtat non omnia hæc probationis ge Gramm.decif.33.n.7.Marfil.d.l.1.1.præterea.n.3.Fa
nera omnibus caufis conuenire.quia quædam te. rinaced.9.53.1 . 21:Contra vbi inimicitiæ magnitu
ſtibus vel inftrumentis directè probarinon poſ do factis probata vt conatu velillațione necis ,aut
ſunt, ſed ſolis præfumptionibus ferè,vt ſunt men grauis valdè damni, aut atrocis iniuriæ :non puta
tale adulterium ,fimonia ,hærefis,dolus & fimilia , rim iudici valdè laborandum de cauſæ inueſtiga
quæ habes apud Menoc.dol.3.58.quib . annume tione. Vt enim vulgo dicitur, Obrasſon amores ,h .
el
randum eſt odium & inimicitia, quia latent in a factis amor cognoſcitur:ſicè contrario etiá factis
nimo:ideo coniecturis inueſtiganda & probanda clarè animus hoftilis manifeftatur.
ex aliqua facti alicuius circumftantia , vnde inimi Verùm fi quod horum indiciorum fignorum ,
citia potuit oriri, deſumptis. arg.l.doium.C.de do factorum ,vel cauſarum ,ynde præſumptio elicitur,
lo.c.2.de renunciar. in 6.Bald.conf.41.premittendum vel quæ teſtes attulerant,à nominante fuerit ncga
eft, nu.4.lib.s. Abb.in c.repellaniur,num , 2.de accuſ. tum :hoc non poteſtper præſumptionem , nec per
D
Maſchard ,lib.2.de probat.concl.894.nu.4.0's . De vnum teſtem plenè probari, fed opus eſt'duorum
nique inimicitiæ probatione fieri debere iux. reg . ceſtimonio ad hoc iudici perſuadendum ,vt docet
tex.in cap.in omninegotio , de teſtibus & in l.vbi Menoch.dc prçſumpt.lib.i.q.51.& cauetur in Ca
numerus D.cod.tradunt Bald . & Maſcard . ille in I. Lolina ſanctione crimin. Ordinatione 23, & 30 .
errore C.de teſteſte vbifupra . cõcl.90i.n.2. & inimi Neq; quoad hæc quæ dix¡mus diſtinguendum in
citiam capiçalem difficiliùs probari,quàm non ca rer inimicitiam & odium quia vt quis repellatur
pitalem conftat.Item à iudicis arbitrio pendere v fufficit probare quod ſit valdè odioſus nomipáns
trum ſit inimicitia nec ne, item quæ fit capitalis, nominato ,etiamli non ſit inimicus ſecundú mul
que non , quæ grauis , quæ leuis:eſt cộinunis len tos. Ita Præpoſitus in c.quod vero col.fin.3.9.5.Gigas
tentia plurimorum ,quos cirant & ſequuntur Nelius upra.q.2.1.30.6 pluresapud Farinac.9.49.num.30 ,
tratt , de teft.nu.4.Clarus J.fin.q.24 .& ibi Baiardus. fateor tamen me reale diſcrimen inter magnum
Menoch.lib.z.de Arbitrar.caſu 110.nu.3 . Farinac. q. odium & capiçalem inimicitiam non fatis ca
49.nu.85. & 9.53.n.57 . quod iudicium moderari pere ,
poreſt ex tradicis per Viuium & Maſcar.quos re Igitur vt his poſitis quæſtio ſatisfiat , certü eft, h
tulit Baard.d.loco, & alios apud Moçadám in ad E & in eo fupponitur duorum teſtimonio has inimicitias
dit. ad Crottum dereftib.in cauf. criminal. num.169; plenè probari. De unius teſtimonio , crediderim il
Conclufio Hincinfero concluf.ſcquentern . lud non fufficere , cuiuſuis dignitatis ſit, vt plenè
f
A iudicis arbitrio pendet an inimiçitia in caſu pro probet, & repellat nominantem , l. iuriſiurandi C.
pofito fit fatis probata,nec ne.Probatur l. 3.5.idco'D . 'de teſtibus. pofſet 'tamen facere ſemiplenam pro
bationem , per notata in l. admonendi D. de iure
& N.eiuſdem de teſtib.s.Si verò talis alique.Auth .
de inſtrum.fide.Menoch.lib.1.de arbit.q.9. iur. & in l.matribusD.de quaſtion . & etiam ad in
Sciendum pro arbitrij huius directione , quod frmgendum ſeu elidendum indicium ex nomina
capitalis omnino teſtem repellat & nominatorem tione natum . Sic Patauini DD.Si tamen in teſti
etiam in exceptis ,neq; expurgatur hçc inhabilitás monio additæ & probatæ ſine caufæ , ſpecies &
per torturam . guod repellat,probatur l.3.in prin . D. qualitates inimicitiæ . Iaf.in l.1.C.de teft .nu.g. & in
deteſtib.c.cum oporteat,c.meminimus cum ſimil.de,ac 1.Titia textores col.3.D.de leg... Bald.in 1.folü C.de te
cufar.auth.fi dicatur C. de teffibus & in corpore vnde |Nib.& in l.fiquisteftib.ib.in fi.Imola in c.Raynutius
de teſt am .
 LIBRI V. QVÆST. III.
441

de teftam .Grammat .deciſ.24.nu. 11.Farinac,9.45.1A exigere foret rcos,latis ad perfidiam procliues, ía

nu. 126. & ſeg .Equidem Gine adminiculis duomi crilegij periculo exponere.
hi ſufficerent teſtes ad probandam capitalem ini Poft fententia quoque hæccontritio,ad id quod b.
micitiam : cum vno, requirerem adminiculuin ali dicimus,mihi præcilè nó videtur neceffaria . Quod
quod, & hanc eſſe communem ſententiarn affir probo vel enim loquuntur de contritione propriè
mat Melchior Palacz tract, maioratum p.1.9. 43. lumpta quatenus eſt parsvna prawa pænitentix :
n. s. facillimènámque ſemper vnus teſtis inueni. & nego de hac vnquam iudiciconftare poflc : vel
retur, qui de inimicitia hac deponeret: & fic reus fumunt pro attritione & de hac, quoniam interna
eum præiudicio reip . femper liberaretur:quamuis eft, idem afferendú . Sidicaspotelt iudici conſtare
enim Iudex,li velit, poffit in criminibus exceptis de hac æquè ac confeſſario , dico rationem efle di
leuiores inimicitias contemnere, tamen capitalem (paré. nam iudex in foro poli,tenetur credere reo
cogiturmagnifacere & propter illam tenetur te pro fe loquenti: iudex in foro fori credere nómo
fles omni exceptione alias maiores repellere. dò non tenetur: fed,ne facilè credat,fibi plurimum
iuxta gloff. communiter, receptam , in c.cum oporteat cauere tenetur. Deinde fi ille decipitur hac in re,
ca.cufat.quam feqq. Clar. Menoch . Farinac. & a- B dannum eft foliusdecipientis: ſi ifte , damnum eft
1 fupr.cuati, præterea iuſtitiæ & reip . Vel deniq; contritionen )
Quod attinet ad præſumptionem , diſtinguere fumunt pro actuali confeſſione facramentali. Sed
i

oportet.Nam præſumptio quæ dicitur iuris & de ( quicquid dicant alijDomini refpondentes) certú
iureplenam & claram facit probationem , vtdocei eft,in praxi iudices adillam attendere non folere:
Menoc': lib.1. de præſumpt.9.36. num.1. nam latroni contra ſocios creditur , etiam nolit
Præſumptio quoque iuris idem operatur , cùm confiteri:vt & hæretico impænitenei: & infidelide
ſit eciam ipla vera, propria, & perfe cta probatio, Sodomia cõplicis quæ cuncta crimina cum ſtrigú
( vt oftendit ex communiſententia idem Menden ... . crimine folent cócurrere. Verú licet fithoc ia pra
36. ^ n. 3.maximè quando ex natura rei aliæ à prę. xinouum ,volant falté in iure fatis fundatum , & fa
ſumptionibus probationes haberi nequeunt , aut tioni valde conſentancū.de iure probant, exc ac
nulla legis præfumptio illi repugnat. Alcia'.de pre cuſatus g.licet de hær.in 6.ibi,ji ex manifutismdi.
(umpt. 3.p. Menoch.ſuprad .lib.1.9.38 . Mafchard. ciisappernerii,noex leuit ate animi,aut odig fomite, fed
lib.de probar, 9.10. a num . 34 :vſý,ad 47.ex l.Impe Zelo Orthodoxæ fidei,& c . Verùm reſpondco illa a
rator vbi Alex . 6 Iaf. D. de leg . 1. cl liundè apparerepofle :nec confeffioné Wam fatis
Præſumptio denique hominis, fi fit vehemens manifeſtú lignum ad hoc eſſe :cùm ante ſententia
& vrgens conſtituet veram probationem & legi Coleat eſſe fi&ta, poſt camdem poffit elle ſimulata
ad pænam mitiorem obtinendú . Deinde aliud eſt
timā,maximè fi aliquod adminiculum accedat.Be
rous.in rubr. de probat, na . 42.Bald.in addis.ad ſpen non videri motum , ex leuitaie animi, cc. in denun .
cul.ti.de præſump?.s.fpecies.Menoch.d.lib.1.9.36.n. ciando,aliud debere effe contritit.Non eft igitur ifto
14.Ratio eft , quia præſumptio hominis planè ſub textu expreſſum ,fed nec alio vllo : non qundem ex
jicitur arbitrio iudicis; quare, ſi ſit admodùm ve verbis,fed nec ex ſententia & interpretatione con
hemens, poterit iudicem mouere,vt illi fidem tri grua . nam licet quæ ex ſententia legis ſunt , lege
buat. Berousd .n.42.Menoch.d .lib.g. 44.n.8. cauta cenfeantur i.nominis D.de verb.fignifi.l. neg
9. Hæcde valdè vehementi facilè concefferim : de leges.l.fcire,cum fim.D.de leg.attamen non omnis le
non vehementi,ſine aliís adminiculis nequaquam . gis extenſio ex legis ſententia eſt.Probantratione,
Semper enim adeſt præſumptio hominis contra 1. fidei humanæ fundamentú eſt perfonæ integri
complicé in noſtro crimine. quia ftriges ſunt ho tas,quçin no contritis abeſt. 2.quia nulla fides ad
ſtes humani generis , & viciſſim ſunt cunctorum D hibenda perfonæ quæ fidem Deo violauit. 3.quia
odium : & fic ſemper odij exceptio præfumptione talesno contritæ ſuntmancipia Diaboli,quimeņ
huiufmodiprobăia iudicum diligentiam , & iuſti dax eſt . 4.quia dæmon id vnicè agit , vtcarceratæ
tiæ rigorem , & criminis deruntiationein fruftra nullum denuntient : igitur fi quæ perfona aliam
retur. quod eſt magnoperè iudici, ne fiat , atten denantiet:fortis eft præfumptio , quod ex odio in
dendum : Cum inimicitia vtpote repugnansnatu genushumanum ſuggerat'incarceratę vt innocen
raliiuri, niſi benè probetur nunquam fit prælu tem denuntiet .
menda.l. in ratione S. cum quidam D.ad leg.Falcid . His argumentis nihil'moueor.Ad primum dico ,
11.C.de man d .Princ.c.cuñ in iureideoffic.de leg. Ay , integritatem perſone poſte intelligi vel de ſanctita
mon conf.8.n.8 .Mantua Benarid . conf. 24 : num.13. te & perfecta iuftitia : vel de fama illibata. priore
conf.32.n.17 . modo nego illam in iudicialibus efle furidamentú
fidei: adminiculatur , vt magis credatur à iudice ,
QV Æ STIO III. fed abfolutè non requiritur, poſteriore modo in
iudicialibus criminum non abſolutè requiritur ,
An denunciantes debeant eſſe contriti, ſicuti quidam E nam nec contritio reos tales facit: fed eatenùs tan
volunt cum họciurenon ſit expreſjum ,c Sage tum ,vt criminoſis non credatur, finihil adlit quo
rariſſime pæniteant ? expurgetur ipfamiæ yitium : hic vero expurgatum
eft per torturam quæ facit illos credibiles:maxiinè
Aris obſcurè quæſtio proponitur. Vel ergo fi tempeſtiuènon reuocent.
quæruntad eo tempore debeant eſſe contriti, Ad 2.racio laborat vitio plus probationis.quia (e
quo denuntiant , an ſaltem antequam moriantur? queretur nulla in re illiscredendum.Idé refponde
Prius illud , quocumquemodò capias contritioné, turad 3.& præterea, eriam Diabolo mendaci exor
dicendú non eft:quiacötra praxim eft,vtante fen ciſmis extorqueri veritaté : lic mancipiis cius tor
tentiam latam ſe parentad confeffionem contra tura illam poſle exſculpi: & valet fimilitudo , quia
prudențiam quoque. Nam confeffionitali (loqui exorciſmus eſt quali quæſtio qua dæmon torque
mur de facramentali) non ſatis fidendum iudici, tur. Quarti conlequentia nihil valet.ná non quic
quia v x fit vtpæniteantnondú damnatæ : & eam quid conatur diabolus impedire,Deusperniittit vti
X x 3
poſſit
 442 DISQUISITION VM MAGICARVM

poffit.nec etiam prouidentia Deifacilè finir inno- A modidenunciatione contra denunciatú non eflet
centes deferri , & puniri. Quare nego illam præ credendú ,nifi de hoc alias tam verifimiles, firmas
fumptionem efle fortem ,vel benè fundaram . cauſas, figna veritatis iudicet, quæ quoque in ipuc- "
Igitur ſi pænitentiæ ligna,etiam citra confeſſio ſtigatione reperiantur, quę firmum indiciú faciant. «
nem in illis apparerent,bonum id foret, & optan ! Quartò veperſona denunciata adeo ſuſpecta fit, “
dum iudici:fed citra illam vix eſt ve pænitentiæ li quod denunciari criminis rea videri pollit.
Concluſ. gnacentſeri debcant:quare ſimpliciter affero ,fuffice 1 Quintò denuncians in denuntiatione conſtan
d re ludici ſi aliunde quă ex contritione (quomodocumg ter manere debeat.
acceptam )pofſit veriſimilis apparere denunciatio , & Rubrica .
» ideo talis ci videatur.Certè fuper pænitentiæ ſignis
exterioribus an effent ſufficientia nec ne , De Magia ſufficientia indica .
ART. XLIV .
aduocati ſine fine litigarét.Quare ifta fentétia no
I quis ſe offerat aliosMagiam docere , vel ali- -
ua mihi videcur fatis noxia iudiciorú expeditione. SI quem maleficare minetur: & illi, cuiminarus, "
FateorD.Binsfeld.li.3.concl.6.iftam conditionem B
eft eiuſmodi quid contingat,veletiam fingularem
pofuiffe ,& me ex illo lib.s. Diff.fect.3.ſed nec ra
conſuetudinem cum Magis aut maleficis habeat : “
tione nec auctoritate hoc nouum.di&tum ille con
veltalibus ſuſpectis rebus, geftibus,verbis,& lub- “
firmat:quare fufpicor & verifimile eft, id cum eo
ftantiis vtatur, quæ Magiam ſecum important , & "
ſenlu poluille , quo cquidem poſui: nempe quod
illa persona de hoc alias fic diffamata, hoc præbet
confeflione ſacramentali ante mortem accedente
firmum indicium Magiæ , & fufficientem cauſam
aut tempore denunciationis accedentibus fignis
ad torturam .]Hactenus ſunt verba conſtitutionis
exterioribus iudiciveriſimilibus ex animo pænite
criminalis ſancita à Carolo V.Imp.
re:multo firmior fit, & ſecurior in praxi, lenten
tia de recipienda complicium plurium finealiis in Hoc pofito refpondetur hanc conſtitutionem in
d . ar. 31. capiendam dedenuntiatione vniusvt in
diciis denunciatione: non verò co fenfu : quòd fi
terminis loquitur,non plurium .Nam locutio lin
deefſenttalia figna vel confeſſio,venon eſſe tutam
gularis legis non poteſt reſolui in pluralem , quan .
ſententiam credatur:quod in terminis nullum vidi
do plurium & vnius diuerſa eſt ratio iuxta doctri
adhuc afferentem , contra receptam quam dixi & C nam Præfidis Nechlinienſis in loco à vinumeri,
notoriam praxim . Hæc de noua quæſtione nunc Nu. 1. & 8.diuerfam verò rationem elle in noſtro
dicenda occurrebant.
calu plurium & vnius oftenfum in reſp . ad 1. quz
QV Æ STIO IV . ftionem :Item primum requifitum d.ar.31.non ha
An ea , quæ de iure conftitutione Carolina Art. 31. bet locum in denunciatione à pluribus facta quod
requiruntur in denunciatione vnius,requirantur probatur.Non debet reus in genere de complici
etiam in denunciatione plurium ? bus interrogari, quando indicium aut præſumptio
Atauini & Friburgenſes reſponderunt non re adeft contra ſingularem perſonam :ſed poteft fieri
quiri,idem egoreiponderam.Sciendum moue de illa ſpecialis interrogatio.gloff. & DD . l.fin .(de
ri quæſtionem propter ar.31. & ar.44.quorum te accuſat.Brunus de indic.1.p.9.6.n.4.Boffius,de inquifi.
noi ſequitur. n.61. Menoch.Praſes.de arbirr.Iud . lib. 2.cent. s.caf.
ARTIC . XXXI. 474.n. 53.Binsfeld.membr. 2. conc .1.verf.pro iudi.
Rubrica , cib.annotandum.quando autem pluces denunciant,
Communia indicia quòrum quodlibet folum ad poſt primam denunciationem iam adeft denuncia .
torturam ſufficiens est. D tione primi indicium ſeu præſumptio , hoc enim
" I vnus reus conuictus, qui in ſuo deliéto auxi prior ille operatur:& ideo inter indicia ad inquiſi
tidnem & interrogationem hanc ſufficientia po
liatores habuit,aliquem in carcere denunciat,
nitur denunciatio vnius complicis. idem Menoc.de
» quiei ad perpetrandum delictum cómillum opem
» tulerit , etiam eft. ſuſpicio contra denunciacum , fi prafumpt.lib.v.pres. 87.2.& conſtar plus requiri ad
10 modo in huiuſmodi denunciatione ſequences cir inquiſitionem ſpecialem , quàm ad interrogationé
fpecialem , quia illa eſtmaioris præiudicij. Vnde &
» cuſtantiæ & rcquifita obferuentur & reperiantur.
ſludinfero , cùm plus idcirco eriam requiretur ad
Primò quod denuncianti perſona denunciata in
» quæftione nominatim nó fuerit propolita,adeoq; capturam :li in ea licet ,magis licebit ad ſpecialem
interrogationem :fed ad capturam fufficere , non
» de eiuſmodi perſona in ſpecie nó tuerit interroga
deſunt quivelint,2t Lancellotus pract . crimingit.de
» tusaut torcus denuncians, led in genereinterroga
» tus, quis cius in crimine fuerit auxiliator:denütiatú inguifit, num.34 .
Præterea nec 4. conditio requiritur in denun
» ex fe cogitatione affecutus fuerit & nominauerit,
ciacione à pluribus facta,vt etiam doctum in reſp .
» Sccundò conuenit, quod ille denunciansomnino Elads.
ſpecifice interrogétur, qualiter quomodo & quan
» do eum denunciatus inuenerit, & qualé focietaté Ergo Carolina non poteſt extendiad denun
ciationem plurium .
» cum eo habuerit , & in hoc deber denuncians inter
» rogari deomnibuspoffibilibus,& neceſſariis circú QV ÆSTIO V.
. ftantiis quæ pro occaſione & qualitace cuiuſq ,fa An denunciationibusinfamium ſit credendum in cri
» Eti, omnium optimèad fequentem inueſtigatio minibus exceptis conira perſonasbone fama?
nem veritatis conducere poffunt, quæ hic omnes Roponitur quçſtio generaliter: & fupponit ab .
" deſcribi nequeunt,ſed quilibet diligens & diſcre
» tus per fe contiderate poteſt. acq;in his terminis eam diſcuriemus,fcilicet vtrum
Tertiò conucnit inquirere,an denencians in fin vel pluribus talibus fit credendum ? fic resma
» gulari, inimicitia ,maleuolentia , vel contrarictate gnam patitur difficultatem .
cum denunciato confiftat. Nam vbi talis inimici
Pleriq ; cenſueçant contra conſtantem & non a
» tia,maleuolentia aut contrarietas notoria eſlet,vel vulgarem denunciati famam bonam , nihil ad tor
w / inquirendo reperiretur:tunc denunciantide eiuf turam valere plurium complicum nominationem .

idque
 LIBRI V. 443
V. QVÆST. V. ÉT . vr.
idque ne lic in poteſtate & arbitrio iltorum cama denunciatio ſecunda præponderet aliis indiciis est
infamium grauare & denigrare bonum nomen , ratio Farinacij: Secundò . Tura, in exceptis crimini
exiſtimationem ,& perfonam hominum proború . bus admittentia infames ad teftificandum ,non di.
citantur prohac ſententia, Ruph.Cuman.conf. 136.ad ſtinguunt inter infames & non infames denuncia
1.col.4 . Alex.conf.89.n.13.l.3.Marf.conf.7 4.1.25.0 in tos.ergo nec nos debemusdiſtinguere.Confirma
crimine noſtro maleficyconf.109.n.27.Paris confusion . tur,quia fidiſtingueretur, lemper ferè elidétur de
13.lib.4.Grammat.conf.21.n.8.conf.35.n.37.conf.57.n . nuntiaciones: quia vt plurimuin denunciátur per
11. conf.38.n.18. & conf.66.n.5.& melius Deciſ. 28.nu , fonæ non diffamatæ , & in hoc crimine vix aliunde
17.0 18.vbi poſt And.de Iſernia ( alios ab eo allega quàm ex denunciationibusoritur inicium diffuma
tos fic plene affirmat.Item Socin.lun.conf.39.n.66.11.2. tionis .Tum etiain quia hæc eſt indoles iſtus deli
Roland a valle conf.168.24 . conf.13.nu.35...Me Cti, quòd rariſſimè poflincab aliis denuntiari quàm
noch.dearbitr.caf.474.n.42.Bertazzol.conf.59.n.8. ab, infimibus : quod quando accidit, infaines ad
conf.61.9.16.Vincent.Onded.conf.100.1.40dor . hæc mittendos,docen Sozinrez 415.Menoch.de arbit..
communiter recepta:ſententia, valdèprobabilis eſt: 27.n.7 Grummut . O alij ,communem dicu Cleruss .
quando bona famatam conſtanter & plenè pro B fin.4.24.7.13.09.25.in pr.Deniq; non obſtanthuic
bata eſt,vc dubitare iudex non poſſit aut debeat, fentétię,Carolinaar. i.necMalcardus aut alij quia
cómuni eius locihominum exiſtimatione denun loquuntur dedenunciatione ab vno cóplicitacta
ciatú propter mores'anteactæ vitæ haberi pro vi Igitur aliquando plurium fociorum teſtimo
ro probo, & ab hoc criminealieno.arg.l.de minore nium non el ditur per bonam famam ſolam quan
$.plurimum D.de quaſtion . & hoc niſi alia adınini tumuis certam : vc dictum aliquando verò elidi Concl. 2.
cula concurrant pro denunciatione , quæ iudex rur : & mea quidein lententia à ludicis arbituo
magnimeritò faciat:tunc enim indicium hoc de dependet iudicare: quando clidacur , quando dou :
nunciationis valde graue foret : & multi teuent quia à iudicis arbitrio pender decidere in ammo
bonam fainam denunciati tollere indicia leuia , & tuo , quod nam certius in indiuiduo Git in indicium
grauia lolum elidere.fit Paul.Merend.in criminal. bonæ famæ,an denunciationis plurium . Quando
variis cöf. dinerforum conf,88.4.78.J/ ulpellus conf.105. certius illi videtur indiciü bone famx, cunc tene
n.6 . conſ.123.n.26.Ex horum ergo lententia iſtud tur abſtinere à tortura,'hx1.Bart.inl.1.S 1. D.de q .
indicium adhucaliquid virium haberet contrage Angel.demalef.in verf.quod famapubl.n.34.Marſi .
neralem probationem famæ bonæ : faltem ad le- c ing.diligenter n.190. Alex.conf.180.9.9.lib.2.Gramm .
nius torquendum : quia præſumptio naſcens ex bo yoto..n.2.vbietiá adıdadducit.Ioan.Andr.c - Bald.
na fama eſt generalis ,naſcens autem ex plurium fic etuum Farin.1.9.38.n.110.Sin verò vrgentiores &
denunciatione eſt specialis:'hoc volunt diex.conf.77. firmiores iudicet complicum denunciationes,pro
nu . 9.lib.1. ArnonusJoliloloq . 37. Binsfeld.conc.5.dub. cedat ad corturam , falié leniorem .Depende ergo
3.illat.6 . d.lib.z.
res,à pondereindiciorú ,vt præualeant grauiora,vt
b Alij cenfent, tum demum elidiindicium hoc olim docuid.l.s.fect.3.v.conditiones autein ,cum Pro
plurium per certam & conftantem bonæ fama Ipero Farin.d.operis 4.47 . eft ad mentem Carolina .
exceptionem , quando ad bonam famam accedunt
alia indicia ad cxculpandum reum denunciatum : QVÆSTIO VI.
vel etiam reis denunciantibus plures defectus ob
iiciuntur qui eorum perſonas vel dicta debili - An ſaltem ad hoc duorum vel plurium infamium de
tant: vt, quod lint viles perſonæ , aut alias aliis cri nunciationes fint neceſſaria ?
minibus ſcelerofi.ratio eorum eſt, quia femper du
plicata materia exceptionis plus debeat valeread D I non adfint alia adminicula , vtminimum re
augendum & detrahendam , vt duo vincula lan Slu
quiruntur
it denunciationes duorum virorum
guinis, duæ improprietates duæ fictiones,duo in vel plurium mulierum . Nam vnius non fufficere,
dicia ,duo actus geminati : & hoc in terminis ad maximè contra perſonām bonæ famæ , di& um
liberandum à tortura nominatos , annotaruntnon làtis.plarimi enim facienda vitæ præcedentis me

pauci. Gigas de crimin.laf. Maieftat. tit . quomodo rita.l. 3. S. ſed fi ex improuifo . l.non omnes 9. à
per quos quast . 7.num.7. Grammat. confil.1. Row Barbaris. D.de remilit,
land. a valle, conſil.16 . num . 20. confil. 73.nunr . Dixi (vt minimum quia faltem requiruntur duo
24.libr. 1. Menoch.t . cal. 474. nu .74.Maſchard . veltres ( vt dixi ) nec pauciores vnquam fuffece
deprobation .concluſio.1317 .num . 41. Vincent. On rint : non tamen ſemper iftiduo vel tres fuifece
ded. d . confil.100. num . 17. fequ . Farinac. q . 43. rint: fitanta ſit vis bonæ famæ propter magnam
num . 179 . perſonarum inæqualitatem ( v.g. li Princeps der
Concl. 1 . Ex hisiam patet, ſimpliciter loquendo plurium nuncietur à ſuis ſubditis) veduobus vel tribusipla
infamium denominationem contra bonæ famæ adhuc bona fama præponderet: tunc enim tot de
perſonas admitti & poffe valere ad torturam , v.g. Enunciationes requirerentur , quot pollent præ -
linihil illis obftet , nifi bona rei fama: fiue fi non ponderare. Sic Pater Valentsa.com . 3. in D.Thom .
Gint alia adminicula contra denunciationem , hoc difp.6.9.13.puncto . 4. 9.3. verf.fecunda regula,o
enim ſupponit præfata opinio DD . & tenuere Petr . Binsfeld. d . concl. 6. Aliquando ergo fuffi
DD. Ingolſtadienſes in ſcripto fuo anni 1590. & ciene duo , aliquando plures requiruntur ,pro cir
Friburgenſes in confil. anni 1601. poſt Bolſium , cumſtantia perſonarum ,
Clarum , Binsfeld . & alios. probatur éatione 1.
quod non adinittatur vnius focij teftimonium fit , QV ÆSTIO VII.
quia bona fama praponderat vnius nominationi:
led li adminiculum accederet ad vnius denuncia An uhra denunciationem plurium , denunciat, diffa
tionem , bona fama non præponderaret : igitur ct manio requiratur in exceptis criminibus, 27
iam non præponderabit, quando ad vnum aliud pollitprocedi ad inquiſitionem ſpecia- .
quoque denominantis focij indiciú acceder : cùm lem , & torturam ?
Non
 444 DISQUISITIONVM MAGICARVM

Onqueritur an ad inquirendum vel torquen- | A vnum , aliquando plura ad torturam requiſita re

Na dum fóla fama fufficiat, quod fi quereretur, cenfent:non taméaddunt famain debere concur
optimè quidam conſulti reſpondiffent in exceptis rere cum illis, vel illa præcedcre : ſed poriùscon
criminibus folam famam (ufficere ad cicandú per trarium inſinaant. aliquando namq; docent famá
fonaliter, & ad derrudédum in carcerem , & proin ſeu diffamationem folam abſq; aliis adminiculis
demultò magis ad ſpecialem inquiſitionem . ( inl. fufficere: aliquando alia indicia ſola:vt videre licet
nullus C.de exhib.reis Crauet.conf. 41.n. 6. cum aliis apud Menoch.lib.1.præſumpt.89.Binsf .& àmecira
adductis à Maſchar.concl. 754. n . 19. ad torturam tos vbifupra.Et ipfe Carolus.s.ponens indicia,quç
tamen quæ requirit indicia facto propinqua , gra fingula fufficiantad torturam ,nullam diffamatio
uia,veriſimililia , & clara li... in pr. D.de quast. l. nis adricit mentionem . patet ex Ordinatione 29.6
milites C. eod . Bald . & alij relati á Farinacio g.37.9 . ſeq .vfg ad 32. Nec obitar.conſt. 44. vbi additur
3. non ſufficerer fola fama, vt ex communi fenten expreſsè cú illa perſona ſit fuper hoc alias infamata .
tia & praxidoceridem Farınacius.9.47.14.præ Non inquam obſtar. Nam conditio illa non ad o
terquam in occultis crimibus,vbi ad torturam luf- B mnia præcedentia indicia,ſed ad proximum tantú
ficit,receptum id docet Clarus d. S.fin.q.21. verf.Fa ſpectat:iuxta limitationem illam eruditam Meno
ma ſola .Riminal. Iun.conf. 362.n. 3. aut fialiud in chij, quod quando determinabilia ſunt inæqualia
dicium famæ adminicularetur , v. g . nominatio feu diuerlę rationis ,tunc quç illis fubiangitur ratio
complicis confeſli proprium trimen,ex Gandino e vel reſtrictio non ad omnia, ſed ad id quod proxi
aliis Farinac.d.g. 47. num . 17 . mèpræcediereferendaeft , vt illud limiter ac de
Sed quæriturdenecellicate iſtius diffamationis, terminet. lib. 4.præfumpt . 89.n.143.
primo quoad inquiſitionem ſpecialem ,deinde quo Necobſtac etiam c.inquiſitioni.deaccuſa.& in
ad torturam . Regula eſt iure certa. quifit.nam illud c.vel procedir tantum de duobus
Inquiſitionem ſpecialem non præcedente fama vel pluribus extra iudicium denunciantibus ma
b
nullam & inualidam haberi.tex. in c.inguifitionis c. leficium .Mart. Azpilqueta rub . de ludic . 11.78.vel
qualiter quando d . 2.de accufat. c.licet Heli de Si fi extendas ad denunciationes in iudicio , intelli
mon.c eft communis fententia vt docent Ægid.Bof gendum ,cùm alia indicia ſufficientia deſunt: tunc
Concl. 1. fiustit.inquifit.n.8. Iulius ClarusS.fin.q.6 . in prin.c enim diffamatio faltem eſtneceſſaria; fecus fi ad

Farinac. lib. 1.9.9. in prin . fint alia indicia proxima & vrgentia.
Sed communis quoque ſententia eft:hoc falle
re in crimine hærefis & lælæ Maieftatis . exc.ex QV ÆSTIO Vill.
communicamus 5. adiicimus.de fent. excommun . & in
ceteris atrocibus & exceptis , ze tenent Prepof. A An fatis denunciari aliquem aut aliquam à pluribus,
lexandrin. in d. 1.1.64.2.9.8. Gigas ſupra q.9.n.2 . quod ipfam viderintin conuenin et congregatione
Cephal.conf. 344.n.88. Decian . lib .7. criminal.cap . Sagaram ,in ordine ad torturam abſque te
43.nu . 8. Mendch. conf. 100. n.64 . Farins . d.go9. quod damna fecerit ?
n.14.6 15. Nauar.rub. de iudic. n . 77. Valentia d .
verſ. Secunda regula . quod licet de iure verum non Vi tenentnegatiuam nituntur variis funda
forex tamen , quod dc confuetudine & vfu iudi Q mentis.nam eorú quidam totumhoc chorea
ciorum ſolemnitas diffamationis ab Aula receſſe rum & conuentuũ negotium exfibilant,vt deliriú :
rit multi atteſtantur. Clarus fupra Bonacoſſ.lib.1. & re vera nihil tale acciderecontédunt,quos puto
comm.opin .verbo, Inquiſitionem precedere debet.Fa Diſguiſ.Mag.9.16.6
D mefatis copiosè refutaſſe l.2.
rinac. de loco nu . 21. fufficit ergo quoad inquiren plenius l.s.lēst.16.poft.br.TT.in ſolutione quintiarg.
dum in noſtro crimine excepto nominatio reorü , in editione tertia Moguntia apua Albinum in folio .&
vt optimè poſt Baldum alij.Bald . in l.1. C. de fum . oſtendiffe vtplurimum non effe illufiones, & mo
Trin.n. 6.Marfil.conf.12.num .38.conf.is.n.5.6 dos ſuggeſtille Iudici quibus diſcernat illulas à nó
6.conf. 28.n. 16. Grammar, conj. 21. n . 7.Clarus 5 . illuſis.Poftea vidi quorumdam DD.quoddá M.S.
fin.9.21. 11. s.Hæcadeo certa puro , vemirer quoſ conſilium ,in quo conantur eleuare hoc genus in
dam conſultos de inquiſitione in hoc crimine con dicij,ſed argumentis,ve videbitis vix dignis refuta
trarium , contra communem & praxim , reſcribere tione:reſpondebo tamen hic,vripſimet videant, li
auſos fuiſſe . hæc videbunt,fundamenti ſui infirmitatem .
с Quod attinet ad torturá ,res eſt controuerſa non Primò, quia teſtis minus aptè extra ſenſum vel
Concl. 2. nihil:tamen quod olim tenui,non requiri diffama ex fenfu rci depoſitæ deponens,probat.l.quitefa
tionem d.ſect.3.n.r.idem nunc adhuc cum affirma Tur 9. D.de his que in tejt. delen.l. teftium . C. cod .
tibus Friburgenfib . & Ingolſtadienfib.affero , cum Blancus de indic. n . 49. alij, ſed iſtæ quæ denun
Lanfranco in pract.crim.c.8.Decia.d.conf.18 .nu.42. E ciant fe vidiffe iſtas mulieres in choreis & comel
Menoch.d.conf.100.n.64.Binsf.memb.2.concl. 6. dub. lationibus,non deponunt per ſenſum aptum , quia ,
2.illat.6.Valentia d.disp.6.9.13 .punkt.4.5.3. v.fecüdı tunc illum non habebant.igitur nihil probant.Refp. ,
regula. Nam fi finealijs adminiculis duorum no tráfeatmaior,etſi indiget interpretatione.Negatur
minationes valent contra perſonam bonæ fama: minor.Quá illi fic probant, viar eorú verbis : Pro b
certè non requiritur præcedens denunciationem conſtanti namq; habemus,& hæ ſtriges & lamiç in
diffamatio . actu & raptu illo exiſtentes,ſenſus fuos cú opera
Deinde cùm hoc crimen fit occulciffimum & tionibusnaturalibus & verisnon habeant.] Quod
Lamiarum maxima vafrities,vis vnquam diffama pro conſtantıhabetis, boni viri,hoc communiter
tio præcedit denunciationem.Fama quoque eſt in I. Conſulti & Theologi, pro falſo habent, faren
dicium remotum à fa& o, & perſæpè vix populiva tur aliquando ita contingere , fed rariùs longè.
na & fallax,etiam cùm à perſonis honeſtis & fide vide dicta à me locis præfatis. Videre ctiam quam
dignis orra,vt benè Farinac. d.q.37. n . 26. 46. conſtanter id probetis quod haberis pro conſtan
Doctores etiam cùm agunt de propriis & pecu ci. Id ( aiunt ) ex eo colligimus quod congrega
liaribus indiciis in crimine maleficij , aliquando tiones iftæ in locis - Silueftribus & paluſtribus
fiant
 LIBRI V. QVÆST. VIII. 445

fiant, vbi cibier epulæ ſordidæ , infames , vt plu-| A cgo addidi, perſuadet unguenri vim effemaximam ?
rimum berreæ apponuntur , nullum alimentum , an quia videri volebatme dicere ;perſuadet illis que
ſed nocumentum , afferentes, ſupellectilia , vala non ſunt : Certè mirormedici voluifle , quod to
„ argentea & alia deniquc omnia ibi exiſtencia ,vel tâ illâ q. 16. tam exactè refutavi , hoccine eſt bo
non vera,ſed ſolùm apparentia ; vel ea adeò ſub nâ fide confulere ? Dico itcrum nihil aliud me ibi
tili & adeò fallacimateriâ fabricata , vt verè non aſſeruiſſc , nihil voluiſſe ,quàm cauſſam reddere,
confiftant, & hinc ad fimplicem Domini N.les v cur quod line vnguine dæmon pollic,cum eo ma
CHRIST I nominationem euaneſcant. ( hæc lit. Terror nalci (olet ex re incognitâ ,nam notis
probant multorum teftimoniis , quòd nihil necel non terremur vehementiùs nec diutiùs. Sagæ
ſe , quia non probant quod illis probanduni erat. ſciunt quæ vident damones elle, & iplorum fieri
Deinde addunt pro minore argumenti : & tamen operâ , quibus etiam commiſcentur , facillimum
» praxis demonſtrat, quòd de ameniffimis locis, cit illi , imaginatione non læsâ fed delusâ , ſenſu
ſuauiſſimis cibis , & rebus pretiofillimis depo non ſublato,ſed aliquantulum alterato , eas defer
nant atque teſtentur. Quòd eftargumentum effi re, cætera quæ adduntmera & inania verba funt,
с
cax & ineuitabile deficientis vel faltem depraua nec inc , nec aliis admittenda.
ti, & minùs apti ſensûs. ] B Pergunt , Alia & 2. ratio huic valdè proxima
Respond. Hos argumentantes valdèallucinari, nostrahit, quod hæ perſonæ vel viveneficihuius
quoniam ab eo quod aliquando contingere Gril vnguenti, vel furore Diabolico ita diuinâ permit
land .Remig. ego & alij afſerimus, ipli inferunt tente manu, prorsus ebriæ & furiofæ dicantur. »
vniuerſalem id ſemper contingere.cur ſi nobis Abbas Triathé.d.q.6.col.3.cuius verba cùm pro
credi poſcunt de iis quos deceptos diximus ;non pofitæ rei apprimè ſeruiant , referre placuit; 20
credunt de reliquis quosdeceptos negamus ? Cur luntatem babenı ( inquit ) deprauatam , qua eas con
putant,quia in loci ornatu deceptio eft, fequi tali uertit in furorem ,quomentem preoccupanie, mo da -
in loco non fuifle corporaliter? Quali non poffit mones ſe furentibus applicant, & effe&tum eorum , qua "
dæmon illas & co transferre, vt illic verè fuerint, ipfamalefice perunt, Deo permitente Demonios ir ſa .
& nihilominùs amænitacem hanc oculis , & ci nientibus præftant. ]'Simile voluit Picus de rcrum »
bos palatui,& fimilia obtrudere, more præftigia prænot.cap.s.in fin.libr.i.dum inquit ,Necroman- »
torum , an quia puto me in præſtigiatoris ludo lici furunt, chiromantici deliranı, Mags infaniunt .
vidifle quæ non vidi , fequitur me in ludo non Ac iure probatum eſt quod dicta furioli & ibtij »
fuiſſe ? An non veram cladem gregibus dedit non conliderentur. Specul. de teſtament. 5.1.num.8 . ! "
Aiax , quia Laërtiadem & Atridas cædere ſe opi Barr.de testibus ver.furioſi. sibero.detestibus nu.32. "
nabarur ? Sed euanefcunt audito nomine I ES V. Campeg.de reft.reg. 114 .
præſtigiæ ergo fuêre ,non tamen ideò ,non illic Respöd. Argumentú æquiuocio vitio laborare.
fuêre ſtriges, quæ præftigiis ibi delulę.deinde po Nam in minori , 1. C. illi furiolas vocant propriè
tuit ſubitò , quæ vera & folida erant , Diabolus ſumpto vocabulo , quorum imaginatio læla. In
oculis ſubtrahere , & fic euanuiſſe videantur. Sic maiori Tiitthem . de voluntatis mal tiâ loquitur,
ergo hoc argumentum ſenſus quoad quædam de & furoris vocabulum lumit impropriè , ficuti
ficientis; & aliquando :quid inde? ſubaunt ratio cum iratos dicimus furere. Quod in Pici verbis
nem phyſiologicam . Totius corporis compago clarius elucer; quis enim non videat fic dici furere
& ſenſuum harmonia pro ſui conſeruatione me Necromanticos, & inſanire Magos , ſicutdicun
diocritatem quamdam requirit : ideò in tantùm tur chiromantici delirare ? quis vmquam vllorum
» motûs violenti celebritate , vt eſt aſportatio illa iſtorum habuit pro verè furiolo ; quem cathenis ,
>
Diabolica ,confiftere non poteft. ] non diſputatione compeſcere folemus: Nónne
Respond . Mediocritatem hanc non confiltere illud , voluntarem habeni deprauatam , ſatis indicat
in inuilibili : fed habere fuam latitudinem , in voo de quo furore loquatur Tritthemius ? Furor ille

maiorem , quàm in alio. Diabolum verò qui vires D quem Bart. & cæteri dicunt à teſtimonio arcere,
ſingulorum optimè perſpectas haber , iis motûs non oritur à voluntatis deprauatione;ſed ab ima
velocitatem ſic attemperare , vt præter fatigatio. ginatione læsâ natus , impedit fanam & liberam
nem detrimenti nihil fentiant. Anminùs videt, voluntatis functionem . 3.argum .
d
audit , guſtar, ſentit , qui veredariis currit , & fa Terrium argumentum adhuc leuius eft: Confi
tigatur , quàm qui ſenlim pedibus ambular? deramus ( aiunt ) quod hæ fagæ & maleficæ , à "
Addunt ; tempore & momento illo , quo liniuntur & vo
Præterea ſpectra,quæ nocturnis tenebris ima guuntur, velfaltem à dæmone afportantur, vique
ginationi perterritæ leſe offerunt, quoties illa lup ad tempus quo reuertuntur , naturam damonis
polita nox fit,vſque adeo vim omnem corpoream aſſumunt, vt inter iplas vel dæmonem oulla vel ”
lædunt , vt vel à deferente deciderent homines, modica exſtet differentia, & quicquid iplæ gunt,
vel terrore confternari perirent, vel in grauiffi. non iplæ ,ſed dæmon operatur, quod probane ver
mum aliquem affectum inciderent, quod expe ba Tritthemijmodò'relata,ibi ;illorum Damones ſe
riuntur, qui leuioribus occafionibus perfæpè ex furennbus applicant : quod etfi non eueniet per
ſolo terrote in grauiflimos incidunt morbos. E modum obſeſſionis , & quod dæmon lagam in
Quare lico incolumes deferuntur , neceſſe eſt vi grediatur , ibique tamquam Dominusnauis ope
aliquâ naturæ vires excedente ſuſpendi animæ retur, euenit faltem , quòd tamquam extrinfecùs »
actionem in totum corpus , ita veluri cadaucra motæ , per immutationem phantaſmatum pluri- ”
ſensûs acmentis omnino expertia pro illo tem ma inania & falla oftendat, ſenſus ludificet,deci. "
>
pore lint : & hoc eſt quod nouiffimè voluit Del piat, atque faſciner. ]
riusd.q.16.lib.z.fub littera C.verſ.poſſer dæmon , Duo his verbis inuoluuntur quorum vnum ni
ibi horum enim vnctionc obſtupefacit fenfum & hilcommunehaber cum altero , ctſi quaſi racio al
miſeris perluadet, & c . terius adiungatur.Prius eſt,eas temporeſtrigsporry ,
Quæro cur non addunt,quid perfuadeat, quod naturam demonum aſſumere , ita ut inter illaser hos
Yy vel
 NVM
VIS ITIO CARV
M
446 DISQ MAGI

vel ninil velmodicum interfit. Hoc cùın fit fallifi. | A Lamia decrntur cerna damones. efto, nam idipſum
mum , pernego . Quælo li cques ab equo abric aliàs probauiex ſacris licieris , & patribus, ( ora -
piacor , & illo in equo hærente, led cquum regere mentar. in Traged . Seneca, on difquifit . ] ideò illa
non valente,equusſegetes calcet & conterar :eG dictæ lamiæ propter trium caularum vnam , pri
verè calcatio cquo fitadſcribenda, tamen quis di maeft,iranſmutationis :Sed eas tranſmutari in. Dæ
cat cquitem equinaturam aſſumere , & c. Nec ad monem , id verò veræ fidei repugnat lanctioni
rem facit quod hunc inuitum portat equus: nam bus , abftinendum ergo ab hac racion.e . 2.elt, om
nec ftriges ſemper fpontè confcendant fiđitium nimode fimiluudinis . Hac ratio fic inde finitè po
hircum . Vnde apparet, quæ ex Tritthemis ſecun lita æquè falla eſt ac prior , debuerunt addere in
do loco ponitur,non probare quod præcellit, ſed malitiâ aut quid fimilc,& adhuc negaretur h ',cm .
tantùm aliqua fieri ab ipſo dæmone, quæ ſtriges nimida .3. e operarionys, hanc admitti poffe cen
ſe putant facere . Quod non negamus , ſed alle leo explicatam , inſtigatæ & adiuix à dæmone.
rimus fallam efle illam aſſertionem generalem ; Sirigra,non vo átur,ſed Striges, & Striga,à vul
guicquid ipfa agunt , non ipfe fed demun operatur. go,nec illud à palude, fingia ,ridicului commen
Quæ ab hominenullo pacto aut vix fieri queunt, tum rei cam feriæ inlere dum , dictæ ab obſcæ
illa dæmonis operationi poſſunt adſcribi: ſed cl. Bnâ volucri,ftrige , cui nomen à ftridendo , vedo
ſe in conuentu , lalcitare , ſe nigurgitare , blaf cui aliâs ex Sereno , Ouidio , feſto ; quibus hac in
phemare , & c. fiunt inſtigante dæmone, fed à re potius credere debuerunt , cùm & Simancas
ftrigibas patrantur. Et benè quod ipfimer hoc id ilarè poſuerit, Cathol.insta.cap.32.num.i.quen ,
aduerrentes ſua cædunt vineta cùm immediate ipl laudant.

ſubiungunt. Denique rationibus his , maiori huiuſmodi; g

Eft fi quid verè & per ſenſus operantur , quod Lamia ſunt damones vel faltem Damoni ſimiles.
in quibuſdam actibus negari potle non videtur, Subiungunt hanc minorem ; fed dæmonis reſti
, vt in faltibus , & concubitu cum dæmone , iura monio nullo modo iudici credendum , ergo nec
métis & obligationibuscum codein ineúdis,alıíf lami's ,hæc en m argumentatio tota later in his
que dæmoni vtilibus & proficius,totum hoc ipfi, verbis , quæ lubiiciunt;
» tamquam inſtigatori & Domino carum perlo At impium eller nedum dicere , ſed dubitare,
narum iam facto,tribuendú viderur juxc.reg.l. & an dicto dæmonismediato vel immediato , ablo
fi amicis D. ad leg.Iul.de adulter.Abb.Tritthem . lutè vel ad effectum inducendialiquod indicium
9 d.quæſt. s. vbi( inquit ) Dæmonem vti volunta- ccredatur , cùm ſit inimicus humanæ naturæ ,au
te furentismaleficæ , ficut artifex inſtrumento ad thor ac patermendacij,ac demum iniuſtitia ipſa,
operandum . Remig.d.cap. 14.col.10.quæ dicun quia nihil aliud effet, quàm quod miniſtri iuftitia
tur dæmonum ininiſterio & operà fieri. ] ſuper iniuſtitiâ le fundarent.
Respond . Incauta Tritthemij verba videri hos Respond .Quando creditur denuntiationi ſaga
allegantes in alterutrum præ ip talle. Vel enim rum ;creditur,non dæmoni;ſed plis mulieribus,
voluerunt hoc fic tribui dæmoni, vt non merean quæ vel inuico illo , vi to mentorum , aut fpontè
tur propter ea facta punitionem latriæ : vel ſuâ veritati teſtimonium , & iuftitiæ adiutorium
vt ablolutè propterea negemus eas id operatas. exhibcnt.
4
Verúmque eſt intolerabile . Pofterius quidem , Argumentum horum conſulentium tale eft in
quia licet ille fit Dominus imperans , & lualor ſumma. Dubia probatio non attenditur , ſed re
incicans, tamen in tripudio pedes mouet & vult quiritur quod perpeceſſe concludatur.cap.in pra h
mouere lamia , atque ita de cæteris actibus. Nec ſenria de probationibus. Sed probatio petita à de
feruum latronem à pænâ latrocinij liberat iuſlio nunciatione lamiarum eſt plane dubia q. Respon
fui Domini. Idcirco & priùs negandum . Dece deo , lufficere vt pro naturâ delicti veriſimiliter
prio fuadentis , non impedit ne actio perſuafi fit D concludat , vt aliâs oftendi ſup.quæft.1.Eft minor
voluntaria. Putaréautem quod Diabolus fic eo quoque falta eſt, nec benè probaturduobus qui
rum voluntati dominetur , & liberi, elle arbitrij, bus probant, 1. cft quia quod interfuerint con
ſeu liberè velle definát,Catholicæ fidei repugnat. uentibus ,non gignit nili ex conſequentiâ qua
Quapropter comparatio illa inſtrumenti fabrilis dam præſumptionem ſortilegij & aliorum crimi.
nec fatis apta,nec fatis propria eſt , artifo is abſo mum : aliquando enim interſunt aliqui,nihil ho
lutum in cerram dominium eſt, adco vi cum ipſe um committentes.Secundum eſt, quia poteft fieri
vult , ſerra idonea non poflit non ſerrare :damo quod vel ipfæ deponentes delufæ realiter ibinon
nis in voluntatem lamiæ poteftas nulla , nifi inſti adfueriot: vel denunciatarum abſentium damon
gandi; ſed ſemper'illa poteſt cum Dei gratia , ab figurain ibi repreſentarent.Ad primum dico:nunc
nuere ac diſſenrire. Et quia hoc porelt ; quando tantùm quæri, an ſufficiat denunciat o iſa ad hoc,
Dæmoni cooperatur rca pænæ fit ,hic tempora. E ve iudex verifimiliter puter interfuiffe, & idcir
riæ , in aliero fæculo æternæ . Denique quid hæc co.co fine torqucat, vt fateantur de illâ præfentiâ:
omnia faciebát ad rhombum ,nametli vera forent, interrogatio de cæteris criminibus conſequens
non ſequeretur ſagas conuenribus ſe interfuille eft , quia vix vmquam fit , vc qui interfuit non fint
dicentes falſum deponere. Quod probandum criminibus illis ordinariis irretiti, & ideò eft de
crat, nec tamen hoc argumento vel ſequentibus hoc præfumptio vrgentiſſima. Ad 2. dico velúm
f probatur. Sequitur enim . que illud rarò fieri: & pofle iudici probabiliter
Ethac fola ratione vel tranſmurationis,velom conſtare v, deponens fuerit dulula , necne, de re
» nimode fimilitudinis & operationis has dici exi præſentatione quoqueinnocentis ,tarifſimè cue
99 ſtimamus lamias : quod eſt certi dæmonum ge niunt fimilia exempla . Verúmque docu d.ſect.16 .
- neris nomen . Torquema.d. Dialog.3.fol.4.in fin. Vel docuit etiam pofterius iſtud Binsfeld .& alij .
‫ܫ‬

ſtrigias nuncuparinomen paludem infernalem fi Quintum argumentum eſt iſtud : Quinto nos
gnificans.Fran.Berna.Comenſ de ſtirigibus in princ mouet authoritas al.quori m ſic in 1pec e tenen
Vbi eſtis Etimologiarum ſtudioſi ? accurrite. tium , quod de dictis vilis & geftis in conuentibu
iſtis Dia
 LIBRI V. QVÆST. VIII.
447

iſtis Diabolicis nulla prorsùs habeatur ratio.Prie- | A apoſtaſia , & blaſphemiæ ; & concomitari,veido
„ ras de Strigimag. lib.3.cap.vltim .pun & .16.in fin . lolatria, Sodomia, & c.quæ enumeraui,d.fe &t.16.lit.
„ Simancas Cathol.inftit.titu. 37.num . 15. Bernard. XX. & quæ nec minùs , immò magis , ludici pu
Comeni,in Lucernâinquiſitor.titul.de ſtrigibus. nienda lunr , quàm damna agris, pecoribus,ho
ſub.num . 1 3.verſ,aduertas,Novill.Roman.de in minibus dara .
diciis cauſarum ciuil.& criminal.cap.82.num.10 . Nimis enim audax ille conſultor fuit, qui affe
& ita påſlim ſeruant tribunalia Italiz.potiſſ.verò ruit,ſc pro Theologico axiomare audere affirma:
ſanctii, inquiſitionis , prourminiſtri cam vrbis , re: Quod iudex fæcularis minùs follicitus effe
quàm huius ciuitatis plenè teſtantur. ] debeat quando inculpatio eft de fagarum conuen
Respond.Authores allegatos non aſſerere quòd tibus & choreis ; quàm quando cft de maleficiis
de dictis, vilis,geftis in conuentibusnulla prorsùs venenariis feu dainoſis proximorum rebus aut
habcatur ratio : ſed tantùm fæpè falli & deludi corporibus. ]Nullus enim Theologia peritorum
deponentes ; cò quòd ea putent dicta , vila , geſta hoc axioma pro rato aut fecuro accipiat , ſed pro
in conuentibus, quæ reuerâ ab illis dicta , viſa paradoxo & periculofo . Tum quia ratio parùm
geſtanon fuerunr. Referome, vtdicifolet, ad fi . B efficax eft,qua id probat; nempe quia ex conuen
dem libri.videbis ( Lector ) Simancam expreſſe cibus illis & choreis reſpubl.direa è damno non
docere aliquando nec falli , nec deludi, fed vera afficiatur,tum quia nihil vrget confirmatio , quòd
deponerc ; & quæd.num.s.dixerat ex Ponzinibij ideo fanctio Carolina in folo illo maleficio noxio
& Alciati fententiâ , ea refellere num.6 . & addere ſeu venenario regi pænam præſcripſerit : incon
quod afferimus de vero & reali ſtrigiportio.id uentuum verò & ibi patratis criminibus lagarum
tam certiſſimis testimoniis, et iam euidentirerum ex liberam iudici pænani reliquit,videlicet vii ſciat
periencia comprobar â cognitum ele, vt for planè hæc libi'minùs conſideranda quoniam reipu.mi.
ftudium renacius hoc inficiari , quòd verò in fecun nus Gint perniciofa. Periculoſa certè( vtdixi ) opi
dâ editione poſtea addidit ,tantùm câ causâ adde nio, nec vera , ſeniper enim iudicimaioris facien
re , vt fciamusminùs credendum illis , de facto dus eſt honor & iniuriâ Dei , quàm cuiufuis ho
alieno, quàm de proprio deponentibus : itenimi minis: & inagis læditur reſpub.atroci iniuria Dea ,
nùs quando de nocturnis conuentibus accuſant quàm hominibus illatâ . Quare de illa magis Col:
ſocios, quàm quando eos accuſantde criminibus licitus effe debet deber & eam aceıb ùs punire,
clarâ luce & extra conuentus illos phanaticos pa diligentiúſque conniti ad exſtirpationem crimi
tratis : item minùs fidei contra locios mereri, cnum , quæ directè lædunt maieſtatem diuinam ,
quando nihil aliud imparánt quàm comeſſario . quàm quæ directè vergunt in hoininum iniuriam
nes & choreas illas nocturnas , quàm quando il damnúmve, ludex etiam fæcularis in iudicando
las fimul & alia facinora, puta infanticidia,meſes non reip.tantùm , fed Dei vices gerit. Sæcularibus
grandinatas , & c. Qux yt vera farcorsira non vj. quoque iudicibus loquebatur lolaphat Rexcùm
deo , quid faciant ad vniuerfalle illud aduerfario dicerer.Videle ,quid facialis,non enim hominumexer
rum dictum (nullam prorfus habendam horum ratio ceris indicium , fed Domini.2 .Paralip.19.6 . Non de
nem ) adftruendum . Quamuis ctiam Simancas in homicidiis tantùm & veneficis , led de omnima
eâ , fententiâ fuiffet : illius ne folius dictum , com leficio ac crimine ſagarum capiendum illud,Ma
muni fententiæ & praxi præponendum : Eâdem leficosnon patieris viuere , Exod . 22. 18. vbi vocem
planè mens eſt Cumani & Prieratis : quorſum Hebræum MET ASSEP HAH nowy? non eſſe
cnim tot exempla conuentuum adferrent , & tam reſtringédam ad veneficum aliâs contra Vvierum
diligenrer , quæ in illis fiunt diſcuterent: nili vel Domi. In conuentibus dæmonem adorant, in iil
dem nefandiflima quæque patrant , venena præ .
lent ea iudịcibus effe nota,& ab illis corum ,quám
decet,haberirationem ? Dico quàm decet, quia ip parant,clades hominum pecorúmque calamitates
ſorum prudentiæ eſſe volebant conſiderare in ca- D frugum decernunt. Solius idololatriæ quanta iu
ſu occurrenti, quod vero fimilibus ; deluſam effe dici follicitudo gerenda docet Deút cap . 13.v . 8 .
deponentem ,nec ne; iudicare . Quarecum tam vbiexpreſsè præcipicur :Nec parcat cioculus tuus,
non bonâ fide ſcriptores iftos ailegarint ,meritò vt mifercaris eiusaui occultes eū , fed ftatim interficies.
non credo quod de praxi Italiæ & vrbis addunt. Non fcio vbi devllo crimine , quod reip. directé
In vrbe & aliis locis Italiæ iudex fuitGhirlandus, noceat,fic loquatur SS.Nec finit prudentia fimus
qui corum rationem ſemper habuit : Sacri Pala ſolliciti de riuulis auertendis,magis quàm de fon
tij Magiſter fuit Spinæus ; Itali Ananias & Picus te exbauriendo.Fontes malorum funtifti conuen
& alij , & tamen omnes fatis clarè oftendunt vel cus , riuuli tantùm illa veneficia & damna data .
maximam de his habendam rationem . Quod atti Inanis ergo ratio eft illa directo damno.
net ad Noux Rom.de teſt . quis vel ipfe cũ Alcia Tinniant aures horum conſultorum , expaue
10 & Ponzinibio toties refutatis , vt tot Thcolo ( cant corda iudicum illis credulorum , ad illa iu
gis ,quorum conſtat hanccommunem ſemper ſen dici per prophetam comminata Dei verbis : Lo
icntiam fuiffe ; tot lureconſultis ( fallirur Si quens locutus fum , vidomus rus , o domus parris iui
marcas purans contrariam eſſe communiorem . Vide e ministraret in conspectu meo vſque in fempiternim .
citatosa med.9.16.4 d .fe&t.16.) Tot philoſophis & Nunc autem dicit Dominus, Abfir hoc à me: ſed quia
Parsvera medicis,tor probatiffimis hiftoriis,vnº obiiciatur? cumque glorificauerit me, glorificabo exm :qui autem
& concl. Quanto folidiùs , licet breuiter Patauini DD . contemnuntme,èrunt ignobiles. Ecce dies veninnt :
k afferunt: Satis eſſe quoad effe& um torturæ ve no prafidum brachium inum , brachium domus parris
» minatores dicant illam aut illas vidiffe in conuen iui,utnon fit fenex in domo rnâ . ] 1. Reg.2. ; 0. Cur
» tibus & conuenticulis fagarum ;nec oportere pro iudici ram grauiterminatus:an quod veneno vel
» bare de damnis alicui illatis. d citant Binsfeld.de ferro aliquos interemerat ? an potiùs quia Deo il
» confelmalefimembr.z.concl.6.Dub.2 . & med.fe&t.16 . latam à filiis iniuriam fatis vitus non crai:Sc :lice :
Idem afferuntDD.Friburgeles, propter alia mul minùs Sacrilegæ ſunt lag.r , quàm filij Heli.
ta crimina quæ ſolent præcedere conuentus , vui Sed obiicitur Carolina lantio , & malè obiicirur
Yy2 Exiig .
 VM RV
M
IT ION I CA
448 Q AG
DIS VIS M
ex arg. 109. Multiplici eniin folutione line ncgo- A ludex tunc vicein lubit accuſatoris : Bart.in 1.2.s.
tio remouetur.Poteft dici cum Friburgenlibus, in lo publico num.12. D.de adulter.communuer receptus,
d .fanctione nomen , Zauberey,accipi in generalio suxia Arein . Felin .in cap.qualoter S. debet ce ac
te & latiore ſignificatione , quatenus & Magiam cufal. totiusmundi praxim iuxta Ang.in l.ca qui
& maleficium complectatur. Nam exGermanicæ dem nu.3.C.de accuſat.Boſſiustit.de inquifit.num.go
linguæ proprietate liquet & magos & maleficos, Clarus S.fin.9.31.num.9 .& idco ,vt reus luas defen
Zauberear,vocari.Ideò cum magi & malefici ſtri . fiones queat inſtruere,debet in inquiſitione etiam
&tè fumptis vocabulis valdè differant , vi docet diem exprimere ; li rcus id petat, quia foriè veller
Binsfeld.in l.muli.6.C.demalef.c mathema.in prin . docere le cum alibifuifle; Barıb,in l.is quireus D.de
& grauius fit delictum malehcoruin ,nihil miran public.sudic.nu . 2.4 quamuis Imola conirarium fen
dum ſi diſtinctas vtrique crimini pænas Imper. Jerit, bıdem tamen communuer doctrina Bartholi obis
præfixerit.Velcum Linsfeldio.ir. 1.5.C.demalef.o nun ,lalın 1.2.9.fi quis Ephefi D.de eo quod cerio loco.
mathem.circa fin.concl.2 . Imperatorem in hac con Bolſius fup.nu.92.Gigas de crimin.laf.Mas.tit.quals
ftitutione non loquidedelicto Magix ſecundùm ter procedatur.q.3.Clarui 9.12.nu.6. & 9. Angelus
totam eius latitudinem ,quâ comprehendit vt (pe Augustin .In addır ,ad Angel.in gloff.de anno pra
B
cies diuinatoriam , Amatoriam , & Maleficam ſeu ſenie nu.2.Mafcard.concl.sı2.num.3.Farinac.quaft.i.
veneficam , fed fecundùm vnain ſpeciem , nempe num.20. lam iudex tamen quàm accuſator, li dice
tertiam , quatenusveneno grallantur; & homini rent le dicm ignorare , & id confirment Sacra
bus iumentiſque nocent.l.i.C.de.malef.o mathem . mento, exculabuntur, Clarus d.queff.12.num.9.
Conſtituere itaque vt fi veneno grallentur , & de Iminò tam neceſſarium eſt regulariter vc in ac
facto hominem iumentúmve necallint , comburi culatione & inquiſitione ſpeciali locus, annus ac
debere : fi verò effectus ſcu nocumentum hoc ſe menfis criminis inſerantur , vt etiam parte non
cutum non fuerit, tunc non ordinariâ ignis , ſed perente , ipſo iure cenſeatur inquiſitio aut accu
extraordinariâ pæna prudentis viri arbitrio pu ſatio nulla,ve pore deficiensin ſubſtantialibus:ita
niendas.l.funt quadam D.de extraord.crim .Vel de poft Alex . “ plurimos ex communi fentétia Clarus d .
nique vcolim reſpondi;illic Imp.non negare quin num.6.6 Farinac.d.q... num.11.com is. Quæ vtcerta b
maleficæ G cum dæmone fuerint fa deratæ , li in ſunt in criminibus non exceptis; ita mihi certum
conuentibus conſueta fecerint,morte.plectenda eſt eriam in exceptis oprimè facturum iudicem ,ad
fint:ſed ſancire ,li vencnariæ fint, ſemper igne pu hoc vt plenifſimèmuneri ſuo ſatisfaciat ;li factum
niendas ; fiverò non fint venenariæ arbitrio iudi- c fit huiuſmodi cuius annus & menfis ac locus à
cis puniendas , hoc eſt aliquando ignc, aliquando denominante expriminon difficulter queat; lide
alio lupplicio . Nec enim ( vevolunt aduerfarij ) his circumſtantiis nominantem interroget , hoc
idcirco venenariis rogum intentat, quòd aliosmi tantùm voluiin diſquiſir.lib.s.fe£t.3./mb la.L.verf.
nùs noxios cenſeret reip .( contrarium iam docui) terriò requiritur , vt nominans diligenter , non verò ,
vel quòd iu iſtis detegendisminorem iudicis lol quòd fi in crimineMagiæ ,maximè li plurium ad
licicudinem exigeret ( quod de tam pio & diuini lit nominatio , hæc interrogatio & expreflio loci
honoris & fidei vſque adcò Zeleſo principe non ac temporis prætermiffa fuerit , idcò inqui& tio
eſt credibile ) : ſed quoniam volebat cauere,ne iu nem nullam redderet.
diceserrarent exiſtimantes in damnis per hoc cri Illis enim affentior , vt & Friburgenſes , qui affe- »
men illatis , codeın arbitranduto modo , quo de runt in criminibus exceptis pradi&tio folemnia ,quoad »
cæteris criminibas damnificantibus, in quibus additionem loci & temporis,non requiri.gloff.in princ. »
pro quantitate damni, vel perſonarum occilarum verb & inſtituendo Inſtit.de public.iudic. Bald.cap.1 .
qualicare , pænæ magnitudinem moderantur, vel num.20. Qub. mod . Feud.ami.Angel.de maleficat .
etiam purarent ralęs noxios veneficos licut care Derf.falfarso.num . 37. verſi bec eft quadam inguiforio.
D
ros homicidas decolandos : id inquam ne ccnſe Hippol.de Marfil. fingul. 163. FerransesGarzar :us
nf.125.Menoch.conf.co.num
rent, ſed intelligerent quàm atrox crimen lit ve inter conf.crimin.vol.i.co .
.i
neno & ope dæmonis quem tollere , ideò huiul 88.8 91.116.1 . Ziberius Decian.conf.18.num.22.vol .
modi reos omnes voluit vltrici incendio abſumi. dixi d . libr.s.feat.2 . 5. Tertio requiritur ad formam ,
De cæteris criminibus à lamiis deſignari conſue ý hoc voluit vnus pro parte aduerſa conſulentium ,
tis , id noluit exprimere , quia fatis cenſuit iudici. in fcripro cuius initium ; Opera preisum vidctur,hifce
bus id perlualum ,ipsâ Germanix piaxi, iam à verbis: Necefle non eft omncshuiuſinodi circum- »
Friderici & Maximiliani primireporibus receptâ , ftantias à denunciatoribus indicari , præſertiin
cuinon eft ccpfendus voluiſſe cam clanculum , & quando huius rei impedimenta legitima adferun- »
obſcure
per conſecationem quandain detrahere. tur. Sufficit enim hoc cafu fiex aliis tantùın ap- »
paret, ex quibus iudicis animus moueri poteſt, »
QV Æ STIO IX . vel quali certo credar denunciantes vera dicere. »
Quod & probat . quia iudicis arbitrio ( ait ) relin 22
Quand , fit talis denunciatia, quod harvel illa perſo quitur , vtrum indicia ad torturam fint ſufficien
na interfuerit conuenibusfagarum , an requiratur etiam . ] Sunt & alia rationes pro hac decisione,
ſcifi.ario temporis ef loci,vel virum fufficiat ge quia quando idem crimen ſæpiùs , ordinariè , & с
neralis denunciatio plurium abſque buiufmodi cir . quali ex conſuctudinc patratur, locis maximè va
cumstantiis ad inquifitionem of torturam ? riis , & vt plurimum incertis vel incognitis , ali
quando etiam ornatu toto loci ficto & præftigiis
Icur iure communi ordinariè in accuſatione inſtructo , vix potcft circuinftantia loci & tem
exprimi debet locus & tempus; non dies, ſed poris certo exprimi ; loci quidem propter pata
menfis annúſquc : Dolabellorum D.de accufat ...bu gium illud præftigiorú ; temporis propter actuum
Bari.nu.2.5.c.fin.S.libellorum 2.9.8.quando factum frequentiam : accedit quod in his conuentibus læ
lemper,non vna die certâ punibile eſt, Barthol.ubu pè inebriancur, quod omnia fanatico city pera
num.12 . Sic etiam in particulari inquilinione, quia gantur; quibusrebusmemoria facilè perturbatur

quoad
 LIBRI V. QVÆST. ? X . 449

quoad locum & tempus,fed non tam facilè quoad |Adam , quod vt intelligatur , paulo fufiùs hoc ar
perſonas,; quod docer quotidiana cxperientiâ gumentum & ſolurio debent explicari. Qui con
Videmusenim quòd ebriod licetcópoiores ſuos iepdunt defenſionem hanc neceſſariam , quàm vo
probènouerint, & eorum memores fint , cempo cantdefenforiam negatiuæ probationem ; vel lo .
ristamen & locivbi fympoſium fuit ,non recor quuntur de defenfione in genere , vel cantùm de
dentur. Sanè quod frequentia & iteratio actuum defenſione juris poluiui : virvuis modò loquan :
imemoriam confundat , ceſtarur Bolius, de oppofu . tur, vitium eſt in ratiocinatione & caprio : boc vt
contra left.num.40. & quòd in his criminibus quæ liquido appareat ,fuppono, ve veriffimum ex au
iterati & frequentari ſolent, tempus & locus non reâ Baldi doctrina , defco Gonem iudicialem elle
ant de fubftantiâ , & ideò prædictarum circum triplicem , viam iuris naturalis , aliam iurilgen :
ſtantiarum omiſlio non vitiet depofitionem me tium , tertiam iuris policiuj : leu , quod in idem
ritò mulci renent. Felin. in cap.cum caufam.num.13 . recidit , duplicem , vnam iuris diuini, alteram iu
la fog. de teft. loan . Crourus ir ačtat , de reft.pari. 7. ris humani : & illam quæ iuris diuini eft, (eu na
142. Joachim .Mynfing.cent.z.obferuat.20, turalis aut gentium , à nullo Principum ſeu ho
Itcm quando agitur de probatione alicuius a mioum tolli poſle ; quæ iuris humani eſt leu po .
etus puta criminis aut poflellionis autalterius rei B Gtiui, ab illis rolli poſle , qui hoc iure ſunt lupe
in genere, quæ ex pluribus actibus deducitur ( vt riores ac potiores. hac fiese Bald .srattan.de ſtaruiis a
G quæras , num aliquis lit concubinarius , vfura . Rum.75.Medices tract.de fortuitis caſibusquastione 8.
rius, & c. ) tunc teſtes fingulares in circumſtantiâ à num.9.Zanchinus Hugolin.iraftar.debare.in prin .
loci & temporis recipiuntur. glof.in l.ob carmen . & fic concilianda pugna DD . negancium defen :
D.detestub.Couarr.à Legua libr.z.refolus.cap.3.nu.s. Gonem reis adimipoffe, & aientium id nondum .
Mafchard.de probation, vol.2.conclu ,856.curnon quam Principi licere .
eiiam teſtes generales leu de ſolo crimine càlị Hoc pohto , quod commune ac certum eſt to
( qualc eft ftrigarum crimen quoad conuentus ) ta dillentientium ratio in hoe Sy logilino con
generaliter abſque his circumſtantiis deponentes cluditur;
d admittantur in ordine ad torturam ? Mafchard.de Rais non eft tollenda defenfio:
loce num.17. Si obiicias cum quibuſdam . 1. 3. D.de Sed probatto negative eft defenfio :
accuſat . & l.in cauſis , C..cod .Reſponderur DD ,II, Ergo reis tolli non poteft .
in criminibus exceptis locum non habere ; vt pa ET S VBD VNT.
recdecrimine falli., l.vbi falfi C.ad leg. Cornel.deci Tolleretur antem denunciaris nogariua probatio , fi
fall,tenent hoc Bald.in cap.in titul.quib.mod . fend , non effet neceffaria expreffio loci lemporis in de.
amitt.ex d . gloff. instu.de pub.indic.in princ. Purpu nunciatione esta:
rats.in repu.l.edita.num.s4 . C.de edend.Cephal.conf. Erga non licet illas circumstantias omittere ;.c.fi
is
304.num.i .Rimin . lun.conf .18. fub. num. 72 . Far i fine omiffa , nullius presy futura denunciario .
nac.guaf t.i. num. 13.6 o
aly fuprà citati verſ illis enim Respondeo,vel nihil conclude cótra nosvniuer
affe ntio r . Er de cri min e læſa Mai eſt ati s hum anæ , ſam argumentationem ,vel falfam eflemaiorem &
extrauaga n.a d reprimend um .ibi,fuper dilto crimin , e fallum concludi ex vnâ præmiſſarum falsâ . Nihil
e sbi Barthol . İrem Gog: pofl Salic . Prepof. in d . concludt , limaior eſt particularis, idem , quod,
rin.gual iter a
in crimin . Tal. Maieſt , proc ed.q uaft .io . Quedam defenfio non eft rollenda : tunc enim pega.
Decian.conf.18.num . 72.libr.1.& inde ducto argu retur probatio negatiua eſſe illa quæ non fit sol,
mento de crimine lælæ Maieſtatis diuinæ , vt eſt Jenda , ſed aliqua alia : & fic nihil in propofito
hærefis , Angel.in Authen . Quomodo operier Epiſc . concluderetur. Falla aurem forec maior 6 fit vni.
$. final. Angelus Arein . in prax.d.v.bac eft que uerſalis, ſignificans quod , Nulla defenſio reirolli
dam inquifitio. Vnde ad crimen Magiæ valida eſt poffit.Nam defenſiones iuris politiui ex causâ colli
conſequentia , quod rariffimè caret hærefi , aut D pollunt,& friuolæ omnes colli debent.
Apoftafia ; & ipſa quoque crimen eſt ſucceſſivum , Si res pondeant ſemaiorem reftringere ad om
& ideò folemn ita s expr eſſi onis tem por is & lo nes quæ funt iuris divini, feu naturalis aut gen
ci in eo non exigitur , ne quoad menſem quidem tiú : tunc negarur talis efle iſta probatio negatiuæ :
s
aut annum , vt benè Farinaciu d .num . 17.cuius quia eſt iuris merè pofitiui,pertinet enim ad mo
doctrina vera eſt,liue id Bartho l.v olu eri t,in d.l.li. dum defenfionis , qui efthuius iuris ,licet iplade
bellorum.num.10. do 16.liue potiùs contrariam , vt fentio fecundum fe fit iuris divini, idi o receptum
non malè quidam contendunt. eft axioma;modum defenfionis ,non modò per
Obiicitur noftræ fententiæ conftitutio Caroli Principem ,ſed per ftatuta quoque ciuitatum tolli
na artic.31.cond.2. Respondoo, eam iubere,vt in polle,Bald.cớ Medices fup.Barbai.tra&t.de Cardin .
terrogentur de omnibus circumftantiis necefla legalo à latere.par.2.9.4.n.3. Quintilianu Mendoz
riis , & non nimis ,difficilibus ( nam hæ pro im- E tract.de inhibsi.9.71. nu.10.6 Redoanus. Iract.de fpo
poffibilibus habentur ) denunciantibus; quales liis Ecclef.q.13.nu.10 .& mulris Farinacius, 9.39.8.23.
de conuentibus videntur iftæ . Nec enim creden in fin . & quod ordinariâ etiam poteſtare in crimi.
dus eſt optimus & prudentis.. Impcrator voluif nalibusex iuſta causâ ipſamec iucis politiuidefen ,
ſe , iudicia retardare , denunciantes ad moralicer fio àiudicibustollipollic regularirer, & id læpè
impoflibilia , iudices verò ad fuperflua cogere, fa &tum docentnon pauci,Farinac.vbi fup.num.24.
cum tanto reip.damno. 144. & nu.102.6 107.Franc, viuius vol.2.commu.
Difficilior obiectio eſt , non poſſe reis denun opinion , opinione.717. Menchafa.cap.36. Illuftr ...e
ciatis defenſionem tolli, quæ iuris naturalis eft: cum affli &to Baiardus addit, ad Clarum d . § fin.g.49.
ea autem in eo hîc confiftit, vedelari poffint pro nu.54.qua de re nihil affirmo vel difputo;id tátùm
bare luum alibi ( vi vocant ) quod facere ne quod mihi fufficit , contendo iudices ſupremos,
queunt,nili locus & tempus conuentuum in qui qui auctorirare Principis iudicant sync pofle iuris
busdicuntur viſæ fpecificetur. Respondeo ,in hoc polyui defenſiones adimeie , quando friuola
noftro cafexcaptionem iftam friuolam iudican Tunt:tales auiem centeri , quando tantuni viin
y

tur vti
450 DISQVISITIONVM MAGICARVM

tur vules protelando iudicio ,ne tam cirò lis ad | A bæc ipſa forec pro indicio nouo iudici haud afper
exitum perducatur, nec ad fummam feu libera bando . Quartỏ tolentlai , cùm excunt ad cơn
tionem reo ſunt profuturæ.Huiuſmodi, quæ reum uenius domum ſuami faſcinationibus implere , &
non releuarenr, defenſiones poſſe iudicem colle vicarium dæmonem domiin mariti chalamo lup
re, traditum ab Alexand. Burſaro & Boflio , leges ponere loco fuo; quod multis exempliscófirmant
apud Farinac. d.quaft. 39.num.77.6 78. num.verò Binsfeldius & Remigius,& alij, & non ipfrequés
79.non reprehendit hanc illorum fententiam ;fed clle conſtat : quod fi ipfæ nonnumquam domire
quod iidem iudicibus'ad deceptionem reorum mancant, comparent in cóuentu per ſubſtiturum ,
viam aperirent, dicendo reum interrogatum de vt faciebat Doctor Flearencis confiliarius Treuc
bere exprimcre qua defenſione vti vellet, vt fic ricus, & propterea cõſequeretur,ego illam iali no
iudex poftea hoc prætextu exprimentem elude &te vidi domi ſuæ : ergo non fuir viſa in choreis :
retsid eſt quod meritò reprehendit. Erenim vir Immò potiùs , quia in choreis viſa in ſubſtituto ,
prudensdoctúſqueignorare minimè potuit , de ſeu repræſentara ;meritò iudex colligit ſe ad tor
fenfiones ,quæ reo non forenr vtiles, elle frivolas, curam debere procedere, hec negatiuas probario
& proinde iudici non curandas. Viralis de Cam nes tales fibi expectandas : cùm non conſtet in
ban.tractat.de clauſulis.nu.3 verf.nil nouari,ex l.vlt. B nocentes vllos Colere repra'fentari.
de procurat.Hanc verò defenfionem ,quàm aduer Equidem habeo pro manifeſto ;quod fi probatio
farij contendunt tolli non poffe ,elledehoc friuo iſta negatiuæ in hoc caſu admitteretur, & compli
larum numero probatur ; primò, quia cùm nega cesde chorcis ſemper in denunciatione ad locum
tiua, quæ non cadit ſub cenſum fit planè impro & tempus coarctarentur ,idque vt ſubſtantialc de
babilis, adeò ,vt reddat reltem de fallo lulpectum , nunciationi neceflarium iudicetur : ferè omnem
Curtius de restib.num.5 3.Herculan.tract.de negatiua aditum obftrui quæfitoribus ad veritatem inue
probanda num . 124. ad ſeqq. nos autem hîc verſe niendain . Nam vix vlli complices poterunt fatis
mur in probatione intuitiua , contra quam nega cercò illas circumſtantias exprimere , & probare:
tiua non admittitur,nili fit loco & tempore coar. nequeperhoc cò magis iudicesde innocentiâ de
&tata :( Sic ex Baldo Cafonustract. demalefic.cap.6. nunciatorum fient certiores : cacodæmoni verò
num . 6. ) Quia non poteſt talis negatiua probari, fuerit facillimum officiis & faſcinatoriis piaſti
niG per contrariam intuitiuam probantem affir giis , quandocumque ei collibebit, per deluſos iis
matiuè , quod illo tempore in alio tali vel tali lo teſtes , mancipia fua tortura eripere, ad fummam
co illam perſonai viderint: Sic Herculan.fup.num . Dei Optim .Maxim iniuriam , ad juſtitiæ dedecus,
152.154.0 246.cum ſeq.) inde conſequitur in cafu & totius humani generis exitium .
C
chorearum & conuentûs, in quo pleríque incul QVÆSTIO X.
pantes nec loco nec tempore luam denunciatio An in hoc criminevel aliis exceptis restes fingulares
nem coartarunt, non poſle probabilem efle iftam in circumstanriis , dummodo concordent in effectu ,
negatiuæ contrariæ probationem ,quando denun fubftanija e fine ,admitiantur , & an buiufmodi
ciantes ſuntmortui, & proinde non poffunt illas testes fingulares, quando plures funt faciant indi.
circumſtantias addero , quibus contradicens ne coum ad ad coriuram ?
gatiua per contrarias circumſtantias ſtabiliatur. Væ funt quæftionis pattes: ad quatum reſo
Deinde verlamur in comine fuccellino , in quo lutionem pręinitto ,DD.(ententiasadcò hac
non fequitur , Petrus tali die non interfuit cho in materiâ fidei , quàm merentur reſtes ſingulares,
reæ ; ergo nec aliis diebus : nam depolicio Petrus eſſe varias, vt vix lit operæ pretium eas recenſere ,
interfuit choreis generalior eft inculars, quàm legatur, Anton . Gabrielius lib.1.commen.opinni.de
ve poffit remporc hoc vel illo coartari : nec con reſt.concl.2.et 10%. Mafcard.d.vol.2.concl.856.Goitus
trarium ,magis videtur probari, quàm fide hæreli de reft.part.7.1.1.de forma in teſt.exam.obferuat.num .
accuſatus , quia concionibus interelle viſus fuit, 131. Simancan . Carb . inftit.cit.64 . num.61. & feq .
probet fenon efle hæreticum , quia cali veltali die D Suppono, quod omnesconcedunt, reſtem fin
ad hæreticorum concionem non acceſlerit ; fieri gularem diciduobusmodis,prímòftriae,propriè
enim poteft quod alio tempore accefferit. Vide acabfolutè cum quo adeundé actum & perſonam
Menoch.d.conf.100,nu, 92.Ternò in noſtro caſu yo nullus aliusteſtis concurrit quoad effe&tum , lub
contra affirmantem intuitiuain conſideratione di ſtantiam & fiuem ; vepote quia quod alijdeponant
gna ſit negatiua indirecta de viſu , debet ea huiuf non ſubordinatur ad id quod alter depoſuit, ſeu
modi elle , in qua conſter de negatiuâ deponentes rédit ad alium effectum , & finem.Secundò laxiùs,
illi loco femper præſentes fuille & vidiſſe , & au & minùs propriè & fecundùm quid vocari lingu
diuifle , & fieri non potuiffe , vt viſu vel auditu farem , quia alij non conueniunt cum eo in quibuſ
fallerenrur : ( Colligiur ex Maſcar.vol.2.de probat . dam circumftantiis ,tamen conueniunt in ſubſtan
concl 1091.nu.9. ) Quia neceſſarium eſt vr ex nega tiâ criminis & tendunt ad eundem effectum &
rinæ indirectæ probatione non fufpicio tantùm , finem probandum .
fed ſcientia gignatur , vt per illam affirmatiua di Quoad primi generis fingularitatem probabi
recta de vilu elidatur: tanta verò certitudo,in præ liormibividetur fentétiâ ad códamnationeni illos
fenti negotio nullomodo poteſt haberi.Nam ( tri-| E non fufficere,ad probandú crimen aliquod in lpc
giportia & conuenticula lamiarum fiunt noctur cie,vtvnum homicidium , vnum rapcum , item ali
no tempore , cùm familia tota atque adeo mariti quem fuiſſe in iſto conuentu , & c. iuxta Clarum $.
id lecto iacentes eodem , dæmonis fæpenumerò fin.g.s3.fubxu.18.Felin.in c.licet.2.col.s.de tefi.Gigan.
arte ac ope,fomno profundiſſimo, & morti limil decrim.lel.maieft.tit.quomodo per quos g.8.Min .
limo compoſici tenentur , quo ergo pacto tales ceni.3.obferu, 76.Valdè quoque probabile eſt,nec in
dormitantij de viſu poterunt teſtari , & dicere ſe crimine in genere probando illos admittendos in
totâ illâ nocte vigilalle ? caſu id vix poteft accide ordine ad condemnationem : quia hanc eſſe cómu
re : excuriofitare,numquam , niſi præcedat fufpi nem multi cenſent & defendunt poſt Salic . inl.le
cio , quàm hîc aduerfarij abnuunt, 6 faterentur, Riñ 14.16.C.dereft : loã.de Amicis et alics apud Clar . )

e Pegnam .
 LIBRI V. QVÆST. X. 450

Ġ Pegnam fup.in verſiego quansã.v.g.li depognant, Alinco teſtes quoad locum & tempus fingulares,
aliquem efle vſurarium ,bæreticum , & c. Er quoad led de eâdem fpem hærelsdepor entes recipian . 2
iftam fingularitatem ſtrictam , & quoad omnia tur docet Simác.vbi fup. Nónne Saga in diuerfis
idem cenſeo quoad torturam . locis & diuerſis temporibus conueniunt: quale
De teſtibusverò ſecundi generis, inuenio con non inagis,locus, eft de fubftantiâ criminis huius,
trouerti quoad condemnationem , & elle qui ne quàm de ſubſtantia hæreſcos.
gentiſtos fufficere etiam in exceptis & atrocilli
mis : quod voluerunt multi citati, & probati à QV Æ STIO X I.
Claro & Pegna ſupr.Ego tamen lequor contrariæ
An in denunciationeplurium requiratur,quod quili
ſententiæ defenſores,nempe in criminibus huiuſ
modi , quæ ſunt iterabilia,teftes de diuerfis acti bet fecerit confeſſionem in iormentis : vel vtrum
boc folum procedat in denuncia
bus deponentes, quiad idem crimen probandum
tione vnius ?
tendunt , haberi pro fingularibus non vtobftent,
fed vt accumulent & inuicem iuuent : & ideò
Ræmittam quod certunividetur, Regulare eſt
non eſſe repellendosprætextu fingularitatis iftius Prei
teftibus criminofis & infamibus infamiâ 10
impropriæ , hoc volút in crimine perduellionis & Bris ( tales autem ſunt quiconuicti,& quide leiplis
hærelis, & proindeMagiæ quoque , argum.l. qui confuli ,hoc eſt ſocij criminis ) non credi nili in
fententiam C.de pænit. Doctores plures contrariis, tormétis.l.quoties C.de quaft.l.ob carmen.s.fi ea co
vtlacob . Butrigarius, in l. Arriani C.de harer.Salic. dito. D.de reji. $. fi vero ignoti,in Authen.cod.Spe
in l.quicumq; C. eod.loan . Ananunc. I.etiam eo.num . cul.in 111.de resie 9.1.num.28.Barthol.in l.cun&tos po
1.42.11b.i.conf. 34.col.i.conf.247 .
7.Corn.conf.91 numaa pulos C.de fumm . Trin.num.12 .Bald.num.15. Alberi.
col.6.lib.z.Horin.Iun.cöf.99.lib.2.Marſil.conf.1. Ay num.34.Salic.num.18.Iaf in l,le& tu.num.67. in 2.
mon.conf.73.num 72.conf.78.num.6.conf.267.num.3. 46.Fulgos.conf.173 .in caufà , colum.1.poſt Oldrad.ſic
do de antig.tempor.in 4.part.num.157.Rimin.lun.la etiam Aretin.in capil.i.num.40.de accufat. Ruin.conſ.
tiffime conf. 7.per totum . Item Pet. Ancharan. cons. 146.col.1. conf.147.lib.s. Arnon .(olilog.60.Marſil.
277.in dub.2.Boſ.in rut.de crim.laf.M ieft.num.17. in $. diligenter nu.n .62. & in l.1.5. Dinus,nuin.s.D .
Gigas in trac.de eodem vbifupr.9.8. Immo cã in cri di question.ely conf.78.num.1s.conf .109.num.13.conf.
mine impudicitia.quod non eft exceptum ,idem volunt 130.num.40.Grammat.conf. 70.num.10.Blakcus ira
Bald.conf.207.Vol.4 . Alexan.conf.13.col.vlt.in 7. Al stai.de indic.nu.381. Boflius eod.tit.nu.isi.Clarus s.fi.
ban.conf.zs.Zazius conf. 11.num.is.lib.2.Bertazzol. с quaft.31.01.13.2bi docet fic feruari in Pratoriis Me
conf.20.num . 16. & multos accumulans foann. Maria didanı,idem cenfeni Rolandus à valle conf. sı.num.30.
Monticella.de testob.tit.impugnario testis quia vnius et con } .73.num.22.Menoch.de arbit.cal.474.(ub nx .
col.s.Ratio eft, quia ludex ex qualitate perſonarum 49.Vini Onded.conf.100.nu.16 .Maſcard.concl . 1317.
& facti poteſt , fi videatur , reltibus ſingularibus num.38.0 Binsfeld , D.mimb1.2.conclufis.verf.corca
credere. lib.3.9.lu magis D.de testibus.probationes hanc concluf.quoad en fames , addu &tis plurimis.Farin .
eniin iudicum cauſa fiunt.l. quingenta D.de pro 9.43.num.1 ;2.69.56.nnm.s.6 57 .
bat.idco ad iudicum arbitrio dependet , quæ ſuf Quare requiri ſpecialiter & reus in tortura no
ficiant, quæ non ,vt iis fidem dent,velnegent , Ca minet ; & fi ex ia torturam nominauerit,fpeciali
ftrenſ.in l.LuciusD.dehis quinoct.infam . in l.ad ter torqueri deberenon confirmatione nomina
monědi D.de iurciur.Seuerin.ibi fol.10.col.2.Marzıl. tionis,vtdocent Clarus g . 41.verf.calcrum firews.com
conf.1.num.7.có in lib.l.f.fi quis oltro.num.49.D.de Farinacius diq . 43.num 136.6d.num . 56.quia cor
quaft. Socinus lun.conf.32.num.10. “ cons.90.6 col. ius præſumitur dicere veritatem ,gloff.in l.ediétum
4.lib.2.Blancus.de iudic.nu.367. Boſſius cod.tit.num . D.de quastion . Alberi.sbs.num.2.multi apud Farinac.
23. Rimin . Iun.d.conf. 7.num.rs. Gabriel.de testibus D quaft.43.mm.1s.& hæc procedere etiam vbi plures.
concl.2.limis.2.Si ergo hæc procedunt in ordinead funt nominatores volunt DD . Patauini in ſuo
tondemnationem quoad pænam faltem extraor conl.eò quòd certum fit vnius ſoliusnominatio
dinariam ,vtbenè Couarr.libr.z.refol.cap.3.num.3.0 nem non fufficere ad torturam , & ideo de pluri
Simancas d.tit. 64.num.75. Quantò magis hoc te bus hoc idem fe afferere.
nendum de his fecundi generis teftibus in ordi Contra DD . Friburgenſes in ſuo Reſponſo,
ne ad torturam . per text. ibi DD . in l.qui fenten cenſent hoc dubio non carere : & rationem qua
slam D.de pænt.Grammats, deciſ. 34.num . 3o . poſt communisnititurnon eſſe folidam.quia impedi
Alexă. & alios quos referr.item Gigas d.211.guomodo mentum infamiæ eſt iuris porrui , ideo quoad
o per quosqueſ 25.Berialzol.conſ.213.num.7.0 8. hoc in exceptis liber fit iudex, & propterea ad in
Quia teftes reiccti , eò quòd non fufficiant ad famiam purgandam torturam non elle necella
condemnationem , folent ſufficere ad torturam , riam . Ec proprerea rectè à Simanca dictum coni.
Barıb.in l. 1. 5.quastio.D.de quajt. cum aliis quosre munis opinonis afferiores fine lege & line ratione
fert Gramm .fupr.nu.si. Quando deponuntde ip loqui. De Carolina quoq'econſtitucior e veriùs
To facto , autde indiciis propinqui & non remo id negaſſe Binsfeldium ,quam ego affirmarim.libr.
ris à facto :nam & remotis, non admittuntur nifi E s.diſquifit.fe&t.z.in ſecundo indecio fub li.L.verf.fed
fortè omni exceptionemaiores , Sic poft alios. Ri quadam circa hanc rem .farcor me illis oc alionem
min , lun.conf.361.num . 32.0 33.0 Farinac.d.q.37 . reprehédendıdediſſe,cum ſéripli,exprefsè requirit,
num.18.6 19.6 quaft. sb. num .73. lequ. debui enim & arbitror volui fcribere , fatis clarè
Concl.
Sit igitur concluſio , qua vtrique quæfito re cx eâ colligi.nā cum ar.31.ágensdedenúciationc,
b
(pondetur. Sirestesin effectu, in fine,in ſpecie hoc eft ſemper addit , in questione propoſita , item interro
in fubftantia criminis conueniant, & plures fini, garus ant tortus, ſupporere viderur quæſtionen ).
hac in re fide digni admitentur & fiuiem faciant Non obſtat, quod ait,in carcere:ná hoc per ſequen
ad torturam in hoc nostro crimine.renentMaichard tia eſt explicanduin ; & qui in torturâ nominai,
d.vol.2.conclu1.856.Binsfeld.d .mem.2.concluf.6 . auc interrogatur, certè in carcere nominat & in
db probatur, quia de crimine hærelis , quod terrogatur.Sed quicquid fic de Carolinâ : & licer

id ex
 452 DISQVISITIONVM MAGICARVM

id ex d.cap.illi qui.s.quæſt.s.non ſatis probaretur | A teſtem integră & omni excepcioncmaiorem tra
quod conmunis vuft , quia gloff. illum textum dic Decius,conf.342.col.2.In criminalibus quoque,
exponitde ſpontaneâ denunciatione extraiudicia ſi ciuiliter ageretur,etiam canonico iure illam te
li, hoc eſt de detractionc ſeu diffamatione ; tamen ſtem eſſe poſle multi cenſent. Decius in l. famine
aliis adhoc legibus nituntur DD . Doctores opi num . 34.de reg.iur.Clarm 9.fin.quaſt.24.num.3.Fa
nionis communis defenſores , vt oſtenſum s.in rinac.queſt.sgà num . 1. item li ex officio de crimi.
uprinc.9 . & quamuis non nitacur quis textu aper ne inquiratur. Vide Facinac.5.num.9. Si verò non
to legis tamen Gi argumento probabili ex lege,vel inquiratur ex officio , & agatur criminaliter Ca
eius ratione id deduxerit , non eft dicendus Gne nonico iure mulierem repelli conſtat in crimini
lege loqui : immo licet falleretur in fuâ dedu bus non exceptis ,cap.mulierem 33.quaſt.s.cap.forus
& ione , eò quod ratio legis illi non ſuffragaretur S.testos,& verſ . ſignific.gloff.in cap.tam litteris.de re
reuerà , & aliorum interpretatio verior foret , in fibus. Abb. Felin.c . Decius in cap.quoniam de testi
rigore tamen , qui legem adduxit, co ipſo quod bus.Marfil.conf.22.num.i.conf.59.num.9.conf.101.nu .
adduxit , non debet dici fine lege loqui, quod 8.conf.130.num . 34.Onded.conf.100.num.24.nili cri
communi yſu loquendi, de illis vfurpatur , qui B men foret huiuſmodi, ve eius veritas aliter quàm
nullam legem laudant in dicti ſui confirmatio mulieres haberi non poſſet. Sic poft Marſ. Alca .
nem , & propterea Simancas de communi adcò 6 Decian.Baiardus ad Clarum quajt . 24.num.9. In
tam grauium DD . ſententiâ potuifler loquimo exceptis autem admitti illo iure,receptum ,ex cap.
deſtius.Quid ?quod nec congrua ratio deeſt ,quàm tanta.de fimon.vbi Anan . Aufrer.Croti. Nepos in
poſtea dabo, iraftar. de ustebus Petr. Duennas regul.3is. Imol.
illud fateor ſatis probabilem & tutam eſſe ſen Boyck in d.cap.quoniã. Alex.conf.11.num.3.cum aliis
tentiam negatiuam nó requiri vtomnes fint quæ apud Farinac.d . 9.59.num.10 . & de crimincmalefi
ſtione examinati.hanc dico, fatis probabilem ,cum cij expreſsè, Bonin.lib.4.Damon.cap.4 .
quia non eſt deſtituta ſuis defenſoribus , vt Si De iureciuili, & in praxi curiarum ſæcularium
mancâ magnæ authoritatis Epiſcopo & Doctore, in omnibus criminalibusmulier ( 4 aliud non ob
aliisque vt Binsfeldio,d.concluſ.s.qui putat ſuffi ſter ) recipitur ad teftimonium dicendum . I. ex eo
cere limetus tormentorum adhibeatur, & recepta D.detestibus cap.ex co.is. quaft.3.glof.ibido ind.
cſt praxi Curiaruin Franciæ , teſtibus Chaflanco cap.forus S.fin.communem testatur Alexand.conf. 11.
ad cófuetum Burgund.rub.1.5.5.verſ. Al’arbitrai num.11.libr.i. & conf.115.col.pen.libr.4.Socin.conf.s4.
ge du iuge.num.14.& Claro d.quæſt.21.num.u.col.2.lıbr.3.Bonifac.vital.tit.de teftam.num.35.6 37.
b qui addit hac in re loci conſuetudinem ſequen Stephanus Aufrer tractar.de testibus num.69.Nepos
dam , quod eſt veriſſimum . ibid.num.66.Crottus ibid.rub.in cauf.criminal.quite
concl.
Ideo cenfeo vbi conſuctudo circa hoc exſtat , abco ſtam.admire.nu.49 .Gigas vbi fupra.quomodo ero per
» iudicibusnon recedendum : vbi confuetudonon exſtat, quos quaft.6.Clarus S.fin.quaft. 24.num.2.Farinac.d .
” poffe indicem tuia conſcientia diramuis quoad plures, loco. num . 17. de Icaliâ . etiam in Ditionibus Ecclefia
partem ſequi : quia ( vt alias dixi ) probationum va hane praxim obtinere teſtantur Alex.conf. 24.vol.2 .
» lor fides arbitrso indicis eſt ſubiecta . vide Menoch . Grammat.conf.12. num . 7.Baiard . addition.ad Cla.
► de arb.iudic.lib.2.cent.i.cal.9o.Binsfeld.d.concl. rum quaft.21.num.20.6 ad quaft.24.num.8.de Fran
s.verf.hic libet pro noftrâmateriâ cia praxi farislocuplex testis, quia de fidei re non agia
Hoc tamen arbitrium fic moderandum ,ut proper sur eft præfatus Bodsnus.
forarum qualitale , & criminum , & aliis circumſtan Hæc indubitata de pluribus fæminis compli
tiis modò plus modo minies non toriis credat, ordina cibus ;nam fi vnica ellet, fociam criminis à nomi
riequoque tenetør plus cortis credere,quàm ſpontaneis : natione repellendam putarem : quia tunc præter
immò niſi vrgeant illum circumftantia , non facilè fit D ſexum alium patitur defectum , nempe infamiæ ;
credulu nominationibus fpõtaneorum etiam plursum . infamem verò mulierem audirinon docemur , l.
Vr in hac retam timidè loquar ,memouer iſta ra quiteftamento S.mulier D.de teftam . vbi Barthol.com
tio , ab aliis non conſiderata . Præſumptio quod Imo. vel quia fimul pauper & vilis. Dec.conf.310.
infamis (pontè fuâ non ſit dicturus veritatem , ( in num . s . loann.de Amicis.conf.87.num.8.6 9. Pariſ.
qua prælumptione fundacur communis opinio ) conf-52.num.17.in lib.4 .Grammat.conf.z6.num.23.
licet fit iuris diuini ( nam hoc iuredenullo præ e conf.58.num.10. Roland.conf.24.num.64.& legg .
ſumitur , quod in re ,maximè graui,mendacium lab.1.Bertazzol.conf.3.num.6 . Onded.conf.100.nu.18.
fit dicturus ) eſt tamen pluſquam iuris poſitivi, & multò magis fi foret minor annis viginti.arg.l.
vt pore orta ex naturali quodam inſtinctu homi in testimonsum.D.de teftib. Alex.conf.64.col.i.nu.i.
nibuscũctis communis,quodmali niſi malo coa Bertax.conf.3.num.s.Dixi, fi vnica eſſet : nam nu
Eti officium ſuum non faciant,veliuſtiuæ faucant, merus alios defectus poreſt ſupplere. ſupr. ad q.1,
& ideò quali eſt iuris gentium . Atramen quia ex
eodem iure gentium videturmanarc alia quoque QV ÆSTIO XIII,
præſumptio , quod in fimili hominum genere,(v.
g.infamium ) femper plus credendum lit ,cæteris E Anad confeffionem duarum mulierum procedi
paribus , duobusvel tribus quàm vni. Prior præ poflit fiue ad torturam , que ad
ſumptio eſt pro communi opinione , poſterior condemnationem ?
pro contrariâ quoad plures nominantes , ideò li
cet adhuc propendeam in communem , alteram Vm omnes fateantur, & ratio maiorisdetri
tamen non reiicio , Cme r dicter ,plura requiri ad condenınatio
menti
nem quàm ad torturam , & non quæcumque ad
QV Æ STIO XII.
iſtam ſufficiunt,etiam ad illam fufficere ; ſunt ifta
An mulier poflit eſſe testis in criminalibus? duo diſpeſcenda.
IN ciuilibus etiam grauibus ( v. g. in matrimo De torturâ funt quiabſolutè negent,& ſemper a
nio ) mulierem , cui nihilniſi ſexus obftat , elle volunt à tribus vel qualiter pro denunciantiuin

qualitate
 LIBRI V. QVÆST. XIV . ET XV. 4:53
qualicare factam nominationcm ,vtpofsit torque- 1A Vibufdá videturnó viders earú fidem magis
ti denunciata.fic DD.Friburgenſes.quibus obitat, Que augeri, quandoquidémulierú conditio ipe
axioma tories ab illis receptum.quæ probationes ctanda fit. 1.3.5.in magis & v.que argumenia D.
fufficiant id corum à iudicis arbitrio dependere . de teft.Alij verò,pro affirmatiua adco exſertè ſcri
poterit ergo , quando iudicabit, ſeduarum deno bunt,vt negent le videre quid obfter. Quia quod
minatione,propter circunſtancias perſonarú & c . in 13.quæftionis reſponſione dictú ,denunciationi
ſatis veriſimiles probationes habere,ad torquen bus feminarum pluriú ,née trium vel quatuor in
dum procedere. ordine ad torturam credi : id intelligendum , fi ni
Probant tamen auctoritate & ratione,aucto hil illis præter ſexum obfit:obſtat autem illis præ
res laudant D. Binsfeldium . d.concl.6.dubio.2.verf . ter ſexum maleum per omnem modum ,li in con
Septimum illatum . & meipfum delib . s.fe&t. 3.verſ. trariam fint indicia,præſumptiones aut teſtimonia
ſecundum indicium , rationem hanc adferunt : viri B fiue virorum ,fiue fæminarum :adeò vt lieffentvel
teſtimonium plus ponderis habet, quàm fæminæ viri vel fæminæ , à quibusprobabiliter cxculpare
ob ſexus fragilitatem : at duorum virorum focio tur denunciatus:ne lex quidem fæminis vná com
rum denunciatio requiritur , vt aduerſus denun plicem denunciantibus, in ordine ad tortura cre
ciatam perſonam ad quæſtionem procedi poſsit: dendum fit. Igitur plus fidei obtinet,nullis viris
igitur duarum fæminarum nominationes ad hoc contrarium teftantibus,
nonſufficiunt,led plurium requiruntur . Quid G dicamus, fecundùm ſe intrinfecè , & in
Negarinon poteft,quin hæc ſententia & tutior tenguè fidem tum non augeri: ſed ab excrinſeco
fit & rationimaximè conſentanea,fi tamen iudex tantùm & extenfiuè,quatenus omniobſtaculo re
fibi cenleret ad tortura deueniendum ,non aullim moto,ratio naturalis dictat, plùs credédum femi
factum damnare:propteraxioma præfatú,& quia nis hoc cafu ?
DD.Patauiniabfolutè afferunt, ex ceftatione dua
rum mulierum ,quibus ſolus ſexusobſtat,iuſtè ad QV Æ STIO XV.
tortoram procedi poſſer.
Ad me quod attinet ,fi probabilitertales duæ An plurium minorennium denuntia
denuncient , com bonis circumſtantijs , maximè tio faciat indicium ad tor
ſcientiæ caufa , & non fint contraria virorum re turam ?
ſtiinonia,qua ſemper pluris facienda,non vererer
hoc lequendum dicere. Quod fi viri vnius teſti Otandum primònonpoffe minorennes,ne in
monium adeffer ,non dubitarem cum eo vnius exceptis quidé criminibus teſtificari,nifi fint
mulieris benè munitam circumſtantijs requiſitis eius ætatis,vtiam aliquomodo poſsint torqueri,
nominationé admittere ad torturam tantùm.So iuxta Marſil.in l.de minore num , i1.D.de quaft.
larum etiam trium fęmioarum complicum denú Carer.in praxi crimin.Notandum 2.minorennium
ciationem ad eamdem fufficere poſle cenſeo.Nec varios eſſe gradus ætatis : nam nomen porrigitur
tamen propterca pugno cum traditis d.vers ſecun vſq ;ad annum xxv.
dum :illic enim noluitradere quid in rigore iudici Dico primò minorennis qui habet annum etaris
periniffum fit ,fed exempli gratia numerum ex vicefimum ,in criminalibus omnibus eft reftis idoneus. Concl.1
.
preli,cum quo vel(ſcrupulofillimus iudex, queat arg . à contrario l. in teftimonium D.de teſt, te
effe fecurus. nene glof.in l.inuiſti D.eod.Spec.& ibi loan .And.tit.
Ad códemnationem nullivnquam fim author de teftib.8.n.34.communē & practicată eſſe, qui co
ex duarum tantum muliercularum nominationc tradixere in aduertenter locuios, fcribit Farinac.q.58,
procedere , nili præterea adeſſent alia ſufficientia D num.19.5 21.
adminicula : & hoc non ſufficere docent multi , ut Dico ſecundo ſe fue minor vigintiannis ,fed iam
Decius in l.famına num ,35.de reg .iur.Riminal.Iun . eftpube: funtvaria Doctorum ſenientie.
conf. 217.num.s.poft Gandin . alsos Farinac.q.59 . Prima eft,talé nó effe idoneum teftem in crimin
num.26.6 27. qui cum Riminal.concludit ad co nalibus,nih in defectum aliorum teſtium , quando
demnationem pænæ ordinariæ in criminalibus ex natura rei alij teſtes baberi non poſſunt,fecus ſi
criminaliter intentatis, nec tres quidem fæminas ex accident fiat, quod alijnequcát haberj. Sic poft
ſufficere:quod retulit,nec reiecit Baiardusad d.g. Hoft . Bald . Alex.cöf.64.nu.1.Specul. & ibi Ioann .
24.num.7.Ratio eſt, quia fæminæ in criminalibus Andr.d. loco . Iaf.in l..C.de fumm.Trin.nu.3o . in
non habentur pro integris perſonis,& minoris fi 1.fin.C.de indign.Marfil.conf.11.nu.s.cc conf.162.n.
dei ſunt quàm viri, vipocê non omni exceptione sue o conf.127.n.9. & multi alij relati à Farinac.d.q.
maiores d.c.forus. Alex.cöf.11.9.11.l.1.Cæpola in cri. 59.nu.10.Secunda ſententia fuit Guidonis de Su
conf.32.num . 2. Socin.conf.54.col.z.lib.3.Aymo cons. zaria hoc verum effcio accuſatote producéte,non
99.num.5. Anton.Gomez.como.3.refolut.c.12 . num.20. verò quando iudex ex officio procedit,præfertim
ideo numerus in illis fupplet fidem . Innoc . in c. cã in defe &tum probationum :cunc enim poffe iudicé
nuntius, de teft.Petrus Ancharan lib.3.9.81.num .38. E puberú minorenniú teſtimonia recipere.feqq.hanc
o multos cit ans Binsfeld . d. concl.6.in fi. & Farinac. Alberi Florian.co lacobina Sancto Georgio in dol. in
d.nu.26.fumma namg fragilitas & leuitas eft huius teftimonium . Angelus de Aretio in verb, comparuerī:
ſexus,iuxta illud, quod Ciceroni tribuitur: n.13.Marfil.in l.deminore D.de queft.n.24. Blancus
Crede ratem ventis, animam ne crede puellis . de indic.nu.349.6 aly apud Farinac.ſupra n.37.hęc
Námq; eſt feminea tutior aura fide . ſententia eſt verior,& receptior , quo ad crimina
> > Quid leuius pluma puluis:quid puluere:ventus: non excepta. nam in criminibus exceptis atrocibus Concl.z.
Quid vento?mulier:quid muliere?nihil. & occultis ( guale eft noftrum ) quando deſunt alia
QV Æ STIO XII 11. indicia.indiftinétè verum puto quod puberum teſti
An denunciationes faminarum tum magis fidem monia recipiantur ad toriuram . quia tunc in his
faciani, quandonon adfunt teftimonia vi corum perſona habetur pro integra & omni
rerum in contrarium ? I lexceptione maiore , eft praxi recepta fententia,
Zz
quama
 454 DISQUISITIONVM MAGIC ARVM

[uam tuentar ex d .I.deminore,in prin. Alberi . in d . A fupra nu.zo.ipfo-Marfil.in lanfanscol.pen.verf.etiam

1. in teſtimonium.laf. in l. fin , col. vltima.C . de inn illud dictum . D.ad leg.Corn.de ficar. Boer. deciſ .
dign.Gigas vbifupra q.12. & aly apud Farinac. ſu 261. qui duo vlcimi fcribunt ſe ſic practicalſe , &
pra num.22.29. & 34 . intelligendi ambo de infantibus faltem doli capa
с Si vero non fint puberes,fed pubertati proximi, 1ă . cibus. probatur. primò concl. quia minoris teſti
licet excludantur in alys, admittuntur tamen in cria monium in noſtro propoſito aliquid valer & pro g
Concl.3 .
minibus exçeptis. ] Pubertati proximi firit nec ne, bat:ergo plurium plus valet & probar, veminimu
id pendet à iudicis arbitrio ,quia non idem omni ad ſemiplenam probationem : quæ ad torquendú
bus eſt terminus pubertatis, nec cadem tempeſti fufficit . Deinde vnius teftimoniú fi accedat aliud
uitas. hoc communius recipipoſt Couarr.Duenas , indicium valet ad torturam : fed accedens fecundi
alios docet Iacob . Menocb.caf.57.nu . 44.de arb.ind . minorennis teſtimonium ,novum indicium eft.Di
prior pars concluſ.probatur l.3.3.l.Iulia & l.in vi- B citur in quæft.ad torturam :quia non fufficere duo .
ſti D.de teft.in 6.fed nec pupillus.l.ex libero 9.1.D. rum teftimonia ad condemnacionem , licet indi
de quæſt. racio. quia impubes iurare nequit l. qui cium faciant, putandum . Sic preciſe gloff.Bild . 6
iuraſſe in prin.D. de iureiur. l. 4. D.de"in lit. iur. aly in d.l. inuiti ſpecul. & Ioannes And.fupra B uri.in
nec poteſt torqueriin caput alterius. d.lex libero d.l.deminore .& indil. ex libero.9.1 & onl. 2.5.quoc
9.1.adeo vt eius teſtimonium , etiam non apponé obferuari nu.ii.C.de iur.cal.Glof .Bart.Bald.Salucit .
te parte,pro nullo fic habendum . Ang.in 5.1.num . Angel. Alex . & laf. in l.fin . C. de indign . quod ve
3. Auth . de teſt.Marfil.in l.de minore num.22 .D.de rùm , quoad pænam ordinariam : nam quoad ex
quaftionibus. Niſi in caſu,mortis Domini occiſi in traordinariam ,poſſent ſufficere, & fic admitto có
domo,l. 1. §.impuberiDoad Syllan . aut fi iudex es trariam ſententiam affirmatiuam , qua fuit Alberi.
officio ſuo dictum impuberisaſſumeret : quod li in d . l. in teſtimonium.Marfil. in d.l. de minore num .
cet,propter d.5.1. negarint Alex.conf.64 . lib.1.6 28. & in l.infans num.46.D.de ficar. & ing.diligen
Cagnol.in d.l. 2. 9. item impuberes.contendunt ta ter ſub num.8o.Grammar. conf.45.nka , 21.Farinac.
men Specula.& loan.Andr.d.tit.de teſt.verf.itē ex Supra num.33.
cipitur quod eft impubes nu. 34.Bald . Alberi.Florian .
Iacobin.in d.l.inuifti.eġ in del.teftimonium , quorú QV ÆSTIO XV I.
fentétia & in ſcholis & in tribunalibus receptior C
eſt,teſte Farinaçio ſupra num.37. An verifimilitudo denunciationis ab vno tan -
Poſterior pars concl.de criminibus,exceptis,eft tùm facta,fit ſufficiens adminiculum ,vt
planè communis , & probatur ex l. de minorc in procedi pofſit ad torturam ?
prin. D.de quæftion . vbi larè Mars.Decius aute
a
Cagrol.in 1.2.§.item Impp.D.de reg.iur,Gigas d.q.12 . puto quæſtionem proponi de norpinan
num.4 . Schenk de teſtibus n.13.verſ. niſi agatur. Fa NO te , cui duntaxat obſtat ſingularitas,quod ft
rinac.fupra . 9.9.58.nu.22.quod introductú ob cri vnus:nam calis & li ſit vous,eft vnus omnimaior
minum horum atrocitatem . & tum ab his iura . exceptione, & proinde facit femiplená probario
mentum exigipoſſet: & deberent, modicè tamen , né:ideo de hoc veriſimiliter denunciante, non eft
d torqueri,Farinac.9.41.num.102.6 103 . dubitandú,effe fufficiensadminiculum . Sed quæ
Conclu . 4 . Impuberes ſed mauresnonem annis, quia iam doli ſtio procedit de ſingulari cui alij adſuntdefectus,
capaces, ſi Indicis animus, id fert, cenſuerit fibi eos vtpote quia eftminorennis,infamis ,& c.
torquendos toqueri poterunt , & ad denunciandum in Porro ficut inuerifimilitudo teſtimonij pluri
criminibus exceptis recipi. mum detrahit fideiad vim eius infrigendá.Ná vbi
Quod torqueri poſsint virga,ferula,velcorméto D teftantur in veriſimilia , numerus non ſuppler fi
Sibyllorum docet Farinac.9.41.num.16. quod hoc dem ,Farinac.9.62.nu.229.Maſcard.de probat. concl.
à iudicis arbitrio pendeat , Clarusd.9.24 , num.16 . 1358.nu.13 . nec iudex deber credere non verifimi
Brun.de indic. & iortu.p.2.9.4 .inum .16.Capric.de lia deponentibus , Innoc. in c. quia verifimile eft de
ciſ.139.num.ss. quod poſsint recipi,volút Bart. & praſump,Marfil.in l.1.8.in criminibus.num.35.D. de
Marfil.in d.l.deminore D.de quaft.glof. in d.l.inuiti, queft .& in Rep.rub.deprobat.num . 108. quia quod
Crottus tract.de teftibus tic, in cauſis crimin.qui teftes non eſt veriſimile ſpeciem habet falſıcatis :adeo ve
admit.n.70. & ibi Moncada in addit.litt.7. & n.70.6 confefsio non verifimilis non noceat confitenti.
Alberic.de teſt.rub.quãdo teftes refellantur rat.defect. arg.tex.in l.n.g.Diuus ſeuerus & in §.fi quis vltrò D.
perſona nu.20. Gigas d.q.12. de quæft.Bald .in l.fi quis in hoc genus C. de Epiſc . &
с Si verò nondum inchoarunt annum nonī,nec tor cleri. nu . 3. Petrus Ancharan conf.2 4.col.1.Sic écó .
Concl.se queri vllo modo, nec admittivnquam poterunt, adin trà magnam vim habet veriſimilitudo,adco ve po .
randum , aut denunciandum :hoc receptius eſt. ita tiùs credatur paucioribus veriſunilia afTerentibus,
poſt Fran.Marcum Baiardus ſupra num ,1.9.qui ad loob Carmen Sali teſtes D.de teft.coin noftra eft. de teft.
idem allegat Bolognin . Foller. & Brunum ,ad9.64. Curtius Iun.conf.17.num.6.Socin.lun.conf.183.nume.
rum.67.cum ſequ.rario, quia necdum ſatis intellis E 10.lib.2.multum prodeft vt teftium defectus fup
guntquid deponant, ideo iuriiurando, corturæ , & pleatur.Carolus Ruin.conf.149.num.6.lib.s. Decia .
nominationi defectus naturalis reſiſtit ,
conf. 18. numero 204. libro 1.Mafcard .concl. 944,
f Quando minorennis admittitur ad deponendum numer.14 . Farinac.q.47. numer . 158. & magnum
Concl.6, in ordine torturam , non fufficiet vnius teftimonium , præſtat ad torturam fundamentum.l. 3. & 1.mili
fed requiritur faltem duorum . Dehac re fententias tes.C.de quajt .non ſecus ac ea quæ và communiter
refert,nec rama decidit vtra verior, Baiardus ad d . accidentibus vera funt.Marfil.in g. diligenter num .

9. 24. à num , 107 , & citat Marſil. in pract. 9.di 33.c in fing.i.ad fin .
lligenter.num.8,loquentem in num , ſingulari:quod Sed ifta veriſimilitudo, quia conſideratur potif
Gi benè citat,cenfeo , impuberi,pofitum indefinite . fimùm ad hoc vt faciat fidem iudici :minorem
A percè duosrequirunt communiter, Alberi. in d . vim obrinet,vbicumque magis reſtricta & coar
l.teftimonium Grammat. conf.45.nume. 21.Moncada etata legibus eſt iudicis poteſtas. Inde fit, vt in hac

quz
 LIBRI V.
V. QVÆST. XVII.
quæſtione primò diftinguendum , inter crimina A 170. & conf.275. lib. 3.Cephat.com.65074.& 204.0 4557
non excepta & excepta . deon.conf.100.nu.18.R Inn .co nf. 113.644.00 $71.
imin.
Iurfin.conf.81.num.65
In non exceptis , in quibus criminoſide ſocijs .Bertazz.conf.3.num.3 Aymo
2.
non interrogantur , DD.ad l.fin.C.de accul. & in conf. 6. num . 4.Natta conf.298.num.6.Menoch.cast
rerrogari fidem non faciunt verifimilitudo denú 474.nu.54.Maſcard.concl.131 ? .Mum.12.0 13.concl.
ciationis factæ ab yno, non erit ſufficiensadmini 1317.num.41.645.concl. 1358.per 101um , & merito
culum ad tortura,ſicur de infamibus teſtibus colli communem vocat Eman .Zoares in ver.teſtis inhabilis
gitur ex doctrina Baldi in l.i.nu.s.C. de fum , Trin . num.217.Patayini DD . hancetiam probant , niſi
& Caſtren.ibid.ante fin . exceffusin numero defectum ſuppleat :ſed pleriq;
In exceptis verô & priuilegiatis criminibus in allegatorum non agnofcunt hanc limitationem .
quibus de Tocijs interrogatio fit , & infames non Horuin DD . fundamenta videarur.1. quia tor
arcentur,pocerit tam verilimilis eſſe nominatio & B tura poteſt ſupplere vnam inhabilitate
m & non
cam benè circumſtantijs veſtica ; vt iudicem quali plures. Secundò non pofle numeroiſtum ,defe:
certum reddat à denunciato crimen commillum : cum fuppleri ; quia quod eſt nullum non poreſt
& huiufmodi certitudinem communiter DD . di numei o ſuppleri :hic vero iſtorum teſtimonium
cunt ad tortyrain iudici (ufficere. lege Clarum d.g. non modò debilitatom eſt,ſed prorsùs annullatú ,
64.4.13.0 in terminis de vno tefte non omni exceptio quia tales ſunt prorsùs inhabiles, Baiardus non
nemaiore Mensch.de arb.iud.q.84 . nu.4 . & huc fa his argumentis , fed tam dcnla nube teſtium
ciunt tradita ab Ozaſco Praſide deciſ. 79. & Burſaro cullus,videtur admittere hanc fententiam efleper
ve
conf.291.vbi fusè fcribit de hoc arbiirio iudici concello riorem iure fcripro, ſed in praxi non teneri, nam
preter ordinem iuris,circa tortura:oi hoc ve probabile addit.ad Clarıq.24,à num.128.poftquam DD.mul
renent DD.Patauini .
tos nominauit, & argumenta i la duo propoſuit,
Quoniam verò talis ac tanta veriſimilitudo nó bæc verba fubdit: Sed quicquid fit de iure,veritas
folet inueniri in indicijs remotis,ſed in propinquis eſt , quòd confuetudo feruat, vt omnes reſtes cum
idcirco facilius hoc iudici faciendum in his quain tortura admittantur , ctiamli mille defectus pate
illis:propinqua (cu proxima eſt,quæ oritur ex ii . rentur. Aliàs rarò focijcrimin s dictum fidem fa
dicio propinquo ,quod eſt immediatum delicto ,v . ccret . quia pauci ſant ſocijcriminis, qui pluribus
g.li teſtis de ipſo delicto commiſſo deponeret di- C defect.bus non lint notati,& fic delicta remane
cens ſe Meuiam in cellâ claula , in conuentu male rent impunita . Ego tamen arbitror,quod taleste
ficarum vidiſſe. Remota verò quæ oritur ex indi ſtes,cùm fintmagis infames,maiori tortura fint af
cio ,coniectura ,ligno & prçſumptione.non necel ficiendi, ad coruin dicta conualidandum .] de ca
(ariò ipfi delicto maleficij cohærente.v.g.res , ver dem praxı feu conſuetudine teſtatur Clarus, & ea
ba,opera ,quæ fapiunt incantationcm ,vr quod vo approbat.9.21.num.7.0 S. falſum.num . 4.vbi ta
luit artem magicam aliquem docere, quod damna men requirit alicuius adminiculi accelsionem ,
minatus, quod cum maleficiis conuerlatus & c. In quando allegant propriam turpitudinem , nempe
propinquis ergo indicijs hæ facilius yſu venit:ſed ſe fuifle ſubornatos:quádo veròClarusnó loquitur
ſimpliciter Giudex ſufficientem veriſimilitudiné de allegantibus hanc fuam turpitudinem ,illic non
habere fe putet :quia.plurimum in his cius arbitriù requirit vllum aliad adminiculum ,vt d.nu.7 Quæ
pollet , non auderem condemnare hoc facientem : eſt quoque ſent
entia Boſsij de eadem confuetudi
nec tainen ad id lubenter illum hoctarer .Non pua ne atteſtantis. rit.de indic.num . 156. circa fin . dem
gnant ifta cum traditis à melib.s.Diſquis.Sect.3 .) . tener loſeph . Ludoui.Decil . Lucenfi. 15. allerens
ad toriuram , illic enim locutus fum generaliter , ſe pluries ita practicalle , quod licet Bertazz, &
.

præfcindendo à caſu tantæ veriſimilitudinis, qua- D Roland.impugnare tentarint ,tamen ( ait Baiard.
ta fupponitur in crøremate . falſum num.25 .) dicant quicquid velint ita ferua
ur & fic vidi, c ego quoque practicaui practicau :} eá
QV ÆSTIO XVII. de fententia tenent DD.Friburg.cum fequ . tamen
diſtinctione,inter crimina
quæ ſunt ordinariè co .
An malefici denunciantes,impliciti etiam alijs iuncta & quali ſubordinata , & ca quæ ab in vi
criminibus,faciant indicium ad torturam cem planè feparata ſunt,nec habent connexionem
maximèquando funt plures ? prioris generis elle célent cum maleficio , crimina
herelis,læſæ Maieſtátis diuinę,apoftafię Sodomix ,
Na
parricidij , homicidij, & c. in his tenent affir
nes contrariæ valdè probabiles. Vna potiùs matiuam pofterioris , cum maleficio videri per
2 authoritate nixa tenétium , altera verò melioribus iuriú, latrociniú ,raptú,furtum ,& c.& in his tenent
rationibus confirmata . Plurimi tenuere quod e negatiuam . Quoad priora res eft multo eu:dentior: Conclu .
ciã in criminibus cxcepris(vtſuntmaleficium ,hz sdem tamen teneo etiam quoad poſterior a.Nam argu b
refisſodomia & c.) focij criminis ,qui plures defe menta huius affirmatiuæ probant a què d'e verisq ;
ctus patiútur,v.g.quia multis alijs criminibus im . E. & DD . pro negatiua etiam prius membruin im
plicati;etiamfi aliter veritas haberi non poffet, quá pugnant, & æquè paru pro bát de his atq ;deillis.
per illos,nec ad torquendam ,nec ad inquirédum , Probatur ergo concl. noſtra affirmatiua indif
adnsitci à indice poffint.hoc tenent Alex.conf.89.nu. tinctè.primo quia placuit Boſsio ,Claro, Ludouico ,
1.0 12.lib.3.Socin.conf. 118.vol. 1.Barbat.conf.65 . & Baiardo qui omnes in fubfellijs & iudiciis exec
vol. 4. Marfil.fing. 118. & conf.102.Gratus conf.s9. citatiſſimi.2 . quia practicatur, vedicút ijdé, quia
vol.2.Grammat.conf.38. & 45.9.22. conf.70.num.8. eft,vtilior reip .& iuſtitię.4.arguméti Friburgéliú ,
& vol.34.0.8.Parif.conf.2.numer.8s.vol.s.conf 53.n. queſunt 1.quia lex criminoſos & infames ad teſti
96.901.4 .Gigas.de crim.les maieſta.tit. Quomodo o moniú in criminib ? exceptis ferédú admitcés,inter
per quos q.7.n.7 .Roland.conf.16.num.20.conf.24.nu . eú ,qui vno,vel pluribus criminibus inuolutus,aut
61.conf:73.num.24.27. & 28.lib.1.Siluan.conf.81.nu . ratione criminum fæpius infamia notatus,con dif
* F.Birſat.confi.79.lib.i.conf. 192.lib.2.conſ.o5.conf. Icinguit. igitur nec nos diſtinguere- del-cmus.

Z z 2 l.non
 DISQVISITION VM MAGICARVM
456
l. non diſtinguemus D.derecept, qui arbit. Deinde A jiar.57.conſtat etiam huiuſinodi féuocationem nó
quiamalefici plurimis iísque horrendis crimini factam à certo mori,non elle attendendaar, vibe
bus vt plurimum ſunt innodaci: quod fi alijs cri nepoſt Baldur'Marfil.conf.79.vol.3 . in pract.g.re
minibusmaleficos teſtes carere eller neceffe, nul ftat.nu. 16. & 17.
lus ynquam eller teſtis idoneus.Tertiò crimé ma Dubiú potiùs eft de reuocatione extraiudiciali b
leficij non impedit, quin teſtis ſocijcontra ſocium poſt ſententiam mortis reo denunciatam , puta fa
teſtimonium valeat:ergo nec alia leuiora crimina ctam tempore confeſsionis vel Euchariftia.Nam
cum maleficio coniuncta impedimentum adferre tunc elidi præcedentem alterius nominationem
tenent nonnulli, Mars. in d.$ . reſtat.man . 12.Bur
pollinr.
Ceterum ( quod valdenorandum )fundamentu ſat.conf.201.nu.148.6 Farinai.g.45.num.70.Horum
partis aduerfæ æquiuoco paralogizat.Nam ,primò DD.pace puto tenédum elle contrarium : quia nec
quæ pofitiuiiuris ſunt,abſolutè , accipit quaſietiá Bretractanti in ipfo patibulo, fi nolit,iudex credere
omnis eſſenc iuris.Secundò falſum ſupponit à tor tenetur, vt oftendam .
tura nó luppleri niſi vnum defectum.poteſt enim Si verò in viâ ad ſupplicium , vel in ipſo
ſupplere plures defectus iuris pofitiui. quia præ fupplicio reuocet confeſsionem foain dele,con
ſumprio nata ex tortura eſt iuris gentium : vc & ſtat reuocatione contemptâ omnino adhuc pu
ipſa tortura in genereadvérum exſculpendum ,nó niendum , ex Carolina arı.91.0 DD. vt Maf
à iure ciuili,fedà gentium iure defluxit,licet mo char, de probatio vol.1.conclufio 353. numero 23.
di quæftionum hi vel illi fint iuris politiui:impe Binsfeldius in l. 7. C. de malefic. or mathema.
-

dimenta verò iſtoruin teſtium ,mere ſunt iuris po qua tione vltima : quia delictú per torturam con
fitiui, quoad hoc vt infami plurium criminum ni fellum , & ad bancum ratificatum , cenſetur leg
hilomnino credatur.naturalis enim ratio folúmo timè probatum .
do dictar,vtminùs credatur iſtis ,quàm vno tátum Quod fi in viâ velin patibulo reuocer denun
crimine irretitis. Diſtinguendum itaque inter ea ciationem de aliquo factam in torturâ , & ad ban
quæ iure poſitiuo reddunt inhabilem teſté, & eius cum iuris ratificaram ,vel aliter vt fieri in partibus
teftimonium annullant, & ea quæ iure naturali vel illis confueuit:tunc quidam volunt adcò elidi de
gentium id faciunt.Priora fic inhabilitat & annul nunciationem iudicialemn præcedentem , vtex eâ
lant,vt adhuc pofsintnumero ,vel tortura ſuppleri C nullomodo reus torqueri poſsit. per tex. inl.D.
& perfici, quádo ex numero auttortura iure gen MarcusD.ad Syllan.tenent etiam in criminehærefis,
tium præſumitur veriſimilitudo. Pofteriora verò & in criminibus aflaſiny , veneni o alys occultis.
ſimpliciter & omnino fic johabilitant & annullár, Marſil.conf. 109.numer.31.6 in prach.in 9. reftat ad
vtneq;numero nec torturâ queant vnquá perfici fin. poft Iſerniam . Grammat.decif.56.num.11.voto.3.
vel ſuppleri. probatur diſtinctio ex fimili de teſti num.is.vot0.11.num.17.Decian.conf.18.nu.i.con fuit
monio minoténium proximorú infan iæ , & pro Farin. ſup.nu.73. & hanctutiorem vocăt Patauini.
ximorum pubertati ſupra q . 15. lam expedita eſt ratio quia moriens præſumiturnon mentiri,& fa
refponfio ad argumenta contraria , cit indicium innocentiæ pro reo. Bald.conf.25.col.
Adı. tortura poteſt ſupplere vnum defectú & 2.vol. 1
non plures; negatur planè.nam fidefectus ſit iuris Aduerte , lector ,huic rationime ex Binsfeldio
naturalis,nec vnú porerit nec plures. Sıvero fic iu iam reſpondiſſe dict.lib.sofeet.s.nu.s.quæ velimle
ris poſitiui,ordinariè quidé luppler vnú :aliquádo gas.nunc addo facere indicium innocentiæ pro
tamen poterit tam eſſe grauis vt ſuppleat plures. reo,non niſi proprer illam præſumptionem ,quod
Ad 2. quod nullum eſt iure poſitiuo,non poſle moriens prælumitur nonmentiri.Simagni facié
ſuppleri numero,fallum eſt.nam ex praxi & con- D da iſta præfumptio ,valere deberet ad exculpatio
ſuetudine (vt dixi)ſuppletur, & fauor iuſtitiæ hoc nem ſuiipſius : ad quod iam oftendimus nihil va
expoſcit,neq ; in exceptis iudex coartatur ad huius lere:fed de ſe non præſumi verum dicere : yt nec
iuris regulas.Quod verò nullum eſt iure naturali, de proximo, fi iam moriturus aliquid in tertij præ
ſiue primario , liue fecúdario ,conceditur,id num . iudicium extraiudicialiter dicat,nec enim prove
non poffe ſuppleri:ſed negátur iſto iure huiuſmo ro habetur l.fi quis in S. ſi quis moriens D.ad Syl
didenúciationes annullatæ : ſunt tantú debilitatæ . lan . Ang.inl.Mater.C.de calumniat. Alex.conf. 14.
lib.z.las. in l.1.C.comm.de legat. Cephal. conſ. 276 .
QV ÆSTIO XVIII. num.14.Menoch.conf.39 . num.44. Farinac.q.34.nu .
3.poſt Boff.de indic.num . 188. Alci.c.reg.3.praſumt. 4 .
An extraiudicialis reuocario infirmnet iudicia nic huic affertioniefficaces adeffent coniectura ,
lem denominationem adeo vtnon faciat Curt. cen tonſ. 70. Crauet. conf. 6 , inumero 53.
amplius indicium ad torturam ? Igitur iſta præfumptio per fe valdè leuis eft.
a mulci enim moriuntur hagt multum de ani
E hac reDatores certát, & adhuc fub iudi ma ſollicici , vt quotidiana experientia doce
ce liselt: quæțitur,Nó că de extraiudiciali fa- E inųr :
cta priufquam reus eft condemnatus.de hac epun Sccunda opinio eſt, fuit nudá inculpatio ſeu
conſtar cam potiùs cauſam præbere,vt iterú cor nominatio fine vllis adminiculis;hac reuocatione
queatur : receptum enim eft, fi in prima quæſtione ipſorum denunciationem planè elidi; G -adlineada
maleficium confeffus fit,vel aliquem denunciaue minicula non elidi hec videtur fententia effe
rit:& non vult ſequenti die confeſsionen vel de Marſi . in d . So reftat in fr. Maſcar, libro.3. de
.

nunciationem fitam ratificare,dicátque ſe vi qux probat. concl. 1 130. numer . 24. Burfati conf.291.num .
ftionis victum falla dixiſſe : receptum ,inquam ,ra 14. libro 2. Riminaldi lun.conf.420.num.17.libro 4 .
lem abſq; nouis indicijs irerum cquulco imponi Si hec ſententia fupponcret,in pofteriorimembro
poſſe ,vt in confeffione perleueret. Lege Simancam elidi ipfam denunciationem , lcd manere integra
O alios,quos ſum ſecuius libr. 5. Disqu.fe£t. 99.vers. illa ad minicula forct eadem cú Farinacij fentétia
quoad iterationem . tit. FF . & ftatuitur in Carolina 5.9.72.ſed concad propofitú no elſet, ná hoc extra
contro
 27 LIBRI V. QVÆST, XIX . ET XX .
417
controuerfiam eſt : in dubio noſtro agitur de ſola A rolina Binsfeld. in l. fin . C. de malefic. & mathemai.
denunciatione iudicialipræſcindendo ab admini Tamen ex non inuentione non potest colligi idoneum
culis:& ea opponitur fecundùm ſercuocarioni ex argumentum in contrarium , quia non ex ſola in
traiudiciali. Aliud ergo ſupponit iſta ſentétia:nem uentione inſtrumentorum crimen hoc probatur,
pe quod iſta adminicula moraliter fic cum denun ſed ex aliis quoque multis , ideo vt argumentum
ciatione concurrendo in illam influant , vt eam procedat deberet efle fignum conuertibile, & pro
reddant longè validiorem & efficaciorem ad per prium quarto modo.
ſuadendum ,quàm per ſe ſola forer,quod concedo : Idcircò benè Ingolſtadienſes Supra & Fribur
neque id Farinacius aduertit, & ideo non auſus genſes reſponderunt negatioè : quibus allentior.
fuit illi fimpliciter aſſentiri. Igitur eam , quatenus Sicut enim indicia poſſunt valere ſine denuncia
fatetur,fi ad lint alia adminicula , denunciationem tione, fic denunciatio fine indiciis , nam licet inui.
non elidi,yeriſſimam iudico : ſed quatenus vult e cem corroborent, ab inuicem tamen non depen
lidi,fi non adfint eam non ſequor. verlamur enim dept , & feparari poflunt. Quàm facilè vertipel
vedixi) in cafu formalis comparationis inter de les iſtæ pollunt indicia perdere , abſcondere, re
nunciationen iudicialem & reuocationem extra- B mouere?
judicialem ,& præſcindimus ab alijs indiciis & ad
miniculis, præſupponentes denunciationinullum QV Æ STIO X.
alium defectum accidere , quam quod fit reuoca
ca. & conſtat denunciationem plurium validam An leuiora indicia ſufficiunt ad torturam in cri
Ile poſſe ad torturam , etiamfi alia deſint admini minibus non exceptis?
cula.Quocirca hæc opinio media licet præ ſe ferat
equitatem , parùm tamen haber ſoliditatis. ſolas DD . ſenteprias ſpectemus, ambigamus
Sitconcl. Quandocumque postſententiam mortis neceſſe eſt , adeò diuerſa reſponderunt: ſaltem
S.CC
Conclur. zi denunciatam , reus rcuocat denunciationem ſuam : quoad loquendimodum . nam in re fortaſſisnon
údici arbitrarium eſt,adhuc credere denunciationi, á tanta diffenfio eft. quid temendum cenfeam fatis
» cunctis perpenfis ftatuere curvelit ſtare inculpationi anexplicui lib.s.diſquiſit. ſect. 3 :
» exculpatjóni. veriſſima est ſententia tertia tenen Non quæritur an liceatex non legitimis en
lium in rigore per huiuſmodi reuocationem non tollile inſufficientibus indiciis procedere? fed an in hoc crio
» gitimam denunciationem .} Cmine indicia leuiora ſufficientia cenfeantur : & le
Hanc tenuerunt Binſfeld . & cum eo facultas uia hic vocamus, non fecundùm fe , aut abfolutè
Iuris & Theologiæ Ingolſtadienſis in ſcripro ſuo loquendo: ſed quæ comparatiuè ſeu relatiuè, re
ad ſereniſſimam , & omni virtutum genere lauda ſpectu eorum quæ in criminibus non exceptis re
tiſs. Guillelmum Bauariæ ducem , anno 1590. & quiruntur , leuia videantur , & idcirco compara
pro eamulta adducit argumenta Marſil. d. 9.re. tioneiſtorum funt leuiora , quàm in his requilica:
ſtat ferèper totum , & Maſcard . fupra n . 1 3. equi non verò quæ ſint leuiora ſeu minùs ſufficientia ,
dem non paucis eam in firmauid. lect .s.n.s.nec quàm ius, aut natura criminis requirat.
muto . Hoc pofito , Respondetur affirmatiuè. quia in his

--
Obſeruo verímque eſſe præſumptionem . pro rc criminibusmagis expedit reip.leuiora admitti in
uocatione eſt præſumptio , quod non mentiatur. dica,cùm fint occultiora & difficilioris probatio
pro denunciatione eadé militat, quia tortura can nis crimina, & digniora quæ citiùs & grauiùs pu
dem inducit ;& fortior eſtiſta, quia poftea ad ban niantur. ldem reſponderunt Ingolſtadienſes &
cum ratificata. Confirmatur, quia accepta ſenten Friburgenſes DD . & etiá Patauini, à quibusopti.
cia ſolent reimente valdè conturbarimortis qua D mèBald. in l.quicúmque 9. 25. C.de fugitiu. feru ,n ,
dam præoccupatione.Præterea hoc prætextu pof 25.explicatur, vt ſeipſum explicat in l.ncmo3.9.3.
ſentpluriminocétesmeritas pænas euadere con C.de epiſc. audient. nempe quod in his iudex ani
feffariis aut aliis ſubornatis ad extorquendam mo moſior & promptiordebeat eſſe ad torturam , quç
rituro talem reuocationem , vel ad cam ſpontè eſt ſententia communis. Iaf.in l. 4. $. fiibi indi
confingendam idque prece,pretio ,importunitate, cium . n .4.D.de condict .ob turp.cauf. Suzar.Mar
vt fit. Et ideo nec graues iudices hac in re folent fil.Grammat. Caſon . Clar. Carrer . Corrad.Boſſ.Bru
aut debent ftare dictis confeffariorum : nec cir num , Ponticellam , 6 alios referunt & fegg . Roland.
cumſpecti confeffarij ſolent in vulgus cales excul conf. 7.n. s. 7.lib.1. Ofafcus decif.79.1 . 10.Tibe
pationes ſpargere,gnariſchandalum cercum , fru rius Dec. d . conf. 18.n.54 . Farinac . q.37 . n . 150 .
ètum verò incertum fore. Denique non poſſum quia ſemper ,in his quæ difficilem habent proba ,
mihiperſuaderc plus fidei deferendum vlli huiuſ tionem , leuiorcs probationes , etiam ad conde
di reuocationi extraiudiciali , quàm iudicialilegi mnandum ſufficiunt. I.non omnes . å barbaris D.
cimæ denunciationi: cùm pro hac ſemper militet de remilitar. fusè Bapt. Plotusde in lit.iuran . 9.4 .
E num . 22 .
iuris firma præſumptio.
Vnde apparet ſatistemerè quendam conſulen
QV ÆSTIO XIX . tem affirmaſſe, quodam de hac re diſcurſu : quod
æqualis ſollicitudo , & indagatio & probatio in
Quando nihil inuenitur de inſtrumentis maleficij ,an exceptis , & non exceptis requiratur. Fateor in va
denunciatio plurium per hoc elidatur,ita vt non trisiz neceſſariam diligentiam indici adhibendam : fed
ampliuspræbeat indiciam ad torturam ? nego in vtrisg codem modo & termino hanc neceſſita
tem circumſcribi:nego in hac indagationecriminis ex
Icet inuentio inftrunsentorum fit fignum & ceptiomnia illa cenſeri neceſſaria , qua in non excepti
criminis indagatione neceſſaria reputantur. Ad tor
demonetariis &c furibuscertum eſt,Hippol.Marſ. turam fufficit iudici habere indicia ,ex quibus for
inl. qui falfam D.de falf.non14.0 infra Decian.in ricer opinetur denunciatum eſſe reum : poterit ali
criminal.lio:7. cap . 26.n.6.6 dicit conſtitutie Ca tem faciliùsid opinariin exceptis,quàm in non ex - 1
Z z 3 ceptis :
 ONVM
458 DISQVISITI MAGICARV
M

ceptis:quia crimina illa ſolent eſſe occultiora.Præ - A peramento benignitatis ſublequi:hoc fatis indicar
terea diſtinctio , quam adiicit ille conſulens inter non eodem modo in criminibus exceptis, quæ a- !
forum fori, & forum poli: vt videlicet iudex in fo trociſſimafunt , quibus grauiores pænæ lunt de
to poli,( quieſtconfeflarius)procliuior eſſe debeat creta :& in leuioribus, vt ſunt non cxcepra,proce
ad credendum pænitentem effe ad finem culpæ : in dendam : ſed licere iudicibus in illis ferueriùs quàm
foro fori iudicem debere procliuiorem eſſe ad cre. in his procedere .
dendum quod reus immunis à delicto.Hæcinquā
differentia eſt reiicienda,vtnulla.Nam in foro po QVÆSTIO XXI,
li, quoad hanc creduliratem , nulla eſt differentia
incer crimina excepta & non excepra ,grauia & nó. Que indicia leuiora fufficiant ad torturam ?
grauia:quia in omnibus æquè & fimpliciter iudex
tenetur credere reo ipſi pro ſe aut contra ſe loqué Mnino tenco debere effe legitima & ſufficien
ti.In foro fori,nunquam tenetur ſolireo pro fe di.
centicredere:& hic excepta ànon exceptis diſtin- Brum ad torturā.Licet enim multi DD.dixerinc in a
guntur: & in quæſtione agitur de credendo non trociſſimis permiſſum iudici iura cranfgredi, vt in
ipfireo , ſed tertio illum denuncianti. Sed inſtat, his ordo fit ordinem iurisnon feruare.Innoc.in c.1
quoad hoc inter excepta & non excepta nullum de conſti.Bald.in l.obferuandum n.10.D. de offic.Pref.
adhuceſte diſcrimen: probant id aliquot textibus. inl.co ſi feuerior C.de infam .Marſiin l.1.n.47.de
nempe c.accufatus J.licet. c. in fauorem fidei.de ha 9.Clarus in 8.1.inte n.10.6 11.Capic.decif.31.Gramm .
ret, in 7. Reſpondeo ,quod d.o.licet ,ncc ad rem fa decif.36.n.2.6 3.Roland.conf.7. nu.s. infr.l.1.Me
cit,nec fi facerentad rein , nobis , ſed illis obeffet. noch . de arbitr. 9.84.n.9 . conf.100.1.56,Muſcard .
Non facit ad rem , quia illic non agitur de leui concl. 1385. n . 13.
tate indiciorum , ſed depariuri teſtis admittenda Hoc folummodo verum eft , vbi conſtar de rei
reuocatione:nec in textu illo deciditur , vel ex eo delicto: ſed cum quæritur an reus deliquerit , iura
poteſt colligi: quod in quauis reorum excepti cri quidem diſpenſant circa nonnulla iureordinario
minis inculpatione debeat apparere manifeſtis in & pofitiuo requifita in procedendo , & circa per
diciis, quod tales zelo fideimoueantur.Rcpugnat c fonas teſtium ,vt reſponſum quæſtionibuspræce
auté tex. parti illum proferenti : quia diſertè pro dentibus: ſed vt abſque legitimis indiciis præce - 1
bat, in crimine excepto , quoad iudiciarium ordi dentibus aliquis torqueatur , nec vlla iura,nec e
nem contra communis iuris fancita procedi & etiá quitas permittunt:vt benè Marſil.doctrinam illam
periuri teſtimonium aliquando recipi( quod vnum Innocentijmoderatur & explicat , quæ explicatio
pro nobis:) & quidem id receptum in fidei fauo meritò communiter recipitur.Marſil. in 5.diligen
rem , vt facilius hæretici conuincantur & penas ter n.157.d.conf.74.n.35.Gramm.voto 34.n.23.Per
luant. ( hoc alterum pro nobis . ) Vnde meritò in fonal.tit.de indic. tortu.n.24.Carrer.tit . de indiciis
tulerim , quod cùm ftrigum crimen cum hæreſi co S.circa quartum n.8.Riminal.Iun.conf.361.4.32.33
.6
junctum fit, & in eius perſecutione eadem obti 37. Farinac.q.37.nu.90.
neant : etiam in noſtro calu vt ſtriges faciliùs con Equidem niſi ſic explices, iniuſtam cenſuerim ,
uinci & puniri queant: iudici in fide, favorem per & fimpliciter negandam , vt negant longè plures:
mitri,non attendere ad ordinem iuris , quando de gloff.Cyn.Bald.Salic.in l.fi quis C.adleg.Iul . Maieſt.
excepto crimine lis inſtituta . Alberi.in rub.D.con.3 . Afflict.in tit . quæ fint regalia
Exc.in fidei fauorem , ſolummodo probatur:vt D in verb.ca bona committentium 8.44.Gramm.d.voto
complices in cauſa hereſis ad fidei teſtimonium 34.ad fin. Angelus de Aretio, in addit . Auguſti,in
admittantur : debere illorum teftimonium huiuf verb chehai tradito la patria nu.1. Marſ. d . §. dili
modieffe , & talibusornatum circumſtanțiis :vt iu genter n.175.6 poſt Brunum Corrad.Clarus 9.64.
dex credat præſumptiuè eos non mentici. Verùm anie n.19.Follerius in pract.crim.verbo, á quod ſuffo
hoc, quid nobis officit ?Nec tantùm requiritur cer cauit vxorem n .58.6 n.103.Caſon . poft tract,de indic.
titudinis in teftimonio ad torturam , quantum in C.s.ſub rub.denon torquendo fine indictisetiä in crim .
teſtimonio ad conuincendum , quod eft maioris laſ.Maieſt.Gygas de eod.crimine in tit.quomodo ello per
præiudicij. quos q.26. Roland.conf.12.n.33.lib.3.Rimin.lun.conf.
Item nituntur hoc probare, in omnibus crimini 88.6 361.0.32.Oſaſch.decif.79.n.14.Decia , in crim .
bus ex quibuſdam textibus generaliter loquenti 1.7.c.46.Bertazz.corſ.61.col.1.l.1.Burfat.conf.166.1 .
bus,vt l. abſentem D. de pæn.vbi traditur , nemine 33.6201,n.41.Beccius conf.67.n.14 . Perfonal.fupra
ex ſuſpicionibas eſſe damnandum : faciùs eſſe no n.14 .Vincent.Ondedusconf.100,n.3.lib.1.cn.22.Car .
centis facinus relinqui impunitum ,quàm innocen rer.fupr.n.7. Mafcard.concl.1 385.8.4 . Farinac.I.2 .
tem damnari,quæ contra nos non pugnant. Quia El 9.37.n.79.6.n.89.
nó agimus de damnandovilo ex ſuſpicionibus:fcd Debent ergo adeſſe indicia ſufficientia .ſed q
quæ
uæ ilta?
Concl.
de torquendo ex indiciis valdè mouentibus iudi Rectè Bart.aduerrit certam de his doctrinam tra
b .
cem :nec verò innocens iudicicenſendus eft , con di non pofle : quem alij ſequuntur.Bart.in l.fin .D.
tra quemalia ſunt indicia . Deniq; obiiciunt lirea de q .& ibi plenè.Marfil. & Blanc.de indic . & Clarus
fpiciendum eo.tit. vbinihil eſt quod nobifcum pu S.fin.q.6407.13. ideo iudex poteſt arbitrari quæ
gnet.Non decer me dencgantium parte ſuſpicari, bicenſeat ſofficere.fic poft multos Menooh. de arbit.
eosmiſericordiæ laudem ambire : nec illos decer caf.270.n.3 .& caf.474.nu.i. & n.47.dixide hac re
fufpicari, quicontra ſentiunt, le veritatis gloriam copiosè d.lib.s.fect.3. 4. quomerefero . Meno
accupari.Deo iſta iudiciafinenda. Vtraq ;pars cen chius lib.1.de prafumpt.2.44.1n.9. poluir quadra
ſet,ſenec duriùs,nec remiſſius decernere,quàm res ginta tria indicia ad torturam idonea. Bertazzin .
poſtulat:vtraq; iuftis rationibusmoueriſe arbitra conf.21;.n.8 .vult duo indicia leuia fufficere ad cor
» tur.Quod tamen eodem loco ſequitur : in leniori curam : quod intelligo eciamſi in iure non ſint ex
> bus caulis oportere vt iudex fit ad lenitatem pro preffa,dummodo fint per duos teſtes probata , &
» nior : in grauioribus feueritacé legum aliquo tem fint veriſimilia & probabiliter concludant. Bald .

consis
 LIBRI V. QVÆST. XXII XXIII. ET XXIV. 459

conf. sis . n. 4.vol.s. Item indicium aliqualiter ani .,, C. defall.hoctenent Bald. in l.nemo deinceps C. de
mum iudicismouens, & in iure approbatum , ſuf
Epiſc.aud.n.3. Alex.conf.62.n.s.lib.3.Gram . decif.33.
ficit. Bald.in l.cum citra C.de iur.dot.Crauet. conf.6 . n.4.decif.34.n.38. & conf.33.n.17.Igneus in b.1.5.ferui
n.12 . Simon de Pretis.conf. 15.n.19. Bart, Baiardus n.75.D.ad Syllan.Brunus de indic- 2.p.9.80.1.2. Abb.
ad Clarum q.64 . nu , só , quia plusdebet operars in in c.at ſi clerici in fi. principy.de iudic . Boſſius.de ind .
iudicis animo ceteris paribus indicium igre ex n.172.0 195.Clarus 9.54.nu.6.qui vocat communem ,
prellum , quàm non expreffum . to fanè sbiin addit.Giarcharus lit. H.6 Baiardus n .
Tertiò vnus teſtisinteger, & (vt vocant)inuul 19.multos allegant,idem defendit Binsf.d.concl. 6,0.6 .
nerabilis, de propria ſcientia per ſenſum corporis or unanimiter fic reſponderunt interrogati DD . In
deponens. glofs Bald. Ang. Salic . & alijin d. lofi golſtadienſes Theologi á Iurisperiti anno1590. Peta
quis. Angel.in l.tormentis C. de g.Bald .conf.259.n. uini, Bononienſ.á Friburgenf.anno 1602. Nec dubi
5.lib.1.Marf.conf.64.n.1, Andreas Sicurus conf.47. tandum hac de reputo.
1.6.6 7. lib . 1.Parif.conf. 151.1. 3. lib. 4.5 aly
poſt quos Farinac.9.37.n . 56.cum ſeqq.Quod fi in QV ÆSTIO XXIII.
tegernon eſſet,aliquod aliud adminiculum requi B
rcretur Menoch. de preſumpt.li.1.9 . 89.n.10.0 11 . An in boc crimine dignitas à tormen .
Clarus g . 21,m . 2. vel fi deſit adminiculum ,non po tis excufen ?
terit deueniri, niſi'ad levem torturam , & non ad
plenam , poft alios Clarus g.64.n.32.Farinac. ſup.n. Vre ordinario nobilitas & dignitas à tortura ex
54. Denique conſuetudinereceptum ,quod vnum ICculant,l.edic
IC tum D. de quaſtion . I. milues. eo tu .
1 Gramm . voto 1. Boffius de indic.n.102 . ufque 114.ex
indicium etiam remotum ſufficiat ad torturam
( loan . And . ad Specul.in tit. de prafumpt. 9. ſpecies cipiunt quidam ,niſi in officio delinquerint ,utidë
in maiore addir . Alex . & aly apud Clarum 9.64. . Bol.n. 16. Clarus $. fin.q.64 . n.16.led exceptio
14.) quam ego non libenter fequerer, niſi concur nem non approbant alij,cum Vulpelto Furundi.d.q .
rente aliquo alio adminiculo , vtmoderantur Cla 41.9.49 . Haut fcio tamen an in iudiciis non magis
rus in q . 21. & Farinac.ſupra n. 47. vel in.occultis obrincat rigidior illa.
ad quæſtionem leuem , ordinaria minorem.Gram . Hocício in criminemaleficij , vt in ceteris ex
zoto 17.1.18. Clarusd . 9. 21. col.vlt. ceptis , nec nobilitatem nec dignitatem per lc ex
с Quando non ſuntſatis idonea indicia ad tortu- . c culare à cormentis textuslunt apertiſlimi.l.etfi ex
ram , & iudex habet caulas ſuſpicandrreu efle cul cepta C.malef.l.deminore in pr.D.de queſtion. I. De
pabilem.conſulunt latruncularorés, vereus faltem curiones C.eod .l. nullus.lli quis alicui C. ad leg.Iul.
terreatur yerbis, & vultu , & torturæ comminatio Maiest.l.proditores D.de remilit.l.fi quis DecarioC.
ne.Bald.in l.2.C.quorum appellat.n.s. Boſſiustir.de de fa!f.c..in fidei.de haret. Marfil.in dol. edictum .
indis.mu.24 . ſed alij ad hoc requirunt qualem iu Boſſius, de indic.nu. 115. Damhauder, in pract.crim .
dicis præſumptionem . ſic Fran . Perſonal. tir.detor 41.rub.quià tortura fint excufandi. nu.7. Gramm .
iur.n.77 . & Farinac .monetne terroriſte verbalis voto. 25.n.s.Grill. de quaft.q.4.Couarr.l.2 . var .
admoueatur perfonis valdè timidis. 9.37.num.102. refoc.9. Binsfeld, in dol, etfiexcepia concl. 7. Farin .
Ó 103 9:41, 11, 100.
Sipræfumptio iudicis eſſet benè fundara,pofſet Leviùs tamen torquendos docet Tiber.Decian .
verbis adiungere factialiquid ,admouerereum an conf. 93. n . 137. vol.2 . quod æquum eſt , vi & illud :
te.cquleum , expoliari , & quandoq; ligari facere , contra tales exigi indicia clariora quam contra a
immo & modicum eleuari, ſine quaffatione.Paul . lios, per tradita à Vulpello conf.141. in prin.quem ſe
Grilland.de indic.g. 4.in 2.6 3.gradu torture.Cor- D quitur Baiard . add.Clariq.64.n .63. Verumtamé
rad.tit.de negar.crim . n . 41. Perſonal.ſupra n.78.00 etiam hæc duo ab arbitrio iudicis dependent:quia
Farinac. d.q.37.n.105 . Quanquam nec in his cer cum rcatus omine priuilegiú ademerit , iuxta fran .
ta regula poreſt iudici præfcribi Cartar.in Pract. Marcum decif. 709.p.1. tantum licebit iudici, cum
6.112.infi. Farinac, qo38: 1 : 33. iftis quipriuilegio funt exuti in pænam facinoris
de quo ſuſpectimeritò videnrur , quantum cum
QV ÆSTIO XXII. illis quinunquam priuilegio adiuti fuerunt.

An index promptior & facilior debeat effe ad tor QV ÆSTIO XXIV.

turam in atrocioribus t occultis ?.
An in atrocioribusmaior debeat adhiberi tortura ,
Vre certum eft,vbialiter veritas haberinon po quam in aliis criminibus.

11.D Pius D. dequaft. & cùm in hoc crimine ſtri. I cetera paria ſint, & aliunde nihil obſter,cer
gum rarò vel nunquam aliter queat veritashabe- E
ri, quia conueniuni de nocte, & in locisdefertis, & bendam , per l. vbi C. de falf. & l. editłum D.de
talia crimina ſuntdifficilis probationis. Menoch.de quaffion . Bren. deindic. ở tort , P. 1.3. •H.4 .
arbit.caf.116.n.14.Camillus Campeg.in addition.ad Carad .in pract. tit. deregar.crim.n. 39. in fi . No
Zanchin.c.9.verb.rum quid poterit torqueri : Sequi uifſ. Roman.de teft.9.37.n.89. Sed quia in his cer
tur in hoc crimine vt in aliis occultis promptiorem ta regula tradinon poteft , quia res fro perſonaru ,
ad torquendum debere eſſe iudicem . Idem in as indiciorum , & aliarum conſiderationum varieta
crocioribusprobatur, quia quo grauior morbus, te iudicimoderanda, vt docui libr. s. difquif-feci.g.
hoc opus eſt remidio efficaciore & celeriore.Con verf . tortura modus.ideo hoc totum prudentis iu
firm.ex præcedentibus, quia fi in his criminibus dicis arbitrio commiffüm cenſetur,vitorturam in
ad torquendum leuiora fufficiunt indicia viproba cendat vel remittat, prout in conſcientia iudica
um 9.21. certè fequitur iudicem in his ad torquen bit.l.deminore G.tormenta.l. quæftionis D.de quaft .
dum promptiorem & faciliorem eſſe debere.l.vbi Brunus fup. Clarus d.g.64.7 . 2. Foller.in verboren
indurati ,
 DISQUISITIONVM MAGIC ARVM
469
sndurati,1. IG.Binsfeld . d. concl. s.Menoch.de arbit . A
QV ÆSTIO XXV II.
lud, centa3. calu 271. Farinac.q.38.7 . 33. vbi post
num . 34. ponit varios tortura gradus , qui poffintin
dicem dirigere, optimum puto ſequi loci conſue Quamdiu reuspofſit teneri in chorda
cudinem , vt benè Chartar.ſup.n . 49. eleuaius ordinarie ?

QV ÆSTIO XXV, Tatutum eſt quadam bulla Pauli,III. Pontifi

Solid
cis ſapientiffimi,non tenerivſque ad ſpacium
Cum faga plériimque fint indurata & maleficio taçi horę.in bullario 1.p..fol.471,Si enim benèbullę ver
turnitatis munita, qualis tortura in hoc cri. ba perpendas,prohibet reum in tortura teneri per
mine maioris fit effectus, longum temporis fpacium , velutivnius aut pluriu
horarum.q.d.cale elle non modo pluriú ,ſed vnius
Via propter varia concurrentia temporis,lo
quoque integræ horæ.nig legendum ,vnius et plu
Q ci perſonæ fæpè fit,ve quod in vno efficax,in rium vt ſummum permittat ad vnam horam , & lic
alio irritum inueniatur: immo quod vno die vehe videntur intelligere DD . qui ip atrociſſimis per
menter metuendum & intolerandum , hoc eidem B mittunt vnam boram aut paullo amplius. Foller.in
perſonæ alio tempore haurmagnifaciendum vi verb.reiindurati n.16.fol.289. Flaminius Cartar, in
deatur: vix certi quid reſponderi queat: niſi quod pract.de interrogat.reor ,lib.4.c.1.9.113.Farin.q . 38.
ab experientia iudex in his directionem ſuam de
nos4.Grilland.ſup.n.9.ego quoque delib.s.feit.9.verf.
bcatmutuari. Scio profuiſſe,& bonum factum iu tortura modus.
dico , li fimul cum quæſtione adhibeantur aliqua
semedia Ecclefiaftica , quibus dæmonis vires in
m QVÆSTIO XXVIII.
fringi ſolitæ .Silueft.in l.de Strigimag.admir.co
mendat præmiſſam exorcizatione,non quod pof
ſellas à dæmone ſagas omnes ſentiat : ſed quia vel Quid in vtroj, ad fummum fieripoffit ?
obſeſſæ , vel præſentia eius obfirmatæ ſunt. Vtile
quoque ſitorquendicollo appendantur facræ re Væſtio procedit de numero ictuum , eleua
Qrionum de quantitate temporis.
liquiæ ,vel agni cereieffigies conſecrata :item fi a
Inprimis Deo anteoculos poſito , & modera ,
qua benedicta in os infundatur, & ea corpus a mine tali adhibitio ,vt præceps & effrenata vitetur
[pergatur: & cùm vtuntur tormento inſomnix ,ce С
rei benedicti inſtillatio inopinata. Verùm hæc o fæuitia,l.deminore S.tormenta D.de quaft.l.nihil.C .
codem ,debet iudex potius amplecti,quo ad res pa
mnia ( vt dixi ) ab vſudocentur : & cauendum nc
cietur , benignitatem quàm atrocitatem , Aymon .
ſacris hiſce remediis ſuperſtitioſi aliquid ratione
materiæ , temporis,autnumeri, immiſceatur. Plu conf.287.Bertazz.conf.315.num .3.& videre vt reus
rimum & crebro veritati obftat mala iudicum & torcus faluus kt innocentiæ vel ſupplicio. lo que
ſtionis modum D.de quaft.vbi Bart. Alberi, Marſ.
quæſitorum difpofitio quoad fidem ,mores,aut in
tentione,hinc enim fit vt adeo multa Deus diabo Gandin . in tit. de queſtion . n . s. 10 .
Deinde PatauiniDD . cenſent ad fummum tri
lo permittat, quæ contra Iudices benè diſpoſitos,
bus diebus interpolatis, fi fint indicia vrgentia,reú
nec tam crebrò nec tam facilè foret permiſſurus.
torqueri poſſe, & pro qualibetvice ter eleuaricum
tribus quallationibus,& ita fieri ſub dominio Se
QVÆSTIO XXV.
reniſs.reip. Venetæ ,& confuluiffe Paulum de CA
Quoties poſſit eleuari reus& quotpoſſint dari ftro conf. 199. viſa inquifitione nu. 5.lib.2. & fequi
itus, pro quolibet indicio ? D'Blanc. de indic. num . 14. Cafon . d . cap . 14. Mars.
Nouell. & Clar.ſup.Cirill.de quaſtio. Soll.n.s.Bo
On poteſtin his conſtitui certus,modas vel nacoſſ.commun.opin.crimin.p.1.verf. torquendus de
regula. iudex deber facereſecundùm arbitriú bet habere , qui atteftantur de communi Italia praxi.
& conſcientiam ſuam : conſiderata qualitate deli Vlterius ſi criminis grauitasexigar & fatis robuſtus
Ćti,perſonæ , & indiciorum . rectè Marſil. in Pract. ſit reus,pofte reo cleuato & ad tempus ſuſpenſo
crim . .expeditam n.85. Clarus d.9.64.12.32,qui facere quaſſari funem , quimodus torquendi cen
nonnulla de ictuum num . Menoch.caf. 271.4 aly ci. ſetur vehementior,quàm per eleuationem cum di
tari à Giacharo add. q . Clari.64. verf. Iudicis arbi miſſione & ictibus. Burſat.poft Carrèr. & alios
trium . Paris de Sindica . verf.tortura c . 4.1.1. Boër. conf.201. n . 9.lib . 2. Quando cum ictibus releua
deciſ.163.9.9 . decif. Lucenſ; 89.n.11 . tur & dimittitur,ad fummum quatuori& us,& vl.
In genere dici poteſt , regulariter reum ter ele timò ponderum grauiorum ad pedes appenſo
uari & dimitti poffe. Cafon . de torment.c.14 . & de nem permittunt Friburgenf.citantesGrilland.fup.
confuetudine Italię ſolerepro ſingulis indiciistres Foller.fup.m . 16.6 Farin.d. loco n . 49. & 54 .
ictus dari, ſcribit Marlil.in pract .j. occurrit col2. E
verf. eú poteftponi,fequitar loſeph. Cuma. de Sindi QVÆSTIO XXIX .
cat. rub. de toriu . n . 20. Nouell.falla . 92. n . 28.mi
hihoc durius ſemper viſum . Nam & ipſe Marſil. An non poffit Index cùm videt reum eſſe induratum ,
alıbi conf.oétauo nu .37. reſponditſufficienter tor ani ex aliis iuftis caufis, defiftere ab exami
tum , qui habuit ſex ictus chordæ , quod eft in vni ne & tortura , o poft aliquot
uerſum pro omnibus indiciis intelligendum :Cra dies eam repetere?
uetta verò tres ictus ſatis eſſe cenſuit. conf. 287.n.
6. nempe non pro fingulis indiciis , ſed omnibus
ante habicis, & toto continuo tempore , quo reus Pefile reſponderem ,cùm id & ratiofæpe diđet,
& iurenullo probibeatur, & interpretes appro
in vna quæſtionemaner ſuſpenſus.Grilland. tract. bent.idem reſponderút Facultates,Bononient Pa
de q.$.4.videndum n.9.Clarus l.s.s.fin.d. 1.6
. 4.7.33 tauina, & Friburgenſ,probantauctoritate Bald.inl.2 ,
Farinac. lib. 1. tit, 5.9.38.n.47 . € 54 . C.quod me..cau.Bart.in l. vnius 9. 1. D.de quast. in
1.oppoſit .
-
 LIBRI V. QVÆST. XXIX . ET XXX. 461

1.oppoſir.Marf.in l.quastionis num.17.0 in l.repet. A manum reputo ) fed de excelſu generis tormen .
num.4 .& 10.d.tit. Afflict.in constir.Regni libr.i.cuiul. torum , vi v . g . cùm ordinariè in illis locis adhin
declandestin.bomic.num.ss.csb.Bočr.decif.363.9 . beaturtormentum funis : manibus rei poſt terga
1,crim .
10.Conrad.tit.de negai. cort,num.31. Anton.de ligatis ; quod cft iure probatum , & in praxi rece
Canario tractar.dequaft.m.6.num . 1. Nouis . Rom.d. priſſimum ,l.nullius C.ad leg.Iul. Maieſta.l.decurio
quaft.38.per totum ,maximenum.86.Cartar.vbi fuprà nes C.de poenit . Francif. Bran . fupr.p.guaft.2.num.6 .
num.180. Clarus quaft.64.num.45. Menoch.caf.272. Vel G nequeat ſic torqueri, appropinquatio ignis
num.4.Farinac.guaft.38.nu.86.6 87.maximèquan ad plantas, Clarus d.num.35.Carrer.in fua pract fol.
do iudicat indicia non fatis purgata per torturam 138.col.1.Farinac.d.quaft.38.à nu.62. Vel aliquod G
præcedentem ,Marfil.in d.l.guastionis modum num . inile ;liceat tunc compedes ferreos,vel baculum
17. Augustin.addit.ad Angel.in verb.comparuerunt intra pedes ponere , vel deponere reum & refri
dieti inquifiti,in 1. addir. Menoch.caf.273.aut fi no geratum iterum ſublimem facere ; vel vti inſtru
ua ſuper veniant indicia.Nouill . Roman .num.90. mento ſtangetæ ſeu taxillorum , vel ignis , vigilia
vbi fupr. “ DD.in d.l.vnius S... Conſultum autem & funilibus,memoratis à Farinac.d.guaft . 38.Bru
tunc iudici , vi curet referri in acta , quod animo nod.quaſt. 2. & Marſil.in d.l.l.
torturam repetendi , iubeat reum deponi, & vt B Aqux frigidæ effufionem in tergum ,non eſſe с
intercedat dies & nox integra , & non repetat vl inſolitam
patet ex eam non reprehendentibus , &
tra tres vices , eft communis in ſcholis & iudiciis. in vſu fuiſfe teftantibus. Marſil.dol.i.num.27.Pars
Nouil.Rom . fupr.num.103.6 106.Clarus ſupr. verſ. de.de (indica, in verb.tortura.gund incip.de repet.na .
vltimo videndum . is. Dambauderio in praxi crimin.fupr.fol.1o9.num.18 .
Rationem optimèdeducunt Friburgenſes , & Farinac.d.quaft.38.num.si. 64.Foller.fupr.num.10.
docent quod ſiue induratio iſta ſit naturalis , fiue Chariar.fuprà numer.112 . Notant tameh Farinac, &
arte dæmonis procurata ( dequomulta Grilland . de Paris,hoc tormenti genusex crudelioribus eſſe, &
guaf . tori.quaſt.4.num.12.Binsfeld.in leg.7.C.de proinde non nifi in atrociffimis criminibus reci
malef. mathem.quaft.i.concl.is .& ego d .fe &t.9.cir piendum ; & Bononienſes illud non admittunt,
ca medi. ) tamen ipfa & ex eâ naſcenstaciturnitas niſi vbi eſt conſuetudo , plura de hoc dix : loco
eſt temporalis, & non perpetua : quia mutaturex Cupr.citato . DD . Friburgenſes oſtendunt ſuplicij
cauſis naturalibus, tam extrinſecis, quàm intrin genus effe & feruile apud Septentrionales , ex
ecis,vt homomodò velit tacere;modò polit;mo Olao Magno ,libr.2.Dejcript.regnor . Aquilorar.cap .
dò faciliùs pofſit ,modò difficiliùs le contineat. с de pæna infidel. feruor.Poſtea eruditè & philolo
Dæmon quoque non ſemper ſtrigibus adGitit,ſed phicè oftendunt, curaqua frigida ad tergum ap
aliquando deſerit , vel fponte fuâ , vel Dei iuffu , penſi rei affufa aut in os infula , cruciatum adfe
vel non ferens Eccleſiaſtica remedia , quæ abhi rat,parsque tormenti fit cenſenda,his verbis:Tra
bentur, vt docuid.fe£t.9.verf.quoad tertium dubium . dunt philoſophi,quod naturale ſit cuiuis dolenii,
Vnde criam fit , vt iudex meritò (peret, eum qui ſiue homini liue broto , quod calor & Spiritus
tunc induratus tacet, alio tempore cuncta propa tempore doloris ad interiora, hoc eſt ad cor,fe re
laturum . cipiant, ſeque interiùsconſeruent & nocitura re
pellant. ficutciues tempore oppreſſionis & obli
QV ÆSTIO X X X. dionis retrahunt fe ab exterioribus , & recurrunt 9 )
quantum poflunt ad interiora , vt docet D. Thom .
Quid fentiendum fit de effufione aqua frigida 1.2.quaft.4 4.ari...Arqui hinc eſt quod doloris ſeu
in tergum appenfi rei? triſtitiæ effectus fit , aggrauare animum ita vtad
exteriora liberè progredi non poffit . D.Thom.1.2. „
a foret addita ratio dubitandi,meliùs aſſeque- i o quaft.37.art.2.Itaquequod aqua frigida in tergum »
Slrer
echdubijmentem . Ego illam inter torquendi ſuſpenſi effula ,cruciatum adferat,id accidit ; quod
modos iam aliâsmemoraui, d . fest. 9. nunc etiam calor circa cor intenſiffimus diffundaturad pro
reſpondeo,fi nihil admiſceatur ſuperſtitioli ( v.g. ximas corporis partes,hoc eſt in tergum ; cuicali
circamodum effufionis,numerum guttarum ,con do aquâ frigidâ affuſa fortiùs agit in contrarium
ſtellationem ,expectationéeffecùs prodigiofi,& c. refiftens,hoc eſt in tergum calidum ,ficutaqua ca
Sed fit fimpliciter , & quia puratur plus doloris lefactamagis paritur à frigido.D.Thom.d.quaft.37 .
allatura ; nec fublit metus periculi mortis , vel art.1. Sicut & glacies à folis calore citiùs , quàm
enormis læfionis : me nihil videre caufæ , cur ea nix ,liqueſcit, quòd glacies fortiùs, quàm pix re
non fit permittenda : cùm modus & qualitas tor liftat : & manusfrigida in aquam calidam impo
turæ iudicis arbitrio fubfint. ſita maximum dolorem percipiat. Spirirus ex ore
b Cauendum quidem iudicibusne inſolitosmo appenfi eſt calidiſſimus, reddírque faciem & lin
dos quæſtionum introducunt, ne faciant litem guam calidiſſimam : quo fit,quod aqua frigida ef
ſuam , & pereunte reo in ſindicatu puniantur. fuſa,linguæ cruciarum adferat : vel ( quod proba
Bald.in l.i.C.de emend . feru.Boff.de tortur.num.40. bilius eſt )dolor ideò intenditur, quia vt aqua ca
Anton.Gomes.com.3.var.refol.tit.de tortur.co.zz.nu . Elida ,ita & frigida inimica elt corpori, poridinum
s. Clarus fupr.num . 35. Farinac.d.quaft.38.num.56 . autem neruis ,& partibus neruoſis.Ettradunt ana
Sed quando ſunt indicia vrgentia & crimen val. thomici neruos à capite per ſpinam dorſi ſeu ver
_

de graue , tunc poſſe modum tormentorum exce tebram ,in reliquas corporis partes diffundi;idió
di,volunt iidem , DD.Farinac.guaft.37.num.84.06 que in tergo , feu fonti & orig ni, hoc eſt capiti
d.guaft.38.num.64 .Brun.de indic.part.z.quaft.s.nu . ſeu cerebro , vicinis ,maximam fentiendivim ha
42.Corrad.vbi fup.num.39,in fin.Grilland.ſup.guaft. bere, potiſſimùm tempore torturæ , quo nerui ex
4.num.10.verſ. Quintus e vle.Felber.in verb.rei in . tenuantur & extenduntur , quo fit vtaqua frigida
durati ſub.num . 17.Cartar.libr.4 .fue praxis capil.2. ad tergum ſuſpenfirei effula , ceu nouum crucia
Quos intelligo , non de excellu iuſtitiæ aut æqui tus genus,dolorem augear & intendat ] Vnde pa 2
tatis v.g. pluiquam rei qualitas ferat ( hoc inhu ret mihi meritò lulpectum fuifle , ſi affundereiur
Ааа anic
 M
IONV M
U ISIT CARV
462 DISQ MAGI

ante appenfionem ,vel diu poft depofitionem cor- A quæſtione pofitam , porerit iudex faciliusvfque
pore iam refrigerato .d . verf.vt hisindices obnient ad tertiam venire.

QV Æ STIO XXX I. QV Æ STIO XXXII.

An & quandotortura ex primis indiciis reperi poffit, An in iure & legibus fundamentum habeat, quod
maximè in hoc crimine, cum ſaga plerumque quidam dicunt torturam non debere repeti,
fint indurata e obstinaia ? vlira tertiam vicem ?

Duo quæruntur , An , & Quando. TOn ſcio quicquam iureſcriptum , vt id rece.

Noraptum fit : fed ex communi Doctorum opi
Voad prius non quæritur,de nouis indiciis, nione, in praxim id arbitror, vt æquitati conſen
tancum , deſumptum ,id tenuit Castrenf.conf .199.
Q conſtat ex nouis vrgentioribus & diuerſis
num.s.libr.2.Blanc.de indic.num.14.Cafox.d.cap.14 .
repeti poſſe , licet ſufficienter tortys priora cun
cta purgauerit.l.repet . D.de queſtio.l.vnius.9.1.D . Marfil.in §.occurrir.col.z.verfil.com poreſt poni.
cod.ex quibus locis communiter DD.id colligume.side B. confil.8.num.37. in d.l.repetiru.is.Claru d.guaft.
Clarum fuprà verf.vlt.videndum , & Farinac.queft . 64.num .32. Cirill.in fumm.crimi.9.11.nu.s.Bonacos).
38. num . 77. cum feq . commun.opin.criminal.p.1.verſ.torquendusdebet ha
Sed quæritur, an ex primis indiciis : hîc illud bere.Grammat.conf.21.num . 7. 6 vol.6.num.17.Bós
quoque certum puto , quod fi iudex dubius fit an fius tit.de tortur.num . 44.Carrer sit.de indiciis.num .
habcat iuftam repetendi cauſam , debere in lenio 194.& feq.Bertazzol.conf.145.num.2.Farinac.queft.
rem partem propendere , & à repetitione abfti 38.à num.32. Binsfeld.d.concl.14. probatur à fimili.
nere.l.fi de interpretatione.l.fi praſes.D.de peen.Clar . quia fit tria onera tutelarum excuſant tutorem , l.
supr.verf.hec autem omnia. Farinac.fuprà numer.89 . tria onera D.de excuf.141. item repetitio de dando
Item li reus non vidcatur facis robuftus , vt cor ad crinam reſtringitur,ne hæres nimium grauetur,
pus in tormenta dyrare poffit , quia perſona de 1.fideicommiffa 5.fiquis decem . D.de leg.3. nam ie
bilis eft , cauendum enim ne fi repetat , enormiter ſte philoſopho tria ſunt omnia , & torturis certus
lædatur velmoriatur.text.in d.§.i.Gandir.de quaft . aliquis terminus erat præfigendus.Boſius ſup.di
nu.4.6 de nu 20.Guido de Suzar.intractat de indic . citle à nullis bonis iudicibus,ſed à folis carnifici

num.3.& 57.Paris.fupr.num.s.Farinac.fupr.num.82. c busvidiſſe huncnumerum tranfgredi. Si tamen

Contra certum quoque , ſi reus in quæſtione le poft tertiam vicem iudex aliquis reperiret noua
gitimè confeflus, reuocet poftea extra tormenta indicia vrgentiſlima, putem in rigore pofſe vlte
quam cófeflionem , ex iiſdem indiciis poſſe repeti . rius tendere.Nam iſta conſuctudo non plus ligat,
Nam alioqui ad manum eſſet , fic le ſupplicio quàm faceret ius ſcriptum ; & poffet intelligi de
eripere. Bald.in l. bona fidei numer.s.C.de reb.cred . omnibus indiciis quæ tertiam vicem præccdunt,
Marfil.in d.l.repeti.num.11.6 9.quoniam numer.3. quomodo enim célebuntur expurgata, quæ priùs
Farinac.num.gr. Binsfeld.ind.l.7.g.d.concl.14.deinde ignorabantur:Fateor hoc dictum nouum , ſed non
libr.s.fe £t.9.verf.quoad iterationem . quia nouum caret optimâratione,vt oſtenſum ,&
Ceffanribus his cafibus adhuc puto poſſe re confirmatur prox. quæſt. 3 3 .
peri,quando iudici videbitur, quia resab arbitrio
eius pendet: non quidem pro voluntate tantùm , QV ÆSTIO XXXIII.
& cùm fibi videtur fine ratione, quod meritò
damnat Farinac.fupr.num.79.80.668.Sed cùm hic An illa tres vices fint intelligenda de unodie,vel
obſeruatione , vt non repetat ſi leuia tantùm fint DI de tribus diebus interpolatis?
indicia illa priora, quia hæc quauis torturâ cenſen
da ſunt expurgata,poft Barthol.Marſ. ( alios in d.l. Vòd non nifi de tribus diebus interpolatis,
vnius 5.1.& in numeros Farinac.numer.72.0 79. Q patet ita vt inter ſingulas queſtionesdies vi
Quòd fi fint indicia grauia & vehementia , & gintiquatuor horarú intercedat ,vt terror & dolor
ea iudex arbitretur nondum ſatis purgata ; poterit præcedens relideat , & nouusmetus ac cruciatus
eam repetere,doncc expurget reus induratus.text . grauior formidabiliorque efficiatur. Dixi d . verſ.
in d.l.vnius 5.1.& ibi Bari . Angel.in pra &t.verb.quod quoad iterationē , & tenuit poft citatos prox.quaftione
fama publica num.95.cet ibi Auguſtinus,Marſil.in Farinac.d.quaft.38.num.103 .Nec vlliusmemini, qui
d.l.repeti num.6.6 10.Crauetta.conf.287.num.6.Boſ. ſcripſerit vno die ter repeti torturam poſſe. Nili
tir.de tort.nw.42.Clarus fupr.num.45.Grilland.d.cap. quod Baiard.ad Clarú 5.videatur inſinuare , quod
4.num.10.cum feqq.Binsfeld .fupr.concl.12.Farinac.d . commune illud dictum Pauli Caſtrenſ. & aliorum
lib.i.tir.s.quaft.38.num.47.cum duobus feqq.em à ng . fallat in atrocioribus.Equidem liinitatio æquira
79.vſque. 93. & folent ad hoc prudentes iudices à tate non caret, & in noſtro crimine non rarò foret
leviore torturâ inchoare , & poftea repetere gra neceſſaria , & probatur à fimili ; ſic enim in atro
uiore & acriore, ex doctrinâ Bart.ſup. & aliorum . E cioribus ſceleribus pluſquam tres ictus in quali
Marfil.fupr.in d l.reper.num.4 . & in d.§.quoniam bet tortura dari poſle docuit Carrer.tra& t.de indic.
num.2.Farinac.d.quaft.38.num.83.Si tamen inchoal e tortur.fol.163.certa enim reg.in huiuſmodi tradj
ſet à grauiore, & propter induratum animum rei, non poteft,Vide fupra quaft. 24.6 25.
& robur corporis, nondum fatis indicia expur
gata,poffet adhuc repeti.Hoc ordinariè obſeruan QV ÆSTIO XXXIIII.
dum , vt vltra tertiam vicem tortura non extenda
Quid foreus tor delitta commififfet, quod examen
tur, Bertazzol.conf.320.libr.3.dixi d.verf.quoad ite
uno die abfoluinon poflet?
rationem : quia cenſetur ſe planè reus expurgaſſe .
Hæc quoad pofterius. Atio dictat , & neceſſitas veritatis indagan
Porro in noſtro crimine , propter cauſam in
quæ
 LIBRI V. QVÆST. XXXV. ET XXXVI. 463

quz fuperfunt alio die examen inſtitui. Ideò fig A , currente neceſſitate, Principem conſulant. Sum
quis de quinque diuerfis criminibus foret delatus, mos verò iudices, qui iudicant auctoritate ſupre
& ex indiciis grauibus fufpectus , & de tribus mâ , nec juliurandum illud præſtant, quoniam
tantùm delictis tres quæſtiones & examina con aftringuntur folâ æquitate , & ordinationibus
fumpta, de reliquis toties torquendus erit,donec Principum ( fi quas habent lanciras ) puto , non
examen de iis fueric perfe& um & abſolutum . quidem pro libito ſtatuta illa & coníuetudines
ha DD.Friburgenſes, qui probát,quia de omnibus tranſgredi poſſe ( vix id fiat fine graui (candalo )
debet examinari , & non fuit examinatusde prio . ſed poſſc prudenti arbitrio illasmoderari, & in
ribus, confirmant à fimili, ficut reus ſufficienter, terpretari pro exigentiâ caſus occurrentis. Simili
hoc eſt bis aut ter tortus ; atque contra fe crimen diſtinctionealiqui DD. viontur in quçſt . an iu :
confeffus , quarto aut quinto torqueri poteft ad dex contra priuarain ſoientiam ex allegatis &
detegendum focios, quia rationc fociorum pum probatis iudicare teneatur ? Certum est plus de
quam fuit cotus :Binsfeld.d.l.7.concl. 13.ica ratio bere licere ſupremis illis , quàm infimis, in Ger
ne alterius delictis de quo numquam eſt tortus, maniâ ſequendæ conſtit. Carolinæ , cum congrua
reperi poteft quæſtio , & quidem toties , donec pericorum interpretatione.
fuerit de omnibus examinatus:Si quis conſequen- B
ciam negaret: probo : quia plus intereſt reip.ſcite QVÆSTIO XXX V I.
criméhuius rei,quàm ſocios iplius criminis.nam
& noui criminis nouos ſeu alios focios eft dere An diam iudicibus inferioribus à ſuperiore
cturus. Deinde non eſt maior ratio cur torqueri modus torture prafcribi pofſita
polic devno crimine, quàm dealio,immò fi priùs
effer examinatus de leuioribus; foretmaior ratio , quem præſcribit iuſtus non eſt,nec legibus,
eum examinari de grauioribus reliquis . Denique
propter ſolemnitatein illam nuineri , quæeſt me pra vires, vel robuftum fine vllis indiciis autinau
rè iuris pofitiui,non decet iudicem , quidquam re ditum torqueat & fimilia :nequit dubitari id nog
linquere indiſcuffum , aur indiſcrecè;ac negligen ipfi licere,nec inferiorem teneri parere. Nam ius
ter , præcipitantérve procedere . diuinum & naturale , cui Princeps fubeft , vetat
vllum indebitè lædi, ideò laudantur à DD.quira
QV Æ ST 10 XXXV. libus mandatis noluerunt obtemperare , vi aflli
Ctus & alij.Et hominem noui, quianno 1587.Lu
An conſuetudines locerum ,quoad modum tortura fim xiburgi , maluit Præſu. Prætorio milit. dignira
С
pliciter fequende funt, cùm magna fit differentia tem relinquere, quàm torquere quendam de quo
perſonarum , indiciorum ,criminum : ita quod non indicia ſufficientia non habebat. Quod allerui
femper uno codem modo poffit procedi, & caſus, tenent Ifern.in cap.1. de pact.lenen ,Grammat . conf.
cauſa , eo genera tormentorum ſiue lege, fiue com 45.numer.35.6 V10.32.numer.8 . Clarus d.guaft.04 .
fuetudine nequcant determinani num ,13.Roland.conf.12.num.47.libr.z. Farinac.gueſt.
37 , num.74. & tunc fic tortus ex confeffione luâ
Ori cófuetudo vim legis obtinet,Cin.ca Bald . damnarinon poflet,quia indebitè extorta,Gigas d .
Fm in l..1. ad fin.C.qua fit longa conſuetudo.Marfil. lit.quomodo per quos g.i.nu.32 . Ant.Gomes.d.com .
fingu.118. Afflict.deciſ.135.num.3.& decif.233.num.s . 3.rub.de tortur.num.25.Carrer.in 3.p.9.circa ſexium
Felin.in cap.2.de refcript.ideò conſuetudines loco num.s.Bur far.conf.201.num.87.Farinac.d.q.38.nu.78.
rum , vſus & ftylus curiarum fequendus iudici Iudex etiam ſindicatui ſubiacerer. Lad. de Imola
bus,l.3.5.fin.D.deteft.cap.quàm graus.de crimi. falſ: conf.184 .
Barth . S aly in l.fin.C.de inimr. in l. iurisperitos. Sed fi præſcribant iuſta, v. g.tale veltale genus
D.deexcufat . Etiam in grauioribus & atrociori tormenti ,velmodum & temperamentum æqui

bus. Clarus libr .š. 5.1.num.6 .Menoch.de arbis.caf. D taticonſentaneum , non dubito quin ſibi ſubditis
474.num.62.Maſcard.concl. 1317.num.47. Farinac. iudicibus poſſint præſcribere. hoc de Principe dia
guaft.43.num.144.Burfat.conf.20.num.67. & conf.69. Serie doceni Bald.in conf.427.num.9.lib.s. & Roman .
numer. 25. & ideò fic in præſeoti tenuerunt DD , conf.451. & fic toto tit.de quæſtion . D.& C.vide
Patauini. mus legeshac de relatas, & habemus,text.in l.gma
Sed DD.Friburgenſes fatenturiudices à nouis $tionismodum D.de quaft. fauet ratio, quia inferio .
& inuſitatis in prouinciâ .torquendimodi abſti res iſti iudices yo plurimum ſunt idiotæ , ſimpli
nere debere , & in hoc crimine conſuetis & foli ces, & rudes,& indigent inſtructionc:maximè in
calu indiuiduo . In genere , & vt pro regulâ om
-

tis vti; (citant Binsfeld . Farinas. alios ) ſi tamen

modus corturæ in prouinciâ receptus eſſet admo nium caſuum id fiat , vix arbitror expedire ; niſi
dum remiſſus , & pro criminis grauitatc & per cum addito, vt, fi qua naſcatur ſpecialis cauſa du
ſonæ qualitate non fatis acerbus; tunc is qui eſt bitandi , ſuperiorem conſulant. Id dico propter
conſuetudine generali , aut legum interpretatio varietatem circumſtantiarum , quæ in quæſtioni
nein aliis prouinciis approbatus,ſcquendus foret. bus plurimi facienda .
Quemadmodum enim graſſantibus delictis ſup. E
plicia exacerbanda ſunt...ant facta.g . fin.D.depan . QV ÆSTIO XXXVII.
ita & quæſtionum modi , lege aut confuctudine
An ſitdanda copia indiciaenm proceſſus informa
permiſli,ſunt intendendi.Vera hæc ſunt, nec du tiui,in criminibusAtrocioribus exčepris:vel an fuffi.
bito ex iultâ causâ mucari poſſe ; ſed à quibus, an
ab omnibus iudicibus? non arbitror. ciar indicia à iudice reo proponi, eúmque in conis
nenti cum fuis defenfionibus audiri, cùm istomodo
De iudicibus inferioribus, qui in ſtatuta iu
imeliùs veritas haberi poffit?
rant, lequor fententiam DD .Parauinorum ; nec
puto illos arbitratu ſuo conſuetudines & ftatuta , LariſſimiDD .Patavini ad hanc q. accuratè a
Ch
quibus lubſunt ,mutare vel transgredipoſſe. oc at
admodum & doctè refponderunt , in hanc
Ааа 2 fententiin :
 464 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

lententiam : iure ſcripto deciſum eſſe , vt reis de- A | lia indicia per cos videnda. Farintaçunum .12. cum
cur indiciorum copia,ne opprimantur,aut defen feggu.
fionis facultas eis tollatur , ex text.in l.vnius S.Co Vnde fit argumentum validum , fi hæc de qui
gniturum D.de questionibus.c .1.deſertorem 5.fi ad bus quæritur funt tantùm iuris poftiui , quia ad
diem D.deremilit.l.defenfionis facultas C.de iur.fifc. ſolemnia & modos defenfionis ſpectant , quæ fta
cap.qualiter e quando de accufar.clem . Pastoralis.de cuta ſunt iure pofitiuo ; & non ad defenſionem
reiudic. unde id infiniti DD . decidunt, quos babes ſimpliciter, quæ eſt iuris naturalis : item fi quod
apud Clar,quaft.49. Roland.conf.12.num.42.libro 3. decur in ſcripto', vel dicatur viuâ voce ; & , quod
Rimin,lun.conf. 98.num.s 9.libr.i.& Farinac.quaft. breuior vel prolixior terminus cempúſque reo ad
39. num . 1. Quod procedir etiam in crimine laíz defenfionem affignetur, ſunt etiam iuris pofitiui:
Maieltat.d.clem . Pastoralis.Boſ.de indic.numer.78 . fanè , cùm confuetudo vim legis obtineat ; pote
Roland.ſupr.nu.59.cum fegg. Ofafcusdecif.79.nu.12. runt per illam hæc omnia murari,maximè quan
Perſonal traétat.de indic, num.22. & in crimineaf. do illa fuit à Principe tolerara, vt in caſu noſtro .
fallinij,Carrer.tit.de indic.o tortur. circa quintum . Item cùm iudex in his criminibus fit liber à
num , is. Hieron . Laurent.decif. Auinion.is. & So regulis iuris poſitiui communis ( vo ſæpè dictum )
domiz,Farinac.fupr.nu.11 .& parricidij ac veneni, B non eſſe illi, quod proponitur, li expedire iudi
Grammar,vol.30.num.2. & hærefis.Bald.conf.gs.vol . cet , illicitum . Denique reddant differenciæ ra
i. Bojl.de indic.anie num.78. & tit.dehæret.numer.9 . tionem , cur quod in thcſi ponitur iudici non li
Parif.conf.2.num.15 5.libr.4 .Roland.d.conf.12.nu.61. ceat, & quæ iplide modo mutando , & tempore
Perſonal.d.nu.22.Vulpell.comf.21.num . 3.denique in reftringendo concedunt,liceant? Non puto poffe
omnibusatrocioribus & quantumuis enormibus. dari, nifi fortè quod hîc maius præiudicium rei
Marfil.9.diligenter.num. 157.Gramm.vo l.34.in fin . Git; quod negauerim .
Carrer. fupr. qux eſt communis ſententia iuxta
Farinac.d.q.39.num . 41. & nullibiin iure contra QV ÆSTIO XXXVIII.
rium reperiri affirmauit Ioann.Maria Monticella ,
regu.crimen.4.num.3. & fanè videtur efle iuris na . An fint concedendi aduocati in atrocioribuscrimini
turalis; & procederet etiamſi reus malæ opinionis bus ,cùm foleant ex hocreimagis indurari , 6 in
& famæ argueretur, Farinac.ibid.nu.47 .& ſubeſ Bigari ad negandum ?
ſet timor ſubornationis teſtium ad defenfionem ,
propter rei potentiam ,vt plenè poft alios Farinac. Vod non fint concedendi, videtur primò
C
numer 70. & id quamuis reusnon adferat quales
defenfiones velit inftituere,idem num . 75. & fi iu tardari: Secundò quia etiam in causa hæreſis vi
dex ante datam copiam indiciorum & decretas dentur negari poffe , quod Simancas admittit.
defenſiones vlteriùs procederet , & torqueret , Tertiò quia probatur claro textu in l.per omnes .
confeflio reum non premeret , forétque pro 6. C.dedefenſ.ciuitat.ex quo illud mulci afferunt.
cellus totus nullus , per d.Clement. pastoralis. Fa Barbat.tractar.de praftant.Cardinal.l.p.quaft... alle
rinac, numer. 84. Quæ iure ordinario certa puta gans pro ea Baldum . Angel. in pract. verf. vestem
uerim ; & propterea vbinon eſt alia conſuetudo , etiam celestem.num.12.Marſil.in pract . 9.diligenter .
vel Principis ordinario , fic effe iudicibus obfer num.164 . Quartò , hoc pertinet ad modum defen
uandum , vt ſecur ùs procedant. lionis , vt per ſe vel per aliú :modus autem ſubeſt
b Sed quia in quibufdam prouinciis conſuetudo arbr.iudicis vtdictum , q.37 . Quintò ius ſcriptum
concl, eſt, vt indicia tantum reo proponátur , & reus in in aliquibus criminibus reis aduocatos denega
continenti cum ſuis defenſionibusaudiarur;quàm uit , ve in crimine læſæ maieſtatis diuinæ per hæ .
praxim aiunt in Bauariæ ducatu obſeruari , & de preſim ,cap.fin.de haret.in 6. & humanæ ,l.quifquis 6.
Mediolanenli teftatur Clarus,d.lib.s.5.1.num.10.sn denique C.ad leg.Iul.Maiefta . Barth,in extrauag.ad
fin . non aufim hanc praxim damnare, quàin etiam reprimendum in gloff.fine ſtrepiiw .Gigas titul.qualiter
eſſe liciram tenent DD . Friburgenſes, quando iu in crimin.lafa Maieftar.proced.quaft.4.item furibus
dex intelligit ſubeſſe periculú,ne
ne per
per talem com inſignibus & graffatoribus ſeu latronibus viarum .
municationem debita proceſsûsexpeditio fruſtrc . 1.per omnes C.dedefenf.ciutat . Merſ.fupr . l.1.nu.
cur,cò quòd aduocati velint minurias ( vt ſoleno ) 20.de quaft.Roland.conf. 2.num.62.libr.z. Ex his vi.
diſcuiere ; vel, vt fermè fic , reus inde pertinacior derur aliquid probabilitatis prima facie bæc opi
ad negandum efficererur.Probatur hæcſententia , nio habere : fed re verâ non eft fecura .
quia fatentur qui contra ſentiunt Principem & Omnino tenendum , etiam in exceptis criminibus concl.
qui ftatuendi habet arbitrium fic ordinare poſſe : non poffe denegari reis aduocatum : nec ratio addita
quia hocnon eſt omnino tollere defenſionem , ſed fufficit ad denegandum . Hanc vnanimiter tenue
taniùm immutarc ordinem iuris politiui, & mo. runt in ſuis confiliis DD . Ingolſtadienſes anni
dum defenfionis ac ſolemnia eius , quibus omni 1590. & rursùs anni1601. Friburgenſes , Pataui
bus Princeps eſt ſuperior . Aflict.decif.391.num . 4. ni, & Bononienſes, & eft recepta praxi inquilito
e poft alios Farinac, d.quaft. 39.num.23 . 26.& fic e cum in hæreſi ,cui noſtrum crimen exæquatur, &
( eruariveneciis in Decemuirûm tribunali , ſcri commudiDD.calculo, Sprenger part.3.malleima
bunt Gigas , in titul.quomodo & qualiter quaft.19.& lef. Clarus g.hareſ.numer. 17.eriam firei non petant .
-

Decian.lab.7.criminal.cap.42.Fatentur iidem lice Eimericus in director. inquifit.cii.de defenf.reor . ibi

re iudici fi illi videatur , defenfioncs in quibuſ in commu.Penna,Reperior inquiſir.in verb.aduocatus,
dam reſtringere, veluti ne pollicreuscolloqui ni Humbertwu in Praxi Iudic.cod . verbo . Simanc.Ca.
G cum ſuis aduocatis & procuratoribus,vel etiam thol.inftit.1.5.nu.2 . Boff . de indic.contra tortur.num .
non niſi præſente aliquo miniſtro publico . Iofeph . 78.in fin .Roland.conf.12.num.6 .lib.3. & aly paſſim .
Ludouic.commun.apini.concluf.38.item reſtringere Item probatur rationc. Iure naturali cautum ,vt
tempus ad faciendas defenfiones & decernere, qui per ſe nequit, pollit ſe per alium defendere;
quod loco copiæ exhibeantur aduocatis origina lagæ plerumque lunt illitteratæ , nec ſe norunt
defendere
 LIBRI V. QVÆST. XXXVIII. ET XXXIX . 465
defendere ergo debentper alium defendi, alioqui A fimpliciter vule non tolli defenfionem , rollerc
illis indirecte tolleretur defenſio , quæ nulli tol tur autem illi nequit feipfum defendere , li per
linda. Confirmatur, quia iudex ex officio tenetur alium non fineretur. Non tollerețur autem , licet
curare vr indefenſi defendantur.l.fi non defendan non Gineretør ſe defendere ſcripro , cùm polit
lur D.depænit. Item eft conformeCarolinæ con verbo : vel non fineretur criduj ſpacio dittorie,
fticucioni, ar.47 . vbi addita ratio,quoniam alij ex qui potoft ſtacim . Vnde parci differentia calus
fimplicitate , alij ex terrorenequeunt fuas defen propoliti in quæſt.37.ab.co qui proponitur in iſta
liones proponere. & ar. 14. vecatur,ne ad carce quæſtione.
rem aditus iis præcludatur, quorum operâ ad dc Ad 5. Reſpondetur , in criminibus iftis iure d
fenſionem ſuam rei vti cupiunt. Si dieas hoc ſta ſcripto tantùm denegari aduocatos , quando no,
tui in criminibus non exceptis contra : quoniam torium eft reum elle bæreticum , rebellem , vel
in iis quæ iure naturali reis debita funt pullum conſpiratotcm in Principem , állallinum , aut in ,
diſcrimen eſt exceptorum & non exceptorum fignem furem vel latronem , & huiuſmodi : led
criminum . antequam conſtaç effe ralem , aduocatus concedi
b
Adargumenta in contrariú facilis eſt reſponſio. B wur. Sic leges illas exponung & in praxi obtinere
Ad. 1. negatur retardari, nam occurri poteſt huic teſtantur.DD. Mantua Benaud.ling.is.Roland.d .
retardationi primò fi ftatuatur aduocatis , vtcum conf.12.num.79.libr.3.Iul.Clar.in 5.harefis. num.17.
reo numquam ſoli fint, ſed ſemper cum eo agant Farinac.quaft.39.num , 109, 167. "
prælente iudice , fiſcali , vel notario , vt fic omnis
Tubornario inſtigatio & induratio ad negandum QV Æ STIO XXXIX .
impidiatur. Farinac.d.9.39.num.14 . num .112 en
ſegg.trem poteritcogiaduocatusvi fub iuramen An confrontatio fagarum , qua-aut plurimum prona
ro promittat,ſe reum ad negandum delictum non funt ad reuocandum , confulta videatur?
inſtigaturum aut ſubornarurum , vt iubet Caroli
nu conſtit.ordinat ,88 . & non vfurum niſi iultis de m mouetmequod Sagæ pronæ ſintad re
Arùm
Parù
fenfionibus , & cùm reum viderint criminofum Decandum : nam non omnes tales , & fortè
eſſe,ſe ceſſaturum àdefenſione , Decian in traétai. pauciores: neque de occultis iftis noſtrum elt iu
crimin.com.1.libr.s.cap.37 .Baiard.ad Clar.ş.bereſis. dicare , cap.ficut ejt , de Simon.cap. erubefcani.32.
num.22. & clariſſimècaucam Instruction inquiſitor, quaft. s. Conſtat ordinariè in huiuſmodi, ſtylum
quas referunt Simancas y Penna.fup. Deinde præ- curiæ lequendum ,Menoch.caf.474 .Maſcard.con
ſupponitur aduocatum fore virum probum , gna cluf.13.7.numer.47.Farinac.quaft.43.num.144 . Sed
rum officij ſui ; quinolie in officio fuo delinque nec ftylus vbique idem , nec iſtè à iure naturali,
re ; delinquerer autem fi inftrueret reum ad ta fed pofirigo deſcendit : quemadmodum & illud
cendam veritatem , & non leuiter peccaret. Abb. quod reus qui de ſe confeſſus alios nominauit,
c alij in cap.1.de reft.cogn. D.Thom.2.2.quaft.69.art. debet in præfentiâ nominati cum iuramento affe .
rere Gicielte , aliâs nominatio non operetur, Boër.
1.ee 3.gloff.in cap ... de confell.in 6.laſuin l.cum pro
ponas.2.C.de paci . quod fi'iudex poſtea deprehen decif .319.num.4.Clarus quaft.2.numer.12.verf.quaro
dataduocatum tricari , dolosè procedere, vel ali numquid, Vulpell.conf.30.rum.7. & conf.83.nu.8.
quid fruſtratoriè proponere , poteſt iterum exi aut illud quod aliismagis arrider, vt relicto iura
gere iufiurandum : immò fi vehementer præſu mento ; reus de fe confeflus, & qui alium in quæ
mat de dolo aduocati , poteft illius propoſitio ſtione nominauit , in ratificatione de fe , & aliis , -
nem reiicere , neccurare appellationem , & vltrà debeat iterum ,leuiter tamen ,torqueri, & in præ
procedere:Sic poſt.Innoc.Hoft.cc alios concludit Con (entiâ nominati confirmare nominationem . Fa
rad . Brun.deberet.in cap.de cauielisoverſ.contra im rinac.fupr.fiue illud , quod quando in mutuis de
probè petentes. Sanè numquam conceſione aduo- Dlationibus inter ſe dillcotiunt,ve poſtea fimulde
cariadeò iudicia retardabúntur,vecum tantò reo . hoc dillidio interrogantur ; inuicem redarguere
rum præ iudicio iplis negari pollo , quod iure na permittantur: quæ omnia ex coluerudine potiùs,
turali debetur. quàm iure ſcripto manarunt,nec ordinariè impe
Ad 2. Sufficit , quod in praxi numquam dene rari iudicibus funt. Ideò ( ve optimèBononien
gentur,nec admodum probabile eſt eos denegari ſesinquiunt)quid circa has agendú prudés iudex
poſſe , niſi in caſu mox dicendo in reſponſ. ad arbitrabicur , la namque ex vnâ parte adhat qua
luprà . litas, vel prærogatiua dignitatis , auctoritatis , vel
Ad 3.Arg. reſp.dupliciter primò DD.illos mi imperij in aliam partem ; vel vna iudicio & ſer
hi videri niti illo textu non benè intellecto . Tex mone præualeat , adeò vt dubium efle poflitne
rus enim agit de patrociniis hoc eſt defenſioni contra veritatem vna trahat alteram in fuam ſen
buspotentium ambitiolis, illegitimis, extraiudi centiam ;numquam confrontatio talis permirten
cialibus, & vel violentis, vel dolofis , quitali pa da; fi nihil iſtorum adeſſet, permittendam videri.
concl.
trocinio cauſa fuerunt vt fcelera citiùs , crebrius, Chartar.d.libr.z.cap.1.num . 92.In facto igitur hoc
audaciúſque committerentur : quod illic in d .1. Econfiftit , & circumftantiis conſideratis deciden
per omnes , acutè vidit Accurf. Non verò agit de dum , Etiam in violenia,hoc eſt quàm inuitis iudex
patrociniis aduocatorum , in iudiciis admitti foli imperat,confrontatione :caſus in quibus confulitur
tis , nec argumentum ab illis ad iſtos poſſet pro legitc apud Clarum ,q.48.num.14.6 ibi Baiard.in
cedere,nifi conſtarec iſtosdolosè procedere : tunc addition .& in his ipſis caſibusnon admittenda,ni
autem eos etiam reiici poffe dixi. Secundò Re fi præcedant conliderationes exquiſitiſſimæ , &
ſponſorium ,vt infrà ad ſuprà . cauſæ grauiſſimæ , ve de hæreſis crimine docet
lo quarto argumento falſa eſt maior,quia iſtud Penna,ad 3.part.Directory Inguiſ.comm.23.num.10 '.
non pertinet ad modum defenfionis , fed dire & è obode hoc prudenter egit. Idem cenſeo de quodam
pertinet ad defenſionem ipfam , cui per accidens genere confrontationis , quod aliquando iudices
eft , vt per fe vel per alium fiar. luscnim naturale decernunt, quod vocatur,confrontalo ud cortin.sm...,
3

Aaa & minus

 NVM AR
VM
O I TIO G IC
466 DIS VIS MA

& minus habet periculi.de quo AntoniusColumba. A optimè fundata. Qui pro illutionibushabent,ip.
in forma procedendi extraordinar, in controuerſ. cria di ab Alciaro , Ponzinibióque cun paucis aliis de
mini ab arb.220.In confrontatione; fpontarea, quan luli; & magna pars Vvierianâ farina,non puræ fi
paratuseſt reusalios nondum captos focieta dei polline , ſunt conſperſi , lige que de hac re
tis coarguere & conuincere;puto aliud dicendum , ſcripli,libro 2. Diſquiſit.Mag. queſt101.16. lib.a
vt fcripfi, libr.5. fe&t.10.circa fin .nempe hanc num sofell.16. Vbi in vltimâ editione Mogununâ an
quam adınittendum , niſi præcellerint indicia ta ni 1603. fufilimè & neruofiffinè hoc confir
lia , vt proprerea nominati citari poffint: & iam maui, & fpero me Lectori veritatis amanti latis
fecille .
cirati , fi non aprè obiectiones rei nonrinantis , &
conſtanter accuſantis , ſoluerint ; queant in carce Conſideratis itaquecunctis, quæ & in d .lib.s.
rem cópingi.fieret enim alio quin iniuria talibus Diſqui ſitionum , & in reſponſione hac quadra
denunciatis, hoc ſeqq.DD.Friburgenſes, & benè genarâ fcripfi , ſtatuo Principem optimè de re
addunt, fi focius in præſentia & confrontatione B publ. meriturum & iußitiæ præclarè confultu-
ſuam nominationem retractet , tamquam teſtem rum , li in ſuo territorio præcisè faceret ſtatutum ,
varium & inconſtantem denud torqueri poffo. quo primùm caueret , ad quot denunciationes
Farinac.fupr.à num . 116.vfque ad 150 . tortura in hoc crimine pollet adhiberi, & licet
duæ de iure fufficiant, tamen tres ad minimum

QV ÆSTIO XL, requirendas , line vlla diſtinctione virorum &

fæminarum : 2. quod non afcendatur ad contri
An di&tum Binsfeldy trium vel quatuor feminarum tionem niſi fortc aliqua fit notorie incontrita ,cò
pro vnius viri denunciationeexigi,debeat quòd nolit confiteri, aut Euchariſtiam ſumere.3 .
obferuari in terris impery? quod non requirantur aliæ circumſtantiæ , nifi
quod lagæ carceratæ , ſeorſim tamen pofitæ &
Eſpondeo negatiuè , cum quia priuati Do examinatæ , atque interrogatæ in genere , vide

que praxis videtur recepiffe.lege tradita ſuperius & urnâ lagarum : nullis admiſlis defenfionibus,
ad q . decimamtertiam . niâ quæ fundamentum habeant in iure naturali
:

fundatum : ratio , quia in criminibus exceptis, iu

QV Æ STIO XL I. dici quo ad proceſſum remiſſæ ſint folemnita
tes iuris ciuilis. 4. cùm de perſonâ ſemel de
Quid fentiendum de praxi Germania , que denun nunciata , poſſent alij ſocij interrogari in ſpe
ciaciones de chorcis, fagarum conuentibus , ha cic : eiuſmodi autem interrogationes ſpeciales ad
Etenus pro veris , & fufficientibus, & non illuforiis modum ſunt periculofæ ; quodduæ denunciatio
accepit: nes debcant præcedere,vt in ſpecie de perſona de
nunciatâ,pollit interrogari. Quæ còmagis place
On Germaniæ folius praxis eſt : ſed Galliæ Dretexprefid ſtatui, vt iudicis arbitrio , quàm pau
NO
quoquc , Hiſpaniæ , Italiæ ac Belgij , & eft cillima committentur,

Hæc faluo meliore iudicio mihi de his XL. quæſtionibus videbantur Græcij

Styriæ.IIII. Octob.1602.nunc eadem auxi & recenſuiSalmanticæ ,

XXIII I.Iulij, 1604 .Martinus Del Rio Societatis
I ESVLL . licenciatus & S. Theol.

Doctor,

MAGICA
 * 467

MAGICARVM DIS

3
Q VISITION VM

Q VI EST,

DE OFFICIO CONFESS ÅR 11.

CAP. I. De officio confeſſarij,qua iudex eſt. A A nuntur. De imaginibus ſuperstitiofis, de inciſio

Sect. I. Peccatorum catalogus qua illi inueftiganda. ne arboris , de collocazione in foco , de nominibus
Que ex primo libro. Qua ex 2.lebro , Que ex 3. B Epheſis. de conuiciis & blasphemiis. de exigonis
Queex 4. ÓS Paracelfi, de quodam exemplo miro , quod refert
Sect. I 1. De ſigollo confefionis in hacmateriâ . Grillandus, de canum maltatione. Gallicaniu ,
Quid quoad delictum commiſſum de promiflo fe-. C and quo pacto maleficia poffie diſſipare ? Delotio
creti figillo. ne matutina manuum & faciei, de lotio humano ,
Quid quoad deli &ta committenda?refutati quidam lu veterum fententia. Exemplum Pharaonis Regis
rifconfulti. & virum quis poflit vti ad prudentem Æggplj. aliud ex Martyrio Sancta Lucia . aliud
gubernationem ſcienciâ in confeſſioneaccepiân. fragmenium Sancta Althelmi, de Sancto Chry
Quomodo ſedebeat gererecum complice cuiusper con Santho.
fefſionem focij peccatum cognouit? Οινεφελοδιώκαι, γυτευται, ά φυλακήριοι,in ( no - B
Quid respondendum iudicibus à confeſſario . do Trullana.quid Fougy18 .
Quomodo index aliquid cognoſcat fub figillo confeſſio- B De geftatoribus galee fen amny infantilis.Exemplum
nis, illud teneatur feruare . ſubulci forrilegi,cuius porcos diabolus custodiebat .
Cafus quibuslicet reuelare ſub figillo accepta . este dealio opilione Traiectenſ .
De licentia reuelandimulia . Pliny ,Varronis , ó Constantini vana remedia.de
De eo qui etiam éxira confeffionem idem cognouit. Marſily Ficini quodam isbro periculofo. De Co
Depena reuelantis. cary radice effodienda , de criminibus vel dente
Sect . II I. Demodo confeſſionis. euulfo abiciendis . de ouis confringendis.de Sereni
Que obferuanda in interrogatorii ? D Abacadabra. de fale profano,de locimutalione.de
E nominis mutatione conira Laur, Ananiam .
Qua in animi praparaisone neceſſaria ?
Aquo fententia intimanda ? De precariò vel furio fublatis rebus ex malefice domo.
Quando confeſſarius debeat adire reum de crepidis, laciniis , & c.de canibus, cguis , ſtrieti
An confeſſarius præfens effe debeat ad bancum ? gladij vibratione .
Verum poſſit confeffariuspetere,ur ſacculus puluereus Virgily locus & exempla varia . Decirculi circum
collo rei appendatur , vt ſtranguletur prius, & c. С duétione.
Quomodo procuranda contritio? Superstitio opinari non furura remedia.ſi priuscon- C
Quead eam folita occurrere impedimenta , quomodo feſarius vel medicus fuerit adhibitus.
remoueri queant ? An debeatmalefica priuslibertari restitui. De ſcopis
An fignum impænitentie certum fit , non poffe lacry in ostio ponendis,de acubusaut criminibus in ollam
mari:difputatur de hoc figno, Indicum quorum conijciendis,
dam opinio refellitur. De cogendis fagis per minas , vim , da bo verbera,
De obligarione testitutionis in hoc crimine. F Quod foleant in alios fortem transferre , probatur
Dembſolurione , quadam particularia.Exemplum 6 cxemplis. Euripidis ó Seneca loca. Remedianus
mirabile muliercule Aquitana , ex Florimundo quoddam Saliſberienfis , & alia Sacrilega , ut de
Raëmondo. Miffa Sacrificium demon quomodo plumbo, verbena,columbo.
amuletur. Semper damon in his lucratur , quomodo. Exem
Quid referuatum in hoc crimine. plis probatur tranſlatio maliin alios,
Utrum mendicantibusreligioſis liceat abfoluere ab H D Interdum farilibus plane demonem cooperari. proba
hoc crimine,quädo Epiſcopi illud fibi referuarunt ? iur exemplo ftudiofi á verule. Examinata qua
Respondetur argumentis Vinaldi & cuiuſdam re dam dieta Cardinalis Cufaini.
centioris. Quæſt. II .An liccat remedium petere à maleficis.
CAP. I I.De officio confeſſarij,quâ medicus eſt. Quod non liceat iureciuilimaleficiis vti in bonun E
Anacephaicoſis remediorum . А finem , contra multos. Leonis Imperij Constitutio,
Sect . I. De remediis ſuperstitiofis . gua abrogata lex Constantini, cadem explicatą .
Q. I. De exemplis ſuperſtitioſarum curationum , Eccleſiastica lege idem prohibirum effe. Locusad
ſiuemagicorum remediorum , Rom . 3 , v.8 .
Chaldaorum Mnufiris. Hebraorum Theophilim , Non poffe cogi maleficas et benedicant . Et F
alia huiufmodi. Paracelſi remedia impia prope de hac benedi&tione inquifitum . Articulus Pari

fienfis,
 A
A RI
B
468 S V MM LI . VI.

fienfis,di&tum imponm Paracelſo. Remigy fententiaj A plo Iuliani Apoſtata apud Prudenrium . 0
reiesta . De confeſſione,ſeu exomologefi ,varia narrantur R
An liceat tollere maleficium per res ſuperstitiofas ? exempla, Beda, loannis Diaconi, & Petri Clunia
An liceat per vana remedia tollere ? Diſcutitur cenfis, a loan.Cæfary. Item ex Theodorico de Ap
exemplum Summ . Roſelle. poldia.Metap braffe ở Liflardo.
Contra Aureolum nõ licere à malefico parato petere,G Nora autem hic duoexempla de efficacia recitata Sa
ut maleficium tollarmaleficio? Exemplum Nideri. lutionis Angelica , Explicatum confilium B.Casha
Soluuntur argumenta Remigy . Explicantur l.nul rina Suetica .
lus. C.de malefic. & locus Phory in Nomacanone. Devenerabilis Euchariſtiæ vi. Exempla unum . S
Poteſt maleficus induci vt per modum licitam tol Eremita apud Caſſianam . Puela Arabaapud B.
laimaleficium .Erinduci poteft tam precibus,quàm Prosperum.Vxoris cuiufdam à D.Bernardo,alte
coactione,conira Remigium , examinatur dictum rins fimilis nostro tempore in Picardia ,alteriusà
Brianzoni, quod liceathoc petere ab ipſo Diabolo . S. Auxentio. item aliud in Indiis frequens. item in
An liceat petere ve tollat ab alio,quam ab aucto Galliis tempore Albigeenſsum . irem aliud in Teu
remet maleficij ; Quid quando dubuo,an fir fubla thonia ( Einota Lector Magica hæreticorum mira
B
turus per maleficium ? cula . ) Aliud fimile ferè in Alpibus Rhetiis.item
Praxis gua in hac re vſus B. Theodorus. Quibus H aliad deviſione Predicatorum Neapoli in conuentu
S. Dominici, aliud Salernitanum recentius.nec
verberibus cogere liceat : Quando fit neceffaria
cautela Caietani ? Exemplum S.Godoleua, qua ufa non aliud D.Macarij.
hac cautela . Alia cautela noua peterequo vfurus fit Demillæ ſacrificio . T
remedio ? Praxis & vfushuius cautela . Exemplum Hespery apud D. Augustinum.aliud D.
Quæſt. 111. An liceat maleficium deftruere , vt, Bernardi.aliud D. Theodori.confeſſio fagarum ,
co deſtructo , ſeu ſublato ſigno, Diabolusno ratio cur tam longas in Catholicorum templis ante
cere deſinat? meridiem moras trabant ,
Dehis fignis ,qualia eſſe foleant,exemplum de fera I De oleo infirmorum . V
claufa . Status questionis. Sacerdotisapud Bedany .
Argumenta fententia negative ( Non licere ) Ioannis Theodoſijmonachi.
Heffely. Exempla Launomari.
Sententia communis affirmatiua( lscere) explicatur,K Sanctorum . Partheniy .
& fusè proba!ur. Auctores buius fententia , qui Auxenty Archimandrita.
quales. | VVinvvaloci.
С
Exempla eorum , qui hac vſi. Examinantur finguli L Eniychiy Patriarche.
aétus, qui poffunt interuenire . ( Palerni Abricenſis.
Diffoluuntur argumenta omnia prima ſentenria . M 3.De petendo Sanctorum hominum auxilio . X
Quem effeétum à damone liceat exspectare? Quo Cur boc remedium minùs hodie frequens,quam olim ?
modo quis vetetur declinare ad Magos ? Quod te Eranı diuerſiexorcista,e isti Sancti.Exempla SS.
neanturmalefici ſignum pofitum vollere? Aliguan Macarij , vtriufque, Cubberti,Bafily ,Paphnutý,
do non abfoluendus niſi faciat . Eugendi, Gregor . Thaumaturgi. Paulli fimplicis,
De fagarum depilatione. Quomodo intelligendum di Theodori, & Vrſmari.
&tum Ies v CHRISTI ? hoc genusnon cii 4 . De exorciſmo Ecclefiaftico . Y
citur, niſi in oratione & ieiunio. De exemplo S.Hi Antiquitas ordinis exorciſtarum . Ritus quidam vete
larionis.Explicar.cap.ſi per forziarias.33.quaftion.i. res in exorciſmo adhiberi foliti Nomen damonis
Quomodo Diabolus eft alligatus fignis? peri folebar , cibi ſoliti exorciſari,cauendum à ludi
Sect.II. De remediis naturalibus contra maleficia . cris fermonibus, probarum exemplo . Serium exem
9. 1. Deremediis plerifque N. L.vt debaaras.de N plum S. Vrſmari,in quonotanda cadem ante oftin
byperico. de thapſia, rhamno, ſpina , verbafco D giētos annos,quanunc,cerimonie. Exempla S. Ade
fimil. lelini,da S.Maurily.Cur exorciſmus aliquando ſit
De remediis ex lupi corpore, item ex hyena,ex catulo irritus? Contra qua veneficia non foleat prodeſſe, ex
nigro.ex dromada,exmustela.ex Leone,ex pardo. Toſtato.
ex aſino filuestri, domesticóque.ex aliis.ex hydrar s. De operibus ſatisfactoriis. Z
gyro.cx adamante.ex Chryſolitho.ex corallso.cx ga Deeleemofina , de ieiunio ,exempla S. Auxenty & S.
gate.ex iašpide,ex onyche,ex fardio.ex Camelconte. Procopy.de Oratione.1. de communi Ecclefia. 2.de
ex aſino. Quomodohæc poffint prodeffe ex fententia prinata in his pracipua fymbolum Apostolicum e
Theologorum . oratio Dominica,item Roſarium , & Litanie.
Quandomaleficia naturalibusremediis tolli poſſint , 6. Imploratum nomen I es v Saluatoris , & AA
CHRISTI, & Sanctorum .
quandonon pofſint : Explicar.cap.vlt.26.9.7.
$. 2. De ſignis ſex indiciismaleficis . Exempla e auctoritates Patrum remiffiué Nomen
$ . 3. De rernedrismedicorum pracepta . MARIÆ virginistria exempla . Auxilium An
Sęć . I11. De remediis ſupranaturalibus,diuinis, feu gelicustodis. S.Gouladuch .
E BB
Eccleſiasticis, 7. Signaculum Sanctæ Crucis .
Primum vera & viua fides,obſeruatiomădatorum O Probatur teftimoniis & exemplis plurimis,que propter
Dei. Exempla Petri ludicis , D. Antony.famina multitudinem hic in fummario omittuntur .
Christiana apud Epiphan , alterius in vita S. Mox San &torum ,tegendimiracula , additis aliqui
Cypriani,& alia quedam , bus rebusnaturalibus.
2. Legitimus in Ecclefia Catholica Sacramentorum 8. Sanctorum reliquiæ . CC
P Probatur plurimis auctoritatibus , & exemplis, ve s.
vſus.
DeBaptiſmo, Exemple Tgridaris Armenia Regis. Philippi,S.Dympna in Brabantiâ, & plurimorum
item aliud de Chami Regis Tartarorum filiolo. aliorum , honorandi San &ti peregrinationibus
De confirmatione.Ex Lactantio probatur ,& exem . donariis.Cauendum à ſuperstioſocorum cultu ,quem

odere, vt
 SVMMARIA LIBRI VI.
469
oder surprobatur exemplo quodam S.Glyceria. A
Ojtenditur septia o imperitia aduerfary . Coti
guDeaqua benedicta . DD
guntur multa eins mendacia. Oſtenduur in exor
Antiquitar buus ritus. Efficacitas probatur variis ciſmo nihil magicum reperiri.
exemplis. Sigillatim omnes eius ritus probantur & explicantur.
Etpracipua quadam ,contra ſpeelrum Apameenſe, o Defenſio ſális benedicti.mendacia aduerſary 6 C
contra aliud Tentaëndium lapides iaciens. D. fraus. Defenſio aquæ benedicta . Benedictiones
Huberti, oc.Vvieri impudens fiue mendacinm ,fi berbarum Noua iterum aduerfary mendacia .
We calumnia . Defenfio Agnorum Dei.alia iterum mendacia. D
TO.Res aliæ benedictæ ritu Catholico . EE Defendiinr benediétio balſami eý olei. Ineptia ad

Deagnis Dei,de cereis ej fule benedicto,de pane bene uerfarij formulam dicentis effe Magicam , detegiiur.
dicto.antiquitas ritus.exempla quadam . Verbum exorciſo, & vfus defenditur. Vfi co Apoſtoli,
in Pia amuleta collo ſuſpenſa . B Cur non Chriftusobaptiſmopeccata remitti.
Que requiranrur ne ſinr fuperftitiofa? Defenditur Extrema vnitio, e- benedictio olei infir - E
FE morum .
12.Pullatio campanarum . "
Experientia quotidiana.Exemplum mirabile ex Perro Smidelini & Lerchemeri veſana conuicia .
Cluniacenfi.corofeſſiones maleficarum . Ex antiquitate probantur benedictiones variarum re
Cauendum ,. duobus Lamiarum mendaciis,vt illic. rum , herbarum feu fructuum , Agua benediéta .
Refellitur vnlgi opinio de campanarum baptiſmo. Chriſmatis. Panis egofalis.
Hereticorum ſtropha quotidrana. Que vis fit rerum Sacramentalium . F
Capitularis Caroli Magni løcus explicatus. Besedi Aliud sierum mendacium .Item alia e alia . C
ctionialiquandetributun nomen baptiſmi,vt apud Respondetur argumentis quibuſdam Godelmanni. H
Inonem Carnutens. Oftenditurexorciſtarum ordinem in Eccleſia olim
Benedictionis Campanarum ritus defenſus contraha fuiſſe.D.Clementis Rom.locus explicatus.
reticos, Defenditur cultus Venerabilis Euchariſtia , & in ea
De efficacitate earum contra demones in quo hac foto efe verùm corpus Saluatoris Noftri . Oftenditur
fita ? Petri Mexia error.Cur hac remedia non fem nihil in conſecratione nec cultu Magicum effe. 1
GG
+

per efficacia ? Cotra loſe.Scaligerum defenditur,opera D.Dionyſio .

CAP. 111. Quorumdam remediorum Eccleſia Areopagita adfcripta non effe Pſeudopigrapha.
ſticorum ,contra calumnias hæreticorum ,ma Superbia cins ante oculos ponitur ipfiuſmet verbis ,
ximèGeorg .Godelmanni,defenſio . o monetur reſipiſcere ,feque deinceps gerere mode
Quidam non luriſconſulti fed rabule in cæremonias ſtius,& ſapere humilius. K
AL Monita quadam pro Confeffarijse pænitenti- L
petulantes.
BI bus.
Defenſio exorciſini. Ecclefia Catholica ,

2
2008

...

‫ܝ‬
‫ܘܕܐ‬
3

r .

Bbb MARTINI
 470

MARTINI DELRIO

SOCIETATIS IESV

PRES BY T E R 1; ***

DIS Q VISITION VM

M A GICA R V M.
LIBER V I.

Q VI EST,

DE OFFICIO CONFESSARI1.

Vym duplicem per A 29.3. errores vitare circa vim imagi

ſonam gerat confef nandi...
A
(arius,iudicis & me 9.4 . Quid ſentiendum de fanatione
diciz facilè intelligi per alpectum , contadtum, vocein ,
tur vtriufque mune de falutatoribus , de gentilibus S.
re fungi debere . Iu Pauli & S.Catharinæ , & fimilibus
dicis quidem perſo circumforaneis, & de curationibus
nam luftinet , quan militaribus , & c . & quæ in hac re
do confeffiones ex peccata interuenire foleant ?
cipit , tantùm : tum Ex cap . 4. Princ. quæ peccata occurrant in Ma
cuim Dei vices ge difcet in gia naturali & artificiali.
ritin ligando & abſoluendo, Medici gerit non 9.1.Peccata ſigillorum & caracterum
cum ſolummodò , ſed etiam extra tribunal illud magicorum .
poli,quando confulitur,idque vel à reis, vel à læ- B 9.2.Magorum fraudes de Numeris, &
Gis,vel à iuftitiæ executoribus, & adminiſtris , vel quid tribuendum illis.
denique ab aliis quibusliber . De duplicihoc offi. 9.3.Quomodo peccetur credulitate &
cio nunc nobis agendum : i vla incantationum ?
9. 4. Qux amuleta ſeu periapta licita ,
CAPVT I. quæ non ?
Ex cap.5. Quæ in pirotechnia ſeu alchimia pec
diſcer. cata reperiantur , & quo le pacto
De officio confeſſarij,qua lidex eft.
cum alchimicis confeffarius gerere,
D ludicem pertinet nofſc delicta, & de illis & quæ illos debeat interrogare? q .
A. in foro luo iudicare , vi ea cognoſcat iudex , 3. & 4 .
opereprætium fuerit principio hic quaſi in ta Ex libro Sécundo diſcitur de quibus Magi
bella ſeu breuiculo , ante oculos ponere , quæ in C fintexaminandi.
quinque præcedentibuslibris peccata, ſeu delicta, 1. De artis auctore , & efficiente cauſa quid
noſter iudex debeat animaduertere , & explora ſentiant:vt habes quæft.2.
re,vt,cùm neceſſe,reum iuuet interrogando. 2.quos habeant libros.iuxta quaft.3.
-3.circa pactum ,quas illiadhibuerint ſolemnita
SECTIO I.. tes?iuxia 9.4.pracipue littera E. & hic an ſint re
baptizati,& c.
X Primi,itaque, libri Prologuio", diſcer, licere 4.circa effectus, an eos ediderintpræftigiatorios?
quia hoc eſtmendacium.vide quæft.6.com 8 .
malefici. F.An putauerint diabolum vera miracula face
Ex 1. & 2.cap.diſcer, diſcernere ſuperſtitionis re poffe:quia eft error.vide quaft.7 .
& Magiæ ſpecies. 6.an imagines ſacras inhonorarint , conſpuen
qui libri rationemagię prohibiti ſunt. D do,verberando, trahendo,mergendove?vt quaft.11.
9.1. quantum aftrorum influxui citra
7.an alteri pauperiem fecerint,vel damnum de
errorem poſſit tribui? derint,in bonis fortunæ ? d.quaft . 11. 12.
Ex cap. 3. 9.2. vicare errores malè Chriſtiano 8.an cheſauros ante magica quæſierint , aut ali
diſcet .
rum circa complexionis tempera terdiuitias, honores, velvictoriam à dæmone ex
mentum . petierint: d.quaſt.12.

9.an
 LIBRI VI. C. 1. SECT. I. 471

9. an incantarintanimalia & quomodo :9.13. A 11. Se&t. s. 6 6.quos animi,corporisve morbos

10.an cum beſtiis rem habuerint? iuxta 9.14 . intulerint?
11.an cum dæmone corpus miſcuerint, & quo . 12.Sect.7.an aliquos deuouerint: & qua impre
modo?quaft..s. cationis formula :
12.an ad conuentus iuerint, & ibi fecerint,quæ 13.Sect.8.an maleficiarint aliquem ligaminibus,
fieri ſolere narrantur : 9.6.vbi & illud notandum & ad quod tempus ? item an ad euitandum vel fa
aliquando non cum dæmonibus, ſed exſtincto lu . nandum illud ,aliquid ſuperſtitionis adhibuerint.
mine , promiſcuè cum quouis vel quauis oblatis 14.Exg.s.diſcet habere rationem perſonarum ,
proximis fibi concubuerint , quod de Lamiis & quibus nocitum fuit.hinc eniin afrocitas peccati
maleficis Atrebatenſibusanno 1459.narrarMeie creſcit.nam cæteris paribus contra publicam per
rus in Annal. Flandriæ , & de aliis alij . ſonarum peccacur grauiùs,quàm contra priuatam .
13. Quoad lycanthropos ; examinandi,an fibi atrociſſimum quoque eſt omnium , necare infan
dumtaxat tales videbantur,an etiam aliis:quia ſe tulos nondum baptizatos.
cundo caſu'adeſt ſemper pactum ,iuxta 9.18. Ex 6.8 7.difcet ob quæ peccata maximè, quis
14.an aliquibus vli contra vulnera ac tormen tradarur maleficis puniendus: quibus etiam abfti.
ta ? & quibus? quaft.21 . B nendum ſit iis, qui cupiunt elle tuti,vel liberari
1s. an conati animas euocare ? an conuenering à maleficiis.

deapparendo poſt mortem ? vide 7.26 . Exq.8.poterit confeſſarius proponcremiſeriam

16.an finxerint ſpectra:quaft.27. maleficorum ,& peccati enormitatem ,
17. an ſpectrisculum aliquem exhibuerint , & Ex libri verohuiusparte posteriore,difcere poterit,
quem ,& qualibus? an pacti cum illis aliquid fuc 1. Naruram vanæ obſeruantia ? 9.1.6 3.
rint,an familiaria colloquia ſuperflua cum his ha 2. quando , & quale fit peccatum :q.2.
bueriņt ? iuxta quaft.28. 3 modos præcipuos vanæ obferuantiæ , & ex
18.an procuraueriut ſpectrorum apparitionem ? eorum fimilitudine,quando in hoc peccatum quis
quaft.29. ruerit :quaft.4.feat.1.
19.an exorciſmis vetitis vſus:quæ adhibuerit, & 4. de precibus & verbis facræ ſcripruræ ,de
quam adhibitorum vim eſſe putarit ? an habucrit ieiuniis & aliis operibusbonis ſecundum fe.ſet.2 .
dæmonem -inclufum , vel includere lit conatus:an s.de ligaturis & periammatis fe&t.3.
parendum habuerit, & ſub quo pacto , quamdiu, 6. de obferuatione omnium .fe&t.4 .
ad quid , & c.guafi.3o. C 7.de trenis initiò anni. ſect.s.
Ex libro Tertio . 8. quando liceat obſeruare dies , quando non .
1. interrogent , quæ fint inſtrumenta quibus feft.6 .
vſæ : nain grauius fubeft peccatum vngucntis ? eò 9. que fint licita media ſanandorum morbo
quòd folet præcedere antiopofagia & infantici rum , & quæ non , & de militari vulnerum cura
dium . vide quaft.1. tione.fe t.7 .
2.an fomnificum inaleficium intulerint natu 10. fundamenta vanarum obferuationum quæ
rali medicamento ,an verò acceſſerit ſepulcri vio adhibentur ex S.S. & c.refutata. Quod eſt neceſſa
Latio ,& cadaueris iniuria : & quem in finem ?g.2. rium ſcitu , ve idiotis pollic perſuaderi, eſſe impia
3. quibus philiris vlæ ,an miſcuerint ſacrainen . illa , quæ habent pro piis. feét.8 .
ta,aut alias res facratas ,& quas?quaft .3.ſet.2. De formulâ ,G De incarnatus & c .]
4. an ſic aliquem egerint in amentiam , occide Dæmonú miniſterio an ad bonum !
rint,læſerint ? d.ſet.2. liceat vti.
S. an contra philtrum fint vſi remediis illicitis ? De rythmo ſeu verſu . Cótra Fe
an capri illicito amore , fecerint quæ ex ſuâ parte De ritibus & cærimoniis quæ ad- licé Mal
neceifariazd.q.3.feet 3.item que conſilia dare poſſit D hibitæ . leolu Ti
tali amore irretitis ?ibidem . De dubio in quo benignior ſequen- gurinum .
6.ob quam cauſam philcrum prabuerit;cælebs, da ſit interpretatio , tam de du
an ve matrimonio iungeretur : coniugata , an vt bio perſonæ,quam rei. ‫ز‬
amorem mariti recuperarer ; vtrique,an ad libidi 11. Ex formulis pofitis , in fe&t.9. futurum ei
nem illicitam ?9.3.feci.2.an odij vel obliuionisma non difficile, iudicium ferre ; de cæteris,quæ ſunt
leficio vſus? item an incendij ? fect.pen . & ult. inmmeræ ,& in fingulis locis diuerſæ ; ſed in ipsâ
7. quid exiſtimarit de faſcinatione, & an ali ratione formali ſuperſtitionis conueniunt.
quam faſcinatint: quibus vfi remediis vel anti Ex libro Quario.
doris contra faſcinationem ?9.4.fect.i. 1. Diſcec naturam prophetiæ , & quando fit
8. an cadauera laniarint,& quæ damna vencnis peccatum prophetæ , non credere inſpirationi.
intulerint:quo pacto illa damna viuentibus dede- E cap.i.quaft.1.6 2.
rint?item an aliquid defoderint,cui ſola remocio Quibus inſtructum effe oporteat ad dan
ne queat occurri ? d.9.1.ſet.2 . dum confilium in reuelationibus: qui abuſus &
9. In ſect. 3. notet confeflarius ſingula, vtnorit errata hîc pollint acciderc ex parte confeſſariſ;
diſtinguere in aborſu ,an nocuerint iam viuo ,an quæ ex parte habentis reuelationem ? quomodo
antè animationem ? item an fic diſtenderint præ fraudes & peccata huiuſmodi deprehendantur.de
gnantem , verâ , an ſimulatâ prægnatione ? quia ſcrutannâ intentionc. quaft.3.
priore cafu accedit prolis periculum , item quoties 3. Regula diſcet ad cognoſcendum quando
hæc facta : denique in 3.caſu,an propter hanc de peccent aſtrologi & fimiles diuinatores. quando
liccationem ,fætus fame perierit, & quot & c . lors, omen ,vel ligni peritio fit licita.c.2.q.3 .
10. Attendat qui homicidæ fint excómunicati? 4. Qualiter peccent diuinarione vientes , &
5.7. 4. Interregee an ſagittariam exercueric ma quæ exculent vel minuant peccatum.9.4.
gus ? an huiuſinodi imagines confecerint , an ba s. Quale peccatum fit oracula dæmonum con
ptizerint : & in quarum perfonarum interitum ? Viulere ? quaft.6.fe£t.i.
в Бь 2 6.10
472 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

6. In necromantiâ quibus vſæ mediis ſeu in- / A 3o . Quando liceat ſignum petere :& qux fides '
ſtrumentis , quorum ratione poteſt accederc in requilita ad editionen miraculorum ?
fanticidium , & fimilia peccata, Se& .2. 31. Quomodo peccer torquens vel dananans
Ex ſe99. fe&tionibus , diſcet ſpecies diuinationis eum ,cui hæc purgatio fuit adhibita: d.fect.3.
cum pacto expreffo.In ſpecie quoque illarum vl 33.De peccato purgatis per podera & lancē sjá .
timade oculi excaſſione, nota incidere in obliga 34.De peccato purgantis per crucein
tionem reſtituendi, rationc damni iniuftè illati. 35. Peccata in quibuſdam aliis generibus, quæ
8. in 9.7.diſcet varias ſpecies pacti impliciti; ex rariora , sbodem .
quibus poterit decidere caſus fimiles,vtde falcan Ex libro Quinto , diſcer.
tibus per pyras,deaſſeruantibus, curior,de feren 1. Quando iudex peccet arbitrando tcmc:
tibus amethyſtam ye ſomnient , de offerentibus circa criminis grauitatem ?

candelam S.Antonio vt furem indicet ; & in qui. 2. Quando peccetminunedo vel augenio pa
nam legis?
buſdam poteſt accedere obligatio famæ reſtituen
dæ , vt in Parthenomantia . 3. Quem iuris ordincm contemnendo iudex
9. quomodo liceat niti ominibus , prodigiis & peccet? Set..
portentis ? quando peccetur in huiuſmodi obſer- B 4. Quomodo peccet in inquiſitione ? I. circa
uandis? fect.2 . corpus deli& i. 2. ratione acculationis præceden
10. Quando fit ſors divinatoria & prohibita? cis.z.in formâ inquiſitionis . 4.quoad præcedcotia
maximède illâ quæ fic per inſpectionem libri fa indicia . 5. quoad famam præcedentem . 6. quoad
cri. fe&t.3. abſolutionem præccdentem . 7.quoad cranſactio
11. Ad naturam peccati huius intelligendam nem.8.quoad gratiam Principis.Se&t.2 .
planè neceſſaria eft. ſed.4 . 5. Diſcet de indiciis, quæ vis præcipuorum ? 2 .
12. Dilcet peccata aſtrologorum , Genethliaco quod iudex tenetur aliquando ad damnoruin re
rum , & cæterorum iudiciariorum etiam medico ftitutionem , fi non interrogauitde fociis.3.quan
rum & chirurgorum.c.3.9.1 . do propterca reo deneganda fit abſolutio ? 4.alia
13. Quæ liceat diuinare ex clementis & mixtis in hac re tam rei quam iudicis peccata.s . peccata
inſenfilibus, vt cometis, halonibus, & c.quæ non ? iudicis ex defectu indiciorum ad torturam fuffi

queft.2. cientium . 6. quomodo diſtinguenda iactantia à

14.Quid liceatmedicis diuinare ?9.3. minis ? 7.quod mens ſcrutanda in minantis æqui
15. Quando peccent phyſiognomi?q.4. uocâ locuiione. Sedt.3 .
16.Quale peccatum litchiromantia? 9.5. 6. Sect.4.Docetvim minùs certorú indiciorun,
с
17.Quæ fomnia licet obſeruare & interpreta 2.quod ex nó impedito dáno iudex teneatur relti.
tionem quærere ? 9.6 . In fine quxftionis habebit tuere.3. Peccari in ſorciariorú ,defenſione,fauore ,
exemplum faciendæ in fimilibus diſquiſitionis . patrocinio & occultatione. 4. quimortaliter pec
18. Quæ occurranthodie peccata in ſorte diui cent non defendendo.s.qui teneanturreftituere.
foriâ, & quibus fit licita? tap.4.guaft.'. 7. diſcet multiplices abuſus iudicum in rece
19.Quæ peccata contingant in contractu ſortis, ptione teſtium.feet.s.
qué vocantollæ ſeu Lotheryæ? quę quoad védito 8.Peccata accuſatorú , & onus reſtituendi.fe87.6.
rem , quæ quoad emptores, quæ quoad miniſtros 9.varia peccata in reis comprehendendis,car
ſeu alliſtétes,quæ quoad remp.vel Principem ?9.2 . cerandis , & poftea ibi afferuandis. fe &t.7.
20. Quæ peccata fint canonicæ purgationis: 10.mulca grauia peccata circa modum torturæ ,
an quis eam cum mendacio vſurparit :9.3. in quantitate & qualitate .
21. An vlus fic vulgaribus purgationibus in 1.quoſdam ritus ſuperſtitioſoscontra malefi.
terroget ; tam ſubcundo , quàm exigendo. Noter cium ( ve yocantvulgò ) Taciturnicatis.ſe & .9.
quæ dicta de prouocatione ad diuinum iudicium ; 12. peccare iudices quimendacio dolóvereum
quomodo in ca peccetur: item decuello publico o decipiunt. fe&t.jo.
& privato propter adiunctam excommunicacio . 13. quando iudex peccet condemnando reum
nem : & potet quæ ad explicationem cenſuræ illius ex fuâ confeffione.fe £t.11.
hic addita. Se &t.l.2. 14. Quomodo diſcernenda; ſuſpicio ,opinio,&
22. De peccatis purgationum variarum per præſumptio .
ignem . Sect.3 . is.Cuipoſſit iniungi abiuratio ,& quo pacto is
23. Peccata probationis aquæ frigidæ velfer ad eam inuitus adigi poffit ?fe&t.12 .
uentis . Sect.4 . 16. Varia in quibus iudices circa canonicam
24. Diſcet , cur & quomodo peccet iudex pro purgationem queant peccare. fe &t.13.
batione illâ vulgari, qua fagæ in aquam proiecta 17. Quomodo iudex peccet, interdum etiam
creduntur ſupernatare:& quid rcſpondendum ni cum onere reſtiruendi, eò quòd cùm deberet ab
centibus conſuetudinc ſeu corruprelâ quorum ſolurè abſoluere , taniùm abſoluit rcum à iudicij
dam iudicum.queſt.s . inftantiâ ? fe&t.14 .
25.Noret quæ hîc dicuntur, vt communia om 18.Quomodo qualificanda ſortilegiaritein quæ
nibus vulgaribus purgationibus. E Gint hæreticalia , quæ non ? & proinde, quibusex
26. Item noter , quæ de excuſatione ex capite communicatio accedat ? feét. 15.
ignorantiæ aliquando iudices prætexunt ; ve Iciar 19.Quando iudex peccet in pena irrogatione ?
quando bona intentio excuſationem illis prebear, feet. 16.
quando verò non præbeat. 20.peccata quędá propria Sacerdotu & clerico
27. Item ,quale lit peccatum error Ginc dolo ? rum in hac materiâ,de quibus illiinterrogādi.ibid .
28. Peccare iudices, qu', femorâ lege & ratio 21. Quando iudex remittens pænam teneatur
ne , arbitrij liberam plenitudinein ſequuntur : & ad reftitutionem & peccet ?ibid ,
quomodo omnis iudex legi fubiectu ? Seet.2.lize.l. 22.Peccatum legentium vel retincntium libros
29.Peccare quádo canooib.nó obtéperár? Se£t.3. Magicos . ſect. 17 .

23.An
 LIBRI VI. C. I. SECT. I I. 473

23. An præbédamaleficis admortem damnatis A bomines à confeſſione. Excufari poſſentauctores

Euchariſtiâ ; & vnctio , & quid in Euchariftiâ cius , fi dumtaxat locuti forent , de co qui ſpecie
præbendâ at obſeruandum.fe£t.18. confitentis accederet , reuerâ tamen non haberei
24.Peccérac iudex ſepultura denegãdo.fe£t.19 . animum confitendi , fed vel conflij perendi tan
25.Peccatum corum qui ſubminiſtrant inſtru tùm ,vel decipicndi confcllarium ,aut ¡ ertrahend
menta necis, vt reus euadat pænā publicam.ibid . in ſocietatem criminis ; tunc enim non cft seruni
figillum , nec res fub figillo credita . Quod fi quis
SECTIO I I. animo confitendiacccderer, leque clauibus ſubi!
ciendi, & abſolutionem conſequcndi, & lic ,con
De figillo confeſſionis in hacmateria. feſſionis ligillo rem fubiiceret:lcquenda en rino
communis opinio contraria ,quæ pluubus luultis
C Anc fe & ioncm addo , propter quorumdam & 'Thcologis placuit , non efle tum licuum dcie.
confeſſariorú fimplicitatem ,& quorumdam gere,ne resp.quidem proditionem.Hanc fenten D.Tho.
ludicú temeritatem atquemalitiam ; qui, quantúm tiam limitant,primò quoad verain rcuelationen : Soi. Rich
& con :
poſſunt conantur ex confeſſariis , directe , indire B volunt enim potle Sacerdotem tunc iplos conti Theolog .
Etéve,tum ante Reimorté, tum poft cam ,exſcul ientes diligéter monere,vt abil.neant, & obuient; vide Nau .
pere ;num reus fuerit peccati illius conſcius.Adeò cum etiam monere magiſtratus, & Epifcopum , vi uac.lacez
vt alicubi audiueriin lolitos quodam loco confef. luper gregem fuum vigilent, ciuitatem cuſtodiat, dos1.120.
& ſeq.Far.
ſarios à iudice poft latam ſententiam mortis in & fimilia, quibus & malo fubueniatur, & confel multos ci
reum interrogari; litné iuſtè damnatus reusinec lio non reuererur 8,2.limitant, li pænitens habeat cat iuriftas
ne? & religiolos quofdam ,cò quòd hanc ludicum ſocios complices, & ipfc quidem paniicat, & lcd nonvide
tur la .
iniqua importunitatem , ve ſacrilegam , graui ora emendationem fpondeat ; indi, at tamen adhuc cis tem al
tione repreſſiſſent, impoſterum ad reos audiendos elle periculum , ne per complices, iplo deſiſtente ,
ſecurus.
vocari deGille. Notandum primò ligillum con (celus commictatur:tunc enim putant; vt occurra .
9. Ex D.
fellionis vim æqualem haberc in omni crimine, tur damno futuro,polle Sacerdotem revelare deli- Tho. Au
etiam maximè enormi; vt in crimine læfæ Maie &tum futurum , etiam confitente non confcntien guliinad
Angelum .
a Gign de ſtatis bumanæ, & hæreſis a ; vnde patet tallum & te hz.limicantmulti luriſtæ li panitear panien- veri.cheh .
crim . læſ.
Mai, lib.2 . erroneum eſſe verſiculum illum vulgarem ? tem , & velit le emendare ac defiftere ; quod fi no- tradira la
rub.qui ac Eft hærefis crimen ,quod nec confeſſio celat . lit defiftere ,nec obuiare ve forest, led perficere cua patria.
cufa.por.. Norandum ſecundo,excommuni fententiâ,fer- c mauult : tunc inquiuntnon teneri ſacerdotem ad poft,num .
18.Antoo. uandú ligillum ,vt ante reimortem , ſic & co mor figillum ,quæ putatur comunior ſentcoria canoni- h lic pon
Gabrielus
lib .7.con ruo , quiamoriendo ius famæ ſuæ non amiſit :nec ſtarum fundamentum eorú eſt, quia non putant alios quos
cl.vlt.n.17 . confeflio eius proptereaminùs confeſſio eſſe cæ hanc eſſe veram conf.llionein , nec ligillo hi lo- allegant.
Albertin . pit ,quàm priàs.Notandú tertiò ,Doctores quando cum eflc. Sed filluntur, quia vera confeflio cit,li Angel. 8
de cogno- concedunt veniam detegendi, ſeu narrandialiqua animum accedentis & confirentisi ólíderes ; licet & Parinac
ſcend . al
ſertio. Ca accepta in cófelione; núquam loqui de expreſſio non fit perfecta confeffio & valida. Er ad hoc vr ſupr. nun
101.
thol.q.25. ne delicti in fpecie, vel perfonæ nominatione ; ſed quis figilli ſecreto legitur,nihil neceſſe eſt ( quod ive Innoc
Sco .& Ric. omnes tátùm agere,de quadá generali reuelatione benè docuit Nauarrus ) confeſſionem eſſe perfe- Abb. Anc
in 4.d.21. delicti, fic fađå, vt percam nequcat ad perfonarú ctam & validam , fi hoc enim requirerctur, quanta & qui cos
b fic poft cognitioné deuenirib.Notandú 4.aliud efle ſiaga quæſo porta panderetur malis Sacerdotibus, ad feq. Gabr
Angelam , cur de delicto cómittendo ,aliud Gi de iam cómillo . reuelada ſecreta : quibus ſufficeret minima aliqua & Menoc
Albere.Gi. fupr.Gign.
gan. & Ga Quoad del ctum commiffum ;inprimis eſt ſen cauſa denegandæ abſolutionis ?ſed laris cl ,lipo- ſupr. q.18
Brielú do tétia quorumdam ,quæ communis videtur Cano nitens animo accedat confitendi , ſeque clauibus Auguft.ad
cuit Fari- niſtarum , pofle Sacerdoret deli &tum iain com ſubiiciendi, vt abſolutionem conſequatur,& cum Ang. Sopr.
nacius to . miffum reuelare , quod non in Sacramento pæni- D hoc animo fincerè peccata narret , ac numeratò
P.commu.
1.9.51.bu.
I10 . tentię ;ſed extra illud,lub promiſſione ſecreti & fi promat ;nihil quod meminerit, ficque dicendum , opin.verf.
D gilli cófeſſionis accepit ; immò,fi in teſtem produ prætermittens fpontè fuâ: obligatus enim hoc ip- Cacerdos.
c teftibus catur,debere i'lud reuelare in iudicio;hæc leniétia ſo manet Sacerdos ad ligillum ſeruandum : nec non poteft
Gomeao reiiciturab aliis devolentibus veram efic de crimi reuclarc.
æquitas aut religio facramenti huius patitur , vt
3.par.c.13. necommittédo,non decrimine commiſſo, proba qui fidem habuit, ſuaque arcana credidit cófeſla
num . 9. &
bilem puto vtramque , ſed poſteriorem efle tutio rio , vllâ ex causâdccipiatur , ſunt enim permulci,
Gabrielio .
fupr.n.16 . rem : in rigore quidé,qui fe obligat ſub ſecreto tali , qui licetanimo ſint latis præparato & forti ad
d 6c Me- æquè ſe obligat quoad commiſſa & committéda; confitendum ; infirmiores tamen adhuc ſe putant,
nochius li. fed cenſetur Ecclefia propter publicum bonum , quàm vt qucant abftinere , & imaginariâ qua
1.de præ- velle irricare
ſumpr.qu. promiffionem illam , quo ad crimen dam neceſſitate fe trahi caprarique ad peificicn
89.n.17.& committédum ;quifauorbonipublici cellar ordi dum putant ; quod dolent tamen ſe non penitus
Farinacius nariè,quoad crimen cómiffum ,ideò ſigraue dam abominari, & à Deo poſtulant vires robúrque 11
upr.1.1.5. num inferrcrur celatione illius criminis commilli ; bi ad hoc præftari ; & ignoſci infirmitaii lux .

teneri tum quoqueillud ſic reuelari fatenturMC- E Quare tertia hæc limitatio meritò à Thcologis
noch . & Farinacius, doctilt.duo luriſconſulti.Sanè pleriſquehodie exploditur : & miror Farinacium
promiſlio illa fub fecreto figilli facere nequit , vt cam amplexum ; cùm rectè D. Thom . paulò antè
poft In quod ligillü non eſt,id tale fiat: fed obligat lolum fuerit fecutus.
Foc.& Ab. modò more promiſlionă aliarü de ſecreio ſeruan Quoad 2. limitationem , fimul & primam ,de
brielius d. do :quarú visſe in detrimentú reip.contra æquum pendent à quaſtione V.Sacerdos posfit vul a!1;1:a Viúk
cãcl.vk.n. & bonum nequit porrigere. Quoad delicta com fcientia ,ex confeffione parta, faltem ad aberrationen ,
1.Menoc. mitcenda; quando quis non vult abſtinere aut ſc of mala imminentia amerienda zverbi gratia,cunti
de anbria. emendare, led crimen taruit perficere, fuêre non returmaleficusſe vel atium poluifle puilucies,ici
caf. 180 .
auna . 21. nulliluriltæ ,qui cenſuerint,ca poflc à confeflario quid aliud fub tali Imine ; & nili tollantur , du
reuelarich : c fententia periculola eft, & retrahit mum comburendam ,P110cipem interituru , 'won
Bb 3
 474 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

quor vrbem ingredientur egredientúrque in ma- 1Alipli Sacerdocicredere , nec proptereareum cape
gnam perniciem aut periculum venturos. Qua in re , vel torquere 8 : immò etiamfi iam illum con 3 Ant.GO.
quæſtione conſentiunt omnes ferè DD.paucis ex demnalict teſtibus conuictum ; & poftea jotelli mel.d.o.g.
ceptis , licere feruatâ circumſpectione vt nec di geret totam delationem vel accuſationem ortam Maſc.d.o.
peris lib.2.
rectè,nec indirectè ad ſuſpicionem peccati confi ex figilli violatione ,deberet damnatum abſolue cócl. 377.
a citant tentis quiſquam deueniat a. Sed probabilior eſt re & dimittere h . nu . 1. & ;.
multos so contraria ſententia & tutior & , magis conſenta Duo denique ſunt caſus, ſoli, quibus liceat re- Mepoc.li.
1 . dc prz .
us de rat. nea religioni ac reuerentiæ huic Sacramento de velare in confeßione audita , primuseft, quando
fumpt..
cho ngen bitæ ; quàm tenuiſſe videtur Henricus Gandenſ.b pænitens Sacerdoti licentiam reuelandı cóceflit, 89.nu.26 .
9.4.Naua. Tutiorem dixi , quia vt illa contraria practicetur conſentiunt in hanc Theologi ', & Iuriſtæk pio- & 27 .
nd.ca.Sa- fine periculo, cantâ & tam mulciplicieſt opus cir prer text. clarum ,in cap.fignificasti de adultes : & h eſt com

.
erdos nu. cuinſpectione,vt difficile lit plerumque eam fer quia licet pænitenti renuntiare iuri in fauorem munis.ti
de Sotom
16. & H uantem non incidere in figilli violationem.2.quia luum introducto . Quidam tamen requirunt, in 4.d. 18.
Omniú il fauet ipfi Sacramento , cùm inuitet ad illud ipsâ hæc licentia detur excra confellionem , & rursùs 9.4 ., s.
isch.in 4.
corú quos filentij & arcani neceſitate ,& ſecuritate,ac liber tunc reusnarret ſuum peccatum . Sed hoc non
cita. lite.d. d .18. & 11.
tate confitentium . 3.quia S. D.N. Clemens VIII. B eſt neceſſarium , vt meliuscæteri cenſent, nam fi Kiac.Mat
5 nu.9.1.
præt. Car-& anno 1592.die 26.Maij, decreto quodam , præce extra confeſſionem iterùm ei natret : iam poterit thæus. de
dinalis To pit ſuperioribus regularium ,vediligentiſſimè ca ex alio capite referre , nempe iuxta limitationem Simonia.
Peti in sú. beant, ne notitiâ de peccatis in confeſſione habi ſequentem . Deinde quid intereſt, dicárne in con- & in ca.fi
Caluú , &
tâ ad exteriorem gubernationem vtantur. Quæ feffione,do tibi lcientiam ,hoc quod modo narraui de adulte.
Emanuelis
Saa in A- ſanctio etfi liger dumtaxat eos ad quos fcriptas reuelandi; an poſt confeſſionem hoc dicat, & ite- Farina. ſu
horiſmis . fatis tamen indicat Pontifici Maxim . magis pro rum narret? Veriores ergo conditiones ſunr,1.non pra a. III.
quodlib.8. bari eam ſententiam ; quæ vult ita prorsùs fe con ſuficere ratihabitionem ,nequelicentia interpre
4.29.& 31. feſſarios gerere , ac fi in confeflione nihil penitùs tatiuam ;vel implicitam ; ſed requiri explicitam &
audiuiffent; ſibique perſuadere,nullatenùs huma expreffam.2.debere cam cffemerè liberam & nul
narum rerum regimen ab hoc Sacramento depen latenùs coactam . 3. debere fubeffe caufam iuftam
dere,vt quod ab eo quàm longiſſimè diſtat. Cùm & magnimomenti ; vtputa boni publici,aut cor
tamen hæc prohibitio in iſto cafu fit iuris huma poralis vel ſpiritualis bonipænitentis.Nam iocò
ni;& periculum à republicâ,vel proximis;cùm ci vel ex causâ leui reuelare , etiam habita permiſ
tra damnum tuum & figilli violationem queas; fione confitcntis , facrilegium foret. " I poft Ha
lensé, Sco .
propulfare, ſit iuris diuini; hautdubiè calus por Sacerdorti verò , dicenti ſe licentiam à pæni Dur.Gabr.
ſer incidere ; quo quis teneretur hac ſcientia ad tente habuiſle,non ſemper credendum ; fed dum- & Maior.
maļum , quemadmodum diximus propulſandum caxat, fi & iple bonæ fit famæ , & iureiurando id in 4.d.21.
m videMa
auertendúmque vti, præſertim cùm ſententia illa confirmet , & pænitens ei non contradicat. m (card . de
communis fit probabilis , & nullum ius huma Secundus cafus eft, fi facerdos idem aliunde, ſeu probatio .
num valeat impedire ;ne quis,cùm neceffitas po . aliâ viâ, extra confellionem , ante vel poft eam , re . cócl.1986.
ſtular,ad malum ingens impediendum , fententiâ ſciuerit: quem admittunt,in deli& is committédis ,
Vide D. probabili vtatur c.Et hoc calu admitti poffet pri Abbas & alij;n ſed idem in cómillis cenfentcom - a vide Ag
th , in ad
lit. 3.9.11 . ma illa limitatio ; ſed & 2.6 per omnia proſpic muniter Theologiº. & ratio efficax id perſuader , ( Anconaad
Ert. 1.ad I. ciatur & caueatur figilli integritati.Nec enim pu nec enim per confeffionem facerdos amittit ius Angel.vbi
tádum ,Pontificem de huiuſmodi extraordinariis quòd antè habebat;neque id quod poftea aliunde fupr .& Fa
rinac,ſupr.
planè caſibus agere voluifle;qui in religioſis con illi comparatum .Quod G amitteret,confeflio ver o D.Bopa.
gregationibus vix vnquam cucniunt. geret in damnom publicum , nam fraudibus pa- d.21.art.2.
Ex hac autem fentencià illud ſequitur; li Petrus D trocinaretur, & iudicia euerteret, verbi gratia, li 9.3.Palud.
magus m bi confitens inter circumſtantias pec quis,coram duobus Sacerdotibustantùm ,malefi- ibid . qu.z.
cari complicem indicarit ; isque mox mihi quo cium commififfet, & poſtea vtrique confideretur. af,3
d . 18.qSotus
u.4.
que confiteatur, fed peccatum illud fibi cum Pe iſte enim tum nec deferrinec accuſari à quoquam art.6 .Nau.
tro commune reticcat; non poſſe me hac ſcientiâ poffet:quod , quàm fitreip.pernicioſum , nemo nó in d. cap.
vti, ad illum de hoc peccato examinandum ; ſed intelligit .Cauendum tamen Sacerdoti, ne hac li- Sacerdos ,
num.161.
tantùm poſſeme in genere inveſtigare ; num ſit centia viatur,nifi in re grauiſſima:nam facilè ſcan
c.Sacer- aliud quod conſcientiam eius graucr,& perſiſten dalum ſequeretur, fi frequenter & in leuibus re
losdepartem in filentio , tenerime ſimpliciter abſoluere. bus eâ vteretur : item cauendum ,ne quid ampliùs
au .à nu. Sequitur ſecúdò , Non pofle Sacerdotem ne metu dicat , quàm quod extra confeſſionem cognouit.
-3. & eft quidémortis propoſito ,cuiquả boc crimen reue Sacerdoti vero dicenti fe extra confeffionem id
ommun , lared, & poffe co calu dicere neſcire leſe, necde reſciuiffe non credi,niſi id probet; & ,finó probat,
- Nauarr.
tali peccato ſe quidquam audiuifle , quia reuerâ extra ordinem puniédum arbitrio iudicis , cómu
Man , ca.8.
2.19.com- non lcit,nec audiuit, vt homo,feu vtpars reipub . niter cenſent Canoniſtæ p , ſed hoc arbitrordela- Nauar.&
nunc eſſe Immò ſimente ſubintelligat, ( ſcilicet, vtpoſſim cerdote malæ famæ intelligendum.Nam in eo qui alij quos
locét Gi reuelare ) poſſetdicere fe hoc in confeſfione non E bonæ famæ eſt,putarim fufficere iufiurandum pro fequunter
as diq.18 . audiville', velreum ſibi hoc confeffum non fuif probatione,fi teſtesdelint : cur enim non hîc fuf
ſupr.nu.s.
Le crim.c. le ; & hæc omnia poffet ioramento confirmare e, ficiat, quod in priore caſu ſufficere fatentur? & 6. & Fa
3.n.9.Ma Nec poteſt ad rcuelandum Sacerdos à quoquanı Denique,extra hos calus licitos,facerdos reue- rinac.fupr .
cardus lii cogi ,ne à Papâ quidem ;multo minùs à quouis lando violans ſigilli( quod ex iure diuino pofitiuo num.108.
.de prob. alio,vt fusè docent Auguſti.Beroos & Hieronym . Auxit ſecretum ,hodie deponédus, & in carcerem
is.nu.si. Gigas . Quod fi iudex inueniſſet peccatum wa perpetuúmonaſterij cuiulpia detrudédus eſt.vide
Berous lefici ſcripro commendatum , vt id confiteretur; Coc. Laier.c.2.c.omnis de pænt remiß.6 Fari
7.12.04.2. velab aliquo auſculante pænitentem , vel à facri prac.crim.g.si.nu.93.aliquando tales iuffi fuêre à
igas
8.n s. lego Sacerdote ligilli violatore id intellexitler;
d...
um. Pontificibus degradari & pænâ morets affici , &
non poffet iudex his ieſtibus, nec illi fcedulæ ,nect merirò,exéplú ponit Felicianus.kb.dę degrad.c.14 .
SECTIO
 LIBRI VIIS CI 1. SECT. III.
475
S E CTIO II1. --A labi neceſſitas confeflarija inimò quæ veritas?hor
Demodo confeſſionis. tetur ad filentium ?cauſa eſt cruciatus avgEdi,hor
D Ræter ea quæ communia ſunt in hoc crimi tetur ad confeffionem veritatis?mortis fententiam
ne & in cætcris,peculiariter obſeruareoportet accelerat: abfit potiùs , & fugiat à tam acerbo &
confeffarium nonnulla . Quædam pertinent ad in ferali ſpectaculo facerdos : feque contaminari pu
terrogatoria , quædam ad præparationem animi; tet,li propior adfiftat, & oculis hauriat hanc car
quædam ad obligationera reſtituendi; quçdamad nificioam . Et apertè id prohibitum in conc. An
abſolutionem impartiendam . tiffiodorenh canon : 32.non ticeo Presbytero'nec Dian
Quoadinterrogatoria ,multa fuerunt èmedica, cono ad trepalium vbi rei vorquentur ftare. vbi noua
rectal. his adde primò quad quia lagę vix,vnquam xox trepalium , vr puto de equuleo . Nihilominus
faciunt integram confeſſionein idas dæmonipro fareor illud vtile futurum , fi in vicino quopiam
mittunt: ragandæ lune de hac re, & facrilegæ ſeu cubiculo fit,vt,ſi in mortis periculum reus incide
mutilatæ confeſiones omnes repetendæ ; deinde ret, iuuare poffit celeriter , & deficienti venire
vt tunc omnia prodant , inducendæ bonis ratio , B ſuppetias. Moricnti adelle confeffarium neceffe
nibus, vt velint; & interrogatoriis illis Sect. 5oiu eſt , propter diaboli infidias , quicalcanes infidia
uandæ , vt poffint. Interrogandæ quoque, anex tur,hoc eft vltimo vitæ humanz attai. Hæc quæri
animo renunciarint fidei, nam tunc eft apoftafia , audio : num licear à uudice pelexeyr,fi reus viuusro
an aliquid animo crediderint contra fidem ? tunc gotradendus fitexurendus, ſacculusopiduereus pectori
cſt hærels an abulæ rebus facris ?& eft facrilegius appendatur,acceleranda mortisgruria ,vel cum appen ,
an diabolum adorauerint, fiue in fpecie aliqua Juseftia carnifice,ut ignem illi admoriear: vel a sudice)
vililen ,fiue quem non videbant(vt teltatur Meie vt ftrangulari iubeat eum ,quilento igne confumitur?
rus de lagis Atrebatenſibus anno 1452. ) item vulgus Doctorum calem putat incidere in irre
quandiu in hoc crimine hæſerintyan aliquando gularitatis notam . Si indiceret,faret-ca,quam vo
animo pænituerint, & c propter voliciones ciul cant, ob defectum lenitatis. atmihi hic leniratis exu
dem criminis diuerfas & jearum interpolationes . berare videturpotiùs, quàin deefle & opusmeri
3 , interrogandæ ſunt , an adhuc retineant libros torium puto , quodque non facerdotem modo,
aut alia magica inftrumenta: quia retentis illis ab : fed & quemuis Prælatum deceatmaximè,non tam
Coluinequeunt. 4.ytrum alios,talia docuerinpauti mors.acceleratur , quàm cruciatuum finis accerſia
feduxerint:quia non debentabſolui, nili.quanum tur,moriturus ille cerròsagitur , ne per tot fupplia
in ſeeſt conuertere illos,conentur , & li conuerti,ccia. Sedad confeſſionem reuertamur. . !
noluerint, cos ad ſuperiores magiftracúmye defe In contritione procurandæ,hocopus biclabor ett,
rant,autaccuſent.Sitamen cöfelfio fiat in articulo nó ex parte Dei; fed ex parte ipfiusmaleficis quoni
mortis ſufficiet tum ,qui præſentes fuerint in ge ordinariè duo impediunt , error; & metus. Error
nere monere & hortari, vt à deceptione & hæreſi quidem multiplex.Nam poftquá capra lunt males
tali recedant, fibique in poſterum caueant , & c.s, ficæ , vt ipfemet fæpè faliæ , tunc diabolus ( verbal
videndum ,vt'occaſiones relabendi euitentur , & luntGrilládia) nihil aliud faragit,nec laborat in alio la de forti
tollantur ,verbi gratia lihabitat,vel verfatur inter nifi in perſuadendo,vt perfiftant in fententia e Ulque leg. qu. 9.
num.2 .
maleficos , quando fieripočelt,locimutatio , & fe in vita finem perſeuerent.) Adducantur licet in ſop
paratio,iniungenda.6.interrogandæ dingenter de plicij locum , ignisque ſuccendatur,fe illarum cor
varietate confeflionis iudiciariæ ,hortandęli dun pora & laqueo,& fiammis palàm erepturum , fan
& a vera, quæ dixerunt?nemutent , led veritatem Cturúmque , vt ex Aammarum contactu nullam
tueantur, li falſa , vt retractept : li quos innocentes dolorem percipiant. Quod fimori illas contingat
( vt fit non rarò ) decylerint, eos cxculpent: & quos incendio , mortem illam cruciatus expertem fore ;
noxios complices ſciant don emendatos , cos de P migraturas ex huius vitæ miferiis abſquc fupplicij
ſenlu ,vt in futuræ vitæ beatitudiué transferantur,
ferant iydici : neque ex hac generali admonitione
illic eas dæmonibus fimiles fore : codem robore,
irregularitatis periculum eft .
Quoad animipreparationem magna in hoc coi. ſcienția,diuitiis , potentia, voluptate ,quibus ipfe
mine,confeſſariis le difficultas offert. Inprimis dæmon ponitur ac pollet , donandas. Sicmendax
cauendum puro ludicibus, ne reis mortis fenten decipici Alius error eft, quia perſuader impoſſibile
tiam per quoluis denuncient,deligendipotiùs vi effe ipfis ad Deum conuerti, & veniam conſequi
ripij & prudentes , qui hoc indicent verbis pru-3 peccatorú ; propter pactum lecúm initum , & Dei
dentibus, & 'fimul adhorrentur ad bonam & leria , abnegationem , aliáque quibus le contaminarunt
præparationem ,docet autem , in hoc maximècri [celera nefandilima.Sic illas dum vel deſperatio's
mine,experientia, non expedire cos, quiconfeſſa nedeiicit,vel fpe lactat & exseliitlamper conatud
rij ſunt futuri, ante ſententiæ pronunciationem obdurare:vt cuncta negent,reſpuant confiteri,nó
ad reosaccedere, vt eorum confeſſionem excipiát: reſipiſcant,nihil pæniteat.deliquifle.Hic in prom
vix enim verum fatentur, dum fibi timent à dela ptu Sacerdos habeat, & facræ fcripturç teſtimonia ,
tione: item docet eadem experientia, non efle veis . & Patrum ſententias, & exempla omnis æui; qui
le , immòlæpiùs noxium elie; li ipfemet confeſſa- E bus clarè demonſtrer vtroque dæmonem meau ,
riusmortis fententiam reo intimet . ſic enim à tali ri: ſeriò conuerſos nunquam à Deo reiici ; nihil

'nuncio vt plurimùm abhorrent , vt rarò poftmo eorum , quæ pollicetur, iactatorem illum præſtas
dum rectas & finceras admonitiones in animum re poſſe , neque ſi poſſet . velle.Grauitatem qua ?
admittant. Illud quoque memini à me quæſitum que criminis poterit proponerer ex circumftantiis
aliquando : An dum in tormentisreusverfatur,liceat hærelis, idololatriæ ,Åportaliæ ,homicidijwpatricis
vel expediat, quaſtioni confeſarium intereſſe si fcio id dij, rapinæ , Sodomiæ , & lacrilegij. Impoeniten
lacrunculatores à facerdotibus aliquando petere: tiæ verò iftius fignum idem Geillandus b .maxi- b ſupra
ſed ,impudentiores illi,an imprudentiores ilti qui mè quoad muliercs , certum effe dicit : fi lacry- num . 3.
faciunt, neſcio , abulus eſt certè , propter integu mas nullas emittant, cùm ramen fiere , geme
laritatis multa quz le hic ingerunt pericula . quæ re , fufpirareque videantur , . & omni conatu

lacrymari

.1
 VM
476 DISQUISITION MAGICARVM
acrymari conentur.Hanc ipfe cum aliis luriſconſ. 1 A (non rarò affliguntur crudeliffimè: alter humanæ
veriſfimam notá pucat , qua conſter eas non verè, infamiæ : contra vcrúmque rationibus , exemplil
led fictè tantùm pænitere, cuiusrei,cùm videat fe que armari à confellario illas oportet : 11.9
cationem nullam naturalem idoneam reddere pol De tertio illo , nempe restirutionis'obligation :
le,confugitad ſupernaturalem , vultâ ;id fieriå di confiderandum , ſitne damnum adhuc impëniens,
uina prouidentia in pænitentiæ fauorem . Cenſent an verò iam fuerit illatum , lidarnum adhuc pen .
itaqueGrillandus & focij: li laga lacrymetur,verè der , vt fi res adhuc ſic planè integra , vel venenum
illam pænitere ex animo ; ſi non lacrymetur , fin vel aliud maleficium nondum cæperit lædere , fed
gere penitentiam . Nunquam iudici auctor fue poft aliquod tempus effectum ſuum exleret non
rim huic coniecturæ inniti , vt certæ vel idoneæ , eſt reus abſoluendus,donec quocumquemodo li
Nam experientia illa, quam ex aliquibus aitGril cita coneturmalis futuris obuiare , & veneno an
landus ſe collegiffe fallax eft & incerta : cum quia tidotum præbere: velmaleficium deſtruere id que
nonnumquam ipla doloris magnitudo lacrymas totum de confilio confeflarij docti-& prudentis :
aOcSeace,in deliccet , & planè collat, iuxta illud orcheſtræ a. B cu attendendum , ne occultum crimen pandatur .
d, v .
$7. Fletúque acerbo furera e quajtu carent: & ne qua media illicita adhibeatur. Siverò aliqua
Quin ifta tanti pernicax clades mali . + iam damna forconis perſonisue fuerint illanon ab
Siccauit oculos, quódque in extremis folet , loluat confeffarius , line pręuia ſatisfactione, aut
Periere lacryme. ( li eam nequit reus præſtare, line fideiufforia, vel
b in Thyn . Solet ait ,& verum eft.lam ex aduerfo fæpè præ (altem iuratoria cautione , ita lanè quando quis
lætitiâ quidam lacrymantur,iuxta illud eiuſdem be adhuc liber iurisque lui confitetur. Nam quando
Subitosfundunt, eft dánarus ad mortem ; in locis vbibonanon con
Oculi fletus: nec cauſa ſubest. fifcantur, ſufficit confeſſarius hanc defuncti obli
Dolor an metus est ; an habet lacrymas
gationem (ex eius conſenſu) hæredibus ſignificari
! Magna voluptas ? curet,lipoteſt:tuncque officiú magiſtratus fuerit ,
Nec iuuantillum argumenta à Canonibus por cogere hæredes ad ſatisfaciendum : immo & reus
tita,quibus tantùm probaturlacrymas eſſe lignum deberet hoc coram iudicibus declarare :velle fe , vt
poenitentiæ , & nubis mæftæ animum obfidentis de bonis fuis, omnibus ( quoad fieripoterit ) Paris
profluuium :lacrymis quoque peccata dilui,& fee fiat,qui damnum acceperunt. At in locis , vbibo
ditatem animo elui: quæ veveriſlimaſunt, itami norum confiſcatio capitale fupplicium conſequi
nimèprobant:nullum pænicere , niſi & lacryme- ' c cur : officium confeffarijerit,monere reum ,veju
tur, quidam ſunt cam duro voltu , tam ficco cere dicibus indicet ſe à fiſco petere, vt qui in bonis ,
bro , vr lacrymari neſciant , etiam pueri, poſſunt etiam in reſtitutione hac exſequenda ſuccedat: fi
ergo mulieres quoque tales reperiri. Nam pueri reus hoc nequeat facere , cõfeffariùs obeatmunus,
ili non minùs humidi, non minùs ad lacrymas faci Calcem monendo iudices vel fiſcum .Nó enim ma
les, quàm illæ . Accedit quod I.C.iſti non fatis in lefici per mortis pænam , euadát obligationem re
ter le concordes, diſſidentab inuicem , quidam à ſtituendi.Nam mortem ſubeunt propter iniuriam
ſeipſis. Aliquando ſcribunt defectum lacrymarum reip.irrogatam ,non propter iniuriam priuatorum .
efle indicium ipfius maleficij , nam maleficas elle, Ethæc eadem realis obligatio reſtituendi, migrat
quæ non lacrymencur : at Grillandus fareturma ac quofuis bonorumfucceffores :cùm nó pena fit,
leficas , cùm verè penitenc lacrymnari. An hæc ſed debitum ,quarc tenebuntur hæredes, quicúm
confentanca ,& non pugnantia? fi dicas,lacrymari, que fuerint , damna reſarcire , quatenùs ad eos ex
quia eo iplo , quod pænitent ,malefice effe delie bonis malefici commodum peruenerit c. Ceffaret
runt : ficut adulter effe definit affectu ,quem pec obligatio iſta ,fi parslæſa profiteretur , ſe ráli fup- teris de &
raptor.
calle pænitet ,'verum hoc quidem . Sed quid fi D plicio contentam effe, libique fic latisfactum d . incend.elt
pænituerit peccaffe , & polt pænitentiam hanc Quartò, quoad abfolutionem ,quædam particularia G
animi comprehendatur ea , quæ vencficiis fuis otcurrunt. Quærendum enim an pactum habcant communis
moltos intecemecac ? hæc iuxta Grillandum pote cum dæmone expreſſum ,quid promiſerint, & qua uarr.l.s.
vicHlacrymari , quia pænicuit : iuxta cæteros verò ſolénitare ,de his ſolemnitatibus,lib.2.diximus per var. reſol.
adhuc lacrymari non pocerit , quia quoad exter mulra: quæ poftquam ſcripfiffem , venit ad manus c ...Claro.
nym forum adhuc eſt verè malefica , nam vt Gril meas liber Gallicus FlorimundiRaëmundi, Sena- S.fin.q.ss.
landus hoc luum dictum ſtabilit auctoritate diui toris Regijió Burdegalenfi curia, viti pij,Catholi d Nauarr.
Manual.c .
næ prouidentiæ , ad poenitenciam animi declaran ci, & eruditi e:in quo ritùs nonnulli,cæteris nefán ;
dam : ſiç alij.dllifuum quoque firmant eadem di diores,& magisfacrilegi continentur:fideliter eius Biosfel.25.
IS.QU. de
uina prouidentia , quam decer faucee iudicibus ad verba transferam in Latinum fermonem ,fcribit in confeff.
criminis commilli deprehenfionem ,& vindictam , hac Curia anno 1994.auditam mulierculă , A qui malef.par.
quare iuxta illos,vt crimen huius maleficæ ( quoad tanam adoleſcentulam ,non incita forma quæ fine 2.prælud.
forum externum talis eſſe non defut)puniatur,ne tormentorum cruciatus fponte ſua facebatur: fe, e13lib.de :
ceffe eft hoc indicio illá detegi, vi flere non quear, teneriore adhuc atate cùm foret , à quoda Italo corru- Antichri
quàm lacrymaruram Grillandus contendit. Planě E fto.c.7 .
pram.et poft ea, qua D. Ioannis Precurſoris diēpra
confeffario omnia huiufmodiindicia aſpernenda, cedit,nočie media, in agrum quendam abdullam , illic
omnes huiuſmodi coniecturæ fugiendæ funt : eò Halum fagina virgula circulum in folo defignaffe ,cer
quòd pænitenti prole , & contra fe loquenti ,te tag verba in libro quodam nigro lecta ſubmurmural
netur credere . Denique quis adeò fori huiusin Seifubitò deinde hircū grandem planè arrum aftitiffe,
terniinexpertus eft, quineſciat , fæpè vbertim fe. probè cornutí ,comitatum fæminis disabus, mox ac
re quoſdam confitentes exiguo ractos dolore : & ceffiffe virum veftitu ornatúgue ſacerdotali.Hirtū qua
alios multò grauiùs affectos, & iftos profundiùs, Griffe ab halo , que puella ifthac foret ?refpondiſſe hunc,
nec vnam lacrymulam emittere ? eam à ſe adductam ; vt hircus in ſuarum numerum il
Vrget etiam cum reosmetus duplex,alter ver lamreferret. Quo audito, uffit hircus , vt illa fignum
borum & minarum à dæmone, à quo incarceratæ crucismanu leua efformarer,á quod aderant, ſalmia

toria
 LIBRI VI. C. 1. SEC. III. 477

coria vener itionis officio fungentes,accederent propius. A lecenſeatur in articulo mortis ( quoad hoc ) po
fecere illi, 6 ofculum ſub ipſa cauda labris impreſſere, litus b.à confeffario poterit abſolui à quibuslibet b silue ?.
Inter hirci cornua nigricolor candela tetrum lume pre cenſuris etiam reſeruatis , quia in mortis articulo ver.coto
bebar:de hac,quas ſingulimanu tenebant,accenderül, omnis referuatio celſat c. Secùs eft,quoad illos a
Hadria.d
( cum hircū adorabant.ftipem pecuniartam in peluim lios , qui non ſunt in mortis articulo nam quoad conteria
que aderat, iniiciebant. Hoc primo factum tempore. hos,ſolent ab Epiſcopis fibireferuarı: veneticia , s.canus
Poſtea Italus fæminam in eundem iterum locum redu ſortilegia ,maleficia & incantationes,dumtaxat ta- de sæn.
xit,tunc hircusab eapoftulauit corollam ſeu ſerrum de men , ſecuto effcctu , & quoad actus'exteriores d: S. Sorus
capillis eius: Italus capillos deſecuit , ó illi obtulit:hoc Sixtus etiam V.anno 1 ; 88.libi foli referuarat cri. in 4.d.: ?
ar.4 . &
figno deſponſam feduxit hircus à turba, in vicinum men aborlus: fed illa bulla extra Italiam vixinno- Nauar.c.

nemasdedučiam ,ſolo appresſam ,iniuit:que fæminæ ci tuit,nec à maiorepopuli parte recepta fuit, & ideo num.9
mixtio (vtaiebat)mirè ingrata ( volupia:isplanè ex vix alibiligauit, ex Nauarr. ſententia valdè proba- sc.palo
pers fuit,immo cum ſenſu doloris acerbi,e horroris, quin etiam loano. Chappeauuille oliin Petalig.p :
ob femen hirci,quod glaciei inſtar frigidum experieba nitentiarius , nunc Vicarius Leodienfis , fcribit icofi.crdir
tur.Singulis quoquemenſe Itercury ó Veneris die- B à viris fide digniſſiinis accepillc , con {titucionem c.fures d
bus ſemel ,generale Capitulum ( fic vocabut )celebra hanc Sixti V. & in ea contenta , per luccellorcin iure, Coc
baturapud Phleum de Dome, ad quem conuentū ipſa eius ad ius antiquum reuocaram f.& P.Saa.in ver licct.14.d
infinnis vicibus acceſſerat,cum aliispluſqua ſexigin bo homicidium teſtatur Greg . XIIII. declaratie @ 1.0.7
ta,quifinguli candelam nigram ſecum adferebant, pænasbullæ illius dumtaxat locum habere :quond d ex rece
de illa hircina inter cornua lucente accendebant,quam fætum iam animatum ,vnde colligitur plecalq; il- priores
bircus admotam poſtico ,pofteriore illo fubcandino fiału lationes quas Viualdus pofuit in Sixtinæ bullæ ex- vdani a
accenderat. Quoperacto omnes tripudium orbiculare, plicationes fallas elle . Quoad illas Epiſcopales re- pud Silu.
obuerfo inuicem tergo, iunctis manibus aufpicabantur. feruationes,grave dubium eſt : an viiendicantibus in verb.

..
calus.q. 5
Mife quoque fimulacrum exhibebatur:quod qui peri ordinibus, virtute fuorum priuilegiorum ,etiam mari
& Anto
gebau (quem illa nominauit cafula nigra ,crux cuinul magni quibus eis permittitur quoſcumgi do vndecīta nin.p. 3. ei
la intexta ,veſtiebatur:loco facrificij incruenti & ſacra ad eos venientes 'abfoluere à cunclis peccatis & cen -117.c.11.
hoſtiæ ,elenabat reſegmen fine orbem ex rapa, tinitum furis etiam Pontifici Mix . referuaris , exceptis iis quae - Manual
fulgirre: & eo eleuante clamabatur à praſentibus ,vnia in bulla Cena Domini contine n'ır, in inquam , iisli- 16:22:04
nimi voce. M.igifter adiuua nos.Calici,loco vini,agua c celt abſoluere à referuatis Epiſcopo caſibus poft Conci- obüs tele
infundebatur. Luftralem verò aquam fic conficiebant. lium Tridentinum ?Negatiuam partem cuentur Fe- uatis.c.9
ſcrobi in terram defoffe hircus immingebar:" ac unda , licianusEpiſcopus Scalenſisg ; Viualdus h, & re- 9.1.
pura ſcilicet facrificus de aſpergillo atro ,cun tos afper centior alius ſcriptor. nituntur his argumencis, 1. S tractat.
gebat.In i'soc conuentu miniſteria fortilegii ſingulis di Gregor . 13. ( vt teftatur quibufdam epiſt.nepos h de ab
jtribueban :ur,á finguli rerum á ſe geftarum rationë eius Card .S.Sixti ) Borromæo , & Palæotto Car- iurionc. o
reddebant :diſceptabatur de venenis,maleficiis,ligami dinalibus de ſententia congregationis Cardina 52.ins.c
nibus, toremediismagicis,o perdendis frugibus, imi lium adde ad declarationein Concilii Tridentin ditione
Candela .
libuſý, criininibus. ] HactenùsRaëmundus. Sunt reſpondit , hoc iam non poffe Regulares virtute aurei.
ergo fimilia ſcrutanda, vt de Sacrilegii, apoſtaliæ ſuorum priuilegiorum : idque Borromæus , & fy
& idololatriæ genere conſtet :quærendú quoque, nodusMediolanenfis ftatuere, & excommunica- i Borro
meus in
an aliqucm fidei errorem mente fouerint. verbi tionis pæna fanciuere i. Secundò quia S.S.D.N. Instruct.
gratia , quod non fit vnus Deus:quod Diabolus fit Innocentius.IX . & Clemens VIII. in ſuis jubilæis Paftor.p .
Deus vel quod Gromnifcius, aut omnipotés:quod conccduntcalusEpiſcopis referuatos :quo indicát, 153.eduli
lesvs Chriftus non fit Saldatot: quod Sacramenta abſquclubilxo,aliàsnon poſſe : hoc fecundum ar- Ancuer,
I5 86. Có
Ecclefiæ non fine vllmas efficacitatis fupernatura - D gunicntum Viuald . putat conuincere :: V1 & pri cil.Media
lis,vel quod vim habeaht ad maleficiorum opera mum ,auctor ille recentior. Tertiò quidam obii- lanz.de
tionem ,& c.dequibus actú toto opere.Siquid hu ciunt Clement. Dudum de ſepult . & clem.i. de Pænit.fa
iuſmodicrediderint , lunthæretici, & ab hzreliæ , priuileg . Verumtamen placer magis affirmatiua cram . pag
eiuſque excommunicatione priùs abſoluendi. Si ſententia , quam Viualdus k tribuit Nauarro Fu- 12.5.
k n.27.32
nihilhuiuſmodi crediderint , in confcientiæ foro mo :Henrig. & Bart.Medinæ , tenet eriam Ambr. & 35 .
hæreticinon cenſentur; ſed abfoluendi ſicut ii,qui Carolus in diſputat. de Miniſterio Sacrament. art.
contra fidei dumtaxat profeſſionem , & per ſacri 91. Nec quoad forum internum vllam puto elle
legia,mortaliter peccarunt:licet aliud fit dicédum limitationem : quoad externuin forum , obrinet il.
in foro fori. Attendere præterea oportet confeſſa la , quam quidam ponunt,liEpiſcopus caſum ſibi
rium , an confitens aliquam aliam incurrerit Ec referualletaddita excommunicatione latæ fenten !
clefiafticam cenſuram ;verbi gratia,vtrum malefi riæ . Ethæc doctrina probaturefficaciter :quia ca- ic.cuicó
cium vel veneficium ( qualecumque id etiam abor ſusepiſcopales ſunt minores calibus Pontificiis. cedicur. d
tionis vel philtri ) præbitum ſit clerico yelreligio- E cùm ergo luos Pont.concedat ,multo magis con- teg.iur.in
læ perſonæ (quibus priuilegiú Canonis cap. fi quis cedere cenſendus eft illosminores l. Conf.l'onci 6.
m gloff.is
fuadente , proſpectum voluit)vnde illius ſit ſecara fex poteſt abſoluere à releruatis Epiſcopalıbus:fed c.7.depa
mors vel mụcilacio ( tum enim incurritur etiam perhuiuſmodi priuilegia concedit Religiofis , & nit.in 6 .
ac.de cet. irregularitasa :) vel etiam notabilis læſio , ratione quaſi delegat ſuam abloluédi poteſtatem m.Secu- arg.Cle. I
c.presby- cuius incurritur excommunicatio illa violenta dòbullæ cruciatæ , & quarumdam Sodalitatum : per Cath
trú c.au manus in clericos iniectionis. Si videt cenfuram quibusdatur licentia eligendiconfeflariü , quievs ſepultur.
dientiai n
de homic. incurriſſe ,ab ea debet primùm abſoluere: fi dubi abſoluat ab omnibuspeccatis: cribuunt licentia cita Vual}.
cat , vrendum abſolutionecondicionata . Sed quia quem iſti elegerint, liceosabloluendi etiam à ca- fupra e .
non cuius Sacerdoti comperit ius abſoluendi in libus Epiſcopal¡bus n :multo igicurmagis hanc li | 37.82.53.
poft Na
quouis caſu : ideò diſtinguendum in confeſſio cétiam tribuét bullæ & priuilegia immouliatè iel Harr.in
..

ne rei ad mortem darnnati , & alterius , fpontè gioſis à ſede Apoftolica conceila . Tertiò quia nec Nanua.
confitentis , non condemnati. Etenim , cum il concilium Tridentinum : nec Gregor. XII . C.27.
.

Сс с priulie
 478 DISQUISITION VM MAGICARVM

| priuilegia hæc quoad omnesvbique religiofos a- 1,A argunérari. Sipeculiare priuilegiũ conceſsú Bor
percè reuocarunt, quod erat neceſſarium a. De romæo trahendum eſt ad omnes Prælatos:ergo &
a Viual.nu. Concilio Tridentino id fatetur Viualdus numer. peculiare priuilegium feu declaratio eiuſdem Gre
Naua. & 40. illud c.7.feff.14.tantùm tribuere Epiſcopis fa gorij facta poſtmodum vni religioni mendican
cuitatem referuandi cafus quoad ſuos ſubditos: tium , extendenda eft ad omnes mendicantes . Si
Henriq.
ſed regulares ifti non funt illorum fubditi, ſed im verò hoc non recipitur ( verecipiendum non eſt )
mediatè fubiiciuntur ſedi Apoſtolicæ.Vnde etiam deſinant ergo prædictiauctores velle ,vrillam co
inferr idem Viuald.Bulla Pii 4.quæ concilio .Tri rum extentionem recipiamus.
dent.additur, non eſſe reuocatum hoc priuilegiu , Ad 2. Reſpond.valdè perperam argumentari ,qui
cò quòdmare magnum dumtaxat in hac bulla re ſic argumentantur. Non enim idinieruntPontific
uocatur quoad ea in quibus repugnat ftatutis Sa ces proptermendicantes, quibushoc ius iam com .
croſanctiillius concilii : Concilium verò non in petebat:fed propter ceteros facerdotes, qui virtu
uenitur religioſos, quoad hoc ,ordinariis ſubiicere te illius dumtaxat bulla eligi poſſunt: quibus hoc
nec etiam religioforum reuocare priuilegia iſta: non aliter licebat, & ideò cum deinùm concede
quare:non repugnat hoc priuilegiuin conciliiDe barur .
B
cretis,nec eſt à Pio V.reuocatum.Quoad Gregor. Ad 3. Refpon .in priori ſanctione, quando Papa
verò XIII.optiinè idem Viuald.num.44.oſtende negar ſémaiorem religioſis poteſtatem concedere
rat idem dicendum : nempè nuſquam vlla bulla quàm parochis,runctantùm loquitur de aliis re
vel motu proprio di&ta priuilegia reuocaſſe. Imờ bus,non de pertinentibus ad Sacramentum pæni.
illa qua quædam priuilegia concella per Pium V. tentiæ : in poſterior e tantùm vetat Regulares, ſine
religioſis videtur reſtringere : hæc de quibus agi priuilegio abſoluere ab excommunicatione iuris
mus,in ſuo robore relinquit,cùm ait : eam deinceps reſeruata.lege Silu . verb.excommunicatio. 7. caf. 14 .
difpofitionem atque deciſionem pro ſubiecta materia Tabien . excommunicatio . s. caf.Caiet.cod . verbo ca.
futuram eſſe ,quæ fiue ex iure veteri , fiue ex diétis ſa 64. Nauarr . 6. 27. n . 101.6 Cordub.caf. 24. fin .
cri concilij decretis , ſiue aliàsante dictarum litterară Hæc ( pie Lector & erudite ) quæſo vtmature
e conſtitutionum editionem erat , & ipſ& non ema perpendas, & cum perpenderis,tecum ipſe diiudi
naſſent futura fuiſſet , ad quam difpofitionem ở de ces, an Viualdus caufam habuerit ,cur à prioreſua
þclem.Du cifionem ſuumg priſtinum ſtatum , illa omnia reduci ſententia,illis ipſis argumentis : quæ aſcripfi , opti
dum de ſe
mus.) cùm ergo antiquo iure religioſi habeant b C mè probara, recederet: quæ nec vno verbulo tol
pultur. in
facultatem ab omnibus his calibus abfoluendil uit: vt nec ille, recentior alius: quod faciendum e
quare uo .
catur & duwmodo ipfi fint à luperioribus ſuis præſentati, rat volenti , càm reſolutè concludere : (non folùm
annulátur, & ab Epiſcopo b approbati) neque hoc illis Tri hinc fequi,religioſos virtute ſuorum priuilegiorum non
Extrauag . dentinum Concil.admerit. & Gregor. XIII.verbis poſſe abſoluere à cafibus Epiſcopo referuatis ,nifi hoc il
inter cun
ctas de illis omnia, licuterant ante Pii V.conſtitutionem , lisexpreſsè concedatur : fed etiam haberi responſionem
priuileg. reliquerit:conſequens eſt,per Epiſcopos huic pri ad quaſtionem , aliàs difficillimam ( obſcuriſſimam ,
h fejl. 14. uilegio,line noua Pontificis Max.permiſsionc,de vtrum priuilegia mendicantium ,quoad facultates ab
c.7 . foluendi in foro conſcientia ſint ſublata per concilium
Trident. rogari non poſle:cùm in fuperiorem ſuum ,Epif
copum Epiſcoporum ,ius non habeant. Confirma. Tridentinum ? ] Quibus verbis tacitè voluit ionue
hoc eis non liccre per bullas Alexand . 4. Sixti.4 . re fuiffe reuocata. cuius tamen contrarium patet
& Leonis X.quarum verba retulitidémet Viuald . ex dictis , & locum ille aſcribere debuit , quo nice
Supra num.46.vbi vide. batur:ipſeque Viualdus, ad quem nos remittit,ex
Ad argumenta in contrarium Reſpond . Ad 1. preſsè fatisdocet ea reuocata non fuiſſe, niſi, quo
quidem relcripta illa fuiſſe perſonalia & in fauo- D ad hoc yltimum de calibus Epiſcopo reſeruatis,de
rem particulariuin perſonarum ,nempe Prælatoru quo tamen ipſe argumentis validilimis contra
illorum , optimè de Eccleſia meritorum : quibus rium docuerat priùs , quæ ſoluere non videtur
hoc ſpeciali priuilegio Pontifex conceſsit , vt in ipſemet potuiſte:ſane neuter ſoluit .
corum diæceſibus , nempe Mediolanenfi & Bo
CAP VT II.
nònienſi , religioſi à calibus per ipſos reſeruatis
non poflent abſoluere. Quod li generaliterhoc Deofficio confeſſary, qua medicus eft.
Pontifex voluiflet vbique feruari : nouum iſtud Ebermedicus & morborum cauſas, & gene
ius aliquo Moru proprio vel bulla declarallet,
nec enim alioqui rectè fatis conſcientiis proui
deretur eorum ,quimeritò id ſe & inuincibiliter cara : quorum genera & cauſas libripræcedentes
quinque docuerunt: hic docebit, quibus remediis
ignorare dicerent : quod non vt oportet euulga
vtendum.Ea funt,vel licita vel illicita. Illicita pro
tum fit.Neq ; declarationesillæ Congregationis
prer periculum & ſuperſtitionen . Licita prorsùs
ligare poffunt, quamdiu non publicantur,Deinde
hæc peculiaris conceſſio cùm vim habeat exce ' E & citra controuerfiain ſunt omnia Ecclefiaftica
ſeu diuina. Naturalia aliquando , propter pericu
ptionis , quoad ceteros niagis confirmat, quàm
luin illicita ſunt: dæmoniaca ſeu ſuperſticiola ſem
"eneruat regulam . Denique quoad Societatis le
per funtillicita. de ſingulisdiſquituri,ab his vlci
s v confeilarios ipfemet Greg. XIII. anno mis ordiamur.
1583. die 10. Maii . exprefsè declarauit , non
elſe intentionis fuæ , quod per talem Epiſto SECTIO I.
lam ( loquitur de illa ipſa Nepotis ſuj Cardinalis
S. Sixia , qua obijcitur ) lit derogata dictæ Socie. De remediis ſuperſtitioſis ſeu illicitis.
tatis facultas , eáinque quatenus opus fit denouo Offumus iſta vocaredæmoniaca,de quibus tria
confirmauit. Habetur ea declaratio inter viua vocis dicemus.primò exempla quçdam proponemus:
oracula pag . 131. vnde fequitur illam Synodi ſecundò difputabimus ,num à maleficis remedia
Mediolan.conſtitutionénon obligaſſe quoad pre peti poſſint, & an maleficia deſtruere liceat, & 're
dictos Patres.Imò, & ad hominem ,quis ita poſlet mouere?

QVÆ
 LIBERI VI. C. II. SECT. I. Q. ' I. 479.
QV Æ STIO I. | A |æui,typis & luce donarı debere, luftius ſtygiæ pa
Deexemplisfuperftitiofarum curationum fiuemagicorã remediorü ludiimmergătur. Vtinam ita fieret,nec quiſquam ,
T omittam quæ exhibuiexempla libr. 3.p.1. talibus hodic animum.addiceret,
Veel fečt.s. & fect.5.6 ſect.8.litt.C. occurrunt pri Nam nec iis quibaptiſmate tincti, fatis horum
mo loco tresmodi Chaldæorum & Hebræorum ,
immunes. Nanimulta occurunt apud Pompo
primum refert Pſellus, contra dæmonem terreſtre
natium libr.de incantat.multa apud Henricú Cor
lacrificari debere lapidem pomsxpir priùs excanta neliú Agr. libb .de occult, philofoph. fed plura apud
cum ; quem lapidem ingeniosè Secarius noſter, Philip. Aureolum ,alias Bombaſtú Paracelſum va
comm . ſuo varia la curioſa lectionis in Tobiam , vult riis eiusoperibus2 : quorum omnium libri prohi.
hoc nomen accepiſſe , quòd fit fugás aduerfarios bitæ per Éccleſiam ſunt lectionis. Vtmitra alios,
ſeu pilofos ( ita dæmones ab Iſaia vocati ) quali colligam quædam Paracelli dumtaxat:ex quibus al.dephi
menos tfarim ,vel Zeirim . Hocfacrificium , planè B quiuis intelligat , nihil in hoc homine neq;pieta- lolophia
idolatricum effe,nemonon videt: & tamen ,vt dæ tis, neq;mentis ſanæ fuiſſe. primò docet curatio- ad Athe
mon per mendacium non decipiat,ex Zoroaſtræis nesmorborum tam únèg quảm ystá qvoir à dæ sien.li,de
decretis id præcepit Pſellus. nimis ille Mago luo monibusper applicationem ſigillorum , imaginum , lofti.de
credulus fuit , & eo potiùs nomine ab Eugubino monſtrolorum characterum , in defignata cæli có philol.ma
meruit reprehendi; quàm quia dixit à Chaldæis ſtitutione,& certismetallis inciſorú, & ægræ parti gua,& l.de
quoſdam bonosdæmonas credi:ncque id fatis ex appenforum ,petendas eſſe. Secundò contédit,ni cæleſtime
pugnat Steuchus,eum lege lib. 8. Coſmopeia cap . hil referre , an Deus , vel Angelus , vel diabolus,li.de mor
28. Quis ille lapis at, fateor me ignorare ,Zoroa mundus ſpiritus velimmundus,ægro opem ferant bo cadu
ſtris & Pſelli verbadedi ſuperiùslib.4.c.2.q.7.fect . modò curetur äger b : & aburitur illo teſtimonio co ,& aliis.
2.verf. decima ſexta.Secunda ſuperſtitio eft , qua lacræ ſcripturæ , ſalutem ex inimicis noſtris, Éc de 5 d.l.mor
bocaduco
ligabant Iudæi THLPhILinh.elt frontales morbis hyperphyſicis agens, lic ſcribit: Qua ratio
quaſdam falciolas ſeu reſegmina membranacea ) ne & quo modo morbis Magico artificio infliétis fuc
capiti, & manuilæuæ , & valuis,quæ ad dextram currendum ſit , ſcitæ eſt neceſſarium omnibus medicis,
erant portæ chartulaminfigebant : ita vt eius pars qui perfecticupiunt ejſe. De tali autem curatione nec
tertia reſpiceret thalamum :atque ita credebat dx Auicenna,nec Galenus fcripſerunt, aut ſciuerüt quic
mones impediri, ne poſſent eis nocere. meminit C quam.Non enim in Academiisomnis diſcitur ars.ideo
Paraphralt.Chaldæus, in Cant.c.8.v.3.his illi fa
oportet medicum quädoque accedere verulas, fagas,zi
crilegè verba quædam deprecatoria ex c. 13. Exo . genepos ruſticos,ct circumforaneos , die Zanbrecher
6.6 . & 11.Deuter.inſcribebant, & ea fic ad ſuper o ex ipfis artem ipſam addiſcere , qui plus ſciuntde
ftitionem detorquentes prophanabant. Iubeban iſtisrebus,quim omnes academiæ profeffores,eoquam
tur illi T O T A PHOT portare d.c.6.v.9.quæ di quam hac rideant academie profejjores : 111 vtere illis
Ctio fignificat ſpecilla ſeu ocularia,vt notat Olea in fortiimaginatione o expericris effectum .]Hæc il
Iter : & hinc homines verè inſülli & fatui carnalia le. fed fi imaginatio hoc operatur : nonne præſtat
ter omnia intelligentes , ſua Thephilim ſuntcom eam adhibere remediis fumptis , quæ vel arsmcdi
menti :quorum vanitatem & fuperftitiofos ritus corú , vel vſus Eccleſiæ approbauit:ſed audiquid
diligétiſsimè exſequicur Hieronym . Oleaftr.in ca. reſpondeat; Si quiſpiam ( ait ) fupernaturalimorbo
13.Exo.poftmedium lege , & cæcitatis milerorum veldolore per incantationem detineatur, illi nullă na
miſerere,& cófidera quàm aptú illi noméindide turale remedium proderit ( hoc plerumque verum
rint rei nugaciſsimæ cùm THAPHEL , radix vo efle docebo ſect.ſeq .) ſed Magicum remedium eſſe
cis , inſullum , in lipidum , ineptum , ac fatuum Doportet,quomorbus tollatur, quali e introductus eft ]
ſignificet. Tertia ſuperſtitio exftat apud Eliá Ger hoc infert , quia homo impius ſupernaturalia Ec
manum dignior adhuc quæ à Regina MORIA cleſiæ remedia repudiabat:quæ quia Catholici re
tauro donetur : conſuetudo(ſcribit Japud nos ludaos cipimus:non , quia nihil profintphyſica remedia,
Germanos inoleuit, vt faciamus circulum per circuită ideo ad dæmoniaca confugere debemus.Subiun
in parietibus cubiculi,in quo cubatpuerpera,cum cre git : tales curationes magicas minimè contra Deum
ta vel.carbone ,fcribamuſque in fingulis parietibus, effe:quia illis non ad perniciem , fed adfalutem homi
A DAM , HAVA H , CHVIZ, LILITH : num vtimur,dicant ad hæc quicquid velint Theologi.]
atquein oftio interiori fcribamus nomina trium anges os impurum !quali non fit Theologorum iudica
lorum ,ŞINOI, SANSE NO 1, SAMAN G E re :quid contra Deum , quid non contra Deum fit.
LOPR :quemadmodum tradidie ipfis ipſa. Lilithea, ſic agyrta nequiſsimus Fidei tribunal Sbi vendi
cum vellent eam in mari ſuffocare. ] Sediræder me cat.Sed poſtea docebo,id non contra diuinasmo
miniſſe tam vanarum vanícatum , quibus ſeareni dò,ſed etiam contra humanas elſe leges.
ſcripta recétiorum Apellarum . Nec minùs ſuper Excmpla huiuſmodi ſuperſtitiofarum curatio
fticioſa ſút Abracadabra, & aliæ verború formul- Enum ſunt vecera quidem , quæ congerit Annæus
læ apud Serenum c.33.Aurelianum lib.chronic.c.1 . Robertus l.1.rer.iudic . cap.s.charta Seruilij con
Myreplum feci.2 . antido. 298. 405. Of 419. & tra lippitudinem , apud Plinium lib.28.cap. 2.Peri
fect.12.paſſim icem Marcellum ,Aerium , Columel apró Periclis,Plutar.in Pericle , & Bionis,Laertij in
lam , & alios gentiles: Rectè,veréq; Stephan.Cla Bione, annulus ferreus Tralliani contra colicam
derius , cuiob communem in Cl. Claudianu ope lib.9.in fi. & alius Heliodoriin hiſt. Aetiopica, ité
rā ,volo vt qui aptimè,doctis in Miſcellis fuis,cé . in cedula Eudoxia apud Cedrenūpag.274.carmina
ſuit tabulam illam Eagoliſmenſem ,cuiſeptem vo & incantatiónes quibusſanguis fiſticur,Heliodor.l.
calesGræcæ ſepties ordinemutato inſcriptæ ,amu 9.hiſt. Acthyop.froiſſartiusto.2. Annal.c.65.cġ aliarū
letum magicum fuiſſe.Prudenter tamen à Gruce
ægricudinú,vt Salomonis apud loſeph.l.8. aht.c.2.
ro inter ſuppoſititia relatú:vt, quod inter legitima Indorum ,Strabo l.is.Tartarorú plutar.in Sympoſio,
vetuſtatis monuméta, immo inter bonæ frugis Græcorum apud Plato.l. 4. de repub. Romano
Icriptiones legi non merebatur:nifi fortè cenſeas rum , Apuleius Apolog . 3. Recentiora verò non
omnia figilla , & characteres magicos , quia veteris pauciora colligi , primo curationes illi per
Сcc 2 cricarum ,
 O
I TI
V IS CA
Q I
IS AG RV
M
480 D M

cerearum imagiņum fabricationem , in quas fe , A s. tales ſunt Hexagoni duo Paracelli, infcriptis
morbum magi putant deriuare,de quibus ſic idé vnus adonai,alter,lehoua,vel Terragammaton : qui
ul.de hy. Paracelſus a Fabricet medicus ceream imaginem ad bus certo modo præditis, omnem morbum magi
serphyt. fimilitudinem patientis & in nomine eius,aut confor cum pelli iactat.item de characteribus Auig arzır
norb .
met ceream particulam ſimilem effeétæparti, idý, in tor & c.inſcriptis nouæ membranæ ante folis ortú
dubitata fide e forti imaginatione , credat perillam & per N.dies renouatis & c.contra maleficiúma
Sanitatem agro reſtituipoſſe, ac tandem , additis Ma trimoniale: & contra idem , quod tradıt deGabata
gicis precatiúculis,cereă illă imaginč in ignēproiiciat. ſeu ſolca equi ferrea,fortuitò in itinere inuenta , &
At fi fortè ex doloris acerbitate,vel pariis affecta ,vi ex ea ,die Dominico, tridéte fabricato & c . & quæ
t& periculum metuatur integram imaginem certis ver huiuſmodi accumulatnefariis libris ſuis de caleft
bis admurmuratis,cõburatmedicus,& liberatur ager ] medicina, de characteribus.
Sed alia loco diſſentit, & vult imaginem fieri ad B 6.talis curatio fuit illa , quam Grillandus del
formam & fimilitudinem maleficæ , quæ morbum ſcriptd, fuiſſe Iuriſconſultum quendam in Sabi- d de forti
induxit b .Sed omnishæc ars imaginum non mi nenli agro coniugatum , ſed maleficio factum im- leg.9.8.nu
) 1. de vita 16 .
nùs ad collendos , quàm ad inferendosmorbos, potentem ,cuinulliusmediciars poterat opitulari.
onga.
diabolo inuenta eſt auctore. Hanc ſuperſtitioné is magum conſuluit,à quo iuflus : vt ca nocte cum
etiam ipſe Plato damnauit lib.ii. de legibus , & eft coniuge dormirer, ſumpta quadam potione priul
diſsimilis illi, quam ex Aſtrologis Marfilius Fici quàm decumberet.Seduld tantùm caueret,ne no
'nus obtrufit ,de quo poftea . Huc pertinet vlus il Čte illa velvxor velipſe ſigno ſe crucis communi
le phylacteriorum ladaicorum , ad imaginem fer rent:néue metuerent, fi quid auribus oculisúe in
pentis aenei Moſaici , de quibus legipoteſt Phila ſoliti obuerfaretur.Paruit cauſſidicus,& ad vnguć
îtrius in hærefi ſerpentis Moſaici: cui tamen nå al cunctis obſeruatis: quinēta circiter hora noctis ,cc
ſentior volenti talia fuiſſe philacteria Pharifæo ce illi pluuiz, procella, conitrua, fulguraquemaxi
rum ,quæ Saluator Noſter reprehendit :ſed verior ma:mox & aded paucndi terræ motus,ve concuſ
eft D.Hieronymi explicatio . ſa domus ab imo nutaret,non fecùs ac arbor à vé
Eodem 2.percinet,quod ad curandum pilorum , tis penè cuulſa ſucceffere hominú magni clamo
acicularum ,fpinarum & fimilium corpori inge res & ciulatus.Cumq;in ea partem maritus ocu
ſtorum maleficium : vult idem , non eximi illa per Closconieciſſet vidit in camera pluſquam mille,vt ap
..

vulneris inciſionem : ſed materiam illam fpontè parebas(ytar verbisGrillandi)ad inuicem certantes ,
prodeuntem , totam excipi, & in foramine facto et unguibus pugnis calcibus crudeliter pugnantes.
Sambuci, vel quercus,oriétem ſpectante imponi, & lacerantes alterius facies ac veſtimenta tota : inter
l.de ocul, & ex eodé ligno cunco obturari certis verbis ad quos viditmulierēquandă,que erat alterius oppidi vi
hilof. dicis c. clara hic quoque eſt ſuperſtitio : immò & cini,& dicebatur ,quod erai malefica , de qua ipſe ſpo
Diaboli opera , per quem refiduum materiæ fta ſus multū fufpicabatur, ne ab ea maleficiatus fuiſſet,
tim fertur ad idem foramen ex corpore in quo qua vltrà omnesmaioribusgemitibus vlulatib.cru
latitabat. ciabatur , & crines faciémque ſuam totam unguibus
3.talis erat curatio illius,qui ægrotosapprehé lacerauerat.Propter qua ipſe maleficiatus dixit , quod
Cos in foro collocabat, & eorum corpori appende aliquantulum timuit à principio ,dubitās ne quid ma
bar chartam miris 'variiſque characteribus confi li fibi acciderer:deinde recordatusdemonitionibus ma
gnatam , & additis nominibus dæmonum :Bulfar: gytri reaffumfit vires, vxorem verò femper tennit fub
Narthim , Oleaſar,Bilech .Mammon, Oriens & c.de pannis abfconditam ,ne ifta videret. Postquam verò ita
formatam . certauerant per mediam horam vel circa , ingreffus
4. talia erant nomina Epheſia, per quæ dæmo
D fuit magiſter in camera predicta , & erat tunc circa
niis obſeſsiliberabantur,tefte Plutarch.in Sympo mediä nočtē : ad cuius ingreffum omnesilli pugnantes
ſiac.Talia ſunt conuitia & lędoriæ ,quas commen una cum muliereftatim diſparuerunt,& abierunt pe
dat Apollonius apud Philoſtrarum libr. 2. & Pet. nitus.magiſter autem acceſſu ad maleficiatum , á il
Martyr derebus Indicis. lege Pet. Tyreum de locis lius humeros totigit manu perfricando aliquantulum ,
infeſtis , p.3.cap . 56. Mirè fibi Lutherus placuit in dicendo quod non dubitaret ampliùs,quia ia liberatus
congerendis fácidiſſimorum conuitiorum olenti. 61Ar. ) poft cuiusdiſceſſum maritus conualuit, &
cetis , quibus dæmonum tentationes diſpelli cen deinccps liberis operam dare yaluit. In hac narra
ſuit , homo pari ſpurcitiâ & vanitate, quibus ego tionemaleficus iſte coegitmulierem illam , quod
charcam non conſpurcabo : & miror quenquam intulerat,maleficium tollere,immiſſis demonibus,
ſine nauſea legere poſſe, Sympoſiacor . eiusc.24 . O qui ſic eá ſpecie pugnantiú acerbiſsimè cruciarée.
26.vbihuiuſmodi ferculis dignus cóuiuator ſtruj 7. Superſtitioſum eſt putare quod à Sophrone
cescongerit patinarias. ſed ficut iuramentis & in Mimis traditum , Rhea Hecate canes immolan
blaſphemiis non abigitur , fed aduocatur potiùs dos, propterea quod canis latrans Lemures fuget ac
dæmon,vt rectè Caſſian .probat exemplis nónul difſipet,quemadmodum & aspulfatum ,aut aliquidta
lisadductis li.12. Inſt.c. 20. ſic etiam fcurulibus aut Elle . ] Vnde colligas non nouam effe laponum ſu
iracundis cóuitiis & atrocibus maledictis corum , perſtitioſam curationem ,de qua his verbis relatio
qui paſsione ad id moucrur: & non charitate mo Lud.Frois, pag. 246. Quando damon hominem in
ti,ac fidei zelo inuitati , & ex officio ordinis facri, uafazlaponesaiunt infilizle in illum vulpem , nomine
id faciunt.Nam legitimis ac probis exorciſtis licet autē vulpis intelliguntdamonem . Adexierminandum
dæmonem ſuperbiſſimum fic vlciſci & diuexarc , ausē demonē ritus exoticos & prorsusperegrinos cum
ve Mégus præſcribit exorci.4 .& facit D.Antonius milleſuperſtitionum de incantationum formulis vſur
apud Athan.& Chriſtiani primitiuiapud Pruden pār:inter quasvna fuit omnino ridicula.Iufferăt enim
tium vbi, omnes canesOZ acane vrbis trucidari, ad perterrefa
Intonat antiſtes Domini: fuge callide ſerpens, ciendă vulpem Domine dicta ventri inclufam .]Æquè
Exue te membris eü fpiras folue latentes. ſuperſtitiofum , quod nonnulli arbitrantur vil
Mancipium CHRISTI,fur corruptiſſime,vexas? | Gallicantus quædam maleficia diſsipari.no enim
haber
 LIBRI VI. C. II.
II. SECT. I. Q. , I. 481

habet vim maiorem cantus olcinis huius , quàm A matutina quidquam profit ad maleticiuin illo die
cuculi vel corui.Alt obiiciunturexempla quædam arcendum : fallóque id fagas illas Remigio per
ali.z.Dz- Iquæ retulitNicol.Remigius a, quibus probarivi ſualille h .Munditiam quidem dæmon deteftatur; hli.s.de
monolatr . detur dæmonem ad gallicantum , ftriges quas ve ſed animæ,non corporis. Nonne hancmembris monolatr.
cap. 14 .
Etabatdeieciſſe ,vel conuentus ſagarum hoc cano ſuis,luxuriæ & nequitiæ mancipiis , & publica li- cap. 1.
diſſipatos.Idiotæ gentilium reſponderent ,de bidinis victimis, vel nimiam & ſuperfluam com
monum nocu maximam eſſe poteſtatem , inter mendat ? cur mulierculas & viros , quorum animi
diù vim infringi & debilitari. ideò noctis filen muliebres, ad tam putidum & curioſum ſic lauan
tio nocere hos lupos veſpertinos, quo princeps tene di, fic comendi, fic leuigandi,pumicandi, poliendi
brarum dominatar. ideò lamias circa tertiam no ſtudium tam intenſe & ſedulò impelleret : ſi cor
etis vigiliam (hoc eſt intempeſta nocte , quæ me porismunditiam odiſſet ? huc refero illud de im
diam præcedit ) vt plurimum mortalibus infeſtas merſione in aquá , quod narrat Arnulphus Lexo
b apud A leffe folere,vt tradunt Ariſtomenes, & Telephrób, uienſis in epiſt. ad Papam Alexandrum his verbis:
puleium
lib.1 . & z . & Hierocliobiicit Euſebius c; quo tempore etiam Butmiracula facere crederentur,dº quibuſlibet comme
cex Philo ſe ſpectra ſæpiùs oſtentare Plutarc. d Pliniuse & tis ſecularium perfonarum frequentes inuitarentaccef
fra.lib . 4. alijf docuerunt. AtChriſtianis hæc indigna re. fus,fanitatis remedia promittebant ei, quiſeincantara
din Bruto fponfio foret. Philofophiconfugerent ad dilidiu ab eis,neſcio quibus carminibus aqua,ſepties ſuſtineret
fdocui fu- naturale gallinacei, cum leone & ſerpente: fruſtrà . immergi.Agra itaquemulier aquæ glaciali frequen
sè com- quia Diabolus dumtaxat Metaphoricus eſt fer ter immerſa inter manus comprimentium monachorū
ment. in pens,ac leo . Si quid ergò veritatis huic experime congelata deceffit,dum vim algoris ægritudo non fufti.
Senecæ .
Here.Oe. coʻlubeſt:crediderim potiùs tenebriones iitos gal net, e profana religio naturam potiùsirritat ad per
tę.V.:23 . licantum odiſſe, propter myſterium aliquod ipſis niciem , quam Deimifericordiam ad ſalutem . citat
odioſum . An quia diei prænuncius ales, ad Dei Ann.Robertus lib . 1. rer. iudicat. cap. s .
laudem homines excitat , multaque peccatorum 9.His annumero lotium humanum , quod pro
genera,quæ obſcuro ſuo peplo nox obtexerat, ſo delle putat Ananias i, & exemplum de quodam i lib.4.de
de Natura
lari lampade diſpelluntur ? an quia , Dominica re Pherone fuppeditat Herodotus kià dæmone Phe dæmon ,
ſurrectione commeminit ſe triumpharum & col c ron rex excæcatus,quod fpiculum iratus in Nilum kelibr. 2.
lilum : quæ poſt noctismedium contigit ? an me Aumen contorliffet: poftquam vndecim annis lic ſeu in Eu
minit pænitentiæ Petri Apoſtoli ad gallicantum , lucecaruiſſet,oraculum , quod in Buti vrbe conſu- terpe.
vtlaplus prædi&tus fuerat, inchoatæ ,& electiſſimi luerat,fercur reſpondiſſe ; viſum ei rediturum , ſio
fibiboli ſic erepti? conſideratione hæc digna vi culos abluiſſet lotio mulieris ,quæ à ſolo ſuo mari
dentur Eccleſiæ , quæ cum B. Ambroſio conci to cognita fuiſſet.Expertum ergo primoloco pro
gin laudi- nit g de Gallicinio . priæ coniugis vrinam , cùm nihil ampliùs cerne
bus dici
Domin . Praco diei iam fonant, rer:ceterarum deinceps; tandem oculos recepiſſe .
Noétis profunda perrigil. Ibiqueomnes mulieres illas;præter eam ,cuius vri
Hoc omnis errorum chorus na làlutaris fuerat, in vnam vrbem coëgiſle : quæ
Viam nocendi deſerit, epulpábūnos rubra gleba dicta : & cas illic vna cum
Mucro latronis conditur, vrbe omnes concremalle: & medicam illam ſuam
( En vnam cauſam ) ſibimatrimonio copulaſſe. ] ſic videlicet Diabolus
Lapfis fides reuertitur, nullam infamandi lædendíquemortales,de imbe
Hoc ipſo petra Ecclefia cilli quoque ſexu ,occaſionem voluit prætermitte
D
Canente culpam diluit. ( en aliam . ) re. fuit in eadem ſuperſtitione Syraculanus iudex
Rupto tenebrarum fitu Paſcalius: qui D. Luciam Martyrij coronâmacta
Noĉtis fugat ſatellites. uit. idcirco enim virginem lotio perfundiiuffit ,
Hoc effe fignum prafcy quòd ſagam putaret , & fic maleficam vim reli
Norunt repromiffa fpei, ſtendi tormentis repelli arbitraretur. lege Marty
Quanos ſoporis liberi rium D. Lucia 6. Sury tomo. Ne de hoc dubites,
Speramusaduentum Dei. ſcias idé doceri à B.Althelmol.verſifico, de laudib .
Subdit deinde & Petri cantugalli cognito virginitatis (quinondum in lucem edicus ) in mar
panicentiam . tyrtirio SS .Chryſanthi & Daria,qui cſt M.S.Leo
dij in Abbatiâ S. Laurentij; his verſibus:
Prudentius quoque Hymno ad Loria tunc lictor crudelis fpargereiuſſit ,
Gallicantum . Sacros hume&tans artus fatoreputenti,
Qui liquor (vt dicunt) atrum fantaſmafugabit .
Ferunt vaganteis demonas E Dum vernam Domini ſperat Necromantiâ fretū :
Letos tenebris noctium , Sed putor ambroſiam fragrabat nectare ſuauem ,
Gallo Canente exterritos Etapertius idem in lib. proſaico eiuſdem tiçuli,
Sparſim timere & cedere. quieditus typis: Sed milites magicis putantes praſta
Inuiſa iam vicinitas giis geſtum , putentiſſimis illum perfundunt lotij odori
Lucis , ſalutis , Numinis, bus, quibus cuncta arbitrantur Chaldæorum & Hie
Gallusnegantes arguit . rophantarum phantaſmata , fimulque ariolorum ma
Gallo canente fpes redit , gorum machinas euanefcere.] Scilicet,his perterrea
IESV labentes refpice, tur & fugetur, quem non pudet pigérque in fæto
Tu lux refulgeſenſibus, re cadauerum , & libidinum ſtercoribus volucari.
Mentiſqne fomnum diſcute, Tamen & Saliſberienſis id cenſuitlib .1. Polycrati
Tenoftra vox primum fonet , ci , cap . 8. Quis (ait) libenter non videat & rideat,
Etora foluamus tibi. cùm praſtigiatoris lorio perfuſe ars deletur , c oculis,
En reliquas cauſas quas propoſui. quos malitiâ fuâ præftrinxerat videndifacultas repa
8.tale puto, exiſtimare quod ablutio manuum ratur? ] Digni, qui credunt,non infundi tancům ,
Ccc 3 led
 482 DISQUISITIONVM MAGICARVM
d lib.20.c.
led perfundi. Aliquid dicerent, fi hoc tribuerent a eandem vim eſſe amianto lapidid: menſtruóque 19
ſuperbiæ dæmonis ,rei indignitatem non ferentis. languine tactis poſtibus c, aut atri canis ſanguine e lib. 28.
10. tales ſunt reperiode@ xlay,yuleulós, & quæxlý reſperſis parietibus, eiúſque genitali ſub limine ia- Icap.7.
fd.ca. 10 .
pros, quos punitSynodus Trullana can.61.vbi Bal nuæ defoſſo f: quis iſta non rideat non niſi qui
ſamon ,primos illos exponit diuinatores ex nubi probet eam quam idem tradidit libr 25. Mandra
bus , ego etiam crediderim fuiſſe eos , quinubes goræ effofionem , aut Varronis Siſta , Pifta,Rista,
improbo ritu ,ne nocerent , incantabant, & ideo Xiſta, vel eiuſdem ter repetitú Anafagenf.velPen
perſecutores nubium vocabantur. gulevlàsvoca tagonos Antiochi aut Conſtantini fictitios, vete
bant eos, quiexorcizabantmorbos , & certis im res tamen & antiquæ ſuperſtitionis , & innumera
B precationibus abigebant,illud optimèBallamon , Marcelli Empyriciin libro Medico eius,quædam e
Quaaxlógiou, hoc eſt remediorum ſeu amuletorum pra tiam Vegetijin lib.deVeterinar. & imaginum illam
bitores dicuntur; qui fraude demonis eis qui à fe deci fabricationem planetariam , quam ex Plotino &
piuntur,vincula quadam ex fericis filis contexta , qua Arabibus periculosè tradiditMarſilius Ficinus lib.
e Tourglæ dicuntur prebent: que aliquando quidem de vita calitus comparanda : quo libro non videtur
intus habent fcripturas , aliquando vero falfa quadam venenis exhibitis fatis idoneam antidotum adde
B
alia quacumque inciderint. dicunt autem hac iuua re. facit enim perinde ac inſcitus & ineptusconui
re, ad omnemalum vitandum fi ex collis eorü qui illa uator, qui conuiuis apponeret cibos multos lalu
accipiunt perpetuò pendeant.]Mox exemplú ſubdit : tares,multos etiam veneno imbutos, & dumtaxat
de T8 quvis geſtatoribus : Prefectus quidam Hofij diceret , veſcimini ſalutaribus , relinquite noxios:
de re huiuſmodiaccufatus,manifeſto de prehenſus eſt in nec indicarct, qui in tá multis,tam variè conditisvt
finu ferens indumentum infantis nuper nati: & dixit dignoſci vix qucant, ſint illinoxij à quibus abſti
hoc fibidatum fuiſſe, à quadam muliere , ad auerten nendum cenfeat . Ludere hoc conuiuas effet, & la

dum eiſ osoccludendam , quicontra illum dicere co dere.Sapientis conuiuæ tuncforet incænatum ab
narentur. Vnde etiam ſubiectus fuit x« Joolwort , exe ire potiùs,quàm tam apertum vitæ diſcrimen fub
crationi, ] ire. Idem ego cenſeo ,de libro illo , præſtare nihil
11. tale etiam illud quod narratur àGeorg . Pi eius quoad imagines illas credere : quàm cum pe
? Iſagog. Etorio a ex Abbate Spanhemenfi ; fubulcum quendă riculo aliquid in animum admittere.
dedçmon . 13. annumerare licet, quæ recentiora,contra vi
fublunari fuiſſe, qui in ſcipione ſuo vel baculo paſtorali ſcedulam .
bas. nomine D. Blaſij inſcriptam habebar:cuiusbaculi vi C fibiles inuifibiléſquc hoſtes, excogitata nugaciſfi
e potentia ,porcos fuos ab omni luporum vi & raptu mz ſuperſtitionis & taciti cum dæmone foederis,
tutos credebat , ac tantum fcedula numinis tribuebat , quædam retulit Pictorius g primùm de Cicorij ra- g Epitou.
vt etiam porcos in agris folospaſcendos abigeret.Tamē dice, quam die S.loannis Baptiſtæ paullò ante au
gia . c. 16.
contingente quodam tempore, cùm gregipaſtor abej ſet : roram ,cum auro & argento Alexis genibus cótin- & 27.
eo quidamprateriens damonem cuſtodire vidiffet,illig gunt : & ferro , per gladium Iudæ Machabæi, ex
dixiſſet, quid ipſe hic cuſtodiret, quihominum falutis orcizatam ,multis ceremoniis ex terra eruunt , &

perſecutor foret peffimus?refpondet ,porcos cuſtodio re ſecum portant contra aduerſa omnia . deinde de
tulit alter,cuius iuſſu:demon inquit ,ftultæ paftoris con iis qui crinespectinando euulſos non nifi ter con
fidentia.Nam fcedulam quandam ſuo bacillo incluſit , ſputosabiiciunt:& ,fi oua comederint , corum te
cui diuinam aſcribit virtutem , vel inde quòd Sanéti itas, non niſi cer cultro perfoſſas in catinum pro
Blaſij nomine eſt inſcripta: & eam porcos Gros à lupo iiciunt , timentes vtrúmque neglectum veneficis
rum iniuria defendere ,contra legem ſuam credit:mihi nocendi occaſionem præbere : ſeruatum , credentes
falla ſuperſtitione inharens: vbicum per me fuiſſet vo præcludere nocendi poteftatem . Denique qui
carus,ó denuò vocatus, o non comparuiffet,me S.Bla- D Sammonici Sereni Abracadraba dietim ordine
ſij vice huc cuſtodiendum contuli, vt enim ſemper li retrogrado minuentes de collo fufpenderint :vel
bens Dei Sanétorum vices gero: ita nunc liben alia Hebræorum ,ex Rabbi Hamalıb.ſpeculationis.
tiſſimèpro fuo S. Blafi illi porco cuſto : vt ftultum
o s dio 14. Quicquid Remigius dicat. non puto ſic
hominem in ſua vana confidentia extollam ac roborē, dæmoni odio eſſe ſalem profanú , vt ob eiusafper
ac eo perducam ,vttalem ( cedulam pluris quam Deum fionem maleficium cogatur foluere : fed id eum
facia!.] Non ſimplex fanè hic paſtoris error fuif facere ex pacto, vel vt aliquam introducat ſuper
ſe deprehenditur:non ,quod S. Blaſij deuotus eſſet ſtitionem . naturalis quoque vis falis non fatis effi
cultor; & ei ſe ſuáquecommendaret ( quod Picto caciçhabetad huiuſmodimorbosſanandum.qua
rius, ex ſectæ ſuæ myfteriis , latenter vult inſinua reſuperſtitiofa hæccuratio .
tum ) nam Sanctoshonorare, obſecrare , & auxi 15. Locimutatio quam Ananias h ſuadet,vt & hli.4.fol.

lio cuſtodiæque corum nos committere pium & nominismutatio:meritò ſuſpecta eſt. quid enim 145.
virtutis occulta , ob angelorum , quos propterea
ſalutare eſt, quicquid hæretici garriant : verùm
quia fiducia in ſchedula collocabat , & quia (cha vult fimulmutari,proprias vires ,habere queat:no
dulæ diuinitatis aliquid cribuebat : & quia Deum E video: nec quiſquam opinor, niſi per mendacem
tentabat, relictis ſuibus in ſchedulæ tutela : non e Cabbaliſtarum dioptram , Theologis Catholicis
ciam Sanctorum auxilium precibus impetrandum exſecrandam.In nominis mutatione quid eft(quæ
labi,ſed nudo nomine cbartulæ inſcripro opinaba ſo ) efficiencia naturalis : aut qui ( quæſo ) angeli
tur. Scio in Traiectenli tractu vltrà Molam , qui nó ipfis hominibus,fed hominum nominibus lunt
buſdam in locis fimili luperſtitione, certis verbis præpofiti? quid locus in maleficium influit,ratio
admurmuratis , pedum à paftoribus terræ infigi, ne angeli loco præſidentis ?poteſt fitus & lociſalu
& fic putare feabfentibus nullum gregia lupis pe britas aliquid prodeſſe , vt & in ceteris morbis :
riculum ſupereſſe, quod impiæ credulitatis. poteſt imaginatio noxia deperdi,poteft etiam pro
12. Huc referenda multa Plinij, vthyenæ ſan deſſe locimutatio , ficut & veſtium , lecti, ſtragu
guinem inunctum impedire omnes Magorum ar lorum , puluinarium , quádo hiſcemaleficium indi
51.28.c.8. tes b: fel canis nigræ amuletum eſſe domûs rotius cum , inlurúm , vel aliter in eis abſconditum.ve re
:1.30.0.10 / co fufficæ purificatæue contra cuncta cmaleficia :I atè colligitur exTobiæ c.7.vbiRaguel iubet ſpon
fis aliud
 LIBRI VI. C.
C. II.
II. SECT.
SECT. I. Q. I. 483

lis aliud cubiculum præparari, ſic Zachar. Vice- , A tatem ad fpacium illud circuli reftringere , quod
comes complem.artis exorciſt.p.1.doctri. vlt. nec improbum profectò . Huius circinationis aliud
alia ratione locimutatio poteſt prodeſſe. quoque exemplum reperias apud eundem Cæfa
16. Clarioris ſuperſtitionis eſt, putare ſi quid rium eodem lib.12. cap. 17.de Sacerdote , qui fpe
precariò vel furto demaleficidomo acceperis,ina tris tota per iter nocte infellatus, circulum cir
leficium ceffaturum : idquemeritò Remigiusre cumcirca le ducebat ibi ſubliſters : & illis cuane
a li.z. dr- prehendit a.Nec enim hoc aliud eſt, quàm malefi ſcentibus proccdebat:mox iterum fe ingerentibus
monolatr. cium ,maleficio ſanare: par dementia illoruin , qui nouum iterum circulum ducebat:ficque ad lucem
Etheo . pro philtro vtuntur crepidis,laciniis veſtium , vel vſque laborauit . Obſeruabis ridiculam illam opi
cri in Phar prælegminibusvnguium perfonæ quam amant:vt nionem de armis ,apud Pſellum libr. dedamonivu :
maceut. docuere veteres ſcriptores b. in fine : Damonicum corpus per totum ſe naturalitci
Lucian , in 17. ſimilis eſt vanitas exiſtimantium , contra ſenſuale,ſecundum partes fingulasabfquemedio,vider,
Dialo.me. ſpectra prodeſſe canes, equos,velfricti gladij vi audit, tangit , patitárque tangendo, & diuiſum doler
Matcliffae & brationem ,ex doctrinaHomeriOdyff.7 . & Virg . BSicut corpora folida.fed hoc intereft,quod corpora guide
Bacchid . Æneid . 6 . Soleda diuiſa cum ſunt , aut vix autnunquã reftituun
& Apule Tugue inuade viam , vagináque eripe ferrum . tur :corpus verò damonum , vrifecatur,mox in ſe item
ius libr.2. vbiperperam Lamb.Hortenſius afferit reipſa có recreatur argyro ilefcat,ficut aqua nëriſözpartesquando
c Crinitus pertuin ferri aciem dæmonas formidare. ludaica aliquid inciditfolidum ,ſed dicto velociùsdamonicus
lib.7 . de illa opinio fuit,vtpatet ex Thargumæo in cap. 3 . ſpiritus in fe reuertitur: dolet tamêinterea dum diuids
honett.di. Can '. v . 8. fed ridicula . Nulla enim huic rei cauſa tur.quam ob rem aciem ferrimetuit ,id , animaduer
Icip.c: 4 , ſubeſt,nifi quòd ictu & vibrationc aër diſſipatur, tentes , qui fugare damonesmoliuntur,'ela i enſes in
Ananias d .
libr.4 , fol. & continuum illud cadaueris, vel corporis aerei rectü ibi conftituu.it, quo noluntdamones aduentare.]
555 .Lam - aſſumti, foluitur: quod ipſum nihilominùs procli Hæc more ſuo fibi vindicat Rhodiginus lib.2.ca.
ber. Hor- ue ficdæmoniimpedire ictu eluſo per diuerfioné, 8. & fic Prelli errorem , ſuum facit. Quod de çor
tenf. in vel corporis alterius interiectionem.cur igitur hęc poris diſceffione, & coalitione fubita dicit, verilli
Virgil.6 . mum eft. & experti duo in Hiſpania Nobiles,mihi
Æneid . timeatinon cercè magis quàm culicem elephas,vel
criceps Cerberus catellum Melitæum , Plura Ty- C non ignoti. Quorum vnus dum nocturno tempo
reus d. p. 3.6.57. Duo adſcribam exempla ex Cæ re vagatur,in ſpectrum incidit ſpecieÆthyopis te
ſario. demilice prius eſt , quiin Meneuelt , quo vi tri,mole Gigantxa romphæam ſtringentis.hic ,cei
uusvti ſolebat pellito indumento veſticus appa plus audaciæ quain pietatis erat,cetra ficulnca mu
rens, non potuit gladio fugari: quo cùm cædere nitus,impetum luſtinuit, leg; gerensanimosè val.
tạr,non poterat ſpectrum vulnerari, talem ex ſe nera pun &timque hoſtiingerit.Sed aërem verbe
fonym emittens ac fi mollis lectus percuteretur. rans,donec lallus concidit,& à vicinis ,quiad ſtre
hic apparere defiit aqua adſperſus quæ caluo Do pitum accurrerant,domum ſublatus, inultis poſt
minico fuerat ſuperfuſa. Sic ille, lib. 12.6.15 . Con diebuslecto affixus,vix conualuit Hoc Burgis ac
cubina Sacerdotis cuiuſdam noctemortem (uble cidit: alterum Salmanticæ . Degebat ibi Thcolo .
quente , diu ante lucem luna ſplendente cuidam giæ ſtudioſus quidam , è priina nobilitate: qui pri
miliri apparuit , per viam equitanti. primum miles Itinæ caſtimoniæ & pietatis oblitus,noctu magno
& ferui audiuere muliebrem vocem opem poſtu periculo & labore parietibus tranſcenſis in quod
lantem : mox vidêre mulierem rapidiſſimo curlu dam Sanctimonialium monaſterium vſque ad
ad eosproperantem .Moxmiles de cquo delcen Dormitorium (vtvocant)ſe penetrarat.ibi permit
D
dens, & gladio libi circulum circumducens , fæ tente Deo , priuſquàm ad cellulam , quam animo
minam benenotam intra circulum recepit.Et ecce præoccuparat , pedetentim perueniret,obiicit ſe il
ex remoto vox, gnafi venatoris, terribiliter buccinan li ſpectrum , ſpecie viri grauis & honeſti , prolixo
tis necnon & latratus canum venaticorum preceden capillitio & barba,lorum ingens manu tenens , &
tium audiuntur. Quibus anditis , cùm nimis illa tre nullo verbo facto:bubulam minitans inſultationé,
meret,miles auditis ab ea caufis equum feruo commit Veneratprobèarmatusmiſer ad incæſtum , fcuto ,
tens tricas capillorum eius brachio fuo finiftro circum gladióque:hunc ftringit,illo ſe tegit.viſusfibi non
ligauit ,dextera gladium tenensextentum . Approxi ſemel latus aduerfarij, lorum ſubiens, haurire &
mante infernali illo venatore,aitmulier eniliti, line brachia illi lorumque reſcindere : ſed ſemper bra
mecurrere, fineme currere , ecce appropinquat . chium corpori, lorum parti amputatæ fubitò iun
Illo fortiùs retinente, miſera ſe eripere ſumma vi & um apparebat.tandem lorarius decuſlatim illiin
connixa tandem ruptis capillis effugit: quam dia vtrúmque humerum ſiç viuenti bouem mortuum
bolus infecutus coepit ,equo luo illam iniiciens,ita (vtcum Comico iocer ) impegit, vt in terram col
ve caput cum brachiis penderet ex vno lacere , & E laplus,vix trepidus le fuga eripuerit : & domum
crura ex altero,ficque capta inuito ſed vidente mi reuerſus deprehenderit, ad modum San &tæ An
lite præda pręteruehitur.Milesmanè ad villam re dreanæ crucis,libiin pectore, & in tergo, ad qua
diens,cun &ta narrauit,& capillos oſtendit,cúmque cuor digitorum latitudinem , notam contuſionis
!

minùs gi crederent, aperto ſepulcro, cadauer line rubore liuoréqucmixtæ impreſſam . tumuit mox
capillis ,qui euulſi, inuenerunt.fic ille lib.12.cap.20. vibex, & cum intolerabili ardore,quaſivermicula
quid hic gladij contra ſpectrum potuerunt ? tan re neſcio quid, quod grauiſſimum cruciatum ad .
cumdem quantum monachus ſpectrum feriens a ferebat, miſer ſenſit ſub cute, & (ne vanum viſum
pud Gaguinum , vtalias narraui libr.2.9.27.fe £t.2. puces) alcero tertiouè poſt die ad plutes migrauit .
iut, L.Ex qua narratione vt & iſta Cæfarij colligi Nec annum ,nec nomina addo, vt vnius qui adhuc
tur & alia,vereor ne ſuperſtitio fuerit , exMago ſuperar,& defuncti quoque alterius honori con
rum orta circulis coniuratoriis: nempe circumdu ſulacur.Notenc lalciui iſti palumbi Dionæi, quis i
cendi circuli,& in ſpacio illo conſiſtendi. Nam li nocturnarum ad ſtupra diſcurſationum vtriquc
cet crux in medio circuli facta legatur , tamen illi fru &tus fuerit , & quàm inanis iſta de gladijrota
circuli figuræ fidere videbantur, & crucis efficaci-1 tione contra vun demonum perſuaſio.Nam quodt
Eraſtus
 484 DISQUISITIONVM MAGICARVM

in vita Erattus a ex loan .Opotmo narrat:quiParacelfia. A 23. luperftitiofa funt, vtcùm ad maleficium a. i
aracelli. manuenſis fuerar: folitum Paracellum noctu con moris tollendum ,vtunturmalcavio odij.v.g.cer
furgere, & machæram luam Helueticam vtráque to ritu confecraut vel exſecrant potiuscolumbam
mana in hoftem inuiſilem hực illuc torquere: id nigram ,& diuiſam permedium dant comedenda
vel ferocientis furoris fuiſſe putarim , vel ex pacto amantibus. Item fi , vt odijmaleficiuin tollant, v
conuento.licmoleſtiarum inducias à dæmone pa tantur amorismaleficio ,v.g.Euchariſtiam facram
D
redrio impetraſſe. in ore habentes oſculantur eam , quam volunt in
C 18. fit,quod putant aliqui,remedia quæ contra amorem inducere , vel labiis chrilmare inunétis id
maleficium vſurpantur nihil profutura , li re non faciant. Item li,vt ſterilicatis agrorunimaleficiyin
integra adhibcantur : hoc eft , irrita fore, ſi priùs tollant,hoſtiam ſacram comminuant, & tritam in
tentatum fuerit àmedico corporis;à confeſſario a pulueres ſpargant per hortum vel agrum . Que
nimx, remedium.folemnis enim ifte folet effema omnia ſuntmanifeſte impia & facrilega, & tamen
li.3.d.- gorum prætextus, vtdocet Nicol. Remigius b, & hæc facta aliquando legitur. primum illud refert
sono
nora dæmonum fallacia : qua vtitur primò : quia Hollenus in Præceptorio , de chriſmare, alterum
atr.cap.s. cú ſit Zelotypus,vereturne fanatio , ipſi adempta , B Grillandus,cetera deEuchariſtia ,Cæſarius Eiſter
aliis adfcribatur. Secundò vt fic homines à diui bacenſis lib.9 .
nis & naturalibus remediis auocet. Ex hoc capite 24.Adde remedia iudiciariarum ſuperſtitionum ,
valdè mihi luſpecta fuit (cedula illa,fiue program de quibusſupra libr. s .ſect. 7.6 9.
mation mulierculæ medicæ circumforaneæ , hoc Vltimum notandum multa eſſe ſuperſtitioſa (vt
anno. 1597.hic Louanij ,in cuius vno articulo hçc variis locis oftélum ) remedia: quæ ponunt Spren
conditio continebatur. Idcirco etiam ſuſpectiom gerusg & ex eo Pet.Gregorius h, de plumboli- gipuz,ma
nes illimedici, qui nolunt ægrum confiteri,priuf quefacto in ſcutellam aqua plenam infunden- 12.inz.
quàm præſcripta ab iplis pharmaca hauſerit . do , & c. exemplo.
19. eſt, putare maleficam non poſſemaleficium Et hac dere Codronchus narrat hiſtoriam , ab h li.iz.de
ſuum collere, priuſquàm libertati fit reſtituta , & auctoribus ( vt ait ) grauibus & certis relatam , cu repub.c.3
à nu . 2 .
ex vinculis dimiffa . poteſt enim , maleficium ma iuſdam mercatoris ;quicùm in partibus Suetia extra
leficio nouo tollere, quamdiu pacto cum dæmone quoddam caſtrum animi cauſa per quoddam pratum
non renunciauit, vcdocet idem Remigius : poteft c duobus famulis comitatusambularet,malefica muliere
etiam illud per dæmonem deſtruere, vt quilibet a ab vno ex conſeruis a lõgé cognita, adhortatus eftmer
lius remouendo ligaum , etiamfi adhuc carceribus catorem ,vt figno crucis fe muniret , quoniam illius ds
contineatur. tionis potentior venefic an qua folo intuitu maleficia in
20.maleficam ſcopis in oſtio pofitis impedire , ferre fciret,ipfis obuiam veniret. Quod monitum ipſe
ne domo exeat : vel, coniectis in bullientem ollam paruipendens, “ ifta nunquam fibi timorem incufhilje
ſoleis aur crinibus eius, vel acubus, cogere , vt ac affeuerans,cùm nondum ferè illa protuliſſet verba , in
currat: magicæ nugæ lunt, & peccata grauiſſima. pede ſiniſtro illatam lafionem expertus fuit: ita vt cum
quia nituntur pacto cum dæmone inito . pedem è loco amonere non posſet , & dolore lancinare
21.minis verberibus, aut vimaleficos adigere, tur,ad caftrum equo fuerit dedućtus, vbi per triduum
li.z. dze vemaleficium collant (cuius rei exempla peti pof doloribus auctis , accerfito quodam villico , qui huiuf
honol.c.3 fuprà Remigioc,) fieri poteſt vr liceat : li condi modimala curare profitebatur: falto periculoex plum
ciones quædam adfint. primò ſi certò ſciatur au bo liquefacto , c in aquam ſupra pedem proiecto ,mor
ctormaleficij. Nam lulpectos tantum , verberare bum ex maleficio ortum dixiſſe : quibuſdam prolatis
aut alia afficere contumelia, nec fas nec iura finút. verbis, tačto pede, per aliud triduum curaius est.]
2. li nibil ſuperſtitioſum putetur adhibiturus. 3.dú P fic ille libr. 2. demorbisvenefic.ca . 2.Modusex
non exiſtimeturmorbúin aliú tronflaturus, quod plorandiſolet hic effe,vas aqua plenum imponunt
ferè femper facere confueuerunt , vt exemplo de Tuper locum affectum corporis , & plumbum li
lib.6.hi clarat Gregor. Turonenfis d . videlicet ilta diabo
quatum huic vafi infundunt, interim verba quæ
or. Frác. li liberalitas eft, vt boninihil vllis hominibus præ dam obmurmurances,& in plumbo coagulato pro
35.
ftet,nili cum æqualı velmalorihominum damno, varia guttarum conformatione: iudicant primò,an
li...Mo. quo fpe & tar narratio D.GregorijMagni e, de vir ſit maleficium malum , necne: deinde cuius gene
1 , c.9 .
gine oblella:que cum opera magorum ab vno dę rismaleficium fat. De qua re tota verillimèidem
mone fuiller liberata, in vnius locum ſex vel lepté Bapt. Codronchus libr. 3. demorbis venefic.cap.13.
dæmonum millia luccellere.Neque hoc poëras la ita pronunciat. vtmodusfuperftitiofuseft ,ficó de
tuic.ideò enim fortaſſis finxerunt,non potuiſſeAd monem cooperari eſtcredendum . quamuis non defint,
meto'vitam conferuari, nili vxoris Alceſtis vicaria
quiexiftiment, à Saturno vim hanc plumbo effe indi
Euripid .
Alce - necef. Vnde rectè noſter Tragicus: cum reinillo tam ,vtmaleficia prodat , quod tamen à veritate eft a
d. ab inferis Theleo, Pluto Hippolycum abripuillet, lienum .] Probare debebant,nunc fupponunt tan
canit,alloquens Articæ prælidem Deam : tum , & Planetæ vim tribuunt minimè naturalem .
iu Nam in hanc vel illam guttulas formam coagu
Cafta nil debes patruo rapaci
..
Conſtat inferno numerustyranno. -- -- 970 ':... lari,pro natura morbi:merè & verè eſt opus non
22. Quod remedium eſſe contra Vultuarium naturæ ,ſed intelligentiæ.Pergic Codronchus: Nec
maleficium cenfuit Salifberienſis lib . 1.0.11.Horum landare poſſum aliud experimentum , quod à quodam
(ait)malitia ,etiam cùm plurimú nocentz artificio leui didici. Vi agrotus,cum decoctione verbena (vulgò her
diffoluitur: ſi videlicet ,qui fufpeétifunt, conuenti ab a ba ſancti Ioannis dicitur) abluatur,in qua ablutione,
liquo in iudicio crimen ſuum inficientur: aut, ſi confeſſi finibil reperiatur, vel decoctio non immutetur in colo
fuerint, coganturmaleficium reuocare.] quid enim ad re, infirmum veneficio non effe affectum : quodmagna
curationem inficiario virium quear haberc,nifi ex copia pilorum ,& præcipuè ſuorum , inueniatur, eſſe ar
pacto conuentorti tamen aliquis folummodò in gumentum efficax ,non folum venefici ,ſed do grauiſ
tendens fignum deftruere fic interrogaret , non fimi,minimeg,curam recipientis:quod ſi pils fint pau
auderem illum peccati, ſalté Mortalis, reú dicere. ciores,morbum eſſe mitiorem ở curationem a Imittere.
Quod
 LIBRI VI. C. I. SE C. I. Q.I.
487
Zuriflimun :
Quod fi decoctum illud ad nigrum colorem mutetur,fi- A peculler,vt quæ in ſchedula, quam illi avti licere.
ignü elepræſentia damonis:quod ſi ad alioscolores mu. continebantur ,fibinon grauaretur exſcrisi iunt.
tetur,alia indicare . Quis vero non percipit hunc etiam cam ſe eſſe, ſi de collo illam geſtaſſet ,oculo ento
modum effe ſuperſtitioſum ,cum illi pilivirtute verbe pitudine liberandam : & ſtudioſus ſcripti illiusind
ne, nec ablutionis elici vel procreari non poſſint.] Sic racteres , vel obſoletos cernens,vel obſcucjoresc
ille d.c.13.Addo,coloris hune mutationem eciam ſolent) legere non valens; eorum loco hæc verba
ex naturali humorum prædominio ( vr aiunt ) in ſcripſitin ſchedula ,diabolus huicvetula oculos erual,
morbisnon maleficis, led grauioribus, poſſe con fc.limulá ; præclarum philacterium mulierculæ
tingere . Idem libr.4.cap.2 . damnat tertium quen tradidit,quot cùm de collo ſuſpendiſſet , ſpeplena
dam modum his verbis; aly columbum permedium poft paucos dies ſanitati fuit reftituta . Nimicùm
raffum ventriculo agrotantis apponunt,nonnulla verba voluit Satan hancanum decipere , & in ſuperſti
obmurmurando.Qui modigaly confimiles manifeftè tione ſua obfirmare.Plura li vis,lege li, 3.p.2.9. 4 .
magici ſunt,cum prorſus virtute naturali careanr.] ſect. 9. quibus addi quoquemulta poſſunt exCar.
adde ,nec ſubſit ratio curmiraculo res adſcriba dinalis CulaniExcitationum li. 2.in Sermone, Iban
tur? maximècum certa verborum formula vtan Magi,quam viderant ftellam ,cc. vt eorum qui pu
tur.Poftmodum idem iuſtiſimèconqueritur ; re Brabant contra ſterilitatismaleficium , velodijinter
media multa , tanquam arcana ,ex arte magica in coniuges prodeſſe, li quis nidum auium inueniens,
medicinam translata funt : vt multi Arabum ſectores caperet ipfam cum pullis matrem : & ideo vulc à
fecerunt:vtMichael Sxuonarola in ſua Practiqua, More præceptum , Deu.22 . ne mater cum pullis ca
guidam Bartholomeus, qui practicam & experimenta piatur. ſimili modo ad vitandas alias ſuperſtitio
cum quibufdam introductionibusin lucem edidit. Sic nes alia quædam veule ludæis prohibira , nempe
enim multis modismedicine ſcientia conſpurgata re precepiſſe Moſem vafa cosperiri,propter Dominas A
mediorum vanitate fæpè coarguitur.Sed horum Sata bundas.ſunt enim demonessquibusvetula offerunt ef
nicorum hominum curationes fallaces, ac incertæ ſunt, culenta & poculenta,qua mundando domum non come
acfepe preſtigiofa ,vt videantur permodicum fpacium dunt,imoſeducunt. Prohibuit ne vir indueret veſtem
emporis ſanare,greuera no fanent.] Credatur medi mulieris, & è conuerſo ,propter idololatriam :quia multe
co docto & pio ( quantum ex libris eius colligo ) res veftes viriles & arma in honore Martis induebant:
in arte fua. & virimuliebres in honore Veneris.Hoc feftum pera
Er in his omnibusNorandum , ſemper dæmo C gitur à Chriſtianis in Carniſpriuic.] Etpoſteat i
nem lucrum aliquod libi ex his comparare. & ſem dem addit ſequentia exemplavt aicluperſtitionis in
per animæ,interdum & corpori nocere: quia ſem curandismorbis :fi res confecrata ad aliud,quam ad
per aliquid admifcet,quo fiduciam in ipſuin homo proprium vſum applicentur, eſt ſuperft in:0;vtaqua be
nos à Deo ad creaturis aduer nediéta qua bibitur contra informatem ,vel fpargitur
profiteacur;vel quo
cat,& à cæleſtibus curis ad cænoſa terrenáque de ad fertilitatem ,vel darur aliquando brutis.(Nota hoc
ducat vel faltem à ſeriis & grauibus ad ludicra & ſanè intelligendum ,vt & quædam ſequentia.Nam
nugatoria. Sic ſemper in aliquod peccatum ani aquam benedictam adhibere, vt remedium natu
mam pertrahit,vtrectè obferuarunt D. Auguſtin . rale , vel addito ritu aliquo ſuperſtitioſo id verè
aD . Aug. & D.Leo a . Obſequitur mancipiis ſuis, vt fir malum :ſed eam adhibere , vt quid Sacramentale ,
lib . octo- miùs illa fibideuinciat , & in peccato retineat. & vim tribuere Deo per facramentalia ſua,ad cor
gintatrium SiDeuspermittit ,hoc modo lanariægrum ,plu . roborationem fidei,mirabilia operare ſolito; itein
89.9.22. res in fraudem pellicit : fiDeus non permittit, ſed ve dæmonis maleficium ,vel pręłtigium ceſſer,hoc
mo. 19.de impedit, tunc faltem peccatum hoc præcedétibus pium & licitum effe Catholicus nullus poteſt ne
paffio . accumulás,conatur ægros in deſperationé adduce- D gare,vtdocebo ſec.3.) & de luminecerei paſchalis,
Dom . re.Simalúvnicquo auferat,transfert in meliorem . deaqua baptiſmatis. (de his idem cenſeo quod
Simulierémorbo liberet, transfert in virum ; li ſe deaqua luſtrali.jAbftinere à capite animalium in ho
né in adoleſcentem.Si ſorrem magus in alium nó norem S. Apollonie vol Blafii: vel vere carpitum lu
tranſtulecit,ipſemet necatur,velingens vitæ diſcri minis confecrati ( hoc non intelligo , ſi loquitur de
men adit.coactæ nonnullæ Lamiæ ; quia non po cera bencdi&ta ſeu candelis probo ritu benedi&tis,
terant in alios,in fuos ipfæ liberos transferre.Nar errat.(crux falta de lignispalmarum ,balnea in vigi
b . lib.3. lia Natiuitatis G Carnis priuij contra febres,& den
ratauctor Dæmonomaniæ b , fuiſſe in Gallia qui
cap . 2 . maleficio quo læſus erat curando magnum accer tinm dolorem ,non comedere carnes in die Natalis Dom
fiuit : ab hoc reſponſum : ſe morbo illum liberare mini,contra febres,vel ad honorandum ſanctum Nico
non poffe niſi in eius filiolum adhuc infantulum laum pro diuiitis ac quirendis , petendo eleemofynam ,
transferrer. conſentit impius pater, & à mago la ( hæc omnia fatis clara ſunt) eundo ad Sanctum Va
natur. interea nurrix,re intellecta,infantulum ſub lentinum contra morbum caducum ,ponderando puerum
ducit , & cum eo aufugit : cùm ergo magus non cum filigine vel cera , ( in his poteft aliqua ſuper
poſler in eum transferre, fuit ipſemet à dæmone E ftitio ab excrinſeco aduenire: ſed ſecundùm le pia
interfectus. Tolofæ , idem ſcriptor ait, ſtudioſum ſunt & licita ) portare crucem circumquaque per
quendam amico ſuo grauiſsimè à quartana vexa campos in vere contra tempeſtates ( fi non fiat , vim
to dixiſſe, vt febrim vni ſuorum inimicorum tra ponendo in tempore veris,non eſt ſuperſtitioſum ,
deret:illo verò reſpondenteneminem fibi inimicu ſed licicum :) in certis oblatis ſuper altare, ficut lapi
effe , dixille : da feruo tuo : tandem , cùm hoc illi dibus in die S. Stephani,e ſagittis ſancti Sebaſtiani
religio eſſet facere,magum dixiſſe : da mihi eam , ( hoc quoque pium , fi tantùm fiat in honorem &
annuente ægroco ,ipſum conualuiſſe : magum ve commemorationem certaminis horum Sanctoru ,
rò febri oppreſlam interiiſſe . Facit lucri ſemper ſine fiducia inmateria,formaqumero & c.) addicde
alicuius certa fpes, vt etiam planè futilibus & ab . acu qux tetigir veſtem mortui, de ligvis furcæ , de
ſurdis nonnunquam cooperetur. fic enim (ve nar lignis coniungendis contra febres, de hoſtia non
cli.r,de la - rar I.C.ille Francofurt.c) cùmvetula laborásopthal conſecrara contra febres(nac verè ſuperftitio lafuni )
iniis cap.8. mia ſtudioſum quendam conueniffet, ab eoque contra ictericiam de vrina , de pullis & c.]puto le
Ddd gendum ,
 486 DISQVISITIONVM MAGICARVM

gendum ,de pediculis,neque hoc eſt ſuperſtitioſun , Apertus e.3.probaturex Patribus , D. Chryfajtorusf, c.c.ext
cum ſubſit ratio phyſica. citiusmorshomini Chriſtiano fubeunda ,quam vital;- de lo
QVÆSTIO 11. gaturis redimenda.Huc referendum illud B.Leonisg , flom.8
An liceat remedium petere à maleficis? cùm eis ( fcilicet demanibes ) nihil amplius liceat, in epil.
Aciſfiinè hæc quæſtio patet , in qua multi quàm iuſtizia diuina permiſerit; agunttamen ver- Colof.
E L. multa ſcripſere,multi etiam periculosè admo lutiſſima arte fallaciæ , vt ex arbitrio propriæ po g fer.19
de pail.
dum errarunt. teſtatis aut parere videantur,aur lædere ; & multis Domini.
Certum eſt vt hodie , fic etiam olim fuiſſe, qui ( quod dolendum eſt) ita pernequitiam finula
maleficia maleficiis tollerent.Nam cùm Coryban tionis illudunt: vt quidam illos & timcant patiin
tes eflent numero LII.eorum XXXII. crediti funt fenſos, & velinthabere placatoš;cùm beneficia dę
maleficia inferre,alij verò XX. eadem amolui. Sic monum omnibusline nocentiora vulneribus.quia
Scholiaſt. Apollony lib.primo. tutius eſt homini inimicitiam diabol; meruifle,
Dico primò falluntur Iuriſta, qui exiſtimant iure quàm facere . Necmoniſta D. Auguſtini h ;cùm ergo h crađa
ciuili liceremaleficiis vti,in bonum finem : nempe ad cauſæ articulusvenerit,vt hæc proponatur condi-So.in lo:
curandosmorbos,velad repellendas tempeſtates, B tio :aut faciendum eſſe contra Dei præceptum ,aut
vt Hoftienfun fumm . Azo in fumm.Pet.Arodius lib. ex hac vita emigrandum , quorum duorum homo
rer indicat.8.tit.7.ca.6.Bart.Salycet.Godefrid. aly ſi cogatur alterum eligere , comminante mortem
in l.eorum C.demalefic.Troilus Maluetius defortibus, perſecutore ( idem eft demorbo per maleficium im
Grilland.de fortileg.caly communiter. dico fallun miſfo}ıbi eligatDeo dilecto emori, quàm Deo of
tur , quia legem illam Conſtantini qua nituntur fenſo viuere . ibi oderit in hoc mundo animam
l.corom a,recentiorelege luftulit poſtea Leo Imp. Conſti ſuam , vtin vitam æternam cuſtodiat eam . ] Ex
1. dema his.
:f. & mat. tut.65.ad Stylianum de Incantatorum pæna ,vtrectè
aduerterunt Nicol.Remigius: & Pet.Gregorius,& Inferturprimò peccare iudices, qui coguntma F
Godelmãous,quam ,quodTribonianus,homo pla lefica benedictione quadam iis quos lalerút ma
nè ſceleſtus,prætermiſerit, cauſam aliam non vi leficium auferre . Nain hæc benedictio illarum ,
deo , quam quia ab omni erat pietate & vera reli nihil aliud eſt,quam formula qua ex pacto dæmon
gione alienus. ibi Leo grauiſſimus verbis negat cellaturus: & li benedictione vera lanandus æger
quidpiam verè bonum his artibus effici: ſed ap foret,præſtaret vti benedictione Sacerdotis , vel
parens illad bonum , illecebram atque nallam el C alterius probi hominis ,quàm malefici , cuius ora
te , que illecios ( inquit ) in malorum omnium ex tio Deo eſt exſecrabilis , neque licet nobis cum
tremum vbi à fummo bono exciderint , abforbeat, infidelibus hæreticis , apoſtatiſque oratione in di
compertum habemus. Notum enim nobis eft illas , uinis iungi.Vnde fequitur etiam malificam obrem
vt qui ſe ipſis dedunt , pro creatore ac Domino infau perantem tali iuſſioni,& ægros hoc remedio vten
ſtis diriſ , demoniis adinareant, efficere: & quiillas af tes peccare.Valdè quoque falli illos , qui exiſtimát
jectantur,hos , per externarum rerum latum quandam liceremaleficiis ſanitatem quærere vel conferre, fi
fpeciem ,vulnera in animaexcipere. Quale quidda in id magiſtratus iubeat.
ier pugnandum meticuloſis frequenter accidiogii dum Infertur 2.veram eſſe deciſionem articuli Pari

ictus interdum exciperemanu nolunt,illis velcaput vel fienſis s .Quod licitum eſt veimagicis artibus , vel
ventrem exponunt. Sanèverò ſi quis aliquomodo in aliis quibufcumque ſuperſtitionibus à Deo & Ec
cantamentis vfus effe deprehenſus fuerit, fiue id refti cleſia prohibitis, pro quocunque fine bono:error.
uende conſeruandüve valetudinis , fiue auertenda à quia ſecundùm Apoftolum non ſunt faciendama
rebus frugiferiscalami:atiscaufa fecerit ,is apoſtata la,vt eueniant bona.co deciſio art.6 . Quod licitum
rum pænam ſubiens vltimum fupplicium ſuſtineto. ) fit ,aut ctiam permittendum maleficia maleficiis
Sed & Caroli. V.conftitutio hos arbitrio iudicis D repellere:error. art.7 . Quod aliquis cum aliquo
Althe condigna pæna puniri iubet b . poflit diſpenſare,in quocumque cafu ,vt talibus li
us lib . I. Dico 2. Diuina ( pofitiua Ecclefiæ lege ſemper citè vtatur,error.)
riſprud. prohibitum fuit viimaleficis artibus,velmaleficos con Infertur 3. impium & hæreticum eſſe dictum
ichardus Julere etiam in bonum finem.Eft communis Theolo Paracellii,nihil referre,an Deus,an Diabolus , an- ilibr.de
on ( .112 . gorum ſententia , & ctiam Canoniſtarum . Proba gelivel immundi ſpiritus ægro ferant opem ,mo- morb.ca;
aur.Kir dò morbus curetur. duco. & li.
hogius tur 1.ex ſacra fcriptura. Deus id prohibuit. Leuit . de hyper
>.2. coll. 1 1.v.31.Nox declineris ad magos,neque ab ariolis ali Infertur 4.periculoſam eſſe , & erroneam , vel phyſ. mor
· Molle quid fcifcitemini,vt polluamini per eos.& cap.20.v.6 . ſaltem non ſatis euolutam & explicatam fenten- biscur .
15 coolt. arima qua declinauerit ad ariolos eomagos, c » for tiam Nicolai Remigij k ,precariò non licere opem á k lib.z.dz
axon.p. nicata fuerit cum eis ponam faciem meam contra eam , malificis impetrare,ſed licere,vi påverberibus eam ex monolat.
ſect. 2 . C.3 .
of in erficiam illam de medio populi fui. Vnde patet torquere :qui hoc faciat,nunquam ,quiillud,ſemper le
hoc effe peccatum mortale .Deu 18.v.10.Nec inue ihalier peccare.] Quorum vtrumque, fallum vide
niatur in te , qui luftret filium ſusum aut filiam ducens E tur.licet enim aliquando id precibus petere & im
per ignem , aut quiariolos ſciſcitetur,c obferuet ſom petrare:aliquando etiam verberibus ad id adige
nia 1 gue auguria ,oc.Io nouo quoque teſtamento re,non licet. Non igitur cò recurrendum , fed res
verat D.Paulus, quando iuſtam damnationé com longè aliter explicanda. diſtinguendum videlicet
minatur illis,quiipli impingebant eum mala face primò inter maleficum paratum auferre maleficio
ad Rom te vtbona euenirentc:quo fignificat,graue pecca nouo, & non paratum :aliter enim peccat quihúc,
.v.8 . cum eile mala facere in bonum finem : quod ta aliter qui cogit illum ,2. diſtinguendus auferendi
c.qui G. men prętexunt quimaleficorum opera ad inorbos modus,an cum maleficio , an fine illo id fiat : quæ
c Salua
pre,26.4 depellendostempeſtatéſque arcendas abutuntur. communiter theologiſolent attenderc.
c.admo 2.probatur ex perpetuo Catholicæ Ecclefiæ vſu , Igitur primòfalla & erronea eſt ſententia Pa
e ant.c. jux fempr id improbauit , vt plurimi canones racell & fimilium , licere maleficia maleficiis
on obles oſtendunt d,& presbyterum damnarunt , qui bo tollere,
etis 26
no fine diuinationem fuperftitiofam faetat ex Qudam putant licerecolleremaleficiú ,non per
. 7.
malcfi
 LIBRI VI. C. II. · SEC. I. Q. II. 487

inaleficia ,ſed per res tamen luperſtitiolas & vanas: A | illud collere. Scd hocmeritò céletur duriffimum :
videntur hocmulti Canoniftæ tenuille , & non potiùs ergo dicendum ,hoc vnico medio vtilicere.
a Huber- nulli Theologi,& legiſtæ a fi ſuperſtitionis voca Verùm hæc argumenta nullius momenti lunt.
tin.& Gof bulo hi DD.rectè vli;nequit negari,hanc opinio Eorum enim quæ in primo ponuntur argumento
fred. quos nem quoque erroneam eſſe.quia ſuperſtitio res eſt planè diffimilis ratio eſt. nam illic abducuntur ad
Sprenger. per fe mala , nec malum licetfaceret , vt bonum id, quod fine peccato facere poflunt , livelint, la
in Malleo eueniar.docethoc Silueft.verbo maleficium nam.g. cerdos enim poteſt conari conteri, ctſi tempus
& eum fim Roſella verò & Tabiena non tenent illam opinio habcat, confiteri: vſurarius poteft dare mutuum
pliciter re nem , ſed dumtaxat referunr. ſimpliciter:idololatra potelt per Deum verum 14
feruntnec
rcfellunt Alijitaque fatentur per ſuperſtitioſa media tolli rare:fed operatio malefica ,qux petitur,eſt intrin
Petr.Gre non poſſe ;poſſe tamen per vana , quæ non Gint il ſecèmala, nec line peccato fieri poteft , ideóque
gor ,fupra licita , ſic loann . Friburgenl.in fumm . confeffar, &
nec peti.quia petendo conſentit eius malitiæ ,quod
dD The
& Ricki- id fequiturRoſella b,quiexemplum ponit , ſima lemper illicitum d , & teſte Apoſtolo ad Roman . de
us lib. de malo
leficiati facerent celebrare tresmillas deDomina , digniſuntmorie non jälum quitalifucrunt,fed
prob.aquç 13.0.4.
& poſtea omninò nudi operam darent liberis conjen ;sunt facilit bw . In ſecundo argumepto ,fil
frigidæ .
bv.impe- quæren dis , creden tes Gcmalefi ciu m m
ceſſaturu . B : so Supponitur,alia remedia non fuperelle ,ſuper
dimentú Sed hoc exemplum mihi non placet , tum quia il lunc enim alia , de quibus poftea : quod lineulu
m
15.nu. 19. rein ad certum numeru miſſarum reſtringe , idre pereſſent , præftacetmorimillies.quam per pecca
non caret ſuperſtitione , tum quia medium illud cum lemel lanari.nam bonum animæ corporis bo
non modò vanum eft , fed & inhoneftum , & vix ng praferendum elt , & honor Dei cunctis ante
poteſt peccato carere : li tamen omne peccatam poncndus. Neque hoc durumy videridebet lien
impudicitiæ & inuerecundiæ deforet ; peque vis ti , quod,gui amu animam jumplus quam Dium ,
in numero poneretur , neque fides adhiberetur perdet eam , & c .
ipfi a &tui , ſed miſericordiæ diuinæ per milla Remigius verò coactionem fuain aftrnit le
lacrificia propitiandæ : tunc pofler admitçi' e. quentibus argumentis.primò quia talis coactio in
xemplum . Deinde li vana remedia ,fumaut, pro honorat diabolum , & ç £ expers omnis pacti. er
omninò vanis hoc eft innanibus,licut omnis va go licita eſt . Reſpon.magis inhonorat Deum , quia
na locutio eſt peccarum , fic nulla vana opera cogit alium peccare. iminò nec inhonorat diabo
tio caret peccato , faltem veniali , cap. illud 26 . lum ,quia cogi, maleficum ve inuoces & họnoret
9.2.fi vero vzúa vocant indifferentia, tunc li quis dæmonem :iple quoque cuin honorat ; quianon
adhiberetca inuincibiliter neſciens elle peccatum , modo credit dæmonem pofle hanc medelam ad
pullum foret peccatum ; ſi noninvincibiliter,non ferre,ſed etiam concurrit.poſtiuè ad actum poli
tamen affectatè ignorans, forer tantum veniale: ciuuni.dæmon verò pluris hoc facit, quan manci
idem foret , fi quis faceret credensaut volens ex pij luiiniuriam , cuius afflictione ſolitus cſt gaude
periri an per calia maleficium foluatur , non per re.Nec poteft dici expers pactiraciti,qui cogit ma
operatione diaboli,fed per cellatione eius ab ope leficum iſta perficere , virtute pacti quod malefi
rando ; propter pactum quod maleficus cum dia Cus cum dæmone iniit .
bolo habebat de ceſando quando hoc vet illud Secundò probathoc pacto,licet à furcfugien
fieret. vide Silu.fupra rum.g. te rem vi ſibi ereptam alia virepeteſe:licetarcem
G Tertia ſententia , quædam eftPet . Aurcoli in 2 . ab hofte iniuftè occupatain armis recuperare :licet
d.3 4.9.2 . & Angeli verb. ſuperſtitio. 9. 13. licere vinculis pertyrannidem mancipatum ,aſtu violen
à malefico parato petere , vtmaleficium maleficio térque eripere:cur non hæc vislicita, vt innocen
tollat. exemplum huius rei ſubpedicat loannesDtem inorbis indigniſſimis fanemus?Refp.illationem
ein epit. Nider c. Inquifivor (inquit) Eduenſis mihi referebat, eſſe vanam ,quia reliqua illa licita ſunt, & iuridiui
Formica
rij cap . 3 : quod modus tollendımaleficium , aut fe vindicandi in no naturalíque conſentanea :maleficium yeròma
in fine. malefico , talis practicabatur ſuo icmpore. Venit enim leficio fanare omnirepugnat iuri.
aliquis laſus in fe vel in fuis ad maleficam ſciſcitans Tertiò nititur auctoritate l.nullus Cod . de ma
malefactorem . Tunc malefica. plumbum liquefa&tum lefic. & mathem . vbi tantum punitur , qui aruſpi
aliquories fundebat in aquam : quouſque opere da cem vel magum induxerit precibusvel ſuaſioni
monis in plumbo imago aliqua viderctur : quâ viſa bus.ergo criminis atrocitas in hac ſuaui inductio
imagine; malefica quafiuit ab explorante , in qua ne conſiſtit.Confirmatur,quia Photius in Nomo
parie vis ladi znaleficum tuum , & in eodem vulnere canone dicit legis illiuspænam tantùm debere in
eum agnoſcere ? cúmque explorator locum eligeret , telligi , vbi did Quoiw id eſt per lacrificia & ma
ſtarim malefica in eadem parte imaginis,que in pluma Stationes, negocium peragatur . Non ergo locus
be relucebat; fixuram vel vulnus per cultrum poſuit , eft pænæ ,quando malo adiguntur .Refp.puerile ar
o lucum vbi reum inueniret indicauit : nomen tamen gumentum hoc eſſe,illi ſimile;ſi quis dicat,lexeum
nullatenus manifeftauit;fed experientia tefte maleficus E. punit , qui præmiis & blandiciis , & per artem le
per omnia ladi reperiebatur , ficut ſua imago plūbea.] noniam mulierem ad fagitium pellexerit:ergo cri
hæc ille.hoc ergo ſecundùm Aureolum liceret : & minis fæditas in hac blanda inductione & pella
ſecundum Remigium poſſet verberibus malefi cia poſiça eſt : & inferat poſtea , igitur punirimi
cus ad hoc faciendum adigi . Argumenta Aureoli nimè debent, qui viminiſque matremfatniljas in
ſunt.primò licitum eſt ab vſurario parato vſuras chori violationem impulerint. Conftantinus au
petere;& à parato conferre Sacerdote , in peccato tem id tantùm vetuit ea lege , quod quidam (i
Mortali conftituto,ſacramenta petere ; & deferre bi licere putabant. nam fpontè facienti , nul
iufiurádum idololatriæ ,quem ( cio per faiſos Deos lam ſe iniuriam facerc credebant : id vero quod
iuraturum , ergo fimiliter in noſtro caſu perere à multò grauius erat, non vetuit ca lege,quia ris a
malefico parato. & c.Secundò non potcft excogi pertè iniquaminùs indigebat noua legis coërctio
tari remedium aliud ad collendum maleficium :er ne. Quare Salyce . & Fulgof.menté Imp.atıédetes
go fi hoc quod vnicum eft vti non licet,non licet de quibuſuis euocatoribus & provocatoribus ide
de 1
Ddd 2 obene
 ONVM RVM
UI SITI ICA
488 DISQ MAG

obtinere cenſuerunt: nec illa Photij limitatio vl., A fer poflem imperare.Nec etiam fimpliciter verum
ceriùs protrahenda , quàm vt ſignificet Impe eft,licere ſemper petere à malefico vtmalum re
fatorem de illis egiſſe maleficis , qui cum temporis moueat.Quid fi enim (ciam inaleficium non poffe
priuatim , prætextu amicitiæ , & hofpitij recepti tolli,niſi modo illicito certum eſtme cum nó por. Id pet. Lc.
in domos gentilium , dæmonibus clanculùm facri ſe petere d . quid fi etiam moraliter mibi conſtet delm.ſup.
a l. 2. C. ficabát: quod ipſe fieri prohibuerat alia lege a.Nec maleficum ,etfipolic colli ſinemaleficio , non ca
Theodoſ. men fublaturum niſi cum maleficio ? certum etiam
tamen vilus fanæ mentis hinc inferat , licita fuiffe
de malef,
maleficiaMagorum , in quibus non ſacrificabatar. puto ,tum non licere petere,vtcollat e. Potefthu lc hoc vo
& mathe.
poreſt enim vnum factum ex pluribuscapitibus il ius rei exemplum dari,quando petitur colli ab eo , luit haut
dubiè ide
licitum effe:quorum vno ceſſante ,ratione reliquo quinon eft auctormaleficij,nec locum & modum Ledelm.&
rum adhuc illicitum manebit. maleficij & curationis ab ipfo malefico,vel homi- Henrriq.
Dico igitur tertiò, ſententia hæc Aureoli , Angeli ne alio intellexit : nam talis non poteft curare ſinc d.n.3.in fi.
fimilium eft erronea 'cauſamultorum peccatorum : maleficio alio , aut dæmonis cooperatione noua.
nec licet vllomodo nec ab imparato, nec a parato pete Quare rarò admodùm ,vel vix vnquam licebit pe
revimaleficium maleficio tollat, hæc eſt communis B tere ab alio, quàm ipfomet maleficij auctore.
ſententia Theologorum , Aureolum & Angelum Dico igitur quincto ,licet à malefico petere, immo
idcò grauiſſime reprehendentium :tenentquod di licet etiam illum minis & leuibus verberibus cogere, vt
xi D.Thom.D.Bonau .Sco.Tho. de Argentina ( aly maleficium tollat, quandocumque probabiliter credo il
in 4.d.34.Silu.verb.maleficium q.8. Armilla num.2 . lum finemaleficio, modoaliquo licito id facere poffe,fi
Tabiena ver,impedimentum 12.nu.9.Rofell.ſupr . Ca ue quandocumque non ſum moraliter certus,quod vte
ietan.2.2.9.78.art.4.Pet.Ledefm.ad 3.9.58.a. 2.diz. turmodo illicito . Jeſt ſentencia communis Henrici
Alfonſos Caftro li.1.de iuft.baret.punit.ca.1s. Spren poftea citandi, Scotiá omnium citatorum in concl.3 .
ger.p.3.mallei.q.16.Nider.fup.Nauarr.c.11. num . 29. Praterea loann.Baſſol. Vorriloni in 4. d.34 . Caie
Angl.g.de arte Magica ar.6.diffic.2 . Abulenf.in c.19. tan.in verb.maleficium . & in opuſc:12.tom .2.Gabr.in
Matth.9.90.!i:1.0.Dom.Sor.in 4.d. 34.q.1.1.3. eb 8. 2.d.23.2.4.dub.2.Binsfeld.in l.eorum q.5.C.demalef.
de iuft.9.3.4.2.Viguer.C.16.9.4.Martin.Ledeſm.in 4 . probatur ; quia hoc eftvti iuremeo , & inducere
9.60.4.2.Brianſon.7.13.conc.2.Orbell.9.34 . Vngarel magum ad id, quod facere tenetur , & fine
pecca
lusaddit.ad Angel.d.ll.13.Henriq.li.z.dematrimon. to, li velit,poteſt facere.non autem eft confentire
c.8.n.2.& n.3.in fin.Probatur,quia hoc facræ litte- c ' pacto quod dæmon habet cum 'mago . De coa
ræ ,canones,ius ciuile & SS .Patres improbant , vt &tione id concedit Remi. de precibus negat. fed
oftenfum fuit concl.præced.2. quianon licet con ratio noftra, & communis fententia DD.de preci
b Rom . lenium præbere in peccatum alterius b.3.quiali bus idem conuincunt. de iuffione exemplum ha
v.ylt. cet fic paratus peccare : hoc tamen peccatum , & bemus B.Theodori Archimandritæ , qui Theodo
iſto tempore,non faceret, niſi inductus. 4. quia vt rum Magum ad pænitentiam adductum iuflit ,
a & um per fe malum nemovnquam licitè facit:fic ; primùm omnia peccata ſua confiteri.2 .fi quos ha
c vid . D. nec ad eum licitè poterit induci c.Nota magis pec beretlibros maleficos in medium proferre.3.quof
H
Tho.2.2: care,quicogit inuitum , quàm qui orat paratum . cumque homines aut domos aut animalia male
9.78. 2.4 .
nam qui cogit inuitum iniurius eſt cogendo ,& fi ficiis fuis obftrinxerat , diſſoluere. 4. non amplius
Turrecrc .
in c.mo- mul cooperatur:qui petit à parato , nullam ei facit ea in quem quam exercere ,ſed pænitentiam age
uet te 22. iniuriam.quod nota concra Remigium . ref.Deverbere & minisprobatur quoad eos, quos Georgi
9.1.Sot. li.
Dico quartò haut dubiè poteftmaleficus induci,vt conſtar maleficio læliſle . quia non tam infero in us in vita
6. de iuft. S.Theodo
per modum aliquem licitum tollat maleficium ) in iuriam ,quàm illatam repello : & ficut crumenam ri,apud Su
& iur.q.1 .
2.5..Caft
0 . hanc ſententiam conueniunt omnes in præcedenti meam poſſem furi extorquere , ſic etiam poſſum rium .mēſ.
& al.fupra. concluſione citati DD . & cft veriffima, caretque D
mago quam quali detinet corporis ſaniratem.Co- April.
dubitatione,ſed indiget tamen explicatione, vam firmatur hoc , quia docet experientia , nunquam
quidam DD.non fatis clarè loquuntur , etfi benè nili vi coactos maleficium tollere velle. Dixi, le
ſentiant. Guido Brianſonus in colle&tario ſupra 4 . uibus verberibus : quia grauia vulnera vel im
Seni.7.13.concl.3 . Immo(ait ) ego fortiùs dico , quod fi modicos cruciatus inferre , id ad iudicem ſceleris
aliqua perfona erat impedita , vel vexata quacun vindicem , non ad priuatos pertinet. Leuia non
que vexatione per aliquam perfonam fortilegam per erunt,fimaleficæ inde immineat periculum vitæ ,
pačtum demonis : do per orationes, velvota,vel artes , mutilationis, aut grauis morbi.
non posſet fanari,niſiab illa perſona que talia intulit. Caietan g. cautelam proponit ,vt quis expref-
g toms:
Dico ,quod accederem ad illam perfonam ,quamihide sè proreſtetur , ſe nihil commune cum Diabolo opuſc.12.
dit talia, non vi faciam homagium diabolo,nec vtco habere velle. Hæc fanè prorsùs neceſſaria cau
lam illum fortilegur , fed vt mihi auferat , quod mihi tio,quando peritur ab eomalefico , qui non intu
dedir.Si ipſe agat cum diabolo , ego non conſentio: ſed lit maleficium . vix enim (vtdixi) ſine peccato ta
tantùm pero ,vt remoueatmalum quod mihi dedit. Et E lis poteſt maleficium auferre. Sic cùm crude
multoriens iuſtitia cogit tales, vi reſtituant ſanitatem , lis & nefarius Bertulphus dixiffet coniugi ſuæ
quam abſtulerunt. Immòſi proprius diabolus dediljet B. Godoleuæ , in eam ferociæ fuæ caufam , effe
mihitalia ,dicerem fibi ,quod à me remoueret tale im dæmonem , & ex maleficio natum diſcidium ,ad
pedimentum , nullo tamen modo faciendo fibi homa didifférque ſe noſſe fæminam , quæ iactitet ſe pol
gium .) Sed quod ait de Diabolo . id ego prorsùs ſe illosmutuo amore & beneuolentia adeò con
periculoſum puro ,& meritò negauit Sotus in 4.d. nectere,vtnó queant coniuges ardentiùs fe ama
34.good , 3. Nam non poſſum petere,vtab amico , re:reſpondit Sanctamulier,Chriſti ancilla fuim ,illi
quia cum eo inimicitias,indicente Chriſto, gerere egomea omnia commendo:fi tamen abſque ſceleris ali
debeo : omnis etiam mihi cum eo familiaritas & h Dro
cuius commixtione id fieri poteft,quod dicis, non refra- Gelt go n .
elie
communicatio interdicta eft.Per modumverò im gor h. ] Si quis ab ipſo, qui nocuit, medelam pe- fis in vita
perij,non poſſum iubere,quia mihi non fubiicitur. tat ; fortaſſis abſolutè loquendo , non eftnecefia S.Godele
Dumtaxat in Dci nomine, per exorciſmimodum , rium addere illam proteſtationem , ſed ſufficier , uc 6.Iulij.

abro
 LIBRI VI. C. II.
II. SECT.
SECT. I. Q. , III. 489
abfolutè ( in caſu conclufionis huius quintæ , pe - la Jante annos centum approbali, & exculi : kipo 70.
cerevtnocere deſinat. quia res quæ petitur bona quod eft de impotentia coëundi: Pariſiis ( ait ) conriga.
& iuſta eſt ,nempe non nocere proximo: & poteft quod quadam fortiaria virum , quieam reliquera
ac teneturmaleficus id licito modo facere , nem impedsuit ,ne poffet cognoſcere aliam , quam legitimi
pe permedium aliquod naturale ( ſi nouit) vel per ſuperduxit. fecerat enim incantationem ſuam juper
lignideſtructionem , ideò quod depecunia ab vſu claufam ſeram , quam in puteum quendam mifer ,
rario mutuanda dictum , id hoc vim obtinet. Acta clauem fimiliter in puteum alterum , eam fic diabolu
men ſemper vtiliùs erit & cutiùs hanc proteſtatio promouenie vir ille factus eſt impotenscum vxore ſua .]
nem adiicere , maximè fi pecam vt tollat malefi Quæritur ergo V. liceat aperiendo clauftrum , com
cium , vel quid aliud buiuſmodi, quod non nudam burendo capillorum glomum , foluendo ligula nodum ,
ceſſationem :ſed quiddam actus poſitiui ſignificat. vel effodiendo ollam ,o exurendo qua in illa habentur,
quia malefici vt plurimùm funt homines idiotæ , & autfimilia remouendo, perdendóque ,maleficium de
alia quàm fuperftitiofa remedia ignorant. Quare ftrucre , & liberare maleficiatum : Duæ de hac re
etiam confulo , vt petatur ab eo , quo remedio fit ſunt ſententiæ . vna,nullius quod ſciam in libris e
vfurus. Si nolit dicere, non eſt vtendum eius ope Bdicis , in quibus nouduin mihi contigit inuenire:
ra : quia hoc ipſo ſatis indicat ſe vſurum remedio ſed noſtris temporibus loann . Heſſels à Louanio ,
illicito . Si verò indicet remedium : tunc fi fatis in praleclione lib . 4.fent.docuit nullomodo licere .
prudens es & doctus , ipſe conſidera & diſcerne, hoc haur dubiè pio docuit animo , & vt homines
an ſit licitum necne:fi no es idoneus iudex , doctio à maleficio abfterreret : quàm tamen prudenter
res & prudentiores conſule :fidubitetur an fit me. & verè , manifeſtum ſpero fore ex iis quæ bac
dium naturale , conſulanturmedici : ſi verò an lic quæſtione differentur.multi ex cius diſcipulis rem
diuinum ,conſulantur Theologi. In his etiam di non multùm diſcutientes, neque auctores alios
uinis aduerte , tunc præftare illa applicari à Sacer curantes, Pythagoræoruin more , vt oraculum ex
dote , quàm à malefica. Nam ſimiraculoſa opera ceperunt: neque in ſcholis tantùm docuêre , ſed in
tio eft, Deus illam pociùs operabitur per feruum concionibus adeò nonnunquam calidè: vtcontra
ſuum , quàm per Diaboli mancipium , fi malefica ſentientes damnare, & etiam pænis Ecclefiafticis
dicat , non profuturum , niſi ipla adhibeat : ſatis coërcere , fintconati:non modicam fcrupulorum
hinc apparet , aliquid eam adhibicuram ex pa- c carnificinam etiam piis & bonis,inficientes.hoc er
cto conuento . Quare nec videtur toleranda pra go diligentiùs res diſcutienda,quam cùm ſuperio
xis quorumdam iudicum : qui coguntmaleticas ribusannis docerem ,ideòbreuiter perftrinxi,quòd
benedicere ægrotis exmaleficio : & fi fanencur, tum neſcirem aliquem ex doctioribus commu.
tunchabent pro indicio certo , quòd ſinemaleficæ . nem ſententiam ,quam amplectebar & amplector,
Liceret tamen iudicibus eas cogere , vt citràma probare.
leficium liberare conarentur : ficut licere priuatis $. 1. Heſſelij & diſcipulorum eius argumerta
iam docui , atque ita intelligendus Brianlonus de fuere. primò , cùm ſignum amouetur : ſanitas ex
concl. 3. Quod fi res moram non pateretur , & ſpectaturnon à Deo vel ſanctis , permiraculum :
maleficus non foret perſona rudis & idiota ,ſed ſa nec ab humana voluntate nec à cauſa naturali. er
tis prudens ad diſcernendum meleficam curatio go à diabolo.Sed hoc eſt ſuperſtitioſum.ergo non
nem à naturali veldiuina: & tunc aliquis fimplici licet amouere.
ter ſecutus fuiſſet ſententiam Pet. Ledeſmij ſup. 2. Qui lignum collit ca ſpe. vtnocumentum
credidifferque dicenti ſe non vfuram vllo malen ceſſet,miſcet le pacto , quod malefico cum diabo
cio , non auderem damnare poſt factum : ſed ante lo interccdit , quia diabolus cum malefico pactus
factum :ſemper vtendum puto confilio & exami- D eft ,vt ligno policq ipſe noceat,ſigno remoto no
ne quod dixi.Reuera enim qui non examinat,neğ; cere delinat. ergo talis ſocietatem quandam cum
interrogat, neque proteſtatur, neque aliam adhi diabolo init , cui coniungitur , & communicar in
bet cautionem vt intelligat , an remedium quod pacto conuento eius.
adhibebitur ſit legimum , an illicitum :isnon viļe 3. amouere ſignum , eſt colere diabolum , quia
'cur facere: quod in fe eft, fed obiicere ſe temerè pe eſtproteſtari, quod pofſie nocere quibus & quan
riculo peccandi: quia nouo periculo peccandi ob do voluerit , quali ab alio non pendeat: item quod
iicit rudem illam & idiotam & peccatricem ani fit fidelis & verax, quipactum feruet cum ſuis:ſed
mam . diabolum honorare vel colere non licet. ergo ncc
amouere ſignum licebit.
QVÆSTIO III. 4.Non licer declinarc ad magos,vt ſcripturæ do
cent:ſed quia amouet ſignum , declinat ad magos.
An liceatmaleficij ſignum deftruere , vt dia ergo.Min . probatur, quia petit à malefico ve ſigna
bolus nocere definat? E tollat, vel vt fibi tollenda oftondat .
5. Quiamouet ſigna oftendit ſe maleficos &
I dæmonem timere:fed S.S.iubetnos folum Deum
mina , clauſtra, plumas,leberides, & fimilia : timerc .
quæ , ex pacto cum dæmone inito ,magus adhibuit 6. Non tantùm reş quæ ponitur velamovetur
vt aliquismaleficio lædatur : pactum verò eſſefo eſt fignum diaboli,ſed & actio circa rem , vt pof
let , vr quamdiù ligula lic nodata fuerit, vel çale cio eius ad nocendum , permanentia eius ad no
quid ſub limine defoſſum , vel fera clauſa mante cumenti perſeuerentiam , amotio eius ad nocu
rit : tamdiù ralis perſona fit maleficiara : autmo menti ceffationem : ficut non tantùm aqua eſt Sa
riantur, qui in tali loco crunt, aut intrabunt vel cramentum Chriſti: ſed & ablutio per aquam fa
exibunt , & huiuſmodi : de quibus actum libr. 3. cta.crgo ficut quiponit lignum exercet facramen
Porro de ligamipibus & ollis , res notior eſt; de cum Diaboli,fic & quiamouet.Exercet enim vter
ſere legi apud auctorem innominatum libr. pe que actionem ad eum effectum conſequenduin ,ad
nicenrialis à Rectore & Academia Colonienſi quem aliter non valer,niſi ex diaboli inſtitucione:
Ddd 3. 7.Dabc .
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
490
7. Diabolus nunquam fpontè cellabit à no- | A renouens conlentit in boc pactum .
cuirento corporali , niſi ve grauiùs noceat in ani 14.Diabolus non poteft diutiùs nec fortiùs, nec
breuiùs nec deniùs hominem affligere quàm & do
ma: cum fit hoftisnoſter capitalis ,femper cupiens
quam maximènocere. idcò, iuxta D. Leonem , be nec ei Deus permittit qui pactis huiufmodinon a
neficia eius cunctis funtnocentiora vulneribus : ergo ftringitur : ergo abſurdú eft cxſpectare remcdium
ab huiufmodi remotione ſigni, aut curare talia
per ceſſationem nocumenti, quæ fit amoto ſigno,
grauius infert nocumentum vel amouenti , vel diaboli pacta : ſed recurrendum eſt ad Deuin , in
cuius poteftate èft Diabolus. Hisilli argumenus
maleficiato', vel vtríque.
8 -fi licet lignamaleficij amouere , velad ea im vtuntur quæ verbis ipforum retuli :ne quis turpi
cetur meminus bona fide agere.
plorare opem malefici: igitur quoties quis malefi
9.1 1. Nihilominùs fit conclufio , figna male K
cium patitur,necaliud fupereft remedium quo ad
leficy etiam pe ceſſationis morbijen mali licet quærest
uuetur,tenebitur procurare ſigni amotioné: ficut
& inuenta remonere tollere. dico , speceja .imis ,
tenetur homoægrotus licito ac pollibili remedio
procuraré,ve ſanitati reſtituatur: peccaret enim 1 B quia fatentur opinionis contrariæ affertores, in
contemptuin & deletionem Magiçſuperſtitionis;
Tic lanitatem à Deo exſpectaret, ve interim medici
ipliúſque Diaboli , licere maleficij ugna tollere,
conſilia reiiceret. At qui nemo eorum , qui ſunt in
deftruere, atque abolere: immò lanctum id efle,li
contraria opinione hoc docet, videlicet hominem
ex ſolo odio totius artis , & intentionis Diaboli:
aliquando ad amouendum vel deſtruendum male
cæ id fiat : fed negant, id licere ea fpe, & inten
ficij ſignum ex conſcientia obligari. tione, ve nocumentum cellet. Norandum primi,
9. Siid licet, ergo illirectè faciunt,quimaleficis quod omnes faremur , ligni ablationem nullam
ad quæſtionem vocatisabradunt omnes pilos cor habere vim naturalem neque ſupranaturalem ma
poris , ne quo maleficij ligno corpori adhærente, li auferendiſeu ſanandi: hcut nec eius pofitio vim
reddantur inſenſibiles , idcoque ad confeffionem
vliam huiuſinodi habuit , ad malum inferendum .
coginon poſſint, quod tamen videtur fatis mani
ſed licut, polito ligno , dæmon fuit ; qui nocu •
feſtè ſuperſtitioſum . Vnde Fran . à Victoria in re mentum intulit ; fic ablato ſigno,dæmon eft , qui
lect. 12. de arte magica: li ( inquit) ad expulfionem c malum aufert , quia ceſſat nocere. celſat autem ,
dæmonum radunt pilos aut capillos, aut aliquid . quia fic cum mago pactus fuit: non quod pacto
eiuſmodi:eſtmagia manifeſta . Nam veriſancti,qui
ſe ligari puter , ſed quia hoc fibi iudicar expedire
gratiam Deihabent,nunquam vtuntur talibus ri ad animarum perniciem . Notand . 2.aliud effe vti
tibus aut obſeruationibus.
peccato alterius ad bonum , aliud cooperari pec
10. Probari poffe videtur ex co, quod Dominus cato alterius. nam peccato alcerius vti poſſum ad
dicit in Euang hoc genus damoniorum non eiicitur commoditatem meam , quando ille potuit pecca
niſiin orarione & ieiunio, ſenſus enim eft non aliter cum virare, & licito modo mibi gratificari , vt
rectè eiici. ergo ſi quis dæmon eiuſmodi intraſſer dictum de vlurario precedenci quæftione, ipfius e
in aliquem per maleficium , non liceret egreſſum nim malitia mihi nocere non debet. Cooperari
eius procurare per figniamorionem . verò peccato alterius nunquam licet , quia nun
11. probatur ex co quod D. Hieronym . com quam peccare licet : cooperor verò , quotieſcum
memorat in vita S.Hilarionu.ad quem cùm addu
que peto ab alio, id quod aliàs fine peccato nequit
cta eſſet puella à dæmone obfeffa, & dæmon cla præſtare. Quando ergo pero vt maleficium male
maret: fe inuitum in puellam ingreflum fuiſſe , vi D ficio, vel nouo pacto inito , tollat: cooperor pec
poro vimaleficiorum coactum : nec ſe poffe eam cato : quando peto ve id faciat, deſtruendo lignum
relinquere, nilipriùs ablatis lignis ſub limine po iam ante initi pacti, ſeu ſine maleficio , & ipleme
ſitis : vetuit vir ſanctusfigna perquiri, & orationis nolente adhibet nouum maleficium : ego illi non
virtute dæmonem expulit:ne ( inquit Hieron .) ant cooperor , led vtor tantum cius peccato . Eftdo
ſolitisincantationibus recefliyle damon videretur , aut ctrina Soti, & Per. Ledelm . & aliorúmox citan
ipſe fermoni eius accommodafſefidem .] igitur, ex Hie dorum . Notand. 3. Signum tolli vel ab ipſo qui
ronymiſententia, perquirere & toliçre lignum , vt poluit, velab alio quinon poluit. Siab eo qui po
noçumentum cellet, ad incantationem pertinet:a luit: vel ille interac duo pacta cum dæmone vel v
lioquin ad miraculum diuinum non rectè confu num tantum . duo quidem ,quando con uenerat, vt
giſler Hilarion: ſed remedium facilè ac promprum dæmon permanente ligno debeat nocere : & fu
de lignis amouendis, li licitum erat , præfcribere blato ligno teneatur no nocere.nam hic vnum pa
debuillet: ne Deum centare videretur. ctum fit de poſitione ſigni, alterum de ablatione.
12. apud Gratian.ca.fiper forniarias:33.q.1. vbi Vnum tantùm fit, quando ſimpliciter conuenitur ,
enumerantur legitima remedia maleficij, nulla for ve ſigno permanente teneatur dæmõlædere.huius
F
mentio requirendi & deftruendi figni: nec quiſ, pacti vis includit , non vt lublaro ligno teneatur
no nocere, fed vt, fi velit, poſfic non nocere.Quan
quam alias veterú Ecclefia patrum reperitur, qui
de remedio hoc tanquá licito laquarur. Sireſpon do duo funt pacta, cunc conſideranda eſt duplex ,
deaseffe argumentuin negatiuum ab auctoricace quæ poteft accidere,malefici intencio.Simalefcus
negata. Vrgent,non effe ab auétoritate pegata ,ſed cum collit, vulc Gbı ſeruari pactú illud ſecundum ,
ab auctoritate negante. quia cùm remedium tole non licet tollere: quia hoc eſt confirmare illud pa
lendi ligni fic facilè & cuique obuium , eius maxis ctum . Siyerò maleficus ex pænitentia pactiiniti
mèmentio fieri debuiflet, fi licitum illud concilia motus, vult pactum fuum cum dæmone inituin
& patrum decreta cenfuiflenc. :( ceffare : & ideò , ve reſcindatur:tollic lignum , quod
13. Diabolus non eſt alligatus fignis : poteft eſt pacti vinculum , & tollic non quatenùsabla
enim nocere ſine ſignis , & polcis ſignis liberum tio figni eft fignum fecundi pacti: fed quatenùs
illiadhuc eſt non nocere , vc & amoris adhuc no eſt deſtructio primipaci, poteft collere , quia fic
cere & non definere.ergo fruftrà tolluntur figna, non confirmat ſecundum pactum , fed relcindit .
mifi pactum malefici & Diaboli intercederet.ergo Quod fi fit alius quicollit,hic non fecit vllum pa
ctum
 LIBRI VI. C. II. SECT. Q. III.
491
Cum cú dæmone, nec poteſt dici confirmare pri- |Avtnominatim loann . de Baffolisibid.q.1. qui er
mum malefici pactum : quia illi no cooperatur. Sed iam expreſſe addit meritorium effe / fiai cum inten
f gnarus fecundi pacti quod maleficus fecit, illud tione curands : & fic etiam Antonius And . in 4. d .
tollat , quia vult à malefico ſeruari ſecundum pa 34.in fin . ſequitur Nicol. Vorillon , ibid. & Ni
&tum : ille quantum in ſe eſt pactum confirmat , & col.de Orbellis ibid . & Guido Brianlonus b , & io- bin 4.q.
fic malo cooperatur , quare hoc non licet : fi verò fephus Anglesc, & Alph.à Caſtro libr.1.de iuft . cuz!
vel ignarus vel gnarus, illud collar dumtaxat, vt håret.punit.cap.15 .& Pelbert . Temeluar. Roſary p. c . de ar
malefcium deſtruat, vel vt pactum reſcindatur, 4.ver.matrimonium.s.9.38.Eft etiam hæcſententia te magica.
fperans dæmonem liberè cellarurum à nocendo: communis Thomiſtarum , vt Caicran tractat. (2. a.6.dift
nullo modo cooperatur pacto : non primo, quia tom .2. vbiait: duobusmodis contingit maleficium a ul.z.iúnt.
iuxta illud non operatur :non ſecundo , quia illud maleficis folusi : primo per fimplicem diffolutionem ſeu impedin .
nó curat, ſed vult facto luo deſtruere primum.De deſtructionem maleficy priùsfacli, puta duloluendo 12- , maer.ar.2.
niq; livnicum maleficus fecit pactú,cunc tollendo gaturam capillorum cum annulo ligneo oc. hoc
ſignum , primum pactum deftruitur , nec nouum abfque dubio licitum eſt , nec eft opusmalefici, vtmua
initur: nec ipſemaleficusvllo modo confirmat,vel | B Leficus eft,fed hominis fciemtis impedimentum bonipro
operatur ex primo: quare nec ei alius tollens co ximi fui. quia nulla bu ewemiinuocatio dæmonis , fed
operatur. Notan . 4. fi ſcandalum ſequatur ,non fola diffolutio figni:quo duranie diabolusstarueratm.:
poffe tolli. quare ſic iſta peragenda,vt ſcandalioc ium alterius continuare . 2 . per inuocationem demo
caſio iufta detur nulla , num ,ſeu aliudmaleficium , ő hoc proculdubio pecca
His pofitis probatur 1. conclufio , quia quotquot tum eſt mortale. ] hæc ille.vides Caietan.hoc defini
auctores exculi de hac egerunt quæſtione , illi ad re, vt indubitatum . idé volunt Silueft. verb .ma
vnum omnes , ex quo ea quæſtio diſcuti cæpit , in leficium q. 7. 86.8. Tabiena. verb.impedimentum 12 .
hac concluſione conueniunt: eos autem loqui , de ver. 9. Fumus ver , maleficium num . 2. Domin . à
eo quiſpe ceſſationis fignú remouet,clarè patet ex Soto ,in 4.d.34.9.1.a . 3. vbidicitnos posſe male
verbis & rationibus,quibus vtuntur.Ante tempora ficum rogare,e ab eo pecunia extorquere,vt ligaturas,
D.Thomæ, & ipli D. Tho.ac D. Bonauenturæ ,& quas habet ſepultas ,aut ſuſpenſas , aut alicubieſerua
corum præceptoribus, puto planè certú fuiſſe hoc tas ,illinc dimoue at: quia illud rnaleficuín facere vir
licere : & ideò de hac re nihil exprefsè proditu:ni- ctus est: quicúmque ſciret vbi ſunt posſét illas inde
fi quodmaleficia fine maleficio tolli poſſe cenſue ſubtrahere , & c. idem afferit addens meritorium id
rint: quod etiam Tho.de Argentina d. 34. & A effe Bartolomæus Ledeſmius de Sacramentomarri
bul. in 19. ca. D. Matth.q.90. & alij communiter monij difficul. 49. & eiuſdem inſtituti ac nominis
tradiderunt. Quod verò Durand. hoc non dixe recentior Petrus Ledelm . in 3.p.9 . 58.a , 2.d. 2 .
Anno rit parùm refert: omiſit, quia non habebat , quod Henric. Henrriquez lib. 12. de Sacram . cap.8. nu .
1290 . ca in re contradiceret D. Thomæ : ad cuicontra 3. Conſentiunt Nominales, vtGabri.in 2.2 2 . .8.9.
dicendum , commentarios ſuos elucubrauit. Pri 2. a . 4. Aureolus in 4.d. 34. Conſentiunt etiam
mus quem inuenio ex profeſſo queſtionem diſcul Summiſtæ vnanimiter Silu. Tabie . Ó Fumus ſup.
fiffe , qui tempore D.Thomę vixit ,Durando prior, Angelus in ver.ſuperſtitio. §. 13. Roſella ver. impe
eft HenricusGoethalzius ſiue Gandenfis , archi dirnentum ver.13 . Caietan . in ver .inaleficium & la
diaconus Tornacenſis . hic quodlib . s.9.33 . vbi cob . deGraffiis in decif. aureis. c. de maleficio. Quin
quærit,an liceattollere tegulam maleficy ſignum ?tan etiam Franciſ. Zammarinus beneficiatus Latera .
dem refoluit his verbis , licet autem perniciofum eft nenſ. Ecclefiæ , in the auro Sacerdotali quem , colle
operibus fuperftitiofis communicare , aut facere talia, gitfecundum conſuetudinem ac ritus S. Ecclef .Rom.p.
qualia faciunt ſuperſtitioſi communicando operibusde- D fa.tit.de exorciſmisc.2.quod est de maleficiis , hoc non
monum . Catholică tamen eſt deſtruere opus ſuperſtitio tantùm dicit licere ,ſed quaſi neceſſarium & citua
fum demonisoở in hoc es contrariari. Etſic dico,quod le præſcribit,his verbis:adiungo ,quod illa oſſa e -pen
licitum eftmaleficiñ deponere fimpliciter , quemadmo na inferta vna in alia: multa , & quafi infinita ta .
dum licitum eft idolothytum in cloacam proiicere : e lia,qua in lectis inueniuntur à damone deportata :ficut
tiã vt curetur infirmusmaleficiatus (ecce,quod fub'hac clarè fuit deprehenfum ,ſunt extrahenda,& igne com
jpe ) non credendo quod virtute illius male ficij mor bus bur enda , dum dicitur pſalmus:Exſurgat.Nec ſequen
ille contingat ( hoc enim credere infidelitatis oſſer ) ve da est illa fuperftitio quam vulgus ponit , demittendis
procedit prima obiectio :fed credendo contrarium , & talibus rebus inuentis ad fluuium currentem , c. fic
quod fiat ſola demonum actione, ex diuina permiſſione: ille fol.180.col.4 . conſentit Zacharias Vicecomes
quinõ conſueuerunt fecundum pactionem ſuam male p.1.complementi Artis excorciſ.doctri.vlcima.Ité
ficiatum vexare , niſiſtante illomaleficio . ] Hæc ille: nofter Leonardus Leſſius de iuſti. hanc quæftio
fequitur,cú,more ſuo nó nominas, Scotus, & ipſe nem accuratè pertractans , cuiusſcriptis adiutum
aliquot annis antiquior Durando , his verbis: fi per Eme, hocin diſputatione fateor , vt & Bellarmini:
orationes Sanctorum impediatur virtus demonis, benè Conſentiunt luriſtæ,non tantùm qui tenent poſle
fit: ſi tamen Deus illas non exandiat , tunc ſi ſciretur nosmaleficiis in bonum finé vri: & alij,quidicunt
maleficium eodeftrueretur , damon non fatigaret eum per ſuperſtitioſa poſſetolli maleficium ,quos ſupra
amplius,quia ex pacto non aſſiſtit : nifi dum durat a cicaui.ſed & quihoc reiiciunt,vt Turrecrema.in d .
liquod fignum . Et ex hoc patet quod trufatica eft illa c.mouetie,Nau.in Manual.5.11.n.29.0 Pet.Binsf.in
quæftio ,an liceat tollere maleficium intentione curandi licorum q.5.C.de malef.& mathe.Inquiſitores quoq ;
maleficiatum :non enim ſolum licet,fed eftmeritorium , Germani, Sprenger.in malleo, & Nider.in Formica .
deſtruere opera diaboli , nec in hoc eft aliqua infideli rio,ſupra citati, 6 loan.Chappearuille Vicarius coin
tas. quia deſtruens non acquieſcit operibus malignis: quifitor Leodienf.in tract . de caſib.referuatis. Vnde
fed credit demonem poſſe do velle fatigare ,dum tale patet hanc eſſe ſententiam planè communcm ,Hi
ſignun durat , & deſtructio talis figni imponit finem ſpanorum ,Germanorum ,Italorum ,Gallorum ,Bri
sia 4. d . tannorumque Theologorum quidem Scholaſti
tali vexationi a. ] vides à Scoto hoc meritorium
84
cenſeri , quem diſcipuli eiusad vnum fequuntur , corum omnium , Nominalium , Scotiſtarum , &
Thomi
492 DISQVISITION VM MAGICARVM

Thomiſtarum : ex quibusmulti Cardinales & E- A Comes quidam præclarus genere VVeftrajienfisterri

piſcopi & Magiſtri Sacri Palatij fuere , cereri di tory in,confinibus Argentinenſis diæcefis iuizenculam
gnitatibus aliis , aut cruditione faltem , & pietate fimili genere preclaram duxit vxorem : quam iamen
conſpicui. Quare cum fit incredibile ,tot acade poſt celebratasnuptias,uſý, ad tertium annum ,carna
miarum præcipuarum profeſſores, in hoc dogma liter cognofcere non poteratmaleficali impedimento,vi
te ad mores pertinente , vſque ad Heſſelium er reiprobauit euentus, impeditus: anxius, quid age
raſſe: & hodie quoque errare, cum in lectionibus ret ignorans, cô ſanctos Deiiugiter interpellans. Ac- Hoc pro
publicis , cum in confeſſionibusaudiendis,tum in cidit, vt ad ciuitatem Metenfem , ob negotiorum quo bom .
ipfa praxi quotidiana, idque errore cam periculo rumdam expeditionem ,applicaret : in qua , dum per
lo:lanè non videntur carere temeritate , quihos vicos a plateas feruis o familia vallatus incederei ,
omnes inſcitiæ & erroris condemnare audent : & quandam mulierem : que ante illos annos concubinn
puniendos putant: quotquot, ſola eciam auctori ſua fuerat, obuiam habuit: qua viſa,dum ſuper rrale
I'cate talium adducti, maleficij ſigna remouerunt. ficia fibi illata minimècogitaret: improuise eam blan
Accedit,quòd auctoritatem hanc rationes validil- B | dè, ex amicitia contračta antiquitus, alloquitur : 6
ſimæ comitantur: quibus contrariæ opinionis de qualiter ſe haberet,vtvaleret,inueftigat. Atilla cer
fenſores nondum latis efficaciter reſponderunt. nensComitis pietatem ,vice verſa ,devaletudine fai cor
Probaturprimùm hæc ſententia exemplis illisſu poris o ſtatus, diligenter inueſtigauit. quoreſpondente
periore capitenarrati B. Godoleux , & B. Theo quod benè & prosperè cuncta ſibi ſuccederent,illa arto
dori archimandritæ . & quodam quod Ill. Car nita paulum ſilnit . Comescernens illam attonitam ,
dinalis ex Societate noſtra Rob. Bellarmin , in pu ampliùs verbisblandis eam agreditur , ad collationë
blicis prelectionibus narrauit, cú antemultos annos inuitando. At illa de ſtatu vxoris interrogando fimi
Louanijſententiam illam Heſſelijſolidè, ſed bre mile responſum accipit , quod benè in omnibus fe habe
uiter refelleret cuius dicta huic diſputationi inſe ret. Tum illa anne pueros etiam generaſſet, inquifiuit .
rui.Concionator ( verbis eins vtar) quidam Pradi Et Comes tres mihi ( ait ) ſuntpuerimaſculi , quolibet Hoc im
Catorum : quod me puerum vidiffe memini: in monte anno vnum genuit . Tum amplius illa ſtupefačta pau probum
Policiano in XL.cùm vellet concionari, loqui non po lulùm filuit . EtComes ,rogo te ,cariſſima, cur tam dili- quiamer
tuit, accidit id fecundò & tertiò . vidensid no efle rem C genter inquiris ? indica , nec enim dubitò , quin mea dacium .
naturalem ,in concione tantum ſibivocem precludi:vo felicitati congratuleris. Tum illa ,verè congratulor,fed
tum vouit Sancta Agneri, qua eratloci patrona: inue maledicatur illa vetula :qua obiulit ſe velle corpus ve
nitg ſigna in ſuggeſtu , capillos interfe ligatos,& fimi Arum maleficiare , vtcarnalem actum cum vxore ve
lia.comburit ergo illa, 6 vox ei reſtituitur. concionem ſtra minimèhaberetis. In cuiusfignum puteus, quieſt
postea habuit.]Quod fi peccatum hoc fuiſſet,Deus in medio curia veſtra , continet in fundo ollam , certas
à pio concionatore inuocatus, & voto ſollici res maleficiales continentem : qua ea de caufa ibidem
tatus eum non ſanaſſet :ncque figna illi oftendif pofita fuit , ut quamdiu ibidem contineretur , tamdin
ſet, quæ tollere non liceret. his accedat fimile æ-] coëundiimposentia vobis adeffet : ſed ecceomnia vana
què conteſtatum . Anno 1589.Genua adolefcens qui \Junt,de quibus gaudeo, & c. Nec Comes diu diftulit,ad
dam pius, ex imprudentiaſpectu ,ita effuse in amorem domum regreſſus, puteum exhauriri fecit , ollam repe
mulieris exarſii , ut diuinum excluferit :mittebantur rit, ego cunita concremando,potentiam illam perditam
vltrò citrog munera , &o furtina littera , idg trimeſtri fubitò recuperauir.]Hçc ille.fufficient hæc tria exe
spacio.Poft quod,is grauimorbo afflictus decubuit .Mi pla certiſſima in diuerſis maleficij generibus : &
rum tertè,quàm immundas fordes, o varias ante ora p quod ad tertium iftud , poſſet quis lalpicari con
aftantium euomuerit : muliebres crines, ouium villos, tinuas ad Dei fanctos preces , vthæc ei rei benè
lini , bombycem , crinales acus , ſutorias , unguium gerendæ occaſio forcuica offerretur , à Deo impe
Segmina , ſium fragmina, & ferramentorum ,non par traſſe : quamuis quæ hominum inconſulta eft cal
nonumero ,una cum ſanguine. Quidam è noftris hor liditas,media illicita (nempe mendacium ) aliis lici
tatur eum ,neampliùs illigariſe patiatur amore peſti tis (aquixoca locutioni , & maleficy Signi remotioni)
fero. Quærit deinde , nam quæ eſſent ab eomunera aut miſcuerit. Sivelis plura vide fup. libr. 3. Par.1.9 .
Littera: litteras acceptas aiebat ,ſed deinde , laceratas: 4.fect. 3.in princ. & fect.s. litt. C.
noſter non credēs,admonet familiares ,vt eius arculam Aliud ponic exemplum Cæſalpinus in Diſgui
Scrulentur, Ó ,fi quid ſit amatorium , tollant. Ea res fit.de Damonib.c.17. quod alibi exhibui. Sed plura
cùm agro occulta voce quadam innotuiſſet , arcula cla Bap.Codronchus, cuius hæc funt verba:Vincentius
uem horrendis clamoribus poftulat , acceptam ea Carrarius 2.p.de medico eius officio,meminit cuiuf
dem voce admonente,iniecit in os voraturus , niſi pro dam fua fororis , quamaleficio affeéta inuentis ac cre
bibitus fuiffet:eam puluino fupponit:oculorum vſum a matis fepèmaleficy ſignis veneficis conualuit. Hiero
mittit: admonetmater, vt doctusmalo reddat clauem : Enym . Mengus ſcribit quandam nobilifſimam viduam
eam cum quærens non inueniret ,furto ablatam credi veneficio lethaliac infanabili morbo affectam : dum a
dit: tunc incipit magis vociferari, nec tamen reperta in geret de extrema vnčtione inftrumentismaleficis com
toto le &tulo diligenterexcuſſo :vitandem cùm arcula eſ buftis, ſpiritualibúfque remedysadhibitis,quafi repen
ſet referata ,bina littera amatoria inuenta , & igni tra iè,omnibus admirantibus recepiſſe ſanitatem . Narrat
dita ſunt,quo fa £to reftitutus ei ſenſus videndi, o cla & quidam auctor de quodam presbytero:quicumpel
his non fineadmiratione apparuit antè oculos quaren ſimèmaleficio affectus,plurimis menſibuslecto decuba
tis expoſita.Meliùsinterea habere cæpit ó corpore e iffet , nec innumera remedia à medicis adhibita quic
animo, & paulò poft ſanusomnino factus eft. ] Hæc quam ei profuifſent inuentis in lecto plurimis fignis ve
Fran . Bencij noſtri verbis perſcripta , & Romæ neficis,& combuftis:quouismenfe luna reuoluta alia es
excuſa in anni illius litteris deſcripta. facilè videt alia diuerſa inſtrumenta reperiebantur, quibusſemper
hic vnuſquiſque ſignum maleficij litteras fuiffe, igne confumpris Dei auxilio , & Ecclefiafticoram re
quod ne tollererur dæmonem conatum : coquea. mediorum tandem priſtinam fanitatem adeptus eft.
moto & cremato , nocere deſiiffe. Sprengerus Annis ſuperioribus Franciſcafilia mea , decem menſes
po 2. Mall.q.1,62.1, narrat hiſtoriam ſequentem . nata , apudnutricem inſignimacie eſt affecta , fæpè ac
ſæpius
 LIBRI VI. C. II. SECT. I. Q. III. 493
Cepiusmagna fusfiria edebat: & quando defaſcia- A ſuetudinem sam primim ad motum pigrior ,progre
balur ſemper plorabat, egrega le ferebat defafciari diturquidem ,ſed labaſcemibus quodam modo,ac illu
preler puerorum morem , qui quamuis fint male affe bantibus pedibus. Admiratus igirur hanc fubiram
Eti vel dolore aliquodetenti,cum faſcia foluuntur quie equi debilitatem , domum redir, equum manu pedeten
focre,ac dele& tationem tum capere ſoleni. Nulla inuen 1sm ducens,accivique iubet ex tempore Vurennarium ,
ta caufa praternaturali effe&tus, nulricéquemutata , is cùm fudoremadentem videret eguum , rogai num
cum in deterius laberetur, fubiit ſuspicio vxorimea, guid defagatusfuerit, virum poft diuturnam quietem
quod , cum effet puella admodum venufta , inuidentia fubuio exſtimulatus ad curſum , o num à concitario e
cauſa, vel odio cuiuſdam vetula veneficio effe affe &tam . curfu confestim biberit , & alia huiufmodi,queiumen
Quapropter culcitam inquirens , nonnulla veneficy fi tis morborum origo effe folent: Ở cum nullam euiden.
gna repperit : ciceres námque , grana coriandrorum , tem caufam admorbs huius generationem facere ani
frustrum carbonis , collis defun &ti, rem quandam maduerteret , rogatvi fua fides commutiaiur egun ,
compattam mihi incognitam , quam fieri ab bis im . pollicetur interim , fe fuonon defuturum officie , nique
probis faminis ex quibufdam cum fanguinemenftruo omnem moturum lapidem , ut cognito tandem morbr,
mixtis retulit quidam peritus exorciſta . Preterea eidem anxiliaresadferarmanus. Concedorur Veteri
quafdam plumas ita quibufdam filis artificiosè in B narij fideiequus, arquead eundem in Sabulum dedu
Ferias , ut pileo ut moris eft applicari facilè poffent: citur, ubi equus doloris uehementia exagitatus ,pedi
quibus omnibus igne benedicto combustis, e adhi bus bumum fcalpens, protinus in terram deuoluitut
bita per triduum exorciſmis , cum aliis nonnullis re crebra trahensfuspori: Veterinærius cofily penè snops,
mediis facris ,cæpirmeliùs fe habere, & carnem affw animo voluens quot quantiſque,cafibusmorbofis im .
mere : ita vt curatam fore existimaremus:nihilominus peiantur egui,venit ille in mentem cofdem ,aut propier
tranfaétis quibufdam diebus,cùm effet valdèmoroja, emphraxim ut vocant,autquoties ſuo tempore loriam
& multum plorara , eodem lectulo denuo explorato, non reddiderunt, grauiffimis fubiacere periculis : ex
inuenta funt nonnulla alia instrumenia , quibus cre periundum igitur cenſuar ,num quod ustium in anoant
matis ſanitatireftituivifa eft. Attamen in plenilunio vefica effet,manum ergo anum ingerie , perſcrutaturus
menfis , cum plorabunda noétem 101am inſomnem dm num.qua materia in co continereiur , quia huinfeemodi
sciſſet,manè colore cinericeo fuit affecta , & ita mulata accidentia parere poſſet , confueuerunt namque egui,
facie ab eâ qua vefperi erat , vt effet res lacrymis ma quibus durior eſt alnus , & quorum anus. (cybalis qui
gis quàm admiratione digna.Explorato denuó le &tulo buſdam precluditur ,ex qualibet cauſa volrlari, ac
inuenia fune frustula duo nucis ficca , to offis albi, no- clfudore perfundi : G , chum nibil sale reperiffon , equi
sem vel decem oſſa piſcium , queerant fabricata inſtar membrum genii ale aut penem atirectare cæpit , quem
pečtinum quibus capira pectuntur ;cum quibuſdam manu edulium , vidit ar tiffimè, atque iniricatiffimè
corollismira arte ex variis rebus paratis. Quibus igni colligatum eſſe:tentar igirur primum nodum unguibus
tradiis,mutata domo, eo pluribus aliis , et validiori diffoluere ,fed frustra nexuum enim capita cùm occula
bus per exorciftam peritum adhibitis auxiliis , De be ta effent,obliguiſque inuolucris varseinier fefe abdila,
neficio ab quevllo rem dio naturals cona almır.]Sic ille ferro tantum diſſolui poterant. Erat autem nodushic
lib.1.de morb.venefic . cap . 8. Eò lubentius verba malefica arte,vt suspicantur omnes contextus ex can
adſcripſi , quòd in iis quædam no abilla , Priimò nabis radicibus , in bonc Gordium fuperans nadum ,
recurrercmalum , de nouo fignis politis, & ideò quod hic ex corni papyro plicabili , & in omnem par
de nouo ſæpius ac fæpiùs collendum . Secundò fiem flexili connexw effet , ilde etiam ex ipfa radice du
ignen ) bencdici , quo res iftæ comburendæ, & fi ra , ad complicationem rebelli. Nodo igitur diſſolmio
mul adhiberi exorciſmos, Terciò mutatio domus, profiliit prorsnas equus, atque per lorium maxima co
quæ valdè vois. pia concreti fanguinis reie&ta , conualuit quidem ,ue
2. Probatur , conclufio communi praxi cuncto rum ita vt ad pristinum illum fuum vigorem nam .
rum ferè vbiquc etiam bonæ conſcienciæ & fcien- D quam redierie.ſ Arbitror hanc maleficam , intem
tiæ ; qui hocmodo maleficiaros ſanant : & foriè peſtiuâ in compotatione interpellatoris moleſtiâ
aliusmodus ſanandi, vix vnquam occurrit. in bilem prorupiſſc,& obmurmurato carmine,per
Ex Sprengero & Niderio quædam exempla , dæmonem curaſſe,equi membrum fic vinciti; id
libr.z.retuli, vnum nuncaddam de equo , ficmirè que ſentientem cquum ita calcitralle:mox oblçz
magico maleficio cruciato , & folâ nodiſolutione nam illam prodiille in publicum , & quæ narrata
ſanato ,quod'narrat, quadam epifto.inlignismedi miſcuiſſe colloquia. Neque hic vllum eratnatu-
a medicæ cus BalduinusRonfleusa,hisverbis; tam ad aliud rale remcdium aliud , quàm fi nodus ille diſſeca
venationis digrediar , quod confulari huic viro comigit. Is in fu rerur, fic etiam in maleficio lactis furaculo , non
pift.so.
burbanum profe&tw , cereusſiariam quandam raber aliud ferè præſentancym occurrit , quàm fi vtres
nam preteruečius, vidit aliquotmulris nominibus fibi coriaceos ; in prata vel ftabula miſſos,vbi armen

addićtos; ftatuit igitur eofdem admonere debiti ,atque E ca vaccarum deguat; deprehendas , & remoucas,
ni perfolutum curarent,in ius vocaturum minatur:ex diſſecesque.Monet meſeriesepiſtolç illius Roni
cufantali moras, aly quibm ingenium hominis mite ſei , vt adiiciam quod ille præcedenti hiſtoriolæ
prorsusperspretum eflet,rogabant aliquantulum tem ſubiecit: Quid ( ait )hic commemorem vires illos emif
poris concedere , atque inter bos prorupie quedam fuies ,ad analis fimilitudinem ex corio confutos ,quos
Torno duhu ,fix is in terram oculis ; que , calcitrantem vulgus , lite laras, vocat, quibus ad emulgendum in
cui infidebat.equum admirada ,ficuri videbatur , 10 praris lac ivaccis viuntur ?nam quantumuis eofd .The
gut quonam pergat, atque interim mone , ne quid ni batenùs, pro anili quadam fabula aguemeris nugis
mis equo fuo confideres. Subridens ille ,ecquid inguit ) astimauerim ; Neoſtadij tamen ad Lenum ,quod nunc
puras mibi incognitam equibuius indefeffam virtu Landſtroftsă appellarur,fortuilusquidā cueniusdocnu
iem ,quieo ad decem d . co ampliùs milliaria citra ul. rem effe nimiſquam veram . in hominum perniciem ,
lam defatigationem vti conſueuerim : Respondit illa , excogitatam : quando fub annum ni fallor issz .miles
vereritamen fe, ne ferendo fo.Vir anilem fubeffe fa quidam probè potus ex prasis in ciuitatem per Leni
bulam fufpicatues, fübdir egno calcaria , qui preier con pontem fefe volutantem vtrem unuin obuium babin ins,
Есе nefc10
>
 -- ONVM
494 DISQVISITI MAGICARVM

neſcio quid antea ftomacbatus,edukto gladio medium , A & quod licet concupiſcere , id licet petere, quare
diſſecans,tosam platcam lačte repleuerit:adeò vi fakti ſi pollum deſiderare à mago, ſanitarem ,& opinari
rumor per totam ciuitatem disperſus, omnes quotquor meab illo conſecuturum ,poſſum ctiam ab eodem
illam
effent ciues rei nouitate obstupeſcentes ad fpectaculum petere : & quia deſidero conſcquimodo li
alliceret: atque id ira fa &tum effe multi fide digni cimes cito , poflum petere lub tali modo, vt manifeſtum
mibi retulere , qui ſuis oculis ea fe vidiffeteftari ſunt . eſt. Denique quoad actum externum , res quoque
Huc accedir , quod audiuimus Godelam ,guondam , aperta eſt, actus ifte eſt amotio figni: fed in hac
Kukers , palam confitentem , vtrem bounc emiſlitium à amotione nihil illicitum eſt ,ex parte intentionis,
ſe confutum atque emiſſum fuiffe,ac non rarò magnam nec ex parte petitionis , vt probatum ; ergo nec ex
Lattis copiam ad federuliſſe. ] Quis aſſeueret non li parte exccutionis. Conſequencia probatur , quia
cere tales ytres perdere , ne fructum vaccarum executio nihil addit illiciti , nec ſuperſtitiofi,quia
perdant armentarij ? fi vtrem perdere licet , cur nec ratione intentionis,nec rationeoperis, quan
non & nodum illum folucre : li nodum , cur non do ſcandalum abelt ; de quo non eſt quaſtio,led
& ollam ſublimarem effodere . abeffe prælopponitur.
3.Probatur,conclufio validâ ratione,nulla in hac Dicunt aduerfarij, ratione operis id fieri ; quia
amotione illicita intercedúr:licita itaque eft amo- B fem per Gictacita quædam honoratio ſeu inuoca
tio . Antecedens probatur enumerationc omnium tio dæmonis. Quod falſum effe ,hic oftéditur,opus
actuum ; qui hîc reperiuntur,hi actus vel ſunt in illud amotionis lignorum :ncc eſt dæmonis inuo
terni animi,vel externi verbi & operis. Animiin catio vel honoratio ex naturâ rei, vt per ſe paret;
terni actus funttres , primus deſiderij vt fanitas ncque etiam ex intétionc maleficium amouentis,
reddatur & ceffer nocere dæmon : & ad hunc fi quia non intendit hac ratione dæmonem honora
nem ;vt tollatur conuentio malefici & demonisde re vel eum inuocare ; ſed intendit inuocationem
nocendo; & quia hæc pactio depender à ſigno,cu per magum ligno pofito fa&tam impedire : nec
pere proindeipſum ſignum tolli ac deftrui,proxi ctiam intendit comprobare pa &tum magi cum
mus actuseſt opinionis ,liue credulitaris humanæ , dæmonc,vel quicquam operari ex illo pacto ; nec
quod videlicet opinor ſeu credo probabiliter , cú dæmonem inducere vt illud pactum cum mago
ſuplatione ligni pactú ceſſaturum , & cum pacto ſeruet, led folummodò intendit pactum illud no
noxam , & fic noxâ ceflante ſanitatem reddendam . cendi reſcindere, & annihilare, neque etiam dici
Tertiº eft,fpes ſanationis & ceffationis. Verbi ex poteft effe honorario , vel inuocatio dæmonis ex
ternus actus, rogare maleficú vt lignum tollat, & pacto aliquo præcedente eius qui petit amoueri,
nocere per dæmoné deſinat.Operis externºactus quia iſte nihil expreſsè vel tacitè cum dæmone pa
с
eft , ipfa figna tollere & deftrucre . Sed omnes iſti &tus fuit, ne id quidem vt lublato ſigno delinat
actus,fiue fingulos ſpectes, fiue cúctos fimul co damnum dare : neque etiam ex errore opinionis,
pulatos, liciti funt, & ſuperſtitionis expertes,lici quia non tollit idcirco quòd putet illis rebus vim
ca igitur , & ſuperſtitionis expers eſt , tota hæc incſle fic nocendi, led quòd exiſtimet quamdiu
ſamotio cum ſpe collendæ noxæ .Maior probatur, hæc pofita manebunt, dæmonem , Deo permit
quia nihilaliud intercedit in retotâ. Minor verò , tente,nocere poffe ; & propter pactum com ma
dedeſiderio; quia licitum ,immò & meritorium eft go initum nocere velle , & câdem ex causâ hgno
defiderate fuam & aliorum fanitaté ; quare & de lublato à nocendo defiftere velle : quæ omnia do .
Giderare impedimentorum ablationem , & 'medio cet experientia effe verillima.
cum ad id vtilium adhibitionem.Medium verò ad Dices fortè,dæmon idcirco nocere definit, quia
hunc finem ,eſt maleficij ceſſatio ; ad ceſſationem , fic exiſtimat fe bonorari. Respondeo , etiamh ille
medium eſt cauſa aliqua cur dæmon velir à noxâ putaret ſe honorari, quamdiu ,nec res talis eſt quæ
in ferenda ceffare : ad hanc caulam auferendam , naturâ luâ honorem tribuar , nec adeft vila inten
medium eft , infringere pactum , ex quo nocer ; & tio honorandi, in co qui remouet, parùm refert;
quod,nifi fuiſſet cum malefico initum ,nónocuil D nec propterca dici quis poteft dæmoné honorare.
ſet,pacti iftius duratio, commenſurata eft ,dæmo Deinde nec verum eft ideò dæmonem ceſſare:
nis volútate,ipfius ſigni duracioni;quaremedium potiùs ceſſat , vcpactum cum Mago feruet , & ſic
deſtructionis pacti, eft . deſtructio leu amotio fi eum fibi deuinciat , & alios alliciat , & alias ob
gni: atquc ita;à primoad vlcimū,deſtructio ligni, cauſas ; vt dixi. 1
eft medium neceffarium ſanitati recuperádę, qua Probatur concluf. 4. Maleficus malè facir po .
re ficur licitum eſt fanitatem defiderare : fic & li nendo,ergo beriè facit tollendo.Refpondent non
cirum eft figni deſtructioné defiderare. Probatur Icqui, quia etiam in tollendo eft fuperftitio , pro
etiam minor , de opinione. quia opinari ceffaturum pter tacicum pactum , quod cum iterum cenietur
maleficium ceffante pacti figno ,non eft illicitum , inire cum diabolo , propterea quia tollitcum ſpc
:

nec vanum ,non illicitum , quia id fidei non repu ceffarionis.Sed contra : resipla finc fpe non inclu
gnat;nec vllá lege probibitum eſt non eft vanum , dit pactum ; ( verbi gratia , fi ruſticus vel puer
quia nititur rcetę rationis coniecturis,valdè enim collar omnino ignarus pofitum ad nocendú à ma
verifimile eft dæmonem cum ceſſaturum : primò gis iſte nullum tacitum haberet pactum ,vt patet:
quia ad nocendum impulfus fuit pacto,quod iam attamen dæmon ceffarer å nocendo. nec {pes iſta,
ceffat.ſecundò , quia nihil fupereft , quur hac in re ( vt probatum ) per fc fuperftiofa vel illicita eſt .
à malefico honoretur,tertiò quia ſi promillis ſte Probatur s. Licet declinare à loco , vbi pofi
cerit ; maleficum arctiùs fibi deuincier ; & plures tum eſt ſignum , fpe cuitandimalum ; licet etiam
alliciet, De fpe, quoque probatur,quia hæcnihileſt vitare perſonas , à quibus quis meruit lædimale
aliud, quam defiderium bonicum opinione euen ficio , ergo licer criam remouere fignum cum câ .
tûs ; quare quod meritò opinor cuenturum mihi dem ſpc.Nec fatisfacit folurio negantium confe
bonum ,id licitè ſpero ; ſi bonum fit ex rerum nu quentiam ; eò quòd fuga à loco noxio ſinaturali
mero, quæ licitè defideratur. Ex his patetde acti ter ordinata ad cuitationem mali, in quod quis
bus externis,nam quod licet cogirare, licet loqui; incideret, fi eum locum pertranfiret: Gigni aurem
amorio
 LIBRI VI. C. II. SECT. I. III. 495.
Jamotio ad hoc naturaliter nullomodo fit ordina- A retur ad omnia damna illata reſtituenda, quamdiu
ta , nihilò magis quàm ſigni policio ad malum . illa inferrentur , & tam de damnis annorum . ſe
Non , inquam ,hoc fatisfacit, quia ratiocinantur à quentium quàm primi; li diuerſis actionibusage
naturali causâ ad moralem , argumentum verò retur de fingulorum annorum damnis , fed hoc ,
procedit de câdem causâ in vtroque,ideò fic con quia peccat contra iuſtitiam , & eſt efficax adhuc
firmo argumentum , fi fciam polito veneno ali cauſa damni. Ergo in foro eriam interiore adhuc
quo naturali locum eſſe noxium , licet mihi ab peccat ; quia tenetur facere, quod probabile illum
illo declinare,vteffugiam , ergo licebit etiam mi eft poffe facere , probabile autem eft illum rum
hivenenum illud ab illo loco collere , ne quem collere debere , vi proximi damnum impediat ,
ampliùs lædat. Valet hæc conſecutio?progredior, quia communis hæc eft fententia optimis fulta
igitur fimiliter , fi ſcio ſub limine pofitum male rationibus, vt oftendimus ,
ficium , vt quicumque limen illud calcauerit, mo 7. Siduo reges.lic inter fe paciſcanrur , vt co
riatur;licebit mihi per aliam domûs portam egre lumnâ ſeu curriculâ qua; iam Itante erectâ , ipli l
di & limen vitare : ergo licebit mihiquoque ma bi mutuò auxilium ferant contra tertium regem
leficium illud lub limine poficum amouere.Om aliquem : fi tertius ifte pacti gnarus , vt illi deli .
nino enim fimiles funt hæ conſecutiones ,nam ( - Bnant ipſum bello infeftare , curriculam illam vel
cut in priore vtraque res naturaliter ad falutem columnam deiiciat , & dimoliatur ; non dicetur
ordinatur : fic in poſteriore vtraque æquali mo ille tertius propterea conſentire in illorum fædus,
do moraliter ad eandem ordinatur : & ficut fe ha neque cum iplis , vel eorum altero ; qui fortallis
bent amotio & fuga , naturalem ad cauſam ; fic illum admonuiflet; pactum vel ſocietatem inire.
etiam fe habent amotio & fuga , ad caulam mo Igitur nec maleficjatus diiendus eſt cum malet ,
ralem , quale eſt lignum , ideò fi re& è argumen co vel dæmone propterea focietatem inire , quia
tamur à fuga cauſæ naturalis ad eius amorionem , deftruit lignum , quod illi depacti, vt à nocendo
etiam rectè argumentamur à fuga cauſæ mora celle dæmon.Nec quicquam habet verilimilitu
lis ad eius amotionem :neque in eodem caulæ ge dinis quod reſpondent, ctiam hunc tertium cum
nere vllum diſcrimen eſt fugæ & amotionis, li prioribus pactuin inire ; quia beneficium ab illis
cut enim fuga perſonam remouet à loco noxio , exſpectat. Nec enim viquam vel apud Iuriſconſ.
lic & amorio rem remouet ne perfonæ in loco vel apud Theologos,inuenias talem pacti vel lo
queat nocere. cieiaris ineundæ formulam aut genus,deinde de
5. Licet maleficos demedio tollere , ea fpe & c ftruendo turriculam illam , potiùs pactum prius
deſiderio , ne hominibus ampliùs noceant per inter duos initum foluitur,adimpleto termino;ſic
diabolum , vt eius .viua inſtrumenca : licet ergo etiam remoto ligno pactum dæmonis & magi
figna quoquemaleficorum rollere ,ne per diabo conditione loblatâ expirat. foluit ergo iſte remo
lum illa amplusnoceant, vteius muta & fictitia uens pactum alienum ,ncc ipfe nouum init.
inftrumenta moralia , ficut enim tubæ , & tympa 8. Si quis cụm holte foret pactus, vt ſuſpensâ
na , & vexilla in bello , ſunt quædain moralia in de muro Hammulâ candidâ , accurrat , & portam
ſtrumentamilitiæ z fic huiuſinodi figna ſunt quæ occupet , vrbéque potiatur : & tertius quiſpiam
dam quafincquitiæ & malitiæ diabolicæ inſtru ciuium hoc reſciſcat : noone tollere licebit , im
menta,non operantia, ſed eam ad operandum ex mòmerebitur li fecerit ? quis quaſo illum prodi
citantia.Huic argumento nondum reſponſum eſt , toribus conſentire dicat ? rectè æftimantes iudica
ab iis qui contra fentiunt. Nam quod vihu'argu bunt , eum pacta conuenta eorum non ſtabiliuiffe
menti & fimilitudinis pofitam porantzio rationc aeque approballe , fed abominatum ea reſcidille.
tantúm ligni; & maleficos dicantnon occidi; vo Cur igirur non câdem ratione & jure , qui reſcit
ligna diaboli:hoc eſt,zágosyop . uit pactum dæmonis & inalefici de ollâ in fami:
6.Poſuit maleficus lignum ? quid eſt facturus: D liæ perniciem defoſsâ : poterit illam tollere , &
li tollic, fecundùm vos peccat: finon tollit,verè & toliendo cenlendus erit ab corum pacto alienus?
grauius peccat ; quia celinquendo manet caula an cùm ille non confentiat proditioni , qui illam
damoi proximiorum , perplexus ergo futurus eft, deſtruit ; huic cenſendus conſentire maleficio , qui
quem contra religionem iuſtirjámye peccare ne illud deſtruit?,
çeſle. Respondent,relinquere debere & poenitore, Depique ve ſemel finiam (ræder enim tam mul
ned peccaturum : celinquendo , quia relinquendo tas foli faces admouere ) licet omnes conatus fi
non eft caufa nocumenti, fed ejuscayfa fuit po miles dæmonis impedire , li incantamentis alia,
nendo illud & paciſcendo cumdæmone. Relta quis dæmonem ad nocendum inuitaret, rectè fa
re ergo illi , vc pænitens Deum oret , reprimere ceret, qui murmuranti ospugno obturaret, li per
dignetur diaboli poteftatem . Gontra : ficut pec ſcripturam & characteres id conaretur,laudsdiz
cauit cauſam dandoi, cur inciperet alius lædii fac E gnus eſſet, qui diliparet & conlçinderet mem
adhuc cauſam dando , cur. pergat eum diabolus branulas , curnon idem ius conceditur in fignis
lædere:ficut pabrioivel ligatio fuit caula jachoasi politis , quæ fimiliter dæmonem ad nocendum
damn slic reliatſoligaminis kue non amotio cau pelliciupt? ſicutergo pollum impedire,pe verbis
lasit çonginuasi damni, ergo licue tenebatur, im vel characteribus magus conſequatur effcétumà
ped te , vel tollere caufam nedamnum inciperde dæmone; potero ctiam figni alteriusdeſtructione
infecci , fic eriam tenetur ne illud yłceriùs pro id ipſum perficere.
lecpat , velstiuctus duren. Quod lanè clariflimum S. 111. Reſtar reſpondeamus obiectionibus,
eſt in malefcio , quod effectuin habet lă piús re quæ quod multæ ſunt , & prolixe , cogençnes
naſcenceım , verbi gratia , maleficiuini terditatis criam , quàm vellemus,elle prolixiores. riba
primo anno nocyit tot equis , tot vaccis de 2 ans Ad : Respond.non fieri Cufficientem enumetti
no iterum nocchio fortè pluribus ,ergo ih teneba tionem partium ,, fanitas enim exfpectajur,à moo
cur impediredamnum priini anni,cur non & ſe rali'causâ ,nempe amotione ligai ,licur in exem
quentis ? Confirmatur , in foro exteriore damha plo predicorum ( de quo egi in probatione S. )
Eee 2 liberatio
 NVM RVM
Q I TIO ICA
DIS VIS MAG
496

liberatio non ex (pectatur à Deo , vel San &tis ,vel ; A ne nocerc valent; & quiamalignæ ſunt etiam in
naturâ , vel proditoribus immediatè ; fed à ligni terdum volunt: & fic fcriptura facra non prohi
amoriode. Sed vrgent, ſaliem mediatè exſpecta bet cas timeri , dæmon verò inter omnes crearu
tur à proditoribus;ergo & fanitas hîcmediatè ex ras hoc cimoremaximè timendus, quia & cunctis
ſpectatur à dæmone. Sed hoc eſt ſuperſtitioſum hominibus animantibúfque potcntior eſt,& no .
quia eſt perinde facere ac G dicas; præſta quod bismaximè infeftus , & exigentibus peccatis no
promififti , pactus es amoro figno se cellaturum ftris fæpiſſimè permittitur à Deo nos grauiter
elle amouco :teneris ceffare.Respond.negando mi lædere , vi conſtar de lobo ,maritis Saræ , Achab
norem , & eius probationem , immò perinde eſt rege , & aliis. Nónne licer timerc ficarios,latro
facere , ac fi diceres: pactum tuum primum cum nes,calumniatores?nónne licet fugere àdomo dæ
malefico conuentum exſtinguo ; ſignum quod no monibus infeſta ? cur talis fugit, niſi quia dæmo
cumento inferendo præftituiſti comminuo , & nes timer ? tolle timorem , fugam liſtec.
perdo ; non eſt quod noccas ,ampliùsnocere non Ad 6. Negatur antecedens, impropria enim &
ieneris.Si pergant inſtare,ſaltem exſpectatmedia falla locutio eſtamotio ligni eft ſignum ,non ma
tè ſanitatem & dænione. Respond.exſpectat, non à gis certè quàm homicidij actio eſt homo, ficut
poſiciua aliqua dæmonis a&tione , fed à priua- B cnim homo erat ante occiſionem ; fic fignum erat
tione actionis eius fiue à ceſſarionc , non enim ante amotionem , nec iuuat comparatio illa ba
exſpectar,vedæmon aliquid faciat , ſed vt definat priſmi, nam nec ipſa aqua eſt Sacramentum , nec
facere,ad faciendum alliciebatur ligno , ſperat illo ipla ablutio :ſed Sacramentum , fit quando ad ele:
ſublato ,non allectum ampliùs,delicorum nocere: mentum , verbum cum actione accedit , ablutio
vt amoto obie & o cócupiſcibili,quis vt plurimùm materia proxima facramenti eft , non Sacramen
deſinit concupiſcere.Effectum ergo exſpectat pri cum .Dicas : ſaltem eſt aliquid Sacramenti,ergo &
uatiuum ; quem à dæmone non eſt illicitum ex amorio eft aliquid pa & i.Reſpond.ficurablutio non
{pectare , alioqui non liceret'exſpectare dæmonis eſt aliquid Sacramenti , niſi abluens intendat ba.
fugam ex obſello , ceffationem à tentatione, & G prizare : fic,nių ponens vel rollens lignum ,inten
milia , ad qux piè vtimur aquæ luſtralis aſperſio dacex condicto ponere vel tollere, nunquam po
ne,reliquiarúmque & agni Dei geſtarionc.Dum fitiovel fublatio erunt aliquid pacti.
taxat ergo illicitum eſt,exſpectare effe &tum priua Ad 7.Negatur conſequentia , idcirco enim de
tiuum á dæmone, vi alicuius pacti conuenti cum finit nocere figno ſublato , non quia per hanc
dæmone: quod hîc nullum eſt . amotionem grauius vulnus infligit animæ rollen
Ad 2. Negatur antecedens : ad probationem tis : ſed quia fperat vel maleficum in alium for
с
cius dico ; fi maleficus vnicum fecerat pactum ; tem ( vt vocant) tranſlaturum ,cum nouo ſuo lu
tollens ,miſcet ſe deſtructioni illius pačti, non cro ; vel fic plures fe fibi adiun & urum , videntes
conſeruationi, quia deſtruendo lignum , facit ví cum promillis ftare. Præterca eſto hoc diabolus
pactum ceſſer.fi duo fecerat pacta ,non immiſcet {peraret; fæpè fpes illum fallit, & vnde compen
ſe ſecundo , quia non petit, vt diabolus vi ſecun dium exſpectabat , diſpendium patitur. Deniquc
di pacti dehnat ;fed deſtruendo primum pactum , D.Lconis illa auctoritas parum aptè adducitur,
virtualiter ( vt dici folet ) etiam deſtruit ſecun ceffatio enim à nocendo bcncficium non eft dia
dum ,de quo non cogitat: fi vi ſecundi pacti vellet boli , ſed Dei & hominis tollentis Gignum : ficut
dæmonem ceſſare , valeret argumentum , vide 3. non eſt beneficium proditoris , quando ablato fi
Xorabile. gno deſiſtit à proditione peragenda : ncque qui
Ad 3. Dico & antecedens, & probationem eius tollit vllo modo dicipoteſt,hoc beneficium à pro
diſſentire à verò , nam tollere lignum ,tantùm eft ditore exſpectare.
proteſtari , quod diabolus ; qui Dei permiſſione, Ad 8. Conceſsâ maiore,quæ veriſſima eſt;Ne
& non aliter ,poteſt nocere ;fperetur non nocitu gatur Min . omnino enim hoc volunt , quotquot
rus ampliùs , poſtquam cauſa ad nocendum alli- D nobiſcum ſentiunt ; & quia hoc ex corum doctri
ciens( nempe ligni politio )ceſlauetie : item quod na ſequebatur,ideò non dixerunt exprefsè.Ncque
aliquando ter pa & tis conuentis ,non quia fic ve enim putabant quenquam adeò moralium rerum
rax aut fidelis ; ſed quia cenſer hoc fibi clle veile forè rudem , vt negaret , primò ipfum maleficum
ad homines decipiendos , ficut folent decoctores qui pofuit teneri lignum , quod nouit , tollere ; fi
minus debitum exſoluere, vt in grandiori ſummâ nequit aliter damnum impedire : ſicut , qui dia
creditoris fimplicitate abutantur. bolo inuocato verbis vel ſcripris nocet , tenetur
Ad 4.Respond .Minorem fallam eſſe , non enim ceffare ab hac inuocatione, non tantùm quia ſu
declinat ad Magos vemagi ſunt ; ſed ve funtho perftitiofa cft inuocatio , fed etiam quia proximo
mines gnarieius rei, quæ vel adſpectu vel auditu perniciola eſt . Nec vllo modo puto tolerabilem
potuit refciri , & peritur ab iis ,nori vtexmagicâ cffe: contrariam fententiam in praxi,ncc abſol
operenrur arte : ſed ve'id faciant,quod quiuis ru uendumi qui nollet ceſſare , vel lignom tollere, fi
Nicus & idiota poffet facere ; ſaltem quod ipſi;(i Curnon eft abfoluendus ,qui alicubimallcolos re
nd'vllo nouo cum dæmonc pacto , poffune perfi polaiflor y incendium ſparſuros ; nifi illos velit
cere , & perficere tenentur, ad commodum pro- E amouere. Eadem námquc ratio eft ; ficutmalleoli
ximi. Poteft ergo'diſtingui maior , ſcriptura enim efficaciter funt nocituri vi naturali ; fic etiam fi
vetar declinare ad magos, tanquam ad magos: gna hæc æque efficaciter nocitura ſunt vimorali,
non verò tanquam ad alios homines à quibus li hue vi pacicóuenti.Neque hic quærendum qua
citum auxiliam quis exſpectat. vidamnú inferendum ,fed an inferédum ? & aque
Ad s.Respond .Aliter timeri Deum ſolum ,aliter iniufta eft illatio per vná vim , atque per alteram ,
tittieri creaturas. Deus folus timeri debet;vr om ficutmalleolis ineſt vis ignca ; fic cenſetur fignis
nipotens & auctor omnium , & quem nemo po alligata vishuc actiuiras diaboli, multo proin
teſt impedire ,'nec voluntati eius poteſt relilere : prior & fortior ad nocendum . Si verò tenetur
crcaturæ timentur ,ranquam qiæ Dei permitlio maleficus tollere , quod poſuit ex lege iuftitiæ ;
tenebitur
 LIB . VI.
VI. C. II. SECT. I. Q. III. 497
tenebitur ſecundò alius qui poſicum reſciuerit, | A rè remancbac ; nec cum cogendi vim vllam ma
id tollere , faltem ex lege charitatis. gica illa ligna obtinebant.
Ad 9.Reſpond.id ,G fiat ſeruatis circumſtantiis , Ad 2. Reſpondeo verè hoc argumentum eſſe
quas requiſiui, ſupr.libr. s. nec ſuperſtitiosè , nec nullum , & ab auctoritate negara , non ab aucto
impudenter ; ſed ſapienter & honeftè fieri , à iu ricate negante. Nam fi vel Hincmarus ( cuius ille
dicibus etiam maximè timoratis. Victoria verò cſt Canon ) vel alij patres cenſuiffent,hoc reme
loquitur de expulſione dæmonis ex energumeno , dium elle illicitum , non fuiflent contenti Gilentio
quod non facit ad rem : vt nec corum argumen prætermittere, quod vſuſcicbant frequériſſimum :
cum , quia depilatio illa aon eft ablatio ligni, cùm ſed diferiè prohibuiſſent , vt ſolent Gmilia, lic
pili non fiat ligna maleficij , ſed latibula. enim quia purgationes per monomachiam , per
10. Argum . Multis peccat, primò quòd contra ferrum candens & fimiles,erantin frequenti vſu :
dicit fententiæ , quàm co nituntur probare. Nam idco expreſsè illas prohibuerunt,fummaque ſem
fi defenſores contrariæ ſententiæ cenſent ; non per Eccleſiæ cura fuit , vfitaras ſuperſtitiones no
effe liciram amotionem vllam , vt eos ſentire pa minarim damnare. Inter licita verò remedia non
tet ; ex argumento ſequitur , dumtaxat aliquam meminerunr amotionis : quia de remediis Eccle .
eſſe illicitam , nempe deſtinatam huiuſmodi dz fiafticis & diuinis agebant: iftud autem eſt mere
moniis ciiciendis : quia tales dæmones aliter eiici humanum remedium , & quod ipſa ratio ac na
nequeunt. Si ergo eiici poffent per ainotionem , tura vnumquemque docer , nam & bruta norunt
licita foret amorio , iam non ergo omnis amotio abiicere & repellere,quæ noxia libi nouêrc.
illicita forer. Sin verò dicam , ſe non contendere Ad 3. Reſpondeo diabolum fignisnon effe al
vniuerſalem negationem ; ( Nullam amotionem ligatum naturaliter: ſed moraliter ex hypotheſi,
ſigni cum ſpe cellationis eſſe illiciram :) ſequitur quod vult ſtare pactis conuentis. Nec verum eſt
non omnein amorionem huiuſmodi eſſe ſuperſti ſemper illum poffe nocere fine lignis magicis,ſæ
tiofam ; quod cæteris omnibus argumentis ſuis pè enim , iminò ordinariè Deus permittit illum
probare nitebantur, repugnat ergo hoc argumen multa facere per maleficos , & ligna malefica: a Vi &t. re
tum aliis omnibus, quia ſubuertit commune cæ quæ no permittit illum iminediatè facere ?.Vnde ied.deMa
terorum fundamétum . Secundò ſenſus verborum non eſt abſurdum exiſtimare,quod quando Deus gia circa
Chriſti non eft ,non aliter eiici, ſed non aliter re illum permiſit,mediante ligno nocere:non poflit fin .
&tè reiici efficaciter. Nam Apoftoli non quere dæmon nocere ſigno deſtructo , quia Deus cum
bantur ſe vlos malis mediis ,quod non eft creden videtur permiſſionem ſuam ſic limiraſle. Non ra
dum ; ſed ſe eiicere non potuiſſe , conatus enim men hinc fequitur Deum habere pactum cum
Apoltolorum non fuerat illicitus , ſed fuerat irri dæmone, ficutnec Rex pactum haberet cúm re
tus, & hoc ſcire volebant ; cur efficax non fuiflet bellibus , fi iis non refifteret cum filio fuo rebel
in hoc energumeno , quen admodum ſolebat effe lionem mouentibus , præſumptio quidem aliqua
in cæteris , reſponſum illis,id accidifle , quòd ora hinc in foro , vt vocant, fori naſceretur : reuerâ
tionem & ieiunium non adhibuiſſent;quç talium camen pactum conuentum propterea nullum in
dæmoniorum peflimorum , quorum inueterata tercederet , ſed permiſſio dumtaxat & conniuen
pofſeflio , generi expellendo neceſſaria iplis erant. tia probaretur.
Tertiò dæmon non exit ad ligni amotioncm , niſi Ad vlt. Respond . Negatur conſequentia , quia
quando erar ingreſſus ad fignipoſitionem : quod nemo ſcit an Deusdiabolo permiſerit nocere poft
Deus nonnunquam permiccit . Quando autem lignum deſtructum :& quia poffumus ex frequéti
propter hominis peccata Deus permifit operâma experientiâ colligere , vel Deum id ei non permi
leficidæmonem ingredi;tunc licebit ſignum tol fille , vel faltem reliquiſſe eius arbitrio vtadhuc
lere , non ſecùs ac in reliquis maleficiis. Quartò D noceat , vel celler nocerc, li velic : idcò poſſumus
plus probat argumentum quam opus fit: immò & hoc experiri & lignum amouere. Recurrendum
illud ;( li valeret ) nec exorciſmis eiici licitè poſſe : quidem ad Deum ; ſed non propterea prohibita
fi tantùm ieiunio & oratione tales licet eiicere. lunt remedia humana. Porrò ex his patet , quod
Denique non poteſt nobisconftare,an ex hoc ge cum fignum amotum eſt , vtile eriam & licicum
nere lit dæmon , an ex alio : ideò , durante hocdu eſſe, illud comburere maximè ignebenedicto , &
bio,licebit lignum amouere. in loco ſacro :nam hæcloci & ignis circumſtantia
Ad 11.Dico exemplum illud S.Hilarionis,dum etiam dæmoni eft odiola & metuenda. Addir Za
taxat probare , quod , qui Hilarioni fan & itate & char. vicecomes in actis exorciſticæ compleméto
dolo miraculorum funt fimiles ;aut quando ali pag. 76.fimulcum ſigno comburenda aliqua be
quod ſcandali vel ſuperſtitionis augendæ ſubeſt nedicta,vt ramos oliuarum , thus,hypericon , & c.
periculum ; debeant id facere , quod ad maiorem quod mihinon probatur, vt ſuperfluum ,& de ſu
Dei gloriam tendit; yt eſt dæmonem oratione eii perſtitione ſuſpectum , cum fufficiat ligni amoli
cere : non verò probat quod cọ periculo ceffante, tio & deſtructio .
aut quádo quis poneſt, certusde dono miraculo SECTIO II.
rum ( vthodie certi nulli ſunt in his partibus, vbi E
De remediis naturalibus contra maleficia . $.7.
fides propagata ) non liceat illi vtiremedio quod
ad manum eft , & experientia frequenti compro Vlta dc hismore fuo Grillandus,q.2.a nu.3.
batum nouit. Metuebat autem D.Hilarion ,non , in cuius ſententiâ quid vitandum doce
M.
ne dæmon hoc pacto ſolitis incantationibus re bunt fequentia.Thcologiquidam vim omné adi
cederet;ſed ne populo videretur iis reçelifſe;im munt naturalibusmedicamentis :medici plerique
mò neque hoc ſimpliciter verebatur, ſed alterna magnam nimis tribuunt; & quædam memorant,
riuè ; vel hoc', ve!'ne videretur ipſe dictis diaboli ve naturalia , quæ quibuſdam queant elle lulpe :
fideni habuiffe; qui negabar aliter fe expelli poflc, eta , mihi pronunciandum vetusN. L. demúltis.
nifi ligno priùs ablato . Quòd fallum erat, vt D. Non aſſentior iis qui omnein omnino efficien
Hilarion oſtendit, & quia Ipontè ingrellus,lpon tiam rebuscorporatis in dæmones tollunt ; neciis
3

Ece eriam ,
 498 DISQVISITIONVM MAGICARVM

etiam , qui directam vllam vim naturalem in da- A domus alicuius poftes inungantur; dzmoniacis
mones concedunt , vt videntur concedere Faius, Magorum artibus & infidiis adirum omnem præ- HR.con
a Faius in Pet.Gregorius & alij 2 : fed iis aſſentior , qui le cludi : & apud Mich. Ilſelt. anno 1586.legitur , in inuatio
Liuoniâ fuiffe locum , vbi nymbis , tonitruis ac Dis Surij.
Energum . cundariam & indirectam tantùm cribuunt, quæ
Pet.Greg. fententia peritiorum medicorum & Theologo tenpeſtatibus dæmonia truculenter graffaban
in Synt. rum fuit, vt Pariſ.libr.de uniwerſ.Dionyſ.Cartuſiani tur , niſi in lacum quendain innocuus infantulo
idr. Franc.
Georg. in in Tob.cap.8.Franciſc.Victor rele &t.de Magia quaft.6. rum cruor à rufticis infunderetur . Pofterius hoc
Problema. Zacharie vicecomitis d.operis par.1.tra &t.deremediis apertè Satanicum ; priori,aliquid phyGcum inelle
corporalibus.Lulli lib.2.de quinia eſſent. Leuini Lem . poteſt, ſed indirecte agens. Sed non iniucundum
nylıb.z.de occult.nat.mir.Franciſc.Valeſ.cap.28.facr . erit ſi adſcribam , ex Balduini Ronlæi venatione
philofoph.Bapt . Codronchi. Caſalpixi & aliorum mox nonnulla, quæ vel carminis elegantiâ ,vel raritate
citandorum : nulla enim naturalis corporeæ rei vis materiæ , qucát curioſum lectorem delectare ; & ,G
..

eft.quæ dæmonipofſic præualere , aut directè in naturæ genius faucat,ægrú iuuare.De lupo,cecinit ;
illum aliquid agere ; cui nulla ſuper terram potestas B Nec rostrum virtuie caret,nam munere quodam
eft que comparetur : qui factus eſt , ut nullum iimeat . Nature arcano depellit faſcina dira;
b lobi 41. teſte facrâ fcriprurâ . . Sed concurrente naturali, Si priùs exuccum fuerit :mox hinc fuie olim Plinius lib .
V. 24 . agente causâ ſupernaturali,Dco vel Angelo ; age Antiquis villa poniis prafigere. 20.cap.9 .
re res corporea poteſt in dæmonem , cúmquepel Quid ? quod dura cutis rigida ceruice reuulſa
lere & etiam cruciare : verùm'tum agens prima Tristia dichiur depellere faſcina poſſe ?
rium & directum ,eſt ſupernaturalis illa cauſa ; ſe Reftat adeps pinguis celebrem Saturnia luno
cundarium verò & indirectum eſt , corporeæ rei Quem fecit populis,dum vincula iugalia curat ,
vis naturalis , illi à Deo initiò creationis inſita . Et linie obdu &tos viltis hoc vnguine poſtes ,
Hoc ergo in ſequentibus remcdiis ſemper ante Antè venit fponfusquam optata ad limina (ponſe:
oculos habendum , nec eorum yis vlterius exten Hinc quondam iuuenes illi , innupiega puella
denda. Adſcribam autem illa , vtmihicolligenti Instituêre lufus festos atqueannua feſta :
occurrent.Lapidibus & berbis ,vim aliquam tribuit Quod lamiis,ftrygsbufque feris quog ſustulit anſam
canon.demonium 26.quaft.7.Et ſanè de multismox C Turbandi nouiter nuptos ,noxámque ferendi,
ſubiungani, radices varias commendat Iofeph . & Women à fa£to fortita eft Vnxia Iuno.
in his baaras, ſed moduseyellendi,& alia quædam Quid referam cades , aut quid data vulnera ferro ?
quæ addit ſuſpectam rem reddunt, lege lib.8.antiq. Quidvecibis aliis dicam noua toxioa mixia ?
cap.2.6 libr.7.belli Iudai.cap.23. à Thapſia ; dæmo Damon homo eſt homini,fic nos væjana libido
nes fugari ſcribit apoftata fidei Amnatus Lulitanus Exagitaris, ſemper erabitad genus omnemalorum :
in Dioſcor.libr. 4. Plinius dæmonum ludibriisfar Sic Stryx dira oculos, & toros faſcinat amens
dis,peoniam ,commendat ,ſed nigram libr.2s.cap.4 . Artus,ac lento conſumit corpora rabo.
Veneficia depelliehamni,ramoad valuas & tene Horrendum facinus nimiùm , nil tale verentes,
ſtras pofico , vt famâ celebre, ſcribit Dioſcorides, Promeritofue homines violenta obtruderemorti, Hæc de
libr.i.cap.110.confirmạc Bionis exemplum , ſed lauri Et ſpoliare bonis,ſed magni rečtor olympi hyena sút
additis foliis, apud illuſtrium , in eius vita. Verba Antidotos homines docuit.Nam fronti byena fuperftitio
la propter
ſcum ,valdècommendat bocanographus Apuleius, Woctiuage pellam perhibent arcere verenda códitiones
lib.de virtutibus berbar.ca.21. Ouidius, lib.6.Faſtor, Faſcina ſi gestet quifquam ,laciiufve referuet: requiſitas
Stercora gua reiicit violenta & morte perempia; licet præ
Spinam , qua rristes pellere poflet D
ſcribat Pli.
A foribusnoxas ( hacerat alba ) dedit, Oſáque credunturmagicas depellere fraudes.
nius28.
Moly ſeurulam agrestem ,muliad hoc commen Et confertcatuli nigri tinxiffe cruore cap.8 .
dant,Homera in Odyl.x. ibi Didymus.Scholsat.in Interiora domus,muróſque obducere rubro
Plutum Aristophanis, Plinius libr. 25.cap.4 . Scyl Incruſtamento,vel fel ſuspendere rignis.
lam in limine ianuæ ſuſpenſain Dioſcor. laudat Lichenes tumidos celeris dromade refecare
libr. 2. cap . 68. pellem capitis lupini affixam villa Conuenir, & ficcos feruare cubilibus amplis,
valuis vel lupi roftrum Plinius,lib.20.cap.9.Alyſ Qyod Strygibus fraudes adimāt ,& faſcina pellans,
ſum in domoappenfum idem , libr.13.cap.4 . Alij Atque oculusdextermustela includitur auro,
( apud Codronchuin ) plurimas aliasherbas,rutam Poft teneris digitis apratus,reddere tutos
Aristotel.Problem.34 .Diſcor. Plin Hypericon, Dicitur à diris Lamiis Strogibuſque ligalos.
quod ideò vocant fugain dæmonum ; verbenam , Creditur à multis toruj ſeruata leonis
quam ideò herbam fanctam veteres dixere, Diofc. Pars caudaprodeffe viris ,quos faſcina vexant :
lib.4.ca.s6.Herbæ Paridis ſemen non minusXX . Ferturquod fimili vi polleat vngula pardi.
diebus in põdere drachmæ quotidiæ illicum ,Pan Idem R onſſeus,epiftol.22.conatur oſtendere cur
de<tarius.Antirrhini ſeu Lychnisagriæ ad collum E alini filueftris ſeu onagri;nec non domeſtici,nulla
appenfio ,Matthiolus lib.4.42.129. Artemilia,auctor nigredine aſperſi , vngula ad effaſcinationem fa
lib.simplicium 25.cap.10.Abrotanum , Plinius libr.zi. ciat; idque tribuit ſalaci animalis eius naturæ , &
Cap.2.My hridatium , Scordites, Centaurium , Sa ad illud maleficium reſtringédum cenſet, quo vi
bina ; palma Chriſti , Aſteratricum quæ & Bubo Tri velue ligari ad venerem inutiles redduntur,
nion, Ariſtolochia ,tullilago; Dioſcoridi & recentio contia hocmaleficium hyena neruos in vino cum
ribus,& iiſdem faluia,anethum ,marrubium fæni thure potos præſcribit Plinius,d.cap.8.item rube
culum , chamæpytis, quæ & lua, cyclaminum ,al tæ oliculum in potu additum ,libr. 32. cap.s. &
lium , rura capraria , & cuprellus. Quinetiam in Lentopodijradicem appenlam Dioſcorid. libr.4 .
humano fanguine , vis aliqua naturalis indire & a cap.126, Q . Sammonicus Serenus,medicinæ ca.58.
ineſſe poteſt , vimenſtruatâ muliere agros cir Preterea fi forie premie fliix atra puellos
cumcunte noxia vermina nečari céluere Dardani Viroſa immulgensexfertisvbera labris,
ſectacores apud Columellam . & Lud .Banairolus Allia precepir tundi fententia Vetti,
ſcribir, Ennead.muliebri.cap.zif menſtruocriore Quiveteri claras expreffit more Togatas .

Euonymus,
 LIB VI. C. II. SECT. I. Q. III. 499

Euonymus,in Theſauro Medico cap.de folidis qui- A ne inAuxûs aftrorum ,ve de Lunatico Euangelico
bufdam , fc. docet confectionem elc &tuarij ex ar Origenes & Hieronymus cenſuere d ; vel racio- Origen.
in Matth .
genti viui pulucribus conficiendi , quod faſcino ne complexionis atrabiliariæ , & fimilium caula
17.tra &t. 3.
ain Da& io aducrſetur.Marbodeus Gallus a multa de lapidi rum , conlideratio iſta diſpoſitionom ve! amica- Hier.ca.4.
lothica. bus differens,inter cætera ,de A DAMANTE. rum , vel odioſarum dæmoni ( odioſæ fuêre in his
Et no&tis lemures , fomnia vana repellie. duabus lofephi & Tobiæ narrationibus , magis
Theţel.Iudæus, libr.de ſculpturis, eandem vim conſentanea eſt philoſophiæ , quàm quòd Drulus
tribuit,Chryſolitho,mulieris figurâ naturaliter for opinatur dæmonem fugatum dumtaxat ratione
mato : fed & Marbodeus, de eodem , ſymboli & bignificationis per hepar & cor illud
Elſe phylacterium fixus perhibetur in auro repræſentati , & dæmon dumtaxat vſus fuit effica
Conira nocturnos fortis tutela timores, citate agentis naturals , ncc de fuo addidit mali
Pertufus (etis ferraiiciatut aſelli, tiæ aliquid artificiosâ comınixtione , vel induftriâ
Damonas exterret , cos agitare putatur, Gibi notâ & hominibus incognitâ , vel fractura &
Traie&tum lauo decet bunc geftare lacerto. continui ſolurione , vel detorſione occultâ ; tunc
Quid corallium B poffet fieri,ve torum maleficium naturalibus,quz
Vimbras demoniacas & Theffalamonstra repellit. medicorum ars approbat , remediis tollereiur.
Quid gagates? Sic interpretor fententiam RichardiMediauilia
Idem demonibus contrarius effe putatur, ni, qui cenlet maleficium naturalibus remediis
Vincit prestigias & carmina dira refoluit. aliquando in torum fuperari polle °.Si verò quid in 2.d.3
Contramaleficos omnes morbos prodeſſe fra huiuſmodi immiſcuiti, vt folet ) remedia hæcna- quæſt.8.
duor Dioſcor.libr.s.cap.103.Plioius,libr.2s.cap.10, turalia ex parte poterunt iuuare , in totum iuua
& Melue ad hoc laudat oleum quoddam ex Ga re non poterunt , ratio diuerfitatis elt , quia prio
gare, quod facrum ,vocant. re cafu poterunt illæ d fpofitiones in totum tolli,
Quid ialpis? quibus dæmon vtebatur: poſteriore pollunt ex
Et , ficut perbibent, phantafmata noxia pellit, parte tantùm tolli, vel ad rempus impediri, & lic
Quid onyx ? etiam actio dæmonis priore caſu in totum tolli
Infomnes lemures , & triftia cunéta repellit: tur , pofteriore remittirur dumtaxat & ad tempus
Sic vulgò legitur, ſed ſenſum membranæ contra impeditur Deinde dæmo,etiamſi vſus fit folis ve
rium exhibent: nenis naturalibus , fo!et nonnumquam , vt poteſt,
In fomno lemures,& triftia cun &ta figurat. Cviin remedioró naturalium debilitare, & impedire
Sanè maleficam cius vim ipſemet indicatMar quádo Deus permittit: rarò etiam medici poffunt,
bodeus,cap.de Sardio,cum ſcribit præſente Sardio conijcere quibus mediis naturalibus ille ad no
Onycem nocere non poſſe,de Aërire, & Imarag cendum fit vfus : ita fit vt raro ,immò vix vnquam
bin mar do Codronchusidem probat.Georg .Villichius, maleficia naturalibus remediis penitùstollantur .
TOTAQ . de cameleonte; Hæc caula eſt , cur plerique Doctores communi
Cammeleontis hepar toftum nicromantica pellie ternegarint morbos ex maleficio naturalibus se
Appenfum collo . De alino, mediis tolli; ſed communiter affirment à magis
Infantum cunas pellis villosa defendit, alio maleficio lanari f.Et propter hanc diſquili- flic Alber
Horrificósque metus pellit & sfta fimul. tionum alterationem canones permittuntenergu- ius Maga.
In Nili Aumine lapillum inueniri, qui quam menis lapides vel herbas portare , abſque incan- Paul Bur :
primùm energumeni naribus apponitur , dæmo tantione , cap.vlt. 26.gueft :27.Propterea etiam in gent. in 1.
ncm extrahat ,ex Thrafyllo ſcribit Stobæus. adhibendis naturalibus remediis hoc obſeruan- Reg . 16.
Marcellos Empic.libr.demedicina cap.20.potio dum , vt confideretur ; an contra diſpoſitiones, Collins pa:
nem præfcribit cótra cuncta in cibo & potu lam quibus dæmon gaudet, & vri conſueuit ,in homi- rif.Angel.
pramaleficia;quæ ab illo peci poreſt;contra equo- D nibus lædendis vexandiſque ;virium aliquid ob- quos citás
rum faſcinationes quaſdam lúffumigationes præ tineant: quod li deprehendatur , ( vt conſtat de fequitur
pconiæ radice , rucâ , & muficâ, & callyonimi pi Binsf.pa.r.
ſcribir Renar. Vegecius ,lebr.3.Veterinaria cap:74 . Dub . 3 . &
Sanè fufficjbus dæmones, expelli de corporibus, Icis iecinore ) tum iudicandum , iiscitra ſuperſti- Grilla.q.2 .
cenſucre Iudæi & Gentiles; teste lustinomart.cont. tionem vti licere. Vide quæ de his non omnino nu.4.& 5.
Triph.d . Tbargum Chal.Cantic.4.v.6.De hyperi indiligenter dicta.libr. 2. quaft. 30.fe&t.3. S. 2.Sed
ci laffitu id teftantur Lullus,lib.de quinta effent . quia poſt priorem editionem quædam didiciin li.
& Mathiolus, in Diofc. & facticantnoſtri cxorci bris Hippocratidarum ,ca nunc exhibebo publicæ
ftæ teſte Mengo Plagel .demon ex . 3. 4.4 6.& qui omnium vtilitati.
modos compofitionéſque deſcribit Zacharias vi Naturalia hæc remedia vel pertinent ad morbi
cecomescomplementi artis exorciſticæ part.1.cæ indagationem ,vtrum fit maleficusnecne? & vo
tera à reliquis , qui Æſculapidarum de gente, nos catur hæcpars,de fignis feu indiciis: vel pertinet ad
medicinam corporum non profitemur. Anima morbi lanationem , & nuncupatur propriè, de re
rum medici vtinam fimus, fummi illius archiatri mediss. ideò nobis de vtraque agendum .
qui viuificatmortuos idonea inſtrumenta, Theo- | E Priorem quæ ad'indicia (pečtar,ex parte diſcu- 9.2.De fi
logis placuit eſtque veriffimum , corporcas res in ciunt exorciſtæ quidam ,fed pleniusmedici.Exor- diciis
gnis &ma
in
naturam intellectualem & immortalem , qualis ciftarum indicia propinit tiber facerdotalis Sam Icficimor
eſt dæmonum ,nihil poffe,quarc cenſent cum An marini.Medicorum Bapt.Codronchus. bi.
Lc in verb. gelo ,lapides , berbas , particulas animantium , & Sammaricº ,l.p.Sacerdotalistract.deexorciſmo,lic
fuperftitio alias medicinas directè & proximènihil in dæmo ſcribit, cap.3 . De fignis quibus aliquis cognofcitur effe
quaft.6 .
nes operari; indirectè tamen & mediatè iuuare damoniacus, Legitur,quod forquis non poteft sõinuare
contra eius conatusmaleficos,eò quòd impediunt efum carnishadinaper diestriginta,o talis iudicarmy
vel aufecunt difpofitiones illas , quibus dæmon damoniacus. ] Hæreo.nam hoc iudicium prabū ad
vfus fuit ; ob naturalem habitum corporis illius epilepticorum affectionem deregendam ,no vero
quem vexat, vel faltem inuitatus aut aditus ratio energumenorú qui plerique epileptici non funt.]

Addir;
 ONVM RVM
DISO VISITI MAGICA
Soo
Addit; aliqui damoniaci babent oculos terribiles , j aina.s.fcribam verba,'n vſum pauperiorum libris
damones membra corum & corpus destruunt miſera carentium . Dæmoniaci fimpliciter figna funt,
bilmer,& interficiunt,nifi ciio eis ſubueniatur. Aliqui 1.linguam nigram “ umidam multories D.monia
finguri fe effe faluos & femper augentur. Sed difcoope cus de ore multoties conira naturam profert :.infla
riuniur ego cognoſcuntur; Si nolunt dicere pſalmum , iur guttur , vel distringitur angustè, ita vi videatur
Miſerere mei Deus, & Quihabitat , aui Euangel. velle ftrangulari, fed tamen in ſuum pristinum fta
S.loan.In principio erat verbum , et fimilia fan ta . tum redir .2.plorant demoniaci, nefcientes quid plo
Eft etiam magnum fignum quando loquuntur fermo rent. 3.cum ira contentionerespondent interrogan
nem alienum à patria ſua , fi non fuerunt exıra pa tibus. 4.quandoque etiam coacti vt loquantur, nolunt
triam ( clarius diceret , quem ante morbum non logui. s. claudunt dentes, & nolunt comedere.6 .homie
didicerant) & quando perfona illiterate idiota lo nes odio profequuntur. 7.Mulia dicunt,ex quibus mil
quuntur liberaliter of congruenter,aut etiam cantant rimèdignoſcirur,quid velint innuere.8.opprimüurs -
muſicaliter,aut quando dicunt aliquid ,quod ipfa num pore graui. 9.remanent tanquam fenfibus destuuti,10.
quam dicereſçius ſent . Aliqui etiam demoniaci funt B Seipfos pugnis percutiunt , & vestes laceranı, o ca
mari & Stupidi. Aliud quoque fignum eft,quod eis fu pillos.11. Terribiles babent oculos & horribiles.12.Ter
perueniat terrores : & cito recedant . Porifimùm au rorerepentinoafficiuniur, & fonfestim terror ille rece
tem cognofcitur quis eller demoniacus, fi quando le dir. 13. Diuerforum animalium voces imitaniur,et fic
guntur exorciſmi, conturbatur : & hoc fignum eft pre audiuniwy rugitus leonum , balarusomium , bound mu
feniis Diaboli. gitus latratus canum ,porcorum grunirus & fimilium .
Cætera figna etiam ante coniurationem fer 14 . Strident dentibus et spumani, o ſigna alia osten
uiunt,hoc vltimum inter coniurandum , quo tem dunt tanquam canes rabidi.15 .multoties exponunt ſe
pore alia quoque animaduertenda , vt idem ſcri precipitiis .16.difcurrit aliquando per corum corpora,
bi cap.6. Quando ſacerdos ponit manum fuper igneus vel glacialis vapor.17 . Sentint per corpus fi
caput energumeni , runc aliqui, fenisune ſub manu gna ,tanquam formicas diſcurrentes ,ranas faltanies,
rem frigidiſſimam ,tanquam glaciem . Aliquibus de viperas,ſerpentes , piſces narantes ,muſcas volantes e
fcendi venius per humeros trenes ,quieft frigidifi fimilia.18. varia prater naturam vident & audunt .
mus. Aliquibus capus in immenfum aggrauatur. Als- C 19. Sentiunt fubmanu facra capisi ſuperpoſla, velex
quibus cerebrum conftringitur , per foratur :ficui ſi Sacra le&tionequid frogidilimum , vel calidiſſimum ,vel
gladio percuiereiur . Aliquibus inflammatur capui ea graue. 20. Clamant cum aliquas Sanctorum reliquias
facies,ó aliquando rola perfona, ac fieffet vapor ignis. capiti ſuperponis,etiam occulie,& dicunt, auferie istas
Aliquibus febris immenſa cum dolore capitis euenit ame,quoniamimaléolent vel funt nimis graues:aut ef
ef totum corpus extenuatur ( langilur : Sed omnia flani , aut circumuoluunt caput, aut ipfas reliquias
sista accideniia parùm durant, quia coniuratio rolli prejicere ftudent, aut conira mimstrum & aftantes ſe
damonis vigorem . Aliquibus constringirer guitur, iratos ostendunt, & fimilia . 2 . Omnia fpiritualia odio
adeo quod videntur ftrangulari,aliquibus ad orificium habent,à facie Sacerdotum , pracipue Exorciſtarum
ftomachimouetur quadà resad modum pila,ac fi effent fugiunt,in Ecclefiam ingredinolunt: & , fi ingredian
vermes,ac formica ,aut rana:quibuſdam accidii vomi tur,ab ea ſtarim fugere procuranr: vel corone,vel fpiri
iusmagnus fiomachi. Aliquibus maxima toriura in tkalium librorum teder:cuncta benedicta,Sanctorum
vifceribus:Nonnullis venter vebemēter inflatur.Qui que imagines , & maximècrucifixi nolunt inspicere,
buſdam conftringiturcor ,ac fi intolerabiltter feriraur. nec deoſculari :immò proiiciunt, & in hac omnia con
Oftendunt etiam damon in aliqua corporis partepal D puuni.22.Suora verba proferrenegligunt,qualia funt,
pitando,ficu : piſcis, aut in modum fornicarum . Ali Milereremei Deus : Quihabitat in adiutorio al
quando pertranfie à capite vſque ad digitos pedum , tiffimi.Magn ficat animamea Dominum.In prin
ficut ventus , & è contra. V lira ista figna , complura cipio erat verbum , & fimilia. Et fi ca pronunciane
alia practicando videbis,quia diuerfi damones faciunt rint balbutire ftudeni vei verba corrumpuniziddium
diverfa figna. graue demonstrant, tandem ea perficere non poſſunt ,
Quoad figna quo quis aliter dignoſcitur eſo sim vtpalam ſe damoniacos ostendant. 23. Sentsunt in
malchicio lælus, hæc fcribit , cap .4. Alequimalefi aliqua corporis fui parte dolorem , fi fuper eum for
cian habent colorem faciei cedrinum , aliqui oculos gnum fan &ta crucis feceris ſtarim per corporis membra
constrictos, & omnia corum membra videntur ligata: fugier :fed fi cidem dolori locum præcifum aflignaneris,
habentbumeros defaccos. Duo autem poriffima f . inta corporis parte in qua volueris,fignolandla fórucis
gna funt, constructio cordis, et oris ftomachalis, patientia & perfeuerantia anabis. 27.Cùm ſuper da .
quando videtur eis quod habent vnum bonum fuper moniacos Euangelia , Paffionen les V's -CHRISTI,
ftomachi . Aliqui babent puncturas in cordestanquam Coniurationes, fimilia legeris conturbabuntur ,fer
fi acubus eſſet punétum . Aliqui videntur ſibi cor càr fus occupabars,intollerabilesetiam in illisanxietates,
rod . Aliqus habent magnam dolorem in corde am E ac inflársones,vet guitas fudoris defuentes conspicies.
renibus: & videtur eis , quod talia membra à canibus Infuper ftridores ad cælum vſque mutent, prosternent
lacerentur. Aliquibus videtur balus in gueruere afcen se ac fomitia facient.as.Cùm audieris idioias igna
dens & defcendens. Quibufdam ligata eft vena gene ros tatuerarum , interpretari difficilia, altorum manife
rarionis . Aliqui babent fomachum ira dispoſsumus Stare fecreta , pulfare , vel muſicaliter canere , aliqua
quod emittunt per vomitam quicquid comedunt o bi pradeperes loqui variis linguis , & ( ut verbo conclu
bunt (hoc lignum lcuiflimum eſt , & nullum nih dam ) fupernaturalia facere,abfquedubio fignuni erit.
alia accedant ) Aliquibusper venirem difcurrie vin diabolica prafeniia. ] Animaduertendum tamén
tus frigidiffimus, aut tanquam fiamma ignis . Aliqui quod fupradi&ta figna omnia poffunt etiam con
bus fignum eft ex indigestione cibi, o potiffimum's currerc in Dæmoniaco maleficiato , & quædam ,
quandomedicina applicata nihil profuntinfirmo. Ali maximè priora in fimpliciter maleficiaro ; de quo
quibuseft ci ca colirem continua pulſatio, qua videtur mox quindecim ligna idem Zacharias ponit.
tremorem inferre. ] His plura ponit Zachariasvi Verùm iſta & alia longè exactius collecta , &
cecomes in complemento exorciſticæ part. 1.do experientiâ comperta fuerunt à Codroncho, lib.3.
de morb .
 LIBRI VI. C. II. SEC. II . Q. III . sor
demorb.venef. cap. 13. docet ligna hæc vel com- Avalent,nec oculi, incentis vllo modo.album ocu
munta eſſe cunctis maleficiis , vel peculiaria'qui lorum variis modis mutacur. Ægrotantes , cùm
buſdam . Communia ducit à caufa morbi, & à inftrumenta comburuntur, folent in deteriusmu
concomitantibus morbum . Signa à cauſa tradit , tari vel noxam quádam reciperemaiorem vel mi
vt fi morbuscæperit ex inten lillimo alicuiusa norem pro ratione leuioris vel fæuioris veneficij,
more , vel irritationali ſeu iniquo in aliquem o ita vt quandoque formidabiles clamores & mugi
dio , fi ex maledictis vel minis alicuius malefici , fi tus cogantur emittere: quod fi nullam mutatio
inſtrumenta maleficij funt inuenta , qualia nos nem ,vel læſionem percipiant , erit de ſalute ægri
multa cominemorauimus, & refert Andr. Cæſal benè ſperandum , paruo negotio bonæ valerudini
pin.de inueftigat. damon.c. 22. A concomitantibus reftituendum .
Adde fi fortè veneficus ad viſendum ægrotum
morbum ſunt paroxiſmi,& remedia iuuantia vel
lædentia : & communia figna funt : primò quod accedat, ſtatim infirmus ingenti moleftia afficitur,
morbimaleficio illati ægerrimè cognofcuntur , ita aliquo terrore feu tremore corripitur, fi fit puer.
vt medici in iis hælitent,& ambiguihuc illuc ani ftatim plorat,oculiad fuſcum colorem mutantur,
mo agitentur, nec certi quidquam de illis audeant vel alia notatu digna ægrotis mutatio obſerua.
B
proferre.2.quod remediis ex arte adhibitis, mor tur.Denique quando pro curatione morbi, quæ
bus fe nó remittat,ſed potiùs exafperetur & augea dam linimenta lacra ad oculos aures,frontcm , &
qur.3. quodmore naturalium morború ,non crer quaſdam alias partes facerdos adhibet , fi in parti
cat paulatim ;ſed frequenter ftatim ab initio,nullis bus illis ſudor,vel aliqua alia mutatio apparear, li
peccantibus humoribus in causâ exiftétibus, cum gnum eſt veneficij .
grauiſſimis fymptomatibus & doloribus ſe mor His fubdit Codronchus , non elle neceſſe vt
bus prodar. 4. quod valdè inconftans fitmorbus, omnia hæc figna in ægro inueniantur,ſed luffice
& licet periodicorum naturam referat,rarò tamen re ſi aliqua.pro diuerſirate morbi ſeu maleficij.
periodos feruet : & licet ſimilis videatur naturali Hæc communia,peculiaria verò podeſfionis dæ
bus morbis, in multis tamen diſcrepet. s.multo . monum malehcio inducta ligna elle difficilia co
cies, licet ægrotansgrauiſſimè doleat,in qua tamen gnicu , quando dæmon maleficio immiflus immif
parte doleat,nequeat referre. 6.interdum ægri ſu cer ſe ſubſtantię alicuiimmundæ aliunde in corpus
Ipicia (quæ luctuoſa vocant)abſque manifeſta cau ægriintromiſlæ , vel ex propriis ægri humoribus
la emittunt. 7.aliquibus appetitusreiicitur , aliqui c genita :nam quamdiu hæclubſtátia in aliqua cor
cibosreuomunt, & ventriculum ira malè affectum poris parte latirar, fæpè , præter illius particulæ af
habent,vt & fæpiusaltri&tionc laborent,vel etiam fe &tum naturalem functiones lædentem , nibil a
pondus in ipſo quoddam , quin & rem aliquam liud ſe manifeſtar . Pleriſque tamen horum prauæ
per oëſophagum modò aſcendere, modò deſcen ſunt imaginationes, præcipuè in ſomnis, quæ dę
dere percipiant, & ,fi in ſuperiorem partem dela monem produnt : quod tamen indicium folú non
tum deglutire conentur , omnem operam ludant, Cufficit, quoniam hæc eadem ſæpe melancholicis
reipſa mox ſpontè deſiliente.8 . in regione cordis accidere conſueuerunt.
punctorium dolorem percipiunt. adcò vt ipſum Verùm fpiritu locum murante quem priùs in
aliquando lacerari afferant.9 . In quibuſdam circa ( edit,res paulò clariùs deprehendetur. primò , ſi,
collum arteriæ manifeftè pullare, & quafi cremere tanquam animatum quid , corpus resilla peram
deprehenduntur. 10.alij ſæuo colli ſeu renum do bulet:ita vt obſeſli ſenciát fibi veluri formicas lub
lore cruciantur,vel circa ventrem inferiorem tor cute reptantes. ſecundò , fi partes , quas petit,qua
fiones acerbiffimas, & læpè Aarum quendam fri dam palpitacione commouer. tertiò , ſi puncturis
gidiflimum per ventrem permeantem , & citò re- D quibuſdam moleſtiam grauem infert . quartò , fi
deantem ,vel vaporem vti Aammam ignis calidit velut Aacus à capite ad pedes deſcendit,& iteram
fimum , fimilimodo illos infeſtantem percipiunt . à pedibusad caput aſcendens refilit.quintò , fi ve
11. Quidam ad venerem impotentes reddútur.12 . ficula in lingua excitetur , quæ confeſtim euane
confueuere quidam leuibus ſudoribus præcipuè [cat:vel plures appareantminutis granulis fimiles,
circa noctem corripi , quamuis tempore & aura ex quibus etiam multitudo inhabitantium ſpiri
frigidiore. 1 3.alij videntur habere particulas cor tuum arguitur.[extò,ſi ad gulam dumtaxat alčen
poris veluti nexibus deligatas. 14.morbi quibus dens,eam rumefaciat, & liccam cuſsiculam exci
laborant veneficio læſi; funt vt plurimú totius cor tet.ſeptimò ,& linguam petens , aur contorquens,
poris quædam excen uacio , & macies , & virium inflat,vel impellit ad loquendum non obſeſsi ſed
imbecillicas,cum fummo languore,mentis ſtupi dæmonis iplius conceptus,velfi ingenti oris hia
dicas quædam ,varia melancholica deliria , diuerfa tu linguam exerat.octauosli in dorſo ſenſum præ
febrium genera medicismulcum negotij exhiben bear aquæ frigidiſsimæ, quaſi confertim per dor
tia ,motus quidam conuulgui, vnde epileptici vi fum defufæ , & lurſum ac deorſum percurrentis.
deantur , membrorum quædam rigiditas Ipeciem E nonò ,certiora adhuc ſigna ſunr, quádo alienis æ
conuulfionis præ fe ferens, aliquando omnes ca gro incognitis linguis loquuncur , vel alios talia
pitis partes tumefiunt , aut talem circatotum cor loquétes intelligunt;vel cúm rudes fint , de arduis
pus lallicudinem percipiunt , vt vix vllo pacto mo & ſublimibus quæſtionibus differunt ; vel renun
uere fe poffint.Plerumque cota cutis, ſed vt pluri ciantocculta,aueiampridem oblita , futura,vel ar
mum faciei , flauo ſeu cinereo colore fuffunditur. cana conſciencia , vt peccata imaginationélve al
Aliqui habent oculorum palpebras ita adſtrictas, fiftentium ;vel eos conuiciis ſine cauſa proſcindút:
ve eas vix aperire poflint. oculiſunt perlucidi & aut ita furiisagitantur, vt à multis validis homini
tranſparentes , ſicur cercopithecorum . Nonnun bus nequcant ligari vel coërceri. Quidam erian ,
quam quædam ſpectra vel nubeculam inſpicere cùm à defatigatione vexaçionis conquieſcunt,nar
videntur, & nonnulli toruè intucntur . rant ſe vocem quidem dæmonis intra iplos lo
15.cognoſcuntur experimentis quibuſda.Nam quentis ſentire , lod ſententiam verborum porci
veneficio affecti faciem Sacerdotis vix adſpicere percnon poffe , vtpote quibus mentis functio fie!
Fff quali
SO2 DISQVISITION VM MAGICARVM

quali ligata.Alij li interrogentur, quid egerint; vel ("Aftrant per os m nares in modum venti aut permodum
dixerint,fatentur ſe nihil eorum poſtea meminiſſe. vnius maris. Aliquibus etiam dormientibus dæmones
Quidam cenſent fignum efle indubitatum & in tale fomnium immiferunt:quod videlicet eis videbatur,
ſeparabile , cùm ægri arcentur à diuino cultu , ita quod damon poſt cos currebat, quienigilantes ſunt in
vt nullatenus aqua benedicta ſeipſos aſpergere, uenticum talibus fignis demoniacorum . Aliquando
neque audire,ncque proferre diuina verba queant: etiam ingrediuntur,percutiendo collum ,aut alia men
li verò viadigantur cæremonias Eccleſiæ perage bra eorum ] d.p.2.de exorciti , in princip. & hæc
re,vel diuinis officiis , acpotiffimùm fan &tiſſimo eadem aliis verbis tradit Codronchus d.loco.
altaris ſacrificio, intereſſe,tunc vehementiùs longè 9.3.Pofteriorem partem quæ de remediis eft na :
vexantur, & iidem cùm mente conſtant, teſtantur turalibus ab iis petere cogor quorum hæc profel
oprare le quidem hæc omnia facere,& intereſſe ,& ſio eſt,medicos dico. Inter quos primoloco occuo
ſacrarum rerum auxiliú deſiderare , ſed efle quid rit Codronchus, quiquædam priùs.communia co
dam in ipfis quodmagnoperè impediat. Sunt de tra omne maleficium proponit,poſtea ad peculia
nique qui propter incontinentiam dæmoni om ria quædam deſcendit.Principio (vt eius dicta ſum .

nino parent,& ideò vexari quidem deſinunt, ſed B matim comprehendam )docet quoſdam prçſcriber
miniſtri fiunt & patratoresmultorum facinorum . re vomtioria,balnea,linimenta ,luffumigias & fimi
Quinetiam ſunt,qui ſic ad deſperationem aliqua lia:Sed in his facilè offendi, & periculum ægris
do inducuntur,vtnonnunquam ſibi ipſis manum creari niſi nonnulla obſeruentur , quæ exlequitur
inferant. 10. Prætermitto effectus, qui pro ſignis ligillatim.Nam de vomitoriis agens libr.4.cap : 4 .
eſſe poſſunt; qui in S.S.habentur,vt cunctis notos, præ ceteris commendat forum geniſta drachmas
nempe quod aliquando ægri fiant lunatici ,muti, duas in decocto quodam ſampras, velfeminis la .
ſurdi,cæci,ſtrideantdentibus,illidantur in terram , thyris decem duodecimuè grana à pucaminibus
exareſcanc,diſcurrant nudi,ſe & alios lacerent,ha delibrata ,tuſáque & in ouo (orbili deuorata. Vel
bitent in ſepulchris , proiiciantur in aquam vel i. helleborialbi quantitatem no maiorem drachma;
gnem , & alias grauillimas & incurabiles affectio decoctam vſque ad medietatem fermè, quæ omnia
nes perpetiantur . præparandimodum docet ibidem .
11. Ad deprehendendum verum æger fir ener Debalnco diſſerit cap.s. & oftendic vſum eius
gumenus,folent facere ſequentia : ſehedulam ali non rarò noxium effe ,nec adhibendum niG ſerua
quam ſacra Dei verba continentem , reliquiasſan с tis ſeruandis, quæ illic exſequitur .
ctorum ,vel agnum cereum benedictum ,vel quid De luffumigatione agit 6.6 . & hanc docet non
aliud facracum latenter ægro applicant. Sacerdos adhibendam , niſi caput & corpus antè expurga
capiti energumenimanuin & ſtolam imponit , ſa tum fuerit; & non niſi tempore matutino, quando
cra profert verba : ad ca æger tremere & horrere ventriculus à cibo vacuus eſt . laudat fuffimcntum
incipit, & præ doloremultos motus incondicos c Berenices , quod Aëtius immundos ſpiritus ex
dere,multaque inuſitata & dicere,& facere.Sidç quorumdam ſententia ſcribit arcerç ferm . 13. can
mon caput petierit , grauantur & punguntur a put. 119 .
crius in capite ,vel caput vna cum facie rubore & De linimentis diſſerit cap.8. & ea videtur habe
calore quodam ignco perfunditur fi oculos petiit , re pro tutioreremedio , quam ſuffieam ,balnea, aut
cos diſtorquet,fi dorſum , conuulſiones membro vomitoria.Denique cap.9.diſputar de ſimplicibus,
rum ,antrorſum & retrorſum adducit ; aliquando ac nonnullis compoſitis medicamentis , fua facul
coto corpore rigentes & inflexibilcs adeò reddit , tate veneficium curantibus , corúmque qualita
yt nulla vi allata Aeçti poſſint, aliquando velut tes explicat,quæ nos hac ipſa fectione iam recen
mortui corruunt , ac li laborarent tercią epile fuimus.

plia ſpecie aura quadam in caput irruente ,'& ad D , Circa hæcalexipharmaca non eftconcemnen
imperium ſacerdotis eleuantur aura femeante vn dum ,quod And.Cæſalpinus in Peripatetica inuefts
de diſceſſic.Si fauces ,petat , adeo conftringuntur, gat.damonum cap. vlt. admonuit his terbis , Quo
vt ſtrangulari videantur. Si in partes nobiliores niam qua vehementer excedunt in qualitatibus ( fri
feratur,vc propè cor aut pulmonem , anhelaciones, garis ,calorifque corporisnoftri ſunt corruptina,non mi
palpitationes ac ſyncopas excitat. Ad -ventriculum nus quam venena: ideo ea ſelegerunt medici aduerſus
li tendar moyer lingultus ac vomicus,vt aliquando veneficia,qua aliquam partem baberentnatura noſtra
cibum aſſumerenequeát, vel allumptum contine familiarem ,qua corpora noſtramerentur, dum venena
re:motum eiuſdem rei, ad inſtar, paruæ pilæ circa depellerent, Que huiuſmodi facultatem habere come
os ventriculi,necnon rugitus & alias voces ablo perta ſunt,amulera o alexipharmaca appellata , vt
nas exciçar, & circa præcordia tonlignes vel Harus. totius fubftantia proprietate id confcuta. plurima per
Cognoſcuntur etiam aliquando quibuſdam Tuf experientiam inuenta, & longo vfu confirmata.Ex his
fitibus ex ſulphure , aut aliis rebus fortis odoris autem ea maximè oportuna ſunt cenfenda , qua fpiri
(de quibus poftea.)Sunt qui (cribant cos odore E 'tuofam & multam efflari huiufmodi vim :tum quia
rofarum adeò offendi,vt ne cogi quidem poſlint, intimius penetrant , tum quia cum fpiritibus donne
funt niuni.Sic enim permifceri,atque eos alterare poſſunt
iu tra roſarium tranGire.Interrogandi quoque
ægri,num illis dæmoni,anteobleſsionem in aliqua aut pellere.] in quibus verbis quædam inuoluciùs
1

forma le conſpiciendum præbuerit? Etenim ante dicta.Nam non omnia alexipharmaca cotius ſub
quam ( ait Sammarinus ) Diabolus humana corpora ſtanțiæ proprietate veneficio repugnát. nec etiam
ingrediatur,quaſi ſemper primò apparet eisin effigue credendum quæ magis (pirituoſa (unt,idcirco ma
alicuius hominis,quimala morte eft defunclus,ani re gis cum fpiritibus h .dæmonibus.nam de his lo
preſentat aliquem ſuum conſanguineum : aut appa qui docent ſequentia) conuenire. quod enim pel
ret illi in effigie alicuius animalisterribilis, vel borrin lantur illis,potiùs argumento eft pugnare cum ſpi
bilis.com li videtur quod ſubitò diſpareat , ingreditur. ritibus illis. Nec dæmonum iſta expulfio directè
tamen ſubitò in eum , & hoc vt plurimum accidit in fit phyſica operatione in iplum ſpiritum agente,
nofte, o in locis opacis & obſcuris . Aliqui etiam in ve & ego iam oftendi, & de hac re diſputans Bapt.
Codron
 LIBRI VI.. C. II.
11. SEC.
SEC. II.
II.' Q. III. 503
Codronchus d.libr.4.ca.g.eruditè explicuit , cuius | A | purro , quætotius fubjtaniia qualsiale ( nam demani..
ſummatim hæc eſt ſententia:pharmacha huiuſmo feftis qualitatibus paulo poft agemusjoccultos & maie
di antidæmonica efficacitatem monnullam habere ficosmorbos oppugnant , alia communi , alia peculiari
contra maleficia & ipſosdæmones , etiam vique dote vigeni.Communi quidem (phragis Lemnia,Bolus
ad eorum expulfionem . Sed non conuenire medi Armeni,Lapis Bezoar, Dictamus, Theriace, Muhri
cos , in reddenda modi ratione. Quatuor enim darium ,( cetera ciufdem generis Alexiteria:peculiari
modos ſolere adferri. 1. etli res ſenſibiles , vt fu vero , quacumque ſunt abs te toto illo peculraricapite
mus,herbæ , & c. Tua virtute nequeant vexationem deremediis naturalibus plenè etoluculentè defcripta .
à dæmone homini illatam repellere ,mitiorem ta Quibusadde, s placet ,herbam Paridis,quam nonnul
men ac leniorem poſſe reddere: ita vt fimoleſtia, li Solanum teiraphillum appellant ;quod ex eiuscau
quæ à dæmone infertur , ſit parua ac leuis,eam pe lemedia quatuor folia erumpant decuſſatim digeſta.
nitùsres exteriores queant auferre ( intellige,fino Si enim huiusherba femen in puluerem redactum ,vi
xa dumtaxat à cauſisnaturalibus, quibusſolis damon ginti continuisdiebus, drachme pondere ieiuno propi
vfus,profluxerit)non in dæmonem ſed in demonia netur:mentis alienationem of infaniam , non folum
cum agendo,eo ipſo quòd ex rebus illis adhibitis , ex morbi diuturnitate em ſeuitia, fed etiã ex maleficio
oppolita diſpoſicio introducatur illi quam dæmon B veneficióque cötractă,diſcu :it:auctore Mat hiolo Dia
experit,aut indidit. ( fic Richard.de Mediauil.quodl. Scoridis interprete ,Baptiſta Sardo,en Conra o Gefne:
3.9.8. ) 2. quòd quæcumque fiunt circa corpora ro:quiin librum Galem ,vel ( vi aly volunt) Diofcors
obleſſa,dæmones accipiunt vt facta & vergentia dis,De paratu facilibus , Anndolum ex acinis herba
in ipſorum deſpectum ac ludibrium , maxiinè fi Paridis,o aliis fimplicibusmed.camentis,à Moïbang
lint irriliva vel afflictiua,ve ſunt flagra,item omnia paratam ,fibig ab eomiffam commendat,aduersus om
fæda & amara & fimilia . quare cùm fint intolerá nia venena că maleficia prafentiſſimam . Ariſtolochiam
tes iniuriæ , mnalunt fugere,& à moleſtia inferenda rotundam ceteris venenis refiftere , longam vero , ad
deſiſtere.3.quòd cùm iſta interdum fint figna re uerſus angues et veneficia drachme pondere ex vino
cordatoria & pænarum , quas luunt,memoriam in bibi, & illini,teſtis eſt Dioforides. Recentiores medico
gerant,ab iis dæmones valdèabhorrent,eáque ve tradunthuiusficcæ radicefuffit ar domum cacod'emo
hementer dereſtantur:ideóque in fugam facilè per nas fugare,ó hilares infantes reddere.I dem feré Dion
hæc conuercuntur. verbi gratia ,ſulphurcum igne ſcorides afferit de verbenase ſpecie altera, quam iepas
lignum eft carceris infernalis,ruta amari cruciatus boláylw ,hoc eft, facram herbam nominant. Ait enim , fi
G
Chriſti :thus in igne pofitum repræſentat oratio aqua fpargatur per triclinium ,in qua ſacra herba ma
nes ex charitate accenſà naſcentes.4.modus quem :
duerit , latiores conuiuas fieri : eámque ſacram voca
iudicat magis conſentaneuin veritati, eſt : quod ri, quoniam in expiationibus ad amuleta plurimum
res huiuſmodi piè ac religiosè adhibitæ ,tanquam commendatur:quod à Plinio quoque referiur. Quid ?
inſtrumentum diuinæ iuſtitiæ , in dæmones agunt, quod & recentiorum plerique , verbenace decoctum
illosqueab humanis corporibus detrudunt, & eo peſte laborantibusexhibeat, főz, conferre creduni:quod
rum effectus , eorumque opera venefica deſtruút Dodonaustamen improbat,exiftimátque hanctechnä,
ac remouent. Quibuſdam enim rcbus , D E VS hoc inuentum eſſe damonis, qui falſa pro veris ,inſalu
dedit virtutem vt fi piè adhibeantur, tanquam bria proſalutaribus, fuo more ſupponat & obtrudat.
inſtrumentum diuinæ iuſtitiæ , dæmonum effectus lam verò Hypericon ,quam nonnulli fugam demonum
& opera venefica deſtruant ac remoueant:quibuſ appellant,emplaſtrimodo renibus admota,frigidos e
dam enim rebus D Е v s indidit vim & qualita maleficio deuinctos foluere diçitur. Pithagoras Scillam
tem quandam moralem dæmones compellendi & in limine ianua ſuſpenſam ,mali medicamenti noxam
eiiciendi, & energumenos iuuandi: quia conſen- D arcere memorie prodidit , tefte Plinio de Diofcoride.
taneum eft iuſtitiæ diuinæ , pro infligendâ malis Sanguis canis nigri parietibus illituspellit maleficium .
ſpiritibus pænâ ,cos rerum fenfibiliú actioniſub Idem efficitcor leporis pelli inuolutum & geſtarum :có
iicere : quâ poenâ , demptâ pænâ diuinæ vilionis , lupı dexter oculus. Quinetiam radix Bryonia ficcata
nulla queat illis acerbior contingere. Debent ca e collo appenfa,o ricinus ſeu palma CHRISTI,
men res iſtæ antequàm adhibcantur benedici & maleficis & veneficis hominibus fecuros reddunt. Nec
exorcizari, precibus enim impetratur aliquid pe minus eft ad id efficax argentum viuum appenfam ,
culiaris energiæ ,ob CHRIS I 1 Sanctorum vel geftarum vel paluinariſubiectum . Lapis Aquila ,
quemerita : ne quantùm velint, hi fpiritus in exi quem Aëtitem vocant, incluſus anmulo de geſtawy
tu ac pulfione ſuâ noceant obſellis. Hactenus ex maleficia tollit . Berillus ó Magnes vxorem & virum
Codroncho. ‫من از‬ inter ſe conciliant. Corallium uem odia domeſtica
Verum àme per epiftolam rogatus Federic . la diſcidia componit , venenatis poculis vinculiſg; mede
metius, vic muſices , poëtices, & medicinæ laude tur,incantamenta diráſque deprecationes amouer. Cu
vaus hoc quo clariſſimus, in quem ſimulHippo ius rei teſtis eſt locupletiſſimusfiue Orpheus, fiue quis
crates ,Homerus, Pindarus, & Orpheus renati vi- E aliusauctor eſt libelli de lapidibus, qui ſub ipfius no
deantur :humaniſlimè, & doctiſſimè refpondit , mine circumfertur. Eodem auctore & Galnetites la
anno ſuperiore M.DC. Cal. Augufti : è cuius lic pis collo ſubnexus fafcinationes prohibet : & Gagates
teris ea decerpenda duxi, quæ ad hoc inſtitutum ſuffitu ac nidöre ſerpentes abigir. Quod Nicanderio
noftrum faciunt:quæ ille longo vſu tanquam com Nicandrū ſecurus Dioſcorides confirmant.Hinc Mar
prchenfa habens, & è liquidiffimisMedicinæ fon bodao fortaſfis octaſio data eft fcribendi Gagarem de
tibushauſta, pauciſque theorematis explicata, de manibuscontrarium elſe:quoniam Cacodemon humami
promplit. generis hoftis infeſtus ,ferpens etiam in facris litteri :
Remediorum naturalium , quæ deleterijs ó malefi nuncupatur. Hac igitur ſunt qua peculiari & occulto
cys obfiftunt, duæ funt differentia : alia enim manifeſtis proprietáte maleficis et occultis affetlibus refijtuni,
igualitaribusid præftant, alia torius ſubſtantie proprie quemadmodü e in manifeftis morbis, preonia coriniah
iate , qua neque ab elementorum qualitatibus, neque ab morbo,hirundinum vſtarú cimsangina ,l'alculo-herca
ullorum materia,fed à ſe vna vires adipiſcitur.Eorum nusſanguis,tolico dolori cingulum e lupusnjeftino com
Fff 2 paftun ,

2
 DISO VISITIONVM MAGICARVM
504
pactum ,vulpecula pulmones aftbm ati,norius ſubſtantia , Ajiugale perſoluant. Quod fioccultò Der iudicio ,
diffidio 6 difcordia,quam armináluarnominan ,ad vet aliqua coniugum culpa ; veneficiom non lol
uerfantur.Sed ea demum remedia vſurpanda erunt, uatur,orationibus fedulis, iciantis , alufque oper:
fimplex & ſolitariusmorbus fueru :boc eft,fi cùm occul bus pris vacare debentjad miflam fæpius confa . i
ta pernicies inuaferit, purum fuerit corpus of integrè giant;peregrinentur ac ſanctiſſimæ Virginis , vel
Sanum.Sin veròvel intemperie vel plenitudine , quam aliquorum fauctorum limina viſitent, frequenter
πληθώραν υocant, vel humoris vitio , qμε κακοχυμία que peccata facerdoti confiteantur , ac facrâ ves
dicitur,velobſtructione,vel alia cauſa prater naturam canturEuchariftiâ , & exorciſmis ab Ecclef a buic
reipeculiariter dicatis religiosè vrantur . Quoad
corpus laboret,non ante adferenda funt remedia , qua
totius fubftantia contrarietate maleficia profligant, naturalia prorfùo remedia ,iciendum feribil,ti ali-;
quàm vitia illa fummoueris ris remediis, que manife quamanifeſta qualitas in maleficio appareat,phar- !
Atis qualitatibus,de quibus dictum eſt ſupra morborum inacis aduerſus eam efficacibus, & bencdictione
vim e acrimoniam hebetant obtundunt. Siquidem munitis tutò ac vtiliter vti poffe. Ideo (inquit ) leo
præfentibushismalis,occultamedicamentorum facul patra prodidet felcoruinum cum oleo fefamini m xtum ,
tares,quaſi ſepulta franguntur & hebeſcunt:preclufifa Bli ex eo vniuerſum corpus liniatur,ligatos iuuare.Iſaac
do impeditis vys, quibus iter efi ad effectam ſedem , eo ſcribis ,quod fi coniugesfel Zangarini piſcis ſecum haw
non poffunt integris viribus peruenire. Quapropter buerint in parapſide inniperi , u antequam fomnum
hæc mala ſtatim per initia tollenda funt , neglectifs capiant,eo Super carbone pofito fumigentur,omnia ve
propemodum maleficijproprisindicationibus, vnicui neficia euanefcere. Nicola Florentinus laudat theria
illorum conuenientibu s remediismedicandum . Ad cam cum ſucco hypericonis exbibitam , & hypericon ad
que
intemperiem quidem curabimus calidam refrigeran furmam emplaftrirenibus appofitum.Ioannes de Vigo
tibus, frigidam calefacientibus,humidam ficcantibus, ait quod picus auis afſata vel elixata habet virtutem
s
ficcam humectantibu : feruata femper contrariorum foluendimalefici asos. Aly cum Plinio volunt abroto
lege:ſicutin libris methodi medendi preceptum eft.Ob num oleo illitum ,dcum vino fumptum non parum pro
ſtructionem verò expediemus detergentibus, inciden deſſe. Denique generalia remedia hic profunt quo
tibus, et tenuantibus medicamentis: Humoris vitioſi que ferè onınia . ) quibus ego omnibus illud Ifaaci
exuperantiam ,purgatione vacuabimus. Quod ſi pleni Chriſtianum monitum ſemper præmittédum cen
tudinis figna. apparuerint , nec quicquam eorum repu ſeo. Nam quanta fit vis , & vtilitas remediorum
gnet,quæ funt in vena fe&tione obferuanda, ſanguinem Eccleſiaſticorum ſequens ſectio demonſtrabit .
C
etiam per initiamittemus : niſi veneni fufpicio adfit. Morale remedium videatur , quod Dionyſius
Tunc enim non ipfo ftatim initio vena ſecanda erit muſicus Ægyprius prodiderat , Magiæ in rudes &
( alioquin venenum in venas traheretur , à qui malè moratos vim effe aliquam , in philofophiæ
bus omni ſtudio arceri atque excludidebet ) fed poft ftudiofos nullam .Sed hoc refellit Origenes libr.6 .
vomitus,os deiectiones,atque vbinihil ipfius veneniin conira Celjum . nam ( vt fcribit Maeragenes ,Apol
ventriculo o inteſtinis reliquum effe coniecerimus. lonii Thianæimagicis præftigiis & ludibriis mul
Praterea reuellendis noxiis humoribus, quos demon ti philofophorum capti fuere , etiam ex nobiliori
velmaleficus homo in principesparies traduxerit, co bus , & inter hoc Ophitatum parens Euphra
nes.
uenient clyſteres acres, ci fudores prolefti balneis ,e
ftuariis,guaiacina,ebeni, çarçe Parilla,vel China de
coclo. Denique fi fractura vel luxatione inſtrumento SECTIO III.
rum ſtructura permutata fuerit:fracta vel luxata pars
quàm primum erit in naturalem formam , ſedémque
propriam reducenda. His ita conftuntis, cui vi vnius Deremediys ſupranaturalibusdiuinis
cuiuſque ſtatus conduióque ferei, accommodatis: tum D Jeu Ecclefiafticis .
demum erit ad occultarum proprietatum opem confu
giendum.Hac habui (Vir ciar.) que,de remediisna Æc ſola carent omni peccato & periculo,&
turalibus ,, quomodomihi per mea occupatiffimatem à
pora licuit,difererem ,quafi :via es ratione ſtabilita (oribus fuere inſtituta : his , ancè omnia ve vtantur
confirmaráque fuerint,nonmediocriter conferent ad in homines,docendimonendique funt.Hæc animæ
tegram perfectamque cuiufuis maleficij curationem .] proſunt ſemper , corpori nunquam nocent; ſæpe
Hæc ex doctiſſim . viri epiſtola soſtituto noftro numerò à morbis & allismaleficiorum noxis libe
commodiſsima nolui lectoribus non communi rant ;aut præſeroant. Hæc fapientioresmedịci &
care; quibus hoc,qualecumque opus noftrú,quam Catholice ſentientes approbant, vt Ioan . Fernel.
vtiliſsimum effemagnoperè deſidero . lizide Addir. & Cornel.Gemmain Coſmocrit.Bapt.
Porrò quod illis addam non habeo , quæ ad a Condronchuslib.de morb.venefic.And.Cæſalpinus
muſlim tàm dedolata & exalciata . Adfcribá dum Diſquif.de nat.damon . & alij. Nec rarò cogitur dę
taxat de frequentiſſimo noſtris temporibus ma e mon à Deo,mendaciex oreveritarem promere,&
leficio paucula , ex eo quem paulò priùs laudaui ablegare homines , ad hæc Ecclefiaftica remedia,
Codroncho, quide curatione fterilitatis & impo quibus ipſe vapulet . In valle quadam Ciſalpina
tentiæ agens,præiniquit quoddam ſpirituale & fa dioceſis Nouarienfis.deftituebatur puella ſenſibuss ſed
crum remedium :deinde ſubdit phyſica nonnulla . umbrarum ſpectris , quas ſibi videre vrdebatur,
Prius ex Arabum ſchola deſumptum ſed pium'ac reddebatur, attonita , ac fimilis ftupenti: verfàbatur
Chriſtianum ,Nempe quod llaac Arabs conſuluit, in vltimis finibus buius, de qua loquimur, vallis,mu
vt coniuges peracta peccatorum ſuorum confef lier veratrix o faga ,qua carminibus profitebatur fa
fione,facratiſſimum CHRISTICorpus diebus fo nare , quæ apud alios infanabilia effent. magni ad
lemnioribus potiſsimùın ſumant reuerenter , & eam concurſus hominum confilig gratia o auxi
poſtea oſculentur inuicem in ofculo pacis , & la ly : quanquam reclamarent noftri & fcelusoſten
cerdos illis benedicat , & poftquam exemplo To derent, tamen illis abeuntibus adoleſcentulæ genitrix ,
biæ triduè fere à vencre abſtinuerint ,debituin co affectu materno filiam mittit,conſulitga,muliercula de:

vibris,
 LIBRI VI. C. II. SEC. III. Q. NIT : sos
umbris, ó remedium petitlaboranti. Tum maga , ad- | A Specun , abſque humana ope artificio praſkigroſo-ex
ducite puellă ad illos (homines Societatis intelligebat ) jiructum , in quo refidebant quas antiqui vocabant,
qui nuper apud vos verſabătur: ab iis perite opem.pa Albas Nymphas,fiue vulgari gentis fermone. V Victe
retmater,filiam adducit itinere oĉtomillium ,idem ex VVyvven .harum fpeciem adumbraram , non vtram
ponit,ac refponfum venefica :vtramque adhibita pecca fwife confta : qua folebant nocturnos viatores , gre
torum confeſſione, facro ſe corpore Chriſti communire gúmque urmentorum imentos excubiis , de puer
precipuurt noftri:quofacto meliùs habuit adoleſcentu peras cú infamtibusfæpiffimè in abdita fua, & fubier
la. ]Bencius litteris Prouinc.Mediol. Anni 1591. ranea antra clanculum abducere : in quibus fubinde
Primvm eſt remedium in hoc genere Vera ego fubterranel murmuris fonus, atque etiam vagirus in
vina fides hoc eſt charitate Dei & proximivallata. fantium auditiſunt;& præterea etiam ingensfletus et
hoc ſcutum nobis præfert & præbet D.Paulus ad gemitushominum , quandoque Mufarum concentus
a adEpher. Ephefios fcribens a, hanc loricam vt Theffaloni de voces dubia aure colligebantur. Qua de caufama
6.v.16 . cenſes induant vrget b: hancdiſcipulis ſuis com gna fiebat cuſtodia prægnantium mulierum , ó parni
b 1. Thel. mendatmagnusille Antonius:Magna,inquit, dile Larum infantium , ne ab iſtis Nymphis infernalıbų .
s.v.8 .
lectiſſimiaduerſus dæmonem arma ſunt, vita ſın clam abriperentur. Qua omnes demonum illufiones ,
cin Epit.
Formicar. cera & intemerata in Deum fides. Ioan . Niderius B. poft agnitum ſyncerum Dei Eustngelium ( erant enim
cap.4 . ex Petri cuiuſdam dictis quinque remedia,vt effi tum Friſij Sabelly Ari erroribus dementati ) end
caciſſima laudat. 1.habere fidem integramở Deipre nuerunt, in nihilum redacta ſunt. Scripfit enim S.
cepta in charitate feruare. 2.fe figno crucis T oratione Odulphus contra eiuſmadi illuſiones demonum chars
munire. z. ritus o ceremonias Ecclefiæ colere. 4. pu iam de S. Trinitate, quam per Ecclefias. Parochias
blicam iuſtitiam benè exſequi. 5. Chriſti paffionē vers Friſiæ facerdotibusmifit ,vi in populo frequenter publi
bo velmemoria ruminare.] de aliis poftea dicédum . cè legeretur ] chartæ exemplar, quod eſt Catholicæ
de primo,confirmat exemplo huiuſmodieCum (in fidei quçdam explicata profeſſio ,mox lubdit idem
quii) quidam maleficus,meinuocaret, vt quendam ini Cornelius. De mandatorum Dei obferuantia e vita
micum fuum vita priuarem ,aut in corpore laderē gra innocentia , quàm ſino cfficax- remediuń , docere
uiter,fulminis ictu ,aut alio modo : vocaui ego magiſte poſſunt D.Cyprianus ad Fortunatum , de exisorta
rulum ,id eft damonem :quimihireſpondit,quod neutrū . trone Martyry , Lactantius lib. 2. ca. 16. & Ambr.
facere pofſet:Habet , inquit, fidem bonam , á diligenter Anſbertus tib . Sain Apot.c. 1 1 .
Se figno crucis mynit.idcirconon in corpore,fed in unie SecYND V Meſt legitimus in Ecclefia Catho
С
cima parte fru £tuŭ ſuorum in campo ſi libes , einocere lica Sacramentorum vſus: Ve pro nondum initiatis Р
poſſum .] Sic Cypriano Mago dæmon reſpondit, ſe baptiſmus.Nam docet experientia , cos quos con
d Naziáz. Chrifti fidemunitis nocere non poſed . In B. Ambro ftat nondum baptizatos à maleficiis liberari , per
orat. in lium Iuſtina Aug. quendam maleficum nominc baptiſmum abſolutè collatum :cos quos probabili
Cypr. Innocentium immifit.hic poſtea palàm faſlus,de ter putamus non baptizatos, per baptifmum ſub
legafle le dæmones qui Ambrofium interficerent, conditioneidem conlequi. dixi probabiliter pura
ſed nead fores quidem domus; vbimanebat Epi mus non baptizatos : nam ex leuibus coniecturis
id
ſcopusaccedere potuiſſe, eò quòd ignis inſupera putare non fufficit, nc ad conditionale quidem
bilis omncillud ædificium communiret,à quo ad lauacrum e,verbi gratia , tantùm quia quis noctu e videso
huc remotivrerentur. Atque ita victas arces ſuas, fomniansambulat vel maleficiatus eft : hæc enim cum in 4.d
3.a.g.
quibus contra ſanctum Dei Sacerdotem fe aliquid etiam baptizatis contingunt... " co
efficere poſſe arbitrabatur. Lege Paulinum in vita Debaptifmo, docet Ecclefiaftica hiſtoria : Ty
D. Ambrofij alia refert ad hoc probandum Thoa cidatem Armeniæ regem , cùm Chriſtianos D10
masBoſius lois.de EcclefiNotis cativerf. s. Sed funcDcletiani tempore variis cladibus & damnis affecif.
apud Patres aliamagis accommodata.Narrat Caf ſer . & Gregorium quidem in lacum luto & alci
Lianus,duos philofophos magicis præftigiis & cir cydınë moleftiffimum fame enecandum milifier :
cumuentione da monum conatos D. Antonium Riplimen vcrò virginem ,recuſantem illi oblequi,
perturbaresſed cú irrito labore nihil penitùs prę & focias eius Sanctimoniales plurimas, crudelif
ualerent: co profecerunt,ait,talestantaque corum in limènecari iußiffet : mox Dei vindictam conic
ſidiaztantamagica arte quafita , vt per heceuidentif quutam.inuafit enim cum inſania , qua planè dæ
fimècomprebarent , magnam profeffioni Chriſtianorī moniacè furebat ,& mutata corporis figura in por
inefjavirtuté:quibusille tam ſeua tamgi patentes um cum mentis emotæ ,dentibus ſúas åblumebarcar
bræ :quas exiftimabantfolē lunámque, iadeas directa nes.ceteri quoque, quieius fa&ta approbaráne,mi
fuiſſent,obducere potuiffe:huncnon folü nihilladere,fed lites, magistratus & alij,in furorem reda& ti fimilia
nead punctü quidé,demonasteriofuovaluerint * pers deſignabant & ipfi in fúes conuerſi , vt vult Nice
Nólegëd. turbare. Epiphanius in hærefi Ebioneorũ qua est 30 . phoruſ,velmente tantùm abalicnati,vtcenſerMe
proturba- ſcribit conatusmagotú , vt fæmina quandá Cbri taphraftes: tandem baptiſmilauacro abluti,corpo
re .
ftianam in amorem pellicerent, & tandem quo pa- E ris formam & animæ mentiſq; fanitatem recepe
Cto per crucis fignum & Chriſti fidem ſuperatit runt,iplo illos baptizante , & hortante ad poenité
mulier: & claudit narrationem hoc epiphonemate: tiam D.Gregorio Martyrespon quidem illo Thau
quod non valuit incantantis vis,ubi erat nomen Chri maturgo,vt putar Scholiaſtes Nicephori; fed alio
sti aj fignaculuin crucisa] Confirmat experientia,fi ve docet:Metaphraſtes. Neque hoc malun vui
de Chriftiana in Indiam ,inuecta ,dæmonum præ lâ arce magică ( vo erudicựsivir cenfuics) fuerat il
ſtigia;ſpectra,oracula vel planè, velmagna ex par lacum , ſed Deo vindictam per Angelos malos
te vbique ſublata,Et quid Indiam memoro ? pro exſequente :evnde paret'; cùin ea vis fuerie baw
ximanobis Friſia eft,Icribit de illa Cornel.Kem ptiſmigih dæmones maleficiorum auctores tratos
f Villa
penſis lıb.3.de orig. fitu Friſia ;cap.31. Circa tem rem in ipfosmaleficos & eprum ópera farüt man
pora Lotharij Imp.erant paffin in Friſia multa lar . Non eft diffimilis narratid ' loannis Vitlanei 241 35 Bofius
narum infernoism ſpectra: qua in parno quodam fu pud Thomam Bohumf Anno ( inquit:) milleſimo W.1.de
peren inentis collisſupercilio ,ſubterraneum habebant ducentefimo nonagefimo:'öttato Rox . Tartaroruna Notis Ec
cle.ca. 16 .
3

Fff Calfa
 VM
506 DIS QV ISITION MAGIC AR VM

Caſanus,quem vocant alio nomine Magnum Cham , A kerunt. Ve ventum Anzermam , in Pachieci do- }
cum ducentis equitum millibus Syriam cæpit, & finiti mum :Chriſtiani,quotquot in oppido , conuenere:
mas regiones: omnibusitaqueformidandus, petiit fibi ibiomnes cernere crebro grandine de tecto lapi
vxorem filiam Regis Armenia ,quod audiſſet efſe pul desdeiici, & audire ſibilantes , clamantéfque de
cherrimam.RexChriſtianus, tanti Regis viribus exter mones , folemne illud quo ſoliti Indi Martem ia
ritus,dedir.Illa post aliquod tempus è virofuo Caſſano ceſſere: Hv, H V , H v , ferociter & crebrò celerri
edidit in lucem partõ tanta deformitatis,vt Rex mari mè ingeminatum . Mortem dæmones intenta -
tus nullo modo illum veluti (uum voluerit agnofcere, bant, niſi voluntatem baptifini abiiceret : contra
quodmonſtrum videretur.Vocat ad confiliü primarios : Chriſtiani Deum obſecrabant , ne dæmones per
de ipſorum ſententia vxorem velut adulteram ,partum mitteret erepta corporis vita Indo animæ vitani
veluti ex adulterio ſuſceptum vltimo fupplicio adiudi impedire. Gliſcente deindefaxeo imbre, templum
cat.Innocensmulier infoelicitatem fuam deplorans , ad petiere. Ibi; quia ftramineum erat , Euchariſtia
precescöfugit:ignara confily periit vt ſibi liceretbapti non afferuabatur.Aiebantnonnulli,fe ance ingrel
Zare ,quem pepererat,data illi facultas:ita tamē,vt ad- Blum neſcio quos inambulantes audiuiſſe. Vbi
effentbaptiſmoaliquiſpectatæ fideiviri vna cum rege, templum apertum , & cum Indo ingreſſi ceteri ,
ne qua fraus fieret. Mira res. vbibaptizatus eftpuer, cernebar Indus dæmones terribili ſpecie,ſed capi
adeò venuftus ac formoſus apparuit : vt Rex , taxta te deorſum terram ſpectantes , pedibus furrectis:
re permotus , cum plurimis, nomen Deo dederit , do cúmque Frater Ioannes ordinis Beatæ Mariæ , pa
maximum Chriſtiane rei faciun fuerit incrementum .] raret eum baptizare , non viſi vlli Chriſtianorum
fufiùs idem narrat D.Antonius p.2.hiſt.tit.20.c.8.9.9. dæmones , in omnium oculi, Indum eripiunt, ſu
Veniamus ad recentioresnarrationesæquè cer ſtollunt in alcuın , & capite deorſum , vt ipfi erant,
tas.Per.Chieza de Leon p.1.Hist.Peruana C.18.mi ftatuunt.Chriſtiani tum fide freti,alta voce, l es v
raculi plenam de ſpectris victoriam huic Sacramé CHRISTE A DIVVA NOS , inclamantes,
to à Deo tributam deſcribit,ex quo fideliter narra Indum extorquent retentantibus, & ,iniecta collo
bo.Prope Anzermam ,loco,cuinomen Pirſa,impe eius facra ſtola , aqua luſtrali aſpergunt. attamen
rabat regulus cui frater florenti ætate erat , quem adhuc in templo fibila fremituſque audiebantur:
nominabanc Tamaracungam.Iuuenis hic mirè ba. C Tamaracunga dæmones cernebat , & alapis fre
priſmum litiebat:ea cauſa Chriſtianos adire cupie quentibus cædebatur , adeò vt & pileum quem
bat;ſed miris eum vilis dæmones perterrefaciebát. obtendebat oculis, ei excufferint: & faciem ab iis
Offerebant ſe ſoli videndos,olidarum auium fpe conſpuebatur ſaliva fætida. Hæc nocte accidere,
cie, quas Auros,nuncupant.cernés iuuenis dæmo Orto manemonachus facris veftibus induitur, vt
nes læuirc,accerſiriChriſtianum in vicinia degen incruentum offerat Sacrificium . Vix miffam in
tem iubet.venit ille non legniter , & intellecta re choarat ,cellarunt ſibila, fremitus, vlulatus, ſtrepi
guli voluntate,crucislignum fronti eius imprçlir , tus,deſit Indus vexari.Peracto Sacrificio , Tama
hoc magis irritarihoftes illi,& fæuiori ſpecie lein racunga cum vxore & liberis baptiſmum flagitat:
ferre.videbat ſolus Indus:Chriſtianus nihil niſi la quo percepto, fide robuſtior & audacior factus:ſe
xa cadentia ,& dæmonum ſibila ſentiebat,Aduenit iam Chriſtianum aſſerit,experirilvelle, quid hoſtes
cum commodè co lociPachecus quidá Hiſpanus; poſſent. Solum finerentpericulum facere. Colum
& fe focium addidit Chriſtiano alteri in diſcrimé. non auli aggredi. lætus ter quateruè per templum
His cernétibus Tamaracunga trepidabat vehemé obambulans clamabat,gaudium non capiens,Chri

tiùs,& exalbelcebatmecu,quin & per aërem rapta- D ſtianus ſum , Chriftianusſum . vi vidit ſe immunem ,
batur : id omnes videbant, & iplum quidem que & victorem , domum rediic : nec quicquam am
rentem gemenrémque, illos vlulantes fibilantefq; pliùs moleſtiarum fenfit . Tanta vis baptiſmi
excipiebant auribus. Semel cùm Indus poculum fuit.
vino plenum manu teneret : en tibi vas in aëra ef In Bungo anno 1596.erat fæmina gentilis à damo
ferri , & vino vacuum reddi: mox vinum in illud ne obſoffa huic indicată est à demoneliberari non pof
ex alco refundi, & formidinc plenum Indum veſte Se,nifi fiat Chriftiana: cùm illa annueret, iam fe ad
vultum faciémque cooperire ,ne horrendailla fpe baptifmum compararet, notte infequenti demon ei dif
ctra in oculos incurrant.Sic recta faciem , non re fuafit,ne fieret Christiana , dicens: Haltenùs tanta fa
motis veſtibus,nihilominus crecam in os ingere miliaritate, tanto temporemihi es coniuncta , e nunc
bant,vt obſtructo fpiritu fauces præfocarent. Tan medeferis:non abibisprofectò inulta . dormienti itag ,
dem Chriſtiani, qui continuè interea Deú orarant; nec fentienti,abfcidit capillos , vno tantum capillorum
ftatuêre in vrbem Anzermá eum deducere, vt ibi flocco relicto. Illa verò cùm fummomanè deprehende
lalucari lauacro tingeretur,Dedêre le comites víz ret fibi ademptum capillum , arundini lečto oppofita
plures trecertis Indi:ſed adcò pauidi,vt ad Princi E implex um : calcar ea fraudefibi additum putauit , vt
pem baptizandú propiùs accedere non auderent. cities aduolaret ad baptiſmi antidotum : quod & fa
Venere limul omnes ad iter impeditum & præfra ctum est: arqueeo fufcepto manfit ab omnibus demonis
ctum : ibi hoftes humanigeneris nicebantur abri moleftiis immunis. ] fic P. Lud. Frois in litt. lapon .
pere in aërem , vt præcipitarent:fed ille valida voce illius anni.Ex eodern ſunt ſequentia .
Chriſtianos orabat , vti fuppetiasvenirent. accur In Ciazurana inſula gentils adoleſcentulo octode
rêre,& in medium agmen ſuum recedentibusme cim annorum fe crebrò viſendõ offerebat canis ingens,
cu Indis,recepere, & cingentes cum funibus, funcs horribilis, có rufus:qui eum alloquebatur, & per mon
cingulis ſuis alligauere:acque ita medium ſtipantes tes in loca abditiflima deducebat,detinens eum ibi bi
fimul incedebant , manu tres cruces præferentes, duo,veltriduo,atque impellens , vt ſemanibus ſublatis
nunquam intermilis pro liberatione & falure mi adoraret,aliáque fcriptione indigna faceret. Adolefcēs
ſeri precibus.Ne lic quidem omnimoleſtia liberi mifer,videns ſetantasmoleſtias à capitali humani ge
proceſfere. Szpè illum terræ adAixere hoftes : & neris hoſte perpeti,tandem profugiung habuit adEccle
in viæ cuiuſdam accliuiaſcenſu , vix manibus ele fiam , doctrinam CHRISTIANA M audiuit &
yarc in aëra volentium & nccare nitentium extor didicit, baptiſmi Sacramento C HRISTO de

uinitus,
)
 LIBRI VI. C.
C. 11.
II. SECT. I. Q. , III. 507
uinitus ,ac de calero nunquam a Tartareo illo cane di Nefcio quod Numen ,noftris interuenit arusa
A
nexatus. ] Accuras video longè dipergier vmbras.
Bungi circa annum 1549. quidam ancillam ha Terrsia Perſephone vertit vestigia retros
bebat damoni familiarem . Nam damor ad eam acce Exftınclis facibus,fracto fugitiua flagello.
dens vulpis figura fingulis noctibus domoeducebat. ve Nil agit arcanum murmur,nil Thejala profunt
rum per baptiſmum ſuſcepta fide, ab hocſpectro libera Carmina.jurbatos rexocat nulla hoſtia Maneis.
ta eft.Littere laponica illiustēporis. Tantum dæmo & poſtea cauſam exprimit turbati Sacrificij & ar.
nidetrahitur verę fidei ſuſceptione.cui rei firman tis irritx ,
dæ adiiciam ex Rhenana prouinciæ geſtis alıud . Nefiio quis certè fubrepſit Chrifticolarum (omne
Anno 1583.Herbipoli edes erant cuidam parocho nó Huc inuenurn.genus hoc hominum iremit infula ,c
procul ab vrbe,fiuemalo demone,fine praftiguis infeſta . Puluinar Dinume. Jotus proculabfit & unctus :
2
Narrabat ipſeparochusdomeſticig propinqus , guid Pulcra reformatis redeat Proſerpina facris ..
quid erat in ædibusmagnoimpetu adierram adfligi Dixit , exfunguas callabitur,ac velut ipſum
ardentes praterea faces, cafý plurimas in conclaui,quo Cernereiexferia mainiiamem fulmine Chrijtam
nulla aspirabat aura conclujó, anheliru uno reſtingui: B Ipfe quoque exanimis paleo diademate' Prmceps.
lectoscubantibus,puluinos ceruicibus viſummolybıra Palier ó adtanles circumfpicis.eguts alumnus :
bi:pleriſque domeſticorum ſic praçludi fauccs,ut prafor Chriſmatis inſcripxafagnare tempora ſigno::
cari viderentur:denique muita & adspectu auditu Qui Zoroaftrees.turbaſjer fronte fufurrosa
tetra in ea domofieri ſolita . Parochustriſtis,confiliique, Armiger e cuneo puerorum fian:comanium ,
inopos noſtros adsit,comemoratifõ quas pateretur iniu :2 Purpurei cuſtos,bareris,deprenditur'unus::
riis ,Sacerdosē aliquê cuius praſidio tueriſe pollet ,iRe Necinegar, es geminogermula haftilia ferro -
clore popoſcit.Datū est vni negotium ,qui cum ieiunus o Pipiscii,ac fignum Chriftiſei terre fisetar.
ſub vesperam co ſe contuliffe:: vix intra limen pedē in Profiluitpauidus ,deiecto Anuillite Princeps
tulerat cum ea ipſa qua audierat intuetur ipſo cum co Marmoreum fugiensnullo comitanie facellum ,
mite infpectante parietieſt impacta ſcutella ,tanta vi, Dum tremefacia colors,deminique oblita, ſupinas
tanto impetu iaculantis,vt eos qui aderantmetu pro Erigit ad cælum facies,atque inuocat.LE SV M.
pemodu exanimarit.Pater omnes bono animo effe iuf Nec ocio multo ,ncc laboreopus Scholiaſtę Pro
fot,hortatuſque parochū , vt ad expiandum animum fe lc dentij, ad narrationis huius de Iuliano confirma
compararet :ipje ſuperpellicco ftolagindutus in ſuperio tionem apud varios inueniendam :quam illiſugge
readium parte , vbi plerumque tumultuari aſſueuerat rebat vnus Orat. I.in Iulianum Greg. Nazianzen .
demon ,afcendis . Hic vfitatis Ecclefia religionibus ad Aliud accipenarratum à Cantipratenſi his ver R
demones fugandos adhibitiszcūreſponſum daret: s aul bis:venerabilis Bonifaciusquondam Lauſanenfis Epi
luna,nemogue Sacerdotis-voce prouocatus adefferiredit, Scopus,meaudiente,tale quid recitanit. Eranin quada
adexhortados,domeſticos pracipuéque ad hæreſim aba villa cæcus quidă,quivaccas totius ville in paſcuis cu
jiciendum ,expiandáque confeſſionepeccata:'um luftra ſtodiebat,repellebat à frugibus , eadaria loca pa
tis rite fedibus,ad collegium non finemagno animorum ſcues vberiora ducebat: & , quod maioris erat prodigy.
fructu reuertiiur.conftat enim multos ab hareja reftitu . calores,ci Statum ſingularum vaccarum ſpeciaiiter de
tos,Ecclefigo ades illas omni Smperiuri moleſtia ,vtte, iscernebat.v.g.vt fi vaccam coloristalis ab eo periuiſſes,
Status eft poftea parochus ,liberatas.] fuit codé tépo fine difficultate vaccam talem tibi apprehenſam in cor
rcMonachij in Bayaria quidá adoleſcens Iudæus, nibus abtuliſſet . Ad locum autem cum quidam Epiſco
XXII.natus annos communiomnigm gratularıo ;. pus aducniffet , o de cæco audiffet talia , o probaffet ,
ne in ipla Gymnaſijaula baptizatus huicmiras fa-, quafsuit ex eo, fi confirmationis ſacramentum ab Epi
pè demon inftruxit inſidias : quo magis urgebatille D scopa fuſcepiſſer at ille :non inquit.Nec mora,Epiſcopus
'baptiſmum ,eo hic impugnabat gehementiuso rındă pen cæcum confirmauit, mox ab eo vaccarum difcretio
né denocte ciecit ex edibus interdum etiam fauces illi est ablata.quoniam damonum operatione & minifte
premerc;nonnunquam că vifis.Spectriſque terrere,utde rio hoc fiebar .] libr.2,Apum c. 7. par.33. vides vim
mente illa deiiceretyconfueuit.Vultus damonis,adeo fa lacræ vnctionis in diliiciendis Satanæ machina
digui negaret, adolefcens parē ſibi vllä videri üs ima mentis?
ginibus crucidum Pridie eiusdiei, quo baptiſmate lua De exomologefi.c . peccatorum confeffione,breuiter
trandus erat,quoniam.co.demi.die de vitoria dame hæc accipite . Circa annum 1591. Pontimulli puer
nis agebatur,multò că vehemensis inuidus hoftis exer erat nobili magispollensgenere, quàm dumoopulenta :
cui:ita vthene à pluribus quidem contineri locopoffet. compingitur in aulam parentum iuffu à gymnaſio ab
Vt autena vị bapiifmatis Chriftimembrum effecius eft, Itractus:fedmobilitate ingeny,cùmrecurfaret deſideriñ
continuo fractus es debilliatus damon fuit .] . vita prioris ftatuit inter lixas calonefque.verfari potius
Non diſſimilis vis eſtConfirmationis.ceſtatur enim in caftris.iser ingreſſo atra virifpecies occurrit in feri
Lactantius gentilium ſacra licare non potuiſſe, li al- E ca veſte,qui interrogans.caufam triſtitie,pollicetur re
fifteretChriſtianus aliquis ſacro chrifmate delibus medium .Verã ,vbi ego se adiuuero, ecquiderit pramy?
eus:& fichuius virtute Sacramentidemones fuga, At puer Vttotum ( inquit ) me excutias ne teruncium
si loliços,ne poffent in viſceribus hoftiarum fucu , quidem reperias . fubiicit alter. datemihimodöznulla
a lib.4.diu. ta depingere, vel conſului reſponſa reddere a. Ex tibi cupiditas fruftrà erit . exiſtemauit puer fe'in fer
uitium expeti: poftulat tempus. deliberandi. ille con 7
inft.ca,27. narratPrudențius ipli apoftatæ Iuliano id accidif
fe, & omnes magicas eius arçeş,ſıc irricas factas, va, trazonerare promiffis ingentibus , utvel puero tanta
nius Bataui (piculatoris Chriſmatę lignati præ iam vaniloquentia miraejſet. fufpectare cæpit , num
in figura hominis lateres cacodamon . Mox cum ta
fentia :
Principibus,tamen è cunctis non defuitunus Çitustotum cius corpus emetitur oculis, finiftrum pedem
Mepuero, vi memini, & poftea f. 1. c . animaduertit cum bifida ungula ac deformi:ſtarim co .
Foriè lițans Hecaten placabat fanguinemulig , borruit,e (quimossrece inftirutis in mein repentino)
Cum ſubito exclamat;media inier facra facerdos IESV MingeminansCRV GIS ſigno armar fronte:eo
Pallidus. en quid age?maius rex optime,maius, dēg punéto fanafpecies euanuit.Tertia paft die ad fuos
reuertenti
 I
S IT
A
Q UI IC
S G M
sos DI MA RV
reuertenti cadem imago ſe offert, & proditur pedis A idem exemplo confirmatex relatione cuiujdum ſibi vi
eadem nota. Quærenti virum caprum effet conſilium , cipi presbyteri:quondam religiofam fæminam á demo-.
refpondit puer fibi domino opus non effe . rogatus quo nio curare capije,fod quamdiu'res latébær,nihil apud
iret , vrbem nominauit. tum demon ante eius pedes cam proficere potuiffe. Confeffe autem , quomoleftiba
crumenam iacie fonantem ,in qua triginta quadragin tur phantafmate ,mox & ipfum orationibus, ceteriſ ,
táue Flandrici nummi( ex his reperci poftea inaurati que oportebat ,purificationum generibus effugaſe. b ) b in cap.$.
duodecim , recentes diceres og afperos , veluti ab adul Ioannes , Diaconus tria narrat exempla eorum quià Lucæ col
terantibus monetam : nam arcos fuiſſe ignis oſtendit ) dæmone poffelli , mox vt peccatum B. Gregorio 315.
tum puluerem in linteo pernicialem tradit ,cuicumque confeßli , pena peccati ſe liberaros Tenſere : & eo
ſubita mortetollendo. addit conſilia ad turpes libidi rum quidem vnum cùm octies negaffet , octies fic
nes, e admonita , ab Piacularis vſu aquæ , ab a à dæmone, renováca vexatione,tortum ,nona de
doratione confecratæ hoſtiæ (quam contemptim pla mùm vice, qua furtum fallus , percepta penicen
centulam appellabat ) abſtinendi : cam blaſphemiam tia penitùs fuiffe redditum immunem c. Petrus Vencl.t.vitz
dum auerfarur puer animo pio , fimúlque veretur, ne B nerabilis , abbas Cluniacenfis cum narraffet hor. rii D.Grego
.c.11.12 .
obtorto collo ſtranguletur à monſtro,ſalutarem crucem rendam monachi cuiuſdam à dæmone vexationé,
$613.
imprimit pectori, ftatimg,magnoimpetu alliditur ad neque cam oratione, & aquæ luftralis aſperſione
terram : nec nifipoft femihoram exfurgit : mox matri tollipocuiffe, grauiter & verè ſubiungit :ſed nemi
redditusfcholag & ſacra confeſſione expiatus ,èla retur aliquis, benedicte aqua afperfione damonem non
gueo venantium , metúque ereptum fe effe diuina ope fugatum , agnofcattabe interinslatente, vnguenta ex
gratulatur. ] Bencius in litteris Prouinc. Franc. Si terius adhibita nihil proficere poſſe. Tabem autem vo
quis malic vetuſta : ſic ſcribit Hector Boëthus lib. co lethale peccatum , quod quamdiu in interioribus
8. rerum Scoticarum , Anno Chriſtianæ ſalutis ſexto quibuflibet latuerit, nullius exterius ſacramenti per
ſupra octogeſimum milleſimum & quadringen ceptio ei prodeſſe poterit d. ] Horcatus illum ad con- a li.z.mi.
telimum , nauigantibus è Phortea aftuario in Flan feffionem omnium peccatorum faciendami Ab- raculor.
driam negaciationis cauſa,tanta fuborta eft ventorum bas: poftquam confeflus , vexatio prorſus defiit . cap.6 .
vis,vt velis,malo ,armamentiſſruptis,naniqi, fedè in Cxſarius narrat , Bonne quendam Sacerdotem ,
tertumētes undasia&tata certifſimâ mortem cunéti ex- cpellimæ vitæ , laqueo eam abrupiſſe : eo mortuo
Spe &tarent. Nauicularius tantam ,támque infolitam concubinam pænitentiæ deliderio ,mon aſterium
aëris inclementiam co temporis demiratus (ſuberat e ingreſſam :ſed ,Deipermiſſione,ab Incubo dæmo
nim ſolftitium aftiuum ) cùm id non fiderum :fed malo nem ſæpiusad Aagitium importunè follicitatam :
rum damonum ,qui hominibusſemper ſunt infeſti ,in crucis ſigno aquæ benedicte afperfione repuliffe: ſed
ſidiis,magnistribueret clamoribus: reddita est vox ex cùm rediiffet : Angelica ſalutatione deuorè recicara ,
imanauimulieris ſe miſerè incufantis,quod incubo hu longiùs velurſagitta i&tum fugiſſe. Neque adhuc
mana ſubeffigie ,qui cum per multos anteactos annos dùm finis :donec purè omnibusvitæ maculis con
habuiſſet confuetudinem ,iam tum fuiffet commixta feffioneexpurgatis, abiit importugusįpročus nun
ab eofubaéta :mariergò celerius ferradendam , ut ipfa quam redicurus e. Eadem peracta Leodienfem cl.3.mira.
pereunte , que tantimali imminentis caufam præftits quendam ,moleftiffimis ſuccubidæmonis ludifica- cul.c.1);
ſet, ceteri Dei benignitate permanerent incolumes. Ac tionibus teſtatur ereptùm Niderius in Formicarij Theod,de
cedensad lacrymantem foeminam iubente nauiculario Epitoma. Sed illuftrius eft, quod Auctor Anony- 16.Vitz D:
Sacerdos ,eiusatque ceterorum faluri conſulendi cauſa, njus, ſed fideicertæ de B.Catharina S. Brigittæ fi- Domin.
crimen iam palam fatentem , borrentem ſcelus, vehe D lia tradidit: cam cum Neapoli verſaretur , cuidam
menter alto ex pectore fufpiriis indicibus,pænitentem Nobili viduæ narranti, filiam ab nocturno dæmo
que fafti, piè eft hortatus , ne fibi deeffet, cui certò co ne grauiſſimèinfeſtari,optimèconfuluiſſe.His an
gnoſceret Numinis fauorem adeffe. crimina lacrymis ditis (ait)valdè illarum vicem dolebatCatharina , &
ac animi penitudine deleri . Tantam miferentis Dei tacitè legens ſècum femel Salutationem Angelicam ( ve
clementiam eſſe erga mortales , vt, altiùs velin malo femper eratfolita:cum de rebus ſpiritualibus confule
rum profundum lapfos, refipifcentes, nonnunquam ad retur ) faluberrimum eis confilium impertiit.Primò,vt
maiorem longè, quim unquam ante habuiſſentgra puriſua peccata confiterentur. Aiebat enim ob pecca
tiam :recipiar. Mediapy Sacerdotis adhortatione: cum la in confeffione celata , plerumque id genus illuſiones
multis füfpiriis, mulier admiffum facinus deploraret, Accidere. Deinde vt nudis pedibus,& abfque lineis in
cunctis vifa eft'atra nubes è nanisſèncina profiliiffs,in dufis cum omnihumilitate continuis octo diebus irent
gentique ſono flamma,fumo,arqueferore , ſeſe deieciffe 4d'templum S. Crucis , deob renerentiam paffionis
in mare. Sedatum est inde cælum , & c.] Aut li ne Chrifti coram imagine ipfius à cruce pendentis lege
hoc quidem fatis vetulum :audite Hincmarum At rent ſepties Dominicam orationem eo Angelicam Sa
chiepiſcopum Rhemenſem , quihis vtitur verbis: Intationen . Addebar verò fe quoque , litet indignam ,
E
fiper forciarias, ait,ant maleficas;occulto ,ſed nunquã ex commiferatione libenter pro ipſis Deum rogaturam .
iniufto , Dei iudicio permittente ,ó diabolopreparante Fećctunt illæ quod iuffa : & octauo dic liberatæ
concubitusnon fequitur:hortandi fünt, quibus vifta e fuerunt: ( Sur.wm . 2. Mart. 22.)vbiNota Lector
ueniunt, vi, corde contritoespiritu humiliato,Deo com dierum continuationem peticam , quia continuaca
Sacerdotideomnibus peccatis frais duram confeffionem poonitantia folet effe fetuentior, quàm'interrupra :
2.Si per faciant, & profufis lacrymis, & c. a Beda quoque, it nunicrum verò additum ,non fiducia numeri, ſed
ciarias.
lud Chriſti dæmonem interrogantis cxplicans: ut foinin illæ certi aliquid per modum ſponta
.q.1.
Quod eft nomen tibi: fic fcribit:fed ad noftritemporis neæ pocnicentiæ ex Sanctæ confilio ſuſceptæ præ
Sacerdotes,qui per exorciſmigratiam damones cicere ftarent: fic etiam D.Dominici tempore Reginal
norunt,folent dicere patientes non aliter valere curari: dus, Confeffionis beneficio quendam fratrem ,quem
nifi in quantum ſaperepoffunt, omnequod ab immun- | ! dzmon pede apprehenſum per templum raptabat,
dis ſpiritibus vifu, auditu , guſtu , tačtud alio quoti liberauit. ( Theodoricus de Appoldia libr. 6. vita D.
bet corporis vel animifenfu , vigilantes dormienteſue Domin . cap. . ) Sic & S. Athanaſia abbatiſſa mu
pertulerint,confitendo paienter exponanr. Et mox hoc lierem eripuie à vexatione mali dæmonis. (Me

taph.
-
 LIBRI VI. C. II. SECT. III. . Q. III. 509
taph.14 . Auguft. ] Sic abs quodam ob cupiditatem ; A in portu confeſſionis inuenir. ] Ibidem . Vide etiam
vindictæ ,dæmonum à legione vexato ,diram hanc dicta ex Gaufrido , fupr.tomo 2.part.37.A.
pænam S. Arnulphus Epiſcop . Sueffionenſis de De Venerabilis , Eucharistia perceptione , relic
pulit, vt cleganti ſtilo deſcribit ſucceſſor eius Li renti ac debitâ , vetuſti quoque patres id vnani
fiardus,vita Arnulphi capit.24.Sed Subdamus ite miter conteſtantur. Caſſianus de quodam à dæ
rum quædam recentiora .In Auftriâ ( nondum an mone,nocturnis illuſionibus, grauiter infeſtato ,
ni ſuntdecem ) vir nobilismagnoquodam á furori meminit ; qui cùm , Seniorum conllio ,medicina
proximo amore distinebatur , vt nullum eius , neque huius falutaris remedij vſus fuiſſet ; ita omnis dia
bumanis neque diuinis admonitis, faceret finem : ita bolicæ tertationis ſcena detecta eft, vt mox virtute Do
vefano completa igne torrebantur tota precordia : hac minisi corporis protegente,illa prateritæ illufionis con
ratione furere defiit, tcrrore diuinitus incuffo. Leuicula ſuetudo ceſſaret a.] B.Prosper; Noftris quoque tem- a Collar.
correptus febri , cum iaceret noétu le &to affixus, ante poribus ( inquit ) Aſpere V I.Cor.Carthagini con- 22.cap.6 .
je videre viſus rhedam fiammiferam , ſubiectúmque joruio ,hoc fignum diabolicum monstroſum , quod
equum flagrantem igne: tum rhedarius, informemon illicaccidis,quis illiuspatre ciuisignorat ? Qaedam
Strum ,iarrúmque atque ipſo ( utar verboipſius)malo Biuuencula Araba naiione, ancilla Dei habrium ge
demone truculeniius, quo nihil terribiliusmortalium Stans , cum in balneo laxans ſimulacrum quoddam
timorieft . Quid ceffas,inquit ?guin confcendis currum Veneris, impudicè ašpiceret, ó Seif fam , eique ſe conſa
dignum promeritis tuis horruit miſer ſubiro pauore milans , domicilium fe diabolo præbuit. Starim ille leo
defixus :tandem recepto animo corripit gladium pro qui rugiens circuit , quem quærebat inuenit. Meatus
ximum le £to, vibrátque , vt fubueniatur interim ma igitur gutturis eiusoccupans , nullurn cibum , nullum
gna voce domesticos inclamans, trepidi accurrunt fa que poium iraiiciens per ſeptuaginia fermedies rori.
muli, domuſgue tota fopore diſcusſo : quinetiam exciti démque nočles, ieiunium ſibe diabolus ex caplo pol
vicini nonnulli, quarentes clamoris caufam : dein pra Seſsóquè vaſe exhibuit. Hocmonstrumparentes puella ,
lexentes impoſirum fuiffe auribusoculiſque formiding per 101 dierum fpacia auferri poſle ſperanies, dum iu
allenanda .Verim cum fremeret adhuc effe in conspe gemalum vlterius tolerare non poffent , fimul cum fi
Etu,nec finiretur metus, inſinuaret ſepotius in pectora lia ſeſe ingeſſerunt facerdoti,qua alta erant fteliter
aliorum , intempeſta licet nocte ,venitur ad collegium : intimantes. Hoc tantum puella fatebatur, auem quan
mittuntur duo , qui luftrali agua , crucis ſigno , & in dam noctis medio apparere , quæ ſibiove ,nefcio quid ,
cera confecrata imagine agni timorem lantisper le infunderet. Stupor iunc ineratcunctis videre puellam ,
niunt,dum affirmatet ager demonem abſceſliffe in pre- nullis indiciis diuturni ieiuniy fædatam , nullo pallore,
ſens minaci vultu , ſauga ire manifestum : detectis ſeu cabe , vel debilitate confeitam :quin potius robu
deinde peccatis ,turpi perinde amore,quàm trišti ani. ſtam fucco viſcerum ,moléque membrorum . Cúmque
mum terrore liberauir . ] Lintera Aastrie 1591. incredibilia viderentur , que dicebantur ,babito confi
Eodem tempore in Bauariâ , mulier arumnofa, lio,in monasterio puellarum , in quo reliquia S. Stepha
lexitate natura , fiue grauitate arumna,implorato da ni fitæ funt, facerdos fuellam fimul & prepoſito com
moni fefe deuouit, ut opem ferret : rum quidem non mendauir. Illic primò tantism die apparuiſe illam
..

ſexfit præfentem , verùm in poteſtatem utrediit ex me auem afferuit,ſibique increpaffe,quod noque famene
rore , dedit pænas suéti verbi , terroribus non ianiùm que ſiri compulfa illum appeteret locum , quo ſibiacce
pauida , sed te verberibus tunfa : vt etiam ab aditu dere non liceret. Per duas Janè hebdomadas nibil cibi
nostri templi prohiberetur , virgarum quas fola ipfa vel poculi fumens inmonasteriomanfit. Accidit au
conspicabatur intentu. Cùm rem narraffet matrona tem ut quintuſdesimus Dominicus illucefceret- dies,
cuidam adducta ad ſacerdotem nostrum , ab eoque aſcendēte nobiſcum Sacerdotesvtmatulinü illic facri
Confeſſione purgata eſt,omniquemolestia liberata ,ce ficium ſolito offerretur , puellam præpofitus ad aliare
rea celestis agni imagine ad collum appenfa.Idem re perduxit , co inceſſu & habilu , quo foleni rubore-per
medium alieri fuitcodem morbo laboranti.Vorum alia D fuſe cx epulis ,poculiſquemulieres aduenire. Sed ve fe
virginitatis & monasticam vitam , cum inceštis nu illa prestrauit altari, clamore fletus fui cunctis aftän
priis mutarat, propinquorum impulfu , non impunè, tibus gemitus lacrymaſque induxit,quibus tantùm
nempe coniunéta eft, cum viro nequam ,neque deſere malumauferendum plebs Dominum exorabal, erat
baturumquam ab angore conſcientia: ita miferè viue enim iam indecensmurmur in populo . Pera &to itaque S

bat , cum afflictaretur aliquando his curis, careret ſacrificio , cum cadem inter ceteras, breuem partica
folario , domo egredirur : mox damonem cum ingenti lam corporis Domini tinctam à facerdote perciperet,
terrore conspicst , fugatque Cruce obie& ta , ſed confe ſemihora mandens traiicere non valuit ,nondum illo
ſtim tamen ,non ſecus ac furiis icta , quoduis facinus fogato, de quo dicit Apostolus, Quæ confonantia
immanemeditatur , intermicabat in his tenebris ali Chriſti ad Belial? & iterim ; non poteſtis:calicem
quid lucis ,confugienti ad preces, vi ad exortum Solis Dominibibere & calicem dæmoniorum ,non po.
nebula, timor abſceffit, fubit cogitatio confeſſionis , teſtis menſæ Domini participare , & menſæ dæ
recordatio fidei violata : nimirum boc ſeminarium moniorum . Manu igitur faciem cius fustentantı
mali , cùm acceffiffet ad adens,multò magis càm per Sacerdote ,xeSanctum proiiceret , à quodam Diacono
rumpere conaretur ad Sacerdotem à confeffionibus ,re- E fuggeftum eft,vt calicem ſalutarem gutturieius Pon ,
trahebatur quaſi manu inieéta:donectandem aliorum rifex applicarei . Quod vt factum eft, (tatim velocum
auxilio exemplóque feipfam ( malum damonem illum , quem Diabolus obſederal , Saluatoris imperio
vicir. ] Littera German .ſuper.in iiſdem & illud ex reliquit , Sacramentum , quod ore geftabat,cum laude
preſſum ; in Vindelicismalefici quidam bomo ingeni Redemptoris tranſglutiſſe puella clamauit. Hinc l&
& audacia prompte ,multa demorituris , diftantibus, titia , hinc voces in gloriam Dei, quod poſt octoginta
quantumlibet locis,vaticinabatur, ludificante diabolo : & dusos dies, diabolo expulſo , puella deporeftate fuerit
à quo cum fingulis pene noctibus exerceretur, incila cruia inimici.] Hactenusb Proſpere.D.Bernard.b.de di
batur interdix oblaia ſpecie augustiore , ad grauiora aliam perſonam ſuper caput eius politâ Euchari- mid.temp.
flagitia . Fluctuabalmiſer, et iam vulgo miſerandus: ſtiâ liberauit ab eodem hoſte generis humani. C li. 2.cius
jed , Deo adſpiranie ,miferiarum tandem perfugium Mediolani in Ecclegâ S. Ambrofij adducta ad vitæ c.3 .

GSS cum
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
310
eum fuit mulier multis annis obſeſſa , ſicque de - Alftatim dæmones( qui,à nullis cernebantur )illa ex
formata , vt monſtrum , non femina , videretur. rogo elcuant, & in aëre ſuſpenſa teneor Inde nata
Conuerſus ad populum , iuſſit omnes attentiùs populi indignatio , exclamant, occidanturEpiſco
orare : Miljámque iuſſa propè altare constituta fe pus & Monachi, qui ſtimulati liuore sácti viri offa
mina teneri , auspicatus, quoties de more facro faluta cóburere conati. Quid cellamus:Deus id fibi non
rem hostiam ſignabar toties ad mulierem quoque con placeredemoſtrac.Extimuit Epifcopus:ſed Inqui
uerſus,codem figno crucis edito Spiritum nequã athle ſitores eum adhortati ſunt, Admiflam celebran
ta fortis impugnat . Expleta aniem oratione Domini dam ipſe ſe accingeret: Deum potiùsmiraculum
ca efficaciùsbostem aggreditur. Patena fiquidem ca facturú , quàm fidei cauſam ſinac in periculo ver
licis ſacrum Domini corpus imponens, talia loqueba ſari.Milla fuit,de B.Virgine: vbi ventum ad cor
tur : adeft ille, qui pro nostra ſalute paſſurus ;nunc, poris Dominici eleuationé , dæmones in aëre cla
inquit,princepsmúdi ejicietur foras.Hoc illud cor mare cæperupt, ôGuido de Lacha nos defendimus te,
pus,quod de corpore virginis fumpium eft ,quod in ſti quantum potuimus :ſed modo non plus poſſumus, quia
pite crucisextenfum eft , quod in iumulo iacuit, quod adeftmasor nobis. Confeſtim offa in rogum recidé
de morie furrexit , quod videnribusdiſcipulis afcendit re,& incendio in cineres redacta fuêre. ]Hîc per
is calum . In buius ergo maieftatis terribili poteftate, B pende primòdolum diaboli, quo pacto defun &ti
tibi fpiritus maligne précipio, vt ab hac ancilla eius hæretici Magi,memoria tucatur,vt plures animas
egrediens , contingere eam deinceps non præſumas. illaqueer.Secundò ,vide potentiam preſentiæ Do
Cúmque cam inuitus deferens , manere vltrà non minici corporis, & hoſtiæ in B.MARIÆ Miſsa
valens atrociùs affli&taret ,tam magnam iram , quàm confecratæ.3 . fidem Fratrum non irritam , & ftu
modicum tempus habens: rediens pater fanétus ad al dium Quæfitorum fidei tam præſenti à Dco ope
tare, fractioně hostiæ falutarisritè compleuit, diffun confirmatum . Pet . Martyr.nauigationis Columbi
dendámque in populo pacem ministro dedie, & confe texensHiſtori- m ,in Occidétali illo Indiarum tra
ſtim par to ſalus integra reddita mulieti. ] Hacte &tu teſtarur, cominunemiraculum fuiſſe ; quòd fi
nusGuilhelm , Abbas, d.libr.z.loan.autem Moli Euchariſtiæ facramentum per Chriftianos alicubi
necus, in Chron .Belgicis anni 1490.deſcribensmo collocabatur,continuò dæmones obmureſcebant.
leſtiſſimam multorum annorú vexationem , quam Ante annos fermè quadrigentos vixit , Cafarius
propter vnius(quæ diu dæmonis fuccuba fuerat ) c Cistercienſis , eius c hæc funt verba ; Tempore illo clib.9.Mi
Nónnä peccatum , in innocentes virgines ſocias quädomanifeſtari cæperunt barefes Albienſes,quidam ra.cap.32.
eius Querceteníes Deusſatanæ permiſerat : nar . maligni viriniediabolica fuffulti,quadam fignaatque
rat multos ex illâ legione , quæ religioſas inualc portenia ostenderunt ,quibus og cafdem hærefes robo
rat , & ſe Hierarchiæ Seraphinorum fuifle gloria rauerunt, & multos fidelium in fide fubuerterunt: fu
batur, hoc remedio pullosex Energumenis. Cùm per aquas ambulauerunt, & nõ funt ſubmerfi.Cernens
enim Decanus Cameraceolis , vir doctus & pro hoc facerdosquidam fide catholicus, o vita religiofus,
bus ynâ cum aliis exorciſtis accederet , peracta ſa ſciens vera figna cum falſa doctrina effe non poſe,cor
cra communione,viuificam hostiam ,non ferrons,(ubuiò pus Domini cum pixide ad finmē,vbi illipopulis fuas
demon exclamabat : Ab,fatis probe armati accedi ostenſuri erant virtutes,deportauis,dixitg in audien
ris! panemne illum fumpfistis . Quem panem ais im tia omnium :adiuro te'diabole per eum ,què in manibus
probè : inferebát Decanus. Si nihil eft aliud,quàmpa porto,ne in hoc flumine,ad buius populi fubuerfionen ,
nis ,maneto in hoc corpore obfeffo, fin . a . vi nos credi per hos homines tantas exerceas plantaſias. Poft hæc
mus,verum eft corpus i es v CHRISTI , Sala verbazillisſuper undas fluminisambulätibus,vt prins,
watorisnostri,subeo,confestim fuge ex hoc corpore,nec facerdos turbatus, corpus Dominicum in flumine ia
D
ollam ei ampliusmolestiam aude exhibere. Quo dicto Stauir.Mira Christi porenria,mox enim vi elementum
( rem miram Jenirgumena vimagno lena'a faſce mo tetigit facraminium ,phaniaſia cefſit veritati,o plem
lestie,confestim reſpirare , ó alta voce I E s V M vo do illi Sankti, quaſi plumbum deſcendentes in profun
care cæpit. Quod idem omnes faciebanı cetera , quan dum ,ſuns ſubmerſi,pixis verò cum ſacramento ftatim
do demone expulſo liberabaniur. ) Hæc Molinetus ab angelis ſublata eft. Videns ſacerdos hæc omnia,de
liber ex ſcriptor eius temporis. Cui ſimile noftris tempo miraculo quidem exſultauit,ſed de sactura facramenii
at de Ni- ribus Laoduni in Belgicâ accidifle , tàm norunt doluit:101am verò no&tem in lacrymis en gemitu tran
olaæ 0- Caluiniſtæ ; quorum aderantmultamillia ; quàin figens,manè pixidem cum facramento reperit ſuper
ry, oblid . fremunt & rumpuntur , B. Auxentins Abbas, di altare.Hac nobis cotêpore relata ſunt .] Thomas Bra
dæmo- (cipulum habebat nomine Bafilium :huncdæmo bantinus,vulgò vocatus,a Cantipralo,eodem ſæcu
is per venes adeò malè multarunt, vt pro exanimi,corpore
erabilem lo vixit; anno 1231.pradicante, inquit,in Teuthonia
uchari. toto faucius & confractus ad Auxentium curru M.Conrado contra bareticos, ab eiſdem felicimor
lá expul- delatus fuerit. Abbas iuffit eum ſurgere,e veneran te perempio,hæreticus quidam ( vr per fratrem Conta
nezolim dim corpus es viueficum ſanguinem Domini noftri dum , Prouincialem Pradicatorum per Teuthoniam ,
iriſiis , les v Christi fumere , a ſtalim rcucrti in locum E ante multos annos accepi )ſeductus à damonibus ,fra
inc hoc ſuum ,abiit,nec ampliustentator cum aggreſſus.b ]Su trem quendam ordinis Predicatorum ad bareſim inui
Ino 1598 pecat omnem admirationem , quod de Guidone tabat . Quem cảm videret inftantiſſime renitentem ,
rodij a
id Ho de La hâmemorat Bern . Luxemburgicus, in Ca. dixit fratri:pertinax es valde in fide ina,nec tamen de
um edi- alogo hæreticor.lier.G.bunc in Epiſcopatu Brixien hacmifi per fcripia quadam aliquid certius inspexisti,
s teſta - fi ita fimulaſſe fanctitatem vt pro altero S.loanne Credere autem fi velles dictis meis , Christum tibi &
& Fai' Baptiſtâ à populo haberetur , ſepulcus itaque fuit
rEner mairem cius, Sanctos oculaia fide monstrarem .
meno . perhonorifice.Poſt mortem certis teftimoniis in Mox ille illufionem demonum ſuſpicarus, volens 1a
sim Mc. quilitores deprehenderunt hæreticum fuiſſe,qua men probare quid efet: non immerso inguit)tibitunc
shraft.in re de Conſilio Epiſcopi & aliorum prudentium crederem ,fi promiſſa duceresad effectum .Gauifus ha
a S.Au- affefforum ,fentétiam tulerunt, cadauer exhuman rericus, diem fratrs ſtatuir. Frater vero pixidem cumu,
prij. 14. dum comburendúmque . Exhumarur adftante po Sacramēto corporis Chrifticlam fecum ſub cappa por
pulo & offa proiiciuntur in ignem , fed ecce tibi lauit .Duxitergo fratrem hereticus in ſpeck cuiuſdam
moniis
 LIBRI VI. C.
C. II.
II. SECT. III. Q. III. SII

montis in amplum valdè palatium , quod claritate mi. A tremens implorare,vr é santis ipſum amfructibus expe
rabili relucebat .Nec mora,ubi in interiorem partem diret ,cumga diu
diu per loca inuia filuasg vaftiffimas ev.
palasi peruenerunt,viderunt thronos poſitos ,quaſi ex raſſet ,vix rādem paftorem reperit, à quo in via ductus
'auro puriſſimo, in quibus fedebatrex fulgore coruſco didicit, fe millia centum à loco abeſſe,quo Euchariftiam
circüdatus, & iuxta cum regina ſerenovultu pulcherri deferre cupiebar.Ad ſuas tādem jedes reuerfus rem 10
ma, o ex vtrajz parte ſedilia,in quibus ſeniores quafi tam detulit ad magiftratus.cõrigit hoc imperante Ma
Patriarche, vel velut Apostoli,adftante permaxima ximiliano. ]Hactenùs ComesMirandulam.Quare
multitudine Angelorum , hi omnes luce fiderea co proprer hæc & fimilia innumera ſemper Catholi
:

ruſcantes: ut nihil minùs quàm demones putarentur, ci credidere,hoc viuifică corpus,mortiferi hoftis
Hos,mox vt vidit hereticus,cadens in faciê adorauit. præftigias diſcuterc,& noxas ab eo inferédas arce
Dietus aulē frater immotus ſterit : fed tanto ſpectaculo re ac repellere.Sériebachoc Prædicatorú Neapoli
vehementer obstupuit , mox ad eum conuerſus bere Prior, hac ſe Panopliâ muniens cótra horrendam
ticus quare,inguis,Dei filium imuens non adoras?pro vifionem ,circa annum 1370 Ibi in conueniu S. Do
nusaccedensadora ,quem vides,e abore eius fidei no minici accidit,vi poſtcompletorium ( inquit Fr.Anto .
c in Chro .
ſtre ſecreta fufcipies. Tuncfrater accedens propiusex - BniusSenen lis refectionis locü ingrederetur,cui erat Ordinis.
traxie pixidem , obiulit regine in folio fedēti,dicens: illius cura comiffa,qui mox in ingreſſu videtillum fra- Fr. Prædi
li regina esmaler Chriftigecce filiustuus:quem fi ſufce tribus circunquaque referium , o ille cappas habebant cat.in Cő
peris,te velutmatrem Dei recognoſcam .Cüm hac prots indutas,e ,tanquam hora foret rollationis facienda, & muo.fol.
nus voce totum illud phantasticum cuanefcit, anni illam exspectarent,ſedebăi. Accurrit ille finemora ad '99.
hilato fulgore ,lanie tenebre denfuerunt, ut vix frater Priorem ,& illud ei aperir . Prior frarrē delirum putat,
cum dułtore fuo ad montis exitum regredipotuerint . vel fomnia narrantem :attamen dum urgetur,vadir,
Conuerſus ergo hæreticusad fidem rediit, miram vedet, & credit , & ille quoque turbatur , forem mox
a Cantipr : damonis asturiam ſtupefactus expauit.a ]Eadem alio confericum monastery grauioribus Patribus pru
lib.1. Apú
cap. 23 . tempore codé remedio parefacta fuit & dilipata. dentioribu :de quorum confilio facras vestes aſſumir,o
bli.de Seri accipite, Pici Miradulani,verbis b; Fuit in sipibus facrã Christi corpus deferendo,solo cõuentu comitante,
gibus. Rberiis facerdos quidam probusante annos duodecim , le illuc cõfert, o ad illum ſermone directo ,quihonora
cui cùm foret opus,ad egrotum quendam grauioppref tiore loco fedebar,eos adiurat,vtaperiant quinam fini,
fum morbo Eucharistiam deferre, cim lögiùs illeabeſ. ad quid venerint, & quid velint : & ,vt ad bac re
fet,viderega ſe non ita,vt oporteret ,celeriter ad eum ſpondeanı,illis pracipit in nomine illius Domini,quem
pedibus poffeperuenire ,aſcēdie equum ,collog Santiffi- C geftabat in manibus.Vi tamen quãdo Prior coram illis
mum Christi corpus pixidi incluſum fatis honorifice rõparui cum venerabili Sacramento,ill omnes aſſurre
alligauit,iter fuum quanio ocius accelerans.Cùm non xerunt quidem capita inclinauerunt,capulla tamen
nihil proceffiffet, obusum habuit quendam ,qui, ut equo taliter demittentes , ut eum minime viderent, & hoc
deſcendens ſecum pergeret ad ſpectacalum quoddam falto iterùm federunt :ita iuſſi à Priore,vtrespöderen :
mirabiliffimum inuitanir.Imprudens homo, o cupidi ad propofita,inclinarī . Tadem ,qui intereos videbatur
rate rei sam ſtupenda dułtusparuit: vix equo fe dimi pracipuus, respondens dixit : quod ipfi omnes fuerant
ferat,cùm fenfis fe per aëra vnà cum comite deferri,e ciufdē ordinis religiofi,& promaiori parte Magistri,
breui tempore in altiſſimo montis cacumine ftatui , ibi Priores, Superiores,Baccalaurei, Lectores,& aliisoffi.
ampliſſima, et ameniffima planicies erat arboribus ciis donati, & quod omnes dānationis fententiam acce
vndique excelfifſimis obſepia,rupibuſque horvēdis cir. perani:quoniã ambitio mulia,ſuperbia,inuidia, & alia
cumcincta . In medio chotos innumeros ac varios ludos buius generis vilia cos fecerant damnatione dignos. Sed
cuiufuis generis,menſas lantis ac diuerfis ferculis in quòd dinina permitienie clementia ,iufli fuerunt illuc
Stručt as erat videre, audiebantur etiam concentus qui venire ,vi cos & vniuerfosordinis cultores commonefa
libet omni fuanitare affluentes. deniqueaderant , que cerent , ut fua vocationi facereni faris. Nam illi,quia
animoshominum iucundiffimis delinimētis tenerepof- D minimèid prastiterant,omnesdamnari erant,& flam
fent, es dulcedine perfufos intima demulcere folent . mis cremabantur eternis.Et in fignum buius cunétiin
Obstupefa &tusimprouifare fimplex bonusga facerdos , cos ašpicerēt.Et hoc difto omnesilli cappas aperuerunt,
neque eloqui pre admirationeaur hifcere audens,penè & finguli eorum flammis circumcinéti incenfi viſi
oxira fe pofitus, actonitiſ , herebatu . Tum focius,qui fuêre , tunc idem pracipuusmanu in menfa fignü de
erini adduxerat , petiit ab co, velléine Reginam , quæ ibi dit , & fic illa viſio cuanuit, & totus conuentusmanſı
aderat, fupplex venerari,e munusilli aliquod offerre. timore cösternaius.] Vah !quàm timenda peſtis hæc
In alio quodam folio Regina adſidebar; effigie formoje ambitio, quæ tanto cum damno Sanctorum etiam
ima, regio culiu , d ornamentis mirificis ornata. Ac in cæcus fe ingerit?Huic rei probandæ aliud teſti:
cedebani ad eam pofternentes fe humécun ti,qui ade monium ,non minoris fideiadfcribam obiter, núc
ramt,bini, guaternive,ordine pulcherrimo, es humi fe recens ex litteris cuiuldam fidei digniſſimæ facer
prosternentes cam colebant , varia munera offerentes. docis hoc anno Neapoli perſcriptú in hæc verba
Ad mētionem Regine homo, cùm videret cam fic ful Cafu accidit, vi accepiis suis proximis litteris loquere ! 1599 .
gētem ,o ministris plurimis cinctam ,putauiteffe ia cum Fr. N.philofophiæ Profefore, qui in Salernitano
srenn Christi,calig terre Reginam , neque enim fu - El Monasterio fuit ſuperior,is mihi narrauit F.Tibertă
picabatur vllas prestigias; demonumg ſpectra, alio hominem Sanctimonie laude praftantiff.quiſepiùs hoc
quin cò non appropinquaflet . Reputans ogitur fecum , Sanctirais titulo fuit fuperior , fibi coram rem ira nar.
quid illidono daret ,exiftimauit nibil ei gratiusant - raſſe,cüm quadă die ſub no& tem Fr. Tiberiusinuiferet
cundius futurü in munus,quàm fily corpus.acceſſion de frairesgan in le &to de more accubuericnt, tranſiuri per
ad pedes accidensinmodum fupplicis arculam ,in qua triclinit : vbi vidit plerag,lumina, et vocem audinu
erat augustiſſimum Sacramentum ,è collo detractum ,in bominis de ſuperiore loco legeniis, vidit plerosgamini
gremiomulieris illius poſuit.Mirdres,omnia continuo ſtrantes,tandem qui fuperioris locum tenebar,faltofus
cuanüero. Perculfus huiuſmodi-nouitate homó rudis , per mēſam figno fic locutus eſt. Ambitio & crapula,du .
to prestigiis irretrū fe videns, in horroribus dens xerunt nos adiariara . Einunc etiam fupereft velut cu
fiffimis cã lustris deſtirului conspiciès,opem divinam carrix in mēſa ,perinde ac fiigneracka eller.]Hæc viſio
Ggg 2 confir
 512 DISQVISITIONVM MAGICARVM

confirmat præcedétem.Cæterùm cùm tam cfficax A | pictoris à dæmone inHámará lanauit;& qui ener- pho. Ter
fit ſola prçſentia; quid ſumere, & eivniridocet id gumenum ei lanandú obtulerat, & aliuni quoque toll. in A
polog.cap .
a in Lau- D.Macharius,hiſtoriam narrat Palladius trades, energumenum ferocilinú liberauit; & hydropi 32.
Gaca.c.19 . vxorem cuiuſdam Ægyptij maleficis carminibus cæ , cæcóque fanitatem reftituit, S.Eutychius Pa- i Palladoc.
ſic affectam fuiſſe,vt adſpicientibusequa videre triarcha " :& contra virulentosmorſus S.Paterous 19. & 10 .
tur,cùm tamen ſermonis humani vſum retineret, Abricenſis .Contra dæmnonis obfidétis ferociai Sofom.lib .
6.c.20.SO.
adducta mulier à marito ad D.Macharium : hic non rarò præualuere priores digiti Sacerdotales crat. lib.4.
cam liberauit, & dixit;tantùm dæmonibus in mi conſecrationc chriſmatis in ordinis ſuſceptione c.19. Beda
ſellam licuiſſe , cò quòd nulium temporis ab Eu ſanctificati. Scribit loa.Molinetus Chron.Belgici in vica . S.
chariſtiæ perceptione le abſtinuiſſet , frequentiùs anno 1490. Ægydium Nettelerú Decanú Came- Gurbert.c .
IS .Caffian .
itaque in pofterum ad IE s V corpus ſumendum racenfem ,cùm exorciſaret Quercetcnſcs Energy. collat.14.
accederet : cuius quàm vtilis frequentatio , docet menas,quæ loqui, labra claudente damone,nole- cap. 7.
b lib . 3.de recenti exemplo Leonardus Vairus b ; quod , de bant; folitum digitis illis labra deducere,& incre- s Rufin. li.
faſcino ca. fcctu Codicis , nunc aſcribere mihi non licet. pitare hoſtem ; li vales porélque digitos hos olco 1.Eccl.bift.
B c.4 . & Am
vlc.
Separari non debet ab hoc remedio ,Incruentum ſacro imbutos mordere vel lædere , en illos tibi phil. in vit.
T
Miſa Sacrificium ; cuius oblationis codé effectus permitto : li nequis,os aperi, impero . Mox autem S.Bafil.
ſæpè docuit experientia . Vor tribunitius( inquit B. Energumenas vilas liberarimagnâ moleſtiâ,cæpil Y
clib.22.de Auguſtinus c ) Hesperius, qui apud nos eft ,habet in ſeque Decano parêre,eique reſpondere ad quęlita. libr.6.hi.
ſtor.Eccle.
Ciuit.Dei Territorio Foſſalenfi fundum Zubedi appellatum ,ubi TERTIVM remedium eft,recurreread Sanctos
cap.8. cim affisctione animaliū, & feruorum ſuorum ,domum viros, & auxiliú ab iis petere, quos conſtat habere librin.
fuam fpirituum malignorum vim noxiam perperi com donum miraculorú ( quod donum ,etſi rariùs,etiam
cpift.7.
periffet,rogauit nostrosme abſente preſbyieros, ut ali iis poteſt competere qui viræ funtnon probatæ p,
2'Clemens
quis illorum co pergeret , cuiuos oraiionibus cederent . epiſ.ad la
dum tanné fidem rectam habeant )hoc remediuni,
cob . Aaa
d Metaph. Perrexit vnus,obtulit ibi facrificium corporis Christi, quia vix vlli tales hodie , falté in his Europæis re- cler. epift.
in April.in, oransquantum potuit,utceffaret illa vexatio: Deo pro gionibus ; vix vſui hîc ſit ; olim frequensfuir,ſunt 3.Caiuse
yita Theo tinùs miferante ceffauit. ] Idem confirmat exéplum cnim plenæ vtiliter ad Sáctos confugientiú exem- pift.ad ke
dori.
illud D.Bernardi paulo antè narratum ; & aliudac plis omnes facræ hiſtoriæ :neque cum quotquot Cóc.Rom .
e li. 9. col
lat, ca.s. & Gaufrido narratum in vita S.Petri Tarentalij ſup . dæmonia ciiciebát,erant præditi Ecclefiaftico or- ſub.Siluel.
aliis co m
tomo 2.pag . 73. & aliud apud Metaphraſte de B. dine Exorciſtarum ,vt conſtat 9 : erat tamen etiam can . 3.An
dem lib . Theodoro Archimandritâ ,qui precibus & Sacræ primis temporibus in Eccleſiâ hîc ordo , vt ftatim tiochenú.
V canon . 10 .
miffæ oblatione multitudinem locuftarum im oftendetur. Sanè olim SS.viridæmonesfugabant Carthagi
f Marci 6. menfam ,nebulæ inftar Mazaniæ locum occupan & vincebant ſolâ interdum præſentiâ (uâ,vt legi- nél. nél. 4.can .
V.13 . Iaco .
tem ,interemit d. Poffent ex Tilin . Bredenbachio mus de B.Macario Alexandrino ,apud Palladium , 4. & ſequ.
s.v. 14.ca.
ad abolé- addi nonnulla e; ſed vnius D.Auguſtini ſufficere & de Ægyptio apud Sozomenum , & de S.Guth . cui inter
fuit & ſub
dá.extr.de debet auctoritas. Farentur hodic maleficæ le dum berto apud Bedam , & de Ruſtico apud Callia- {cripat D.
hær. conc. miflam audiunt , ab omni dæmonis vexatione li num ;" vel verbis duincaxat, vt B.Bafilius & Paph . Auguſtin..
Florent. in
Decr.vnio beras eſfe ; ideóque le diutiùs ad horam vſque nutius ?, vel litteris vi de S.Eugédo legitur,in eius y Microlo
de obſeru .
nis , Conc. meridianam in Catholicorum templis, in quibus vita, & de S.Gregorio Thaumaturgo (cribit Gre
Eccleſ.c.7 .
Tridentin. plures millæ dicuntur , moras trahere. gor. Niſſen.vel percuſſione & verbere , vt $.Pau z Concil.
feff . 7.can.
1. & feft. De oleo ,quoque,onfirmorum ,per Epiſcopum be lus Simplex apud Palladium & Theodorus apud Laodicen.
14. de ex- ncdicto: quo in extremæ vođionis vtimur Sacra- D Gregorium presbyterum eius vitæ narratorem ,& cap.26,
B.Vrſmarus , apud Ratherium , in Suriy tomo 2 . a Pallad.in
cremava- méto,ex diuina inſticutione ,dubitarinequit;cùm Laufia . ca.
& ione.ca- etiam ad corporis ſanitate ſit inſtitutun : & quouis QVARTVM cft,exorciſmus eccleſiasticus .Nota 77. & lo
000.1.
olco à viris Sanctis etiá non Epiſcopis, & non ſo hunc ordinem exorciftarum in Ecclefiâ jam antè feph.lib.8 .
g in Luc.c.
8.fol.315 : lemniter,fed obiter,vt fe res offerebat,benedicto , 1300.annos ſeruatum fuiffe.patet ex B.Ignacijepi- antiq . c.2 .
h Metaph. id non femel legamus effectum.Exempla huius rei ftolâ ab Antioche.& ep.Cornel.Papæ ad Fabianú , li.z. diuin.
in cius vi- plurima habemus.Beda ;cùm ageret demonialis quam Euſebius conſeruauitt ; & , ex Firmilian.ad infti.& Be.
ta menée
langar. cuiufdam obſeſfæ à variis , quæ dæmon inflixerat, Cyprian ." & ex aliis Patribus Cóhliisque " , con- da in ca. 8.
i Surias la vulneribus, fanaciones & narraſſer vno excepto cę. ftat iis,quibus in Ecclehalt.Hiſto.conſtat aliquid . Luc.
nuar. 19. c Pet. Gre
teris fanatis , hæfitanci Sacerdoti ipſammet congi fuiſſe vero exorciſmos , quibus vtebantur , certas
gor. to. 2 .
& Metaph . lium dedifſe 8, fi (inqua ) oleum proinfirmis cõfecran Orationes ab Ecclefiâ comprobatas , ex Concilio de rep.fol.
7.Februar.
IMetaphr. tum ,cidēmedicamēro asperſeris,ficquemeperunxeris, illo Carib.4.probatur, & quia Micrologus obfer- 315. Spré
14. Febru. ftatim fanitatireststnar.Nam vidi quondam perfpirs. uauit ſolos exorciſmos;per Christi Dominum , & c. ger, pat.2.
m Suri's,luum in quadam longiùs pofita cimitate , quam nüquam ficut cæteras orationes non finiri; ſed, Per cum qui ca.6. Ana
Eutfach. corporalibus oculisvidepuellam quadam ,pari salami venturus eft iudicare viuos mortuos, c.cuius di- nias lib.4.
in cius vi- Kale laboraniem ,naliser à ſacerdote curata. Fecit viela EuerGcaris cauſa cſt ,quoniam nibilmagis dæmones denat.dz.
mon.à fol.
ta.April.6 . ſuggefferu ,stating, bulcus remediã ,quod ante respue exhorrent, quàm extremi iudicij memoriam , quo
156. Sed
• Anony : ral,accipere conſenfit.] Hoc oleo $ .Thcodofus cæ omnes in æternam geheepam derrudentur .Fic- copiofius
mus in ci" nobiarchabruchos pellebat b,morbos grauiffimos bant autem initiò exorciſminon in domibus pri- & ordina
vita. 16 .
April. S.Launomarus abigebat : .Euchecia vxor Agapij uatis,ob merum ;neque.ją templis,ob reuerétiam ; ci' P.Thy.
X veneficio atrentata ,cùmci roderétur inteſtina,ad fed fub dio ?: fed hocexoleuit, petebatur lignum integro de
p Matth.7 . lata eſt ad S.Parthenium ;qui triduò orans, & olco cgreffionis à dæmone ,& nomen dæmonis , quæ demoniac.
V.22.Mar. Sáctorum ei propinato ſanam rcmifick : idémqué duo adhuc hodiè retinentur: ſed & cibos omnes opere p. 3.
9. & Luc.
10 . hîc iple Sanctusbeneficium ,eodé oleo inungens, quibusmaleficiati vefcuntur,exorcizari yuile pu- Mégus in
Fufte da
19 Clemés. impedit cuidá Lesbo Oano . Erac hoc ordinarium tabacor , formulá nebis fuggerit Sacerdotale Ro
monum , &
Rom . li.8. B.Auxentij Archimandritæ contra dæmonis obli manum ;alia quoque in his obferuáda collegerunt , Zacharias
confti.cap. diones,morbosqueab eo illatos remedium ' Nec alije; Nobis non vacatiſta hîc perſequi,folum ad Viceco. in
32. Iuftin. minori luccellu vli codem contra ſerpentis i& um do cauendum exorciſtis,ne cum dæmone iocérur, coplemēro
Mart.dial.
cont. Tti- virulentű S.VvinvvalocusAbb's; m & , quimanú & curioſa , nugaciave miſçcant colloquia . Vidil ciltica .

( inquit
 LIB . VI. C. II. SECT. III. Q. III. 513

( inquit Niderius in Formicario ) in conuentu Colo- Alfiùs,ac linguæ frenú iniiciat: ſed fruftrà.proficie
nienfi,frairē,verbis fatis iocofum ,fed in gratia expel bat enim in perus , & per omnia anxij affliétique
londi demones valde famoſum . Hic cùm in terminis animi ligna prębebat.Quamobrem accedens eum
cõuenius Colonienſis demonem in obfeffo corpore aria nofter, quæritbenignè,ecquid habeat ? cuirei va
ret :damo petiuit à fratre locum recedendi:quo ganiſus cer ? & cur adeò creber in Dei nomine irreueren
frater ait in joco,In cloacam meam vadas.Extie igitur ter vſurpando ? Refert ille ; Pepj mjſer , diaboli
demo, nocte cum frater venirem purgare veller ,da pedicis Tum irretitus;nec tamen quas promiſit, &
mon tam dsrè cum tor fit propè cloacam ,vivitam cum opro delicias frui datur. Quibus auditis nofter,
difficultare faluarer .] Sancta res eft dæmones eiice graue quidpiam ſubeſſe veritus,manu prehenſum
re, ſanctè cractanda .fic fecere quorquot olim hoc in collegiú introducit , & blandè rogitat; quid hoc
exorciſmiremedio tam efficaciter v G fuêre. Vixit rei fit,ne gibi grauetur aperire.Tum N.cum lacry
B.Vrſmarus Epiſcopus ante annos o &tingétos,vi mis ordine,cum quidein perturbato, ſed ſequenti
2 April.z8. tam eius Raitherius ſcriptismandauit a;memorar die tranquilliùs, eo ipſo yem referam , narrare
Surij 10.2. autem memoriâ dignum , quod hic referam ;Mal cæpir: le nobilibus ortun . parentibus & re am
bodienſis monafterij quádam monialem diabolus plâ ,educatum lautè ac delicate ; & certis de caulis
inuaſerat,& veheméterlaniabat:cam libi Epiſco- B quas prudens reticeo ) parentis gratiâ excidif
pus iuffit exhiberi,quod cùın factú fuiſſet, ille non le, & lare patrio profugere coactum ; & pecuniâ,
de ſua , fed de Domino prefumens virtute , accepto ls. quàm diſcedens copiolam fecum acceperat , ab
bro,capii legere exorciſmum fuper caputeius. Dehinc lumptâ,in extremamegeftatem decidiflc :tandem
benedi&to oleo nares , oculofque , os eius leninir , in viâ dæmonem cùm vehementi vento ad le no
protinus immundum ab ea fpiritum fugauit. Liberata ate quadam ſub arbore iacentem acceflille ; & te
tamë puella ,pauor quidam ,qui præfentia diaboli ſemi cenlitis iis ipfis quæ patiebatur , quaque perpeſ,
natus fiserat,adhuc pectoribus vicinorü ineral. At vir ſurus effet incommodis ,openi & auxilium , pri
Domini precepit fibi aquãtum ſaledeferri,quibus be Itinámque parentis gratiam promiflc : fi modò
nedi&tis iuffu pargi per cunetamonastery loca : & fic le dato chirographo vellet ad paucula quædam
omnis pauor,cum auétore fuo Salana diſcefſit. ] Audi obligare. Se quidem ſuggeftionis,quàm pernicio
ftis exorciſmú ex libro lectú, & capiti impofitú ve Glimam ſciret,eâ vice non obtemperafe ;dæmo
forhodie ;audiftis illicũ oleum facrú ,audiſtis ſalem nem eodem , quo cum venerat vento ac fragore
& aquam benedictam , & horú omnium audiſtis recelille ; prædixiffe tamen fore, vt eum aliquan
efficaciam .Sed & Adelinus Sagienſis Epiſcop. in cdo non acceptæ conditionis pæniteret . Quæ cùm
energumenæ Osburgis liberatione,aquam bene non procul à Vyratiſlauiâ pone quendam pagum
dictam ,fignum crucis, & preces quæ ſolent, inquit accidiflent, inde ſe Vvratiſlauiam contulie: vbi
badelelin . ipfemet b , adhiberi feliciter adhibuit.S.Mauri'ius breuivictùs incommodis,die quodam lub vefpe
in vita. S. Andegauenfis Epiſcop.latr oné,quem ob furti cri ram oppidú egreſſus,feiplum quod fidcm dæmoni
Oportunç, men diabolus occuparat,per exorciſmi( ait Fortu non dediffet coarguentem , defleuiſſe animocódi
22.April. natus gratiam à dæmone liberauit :ac Mauritius tionem ,qua exciderat; in quam inciderat;nulla fibi
cin vita S.
Maurilij B.Martini tépore vixit.Sed ifta fufficiant de exor reliqua conflij,auxiliive Ipe affulgente . Nox crat
cap. 10. ciſmo.Si quæras cur non femper dæmon pellatar; intempeſta;cùm illi ſe damon gygançæâ mole of
res clara eſt, id peccatisvel obſefli, vel abiurantis fert conſpicuú ,& inſultans aic;Nónne verò dixerā
poſſe contingere,vel ob maibrem ipfiusægri vti futuram , mcam vtopem fupplex expeteres ? Iure
litatem ,Deique gloriam : Norádum quoquc quod quidem tibi illam ,ve indigno,poffem quantumuis
verè & prudenter Toſtadus monuit , non ſolere ſupplici denegare: verùm vt intelligas, quànıtibi
exorciſmis omnes moleſtias & vexationes , quas 'ex animo velim benè, en promitto auxilium , pa
dæmones inferont hominibus, repelli : fed folùm rentis gratiam priſtinam ,veteres delicias , iocun
illas ,ad quas repellendas exorciſmi ab Excléfiâor. D dicatis annos ſolidos numero. x11.quibus expletis
dinantur ,vt ſuntmoleſtiæ quas inferunrmanen plena mihi Git in corpus animámque tuam pote
do in corporibus,& illa vexando; fue dum inre Itas ; cu vicillim ftipulanti (ponde, quæ exigo ; &
riùsmanent , fiue dum exteriùs obfident ; & illa nunc imprimis, Deum , Deique matrem , Cælites
( inquit ) regulariter fananturper exorciſmos :males omnes, & fidé quam docuere veteres eiura : infun
ficia autem demonum , & alia mala , qua nobis infe per fidem da ,mortalium te nemini hoc.pactum
runt, contra qua non ordinantur dire&teexorciſmi,non manifeſtaturum ,in nullum vnquam templum in
curantur per exorciſmos, niſi taro. ) " greſſurum , precarium codicem non lecturum , ac,
Porrò quoniam Deiopera reuelare & confite demùm homines omnes , & eos potilimùm , qui
ri honorificum eſt ; ideò his adhuc ſubiungam il te ad pietatem incitare,hortarique voluerint,odio
luſtre diuinz benignitatis , & cyrannidis dæmo implacabili proſecuturum ; te vxorem con ductu
nicæ argumentum , planè recens; & vt is,cui acci- E rum , ſed concubinis pecuniâ conductis vſurum .
dit , ore proprio failus, res in facie Ecclefiæ hîc Cúmque in tam perniciofam legem conſengſlet
Grærij gefta ,narrationem noftri in collegio ſer iuuenis, iámque lola ſupereſſet fyngrapha pro
uant propriâ manu ' ipfius fufcriptam ; & nunc prio fanguine defèribenda;dæmon illi porrectam
cum hæc fcribercm penes me habui. vlerò finiftram tantâ vi compreſſit, vt languine è
Igirur anno 1600. die Martij 22, N.Prutenus, trium digitorum extremitatibus expreſſo,manum
vr aiebar nobilis, annosnat' 22. ipsâ Hebdornada impplerit , ſubminiſtrauit etiam ſcriptionimate
fanctie feriâ quartâ collegium noſtrum (cuius im tiam (neſeio quam ) pergamenomolliorem , ſed
palſu ,quove finc,incertum )cumque vno'è noftris chartâ duriorem , & calamum ;ſeribentique con
ſpectante & audicnre,in porticu inferiori collegij ceptis verbis præiuit , quæ fibi præſtari vellet; &
deambulans, arrogantiùs geſticularetur , & cum quæ le vicillim præſtiturum pollicererur. Cón
crebrâ capitis quaftatione verba in Deú blaſphe ſcripto traditóque chirographo,miram ſe diccbat
ma, & plena deſperationis audaciùs euomerct ; omnis generis inſtrumentovú harmoniã audiuifle,
monetur iterum ac fæpiùs, fefe vt habeat mode- 1 & ad lonum obdormille adeò paçaro & alio fo

G88 3 porc ;
 514 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

pore;vc ſequenti die, nullo per vias publicas præ-/ A tamédæmonis inſulcus varios:nam & nocte qua
ccreuntium ftrepicu percepto , in mulcam lucem dam ter eſt ad ipaciú trium palluum lectulo cie
fterserie ,tandem cuigilaſſe, & ilicò patrati facino cus,abſquevlla tamen vlliusmembri læſione.Et
ris penituiſſe , protectúmque Vyratiſlauiâ Olo aliàs fe illi exhibuit dæmon ,& magnam præ ſe fe
mutium , & inde Viennam , Vienna Grætium.ibi cens beneuolétiain , Cuafit,Marpurgum vc rediręs:
diuertiſſe ad doctorem Venediger ; ab eo ſe ad quid hîc leſc affligeret? Miror( inquit ) quod cùm
Dominum Straſbergerum directum & commen noris te damnatum effe non maiorem des operam ,
datum . Poftremò veniſſe Marpurgum ad Docto ve vitam hanc ducas hilariorem ,reuertarisque ad
rem Homelium . ibi exilij pertælum , ſe rurſum priſtinas,quibus excidiſti, forcanas . Pudecmecui,
indoluiſſe , quòd pa & um cum dæmone initum nó & miſeret ,quod meuscùm lis,vitá bîc ducasadeó
cuſtodiſſet , adfuiffe Gibinoctu denuò in lecto ia acerbam . Et quoniam co ipſo tépore quidam (tu
centi dæmonem , ac de pacto renouando in hunc dioſusobicrat in domopauperum (in qua etiá ipſe
modum actum eſſe ;vt nimirùm proprio fanguine degebat ) pro quo nonnulli in valetudinario per
nouum demoni chirographum conſcriberet,ac in cocam nocté ad Deum fuudebat preces, ſubiunxit ;
templo quodam muperdiruto , non procul Mar. ſe nec poſſe , nec velle mancre diutiùs, viuis cani
purgo,noctu deponeret . Poft paucos dies iterum B bus inferius(in valetudinario )apud canémortuum
latrátibus. Quamobrem rogat etiam atque etiam ,
le facinus damnaſſe,manus fibi violentas deſpera
cione actú inferre voluiffe: rádem ſuaſu cuiuſdam vt vel ſemel ad dictum tuguriolum reuertatur:fo
venire Grætium ,vt quæreret remedium , ſtatuiffe . re,vt ibica audiatnoua quæ antea nunquam .
Pridiè tamen quàm Marpurgo diſcederet noctu Die 28.Maij,Dominicâ Sanctæ Trinitatis ,cùm
adfuir dæmon , & certum hîc Grætij, propè Car noſtri Dco negotium affiduè commédaflent, alia
lauu cuguriolum deſcripfit , in quo. 30. Martij quenónulla pietatis exercicia mortificationéſque
comparer; fore, vt cum fiar voti compos,& priſti in húc finem Deo obculiſſent, diſpoſitus eſt ad ſa
no ſtatui ex pactis reftituatur :"caueret interim cram Synaxim . Ec primùm in multorú è noſtris &
etiam atque etiam ne Ieſuitas adiret vnquam , a Congregationis Sancti ſpiricus præſentiâ ,in tem
lioquin grauiflimas cum pænas daturum . plo S.Catharinæ,ex chartâ cóceptis verbis dæmo
Hæc omnia noftro iuuenis eo ipſo narrabat nem eiurauit, & pacta ſe reſcindere ucfariè cótra
die , quem illidæmon præfixerat , ad ſuum in illo & a eſt proteſtatus, ſed incredibili difficultate,da
cuguriolo congreſſum : & , quamuis illo dic à cali monclic ſenſus impediente, vt nec legere, & ægrè
congreſſa fuerit ànoftro deterritus , nihilominùs tardéque præeuncé fequi poſſet.Fecit deinde pro
poftridie ( quæ fuic die Veneris ſancto ) poſtmo feffioné fidei Catholicæ iuxta formulam in Bulla
C
ridiem ,nemine conſulto ,aſſignatum fibi à dæmo. Pij.IIII.cclacam .Vbiad hæc verbavétum eft( Ec
ne locum infælix adiit. Adeſt dæmon , exprobat cleſiasticas traditiones, obſernationes , constituiiones
perfidiam , quod contra ſuum præceptum nebu. firmiffimè admitto e ample &tor.Et; Septē effe vera e
lonibus Ieſuitis adfuiſſet ,petit tertiò renouari pa propria facramenta noua legis . Et;in fanétuſfimo Eu
cum hac ratione , vt medium finiftræ manus di charistie facramento effe verè, realiter,& ſubstancia
gitum in pignus ci offerar ,deinde recenGtis ab Liter corpus & fanguinem ,& c.Et;berefes ab Ecclefia
adolefcentia peccatis,oftendit animæ ſalutem eſſe damnaiaszego pariter damno,& c .)omnib ' corporis
deſperatam ; allegatis è S. S. teftimoniis, quamno viribus prorsùs eft deftitutus , ereptus illi oculo
brem dućar in bonis dics. Simul libellum offert rú ,auriú , & linguæ vlus in tantùm ,vt ſibi aliquan
inueni,quo omnium dæmonum nomina contine tulú reſtitutus diceret, vereri ſe ne fibi co loco Git
bantur,& modus quemlibet pro arbitrio euocan moriendum.Cùın in illa effet ſenſuum ectaG ;fru
di: nihil tamen horum iuuenis acceptauit. ſtráqucvrgeremus,vt quod corde credebat,expri .
Sabbatho ſancto , vbi reſcitum quod contige meret ore : credere videlicet fe CHRISTI in Eu
rat ,maior iuuenis cura haberi cæpta , & cautum chariſtia à præſentiá ;placuit illi venerabile ſacra
ne vnquam folus efſer': & ex eo tempore ab voo D mentum propiùsadmonere ; ad cuius prælenciam
patre, cui peculiariter eius cura commilla fuit , in ita fibi reſtitutus eft , vt , velut è graui ſomno ex ,
rebus catholicæ fidei eft inftirutus. Sub finem porrect", diceret, & credere ſe, & experiri copiose
Aprilis ſeſe ad conficendú generaliter præparauit . CHRISTI prefentis vircutem . Licèc etiam diuer
Quo'die' confeſfueuserat, vifum vt in præfentia ſum cucnerit ,vtEuchariſtiâ in altari collata, loqui
Patrum aliquot diabolo renunciaret , & malè pa poſſer & audire;accedéte vérò facerdote,tanquam
Eta bene reſcinderet : dem recirantur Leraniæ ad juveni facramentú porrecturus eller ſenſibus om
verba ; Pater de catis Deus;corruit penè exanimis, nibus deftitueretur;déréſquc tantâ vi coinprime
hominem crigitys toris artubus contremiſcen rentur , vt nullâ opereſcrari poffe viderentur , &
tem . Ad gloriofum Dei parentis nomen denuò recedére rursum cum Euchariftia facerdote, vide
corruiſſet,ni titubárem vtrimque ſuſtinuiffemus. ret,loqueretur, & audiret.Dicebat verò ſe inſcium
Tandem factâ ægrè renunciatione, & dæmonis cotum omnium , quæ illi in aurem inclamaffemus
abiuratione,ciborefocillatus(deſtitutus enim erat folùm animaducrtille veluri forcipe libiosclaudi,
viribus, & contremiſcebat ita debilis,vt confiftes atque vtnihil relinqueretur intentatum , idem fa
re nequiret ) poſt meridiein ductus ad templum Ecerdosrelictâ in altari Euchariſtiâ,digitum conſe ..
vrconfitetur , recitatis deNomine 1 E s y ; & de cratum ori.impoſuit;poftmodum verò vbiEucha
Angelis Litaniis, cùm peccata recenſere cæpiſſet, riftiam ori admouiffet, & veluti Cumpcndam obtu
ei dæmon in aurem infufurrat : Huic nebuloni liffet , tum demùm inimicus eum ore patenti exa
(confeſſario ſcilicet)ne credas,niſi velis ab co im gitare,& multis renitentibus cum in aërem accol
probè circumueniri. TotusMaius impenfus,tum lere cæpit. Cúmque adiuraretur, eum vt quietum
vt in fide confirmaretur , tum vi crebrâ cönfellio elſe fineret,& chirographa reſtitueret; câ tertiò ex
ne vniuerſos cöſcientiæ receſſus perpurgaret.non ingenti fanc dependentia in faſtigio templi iuue
fuitdies,quo pater delignatus cum co non agerer. nis folius repræſentauit obtutibus , cæteris n hil
oprima iam (perari poile videbantur. Patiebatur omnino tale videntibus.Eo die nihil aliud actum ,

præter
 LIB . VI. C. II. SECT. III. Q. III. ‫كار‬

præterquàm quod & multæ ibi ad Deum pro fa- A hominis nunquam vifi falute adeò effent foliciti:
lute eius preces tulæ , & maximnarecuperandarum horum apud Lutheranus nihil eſſe , aliáque quæ
fyngrapharum ſpes iuueni fuerit relicta. verecundia non finit referre.
Die 3. Iunij iuuenis templum ingrediebatur, Decimâ die lunij ipſo D.Barnabæ Apoſtoli
cùm hoſtis inopinarò vultū eius quali pallio di peruigilio,noftri doni le rutsùm cótra inimicum
uerberauit , & Gmulmanum finiftram miferum armāt,quibusmodis nouit Societas. Iuuenis quo
in modum dilacerauit , vt fanguis copiofus de que ne fibi deeffet totâ die cilicium geſtat , & le
Hucret,nemine tamen qui hæc inferret viſo : fen ſub veſperam fpontè Aagello acriter diuerberar.
fit quoque ibidem collum fibi ab aliquo torque Ingens rursum tum eo velpere;tum noctismagna
ri,nihil tamen incommodipaſſus eſt;præterquàm parte ventus collegium imperit. Ante. X I. no & is
quòd diebus fequentibus remanſerint in manu adeft inimicus alio aliavè comitatus , & per cubi
cicatrices, cum niaiore dolore quàm ſenſerat,dum culum , in quo cum aliis tribus iuuenis cubabat,
illimanus laceraretur. Eodem diemulta fecerunt deambulás;Cernis ( inquit ad focian.nam ſaga qua
noſtri , vt,ad Dei gloriam , felicem res tota forti piam existimatur') vr iacet hic nequam : & rurſum ,
retur exitum . Excitatus eâ nocte ventus ingens, ô fi aliter rem team inſtituillem , non eflet bunc
absque omni omnino pluviâ , auditáque iuueni B fortita finem . Ante octiduum penème abegillent
vox velut in vento miſerabiliter lamentantis. (Patres intelligebat)Interim tibi hominem comen
Die 4. Iunij,Dominicâ infrà octauam corporis do,eum quantum licucrit aſliduè diuexa; & con
Chriſti ,in eodem templo D. Catharinæ , poſt ſa uerſusad iuuenen fremebundus;Perfidenebulo ,
crum & Litanias ad fingulas fanctiſſimæ Trini. homóque leuiffime & incóſtantiſſime, nunquam
caris perſonas habitas , iuflus ex chartâ dereftari fidem mihi feruaſti,ô pectus ignobile ac degener.
ſua peccata , profiteri fidem , & coram Deo , An Maiores cuimaluiſſentcéries corporis animæque
gelis, & hominibus proteſtari catholicum ſe eſſe, facere iacturam ,quàm vellemel datam fidem vio
nunquam ſe de miſericordiâ Deidiffifurum ; fe lare.En tua habe, quæ mihi dederas: ego viciſſim ,
cit id aliquamdiu adiutus à nemine. Cùm ei viſus quòdmeú eft referuabo. Ethoc dicto, bis aut ter
deficeret , prælegit alius, ipſe tardè,ægre, & cun iuueneaudiente ſtrepitum fecit, velutcuiuſpiam
Etanter verba efferebat , dæmone linguam impe aliquid è charta eradėtis. Et rurſum ſocia :Pergam
diente. Ventum vt diceret , Quapropter ô bone ad locum mihi conſtitutum , tu interim huius cu .
LES V , & c.nec legere id potuit,nec alios audire ram habero.Rurſumque iuueni:Erexiſtimas per
ſuggerentes.Adiuratur dæmon,eique viriure Dei c dire nequain fore,measmanus ve cuadasz coactus
præcipitur , ne iuueni in hoc opere ſit impedi nunc tibi tua rcftituo. Tu interim & lefuitæ ne
mento . Exagitatur ilicò iuuenis ac li foret ob bulonesme pofthac à ftultis , confi & tisque cæri
ſeſſus, & inter hæcvnico velut monéro linguam moniis veftris liberum effe finitore : quod enim
Germanicam didiſcit ; quànı beneficio dæmonis tuum lit , nihil omnino habeo , licet plura longè
loquebatur ſatis eleganter; natiuo retento idio poſthacex te ſim accepturus.Fides enim quam lu
mate . Hoc animaducrſo aucta omnibus fiducia , ſcepiſti iniqua eft , & per Papas ( quos vos velut
In gratiarum actionem recitatur , Te Deum lau ſanctiſſimos colitis,ego auré in inferno'tracto pro
damus. lubetur progredi, nequit dicere, Confiteor, merito ) cóficta. Quibus dictis & manu frigidili.
& c. Domine non ſum dignus , & c. fruſtrà. Accedit mâ iuuenis collo line omni læfione contrectato ,
ſacerdos cum Euchariſtiâ ,dæmonique in virrure euanuit. Ad omnia hæc iuuenis nibil reſpódit,ex
Dei præcipit,hominem vt miffum faciat, & c.Tan cepto hoc vnico ; videlicet , vt abiret , habere ſe
tâ vi iuuenis attollitur in aëra , vt decem duodc Deum propitiu .Inter hæc iuuenis cæteros in cu
cimve è noftris vix eum retinerent. At crebram biculo alium dormientes ſuſcitare conabatur, co
nominis les v , & Beatiſſimæ VirginisMARIÆ cum nomina inclamás,quorum vnus æger vocem
inuocationem dæmon fractus abli eſſir. Exclamar D audit, profilit in pedes, & ad alterius ſani le & um
iuuenis idiomate ſuo ; Aufugie à me. Quarc illicò accedens eum excitar. Hic igncm excutit è filice,
flectit genua lætus , & magna alacritate altaque ſulphur accendit,ſed priuſquàm candelæ admoue
voce progreditur; Quapropter 6 bone 1 E s v , & c. ret ,violéter ab aliquo exſtinguitur,idque fecúdò;
Oratione finita his ipſis verbis ſubdir ; Laus Deo, accendit tertiò,iamque candela lumen cóceperat,
iam fum alius homo. Præparat ſe ad cómunionem , cùm fimul & femelmateria ſulphurata cadelaque
dicit Confitcor , & c. Domine non fum dignus , & c. reſtringuuntur. Tandem venit homini in mentem
Occurrit peccatum cófitendum , conficerur, Adiu vr cereum benedictú accenderet;accendit ,nec am
raturdemon ,non ſolum iuueni poſthac negotium pliùs valuit exſtingui.Habito luminc inimic' eua
ne facellat , ſed chirographa vt reftituat. Iterum nuit, & quamuis lemel ac iterum dixiſſet, fe iuue
confitetur. Demùm tantæ debilitatis fuic , vtnec nireſtituere omnia quæ iplius effent, nihil tamen
ſedere poſſet ,liber tamén iam ab omni dæmonis E ab co iuuenis receperat . Componunt igitur ſe ad
incurſu.Nihilominùs genua fle&tir,recitat,cöfiteor, orationem , & qui lumen accenderat, ante imagi
& c. Dominenon ſum dignus,& c. & altâ voce profi nem B.Virginis Litanias recitat.Poft mediam cir .
tetur,credere ſe totis animi viribas Christumn in Ex cicer horam ſurgens videt humi iacere chartam
charistia effe prafentem , & fperare fe ipfum fibi pro ſanguinolentam ,attollit,eique porrigit,cuius erat
prium futørum . fumit Euchariſtiam magno animi chirographum . Hic agnito ſuo chirographo ge
ſenſu , Alexis genibus aliquamdiu agit gratias : & ſtire lætitia,exoſculariillud & pecori admouere:
tantas illicò vires recuperat, vt remplo egreſſus, & illicò Deo omnes fimulagunt gratias , & qua
nullam ſenGffe debilitaté videretur. lam demùm tuor fimul ( tot enim erant ) recitant , Te Deum
( inquit ) dæmonénó timeo & córemno ex animo: laudamus. Et , ne fortè dæmon illud recuperare
quod hactenùs à me ipfo vt faceré vix impetrare poſſet, ſigno crucismupiunt , aſpergunt aquâbe
potcram.lam paratus ſum cécies pro fide Catholi. nedictâ , & coronâ B. Virginis circumligant.
câ fanguinem profundere : & multa ſubiunxit in Dominicâ manè vocatur Pacer , cuius curæ
commendationem charitatis noftrorum , qui de iuucnis erat commiflus, oftendont & rradunr ei

recuperatum
 M
T IONVM CARV
516 DISQ VISI MAGI

recuperatum chirographum , quodMarpurgi po- | A | poribuspærrisnostri concionibus auduis, Christianami

cuius materiam dæmon ſuppeditarat, fanguinem . mouenda , conaretúrgue principio fe facro figno crucis
Ne tamen doli mali quidpiam ſubeller, & fortè minire , tremere vehementer as conchii cæpit. Parer
non omnia integrè refticuta eſſent, quæ iuuenis preces fundebat ſollicite , ipfa verò facrum les v no
erant in priori chirographo: iterùm demore à no men D. Michelis proferre nsebatur , fed magis
ſtris ad S. Catharinæ templum fufæ ad Dev M ipfam tunc demon irritaus obstringendo os & com
preces, recitatæ Litaniæ , porrectâ iuucni Eucha primendo. Tandem dero in cantum prorumpens ex
riſtiâ ; adiuratus & ſolicitatus dæmon , vt fi quid clamat: fiidola Xacam cu Simidam , fe ftarum lapo
piam reſiduum eſſet, quod ad iuuenem ſpectarer, nenfium auctoresreiicimus,nullus ſupereft qui adorari
illud Dei omnipotentis virtute reſtitueret. Sed debeat,aliáque huc ſpectantia protulit, nec eſſe, qued in
quoniam iuuenis dicebat fibi fatis cóſtare, Quod iis reprehendere quiſquam poſet. Quadam die innu
omnia integrè eſſent reſtituta ,ſuúmque animum meris Christianis prafentibus Pater ſacţim fecir ,cui
efle per omnia quietiſſimum ; placuit nihil am B quoque intererar demoniaca,quo finilo, rogat,qui va
pliùs attentare. Quare actis diuinæ bonitati ob leret :optimè , aie , iuffa verò D.Michaëlis nomen
ram grandebeneficium acceptum gratiis , recita pronunciare ,tremere ac denies fringere cæpit, da
toque , Te Deum Laxdamus, regredimur læti vni mon ſe velle exire dixit : fed quoniam iam à tot an .
uerli. Placuit tandem Sereniſl.PrincipiFerdinan niseâ familiâ pro hofpitio vteretur , non libenter mi
do Archiduci , & Reuerendilimo Secouienſi , vi grare. lubet iterum pater S. Michaëlis nomen pro
ſeries tota & procefius pro concione populo pro ferre . Respondir illa, id permoleftum efle , & lacrymas
poneretur ; quod factum eſt 18.Iunij àmeridie , & fundens ( conquerens, quo, inguit,mevertam ? Čorso
ipſum chirographum vnâ cum fanguine , quo al. ftiani itaqueomnesin orationescorruunt, dumque ſa
terum deſ riptum erat, in templo noſtro perPa tis diu orant , damon occupatam hactenus pradam de
rochum Grærienfem , iuſſu Epiſcopi, in magno Seruit: ipfa verò ſubito potum petiit. Admonita ut
hominum cócurſu & frequentiâ combuftum fuit. IES V M & MARIA M inuocaret ,tanta ſuani
Hæc hiſtoria rei geltæ veriffima, in qua vides tale vtrumqueprotulitnomen , viangeli vocem vide
( Lector, canæ fidei tenax ) omnium fermè& lin- cretur ſibi audire. ] Anno 1588.Brunæ in Morauiâ ,
gularum Catholicarum cærimoniarum efficaci mulier eral in Noſocomio acerrimadiaboli oppugna
tatem , de quibuſdam ,alia ſubdamus. tione fic oppreſſa , vi nuncaguis ſibi vitam exlingue
QVINTV M remedium petitur à miſericor re,nücculiro,quem gnarus nocendi porrigebat in ma
z die operibus,ſatisfactoriis ieiunio, eleemofyna, & nus,eripere moliretur, prohibentibuscunčlisquierant
oratione; Elecmofynas, commendat Canonum au ir valetudinario : poft illam trienny vexationem apo
ctoritas a,vt & duo reliqua . De ieiunio;inuenio id plexia corripirur , obligatione lingua loquendi vfu
ad.c.fi per præcepiſſe cuidam comitiſlæ S. Auxentium Ab adempio : mittitur ad nostros , vtpro concione populi
fortiarias, batem , & 'S. ProcopiusMonachus hoc vſus ſæ preces efflagstent: o exorarum fuiffe Deum ,folutus
in eius vis pè victoriam contra dæmonem obtinuit c,& aliis primùm lingua nodus,deindeanima, poſt ſacram con
ca.Feb.14. idem imperauit . Sed & Chriſti Domini teſtimo feffionem peraltam ,ostendit.]Hector Boëthius quo
c Nic. Sa- nio accedente,(Matth.17.v.20.Marcig.v.29.) quid que Scotorum res deſcribens, libr.8.in Marreâ re
liusin cius addendum ? De oratione, verſus quidam anonymi gione teſtatur ſe ab iis qui conſpexerant accepil
vita.4 . Iu
lij. cap.1 . ſed veteris verſificatoris reperirur,Damones aduer le , quod eius verbis adſcribam ; Puella Natalibus
& s. ſus magna eft oratio virtus. & ſunt de câdem fe- D aluss , forma conspicua,complurium nobilium auer ſaia
quentia exempla quædam ,noftrorum hominum connubium in nefandam cum demone incidit confus
litteris,certâ fide congellata . Anno 1549. quidam tudinem , que cum vterum ferret , parentum rigore
uni è noftris confeſſus , media circiter no&te , dum pa coacta cdere ſtupratorē ,adolefcentera mira pulchru
nam pro deli&tis fibi irrogatam perfoluit,repentè vidit dire frequentiùs ſecum noçtu , interdis nonnunquam
feles ,muré que ó alias bestias coloreatrasaspectúque conueniffe : vnde veniſſet , quoveabiiffet,nefore ſe, re
terribilestam multas , ut totum occupare cubiculum ſpondir. Parenies ,rametfi filia parúm crederent,accu
viderentur : quo ille vil perterrefactus, timere cæpit ratiùs rem aduertentes ,conſilio , quos effet gus gnate
ne viuus à bestiis abriperetur . Anxius trepidusac expugnaſſet pudicitiam ,explorandi: cognito tertio poſt
currit ad Domininostri imaginem ,magna voce opem die indice ancilla ſtupratorem adeffe, reclufis forebus,
implorans : quare omnium animalium ſpecies fubico accenſo thedarum ingenti numero, cubiculum ingrefi,
euanuerunt, ianto cum impetu ,ſtrepitu, & fragore, vt horrendum monstrum , figura ſupra humanam exi
domus ruere videretur. ] Bungi in Iapone Anno ſtimationem terribili, in filia amplexibus ſunt conspi
1555. familia fuit, quam iam à 100.annis dæmones cali. Cucurrêre ocyùs complures ad fedum excitui
infeſtabant , & moleitia in paſtores quaſi hæredi ſpectaculum .Inter eos ſacerdos probata vila ,facra di
taria rranlibat. Paterfamil. opes omnes placandis Eſcipline non ignarus , cateris aut trepide abeuntibus,
idolis inſumpſerat.potiùs auctú iis , quàm cella aut pauore terræ illifis ,cùm Christi Apostoli Ioannis
uit malum .Triginta annorum filium dæmó o . cu Euangelig initium recitare orſus , ad eum locum ,
fauit , ita vt nec patrem pec matrem agnoſceret, VER BVM CARO FACI VM EST,
nec quindecim diebus quicquam cibi ſuineret: perduxiſſet,malasdamon horrende ſublato clamore,
lub horum finem Patrum Societatis vnus cum cubiculs tectum fecum aſportans, omni fupellectili in
acceffit , iuſtitque vt D. Michaëlem ,nominaret. cenſa abiit. Femina periculo feruata ,enixa eſt mon
dum Dinum nominat vehementi iremore cæpit con Strum undequaque fædum aſpectæ ,quale nuſquam an
cuti, o varios motusmembrorum edere,ita vt circum . tea ( vt ferunt ) inter nostrates vifum . Id obstetrices,
Stantibus terrori fuerit. Inuocante vero Paire DE v M ne obſeruaium contumelia effet familia,accenfa ingen
PATREM & FILIVM & SPIRI tipyracinfimèconcremarunt ) Idem paulò ante do
TVM SANCTV M , ſubiro à damone liber ex cuit dæmanem quoque ſuccubam oratione fuga
ſtiti . Huius forer , paucis poſt diebus molestiis damo cum . In Gareoba ( inquit ) regione , vico quatuorde
nisagitata eft , quieriam in eâ loquebarur. Cerris tem leim vix palſuum millibus ab Aberdonia , adoleſcens
milla
- .
 LIBRI VI. Č. 11. SE C. III, Q. III. 517.

multa formofitate , coram Aberdonenfi Antytue qua- A parentem , octodecim milliaribus inde difiunétum.Isce
Aus eſt palàm , fefe à demone ſuccuba ( vt dicunt ) gra lerrimè aduolat,inuenit filiam quidem ſpirantē ſed me
tiſſima omnium quas vidiſſet forma,multis antea men tis impotem ,vt patrem ſuum non agnofceret.Pater ilicò
libus infeſta :um , eandem occluſis foribus noctu ad ſe mondat ſirbmoseri omnes Bonzies alioſ Erhnicos leo
ingredi,blanditys in ſui amplexus compellere: dubiz & tum ſtipantes: ipſe verò accepto roſario,ter Dominicam
luce abire ſine ftrepitu pene,nullo fe poſſe modo, că plu oratianem óſülutationě Angelicam aggreditur pro
res attentafſet,itanta ac tam turpi vafania liberari. nuntiare:femina interim nihil mutatur ſed horribilio
Tubet continuò optimus Epiſcopus adoleſcentem alio ſe respotiùsoeftus,quàm priüsedit,vt à multis teneri vix
conferre, et vt Christiana religionemagislandaris ie poſſit.Pater redit ad praſidium roſary,co verberatter
iuniys of orationibus plus folito accommodaret animu: gum filiæ dicens:tu videremihi demon aliquis , excede
fore vt pijsoperibus intento viltus cacodamon tandem ex hoc corpore.Et refpondit damon:non excedam . Pas
effet terga daturus. Euenit adoleſcenti ,ſalubre conſi ter,vt erat homo virtute preſtansgrofariü inycit in eius
lium religiosè exſecuto , paucos post dies vii veneran collum ,dicens:velis nolis, excedes. Tum demon , Toll ::,
dus Antistes erat præfatus. B inquit,rofarium ,quia abfcindit mihi collum , tunc
In litteris laponicis anni 1569. ita fcribitur , receſſero. Refpondit pater ,minime tollam ,immofunes
Multis in locis Bungenſis regni,vbi quidam erart ab quoſda arripiens,minatuseft ſe că diuerberaterum , á
hoste bumani generis obſesſi,Christianifa£ to conueniu fic demon exceffu , & c.
fola recitatione Dominica orationis šo ſalutationis En quid in Indiis roſaria per leſuitas inducta.
Angelica clara voce inftitutæ,damonēſapé repulerõ:.] Subſannat tamen ſallus poëta verbofiflima Ele .
De oratione vnum exemplum accipite ex Merzo gia cótra leſuitas, quàm ipſe Primùm Pariſiis,poſt
Græcorú V.Martij,in vita Cononis Iſaurici: Aiunt Lugduni Batau.iuuenculus quidam in Odeporico e
poſt ipfiusè vita deceffum edes eius in templum verfas, didit.Quot doctiſſimorum poëtarum de Societa
teftáſque illas quibusmalos genios incluferat ,reperias, te le svedica teſtimonia,de geſtis in India & per
guarum vnam cum refignaſſent, quod iheſaurum ibu latis ardore fidei,pollent opponinupero iſti poë
larere ob pondus arbitrarentur, ftatim fulminis instar tæ ? quem etſi mirer rain calidè,Parris ſui, viri opti
erupiffe damonas,vt omnesexanimati conciderent, có mi,clariſtimi,laudatiſſimiluſtitiæ Sacerdotis,iudi
quicquid instauratum erat procüberet nemoque omni- cium damnare,vt neſcio quibus placeat,mirorta
no poft occafum folem anderetad locum illum adfpira men minùs, quia vix eft ve Ieſuitæ talibus ambi.
re: Sed non diuturnè fuithac demonum tyranis, quam guæ fidei hominibusplacere pofſint. dici ſolet lu
per fancti viri preces, cùm populus ſe ieiunijs á vigilijs pum beneuolum eſſe canibus gregariis non pofle.
dediffet mox depulere.Jita vertit Řaderus. & fanè de fors etiam id à quodam inſito petulantis bilis vitio
a Tobiæ precum efficacitate notior res a, in confeſſo cft e cacoëthes Datum . Quibus Archilochus iſte , feu
6. & 8 . tiam hæreticis :ſed qualis iſta eſſe debeat,nó æquè. Hipponax , pepercit ? lege quæ olim Cæſaroduni
Matt.20 . Turonum edita.Mitram quæ in Hiſpaniæ Regéc, cf.18.p.1.
b D.Chry |Inprimis maximèfalutarem eſſe communem Ec
hom.3.de clefiæ orationem Patrú teftimoniis conſtat, Chry Sabaudiæ ducem f, & MARIAM STVARDAM
f fo.9.p.1 .
incópre-. loftomi,Auguſtini,aliorúmqueb ,deinde & priua laudatiſſimá feminam & Scoriæ Regina, fidei cau
hélib . Dei la capite truncatam g,virulétiſfimè & calumniofif- gf.23.&
tam hominum Sanctorum ,vt confirmant Glycas,
Natura
Auguft.li. Fugyppius,& Metaphraftes c.Si quæras quid ora limè chartis illeuit.vide quid de ſua ipſe patria h ? 14:
hf.4.pa.z.
22.de ciy. dum præcipua dignitas & efficacitas eſt ,ſymbol D Mufarumque tribunal
Dei. c. 3. Apostolici & orationis Dominica ,non modò ex Ca Quondam ,cara Lurecia,
Theodor. Nuncfpelunca Cyclopum ,arx Polyphemia,
nonum præſcripto ,ſed & veteris æui noſtrique ex
li.4.Hift. Antaš latebra , Antiphala teges ,
Eccl.c.21. perientia ,vt docet multis D.Auguſtinuslibr. 2. de
Sozo.l.6 . lymko'o ad Catechumenos C.1.6 lib.de vtilitat. cred.c. Et Leftrygonts antrum ,
c.28 . 22. & exemplis aftruit Nicol.Remigius libr.i.da. Bebryciſj Amyci fpecus.
c Glycas, monolair.c.13 . lib.3.6 . 4. Nec dubito proximam ô pium filium !quid de cunctis religioſis ordini
bus: ſic ait fol.27.p.2 .
8.4 .Annal. his facere,Salutationem Angelicam , eiúſque itera
Eugypp.incionem illam ad orarios globulos,quam Roſarium ... fcelera 6 examina mille
vita S.Se appellamus,cuilicer Heidelbergenlis aliquis ano Monftráque fub rigidis latitantia bardocucullis,
uerinimć . nymus d luum bimonſtrem partum vlevofarium Virtutum regnare loco ,o ſibi ſumere nomen :
ſe lanua.
obieceritcalumnias tamen & apinasmeras, ſuba Deniqueproftibulum , o ſpurce impietatis aſylum ,
Metaphr.
in vita S. lieno nomine loan.Bulzus pari & lepore & robo Noftra Deitandem factum per crimina templum .
Auxentij re,anteannos iam decem diſiecit : & quia Gelaſi Sed dicat ſe force malos tantùm perſtringere ,
Abba. mus quidam lepidè fibiviſusluderein noftrorum Eraſmi & commune maledicorum refugium hoc
d Fran.lu
hominum apud Indos rofaria , deſcribá quod Sa ſemper vnicum fuit. Quid de ipla Romana fide?
niú ferunt fol.6.pag.i.
fuiflc: fed cyricus legat,rideat,lilubet.In litterisLud. Frois è
incerta fa- laponia ſcriptis anno. 1596. hæc narratio exſtat, ... luimus nocentis
ma. Moguntiæ his verbis Latinè excula,fol.179.Nobi Crimina Roma.
lis quidam homosolim magna auctoritate in hoc regno Improbos mores, & adulterinos
Fingano pollens,habebat filiam matrimonio cum gen Nummis cultus tragicáſque fraudes
tili copuluam cuiusmater cum tota familia quoque e Odit, totum Deus vltor armis
rat gentilis,nullus verò Christianus nifi dictusnobilis, Concutit orbem
vir bonus religioſus. Accidit filiam ex improuisòin Ergo Romanæ Eccleſiæ ritus colendiNumi
firmari, & quidem intra fex dies vſque ad mortem : nis huic ſunt adulterini?coruum crocitatu , ranam
quidã aiebant à dæmone obfeffam , propterea quod tam coaxatu,Caluiniftam verbis,agnoſcas.Ne dubita ,
furioſos ( infolitos geſtus ederet, vt agré à duobusvel dabit plura indicia.Quid enim de Pontifice Maxi
mozliberaliſfimus eſt conuiciator,non vno fymbo
Veribus hominibus teneripoſſet.Mariins & focer implo
rarunt opem BonZiorã,fed ſuis illi ritibus nugis ſu lo contentus.primùm pag.2.fol. 3. ore blaſphemo
perſtitioſisne hilum quidē eam inuare potuere. Verum euomit non in vnum , ſed in multos , vt peſtilens
quia femina impendebat mors,certiorem reddidere eises ructus latiùs diffundatur ,fequentia :
Hhh. TH
 NVM
UIS ITIO RVM
DISQ ICA
518 MAG

Injepuisroniis cornúa vellut, A foribus iftis veritas eger. Quod ille dicebat in
Et quicquid audent hinc focer, hincgener ; tragedia,
Humque debellare facli Virtus Vlyſis nota Danais eft fatis ,
Monftrapijsinimicu natus. Nimiſý Phrygibus:
Alloquitur eum ,qui cum adhuc Caluinianus,& Id tibi dictum puta.Danaos eſſe bonos & Ca
capiti Eccleſiæ conuicium Caluinianum de Apo tholicos,Phrygas Caluinianos & Atheos. Virtu
calyptica bellua ingerit , & Catholicos Principes tem Dei quæ ſe hominum noſtrorum labore , ftu
huiusfeculi monſtra vocat inimica pijs. quipij iſti? dio , induſtria , per quatuor orbis plagas exeruit ,
nónne hæretici quotannis in Bulla Cænæ Domi (Deo fit laus & gloria) tibituíque limuibus inui.
niexcommunicari ſolici ? ſed pergir fol.6 .pag. 1, diolam potiùs, quàm ignotam aut imitatu facilem
linguanı facrilegam in Cælum armare,dum canit; effe.Sed non vacat pluribus dié verbis concerere:
fruftrapandet aperta ve anchoras legam ,monet me inſtiçutuin , ad quod
Calt templa vicarius redeo .

Vanis polliciis callidusartifex De recitatione Ave MARIA, & SALVE RE

Vulgi ſtulta leuis paſcere pectora. B GINA multa poteris( li lubet exempla reperire a
Per ſarcaſmum vocat, Cæli vicarium , qui verè pud Cantipratenſem lib.2.Boni vniuerſalis ferè toto
talis,Dei gerens locum in terris:Perriſucceſſor.ce cap.29.
tera de Indulgentiis,hæreticú cor poërę huius ma Non diſſimile illi Fingano ,apparuit in eiuſdem
nifeſtant. Nondum finis blaſphemiarum , fol. 28. laponiæ inlula Scichina,quod ibid.fol.195.narratur,
pag . 1 . de virtute Litaniarum ,Mos eſt
operariorum illius
licet inuida contra ditionis tempore pluuio , vaſis aquam excipere ,
Bellua vaticana fremat. qua ſudo cælo irrigare poſsint hortos & agros.
Bellua nunc, qui paulò ante cæli vicarius. facilè Quoniam verò aliquando contigit ( haut dubie
taméantilogiam expedio.illud ironicè abs te,hoc maleficio damonis ) vala,licet plena, nullam redde
ſeriò dictum . ô merito vtroque linguam eradi re, etiain poſt impedimenta omnia remota , a
candam !Non contentus in folum Pótificem Max . quam ,vocarunt veneficum , qui ſuis ritibus diabo
incurriſſe ,fædèmaledicit ,Purpurato concilio , & licis, & inuocationibus ſuperſtitioſis effecit,vt de
tori Senatui Vrbis æternæ.nam ſubdir, fluxerit , idquein multos annos perdurauit. ( En
Romanúmque apicem ,pulfis tibi Roma cinadis, maleficium maleficio pulfum .) Hoc verò anno cùm
C
Reſtituat,ciueiſi,tuos,priſcúmque Senatum . ruſticiin Beatiſſimæ virginis confraternitatem ad
Quid tu ſies neſcio ,Deus [cit . Nullus vir pro ſcriptieffent , & anteactæ vitæ lapfus erroréſque
bus talia viris talibus obiiciat , ſcio. Opras etiam cum dolore animipatefeciſſent:ac ſtato tempore
idololatriam ,& Paganiſmum Romam reducir par ad excipiendam aquá neceſſariam reuerli,animad
cior Symmachus,qui rerinere conabatur :mode uerterer more ſuo non defluere : ( en tertiam frau
ſtior Gentilis , qui conuitiis abſtinebat . Quid his dem dæmonisiterum aquam ſiſtentis, vt iterùm verefi
tam maledicis ,tam virulentis quear adiici ? vnum cus adiretur ) non iam ampliùs ad magos , fed ad
eft,vtorbem ferè totum , qui Catholicus ,loligine Eccleſiam confugere, certiorémque ea de re fece
lua perfundat fol.29.vnico diſticho.inuoluit; runt ſenem quendam optimum Chriſtianum , qui
in Ecclelia Futaiana folus diù omnium fidelium
Ad predam acciti(nam ſat Lotharingia non eft
Vra ) Quirinalis prado, Sabaudus, Iber. perfonam fuftinuerat ; eúmque etiam atque
Mulcum remiſiſti de iniuria , qui ex feptifronti etiam rogarunt , vt ipſe preces aliquas ſupra
vaticana bellua ſaltem hominem , licer improbum , vas aquæ recitaret : le iam Magicis fupeeſti
..

nempe pradonem feciſti Quirinalem . Etcùm hæc tionibus nuncium remiſiſſe. Senex purgauic ſe

ſcripſeris,cùm hæc in lucem Turonis emiferis,au- D quantùm potuit, & re conſiderata ſecum in hunc
des oculos in cælum tollere? putas te latere poffe, inodum eſt ratiocinatus. Siaqua Dco annuente
vel tam ſceleroſos verſiculos çrarem laturos fpe Auxerit,Chriſtiani fortiores , robuſtioréſque in fi
ras?Quiparcas paruulę Socierati;qui,talibus Prin de reddentur : li. a. ob mea peccata non fluxerit ,
cipibus ,qui vrbi æternæ ;qui patriæ tuæ ; qui fidei multi in fide refrigeſcent , & pluris facient frau
Catholicæ ritibus;qui Dei vicario non peperciſti ? des , & veneficia Satanæ ,quàm ritus & preces ſa
ringere,freme,frende,ſpumia.Si Deus pro nobis,quis cras. Tandem tamen exiſtimauit eorum voco fa
contra nos? Non ego tuam illam elumbem elegiam tisfaciendum ,multiſque co loco Chriſtianis co
Aagellabo,non tanti'eſt.non quilquam ribi relpon mitantibus ad locum contendit , & primùm flexis
debit, conuiciandipalmam retinero.Confiderabút genibus Litanias de Sanétis , deinde Symbolum A
Antiftites Catholici(ceteros non moramur, qui poftolicum recitauit,ac mox nulla difficultate aqua
bus laus eſt diſplicere ) quid aut quantùm tam vi per canalem effluxit . ] Igiturhis addenda Catho
rulentæ , tam impudenti calumniandi licentiæ fit lica Litaniarum recitatio , Volunt nonnulli etiam
credendú ,quo camo & fræno tales maxilla coër à Claudiano Mamerto hoc remedium inſtitutum ,
E
cendx,quibus peculancia tam noxia fit Ecclefiafti cùm Viennenſes in Gallia horribilirer à dæmoni
cæ diſciplinæ Aagellis vindicanda. Quibusméres bus diuexarentur.Vnde Mantuanus in 4. Faltorú .
rectè ftant,nondúmque odio, inuidia , hæreſide Vrbs ſedet ad Rhodanum , Galli dixere Viennam ;
uiarunt , credent potius Læuino Torrentio Epi Qua tulit aduerſos cafus,paftore Mamerto,
ſcopo Antuerpienfi in odis,credent Petró Angelio Et longum vexata fuit.nam fulmine crebro
Bargeo Syriados lib.6 . poëtis clariſſimus, credent Arfit,e horrificis terrarum moribus arua .
Frederico lametio ,credent lufto Liplio ( cuihac in Sofja debifcebant , rimis penetrantibus vſque
re quoquete forét equum credere) crederent aliis Adſtygios Amnes , vbi funt louis antra profundi.
vicis eruditione, pietate , & fapientia ornatiſſimis , Adde lupos,qui Tariareis agitantibus umbris
quorum exſtant elogia tuis conuiciis contraria, In furias actı,nedum iumenta per agros,
quæ pofſem hic tuis oppoſita repræfentarc : fed Audebant laniare homines & in vrbibus ipſis .
nec tua canti, necme finit verecundia , nec defen Caſibushis perculfi omnes,diuina coacti.

Qua
 LIBRI VI. C. II. SEC. III. Ő III. 519

Querere ſubſidia , ó Diuos excire precando. Afre decreuerant, ego quafitotius diuinationisimpedi
Hinc traxit Litanea ortum :tranfiuit in omnes mentő arcebar.ficmihiin ea aiate propiciarus est Doo
Relligio ſimilisparuo poſt tempore gentes. minus.[vrique arbitror per Angelum cuſtode : fed
ExſtantLitaniarum varia genera in libro quem addir.] Cum vero paululum procelujem , flagitium
P.Thomas Salius collegit;ſed plures longè in eo , hocmagis á magis exhorrui,& eo fortius confirmarus
quiMonachii excuſuscurante,SereniſſimoVVilhel eſt horror meus,quod cum multostuncnouerim ,omnes
mo Bauaria Duca; qui hoc æuo Caroli V. Imp. antequä deficerēt,aut defectu natura,autmanu hoftili,
exemplum imitatus , curis principalibus filio reli beneficio luminis orbatos vidi,vt cetera incommoda ta
ctis, cotum ſe pietatis ſtudio addixit. rebus aliis fa ceă,quibusin căſpe£tu meo à Domino aut proſtrati, ant
picntiffimè geſtis ,hunc feliciter omnibus laudatis perturbati funt, exceptis duobus , Sacerdote videlicet,
limum addens colophonem ; gnarus , quid illud quem premiji ,ü Diacono quodam ,quiſpeculariorum
vnum porrò neceſſarium , & quæ parsmelior ef videniesplagam ,effugerunt, alter ad finum canonice ,
ſet eligenda. Ceterum Litania olim cum contra alter ad porium cellule Cluniacenſisſacris veſtibusin
ceręra mala omnia,tum nominatim contra ludifi- B ligniti. Eoſdě tamē præ ceteris in congregationibus ſuis
AA cationes & vexationesdæmonum ſemper vtiliſſi aduerfa plurima poftmodum perpeſſos elle mifertus sū.]
a vide lo. ma fuit , a vt plurimis teſtimoniis & argumentis Deimplorata verò & impetrata eiuſdem cuſtodis
Diacoa.li. egregiè probauit ex noftris Nicol. Serrarias,eru Angeli ope teſtis eft S. Golauduch , cuiusmentio
4.vitæ D. ditâ fuâ Diſputatione de Litaniis,Herbipoli editâ : apud eius coætaneú Euagrium c,led quod adſcri- lib.6.c.19 .
& sigić-' cuius etiam funt illæ aliæ piæ & cruditæ Litaniæ bam ,apud eum non habetur, ſed ex Stephano
bert. an . de Sacroſancta Trinitate , non femel iam excufæ . Hierapolitano retulit Necephorus Hiſtor.libr. 18 .
858.laco Dehoc remedio trium ſarisfactoriorú operú non cap.25.cam grauiſſimè variis Perſicorum Mago
bú Rabú
pauca,nec leuiter Tyræus p.3 . de locisinfeſtis c.66 . rum verberibus, cruciatibuſqueaffectam , ſemper
li. contra
Marbac.c. SEXTVM eſt inuocatio ,deuota nominis Salua abſque vllo medicinæ præſidio , angeli ductoris
26. Eilin- torisIESV ,vel Chrifti,vel B.Deiparæ virginis,vel opera ſanatam fuiſſe. Quæ ad vtrumque Angeli
griniú lib. petica opitulario ab angelo cuſtode . De Saluatoris nempe & Dei genitricis limul auxiliuin apprimè
de exorciſ nomine docent vetuftiffimi quique Eccleſiaſtici pertineat , dabo narrationem aliam , cerca totius
mo Oetin
gents.Thy ſcriptores ,tàm conſtanter , tam frequenter , vtpu- Luſitaniæ traditione notiſfimam , & à rerum D.
læum de' ridum ſit verba eorum hic coaceruare b . Tot e Dominici Ordinis Hiſtoriographo Ferdinando
dæmonia. tiam exempla reperiuntur eius efficacitatis , vt fa del Caſtillomemoriæ proditam ,1.p.Hift.Gener.or
P.3 n.654. ftidium mihilectoris cauédum potius, quàm quæ din.predicator.lib.2.c.72.vt ex eo refert Alph. Ville
b D luſti.
aduerf. rendilabor ſit ſubeundus.Indicabo loca ,vnde qui gas Flor.Sanit.D.3.vita.173. Boncela municipium
Triphon . voler petat.recens vnum refert Ananias li.4 . deNa Conimbricenſe eſt ,ibinobilibus parentibus natus,
Orig.li a. tura damon.fol.152.veſtutiora duo de B. Auxentio in quidam Ægidius. hic , vix dum adoleſcens , indu
cótra Cel. eiusvita Metaphraft. aliud auctor vita S. Euphrafia tria & fauore tres Canonicatus & Prioratú vnum
Tertul. de
corona virg.menſe Martio , aliud de S. Theodoro archy adeptus, omni vitio diffluebat , non indoctus ha
milit. ad mandrita Grego.presbyter.22. April.apud Surium , maniorum litterarum , & philofophiæ , & medici
Scapulam apud eundem alia quinque vel ſex.com.4.pag.154.6 næ ,cui, quam fibioportuniorem ad nequitiam re
& in apol. s13.com.s.pa.827.6 892.tom.6.0.671.10m.7.pa.s67 . batur, totum ſe dare, & Lutetiam eius addiſcendæ
adder.De- vide prætereaGreizerum lib.3.de Sanéta cruce ca.27. D cauſa cùm cogitaret, iter aggreſſus dæmonen ob
metria .D. & egregium exemplum illud , quod fuperiùslit.R. uium humana in ſpeciehabuit. Malus iſte viæ co
Athan. de retoli deMuffiponta no iuuene.De B.Virgine do mes,à noto libiſed ignotus , paulacim varia quæ
incarnar.
verbi,Cli cet exemplum illud notum Theophili,de quo prç rere. ve audiuit profectionis conſilium , quin cu
ter alios egit Honorius Auguſtodunenſis , in Si (inquit)mepotiùs audis:ſcientiam indicabo, quæ
mac . gra .
20.Ielu no gillo Maria; & nobilis cuiuſdam Eburonici,de quo & adeptu facilis,& vſu præcipua ad dignitates vo
mine cæ- ex Cæfario egimus li.2. & addi poteſt exempluin luptateſque; ipfius etiam , quam fitis, medicinæ
de inimi nobilis puellæ quod ex Mori ligi. Dialo.c.16 . nar ſumma perfectio eſt.Necromantiam dico. dixit &
cos:neque
enim io cę rat Bredenbacbius lib2.c. 27.item quod narraui perſuaſit. abducit Ægidium , & adducit in valtum
lo aut in ſup.tom.2.pag.ss.A.De Angeli cuſtodis opere teſtis (pecum ,propè Toletanam ciuitatem.ibioccurrere
terra poté eſt Origenes lib.6.contra Celſum vbieius XXII.ca læti,& excepere venientem viri,dæmoneſque hu
tiora ſunt iumniam exagitat: & de eadem ſatis clarè Paulli mana effigie.itur in ſpecum . exigicur non ſecreti
arma.
nus in vita S. Ambrofij, & de eadem ope ſatis cla cantùm , fed & ligiæ fidei fiue homagii perpetui
ra , etſi non petita , capiomiram narrationem Sa Sacramentum . volens adigicur , & Icedula pro

lisberienſis li.2.polycra c.11.his verbis,Dum puer ut Eprio conſignata cruore,promiſſum confirmat. Se

pſalmos addiſcerem Sacerdoti traditus effem , qui fortè prénio illic tetris artibus,& caligino{a ſcientia im .
fpeculariam magicam exercebat, cötigit vtme, o pau buitur. poſt Lutetiam profectus,miros breui inter
lögrandiuſculum puerum , præmiſſis quibuſdam male Hippocratis ſectatores progreſſus facit, & Docta
ficysypropedibusſuis ſedentes adſpecularia ſacrilegium ratus lauream adeptus : gliſcebant enormia magis
applicaret,vr in vnguibus facro neſcio oleo axchryſma magiſque peccata : ruebat deſcelere in ſcelus:am
te delibutis , velin exterio eo leuigato corpore peluis, biguum erat, fama eruditionis , an nequitiæ infa
quod quærebat,noftromanifestaretur indicio.Cum ita mia maior. Sed , ô Dei bonitatem ! vi, quem leni
que prædictis nominibus,que ipſo horrore ,licet pueru tate nequiuerat,ſtatuit trahere. Ecce tibiequitem
lus eſſem ,demonum videbărur, præmiſſis adiuratio hoplomachum ,lanceam vibrantem , & intentátem
nibus , quas Deo auctore neſcio focius meus ſe neſcio miſero ,irato vulcu.minaci voce clamantem , Vitam
quas imagines tenues tamen nebuloſas,videre indi hancmoreſíz deſere,ad frugem reuertere. Subitus Æ
caffe :ego quidem ad illud ita cæcusexſtiti,vtnihilmihi gidiú terror occupauit,ſed ,velocimotu ,cú terrore
appareret niſi vnguis peluis, cetera quæ antea no inſtitutum priſtinum diſplicere defiit.ad voluta
veram . Exinde ergo ad huiufmodi inutilis indicatus brú luci reuerſo,poſt triduum idem ille eques iam
um ,o ,quafi qui ſacrilegia hæcimpedirem , ne adta terribilior non folùm minatur, eadéverba reperens
lia accederem condemnatus. Et quoties rē hanc exerce demutando vitæ inſtituto ,fed lanceam pectori in
Hbl 2
figit ,
 520 DISQVISITIONVM MAGICARVM

figit,& vulnus,etſino graue,imponit.Fractus ani-, A gantia & fide, rem geſtam proponitg : alium porro gl.4.6.3 3 .
mo nofter: Dedo,inquam ,me,faciam Domine quic iuuenem Lauretana virginis tuiela fernauit , quem in
quid iufferis. Saulum diceres in terrain deiectum . pracipitem locum libido inſanaprouexerat.Hic,vt erat
Statuit ſeriò , ſe totum Deo dicare , & quò intùs proiecta cupiditatisaudaciaga ,in vetitas fe effuderat
impelliſe ſentiebail vrgente,fic opinor , angelo cuſto voluptates. Expugnato multarum matrum familias
de qui apparuerat) religiofæ alicuius inſtituto fami pudore, immodico cuiufdam mulieris amore flagrabat:
liæ ſe addicere.Hoc animo Luſitaniam repetens, qua cùm nec prece , nec precio, nec vi, dolone potiri li
dum per Pallentiam iter habet , vbitum Monachi ceret : vltima experiri ſtatuit . Igitur conciliatum ma
Dominicanimonaſterium moliebantur; ſubit cu giciscantionibus damonem rogitat, vt fe voti compotem
pido cernendi operis.vidit viros ſanctirate & eru faciat , ad omnia ſe defcendere paratum oftendens, fi
ditione claros, quoſdam etiam viribus & ætate eo , quod expeteret , frueretur. Diaboli ergo iuffu à
defectos , delicatè olim nutritos, calcem ſubigere, Chriſto deficut: ſeque totum illi dedit ,traditque ſuper
ligna dolare , lapides parare , & onera humeris hac omnia iurat conceptis ab illo verbis , & chirogra
portaro , ſuinmalætitia & alacritate.Oprar ſe illis phofuam obftringit fidem : vfque eo impuras mentes
iungere , petit inſtanter admitti, impetrat. Tiroci- B voluptatis amor excæcat. Cæterum , vt potius eft ,quod
nio defungitur , magna ſpe Sanctitatis futuræ ex cupierat, fecit, ut fit , faftidium copia : e celeſti luce
citata : poft aliquot annos miſſus Santarenum in oborta ,magnitudinem ſceleris ſuiſera eſtimatione per
Luſitaniam , ibi creſcebat oratione, & victoria ſui, pendit. Ergo poſteaquam animum curis anxium pæni
Vous angebat fcrupulus , quòd penes dæmonem tentia ſubijt, ad venia Spem erectus, caleftem opem
hæreret Icedula illa obſçæna, & inteſtabilis . igitur spectare,Deum Deique pareniem implorare cæpit. In
ardentiùsReginæ cælorum ſe commendabat,ma ter hæc occurrit animo virgo Lauretana , eiuſque a dis
lihuiusremedium aliquod poftulabat,non ſinela Sacerdotes ampliffima facinorum expiandorum an
crymarum imbre , & continuo ſuſpiriorum con thoritate præditi. Protinus Deo authore acduce Lau
centu . Quid neger miſericordiæ Mater ſic poſtu rotum perit , haud dubius quin inibi eſſet tantismalis
lanti?Die quadam , cùm in ſacello templiprolixiùs remedium inuenturus. Nec fua illum frustrata ſpes.
oraret , apparuit illi dæmon formidabili aſpectu , Lauretum ut venit , Sacerdotem idoneum nactus , re
deteriore vlulacu , conuicium facit , & prælticam omniexpoſita , conſulit ,ecqua ſibi spes fit reliqua ſa
fidem , acceptaque beneficia petulanter exprobrat, lutis.Ille primo ſceleris attrocitate exterritus paulisper
candem , poſtmulta minaciter, & proteruè, & im С baſit : deinde immanitare facinoris demonstrata; ita
potenter obiecta,faxo (inquit) huiustemonachiſmi, sfem illi falutis ostendit,ſi precibus, ieiunys, volunta
i violentiæ qua metibi fyngraphum hunccogit reſti riáque corporis vexatione Deum placarepenitusinſia
tuere , nunquam fatis poeniteat. ſimulabiicit eum ad ſtai.Cum ille nihil omninopoenarum recuſaret, promi
pedes Ægidij , & videri defiit. Ægidius chartulam Jit Sacerdos ſi imperata feciſſet, ſe faciles aures ei datu
accipit , & lacerat minutim . Nec vanæ dæmonis rum , detantum piaculum Deo propitio vtique expia
minæ fuere. admirandis illum modis plùs ſepten turum.In digreffu hominem monet,vtpertriduum ine
nio poftea vexauit,mitto vexationes alias.aſtume dia,cilicio,flagris corpus affliétet, B.Virginis opem in
batmonachi cuiuſdam ,quiin eodem degebatmo plorans:per eam à Deo veniam expofcat :ſe codem tri
nafterio fimilitudinem , & nihil non ,quod excogi duorem diuinam pro ipſius incolumitate facturum . Et
cari inter domeſticospoffet,moleſtiæ , Ægidio in viring exſtitit fides. Ita triduo extracto ,facerdos opti
ferebat.patiebatur hic , ſed tandem dolensmali mum ratus eſt ante abfolutionem , chirographum àda
ciam illam ſerpere , & fratrem , vt putabat, illum , moneextorqueri,ne quid omninò iurisin illum haberet.
Deum ficfemper offendere , rem defert priori, & : Proinde hominem ab fe dimittitmonitum , vt auguſtiſ
petit aliò mitti, cauſamque aperit accerlito fratre, fimum facellum ingreffus precibus lacrimiſque Deipa
deprehenfus calumniator, & infolens ab aliis,loli- D ram vſque eo fatigaret, dum chirographum à diabolo
tus ab Ægidio vinci,deſiit victori negotium faceſ extortum reciperet . Morem gerit ille,ſua falutis , fecu
Tere. Viuus tandem clarus multis non vircucibus ritatiſque auidus, haud dubia spe , id ſe deprecatione
tantùm , raptibuſque, ſed & miraculis variis,anno . Deipara virginisimpetrare poffe . Ergo prostrato ante
1265.muodo denafcitur, vt cælo naſceretur. ſe
Virginem corpore,lacrymans obnixè cam precatur, vt
pultus Santareni, vt ſanctus colitur, Habetis & recepto illo nefario chirographo,ſaluri incolumitatique
Deiparæ virginis vno in exemplo efficaciſſimum ſua cöfultum velit,ingentimiraculo cõpos voti efficitur.
contra dæmones præſidium , & ( quæ dixi aliis lo Verſiculos illos ex animo iterabat;MONSTRA TE Es
cis) præterea de ſcholis Magicis Hifpaniæ a , de SE MATREM . SVMAT PER TE PRECES , QVI
aliquet.9 homagio præſtandob & chirographo cruentoc,de PRO NOBISNATVS TVLIT ESSE Tvvs. Talia
b lib. 2. repræſentandisinnoxiis d ,de apparitione dæmo precatus ſubitò chirographũ in manus fuas delapfum
9.4 . num & etiam angelorú c. Ioánes Molinetus fnar cöfpicit.Itaquevix fibimet ex inopinato gaudio credēs,
cli. 2. 9. rat Energumenarum illarum Quercetenſium ,de
12. nu . S. integrato fletu grates Virgini enixiùs agit. Inde facello
d libr. 2 . quibus eginó ſemel,poffeflores dæmones inter ce e egreſſus latitiaexultans ad Sacerdotem accurrit :rece
9. 27 . tera quæltos; fibi à Miſericordia matre manubias pium Deipara beneficio ſcriptum ostendit. Id erat tot
Lect . 2 .
animarú plurimas quotidie eripi, nec non ab illo iantiſque in Chriftum , atque in ipſum qui ſcripſerat,
e libr.z. diris & execrationibus referium , vt facilē appareret,
gigante pueribaiulo , & ab aliâ rotæ, & aliâ turris
9. 26 .
Lect. 3 . geſtatrice, lic enim illos ſacratis Maria , Chriſtopho à ſempiterno humani generis hofte diétatum . Verum
f Chron . ri , Catharina, & Barbara nominibusabſtinentes, tamen tantum vinculum omni diabolica fraude poten
Belgiæ ,an- ad Ecclefiafticam picturam alluliſſe apparet. tiorvis diuina diſſoluit:ita deuotum illud inferis caput,
no 1490 .
Quid verò prohibet mePATRON AE virgi Deipare benignitate aſſeritur in libertatem filiorum
nis DEIPARÆ memoriam & venerationem , Deiinequiſquam omnino, quamuis facinorofus ac per
alia quoque certiſlìma narratione
recolere, vtquá ditus, ſi modò ipfeperire nolit , de ſua falute deſperet,
efficax ſemper eius inuocatio contra tartaream ty neu cuiquam in dirbium veniat Dei clementis , qua
rannidem fuerit Lectores intelligant? Horatius vltròMAT REM fuă reis PATRON A M dederit ad
Turſellinus Hiſtoriæ Lauretanæ ſcriptor, pari ele ſalutem . ] Hoc exemplú gratiùs fururú ſpero,eo

fimul
 LIBRI VI. C. II. SECT. III. Q. III. S21

fimul praxim quandam iuxtà tutain & facilem |AD. Antonium ,apud Athanafium , pſum D. Athana
Confellariis pænitentibúſque proponat: cuius ſium de Incarnat.verbi,(vt ait: lignum crucis collit
normam ductúmque in ſimilibus admodum per omnem Magiain .) D.Gregor. Nazianz.orat. 1. in
plexis conſulationibus imitari poſſint : quod libri Iulian . & ad Nemeſium , D. Chryfoft. hom.8. in epiſt.
huius ſexti inſtituţum velmaximè flagitabat, àme ad Colof]. homil.fo.in Martha. D. Cyrill. Catéche.
non præteriri. Alia duo valdèilluſtria refereCælar . 4. de aſcenf.Niffenum in vita Thaumaturgi.Hierony
miraculor. lib.6.c. 26. & 27. ex quibus quàm ef mum in vua S. Hilarionis . Auguſtinum li. 2.defym
ficax contra dæmonum præſtigias remedium fit , bolo ad Catechumen.Gfermo.81. de temp. Theodore
nominisMaria deuoțacum fide pronunciatio tum in vita Macedony , & lib. 3. hiſt.c: 3. lib. s.
clariflimèvidetur.Alia ſuggeritHiſtoria miracu cap. 21.D.Gregor.lib . 2. Dialog. cap . 10. Ioan . Dia
lorum B.VirginisMontis ferrati, in qua multitra conum lib .2.vita D.Gregor. c. ult. Slabrum lib. 4 .
duntur dæmonum tyrannide, quibus le deuouerát hiſtor.cap. s. ex quo Baronius Annal. tomo 11. anno
conſecratæ B. Virgini, & cius imagine inſignicæ 1027. Thomam Cantiprat. lib. 2. cap . 57. à part.3 4 .
candelæ partim lolo adſpectu,vt narrarum Mirac. B apud quos exſtantmemoria digniſſimæ de hac re
150.fol. 138. partim contactu , vtmiraculo. 172.fol . hiſtoriæ :necminus illuſtres aliæ , vnâ de incendio
147. & miracul. 237.fol.215. partim ſola inuocatio ſæuiſſimoquod RhemisDiabolus excitarat, & S.
ne S. nominis & petitione auxilij, vtmiraculo 45. Remigius ligno crucis exſtinxit,habet Hincmaras
fol.60. partim promiſſa ad hanc ædem facram pe in eius vita. aliud de B. Vedaſto qui crucis ſigno
regrinatione,vt mirac. 289. fol . 256. liberati habes maleficium aliud aboleuit, tefte Albino Flacco hi
illuftria admodum miracula in hoc genere apud ſtorico vitæ eius,codem dæmonibus præualuit fi
Lipſium lib . de Beata virgine Alpericollis Zichi gno D. Auxentius, telte Metaphraſte:vt & S. Al
menſi , ſed claudat hunc 9. ſanctus vir , & bonus binus teſte Fortunato , & S. Suibertusteſte Mar
poëta Prudentius de ſacratiſſimæ Dei genitricis cellino , & B. Caluppanus, teſte D. Gregorio Tu
contra dæmonas poteſtate agens;Cathem.hym .3. ronenfi, quimemoria dignam rem narrat a, vt & a in vita
Auctor & ipfe dols coluber de S. Niceta Theocteriſtus cius diſcipulus apud Caluppani
Plectitur improbus,vtmulier Metaphraftem in Aprili, & de B.Vincentio Ferre- apud Sur.
tom . 2 .
Colla trilinguia calce terat: rio Rauzarus b , & de Eutychio Patriarcha Eu- bli.c.eius
Sic coluber muliebrefolum ſtathiuseius di'cipulus:qui & lignum crucis vocat vitæ c.1o.
Suspicit,atque virum mulier. telum demonibus formidabile : hoc figno Macarius & li.2.c.7 .

Écce venit noua progenies, C Patriarcha Antiochenus in Bauaria morbos pepu .

Æthere proditus alter homo, lic,Mechliniæ incendiu exſtinxit , Tornacileditio
Non luteus,velut ille prior : nem cõpeſcuit ,vt tradidit Anonymus ,in eius vita ,
Sed Deus ipſe gerens hominem , quiante quingentos annos ſcripſit . benedictione
Corporeiſque carensvitiis, huiusſigniTheodorus archymandrita veneficium
Fit caro viuida ſermo Patris: TheodoriMagivitauit, fæpè demones expulit, lo
Numine quem rutilante grauis litas frugum calamitates auertit, & dæmones cer
Non thalamo,neque igre tori, tis locis includebat & ligno crucis locú obſigna
Nec genialibus illecebris, bat,ne cuinocere poſſent,teſteGeorgio eius diſci
pulo.Eodé gladio vtebatur B.Godetrid . teſte Ni
Intemerata puella parit.
Hoc odium vetus illud erat, colao eiusæquali,c.13.eiusvita: & S.Portianus,te
Hoc erat afpidis atque hominis ſte Greg.Turonico de vita Patrum c. 5. & S.Maxi
Digladiabile diſſidium , musRhegienſis,teſte Dinamio Patricio (apud Sur.
Quod modo cernua fæmineis in Nouemb.)qui,& miras dæmonum præſtigias, &
Vipera proteriturpedibus. Dvoico hoc telo parcă narrat victoria.Docebat hoc
Edere námque Deum merita S.Eligius Nouiomenſis ſuos his verbis : Chriſtiano
Omnia virga venena domat : nec auguria,nec alia qualibet figmenta poſſunt officere:
Tra£tibus anguis inexplicitis quia vbifigni crucis cū timore & fide Dei pracefferit,
Virus inerme piger reuomit nihil ibi inimicus nocere poterit c.] Fatentur hocdç- Audočnus
Gramine concolor in viridi. mones expulſi à S. Patapio apud Metaphraft. cius çqua
Que feritasmodò non trepidat menſe Nouemb..clamantes : verè terribilis es ,ô Ņa- lis 1.2.vitæ
Zarene , verè terribilises , & vbique in omnes obtines Eligiicap.
Territa de grege candidulo? 26 .
Impauidas lupus inter oues imperium . Quo ergo proficifcarſi in defertum ſi in ciui
Triſtis obambulat, rabidum taiem , ſi vbicúmque duxerit aliquis , in illic præuenis:
Sanguinisimmemor os cohiber. ſola crucis figura, ſolo tuonominenos expellens. ] Me
Agnus enim vicemirifica ritò iráque S.Daniel Stylites,ad effugandos demo
Ecce leonibus imperitat, mones,vbíque crucem ,vt arma inexpugnabilia ( ait
Exagitánſque truces aquilas Metaphraſtes) infereba.Hoc in ſigno tam feliciter
vincebar S.Maurilius, vtnarrat Fortunatus d, nec- d vitæ S.
Pervaga nubila,perquenotos E Maurilii c .
Sidere lapſa columba fugat. non S.Aichadrus, vt refert Fulbertus ſcriptor eius 3. & 6 .
Tu mihiChriſti columba potis, vitæ ;item S.Nicetius Treuirenfis,vtprodit Turo- & 21.
Sanguine pafta cuicedit auis, nenſis Gregorius e;item ex conſilio B.Nonvipe- c vicę pa
Tuniueusper ouile tuum nitens illa famoſa Pelagia , teſte lacobo Diacono trum c.17.
Heliopoleos;item S.lacobus Alemánus, telte An
Agnushiarelupum prohibes,
tonio Flaminio vita illius cap.11.item S.Gallus Ab
Sub suga tigridisora premens.
SEPTIMV M , eſt Signaculum fancta crucis, bas & confeffor, teſte VValafrido Surabo lib.1.vi
de cuius præconiis liber eſſer ſolidus contexen ta S.Gallic. 7. & innumcri alii,eadem enim Sancto
dusex Sanctorum Patrum ſcriptis,& rerum gefta rum omnium ſemper de hoc ligno ac trophxo ſa
rum exemplis .Vide D. Cyprianum ferm . depaſſione lutis noſtræ ſententia fuit , eadem fçculorum om
Chriſti ,Originem lib. 3.in lob, Laftant.li. 3. cap.24 . nium experiencia . Nolo plura addere , velim
Hhh 3 dumtaxat
 DISQUISITIONVM MAGIČ A RVM
522
dumtaxat legi,quod de Diacono à S. VVulfranno A ) inaudiſſet a noftris . Von cerium faris voluin illud fece
millo vt præſtigioſum palatium Rapbodo oſten rim ,necne:ſed ut ita fit,ficerit est Patribusme exclu
ſum viſeret, narrat lonas Senonenfis, qui co tem dere,non abiiciam animü,necme diſcruciabo:negjerim
pore vixit , & id ſe accepiſſe ex oculati teftis Quæ vna eft tantñ piè acſanctè Deo in feruiendi via. Rectè
Preſbyterij Friſijore ſcribit,in vita S.Vulfranni, a iſtud quidējait egues,mitte illă de pectore curam ,eſt ti
pud Suriunr menſe Martio . Quod cur in dubiú vo biea indoles ingenij,is trūcus corporis, o hac,ſuper en ,
cer,Corn .Kempenlis 13.Hist. Frif.c. 11.non ſatis voluntas, vt vel in ista qua nuno vreris ratione vita ,
intelligo .Multa enim pafſim talia à grauiſl.ſcript. (poſſis innocentiam tueri.quod ſi me audis.aliä terram
"prodita.Legite quod de Cabade Perſarum Rege vide.vbiDeo viuas & tibi, Arona relićtaja mefeque
narratGlycas p.4 . Annal.fol.370. & his addite quæ re,nec temerè eritconſultū rationibus tuis :optima apud
ThomasBollius collegit, lib.2.de fignis Ecclef.c. 8 . meeris cöditione.nõ lacto inanib. promiſſis.huc refpice,

á feq.6 libr.15.cap. 1. & Sprengerus cap.1.9.4. p. hac cum diceret,crumena pregrandēmanu percuiiebat
2.mallei, deniq ; Societatis noftræ lacob Græcze crepantē argento.egit gratiasſacerdos.nopoſsü ad pre
ruslib.3.de S.cruce cap.18.6 19.cum aliquotſequen ſensvti liberalitate tua,vt fidēmeam praſtem Ecclefia
tibus, & Per. Thyræas p.3.dedemoniac.c.44.& lib . Aronēſi, ó ſubitò interfaiuseques,qua ifthæc fides,fine
delocis infeſtis p.3.cap.68. Sed vnum nolo præter- B publica vlla fponfione aut chirographo? An te.Lini.
Aluere, notatum à Franc. Bencio litteris Mediolo aris libra (neg enim plures accepisti)addičtü habebūt.
nenſ, Anno1591. Sacerdos quidam Arona agens pol Aſentiebatur hæc audiens non fine admiratione : fed
licitus erat Deo , aditurum noftram focietatem idque coniectura ducebatur ad ſuſpicandum , ad illius aures
vni è nostrisaperuit.Indignè hoctulis demon ſeque ad permanaſſe omnia ab aliquo Aronen.Tum paulò fidē
Solita arma conuertit.Impuriscogitationibushominem tior,Tu vero quo iter intendis:vbi habes? Pallantie re
aggreditur, ita infeſtis vt adimerent fomnum : ſurgit ê Spondit(nomen eft oppidi adlacă Verbanum ) ý qui ad
Lectulo miles Chrifti,& lectitandis piorum hiſtorys no nos appellit lintermeus,ad vicinalem vſum paratus.à
Etesducit inſomnes.neque hoc tulit aduerfarius, ſuſpen. gebatur ab vno atgalteroremige,utroģpullato.afpicit
fam lucernam ad parietem ſic deycit, vt effuſo oleo totő ſacerdos , e miratur non antea viſum.Nunc, ſi accipis
volumen fæ de pzolueret.neque hoc fatis.inter cænan conditionem , Pallantia mecü eris quamdiu voles.ſiſtat
dum inuadit immundoafflatu:hic à menſa ftatim in religioſam vită complecti,vt in vnam admittaris infi
cubiculum ,humiles ad Deum preces effundens humi gnē - San£litate præſtantem , curabo.Laudo egregiam
proie&tus,& pro cibo corporiflagra ingerere :cü fic quo- c humanitatem tuam ,qua fpontè vteris in hominē igno
que cecoignecarperetur,nudatis pedibus terram insti tū:ſed habeo cauſas remittendi.Hac ſermonum vice cũ
tit binas horas vel ternas,dum importunus calor defer paulùm ſubſiſtere cogeretur Sacerdos.Prei,Domine in
uefcerer:dein coniicit fe in cubile feſſus: viſus in eodem quit,postpaulò fequar,nec aliter fecit ac dixit. Tü ſa
ſtrato videre mulierem & attingere eius comam ma lutare crucis fignum in fronte exprimens , aig in loco
nuum extentu : defilit repentè attonitus, ( ad lečtulum cordis, penſilē corollam baccis confertam ſacris , quis
conuerſis luminibusnihil vider: donec bis, teruè agno preces numerantur ,manu prehendens precedentë fub
uit, timuit ludibria oculorum : idque pluribusnoctibus ſeguitur.] deliere ad crucé ſubitò apparere, eques,
accidiſſe teftatus est:tanidē eò res proceſſit ,vtmiſer itu fainuli,cymba,remigeſque. Quis non miretur tot
rus cubitum , brachia fibimanúſquearctè collegaret, contortuplicatas colubri tortuoſi fraudes , vnico
inditis vinculis ,ne in fomno attrediarent quicqua ma Sanctæ crucis ſigno nebulæ inftar diſſipatas ? Et ſi
nus errantes. fruſtra.ſimul enim ſopor & ligabatfen non lis ( Lector) præoccupatosautmente vana,ni
ſus,brese ad tempus,có brachia foluebat.Sed nimirum hildubito ,quin V Vieri impudentiam ,virulento &
qua eſt Dei clementia, diaboli tentatio eſt infra homi torruoſo ſermone conáris eleuare , quam ipſemer
D
num facultatem : fugauit illő ,qui pro caſtitate pugria prodiderat narrationem , ſis veheméter deteſtatu
rus.Illud quoque velim notes, & in memoriæ linú
bat,cùm fortiter obſtitiſet.Reduit tamen victus ad pu
gnam admirabili arte.Egreſſus aliquando facerdos idē recondas, quod B.Fortunarus diſertè prodidit,ali
ex oppido, leuandi aftus,iuxma lacum inambulat per quando Sanctos hiſce diuinis remediis quædam
ſoluens horarias preces Maria virgini.Vix ducentos alia adhibuiſſe,dicis tantùm caufa :vtmiraculorum
paſſus proceſſerat,cum affecutus eft eum vir quidam ,că gratiam , hoc quaſi naturalis remedij velamento
rutila barba compromiſſá ,veſtéque magniprecy:inſide (quæ illorum erat humilitas) obumbrarent, & hu
bat eguo pulcherrimo atri coloris, qualis, nullus il manam laudem effugerent , vt de B. Radegunde
lis regionibus : famulierant à pedibusduo:cùm accef Regina idem prodidit , eam crucis figno folium a Fortu
fiffetpropius perhumaniter falutauit,numquid ad Iu pampini addere conſueuille . nat.l. 1.vi.
bilate,inquit,perueniſtirrecitabat fortè Sacerdos illum OCTAVOM præbent Sanctorum qui in crelis tæ S.Ra.
beatitudine perfruunturæterna,reliquiæ,de quibus degun .
pſalmum ,o quodmagis mirum ,ita preſſa voće, vt ex
audirettantum fe ipfe.tum verò equitem inter o facer illud ,vt in ccelis ſic in terris verum ,Nimis honorati CC
dotem fermo inſtitutus,hoc ordine.Prior eques specie ri funt amicitui Deus,nimis confortatus eſt principatus
mantis,quæ eft animotibi infixa cura? que ſollicitudo E eorum . fremant vt lubet Vigilantianinoſtri, in co
mærenté exedit? at ille diſſimulans,mihibene eft acbel rum illos Principe D. Hieronymusiam iugulauit.
damnauit eos Nazianzenus , damnauit Chryſo
le:fruſtrà tibi huius rei quaftio fuir .Cui eques . Miho
mo,mihidare verba difficile est , cuidată olim à Deo, ftomus,damnauit Ambroſius, damnant Eccleſia
vt introſpiciam ,quid tacitis cogitationibus volutentho ſtici Annales,damnant gefta Sanctorum omnium ,
-

mines,agitenta.cum ſterilſet Sacerdos admiratione de daminat, quæ errare non poteſt in fidei rebus,Ec- 6 D. Hie
cleſia Catholica.b de innumeris pauca memora ron . cótra
fixus,oſtupensloquentis habitã ,corpuſģz totă luftraret
luminibus,ſumpto animo.Quod fi tibi ea est virtus,ef bo. Quorannis ad D. Philippi Apoſtoli ſepul. Vigilantiú
P.Naz.o
chrum in Sicilia plurimos energumenos liberari, rat. de B.
fare,qua me angit moleſtia ? ſiquid fortaſſe tu plusfees
de rebus meis,quä ego ipſe. Cui ille: Vori Societatis le adeò vt anno 1541. pluſquam ducentæ fæminæ Cypr. cir
ſuitarã :hicſtimulus cor vellicat,hoc te quietum eſſe non huiuſmodi fuerint numeratæ , auctorem habeo ca fin.D.
ſinit.Sed tu alias res agas neceſſe est: adillă ribi aditus Thomam Faſelluín li,10.de rebus Siculis cap.2.idem Chryfo.in
nõ patebit:me vide Suſpicatus alter ,ne aliqua ratione | cernimus in Brabantiæ Gela,ad S.Dympna ſepul- cra Genti
chrum ,
 LIBRI VI. C. II. SECT. 111. Q. III. : 1 52 ;

les de ſan - chrum ,in Flandriæ Rothnaco,ad reliquias S.Her- |Atitutum : de fæınına , quæ magicis præftigiis in
Sto Baby- metis.Icribit Turonenfis puerum ægrotum , cùm equam transformata putabatur Palladius teftatur,
la ,& homi bariolo traditus fuiſſer ſanandus incantionibus , cùm B.Macariusaquam benedixiſſet, lupérque ca
1.2 6. in 2 .
id Corint. ſortibus,ligaturis;pro vita mortimancipatum :aliú put eius precatus fudiſler , feciſſe; vt, quod erat,
Amb.ſerm eadem lue laboranté,ſumptis de ſepulchro S.Mar omnibus videntibus fæmina videretur g . Apud & Epiphá
77. & 91. tinipulueribus ſanitati reſtitutum . (d.c.45.) idem Theodoretum Marcellus Epiſcopus louis Apa - Pallad. Lau
Rufin.li.2. narrat , luſtinum magicis præftigiis ac lacuismirè menifanum cùm dirueret , atrum dæmonis fpe- liac,c.19.,
bift.ca.zs: infeſtatum ,fuppofuifle capiti frenum Conſtantini, Etrum Hammæ vim ne materiam ligneam depa- Theodor.
16. Euagr. in quo clauiDominici vnius virtus intexta, & ter- ſceretur, impedire cernens,aquam lignaculo cru- .1.5. hiſt.
li.1. ca. 16. cia vexationis nocte quietem recepiſſe. ( de gloria cis muniuit ( h . benedixit , ) & ea iullit Aammam cap.25.
Sozona : Mart .libr. 1. cap.6.) Georgius Monachus ſcribit alpergi.contactum non ferens improbus ille aufu
cepho.1.10 oleo fanctarum reliquiarum , addito ieiunio & 0 git , & aqua quaſi oleo excitatus ignis,momento
c.8. Greg. ratione , mulros dæmoniacos à B. Auxentio ſana temporis fanum confumpfit. B. Theodorus Ar
Turonen . cos. Hanc virtutem ſepulchro S. Hereberti Colo B chimandrita noxas omnes aqua benedicta folebat
1.z.de glor nienfis Epiſcopi, tribuit etiam Rupertus Tuitienſ. repellere , etiam morbos à dæmoniis illatos , vt à
mart.c.45.
cap. vlt. eius vita: deſepulchro Latgeri Monalte Phentino illo apud Tantandıam ,qui obuius damoniin
plures a
lios citat rienſis Epiſcopus referuntMonachi V Verdenen forma canis, ſólo illius hiatu in grauiſſimam agritudin
ex noftris ſes libr. z. vitæ eiusсар. 6. de liplanis capillorum nem inciderai: vt à Theodori çuiufdam tribunidomo,
Io .Gibbo S. Vincentij Ferrerij Petrus Rauzanus, libr . 4 :
nus erud . in qua homines e animantia omnia à dæmonibuscru
Diſput. de vitæ illius cap.vlt.de S. Guthlaci zona Felix Cro ciabantur , cum domeſtici pranderent aut cænarēt ,
San & tis a landienſis in eius vita, de S.Richarij corpore Al lapides ſuper menfas iaciebantur. Ex quo magnus o
n.319.ex. binus Flaccus, in eius vita . Apud Cappenburgum mnes terror inuadebat, & mulierem tele rumpeban
uitis.& Bo quidam multas malignorum dæmonum infelta tur, ó tanta ferpentinm o murium multitudo domum
fiusl.is.de ciones patiebatur. vt adiit ſepulchrum B.Godefri. occupabat, vt pia formidine in eam ingredınemo au
fignis Eccl. di omnia dæmonum phantafmata euanuerant a. deret . Domum igitur Dei feruus ingreſſus , totam no
c.7.11. & Meritò itaque S. Benno Milnenſis Epiſcopus toto itempfallendo Deum obſecrando traduxit: có aqua ,
12.& Thyr vitæ fuæ tempore religiosè reliquias fanctorum cuibenedixerat,lotam domum aſpergens,eam a ſpiri
P.3.de de tibus immundis liberauir. ] HactenusGeorgius pre
monia . ca. colens, eas tanquam cæleftem quendam theſau
43.& ad- rum venerabatur b.Meritò B.Ioan . Damafcenus fbyter ſæpiùs iam citatus. Idem poftea hoc quoq;
huc accu- ſanctorum reliquias vocauit , fontes ſalutiferos, ex c recenſer illuſtre miraculum : dipocomenſis vici in
ratius p.: 3. quibus plurima ad nos beneficia manant,ſuauifſimúm cole bouem occiderunt , vt carnibus eius vefcerentur,
feftis.c.67 . quevnguentum profluit c.]Meritò tot olim & hodie Contigit autem vt omnes , quiex illis carnibus comede
Himultos ad corum fepulchra inftirutę fueruntperegrinatio rant, in -morbum inciderent, o iacerent vtmortui. 6
citát, qui- nes , & lufpenfæ tot corollæ , atque anathemata. quicquid carnisreliquum fuit, nigrum euafit ac fari
bus addo Cauendum dumtaxat , ne quas in hoc cultu San dum.Qui igitur ex carne illa non guftarant,id , quod
Abba. fer. Etiſſimo ſuperſtitioſas cærimonias miſceamus, vt açcıderat , viroſancto nunciauerunt. Quireſpondit,
de venera- monet Silueft.verbo reliquia. Sanctis enim odiofa exitium iſtud à phalange damonü ,qui per lebeies per
tione San- ſuperſtitio, grata religio . Teſtata id fuit B.Glyce tranſierant,proueniſſe.Et cum eo tempore non poſjet cũ
Ctorum , & riamartyr, ex cuius corporeis exuuiis vugucntum illis diſcedere. benedixit aqua , quam per vnum efra
ſer.deSan
ctorum fuauiflimum , & faluberrimum morbis omnibus tribusmifit,vt periclicantes conſpergeret, eiſque biben
reliquiis. medicamentum fuere folebat : quadam verò die, dam propinaret. Quo fačto,cunéti tanquam è fomno
a Sur.com . cùmEpiſcopus Perinthiinſcienter argentcú quod ſurrexerunt,prater vnum ,qui mortuus eft. Ioannese
7.ex Ano- dam Vafculum emiſſet, quod Magicis miniſteriis nim procurator ,cuius fratri ea calamitas contigerat,
ætaneo s. impenfum fuerat, continuò defiit lacri fluor vn D non exſpeitans viri fanéti benedictionem ,accurrit ad
Godeft. guenti. Re nona perculfus Antiſtes ad precesconfugit, mulierem veneficam , c ,dum eius incantationes adhi
b Emferus diuinéque impulſus fpiritu vas nouum amouit, o an béret fratri,ille animam egit.] S.Huberti Epiſcopus
C.2 5.cius tiquum repofuit, ac protinus unguentum ficuti prius Leodienſis,veri demonomaſtygis habitaculú mul
vitæ .
clib.4.de ſcaturire cæpit. Quocirca rem diligentiùs inquirens, tiplices cateruæ demonum inuaſerant:id animad
ortod , fid. comperit vas illud nefandis rebusſeruiifle , quod fimul uertens vir Dei,puero dixit ;Vade agua que Sacer
cap . 1 . atque ad Imperatoris aures peruenit,habita queſtione, dotali confecratione ſale admixto benedicta ; ad effu
tanti criminis reum , vtipar erat,fupplicio affici iuffit.] gandam inimici nequitiam orationis virtute impra
Narratur a Nicephoro libro 18. cap. 32 . gnata eft, liquorqueolei itidem (en chryſma) Apofto
Nonvm ., in Eccleſia quóque vetuſtiſſimum , lica aučtoritate benedictus,hucdeferatur: quorīt aſper
DD
& miræ efficacitatis eſt, aquabenedictione facra gine atque litura,mox ita effugabūturhinc inimici vi
ſolemni riu ad id inſtituta ; eáque duplex , vna ba rulenta phantaſmata,vt amplius ſua no audeat infer
ptifmalis in vigilia Paſcha & Pentecoſtes conſe remachinamenta.) Hactenus Anonymus D. Hu- h l. 1. vitæ
S. Eligii
c.in Sab- crari ſolica, qux iure Canonico comprobatur dial berti diſcipulus vel familiaris, ſcriptor vitæ illius. C. 20 .
laro, & c. cera luftralis, fingulisDominicis initiò primi lacci S. Eligius Nouiomenſis Epiſcopus , quinquaginta i vide Su
E
uam de confecrara, nominatim ad dæmonis impetum re amplius energumenos fimul,porrecta eis aqua be- rium in
onfecr. primendum ,& alia perícula auerruncanda , iam in nedícta liberauit, vt refertæqualis cius S.Audoë- vitis horú
$ 4. Sanctoru.
vlu ante Alexandri primitempora , & ſemper à nus h . Sed & S. Laurentius Dunelmenlis in Bri Clunia
(Alex. I.
0.x.Conc. Catholicis omnibus ,magno cum fructu, retenta tannia ,& S.Annon Archiepiſcopus in Germania , cenlloc.ca.
Jannetēl: honoratáque e.Meminit in vita D. Gregory Ma & S.Maclouius in Galliis,aliique duo apud Petrú 7;& 14. &
Cs.Rhe gni Ioannes Diaconusmonafterij,per eius aſper Cluniacenfem , fæpè dæmones hoc rose fugaue- céleritem
plara rç.
gnol.j.de Gonem , à dæmonibus liberati :hodièmiraculum runt i : nonne contumaciores dæmoneGermani,
dc vi aque
dcipl.Ec- iftud apud Indos ſæpè renouatur f. Plura referunt Galli,BritanniCaluiniſtæ,qui tam ſacram vndam , benedictæ
f.z.epift . alij exempla , de lofepho quodam Epiphanius; vt hydrophobi atque lymphati auerfantur?horun Gretzerá
dieb.la (cribit,cùm adhuc ille Iudæuseſſet,infanuni quen vnus ènumero VVierus fcribere fuit aufus,in Grę. lib.4.de
Cruce
po.ep. 1. Idamabeo per aquam cruce fignatam , ſanitati re corum Eccleſia hancaquæ benedictionem , vtlu C.36.

perstitio
 VM
1524 DISQUISITION MÁGICA RVM
perſtitioſam damnari. quæro in qua ? non veteri. Acum confecrantur à Pontifice Maximo , poftulat
quomodo Theodorus , Theodoretus , Palladius ille à Deo , vt deuotè geſtantibus Deus tribuat,
approbarent ? Agnoſcit aquæ benedictionem D. quæ breuiter his verſibus complexus fuit Frulius
Dionyſius Areopagit. c. 2. de Ecclef.hierarch . & nofter :

in Scholiis ad eum agnoſcit Pachymer. fol. 128.An Populat in primis ſacrati afpeëlusut agni.
crgo in adhucrecentiore Schylmatica?nihilmiror Agnum ad cæleftem concita corda leuer:
hæretico tales placuiſſc duces. Sed accedant & ViģJalutifera memores virag neciſſ ,
cerca fidei quædam narrationes. Riga anno 1583. Criminis & vity noxia vincia terant.
Ruthenusquidam ,cum ſapiesmoneretur, vtcum Ec Hoftis vr infidias Stygy ac certamina vincant,
clefia Romana rediret in gratiam , femper autem ob Decipulas mundi,carnis illecebras:
ſurdefceret,finepænitentia deceſſi!. Ex eo die varia ſe Corporeos nobis morbos, cafuſque repelli.
in eius domibus ſpectra dorneſticis offerebant , aſſiden Præſertim horriferos,mortificóſqueperir.
tibusauferebantur menſ«, nemine comparente : cubi Item grana benediéta, cerei benedicti fal beredi.
culorum fores , non modo peſſulis verim diam ſera Etum , & panis benedictus. Inter quæ panis benedi
penſili obfirmata, totis cardinibus euerteb.untur.è fum dio tum ob antiquitatem , cum ob crebra miracu
mis adıbus lapides ingentes iaciebantur pice fadati, Bla, celeberrima ſanè videtur. Etenim & meminit
quos ſe trattaſſe perhibet Sacerdos è noſtris : quidam illius non vno loco D. Paullinus in Epiſtolisa : & avide Ste
autem Polonus, quem pater idem ſe vidiſſe affirmat, co vſi contra dæmones varij Sancti viri, vt B.El. pab.Durá
ti.l.2.de
adeò grauiter est vulnerarus in vertice , vt dies phegus Cantuarienfis in Danis lanandis ( auctor ritibusEc.
aliquot iacuerit femiuiuus.in eadem domo cùm mul Osbernus in eius vita ) & S.V Volphelaus Abbas incleſ. Cath.
tum ftraminis eſſet , id totum in minutiſſimas partes morbida fremint curatione ( anctor Conradus eius cap.58:
comminutum est. Denique hac & id genus alia cer diſcipulusin vita S.VVolphelmi) & B. Hildegar
nebantur plena terroris,que non obfcurè quantum ſi dis cum improbo amore nobilem puellam Tre
bi ius in iisadibus fumpfiffet Satanas,indicabant , in uirenſemn liberauit ( Theodoricus Abbas lib. 3. de vie
greffus in bas is,quem dixi,Sacerdos cum comite altero, ta Si Hildegardis cap.9. ). & S. Marcellus Abbas
agna benedicta thureſ adhibitis expiauit: quo exor. Eugenij cuiuſdam vxorem ex ipfo mortis limine
ciſmo omnis tumultus demonum conguieuit, id quod in vitam reduxit,vtnarratmenle Decemb. Meta
multis deindegrariisædium Dominiteftari ſuni. ) ita phraſtes. Sed iſta ſatismulta piis, impiis nihil ſa
litera Collegy Rigenſis illius anni. tis,vt credant, quiduis plus fatis ,vtnauſeent.Lege,
C
In Mexicana prouincia ſedes etiam Paſcuaræ filubet ,Greizerum li.3. de S.cruce cap. 37. Accipi
Societas noſtra poſuit, ibi circa annum 1587. (vi te & ifta ex Epiſtolari Hiſtoria paucis nota: Dre
litteris prouincia illius accepimus ) erat Inde fæming pani fuit anno 1585. paterfamlias quidam , cuius in a
puer ,quem cunctis noćtibus cum cubaret geripi ſibi à la dibus , varia dicebantur aliquot iam menfes ex oculto
iere ſeniiebat, deinde reponi , quorupererur ignara , voces exiſtere. familiaris is erat damon ,quivariismo
pſe puer interea vitalifpiritu in dies egešto lenia tabe disconabatur hominibus illudere. iaciebat ſaxa pre
properabat ad finem .huicpuero ſalutare fuit in ædem grandia ,nullius tamen capitis detrimento , vaſa quog
facram deduci ,& luftrali aqua , adhibiris compreca domestica altè iaculans, non frangebat.cúmque in his
tionibus facris, adstergi. teĉtis fidibus caneret adoleſcens , damon , cunctis an
Sequenti anno octuageſimo octauo, Viro cui dientibus, lafciuis cantibus proſequebatur teſtudinis
dam Treuirismulier ruſtica nefcio quid ouorum offere ſonum , aperteg, damonem fe effe iactabat. cúmque a
bar, excipit pileo pediffequus, mox pileum ouis expoſi dium Dominus una cum coniuge quoddam in oppidū ,
tis imponit capiti, á ſtarim vſque adeò vexari capit ad ſua negotia diſcederet, comitem Jefe demon adiun
dolore,zt pené deſiperei . confugit neſcius quid ageret D xit: cùm autem ille madefa tus aqua pluuia rediret ,
in adem ſacră, incenfum capul immergit in vas prom nequam fpiritus anteuertit fublatiſque de via clamori
prum aqua luftralis, conualefcir,maga comprehenfa in bus, pramonere domeſticoscapit, ignem utexſtruerent,
questione dixii, ora fic fuiſe venenata,vi guftaniibus herum iam effe in ianuis ,totum imbribusmadefactum .
interitum , exíuberationem langentibus eflent paritu Verim cùm ita fe illudi Dominusadium intelligeret,
ra.] Littera Treuirenſes anni1588. minitatus est demoni adducturum fe patrem de Socie
Mulliponti anno 1593. Virgo ctare proueétior, tate, quiè ſuis cum fedibus exturbarei, ille verò , ne id
tot incita furii ,vt obfella diceretur,recitatis à Sacerdo faceret clamitare,minitariſ inimicitias, & odium , &
!e noftro Litanus: infecta altera maleficiis, epota ſalu quamdiu Pater in yſdem adibus verfaretur fore,vefefe
lari aqua: alia vexata i maligno ſpiriin , appenſa ad conderet & occultaret.Venit tamen herusad patrem ,
collum facra cera cælestis agni ad fe rediere,mox e Grem illi narrat ex ordine, domum etiam mutat ,
confeſſé deceſſere è vita, cium efſent precibus intenta:) seillismoleftiis liberet obteftatur, Pater ne imperita
Sic Littera Prouinc. Franciæ illiusanni. multitudo elata cupiditate videndi, id quod fore vide
Franciſcus Lopezius Gomara quoque teftatur baru:raccurreret, ad eum fibi proficifcendum non cen
dæmonum ludibria & apparitioncs apud Indos E fuit: anū monuit vtipfe, & tota eius familia ablutis
tribus porillimùm remediis diſcuti & depelli ſoli generali confeſſione peccatis,cæleſti pane ſe con
ta efficaciffimè; Venerabilis Sacramenti Euchari firmarēt, cauereniquene quis ant ex domefticis ant ex
ítiæ præſentia , Crucifixi imaginibus illatis , & a externis,fermone cum hoftemiſcerēt,nevè ex eo,vtan
quæ benedictæ aſperſione. idque non ſemel ipſos tea fecerat, occulta perquirerēt ,riderent potiùs,qua ab
cacodæmones Indis confeſſos.lege Hift.Mexicana co dicerentur,& vi orta ex mēdacy patre planè contē
cap. 2 ; ſ . nerent,Illi cum fe fa turos recepiſſent omnia , dedit eis
DECIM VM exhibent remedium res aliæ pater ex conſecrata cera agni cæleſti ſimulacrum ,
Catholico ritu (olitæ benedici ad hunc effectum , quod filia ceruicibus, vt que omnium maximèà demo.
vrcerez formæ orbiculares Agnos Dei vocamus, ne vexabarur , infererent. Hic terrere demon cæpit
propter agnum vna in facie imprellum : de quo clamoribus filiam ,minitarique ni ceram illam abiice
rum effectibus liber exſtar Vincentij Bonardi. ret , fore viei obiorto collo animam eriperet. Sed illi
multa quoque Perrus Matthæus
in 7. Decretal.I pairis monita & confiliaficmi,cum loquentirefponfa
non
 LIB . VI. C. II. SECT. III. Q. III. 125

nõ redderēı,ſeſeg inuicē cătra hostē Sacramenrori te- | A leeſſe ostendebar :hic à Burgundia usg , ad nos adu.s
lis armarēl,facile ſe ab ei' infidiismoleftiisg iulati sūt ctus , vigue fumma compulſus in templum , non proirs
In Treuirenli ditione hoc ipſo tempore,vt ſunt defut canem agere, quam agnusDei,in collum infer
plurimæ illic lagæ ;quadam pueram octocirciter an tuseft :tum demum obmutuit, humanitats redduus,
nos natum , fuis preſtigiis ac carminibus circumuen Salutari animum confeſſione purganit,idem amnlerim ,
tum , in eas ſedes folisa eralabducere,ubi per licentiam alteri fuit eodem morbo laboráti.] Ex literisGer
noćtis actenebrarum nefariis lufibus indulgerent, bic mania ſuperioris,collegi Friburgenſis,Anno 1590 ex
fue quóque partes puero dabantur,vt dum ille choreas eâdem Prouincia in hæc verba Oenipontani ;vi
conferiismanibusinter ſe ducerent, is earum fallatio grauirali morborum medicamentorum refpondet vti .
nem rympano profequeretur : nec modò ludorum erai litas, terriculis diaboli opponitui mulris in locis,facra
chorique ſpectator ,ſed ſapèetiam prestigiarum quibus rum planguncularum , vfus ,ex eo genere nonnulla
ille humanis corporibus vitis , nocent. Hunc Archie ponentur. Affirmabat fe quidam inferis destinarum
pifcopus deductum in aulam custodori iuffit , vt Cate ob (celera commffa, furnsg, agitatus inuocabat demo
chifmo cuius erat planè rndis,imbueretur:cui cum ſa nem ſubinde,quem adeffe monftrabat , pauentibus
cerdosnofter effig.em cæleſtis agni,de ceruicibus fu- Baluis , indicis intentu :hunc perſanauit vnus ènostris
ſpendiſſet, noftu adfuitdamon , grauiterg; puerum in mollibus primo delsnitum verbis,mox eiiam ad confef
crepans, quod tam facile ſe decipi palus effet, iuffit fionem adductum , donata , quam pre demitteret in pe
ceram illam ,ni vapulare vellet, abiicere ?territus puer Etus,bullâ agni cæleſtis. Corpus quidam animámque
impera'a fecit ,continuóque damon , eo quod iam me diro animarum pradoni deuouerai rempore prestaruto :
tuebas amoro, ad muros orbis eum abripit , nigróque hora fere inſtante , vi fæpè praua conſilia , nimium
impoſeum hirco , ad impuriſſimas ſagarum regiones calida reputālør poſt factü ) mestus arque anxiusadit
momenio transfert . Qui cùm aliquamdiu intervene facerdorem :eum dum confulit irementibus labris,deer
ficas latitaffet , reftituitur iterum in Palarium , fracta rantibus oculis,repentinopauore,Opem ,exclamat,infc
impliciiaquenodisrefliculâ,unde cera illa pendebar. ) licijočem ,quem tu expedis,pater,auxiliare aliquod ſa
Is puer Archiepiſcopi & Ciuitatis petitione in crum . Querenii nostro ,ecquid noui ? Aftat,inquit,anie
Collegio noſtro inclufus feruatusq ;,donec doce ostium hostis, periens abeuntem & hoftili vultu mini
retur quæ ad diſciplinain Chriſtianá neceffaria,vt tans raptum ex condiéto, ergo buic quoque fimile reme
cùm poftca rediſlet in aulam ,Sacramétis religiosè dium alluă eft.Neque hac funt fama incognita.Rusti.
munitus à dæmonum laqueis eriperetur , quod & cus cü inand.ſet Oenifonis agere viros , qui veneficia
denique factum ,etſi poflea relapfum criminis poft ct prestigiascertis medicamınıbusabigerent,in colle
aliquotannos pænas dediile debitas inaudiui. gium venit,medicinam (hoc verbo viebatur)petensad .
Anno ſubſequente in eâdem ditione fuit ado uerſus diabolum.interrogatus quid mielligeret nomine
lefccns ruſticus,ſed peracri ingenio intra quintum medicina: haut ſcio,responds : nihil enim prater auds
decimumannum , Hic non femel accefferat ad fe tum habeo : ſed istud quidquid eſt , deabolum fuget.
ralem locum vbi permiſti feminis mares,& ætatis Data igirur particula cerea , quam ſaluarem ſenſit
teneræ maioribus dæmonemagiſtro epulabantur, adeò , vr paulo poſt vni è noftrisipſius oppidum sier fa
noctis licentiâ diſcrimine pudoris exſtincto . Ipfe cienii ,cum propierea obfideritur à pluribus, fepina
tamen nondum Deo Deipareg renunciarat,execran ginta ampliùs fuerint dispertiende. )
das nondum precationes fecerai damone praeunte. Fe Tum etiam'è Turonenfi collegio perſcriptum ;
lox tantum cerebrum càm fumpfiffet in cibum , decre Puella recensnuptui collocala ,poft horarú triū irrisam
ſcenie luna fen !sebat fibimentem imminui,VbiTreui luctam cum borrendo fpectro, ſono vocismolug, corporis
renfem ingreffuseft vrbem , quam nunquam antea vi. energumenā referebat:mox breui geſtaríõe ſacraiçagni
derat, co nimirum ducence ad ſupplicium , quiduxe imaginis,quã ànobis acceperat,eft in priftinú rejtsruia .]
rat admaleficium , vti fanaticus dedu £tus eft in edes Sub idem tempus Avenioni mulier maligno
Principis,vr, feorfim ab aliis certa in domus parle D vexara ſpiritu , cuifuaferal unus è noftrisvt conueni
Curatus à nostris , demonem excuteret. Sed cùm ei ret ſacerdotem ( dalo interea parentibus caleft agno,
nulla à damone nočte daretur quies : coniuraríſque à quem ignara infuerant in vestem ) cum conſilium
quibus diuerberabatur , vel cereâ effigie ſacri agni, obliuifortur , aut differt,à quatuor quali folibus per fe.
quam ad collum habebat,auulfa , Archiepiſcopo placuit neftram raplata eft fupra domefticum re&tum :mox au
mitti in Collegium Societatis : nec bic quidem fuit mi diuit 'sumana voceminantem pracipirium , nificercam
fero pax,niſi ſolemni ritu cubiculo expiato,pretium erit imaginem abriceret, quam in veſte habebat. Intellexsıt
quadam ex iis memorare , qua ab ipſo narrabantur,ita illa quid effet , efe agnouit (uafores mali.ergo magno
enim ipfimet Antistiti ille : cùm exerceretur nostra co animonegauit fa£turam , ſtarimque conuerſa ad pre
meſſaiio , fut unus étua coborte ,qui gloriatus eft qua ces , reli&ta eft ( vi cam inucnit maritus excitatus cla
dam nocte ( indicabat enim eam qua fuiffet ) dormienti moribus) de recto ſuspenſa . ]
ubi potionem pestiferam ingefliffe ,reperto ad teadstu Anno 1590.Treuiris ,acceplă adolefcens iniuriam ,
ex occaſione, agni Dei,quem iturus cubitum relique cü infigni rerü saltura, à quibusminimèdebebat fere
ras imprudenier in menſa, quod ſi paulò capacior fuif bar iniquiùsquàm Christiană deceret: ita dolore arrox
la calix ,mortem non effugiffes.Cenè ipſe Archiepifco- E & maroris immodicº,cum ſub crepufculü folus obam
pas dexi!,fe poft illam noctem ita infirma fuiſſe vale bulat,damonë baut occaſionū ignarã ,aui ſegrē, obuiū
iudine , vt per aliquot dies decumbere cogeretur. Cum habuil ,effigie virinobilis,airo colore.cxhorruit primi,
bac dicens in magna.corona nobilium non faceret fi fed falusdiēta timorē děpſie.Quarenti causā iritiria,
dem , ad Præfectum Vrbis , quin & te, inquit, nostra respondet quod erai:tum damon preciſam omnem fper
Lamie bis inuaferunt ,fed abea pixidula quam fers recipiende pecunia per validiorü porētiam internerſa:
continenier,vbi funt imagines bina, & nefcio quid con proinfe Jequaturxopenſarurum omnia leui negoriuc :cui En vnum
fecralim ( Agnum Dei intelligebat ) ſunt à conatu re adoleſcēs. A noris mihi G ab amicis imporulur,o habe remediū.
palja , de harum geſtatione rerão confifuseft præfe&tus. ] bo fidêignoro ,có quênūc primü adspexiiboneDe'.Hac
Alius à dæmone obfeffus,fanem magis ringendo extremode to velmi fulminală monjură hominis in aură
ohjen lurrando,quam rarincinando eo loquêdo hominem , ceffit.postridie eâdem horâ idem agitanıs, offertſemu- l
11 list
 M
IONV M
V ISIT CARV
526 DISQ MAGI

lier amano cultu,orar breue ſpacium ſecreti receffus: 1 A nâ morte delatum ad monafterium ,perille inltan
abnegat iuuenis : instantem ,repellit. Exin fuadet illa, er, vi in Monachú reciperetur,tādem obtinuille .
profērar è cubiculo gladium , & in aduerſum parietem Postquam igitur (verba luntauctoris libriJodcalta
impingat: recufat principiò :demum ,neſciusquid age funt in monasterio , volens Deus ostendere , quantum
ret (wut cura abftuleraimentem ) morem gerir : inter smierceſſionehorum ſanctorum flettatur ad mifericor
feriendum parietem ; Deus benè vertar,exclamat: hoc diam , qua liberaliser liberet peccatores ad eos con 17
quoque fecundum fulmen damonem abegit. Rediit & fugientes:permiſir cuneum equeſtrium armatorum ma
tertio hærebatenim adbuc infixa animoſolicitudo , e ignorum Spirituum per fupradictarn viam facram vi
pellax non deferebar )mulierem afſimular polleniem libiliter deſcendere , pradiétum Franconem requi- * cort .
arate ac forma : in ftuprum illicit lafciua voce gestú reniem , quem iudiciaria definnione fe feruum vicif caicic.
que , nec ſe continet inira verba , vim adfere renienti: ſe glorianier saltabat, Taluier enim alterando , abla
vociferarur iuuenisopem implorans:accurrentibus ſu sū perquirendo viji funt veniſſe ad portam monastery.
bite domesticis,improba facieseuanuit:at ipſe confectus Vbi non inuenienies cum reuerſi fint tristesmulta ne
Laffitudine linquente animo repertus: rogatus timoris B faria iałanies in San &tos . Qui dum requifiti fuffert à
canfam & clamoris ,nebiſcere quidem :adio iacebat vicinismonastery ,quid hoc effet,resföfum : Franconem
rigenribus oculis exanimatus, per metum etiam voce feruum corum ablară à Bonifacio e Alexio, muſli
amiſſa : igitur collocatur in lecto ao refoucrur,fimúlque iando adiiciebant,remanfile per quod cum vincere pre
reuocaturanimusasperſu aqua piacularis.poštrıdie rē tabant. Quod vbi Abbate Fratribusab audiērsbus
omnem exponit , & nostrorum ſualu facris mysteriis, nunciatum eft , ſubriliter perquiremes profeffionem re
confecrata cera,ceterieg, armis formidatis diabolo , in . gularem non illum feciſſe inuenerunt. Qua ſtudiosè
ftruétus,ita perterrefecit aduerfarium , vt apparere de facta anima illa carne foluta eft . Ex quo darum in .
En Secun - fierit .] Bencius in litteris Rhenanis d.anni.Fit tamen telligi,quod mifericordiflimus Deus, quem cuncta mo
dum.Te aliquando Dei permiſlu , vt hoc remedium non
riú . Quar- nastici ordinis implere permiſit , meritis Sanctorum

3
tum , iuuet , maximè quando per aliud gloriofiùs vin Bonifacy & Alexij,quorum fuffragium loro corde pe
cere decreuitDeus vt per nudum noméles v vel tierai ab omnibus infidiis inimicorum eripuit ,ad lau
MARIÆ . veriſſimo id euétu comprobarum Au dem gloriam nominis fui. Amen .
guftæ Vindelicorúanno ſupra millefimú & quin - C VLTIMV M accedat,pulfatio Căpanarum Ecclefia
genteſimum nonagefimo primo.vbi adeptio conſe Catholica (ná hæretici inagis oblectantur tonitruis
crata cera cum imagine agni,multis præfens remedium bóbardarum ) quam docet experientia quotidiana
in horrificis à diabolo monstris, & terroribusnocturnis dæmonibus adeò infeſtam & inimicam effe ;vt ab
fuit:alicui tamen,quaſi contemneret demon,palàm ap iis excitatæ tépeftates ,vel ingruentes impediátur,
parens,& magnaobl ta vi argenti ad flagitia impeba vel iam ortæ ledencur & aliò auertentur , vt recte
lens,retinaculo perrupto ,abiectóque inuolucro ;le's v docuit Concil.Colonienſe c; & cófirmat exemplo c cap.24.
MARI È inuocala nomina ſaluti fuêre . ) idem quodá Venerabilis Petr .Abbas Cluniacenſ.dcům dlibr.i.de
in litt.Germaniæ Superior. miracul.
aliquando(inquit)frater quidem ,loannes nomine,na
Anno 1589.mulier quædam quæ chirographo , cap.13
tione Italicus, irregularis diſciplina ſcueritatem fasti
quod proprio ſanguine conſcripſerat, le damoni diens,etiam fugere de monasterio cogitaret:ipfe ei dia
deuouerat;cùm refipifcentiillud damon ſapiùs osten . bolus Abbatis ſpecie affumpia ſe obtulii.Nam duobus
taret,freta ,diuiniagni,prafidio, cuius imagine pectus damonibus in fpecie monachorum ſecomitantibus, fia
municrat, cùm reddi chirographum fibi iuffiffet , tan tri in quodam monastery Loco fecreto foli reſidēti,mul
dem vidit illud in cinerem fauillam conuerſum ad ptáque fecum volnenii,opportunum fallende tempus fe
pedes fibi abiici. ] Idem in litteræ Colonicnſ. & inuenifſe credensapparuit,eig,afſidens dixit: Egol fra
Treuir . Collegij . ter)modo huchospitandi cauſa diuerri:fed caſu to can
VNDECIM VM ſunt pia fcripta ſeu amuleta facra spiciens, agnouimulta te ſollicitudine laborare,mulróf
ad collum appenla, vt fymbolum apostolicü ,lnitium que in corde tuo cogitationum æstus verfare. Quorums
Euangelij D.loan . In principio crat, & c.vel pſalmi cauſa,licet quibuſda referêtibus mibi ex parte nora fil:
alicuius particula;quo & olim vſi multi , & lcribit Vi tamen eam pleniùs indicaueris, potero forſitan vule
a Cóment. Eman.Colta a Hormurij noſtris temporibus,hoc libi dareconfilium .Unde,guis fis,& quaremastus ſis,
rer.Indic: pacto demoné ex energumenâ pullum.Sed vt hoc amico guarēti expone.Cúmque frater ille ignoto,vt pu
remedium fit licitum ,duas códitiones B.Thomas tabar,homini ſecreta cordis fui aperire formidaret, el
b 2.2. qu. exigir b :Prima eſt ,vt piis verbis nihil ſuperſtitio etantummpdo natione Italicü eſſerespondiffet:demon ,
96.art.4 . Cum admiſceatur,verbi gratiâ , fi fideret quis figu qui monachus videbatur,adiunxit:& ego ipſiusregio
>

ræ , colorive litterarum , velmodo ſcripturæ , vel nis abbas fum , & - tibi bene in omnibus auxiliari por
materiæ membranæ ,vel atramenti.fecunda condi. fum . Nouienim ,licet tu reticeas, quod Abbas Mona
tio,vt cecta fit gerentis intétio , veluti fi pius ver ſterij huius cateri male tetractant,néque ut dignum
ború ſenſusobferuetur,fpes verò figatur in Deú , Eleflet honorani,inſapermultis fæpe iniuriis vexani.Vn
idque fiat vel ad profeſſionem fidei veræ , vel ob de admoneo te, vt tibi cöfulas, locum hunc omnimo
alium pium & fanum finem , effectúſque à diuinâ dis perniciofum derelinguas,e mecum recedas. Para
potentiâ , lub eius beneplacito , expectetur. Vide tus enim fum te ab his malis eripere , f Abbariam
quędiximus,li.1.q.de Periapris,& periāmaris.Duo meam ,qua ( ripia ferrata dicitur perduétum ,omni ve
decimum accedat , fidei datæ Deo præſtatis pura ibi honore ſublimare. Ad hoc frater respondir.Egohinc
feu VOTORVM PERSOLVTIO . Narrat M. Ba exire nullomodo poffum , quia de clauſura monafteri
conius Annal.Ecclefiaft.rom.xi.anno CHRISTI. probiber, fratrum memultitudo circúdai. Turc dia
1004.ex M.S.codice Calſinate: quendam Franco bolus; Necego,inquit ,quamdiu hîc fueris, te in aliquo
nem Maringum (familia adhuc fupereſtinterMo iuuare potero:fed fac qualibet anie,z i ſepia monasterij
ſellanos )promiliſſe loanniCanapario ſe cum illo trangrediaris:quod poftquam feceris, ego ſtarim ediri,
religioſum habitum ſuſcepturos in SS . Bonifacij téquead locum meum , vtdixi perducam . Sed miſeria
& Alexij Romæ monaſterio ; ſed promiſſi coni cors Deus , qui non permittit nostentari fupra quam
temptorem à Dco lue anginariâ percuffum . Vici ferre poffumus,non vltrà paffuseft hoftë procedere: fed
ficu
 LIB. VI. C. II. SECT. III. Q. III. 527

facue, Scriprum eft, quifecitillum , applicauit gla- A illis in Beati alicuius honorem imponitur , veil
dium eius. Quando xám gue boc agebatur , fratrum lius quali commendetur tutelæ vas metallinum ,
conuenius in refectorio , ex confuetudine , hora ce diuinæ laudis inſtrumentum . quid dignum repre
nandirefidebar:qua expleta , à Priore , fecundùm mo henfionc?Effectus illos non tribuimus formæ,leo
Tem , uno istu ſcilla percuſſa eft. Quo ſono andito mox arti , vel naturæ metalli. Non obtula adeò Ca
damor ,qui Abbatem fe fingebat, ačtu diuina viriu (holici pectora geftanus, nec sol veritatis ab
te ,à fratre cuiloquebatur fi abripuit, & precipiti cur Ecclefâ tam procul auerfus radios fuos elongauit.
fu acmaximoimpetu ad latrinas,que proxima crant, Non aſſerinus , quod Peir . Mexla d , diſcuti has dia Silue
tendens, vidente fratre iam di&to in carum fe inferiora procellas vi ſonitùs aërem diflipantis, fecerit hoc var.le& .li
demerfil.]Idem quotidiè fateturmaleficæ ,li; quan efficaciùs ſulphurea belļi machina.poppyſmis fo- -.cap .9.
do à dæmone ad conuentus feruntur,vel inde do rec velle louis fulmen diſpelleſe.forec in Genti
mum referuntur,fignum campanæ audiatur ;con lium opiniones delicas incidere , de æris lonicu
feftim dæmones ipfarum baiulos (purcum onus dæmonum fugatore ; de quibus,viderdi Alexand.
in ſolum deiicere,& fugâ trepidos dilabi.Recen Aphrod & Macrobius 3. Tribuimus ergo vim e Alexádr,
tiores hiſtorias ex actis iudiciariis fideliffimè de efficientiámque omnem conſecrationi fiue bene- Problem .

promptas , cum Martino de Arles ,& Grillando, B di& ioni, Gic diuino iuflu ſeu diſpoſitione ope- Maciob.li
non paucas nec illepidas luggerunt Binsfeldius, ranti. Dei virtus , Dei digitus agnofcendus. calia S.c.19.vi.
a Arles , & Nicol. Remigius a ; qui ſapienter nosadnionet Deus diuinæ ſuæ protectionis & potentiæ ſuaui- de Magia
cractat. de cauere à duabus technis Lamiarum , mendacio ter omnia diſponentis , & fortiter operantis figna miſcel.l.4.
fuperftit. cap. 14 .
Grillá. lib . conlutis : dum inquiunt primò hunc lonicum nocaſque Eccleſiæ fponfa ſuæ tribuit. Serui ne
de forrile . campanarum inefficacem eile , poſtquam tempe quam dæmones huncſonum , quafiDei viui im
9.7 . Binsf . Atas ſe in territorij, vbi campanæ funt, terminos perantis fugam , recognoſcunt præconium :haut
de confel. penetrauit:quaſiverò aliquæ porcariæ diuinæ lint aliter quàm ſubditi omnes,etiam inuiti , regij fal
male.poft.
concl. vlt . inetæ ponendæ ; vel Deus non ſemper paratus fit uiconductụs ſignum reuerentur. f f vide de
dub.6.Rc- nos à maleficiis , cùm expedit , eruere, alterum , Obſeruandum præterea , Non ſemper Eccleſi- his Guilh .
mig .lib.i. dum aiunt ,non prodeſſe fonicum campanæ, cui fiaftica iſta remedia eſſc efficacia , neque ſemper Pariſiensć
dæmono- dum luſtrabatur , concubina Sacerdotis nomen homines per ea maleficiis liberari : duas verò fol. 44.
las.ca.26.
impoſuit. quo quid magis ridiculum ? huius rei cauſas præcipoas videri, alteram pec- Steph.Du
Obferua hîc ( Lector quæſo duo. primò vul catum maleficio læſi , vel medicinam adhiben- rant.lib.de
gus cenſere campanas baprizari, quod & Maxi- ctis, maximè li ea non vacet ſuperſtitione , vel G ritib.Eccl.
milianus I.Imper.putavit, vt patet ex grauamini modicam fpem fidémque habeant ; propter qua, Binst.Typ.
bus ſedi Romanæ ab eo propofitis : arcipiunt hæ indignos effectu ſc præſtant : caulam cenſeo al GG
retici , & acerbiflimè in hunc morem Brentius, teram , maius bonum ægri ſeu læli , nam affli
Caluinus, V Viceus, qué vocát,campanabaptiſmum , ctio & ægritudo ſolent à multis peccatis homi
inuchuntur.Sed hicmos illorum eſt,affingere Ec nes abſtrahere , aus præterica peccata expiarc , aut
clelia errores idiorarum , vt tranfugio & ſchiſ patienti mericum adaugere , & ſpectantibus pa
mati ſuo nefario & monſtruoſo colorem aliquem tientiæ aliarúmque virtutum ſpecimen præbere.
inducant. Veriſſimum eſt, quod rectè docuit Car Quid ? quod & Gentiles intellexerunt, præftabi
blib.s.có. dinalis Hoſius b ;campanas non baptizari,ſed be lius & felicius eſſe , patienter aduerla,tolerare,
tč. Proleg. nedici. Legant iplum Pontificale Romanum ; de quàm illæſum nihil omninò aduerfæ fortuna de
Brentij. g Vide D.
baptiſmo nihil inuenient.Legant Alcuinum Flac guſtare ? 8
Aug.li.22.
cum , & reperient hæc verba ; Negue nouum videri deciu.Dei
CA PVT II 1.
)

debet campanas benedicere , d ungere, & eis nomen ca.22 . & li.
imponere. En tibi verè & integrè ritú totü.an hoc 83. 99: 9 .
Quorumdam remediorum Eccleſiasticorum contra 79.& Chry
eſtbaptizare:Sed ecce,inguiat aliquis, tibi in Ca - D calumnias hereticorum defenſio. Loft.homi.
pitulari CaroliMagoi prohibetur,ne qui clocar(ib . 8.in cap.4 .
campanas )baptizent.Scd (quod vitus Amerbachius Ollemnia ſemper infaniunt ; qui ex Ecclefiæ ad Roma.
criam non diffitetur ) non benedictio illa de qua matris gremio,ab eruditionc & pietate irnplu. A
eius præceptor Alcuinus,ſed quæ fortaſſis tum ir mes pulli cuolarunt ; quotieſcumque vel rei tra
repſerat fuperftitiofa quæpiam baptizatio & in &tatio , velmala illosmens adigit de cærimoniis
tindio campanarum in aquam , prohibetur.Alio ritibusque Ecclefiæ Catholicæ diſſerere, Ferunt
quin etiam benedi& ioncm alibi à Gallis ſcripto camen inter eos furoris & maledicentiæ palmam ,
ribus baptiſminomine ſcio nuncupari. Iuo , ferm . qui Theologiam vix , ac ne vix quidem , à liini
de Sacr.dedicat. Ipfum , inquit,templlom fuomodo eta ne falutarunt ; impudentes quidam medici, ar
ordinebaprizamus. ] Quid hoc , aiſi bencdicimus rogantes grammatici, & litigioli leguleij , abrit
vel confecramus 1 Hanc benedictionem etiam E luriſconſultos vocem , & ſanctum auguftúmque
Græci olim nouerant.Nam Apud Gregor.preſby nomen rabulis proſtituam ; qui diuinæ lapicn
terum lego , B. Theodorain archimandricam tin tiæ , cui vera iuris diſciplina innititur , tam funt
tinnabulis bencdixiſſe . vixit autem ille D.Grego expertes , quàm maledicentiæ virulentæ periti , &
rij Magni temporibus.Nolæ in Campaniâ inuen ſuperbiâ hæreticâ turgidi. Luminaria iuris duo,
fas campanas Strabus eft auctor ,lib.dereb. Ecclef. vnum fæcularis , alterum Eccleſiaſticæ iuriſpru
inde à Nolis nolæ ,à Campaniâ campanæ . putatur dentiæ , ſunt :hoc Soli , illud Lunæ non absre fi
antemille annos D.Paullinus Nolanus Epiſcopus mile dixeris , iubar ynum fudit radiatus apex Im
inſtiruiſſe , ve rubis veteris teſtamenti argenicis peratorius, alterum Pontificius. Solem hunc è
c Num.zo. & corneis cſuccederent ; & populum ad feſtorum mundo tollere conantur hirabulæ , quia Pontifi
23.Sophố. cultum , miſſarum ſollemnia, & horas Ecclelia cum ; qui B.Petro,in clauium , & legiſlationis po
loceph. fticas conuocarent : quid hic Deo difpliccat ?be teſtate , ſucceſſerc ; ſanctiones ignibus traditas,
11:br. 3.an- nedicunrur , vt fragore ſuos ſpirituales hoftes ter ex hominum memoriâ , & tribunalium fubfelliis
119.ca.rs.dreant & repellant. quid hic ſuperftitiofi ? Nomen excutere obftinatè nituntur. Divinum ergo jus
lil 2
iguorant
 VM
SITION RVM
528 DISQUI MAGICA

ignorant , quod non agnoſcunt : quare nec Iurif- | A (impugnarunt : non eò tamen inſanıx prouciti,ve !
conſulci,ſed leguleijmerentur audire.Vnusdehoc Magiam in hac inuocatione vliam cauſarentut.
grege caninam ſuam facundiam ante aliquot an Faretur poftea , in Ecclefia primirina piecos!'arc dò.
nos, in rabioſi fori iurgiis vænalem , ſcriptis vno num fuiffe, voce humana eto poreftare diuina de corpo
in capite laris, trazeprūs,prodidit ; ſed & inſcitiam ribus obfefforum exigere diabolum vel compefcere ,
ſuam & antiquitatis omnis ignorationem , quin hi ( air ) dicebantur Exorcište, proprerea quod månus
& cerebri læl vælapiam fimul orbi propalauit, vexaris à cacodamone imponeban',& folemnibusqui.
Godelman . libr.z.de Lamiis cap.6.num.21. bufdam imprecationibus et obteftatiombus damones
B.
Pro exor Reprehendit primò Exorciſmos Pontificiorum ; eiiciebär.] Ig turte ipfo (mihomo)teſte in Ecclehá
ciſmis. & dicit annumcrandos exorciſtas Pontificios in primitiua Exorcista fuerunt ; qui quo nunc noftri
cantatoribus,cur quæſo:primum ,qaia Aretius fcri eodé & nomine dicebanrur, & cadem ex caufa &
bir , hos vt plurimum effé Magos. ſcribit Arctius? codem rituac mureve fargebárur.Quid igitur in
vah ; quantæ fidei ? quantæ nimirum bóſtis Ponti noftris culpas ? an idem'culpas in veteribus? illof.
ficiorum ,hæreticusSuinglianus.idoneum teſtem , nè incantatores etiain facis ?non opinor. Sinon
cui credas iniurato , hoccinc eft Iuriſconſultum facis , cedo diſcrimen : cur noftri incantatores &
B
efie , tales teſtesadducere ? fed video addi multos non illi , qui quod noftri faciebant ? li dilirimen
alios , & quos honoris ( credo ) cauſa nominabat, nullum oliédere potes;nonnemortal'um ineptii
Chemnitium Lauaterum ,Peucerum ,Bodinum , & fimum te calumniatorcm meritò pronunciemos :
Vvierum .benè quod ciuſdem farinz, benè quod Sed ecce difcrimen , olim hoc un primitiua ( inquit )
hæretici aperti cæteri, vnus vel hæreticus,vel fi Ecclefia fuit peculiare donum :cùm autem hoc donum
dei nullius ftatæ ,in teſtabiles omnes; & vnâ linea ciiciendi dan.onia in Ecclefia defiiſſet , raxoſna id ; illa
inducenda nomina, vno verbo reiiciendi : inimico ad ſuperstitiofisexorciſmos,& ad Magicas verius in
surato contra hoftē non creditur. Addit probationem cantationestranſii , vi Chemniriusan .] Pergit nobis
ſecundam ,vt incantatores diris euocationibus diabolos Oraculum fuú ex Chemnicij cortina depromere.
ab inferis euocant: ira exorcista malignos fpiritusex Nos Chemnitium cætcris , quibus eius libri re
hominibus animantibus certis precibus recitatis et ferri ſunt mendaciis, hot imprimis illuſtre adic
uſurpatis,additiſque aliquibuscerimoniis,characteria cille contendimus ,nec fimplex iſtud , led in vno
bus, execrationibus , et sapè repetito Dei nomine, multiplex mendacium . Primòmentitur , cùm ait,
MAR I Æ , of Sanctorum eiicere conantur. ] Vide hoc donum eiiciendidçmones in Eccleſiâ defiifle:
comparationem & ride, incantatores diris carmi. quando enim deliic , quod quotidie videmus per
nibus dæmones ex inferis euocant ; & c.imprimis totam Europam ,vbi Catholica viget,vigere: quod
falſum illud,Incantatores ex inferis dæmones eli in vtramque ſe Indiam propagauit: Indicarum re
cuiſſe : aërij tantùm fuêre , & nondum in infer rum Annales euolue , adi templa Catholicorum
nimalam manlionem compulf . indenullis paret per Italiam ,Germaniam ,Gallias,Hiſpaniam : fre
exitus ad Magorum carmina.Soli Deo hæc pote quçotius nihil inueniesnarrationibus veriffimis
ſtas cosemittendi comperit . Sed ignoſce hoc er cicctorum dæmoniorum . Debit hoc donum in
ratum Leguleio , & & qui ex Cheninitio , Aretio Proteftantium Synagogis, fateor a:fed illæ ,partes
& Lagachero lectis obiter , ſubitò Theologus. Ecclefiæ efle , ſchiſmate nefario ,defierunt. Secun ,
Deinde non qui conatur pellere de corporibus dò mentitur, xexofnnlæp ,vocans hanc obferuatio- avid.Thy.
dæmonem idcirco Magus , quia conatur. Sed fi nem Catholicorum.Obtemperant illi diuinæ iuf- reum.de
magico ritu conatur.idcircò (inquiet )dixi id eos, fioni , & ritum ab Apoftolis per manusacceprum par.z.c.40
.
conari certis precibus charalienbus, execrationibus, retinent : fibi promiffum fciunt ; In nomine meo
D
& c. de charakteribus, quod aitmendaciú eft:Ponci. damonia eiicieni. fidei , quàm mordicùs tuentur,
ficijexorciſtæ iis non vtuntur.de prçcibus, reſpon hanc promillionem annexam 'fallere ſciunt non
deo, illas quæ in Pontificali Romano præſcribun poſſe. hac illi fiduciâ , & proximorum iuuando
tur, Sanctas & pias eſſe, nihilque continere quod ruin caritate inducuntur ad Cuſpiciendum cum
fapiat ſuperſtitionem : vel,cedo ,quid illud : Exe dæmone certamen : hac freti , di uinâ eos iuuan .
crationes, diabolo ingeruntur non vt hofti conui te gratiâ hoſtem occuparis ſedibus etiamnum "ex
cia tantùm , quod magicum tamen non forer, led pellunt.
ab vtentibus auctoritate,à Deo ,Apoftolis & luc Tertiò mentitur,cùm ait ad ſuperſtitiolos exor
ceſſoribus eorum conceffa , in pænam criminis ciſinos deflexille & Magicasdecantationes. Pro .
diaboli , & pænæ illius à Deo inflictæ comme ferant exorciſmum aliquem ſuperſtitioſum , ex
morationem . quid hîcmagicom ? Dei nomina re Ceremoni. Ecclef.Roman . quod nominant. Pro
petuntur, quia Dei potentia his declaratur ; cáque ferant , inquam , ſi poſſunt.non protulere , quia
declaratio dæmoniadmodùm odiofa , Deo hono non potuere. In re tam graui, tam capitali,nu
rifica eſt. nam Dei virtute fe exorciſta dæmonem dis alfertionibus vtendum non fuit,non fuiflent
expulfurum fperat, & confitetur. quando tamen E vſi,niſi mentirentur. Ex Mengi libello video illos
B. Virginis & Sanctorum nomina adiunguntur , quiddam fruftulatim intexuiſſe de Nominibus
( necenim id frequenter fit )idcirco adiunguntur , Deiparæ : quæ nomina illi fanè,veréque tribuun
vt fit quod dæmonem mordeat ; qui ſe ab his fæ tur : fi piecas ac deuotio Mengi illa fibi cenſuit
pè victum , fæpè triumphatum meminit, & talı adricienda cæteris ; quibus Dei virtus dæmoni
nominatione vehementer cruciatur : præterea , vt obiicitur , quaque ille iubetur egredi ; quid ma
hi Sancti ,& præſertini Deipara virgo M A R I A gnoperè culpandum , nifi illis qui Deiparam vilis
( quàm contemptim caninum illud os Marian , mancipij loco habent, qui eius laudes, & præco
nudè nominar ) interceflione ſuâ energumeni à nia von ferunt? Sed nec nos omnes priuatos exor
Deo liberationem obtineant ? Quis ( ô caput in ciſmos à diuerſis exorciſtis , pro cuiusque deuo
fanum ! ) queat hoc incantationi afcribere :multi tione compoſitos , defendimus ; ſolùm Eccleliæ
veltrum Sanctorum inuocationem , quàm calum Catholicæ ritum , & publicâ Ecclefiæ auctoritate
niosè ,tam ineptèac frigidè , in hunc vſquediem introductos exorcilinostuemur : hos ab omni ſu .

perfti:ione
 LIBRI VI
V I.. C. III.
529

perftitione vacuos , & expertes incantationum A cerdony'exorc ftæ obſecrant. Nec ociofa eſt San
afferimus : neque hoc certamen ſubire conrra &torum nominatio ; quorum olim nomen dæmo
quemuis aduerfariorum detrectamus.hinc in nos nes non tuliffe conftat ; ex iis quæ de B. Antonij
tela torqueant, fi quæ inuenient: hoc ipli (cuto nomine Athanafius, & de Litan arum recitatione
facilè illa depellemus, ne latus hauriant, Proban alij tradidere . Nihil ergo Magicü in his ad San- fvide fup.
di onus illis incumbar. nondum probauere. Nec ctosverbis.Dæmoné exorciſta alloquitur, incre d.ſect. 3.
remcd.s.
probabunt. quid enim queant idoneum menda pando euin feucre , & cóminatóric,& per'modum
cio proferre probando ? Veritasmendacio nequit imperij,ſicur habés açctoritảrem à Deo :quo nio
fuffragari, moleſtiâ nos liberaffet Godelmannus, do loquédi & eiiciendi damunem Apofloli vie
fi quid in Cærimoniâ exorciſmi Magicum fit,at bantur, fecuri exemplum Chriſti;ſic esiani ſolitus
tuliſler.Non ruſparemur , nec fingula perſequen increparedæmonia primitiuç Eccleliç ſanctos vj.
da forent: in exorciſmo ,perſona,res, verba ,inieniio , rosdocet B. Cyprianus ad Demétrianum , Adiu .
reperitur. Perfonæ culpa nulla ;non obſelli,cui li rantur ànobis & torquiniar ſpiruuatibris flagris , o
cet ab Ecclefiâ remediú petere , quam nouit phar verborum tormentis deobfefforum corporibus, ciiciun
mocopeian à Chriſto morbis ſpiritualibus inſti- turdimones:& omnium optimè Prudentius ;
tucam.non exorciſtæ ;nam inſtitutus hic ordo iam B. Intonai antiftes Domini. fuge callide ſerpens, lo Apo
ab Apoſtolorum fermè temporibus, ordočtumica . Exuete membris , confpiras folue lãtenits. Theofi.
a fe &t. 3. pracedenti a non eorum ornatus. Nam ftolâ cin Mancipium Christi far corruptiſſime vetas?
remed. 4 . Déſine.Christusadeff,humani corporis vlier:
guntur , eamque'energumenis iniiciunt, quame
minere feliciter fc vſumn Ponrium Boneualléſem Non licet vr*fpolinn Tapias;cui Christusinhafii.
b vitæ S. Abbatem b : feiunohac dæmonem quiſ ligari, & Pulfus abi,vintole liquor Chriftus iuber.exi.
Bern. libr. memorem fieri'; cum effe Chrifti captiuum , & à Nec Chrifti les vindrien folum inculcatur,
4.cap . 7 . Chriſto ſabiugatum ,ſuperpelliceum induüt,quia fed & alin Dei nomina, & cuncta Chriftimiracu .
hocordinis & officij corum eſt fignum ; ſicque fi la.idein Prudentius;
gnificant ſe in pugnam non priuatâ remeritate, ; . torquetur Apollo.
fed ab Ecclefiâ ftipendiātos auctoratóque pro Noinine percuſſus Chrifti,nec fulmina verbi
cedere.Rerum quæ adhibentur vitium nullum in Ferre potejl.aguant miferum toe vetbera lingua
Qenias, & adfuntacceng cerei ; teſtantur lucis ad Quo!laudara Dei refonani miracula ( brifti.
uentum exſpectari à verâ luce Chriſto , & fugam Addunt adiurationi qua voce vlus Cyprianus)
poteſtatis tenebrarum : 6 A.gella & alapæ acce dum exorcizant ( lic etiam Tertullianus locutus )
dunt,moderatæ ;fit,non vtcorpus obſeſli lædatur, С alia nónulla:petunenomen dæmonis,quod Chri
fed vt contumeliæ impatiens obſeffor diffugiat . fti faciunt exemplo ( Marci. 3. ) & feri ſolitum
vſum hoc remedio , D.Gregorium , & D Huber fuperius docui 8. & fi hoc'licet, cur etiam non li- g d. re
tum , & alius fæliciter ,docuit ; qui dc his ritibus cear petere vt focios indicent,vt ſciamus cum qui- med.4.
egregiè Per. Tyræus, cuius tantum nunc veſtigiis bus confligendum ; petunt cauſam ingrelšůs : vt à
cd.p.3.ca. inliftimus c. Manum exorcizandis imponere, do fimil bus peccatis alij caucant , & co vitato vel
46.cú adi, cuere Apoftoli, & vir Apoſtolicus B.Martinus, cxpiato faciliùs fanetur energumenus , fignum
Lector. cùm Tetradij ſeruum Treuiris expulſo dæmonio egreffionis petunt, vt conftet iam verè liberatum
liberauit.Euchariftiam in hunc finem energume ægrum . Mendax quidem eſt diabolus ; fed exor
nis & oſtendere , & ſumendain præberc ; quàm cilmiverum inuito extorquent. Denique iubent
efficax ſemper & frequens fuerit ; legere potuiſtis illum in certum locum proficiſci, verbi gratiâ, in
d fe&t.3. cap.præcedenti d .nec opus repetere . fernum , quem ei Deusab æterno præparauit ; vel
remed.2 . Deverbis res æquè expedira. Verba exorciſmi deſertû aliquod , vbi nequeat hominibus nocere.
ve rectè Thyræus) vel ad Deum diriguntur,vel ad Hunc illi locum exorciſta'rantùm definit, ſub ſpe
Sanctos, vel ad dæmonem , fi non fufficiens ifta diuinæ ratificationis : eiectionis enim habemus

diuifio,oftendant quid defit:equidé nihil inuenio. D promiſlionem , exilij illius exempla quædam ,
Ad Deum dirigitur petitio , vtpeccata reiniicat,vt non tamen promiffionem . Reſtarmens fiue in
mifereaturobleffi,vt potétiâ fuâ dæmonem com . tentio exorciſtz ; illa Magica non eſt : quia
primat & exire compellat. HoccineMagicum di perat & cupit dumtaxat , pro officij lui ratio
cent ? collant igitur orationem omnem , vt iciunia ne ac munere , diuinâ poteſtate libi conceſſa &
fuftulere. Negent fidem hiſtoriarum omnium : promiſsâ , dæmonem in Dei nomine eiicere , &
quibus efficacitas orationis in dæmonum expul. fuæ confortem naturæ hominem eâ miſeriâ cri
e vide fup. Gone conteſtara .reſpuant Chriſti Domini au pere.Siergo nec in mente,nec in verbis,nec in re
lect. 3. re- ctoritatem ,id in D.Lucæ Euangel.cap.g.afferentis. bus,nec in perſonis Catholici exorciſmi,quicquá
med . s . &
Ad Sanctos quæ diriguntur , diriguntur vt ad Dei eſt vel ſuperſtitioſum ,vel incatatorium :cant nunc
Thyrg.u
pr.a4.649, familiares amicos, & cæleſtis regiæ intimos Pala Nouatores noftri, & toties in hac lyrâ delirent,
rinos, gratiâ valentes ; vinobis impetrenr,quod à Pergamusad impij hominis reliquas inanilo .
Deo obtinere contendimus ; perimus , vt ipli iş . quentias. Ait , Salem quóque exorcizant vi fit omni
tercedant. Eorum adiungimus interdum merita: bus fumentibus falusanimes corporis, & fuget dia.
с
non ve aqualia Chriſtimeritis ( per hæc enim illa E bolum . ]Hic iterum nugatur.Salem exorcizamos,
efficacia lunt, & fine his illa nulliusmeriti forent & quidem formulâ quç exſtat in Romano Millali,
penitùs ſeparata )nec enim vemeritum Chriſtide inde petat qui volet. Exorcizare, licet veiam pro
minuant : ſed vt primùm & præcipuè Deus filij bauimus. Creaturis benedicere licet , nam &
merita afpiciens , & oculos vltra porrigens ad iis Chriſtus pani bencdixit , & aquæ & aliis creatu
tincta imbutaquemerita Sanctorum ,fructum me. ris primiChriſtiani benedixcrunt.Mulsatcftimo .
ritorum filij tam longè patentem , & per omnia nia protulimus capite præcedente , & alia con h fe . 3 .
membra corporis ſui influentem conſiderans; ci texuit Thyræus nofter . Addo nunc folùm tcfti- remed.9. 1
tiùsmoueatur,feque à nobis exorari pariatur. Sic monium B.Dionyfij Arcopagitæ , qui in Baprifmid. part.3;
rtgo per Chriſti & famulorum Chriftimerita,in ritibus & olei bencdidi( icuchrilmaris) & cricis apit.45.8.
num . .2 ;
3

lii ligui,
 530 DIS Q VISITIONVM MAGICARVM

ligni,& benedictionis ſeu ſanctificationis aquæ fi- | A fefto,arqueà fe confecrato afferunt,peccatum frangit, vt
a deEcclc. mul incminit,his verbis,ve Perioni vertit arCùın Christo ſanguis. angie.] o impudentem inſaniam !
hierar.ca. ciſbaprizado)planè veſtesmioiftridetraxerút,tum Tuncvnquam agnum Deividiſti, qui ex lanâ con
méto illo ſacerdotes ſacrum ynčtionis oleum afferunt :iple fectum putas? fi non vidiſti , vbilegiſti: li nec lc
ftrationis. cùm inungendi acperfundendi ter exprimido li giſti; vel finxifti, vel audiuiſti.ex auditu (olo nac
gnuin crucis initiú feciç,virúmque deinceps per rare calia,leuis eſt cordis, & nimis creduli : finge
fundédum toto corpore Sacerdotibus tradidit, ad te , dignum hæretico , dignum filio diaboli ; qui
Marrem adoptionis venit : eiúſque ſacrâ appella mendax ab initiò & in veritace non perftitit.diſce
tione inuocationéque fan &tificatis aquis, cùm eas materiam.contar cerâ virgine , chriſmatis balla
fol. 117.e. trina vnguenti perfufione, & c.Græcè clarius, you mo, & aquâ benedictâ.Benedicit non quilibet ,ſed
dir. More- τελάνς αταμφιεσάντων αυτών των λειτgργών κομί ſolus Romanus Ponrifex ; formâhac vritur, inter
liana.
ζεσ: μεν οι ιερες το τές κρίσεως άγιομ έλαιον. ο δε, alia ( longum enim foret ritum corum aſcriberc )
της χρίσεως διά τε σφραγίσαι τρις απαρξάμενος , το Qui fumus Domine,hos agnos , quos de cera virginea
Exponit λοιπόν τους ιερεύσι τον άνδρα χρίσαι σανσώμως παρα iniuum hororem formauimus,facra perenni unda,
Pachymer. dawi.dutos imiayuntipessãsviobepías čexeTue,noud B balfāmóque ſacri chrifmaris perfufos,benedicere, ſan
τιου κο- το ταύτης ύδωρτάς ιεράς επικλήσεσι καταγιάσας, Etificare.et confecrare digneris:quatenusate benedicti:
λημαί και τρισί τε παναγεσάτο μύρε σάυροειδέσι χύσεσι, virtutem accipiant , contra omnia diabolica lentamen .
Θραι ne
& c. In formulis aurem quid reprehendi meritò ta, omnes portantestutieffe poffint,inter aduerfa
na dictum poreſt. En illas bonâ fide. Salis hoc eft,immenſam prospera :viina confolatione accepta nullum periculum
putes : fic clementiam tuam , omnipotens eterne Deus,bumiliter timeant , nullamque formident umbram , nulla feuitia
etiam Ma- imploramus , vt hanc creaturam ſalis, quam in vfum diaboli ant verfosia humana illis noceat , fed fortitu
ximus fol. generis humani tribuistubenedicere & fan &tificare ds dinetue virtutis roborati ,iua canfolatione glorientur,
75. qui vere paracletus diceris, & c. En materiam , en fi
gneris , vt fitomnibus fumentibus fanitas anima e
corporis, quicquid ex eo tactum vel asperſum fuerit, nem & formæ preces , en cuivibuatur efficacitas.
careat omni immunditia , omnique impugnaioine ſpi Quid in his carpi dignum aut culpari? quid non
ritualis nequitis,per Dominum nostrum IESVM & c. pium & ſanctum ? pericur vtDçus benedicat, ſan
Ecce totam quam fraudulenter cruncatam exhi Ctificet,conſecret ,iplos Agnos;dicitur fieri ad Dei
buit aduerfarius: neque in eâ dicitur,vt fuget dia gloriam : petitur vt contolatione fuâ Deus pro
boium , quod ille fingit :necmens illa nobis eâ di picius fit hos agnos geſtantibus. Vbi hic audis
centibus, credere ſaleın efficientem fore cauſam c comparationem fanguinis Chriſti, & agnihuius?
effcctuum Nlorum , ſcd illo fale viétibus,oramus, vbi hic tribuitur agno peccati fractio . Apage ca
vt per les v inerita Dcus petita largiatur.Eadem lumniator cum çoo verſificatore : Gi quis Catholi
Pro aquæ inens formularum ſequcntium , Agua, kuiufmodi, corum , auctor verſiculorum talium , curnon reli ,
benedict. Deus,qui ad falutem bumani generismaxima que qua adſcripäftir ſano ille ſenſu ſuſpicor aliquid
que facramenta in aquarum fubfiania condidifti:ade addebat quod tuliginé calumniæ tuæ detergebat .
fto propitius inuocationibus nostris , & huic elemenio, Sed quiſquis auctor illiusverſiculi: id noftrâ
pa
muluimodis purificationibus præparato, virtutem rua rùm refert ; qui non quid finguli priuati,ſed quid
benedictionis infunde : ot creatura tua mysteriis tuis Ecclelia Romana ſenciat ſolliciti ſumus.Sequitur
ſerrunsins,ad abigēdos damenes morbóſque pellendos di apud rabulam ; De balſamoo pleo,dicüt exorcizo te De balla:
nine gratia fumateffectum ,o c. Vbihic illud ,quod ('audos verba Magorum .)Siſte Lector ad hancpa- benedict.
crepaat aduerſar j, aqua benedicta deleat tibi tua de réthelim.cenſer homo ſcilicet eruditus;Magicum
lieta : Vides effectum non tribuiefficacitatiaquæ , elle verbum ,exorcizo te.At ille ipſe ſui immemor,
ſed diuinæ gratiæ ,quam ſibi concedi poſtular, qui ex ipfomet Vlpiano paulò antè rectè docuerat b , ] boom.2 4.
aquam ſunit ; vt illi Eccleſia gratiam diuinam Chriſtianos olim yocaros exorciſtas.Vnde quæſo ,
orauit . Herbas quóque benedicimus , & ramos D G non ab exorcizando, liue adiurando (nam nihil
palmatum ; & cùm benedicimus rogamus, vt qui aliud exorcizare, quam adiurarc, vtpatet ex colla
cumque ex ers acceperint ,accipiant fibo ad prosečtio rione textûs Græci Euangeliorum cum Latino ) fi
nem mneniisdocorporis,in c.Mencitur autem Legu . ergo exorcizo eft verbum Magorum : certè qui
Dcherba- leiusdú fcribit,hæc verba: Herbis quoque à fe cxor. exorcizant,Magi.ceriè veteres illi Chriſtiani,Ma
ú & par ciz aris cena a concepta verborum forma bas vires gi fuêre,certè Apoſtoli Magi fuerunt, qui exorci
ma'ū be
Dedict affingunt.quòd omnes qui viuntur,ex eis benedicantur zarunt.nam cos imitati Iudæiilli fuêre, qui verbo
e lanetificerinr,o ſu cis ſaniias animi & corporis . vfi quod dicenres Apoſtolos audiucrant , dixere,
Er ómnibus hominibus pecoribuſue quiex eis guſtane Adeuro vos per l ES V M quem Paulus predicat .
rini , omnem putredinem omne plantaſma dial Non ylus fuit adiuratione Chriſtus , ſed nudâ in . c Acto.19 .
boli , ci omnom morbum pestilentiam dolorem ex crepatione , quia , per quem adiuraret , maiorem d Cyrillus
Catech . 2.
pellant . ) in his verbis primum mendacium eſt non habebat. Exorciſmos Eccleſiæ agnoſcunt, Chryf.ho
nos herbas cxorcizare : iantùm enim illas benedic Cæleſti.primus, Cyrillus, Chryſoſtom.Avguſtin. da da
cimus , quòd quantùm diſcrepet ab exorcizatio Cyprian. & alij Patres d : ſed omnium antiquiſ . AuguClib .
ne,i el pueri norunt.alterum eſt, quod nos has vi. E horum D. Iuſtinus Martyr , in Apolog. Adsurati 1.de Sym
res ipfis herbis lic benedictis tribuimus :hoc fal ( inquit ) damones nobis parent . Verùm dicat ali- bol. Cypr.
fum eit.nam tribuimus ipfi Deo , per illas herbas , quis dixit idcò elle Magicum verbum , quia addi- ad Deme
Vr peimorale inſtrumenrum ,ſanitatem & alia illa tur ; Exorcizo te creatura olei per Deum patrem ,& c. Maurus ,
reliqua operanti. Tercium eft, quod his putemus vt fias omnibus, qui ex te vngendi ſunt in ado . Alcu.Stra
homines iuſtificationem cóſequi.Nihil enim tale prionem filiorum Dei per ſpiritum Sanctum . ] bus & alij
vnquain Ecclefia Catholica ſomniauit ;non io Item ; vt per hancvnctionem olei facrati accipiat de ricibus
dò non dixit ,vnde colligatur.cam juſtificationem vnctus plenam remiſſionem peccatorum , & fit leftin.l.ep.
alieri rei quàin quibufdam ſacramentis tribuere ; ad refectionem mentis & corporis , ad euacuan . 1.ad Epiſc.
D : agni
cre be vel vt putaric hæc eflc facramëta. Sed pergitmen dos omnes dolores , omnes infirmitates,omnému . Gallice,La
ed it. tiri & maledicere; De agno Dei excerne lana con ctant. libr.
que ægritudinein mentis & corporis . ] Sed eſto
2.cap.16 .
nihil

A
 LIBRI V l. C. III.
531

nihil hic immutcat , fit lanè formuła follemnis, Atholicæ Ecclefiæ fuerint : ſequitur Satyri perlo .
quid reprehenfione dignum ? Exorcizatur inani nain , & comicum hiſtrionem agere fuis maledi.
ma creatura verbis, ſe re dæmon expellitur vel ar etis Lerchemerum ; veréque diabolicam ,merènu
cetur : ille ſe adiurari ſentit . notæ huiuſmodi lo gatoriam , impiam , & blaſphemam cenſuram eſſe
cuciones Sacræ Scripturæ . Iubetur cælum audire , Primarij illius Theologi Tubingenſis. probatum
idem terræ præcipitur,iubentur elementa & crea id priùs: ſed addam nunc quædamn , vt horum in
turæ inanimæ omnes , etiam imperfectiores me ſcitia fiatmanifeſtior . De bencdictionibus rerum De varia
teorologicæ, benedicere Deo, & laudare creatorć. variarum teſtis eft omnis antiquitas. Species fru- rü rerum
Adinrantur per Deum Patrem omnipotentem , c . Atuum , quas non licer fuper altare offerre, à fa- bencdia .
hoccine diſplicet ? an mallesadiurari per idolum cerdotibus domibencdici, & benedicta à populis
cuum Ifebienſe?petitur adoptio filiorum Dei.Nón ſumi, ftatuit Eutychianus Papa ,epiftol. .ad Joan.6
ne licet petere , cuius facta nobis poteftas , vt filig Epifcopos Barbice ; & Concil.Moguntin.4.cap.39 .
Dei nominemur á fimus?nó tribuitur hæc vis ege Aquz benedictionem ftatuir Matthæus Apotto
no elemento, quod vt lignum adhibetur : non ta lus,apud Clementem 1.libr.8.conftit. Apoft.cap.31. &
men vt lignum nudum , lcd vt verbiacceffione ex eum fecurus Alex. I.epiftol.i.ad omnes fideles, habes
B
opere operato efficax ſacramentum.Semper nobis in c.aquam deconſecrai.d.2 . & amplexi funt Chryf.
hæc repetenda , quia non definunt veterem ſuam in loan.homil.24.0 25.6 in Pfalm.22.ad illud , ſu
in limoranæ querelam concinere. Vim verò hanc per aquas refe&tionis, Ambrol.lib.1.de Sacrament.c.s .
& peccata remittendi,& quæ minora adiiciuntur, Varadatus,epift.ad Leonem I.babes in Synodi Calce
vt baptiſmi ſacramento collatam doceam ,nolite donenf.adt.16. Chrifmatis conficiendi & benedi
hîc exſpectare : ſeu quia maioris hoc operæ , ſeu cendi rationem præſcripſere nobis Apoſtoli apud
quia iam ab infinitis , & inter cæteros noftris ho D.Clementem libr. 7. Constitui. Apostol.cap.42.6
minibus Bellarmino , Soarezio & Valentiâ præfti libr.8.cap.35.D.Dionyſium Areopagit.de Ecclef.hie
Orig. ho- tum.Damnet aduerſarius Origenem ;qui amputari Tar.part. 2.cap.2 . D. Iustinum fiuealium Adortho
mil. 4. in ab hominibuspeccata,dixit, cùm in baptiſmodonatur dox.quaft.14.Cyprianum ora!.de un& twne chriſmat .
Cant.
Tertull li. remiffio peccatorum : damnet Tertullianum , qui di Cyrillum Hierofolym . Calechef. 3. & cateros ornes.
de reſur- cere non veritus , Caro abluitur, vt anima emacule Panis benedictionem & Salis etſi iam probaui
rect . car tur: caro ungitur,vi & anima confecretur : caro figna- C mus, accedat tamen auctoritas D.Hieronymide
nis .
tur, vt cớ anima muniatur :caromanuum impofitione Sancto Hilarione , à quo benedictum panem om
Cypri . lib .
adumbratur,ut & anima fpiritu illuminetur. ] dánet nes ſumebant; & Nannetenfis Conc.canon.9.vbi
4.epift.7.
Bafil. fer. Cyprianum ,nam ſcribithæc verbazin aqua baprif & formam habes,tantoperè diſplicentem hæreti
exhort.ad mo percipitur peccatorum remiſſio:in baptifmo fangui cis ;Domine fan &te parer omnipotens alerne Deus, be
baptiſmu. nedicere digneris hunc panem tua fancta benedi&tione,
ne corona darur virtusum .]damnet Balilium ,cui ba
prifmus eft peccatimors,regnicalestis conciliatio, ade vt fit omnibus falus mensis ó corporis , atque contra
E prionis gratia.damnet Ecclefiam Gręcam Latinám omnesmorbos, & vniuerſas inimicorsim infidiastua
a Chryoft. que,cui femper hic ſenſus,cui' hæc ſemper fidesa. mentum , Per Dominum nostram ,IES VM CHRIS
homil.40. Verùm aliud adiungit reprehenſionis caput. Oleo, TV M , panem viia , qui de calo defcendit , & c. Ea
in 1. ad inquit, infirmorum , unguntur membra humana,qua dem ratio rerum cæterarum , fi vnam licct ,cx
dorind ſunt organa fenfuum externorum ,ve per iftam unctio teras licet eodem ritu . Sic cenſer Ecclelia Ca
Cor.ca. 6. nem expietur quicquid bomo istis membris & fenfibus cholica , fic concilia ſancinere,Gc Eccleſiæ lumina
Augu . lib. vnquam deliquir. Has vires creatura ista non babent docuere , reclamant Heerbrandus, Schmidelinus,
1.de nupt. ex naturali creatione, neque diuina ordinatione , aut Lerchemerus? qui, quibus?terræ tubera,cæli ftel
& concup: verbi Dei institutione : ideóque mera , verè diabolisa , lis, apocalypticæ locuſtæ illisEzechielisaniman
Conc. Val.
3.cano. s. impia, & blasphema Magia, vt reEtè fcripſit lacobus tibus , ſuos ſequatur hos de puteo abyſli duces,
Later. fub Heerbrandus,primarius Academia Tubingenſis.Theo Godelmannus: nos cum Euangelicis Magis Stel
Innocét.3. logus.Debac cófecratione Papistica ita ſcribuni Au lam ſequamurcynoſură , quæ nosadMARIAM ,
rentin.lub gustinus Lercbemer in fuoGermanico traétaru & Do quæ nos ad I E S v M perducat tramite inoffenſo .
Eugenio ¿tor lacobus Andrea in fuis effingenfibusconcionibus, Illi benedictionem (pernút, & implentur maledi
4. in for- c. ] Nam verba ſubdit Germanica vtriuſque;ne ctione: ideò maledicentiâ os eorum plenum eſt,
ma Sacra cffet, quod eruditi,linguæ illius ignari ,poſſent re ideo in cælum os ſuum cleuarunt, & blaſphemias
dent.ie. preltendere.Ne quid autem præclari in verbis illis ore facrilego , quas adſcripfimus eorum verbis ,
incluſum pucét Lectores:Lerchemer,benedictio eructarunt. Vires has res naturâ fuâ non habent;
7. cap.i.
De chriſ- nesomnes de quibus iam egimus , abulum Diui ſed habent diuinâ inſtitutione. nam , qui faera
mate & o- ni verbi,agyrtarum & limiarú opusvocat:Schmi menta inſtituit Chriſtus, ſacramentis vim largiri
leo infir delinus autem Confirmationis Sacramentum me dignatus fuit :ſacramentalibus verò, quæ ab Apo
morum .
rum diaboli opus appellat ; nec aliter probat, ftolicâ traditione recepimus , etiam moralis vis à
quàm ex ipsâ chriſmatis conſecrandi formulâ : & E Deo tribuitur, quam Ecclefia Chriſti (ponfa pre F
ex crucis fignaculo, quod Sacerdos adhibet ; & ex cibus ſuis obtinet , in membrorum fuorum vtili
exorciſmo, quem adiungit. Sed , cùm nec exorcil tatem . Cærimoniarum inſtiruendarum & curam ,
musdiaboli opus fit, fed Dei;nec crucis fignacu & poteſtatem , Chriſtus Ecclefiæ reliquit , can 1. Corinth .
lum diaboli opus fit,fed Ecclefiæ ab Apoſtolis re myſteriorum Dei diſpenſationem Apoftolis reli- 4.vide Có
cepta inſtitutio ſacratiſſima;nec in formulâ quic quit.ideò cnim Apoſtolus ſe miniſtruin Chriſti cil.Tridét.
quam ,niſi fanctam & pium , & facris litteris con & diſpenſatorem myſteriorum Dei dicir . Eccle- feff.7.can.
fentaneum , contineatur ; rectè fequitur ,maledi fia autem eas inſtituit , quæ & honeſtati, & cultui 13.
cum & blaſphemum fcurram , & diaboli peros Diuino ſunt accommodatiſſimæ : quare dubium
eius loquentis túbam fuiffe huncDoctorem Tu elle nequit , quin ex ſe aptæ fint, & idoncæ ad
bingicum lacobum Andrex :cúmque benedictio meritum , & ve gratiam Deimereantur, ad quam
nes creaturarum non in circulis , & agyrtarum poſcendam adhibentur. Vnde & illud fatendum ,
auc hiſtrionum fcenis nacæ ,ſcd ſemper in vſu Ca ſpiritualem aliquem corum elle efectun : nó qui
dein VE
 DISQ VISITIONVM MAGICARVM
532

dem ve habitualem gratiam ,ex opere operato tri- , A , Demoniaci in coelum adducebantur , populus torus
buant (quod Sacramétorum proprium )nec etiam , orabat Deum , vt apud Chryfoftomum & Clementem
vt vim ex opere operato habeant, ad excitandum legimus. Augustinusquoque lib.22.de Ciuitat.Desde
in nobis aliquem bonum gratię motum :fed quan Sozomenus libr.6.cap.28.ſcribunt,nibil aliud Damo
do res iſtæ ab Eccleſiâ benedictæ in ipsâ benedi nibus pellendisolim fuiffe vfurpatum , quam preces co
&tione ſpecialiter ad hunc motum excitandum ram Deo. ] Vidcamus quàm hæc vera.benè, quod
ſunt ordinatæ , per Ecclefiæ orationem ; tunc per ad Clementem & Chryſoſtomum relegamur , fa
modum impetrationis, iis adhibitis, ſpecialiter à temur in Eccleſiam adduci, vel potiùs extrà Ec
Deo aliquando talis effectus tribuitur. dixi , als clebam principiò in medium ante fores Ecclefiæ
quando , quia non eſt infallibilis hic effectus , vt produci , Energumenos conſucuiſſc , & populum
pote nulla promiffione firmatus , niſi eâ quæ ora pro iis orare lolitum quid cum ?an igitur Sacer
cioni adiuncta ; Quicquid petieritis, accipietis , C. dotis nullum in hac re officium , niſi quod popu
Peccata quoque mortalia remittendi vim non ha li?an non tum quoque exorciſtæ ? G exorciſtæ ,erat
bent vllam ; quia hæc Gne infufione gratiæ non & exorciſmus. Exorciſtas ſalurat Ignatius Mar
remittuntur : Venialia verò dimittendi vim , ſi ad tyr? epitol.ad Antiochcnt. ασπάζολαι υποδιακόνες
hoc ſpecialiter ab Ecclefiâ fuerint inſtituta , per B leverrugas, fárlas, aunmpoùs,išsnotārlas , loog .
modú eundem impetrationis habent. poteft enim xiga's , duonoynzas. Saluro Subdiaconos lectores,
lic oranda Eccleſia ,bonum motum animi impe cantores,oſtiarios, laborances, exorciſtas, confel
trare,per quem hominis veniale peccatum delea fores. ] Quomodo exorciſtarum meminit iple D.
tur.Expellendi verò dæmones poteftas,harum cx Clemens, lıb.8.constit.cap.26.vbiquòd negat cosor.
rimoniarum & facramentalium ad hoc ab Eccle dinatione fieri; id negat ,quia de illistantùm loque
liâ inftitutorum ,non eſt poſita in phyſicâ fiue na batur, qui per Spiritus ſancti gratiam fe exorci.
turali efficientiâ ; ſed morali dumtaxar : eò quòd zandi domum conſecutos miraculis comproba
dæmon percipiat ſigna , & verba humana , & iis bant.Quomodo Cyprianus b ſcribit,per exorcista. b libr. 4.
obedire cogatur; cum quia hoc à Deo impetrat voce humana e poieſta'ediuina damonem flagellars, epiſt. 7.
oratio Ecclefiæ , & fic exorciſta hoc per modum uri ,torqueri? Quomodo fcribit Cyrill. Hieroſoly
impetrationis à Deo cóſequitur ; tum quia Eccle mitan . in Prafai, Calechef. exorciſtas , per Spiriium
fiæ data fuit à Chuſto ſpecialis poteftasdæmoni fanétum damones effugare: Quomodo Opratus Mi
bus imperandi; tuin quia dæmon virtutem Chri leuitan.bibr. 4.allerit, per exorciſmumn Spiritus im
fti,vel inuitus agnofcat & crcdat, & meminerit te mundos depella e in deferium fugariQuomodo de
victum , & fuperatum crucis trophxo; fic quafi na exorciſtis idem affirmat tot locis Augustinus c? clibr.2.de
C
turaliter,vt non ferat afpectum crucis,velmentio Quomodo ipfe Chryſoſtomus ( quem aduerſa. Nupio, &
nem victoriæ Christi, & cladis fuæ :ideóque rius obrrudit ) exorcilmis(inquit) & exſufflarionsbus 18.& 29.
ad hæc timcat ac tremat , ac fugere malit , quàm clericorü ab eis immüdusabigitur d :Mendaciù verò d homi.de
hæc videre & audire. Cæteri ettectus, nempe la cft,quod dicit Auguſtinum & Sozomenú ſcribe- Adam &
Eua.
nitas corporis , & fructuum ,temporaliúmque bo re,nih I aliud præter orationem fuille vſurpatum .
norum conferuationes, & hujulinodi,per modum Nam difertè, libr.illo 22.cap.8. D.Auguſtinusnar
dumtaxar impetrationis directè & per ſe obti rat dæmonum vim maleficam ex Heſperij domo
nentur;per accidens tamen , & per modum remo non folâ oratione , ſed & miſlæ lectione , & aquæ
tionis obftaculorum obtinentur , coërcitâ dæmo bened :ctæ afperhone, & reliquiaru Sancti pulue
G nis poteſtate; vt folet contingere in exorciſmis in ris adhibitione pulfam ,addit lecúdò alium adole
In fin. Có lectorum noxiorum , & tépeltatum , vtpoft Vval Icentem admorum reliquiis DD . Protaſij & Ger
cil. in for denſ.& alios copiosè & eruditè docuit Frác. Sua uafij liberatum ,tertiò , narrat Hipponenlem vir
znula Sa- res,in 3.part.q.6s.art.4 .difp.15.qua eſt de Sacramen ginem cùm oleo , cui facerdos lacrymas ſuas in
craméto- talibus.Hæc de effectu fufficiant ; quæ necefle fuit Itillarat , fe perunxillet ,mox à dæmonio fuiffe fa .
rum data
Armenis. addere,vt aduerfarij mentiri definant; nos tribuere D Datam . Et audet miſer Auguſtinum nobis obii
H vim per fe divinam bis cerimoniis. Impudens verò cere ? Audet confingerehuiufmodi, quæ tam cla
a Innoc.1. mendacium eſt;nos ungere, vi expietur per illam un ra luce mendacij plena deprehendantur ? Sozo
En ca.illud Etionem membrorum quicquid illismembris deliquis. ] menum quoque vel non legit , vel non intellixit .
Tuperflua. Dicimus tantùm per modum orationis & precis; aſſerit illc libr. 6.cap.21,non polfum Macariorum
Clemes d. ex formula in ſacroſanctâ vniuerſali Florentina Oratione damonem ,ſed ſolâ increpatione; vi ( in
11.7. C.42 Synodo præfcriprâ ; per iftam on £tionem , 6 ſuam quit ) Macary Damonium increpauerant , puella ad
& ſeq. Be piiffimāmifericordiam indulgeat 116i Duminusquic janam mentem redior. &Titiynodytwp dè , & c. Et
Hain epift. quid deliquisti per vifum , & c. ] & quoad membra quamuis meminiffer ſolius orationis Hermias,
Conc. Ca. quædam & non alia invngenda, idem illic à Laci non tamen inde ſequeretur aliàs non ſolitos vti
bilon . 2. nisGræcíſque Patribus quicquid agimus , & No aliis remediis. Vide quæ fusènarrauimus , & de
canon. 48. uantes reprehendunt,aperiè feruandum definitur, Macario , & de aliis, praced.cap.fe£t.3. Vnum reſtac
Senoneſe
an . 10.Au & ratio lingulorum additur. Lege, fi lubet .Non Godelmanni non in nos , ſed in ipfum Chriftum
guftanum dicimus per vnctioncın peccata remitii,vt eft vn Dominum telum ; nempe , diptonatpeius , vt ipſo
anon.20. &tio ; ſed vt eſt Sacramentum , gratiam conferre, E vocat,crimen ; quod explicarat paulò antè num.26.
Mogunti- peccata remittere, & infirmos alleuiare: dicimus à his verbis; Ad bac prelatione horum quinque ver
nú 4.cano. Chrifto Domino inftitutum , & à B.lacobo Apo borum ,hoc eft enim corpus meum ,cum balitu fa
- 4. Colo
bienſe 3 . ſtolo promulgatum . Et cùm illi præceperint,in Ela , ſed panis ſubſtantiam mutare , corpus Christi de
-ar. 7.cap. firmum vngi,nec niſi in membris vngi queat, di calo detrahere , & in hoc illum conuertere, planè ma
19:81
Tridefert.: cimus ineptosbereticos,quòd vel nolint in mem gicè fibi, “ aliis perſuadent .]ô linguam eradican
14.Raba. bris vngi,vel alia membramagis vnctioni idonca dam ftirpıcùs ! os impurum & blaſphemias euo
I
uslibr.2. exiſtiment. Poftquam fic Godelm.miler in ritus mens allīdue! ergo Chriſtus Dominus Magus:qui
de Inſtir. noftros debacchatus fuit , vnum ex Hiſtoria de afferuit eum quem manu tenuerat panein ,corpus
ler.ca.sso promit argumentum . In priſca (inquit ) Eccleſia effe fuum.Sicaro erat,panis nó erar, Si panis erat,
Chrifti
 LIBRI VI. C. II I. 533
Chriſti di& um verum non erat.Sed panis ,inquies, A.an impudentiam ?ıplam phraſis antiquitatem ,quæ
reinanet cum carne. Impanationem veſtram inſi maximèidonea elle debuit perſuadendæ veritati,
nuas,ô arrocrearie :vellanè Chriſtum velur dolio contra vericatem intorquent.cli hoc argumento Illyric,
& Scha. F.
aut marſupio includis :dignushoc nomine qui in veilicet,cui veterum librirelinquentur ſui? procli
lurus culleo veldolio in profluentem coniiciaris. ue ſemper fuerit dicere recentiorum aliquem lic
Refurarunt hoc commentum , noftri Theologi, [cripfifle,veaffecter antiquitatem.cùm duo funtad
quotquot fuere.Nec nobis nunc vacat de Tranſ dignoſcendos ſcriptores idonea indicia , ſtylus &
ficbftantiatione agere : nec huius loci diſputatio eſt . teſtificatio ſcriptorum aliorum : verumque fauet
Videamus ergo quid hic magicum , non illorum nobis . Stylum negare non poffunt prorsùserudi
verborum quinque prolatio,quæ & Chriſtus pro tum & antiquarium , auctores ferè innumeri con
tulit, in vltima cæna : & D.Petrus, & D.lacobus, reſtantur Græci Latinique. Scilicet , iſti ignoral
& D. Andræas, in fuas Liturgias ſeu Miſſas recule ſent hoc opus poſt Valentiniani tempora conſcrip
runt : & tota femper Ecclelia fuit amplexa. Non tum ; vt alferit nuperus quidam temporum emen
afflatus, cuinos vim nullaın tribuimus , nec etiam dator,quiſuo fe fuffragio clauifigendiDictatorem
alium neceſſarium putamus , quam qui in verbis conſtituit. profert auctorem ? coniecturam ſuam ,
proferendis neceſſarius.fi loqui fine halitus exſpi- B immò potiùsveterein Illyricianam cauillationem .
ratione poffemus, halitu opusnon foret : ſicrede 1s(inquit) vt affecter anngunałem ,povaxås konyolíus
remus halitu ſpecies panis contingi debcre,ſuper vocat begansula's Monachos autem poveßious vocat
ftitiofi effemus fi inhalationi illi vim tranſubſtan trixious, ne videretur fuifaculivocibus vti.]Non cre
tiationis tribueremus,ſtulti excerebratique meritò dimus hofti Monachorum , & illis tam antiquam
audiremus. nihil autem tale Catholici credimus. inſtitutioné inuidenti, & , vraucrtat,hac omnia có
quare méritur more ſuo Leguleius.mentitur etiam minifcenti . Quomodo probas, idcò lic vocaffe,ne
cùm ait nos nobis & aliis perſuadere,quòd corpus luifæculi vocibus vteretur ? Potiùs credendum fui
Chriſti de cælo detrahamus.Nam cenſemus, etiam læculivocibus vſum , quam alieni bac etiain in re,
ſine vllo Chriſti Dominimotu locali, hanc tranf cùm coco reliquo libro cecera vocabula antiquio
ſubſtantiationem fieri poſſe. fi poteſt permotum ris illius cuius, quibus nuncvſus , erant fæculi , re
localem , cur non potelt line motu locali , ille qui tinuerit .Puerilis planè illa hariolatio , & acumine
eſt omnipotens? nam poteſt per ſe , quicquid per iſto, quod quæ nec íunt, nec fuere , videre ſe crom
caufam fecundam poteſt.motusautem localis tan dit, & alios fibi credere Manlianis iubet imperiis ,
cùm foret cauſſa extrinfeca preſentiæ Chrifti:nihil digna :multoquemagis quod de Mandris & Man
autem illi intrinſecum eſt , vel eflentiale.Non eſt driss,lepidum ſcilicet apophoretum apponit:cuius
etiam Magicuin , putare panem in corpus Chriſti meritò ſtatua inaurata locetur in Conſiſtorio Lug .
conuerti : immòelt fidei articulus,ab initiò Eccle duno Batauico , velpotiùs , quod in Miſcellancis
fiæ femper retentus. dixit Chriſtus, docuere Apo Lugdunenſibus victi ſolebant , aéxeu imperetur.
ſtoli, & omnes quotquot perhæreſim ab Eccleſia Vnde etiam probat Dionyſium hunc ' quem Si
non defecerc.ſub anathemate hoc credendum fta mium ,honoris cauſa,pro ſua innata modeſtia , vo
tuitur in ConciliisRomanis tribus,duobus contra cat) θεραπευτάς monachos nominaresidcirco quod
Berengarium , & 3.maximo lub Innocent. 3. item apud Eufebium ; ſic vocatos ex Philonc,legiffet?
Turonenfi contra Berengar.item in Conſtantienſi credo in bifido Parnalli vertice cum Ennio ſom
contra V Viclephum , in Florentini decreto vnio niantem didiciſſe. quaſi iam probarit , Euſebio
nis, in Tridentini feff. 13. can . 2.Patres commg hunc ſcriptorem eſſe recentiorem : quamdiu hoc
morare longum foret , omnes ad vnum pro nobis non probat , fruſtrà -coniicit , nec optimus vates
funt : omnes veram Chriſti carnem in Euchariſtia audiet,quia coniiciet peſſimè. Quæ hæc temeritas
crediderunt, omnes adorarunt. D.lacobus in Mif elt , fomnia nobis ſua obtrudere , & pro oraculis
la ſua , rogat vt Spiritus ſanctus faciat huncpanem Delphicis mera conicctanea? Sed profectò taliin
corpus Chrifti, & c. quod etiam in LiturgiisD.D. D veteres quoſqueſcriptores peculantia ,& ;quæ cùm
Baſilij & Chryſoſtom.habetur.D. Ignatius Epiſt . ætatæ augeſcit , in ceteris ſolita decreſcere, fitquc
ad Roman.άρτον το θες θέλω,άρτον ουράνιον , άρτου amitiſsimis etiam gravior , iactantia , præclaras
1ca.2.Ec- 18 «ñs déçıoapt toXpis & quid apertius? fed & D. ingenii , & eruditionis dotes mirum in modum
Ic.hierar . Dionyl.Areopagita a,hunc panem viuificum dicit dedecorar.Verú quid illi facias,habet hoc hærelis
habere vim maximam perficiendæ Sanctitatis ,tás omnis,Caluiniana præſertim . cunctos (pernic , ſibi
ιεροτελεσικωτάτης ευχαρισίας. νοcat facrariffimam ſoli ſapere & fcire videtur ,monitoribus aſpera,
c. 3. de Euchariſtiam legardtop iuxapoglav. additb Chriſti reprehenGones etiam iuftiſsimas contumeliis &
iccl.hier. Dominifententia iudicatum hoc Sacramentorum conuiciis munerat. Tollantur iſti næui de corpo
Sacramentum ,fiue myſteriorum myſterium , hoc rc pulchro ,placebit omnibus labor ille , & feret a
eſt auguſtiſfimum & præcipuum . vse ésixal top uum . Dionyſium Arcopagitam auctorem operis
κλωνον ωμών καθηγέμονα,τελετών τελετέ,accumulat Hierarchici agnoſcunt ex Græcis , non tantùm
præterea fimtles laudes multas & magnificas D. B.Maximus, & Georgius Pachymerius , & loan .
K Papli diſcipulo digniſſimas.Húc Galliarum Apo- E Sycopolitanus, quicommentariis illuftrarunt, &
ftolum , cur Gallici Caluiniftæ non audiunt: vi in Encomio Michael Syngellus , Photius , And .
deo ,quòd nequcant eludere teſtis auctoritatem ,eo Cretenfis loann.Damafcenus,Suidas;ſed & anti
Negátbe illos confugere,vtnegent effe libri auctorem .Sed quiores his Anaſtaſius Sinaita , & Anaſtaſius
C.Schali. quo id negant auctore ?nullo quod fciam vetuſtio Nicenus ; & B.Chryſoſtomus,cui hæc Arcopagi
& quidam tc. Quamuis quidam olim dubitarint, ftatim ta tæ ſcripta cognita fuiffe , teſtatur Anaſtaſius Bi
ulij de hoc men eorum error ab æui illius fcriptoribus fuit bliothecarius epiſt. ad Carolum Caluum , eadem
renere.
confucacus. Quæ dubitandi quæſo cauſa idonea, non nouiſſe tantùm , fed & cxplicaſſe commen
cùm & res verbis , & verba rei reſpondeant , & tariis Dionyſium Corinthiun , laudat Maximus,
vtraque primitiuum illum ſpiritum Ecclefiæ pe in ſcholys,auctorem ſuuin Analtaliumn Antioche .
nitus redoleant? vide ( Lector ) maliciam dicam , num ir tā ésnão : & ex his teſtimonia dcſum .
Kkk plitie
 534 DISOVISITIONVM MAGICARVM
TA
prifle cantra ſui temporis hærcticos Cyrilluin A neis osbacuit,quiManilium docet aſtronomniam ,
lexandrinum narrar Liberatus in Breuiario , & qui in Geometricis adhuc diſcipulus, & malècal
mulia huius ſcriptoris verba ſuis inſeruille libris culi ſubductià Laniſta deprehenſus , fupra Eucli
D.Gregorium Nazianzenuin ſcripſit, Billius Pru dem , & Archimedem fapit , qui Tacitum , Sueto
næus Sacrarum obſeruationum lib . 1. Billius ille niumq; eius quo vixerunt temporis , & quod ex
Nazianzenilectioni apprimè deditus , idoncus , li tabulis publicis didicerade, rationem dedocet : cui
quis alius, & locuples huius rei teſtis. Hilduinum Euſebij aniles & pueriles alucinationesmanifeſta ,
criam Francum . & Gregorium Magnum , Marti & Eufebium ceteri patres pueriliter ſequuti, præ
nuin Papam & Martyremn , Agathonem , & alios quo vno ceteri vevmbræ volitant, limioli,fanatici,
PP. Romanos præterinitto , quibushoruın libro furioli , hoſtes veritatis, ſtupor , qui omnes ludi
ruin fides indubitata fuit , & ab aliis citatos inue brium debent , quem nemoreprehendit, niſi qui
nias, vt & illud in primis notatu dignuin , quod ignorat , quiin hominibus (tudiolishuius ſæculi,
in Bibliotheca fua Photius commemorauit , Theo . in aliis candorem , in aliis ſtudium , in omni
dorum Preſbyterum Grecum ex profeſſo hac de B bus ſenſum bonarum reruin deſiderat, (Vtor eius
rel:bruin compoſuiſſe, ve conuinceret , ea quæ Verbis nec adfingo quidquam . ) Quem nallus Ex Lib.de
habemus S.Dionyfij Arcopagiræ opera, non eſſe hactenùs reprehendit ( oblatrale dicit) qui non emend.
pleudepigrapha , & tot antè ſæculis quatuor præ furioſus, aut flagitiofus, aut indoctus , aut etiam Téporis ,
cipua, quibusnunc hæretici noſtri abucuntur , vt tribushis virtutibus fimul exornatus fuerit . Et hic & cpi. de
vit. Iulij
ea impugncent , argumenta luculenter diffoluiſſe. bonosnullos inſectacus eſt, cuiilliagyrtæ , [currx , Schali
g
Ανεγνώσθκ Θεοδώρα πρεσβυτέρε, ότι γνησία και το αγία vel Sophiſtæ , fiquid mutire contra hunc Tempo
Διονυσία βιβλG . δυαλύοντο δε εν τω λόγω ινσάσας rarium Dictatorem auli , Hic nullis obtrectatus,
τέωσαμες:μία μεμ ότι ί ν γνκσία : πώς 8κ εμνήθησαν leniſſimè, & abſque omnipenitùs ambitione ſcri
1 ών εν αυλή ρητών τε και χρήσεων τινές τών με αγενεσί . plit , quæ ſcripſit. huic à ſapientia moderatio im
ρων πατέρων ,δογέρα δε,ότι Ευσέβια Παμφίλε ανα : perata eſt. Mauult iſte modeſtiam eius omnes,
γραφεί ποικσάμλνΘ τώνσυγεγραμμένων του μακα quàm iuſtam iram pauci ſentiant: ( benè fo verè,
όλοι; παράσιν υμών Έιβλίων , 8δεμίαν τάυλης μνήμες boc quia iniquam vult omnes perpeti; iùſtam vix fcio
εποιήσατο.Τέλη δε, ότι πώς των προκοπεί εντή εκ au in quenquam hactenus calamo ſtrinxerit . ] Iltius
κλασία, η δια μακρά του χρόνο αυξηθέήων παραδό virtutem euitari non poteft,quin tamquam vmbra
σεων, βιβλO άνθη λεπτομερή τίω εξήγησιμοποιείας , ο С gloria & inuidia ſequantur.Ecce , quocunque fe
μέν γάρ μέγας Διονύσιο σύγχρον @- ω , ως δήλον εκ confect , inuenit rupices & Marrucinos , quibus
των πράξεων, το αποτέλους : δε και βίβλζ περιέχε, eius virtus ſtatim fuboler,vt ſuibus Amaracinum .
ra masa tãyxylapoxotiv (roui ] is ugepop ep there Quocunque it , mittit,ſigna lui. Quiſquis perdi
cus eſt , inlanus , virtutum & bonaruin litterarum
κλησία αυξηθένlων παραδόσεωνέξιν αναγραφή απίθα
νον εν,φκσι μάλλονδε κακόπλαφον τα μελα πολύν χρό hoftis , veſtigris eius eum colligit, & capitalı odio
νον τη τελετής τα μεγάλα Διονυσία και τη εκκλκσία proſequitur. ] Quàm hic de le demiſlè , quàm de
αυξηθένlα,Διονύσιομύπολαμβάνειν αναγράψαι Τετάρ aliis omnibus ſentit magnificè?Nonne ſe præbet
τη δε πως μέμνηται τάς τ8 θεοφόρ8 Ιγνατία επιβολής omnibus , modeftæ ſcriptionis , & humilis animi
και βιβλG & μεν και Διονύσ G τοις των αποστόλων ανήκ exemplum illuſtriſſimum : Quanta hæc ignoratio
μα σε χρόνοις: Ιγνάπι δε επί Τραϊανού τουδιά μας eſt lui quantus ſtupor,his annis cùm lis , cos lit
Tveis ülanegu yra és noui opó Bpzzù TÃS TEREUTĀS ceris feræ pofteritati notos velle ? quæ inſania ar
bitrari, adeò omnes hebetes , vt talium verborum
Teollw 'srigente sÁ Bibio kingeorolie gpaper . Távo
veſtigiis , in aniiniarcana ſe iudicando non pene
τας και τας τελαρας απορίας διαλύσαι επαγωγι- D
trent?vt hæc humanitate tinctos, & amantes Chri
CaulvG , Bipouca ( Tér és au ) gooíar åsyoue
ſtian.x pietatis & officij,non offendant ? Nec con
T8 Megen8 Alorusio giù Bilder , hactenus Pho
cius, tentus grallariin ſingulos, ſtringit acumen ſtili in
integras Sodalitates & religioſosordines , à Tri
Si quid aduerfarius nouit, quod nec Lutherus,
nec Válla , r.ec Eraſmus ,nec Flaccus Illyricus nec dentina Synodo Oecumenica laudatos, quodque
audaciæ intollerabilis elt , Ecclefiam vniuerlam
Beza obiecere; amabo , proferat in medium . Ve
à multis iam ſæculis erraſſe,nec verum vidiffe , fre
ritatisamator fum , vt quimaximè. audiri cupio ,
& audire , docere & difcere amo. eandem ferram tusleuiculis rationibus, graui ſupercilio contendit.
Quas qui legunt fuciles deprehendunt , cùm aliàs
reciprocare non amo:abſtineat velim , quæ iam alij
illi præocuparunt, & recenti memoria , à Mat ob caulas , tum quia fingit ipſe ſibi periodum &
præfigit , quam commentus potiùs, quàm validè
thxo Galeno Belga, & Ceſare Baronio, validè cal
jalé in A probauic: & , cùm æquiùs fuerit normam ſuam ,
cata protriraque. Dignus forcallis , cui potiùs,
banquàm tot Græcis doctiffimis antiquiſſimiſque Eccleſiæ ſcitis , & veterum placitis accommodare,
ipſe contra , vult omnem vetuſtatem edicto noui
al.tom.2 . Patribus credames, quem doctiorem , acutiorem ,
Dictatoris parere , & eadem confidencia præceps
fapientioremquc arbitremur. opponer os colum
natum tot Eccleſiæ luminibus, tor fidei columnis. E ingenium ,quicquid non eſt ad muſlim illain luam ,
dicat ſe vnum meliùs noſſe characterem Diony id damnat erroris. Quid veroſimiliùs, an erraſſe
ſianum diſcernere , quàm Chryſoſtomum Cycil vnum , qui cum nullo veterum ,nec cum Eccleſia
conſentit , an erraſſe veteres omnes & Ecclefiam ,
lumque : paſſos fibiper ingenij ſtuporem imponi.
Grecæ linguæ ignaros fuille Marſilium Ficinum , eo quod in pleriſque ad illam amuffim nouam non
conueniant:ſcio cum quo errare malim ſcio quem
Ainbr. Camaldulenlem , Perionium & tot ſæculis
priorem loannem Scotum illum , alium à Dunlio potiùs erraſſe credendum , verum tamem fruatur
iudicio ſuo , quia monitioni locusnon eſt,incurrat
& Maiore , qui quaruor pro Areopagiticis libris ,
cum verterent , agnouere. Occalluimus ad fimiles in omnes vc lubet, quidvaßartes e tj repdie
Phyrgopolynicis Niciobrigis Traſoniſmos. Qui 78 Suébero,non illasRegij Vatis,ſed illius, ſuperbo
laxorum nouus epigrammatarius, Lucano ſculpo rú Regis , qui pofuit in cælum os ſuú , vo thronum

figeret
 LIBRI VI . CAP. III.
$ 35
figerer in Aquilone , & limilis cflet Altiffimo. Se a Deus, & hoc animo meiſta nofi(cribere ) reſipila,
vițij omnis expertem .proficeri , eſtne fimilem ſe cat , & in poſterùm infrunitæ linguæ , calamóque
Chriſto profiteri ? Soli tibi les v optimè licuit infreni,delinat tá laxas habcnas permittere.Quod ,
dicere? Quis veſtrum arguet me de peccato ( morta ad me, puto licere mihi, quiex omnibus vnus lum
lium nemo expers vitiorum eſt . Hic tamen per in eum aliquid , qui fibi cuncta in omnes voluitli
miſit calamo chartis illinere , Quid mihi obiicere cere. Licuit homuncioni in diuinum Dionyſium
poffunt, preter virtutem , quam non habent ? Nullius petulanter, cur mihinon liceat pro Diuo conſtan
mihi confcius fum , cuiusme apud homines pudere de ter:Mentem faniorem illi opto . conuitia nec curo
beat.] Apoſtolum puta Paulum loqui. an idem illi nec metuo : iſta ceſſareæquum eſt, rationes com
licet, quod vaſi ele &tionis? non fanè non quia diſli pulſandæ . Quod fperare non audeo . conſueuit vel
milis res , ſed is qui dicit . Si de grauibus flagitiis lilentio , ſi quando nequit reſpondere , dicta tranſ
& publicè vindicandis loquitur, cgregiam land mittere : vel contemptu , & maledictis cercare.Sic
B
laudem , cur id opus tantoperè iactare , quod cum factum ,pro rationibus & argumentis , quæ exſpe
pleriſque communc ? Quamuis & Caluinianif &tabam ,ecce in Elencho,de Haridæis, quem con
mus, quem profitetur, certè tale santúmque cri tra Serarium noſtrum edidit , nihil mihi niſi con
men eft, vt fifanæ mentis foret , eius illum perpe uicia rependit, adeò fcurrilia , obſcena , & fæcen
tuò & pigere, & pudere, & pænitere opporteret. tia , vt nec profligatiſſimos ganeones in luſtris illa
Side aliis animi vitiis , quæ hominem dedecorant, line rubore putem vſurpaturos. Fors iſtanec limis
& Deo hominibuſque minùs gratum faciunt, dignabitur, audiet certè, quod legiſſe diſſimulet,&
ſenſit , ve ſenſiſſe reliqua , quæ addidit , fatis aliquem vel ex Armoricis fubftituer .
oftendunt ; nihil arrogantius , nihil à verita
te alienius dici potuit.faſtuoſitas , iactantia ,con Incubuit numquam cæleftis flamtha ſaliftis ,
temptus aliorum , virtutes credo funt , non vi Nec parui frutices iram meruere Tonantis,
cia : quàm ab his immunis , quàm integer , fi phic
lautia non excæcaſſet oculos , ipſimet iudicium Caufa certè non mercor, quihæcanimo non
permitterem . Sed fruatur, inquam , ſuo iudicio,fi malo , ſin alicer : nouicæleftia à Claudianis coni
bi plaudat,placeatque : vel potiùs ( fac , quipotes truis, & à loue Salmonea diſcernere.

E
OT

* doi

Kkk 2 ANACE
 536

ANACEPHALÆOSIS

DVODECIM SALVBRIVM

MONITORVM , QV Æ CON

FESSARIIS IN PROMPTV

ES SE DEBEN T.
☆ ☆

Μ Ο Ν Ι Τ Ι Ο Ι.

Dæmones effe.

V M in homines atheos , A MONITIO 11.

vide lib . 2 . inciderint , dubitantes an

ſine dæmones? proponant Non licere vllum pactum velamicitiam
9.2 ,
illis 1.id doceriapertisS.S . cum damonibus iniri.
verbis paſſiin occurrenti
bus:2.hunc perperuũ Ec VI putant non effe magnum peccatum cum vide lib.2.
cleſiæ ſenſum fuiffe..hx
reſim effe concrariú def tem habere ,doccantur primò,quanta ſit vis & di- me pare.com
fendere: quæ tria proban gniças primi præcepti prioris Decalogi tabulæ . fe&t.8.
tur à Theologis inmateria de Angelis 4.conuincit Nempe illud ve ordine , ſic & dignitate primum
ratio effectuú quorundam mirabilium experientia . eſſe. Nam digniora eſſe, ratione obiecti, cria primę
vt v.g.ſubitò montem vnum loco mouere : bruta tabulæ ſeptem aliis tabulæ ſecundæ : & inter illa
loqui : defun torum fimulachra oculis ſpectanda B tria, præcipuum elle primum . Tertium enim po
proponere:linguis incognitis loqui:res ferreas fine tiſſimum agit de culru externo, ſecundum de ver
magnete )argenteas pateras,aur fimilia magni po borum honore , primum de amore & fidelitate
deris ſuper menſa locata, line funiculo aut fimili anim , Deo exibéda; & virtute religionis ſeo Theo
inſtrumento , attrahere, ab vno extremo ad aliud , febiasley Latriæ . quare cùm hæc virtusDeo gra
ſubſultantia:quod quis foliolum carthæ intermul tiflima fit,etiam illi contrarium vitium eſt odiolif
ca firelecturus certò prædicere: charcam ab aliquo limú, tsempe idololatría & infidelitas.nam eſt quę.
ex toto chartarum ludo extractam ,in manibus ex dam apoftafia , proditio , & transfugium ad ho
trahentismanentem ,noua indu&ta figura,ter face Alium Dei Principem diabolum : quod peccatum
re immutari: facere vt tres vel plures diuerfæ per eft ongium yitiorum moralium grauiſſimum : &
fonæ de vna eademque re cogitent: vim imagina ideò huic præcepto à Deo peena fuit addita , cùm
tiuæ alterius facere, vc de alia re vix cogitet, quam Deus teltatur fe fortem & zeloten effe , & hoc pec
ea quæ cogenti nota :(vix, dico, nam omnino velccatum vfque in tertiam & quartam generationem
voluntatem vel intelle & um cogere , ſeu neceſſita vlcifci, & vocat hoc peccatuin odium ſui,co quòd a Exod.20
te quadam abſoluta ad id adigere, nec dæmon po tranſgreſſores vocar ofores fuosa . Secúdo doceá
teſt) facere ſpecula, in quibus , quæ in decem mil rur omne cum dæmone fædus auramicitia contra
liaribus fiant, videri poffint: trium horarum ſpa hoc primum præceptum eſſe. Cùm enim inter
cio arbuſculam veram fpicamæ longitudinc ex mé Deum & dæmonem fic quaſiperpetuum bellum
ſafacere,excreſcere : facere certæ lucernæ lumine ſeu odium (Vndede dæmonibus legimus; Super
accenſo ,vt quotquot adſuntmulieres , veſtibus ſe bia eorum qui te oderunt, aſcendit ſemper: & Diabo
nudent, & quæ natura docet tegenda oculis obii usvocatur Satan , hoc eſt aduerfarius ) tenemur
ciant & fic nudæ tripudiarenon definant , quam nos,vt vaſſalli Dei,perpetuum quoque & capita.
diu ardeat in medio appoſita lucerna léporis adipe le odiú cú dæmone exercere,hoc bellum ve Pater
plena & certis characteribus infculpta , & huiuf patratus initiò múdiDeus indixit , cùm dixit Ser
modi alia , quæ nobis circulatores ex Baptiſtæ à D penti;Inimicitias ponă inter te ó mulierem , ſemen
Porta ſcriptis & diſciplina obtrudunt, quorum iuum & femen illius b. quibus verbis prohibemur b Gene.3.
cum nec naturales,ncc artificiofæ caufæ proferan vllas cum dæmonibus inducias aut commercium viis,
cur idoneæ ,ſpiritualibus caufis effectricibus tribui habere.Idem nos docet Apoſtolus;Nolo, inquiens, Co.Corin.
debent; quæ funtangeli, & dæmones. 10. Verl.11.
ſocios vos fieridemoniorum c. Idem nos in baptiſmo

pro
 LIBRI VI. AN ACEPHALÆOSIS . 537

promilimus, Sacramento adſtricti, Ecclefiæ no- A gem illam veteris Teſtamenti ,Maleficos non parie
ris viuere c , non effe dumtaxat iudicialem po cExod.22 .
mine rogante Sacerdote & patrinis pro nobis re
ſpondentibus non ſemel , Nos abrenunciare Sa Gitiuam , fed iudicialem iuris diuini & natura -
tanæ & pompis . eius. Cùm itaque hoc bellum lis , & ideò non efle per legem Euangelij lub -
initiò mundicondici indictum , & initiò Eccleſia laram . Iudicibus inferioribus non licere vitæ ſe
Chriſtianæ cuba Apoſtolica renouatum ,& à nobis cucicatem reis huius delicti promittere , vt crimen
cùm in Eccleſia fuimus regeneratiiureiurando vo 1pontaneè confiteantur & locios detegant : licere
tiuo fit ſuſceptum ac promiffum , ſequitur eum , id ſolo ſummo iudici, qui lege ſuperior & ex
qui cum boſte pactum vllum aut familiaritatem cauſa iuſta , & quando hoc euidens neceſſitas vel
colat; perfidiæ , transfugij , & apoſtaſiæ reum non vtilitas reip . poſtulat . Meminerint , ſi qua damna
minùs effe, quàın vel monachus vociuam delerens per eorum conniuentiam aut negligentiam àma
profeſionem , velmiles ad hoftem transfugiens leficis fubditi patiantur , li qui necentur, aut ad
vel Chriſtianus Mahumeriſmo fe addicens.Tertiò conſortium criminis pertrahantur,fanguinem hức
moncantur non tantùm hoc Deo difplicere , ſed Bàmanibus eorum Deum requiſiturum . Non ho
ipſis quoque perniciofillimum elle. Dæmonum mninis illos , ſed Dei iudicia iudicare. Cauendum
enim in homines odium eft inexplebile , & à ſui la ne fiant ſocijfurum , & nedum ,vt loſaphat ,his qui
plus tempore nunquam illud remiſerunt ,nec yn oderunt Dominum amicitia iunguntur , iram Do
quam remittent aut minuent : fi permicerentur à mini mereantur d . videant ne audiant terrificum
d 2 . Paral
.

Deo omnes moſcales interimerent , quod quia vi illud Prophetæ dictum RegiAchaz. Quia demi 19.1.2 .
dent libi non licere , idcò alliduè hominibus ani fi virum dignü morte demanu tua,erit anıma tuapro
mæmortem moliuntur adferre per varias & mul anima eius,com populus tuuspro populo cius c. Qui de 3.Reg.
tiplices peccandi illecebras : ne, qua excidere bea nių; falfis opinionibus, & erronea ſua exiſtimatio- 20.v.42.
titudine, homines potiantur. Odijmagnitudo pa ne decepti conatur iudices abducere ,à cognitione
ter ex vehementia & acerbitate cruciatuum aut & vltione criminis huius, vel auctoritate , velca-!
vexaționum quas intulere , quotieſcumque Deus lumniis ,illi monendi vt relipiſcant, ne & le con
illis permifit , ve teſtantur lobus, Saræ mariti , D ſcios eiuſdem delicti,velfautores delinquentium ,
Antonius & alij innumeri. Pertinaciam odij do с vel iuftæ & Canonicęcontra hanc hæreſim inqui
cent , lobus dicens ; Cor eius indurabitur tanquam fitionis diſturbatores & impedimenta prabeant,
Lapis,oſtringetur quafimalleatoris incus 2.& CHRI cum periculo incurrendæ excommunicationis. c.
a lob. 21. ST vs Dominus,vos, inquit, ex patre diabolo ejtis, vt inquiſitionis.de hæretic. in 6. Denique hos om-,
v.is to defideria patris veſtrı vultis facere ; ille homic nes honorem Deinegligere , & proinde folere à
da erat ab initio : 6 in virtute non ſtetit á non est Deo negligi,& in maximas calamitates & igno
veritas in eo, cùm loquitur mendacium , ex pro minias abiici iuxta comminarionem HeliSacerdo
b loan, 8. priis loquitur , quia mendax eſt, & pater eius b. cùm ti factam 1.Reg.2.v.30 . Quam hoc Babyloniis exi
dicit homicidam elle ab initiò ſignificac hunc eius cialedixi lib.s.ſect.16.in fi.
V.44.
perpetuum eſſe conarum , animasnecare: circuire
Nahum inter præcipuas cauſas excidij Niniuæ
inftar leonis rugientis & quærere quem deuoret ,
memorat, quod in ea Magi & malefici magni fie
vt ait D.Petrus cùm addit veritatem in eo non e rent c. 3.0.4.Eandem ob caufam minatur Ierofo
fe , docet fruftrà quem cum illo paciſci , qui totus
lymæ Michæas ca.5.v.10. Propterea Cananæide.
ex perfidia conflatus eft. & Ideò cùm ſemper ve- D Teci& pulliſedibus ſuis. Deus.18, v.10. ex quolo
lit nocere, certò tenendum nobis, illú nullis blan
co explicandum illud de medicaminibus fap.12.4 .
diciis , obfequiis , aut cultu homini reconciliari,
Numquam id impunè Regibus cellit : Saul non
placari,aut deliniri: fed quando ſe beneuolum aut
excidit regno niſipoſtquam Magiæ præſidia quæ
amicum fingit, cum maiusmalum hóminibusmo
Guit : tunc ( ait Bleſenlis ) dum Pythoniiſam conſulit. 1. Reg.2 8
liti. Origenes-libr.8.cont. Celſum , Probabile eſt
in montibus Gelboè cum filiismeretur interfici. Sic O. verf.8.
( inquit ) dæmones, cùm fint improbi ,ne cultori chozias , qui ceciderat per cancellos,dum de vite diu- 4.Reg. 1.
bus quidem ſuis dexteramn , datảmque fidem ſer
turnitate ſcrutatur , vita eius tanquam tela texenda
wacuros. ] fucciditur. ] ob maleficorum imitationem Manal
ſes ſpecimen fit Regis calamitoſiſſimi, 4. Reg. 21.
MONITIO II I. 25. cuius peccatum etiam pofteri luerunt, nec
pacariDeus potuit loziæ pietate 4.Reg. 22. leza
belis veneficia nora,ſed & præcipitată de feneſtra ,
Neiudices hac negligant punire, gut E laceratam à canibus. Longum lit alios recentere.
diſimulent. Zoroaſtrem fulmen occidit Magiæ inuenrorem .
posu ! Plin. libr. 30. cap..lib.11.c.42.De Ferrando Comi
Vando confeffarij |incidunt in Prælatos , te Flandriæ , de Guilhelmo luliaćenfi, de Scoriæ
Pro . I. s.
licet. 4 Regibus aliquot , de Principe quem memorat
milos, & negligentes in fe &tæ huiùs exſtirpatione: Gerſon , actum fuperioribus libris . deMulealle
Monere illos debent , quòd lint à Deo conſtituti TunetanoRege ,non paucis egic Paul.louius , de
ad vindictam malorum , & fine cauſa gladium non Vortigerno Rege Boëthus libr. 8. De Græcorum
acceperint ; quòd mala quæ ex eorum negligentia hiſtoriis multosmemorat Petrarcbalib.4. rer,me
orbi & Ecclefiæ inferuntur & gliſcunt quotidiè, morandar.6.1.2. SiRomanorum
30 Annáles vol.
feueriſſimè ab illis exigentur : quòd ad damno. uas occurrent cibi plurimi, quibus hæc licencia ?
rum reſtaurationem teneantur ,hoc peccatum di exitijmiſerrimi occalio fuit. de Numa Pompilio ,
rectè & immediatè contra Maieſtatem Dei fen Plutarchus,in Numa, de Tulio Hoftilio , Diony
dere: & idcircò non magis licere principi diuinam lius, & Liuius libr. 1. De Nerone Plinius libr. zo .
iniuriam remittere aut diſſimulare, quàm Præto Nat.hift.cap.1. Suetonius in Nerone, De Va
ri licet ſaiPrincipis,velmiliti ſuilmperatoris. Le leriano. Nicephorus lib .6.cap.io. de luliano Apo

Itaca
 ONVM
UI SITI ICA
RVM
538 DISQ MAG

Stara idem Nicephor,lib. 1 o . cap.29. de Licinio Alqui norit exitum infælicem Magorum & præſti-,
Niccph .lib.7, cap. 45. De Fl. Ruffino Tyranno , giatorum . InuentorMagiæ Cham ſeu Zoroaſter ,
Camerar. Claudianus lib . 1. delaud. Stilichon , de Maxentio , fuic tandem ab ipſo dæmone , quem importu
opere lucu de Heraclio & aliis alij. Quid referam recentiora? niùs ſolicitabat , igne fuccenſus & concrema
cifuę c.79 Leopoldum Auftriæ ducens Friderici II I. fra cus , teſte Clement . in libb. recognition . de Și
trem , nimis familiarcm Magis, quidam narrant,ita monc Mago notiſſimares , quod in aërem à de
à ſpectro perculfum fuiffe , vt paucis poft diebus monibus ſublatus præcipitatúſque fractis cruribus
obierit.VŮenceslausBohemiæ rex ſummo in pre cum ignominia & dolore interierit . Quæ de Cy
tio voluptatis cauſa Zyconem & alios habuit, cui nope Mago, Prochorus , & de Zaroë & Arpha
quæſo Principi cuncta regni negotia infæliciùs xat Abdias libr.6 . cradidit prætermitto , vt & ea
ceſſere ? Creſpetus difc. ;. ſcribit cuidam ætatis quæ de Oddone, Hollero , Metochimo Magnus
huius Principi mortuo inuentam ad collum ap Olaus in Hiſtoria Septentrionali , & de Sopatro ,
penſam imaginem Theurgico ritu deuotam , qua Eunapius in Aėdeſio : de Orpheo ,Mopſo , Am
le fælicem fore fperabat : quo tamen vix vllus ca phiarao , qui omnesmagi fuere, Ouidius , Seneca ,
lamitofior fuerit. Concludam cum Rege ,Reges Statiúſque; de Pythagora Samio Laërtius in eius
alloquens, Nuoc Reges intelligite, erudiminiqui in- B vita & Cælius lib. 19. Antiquita .cap.7.Henricum
Pl.2 , 7.10 . dicaris terram . Seruite Domino in timore, et exul Cornel ,Agrippam moriturum , à ſe canem fuum
tate ei cum tremore. Apprehendite diſciplinam : ne Paredrium abegiſſe , cum hoc dicto , Abimalabe
quando irafcatur Dominus & perearis de via iufta . |Stia, tu meperdidifti,citum eſt ore omnium . loan
Monet vr diſciplinam apprehendant.Hebraicè eſt nis Portantijobicus in Antuerpienfi carcere qua
NASSEX V BAR 78-jpws, quod etiam ſignifi lis , norunt ciues mei . Apud Guilhelm . Tyrium
cat oſculamini filium . ofculari verò idem quod lib.8.belli ſacri cap.is, duo magi volences machinas
honorare. Nimirùm optimè CHRISTVM ho Chriſtianorum incantare,primiillis interfecti. A
norant, qui hoftis eius diaboli partiarios in virga pud Polydor.Virgilium anus faga coram omnibus
ferrca regunt & Hagellant, qui Deum inhonoran à dæmone abripitur, vt alibi narraui. Apud Du
tibus non parcunt,hoc enim eft apprehendere di brauium li. 2 3.Hiß.Bohem . Zyto nobilis ille præ
ſciplinam ; quia hoc eſt CHRISTI doctrinam ſtigiatorad extremùm à diabolo viuens, cum cora
parèvenerari & fequi. pore & anima de medio hominum fuit fublatus.
Ioann . Fauſtus famoſusmagushic temporibus in
Germania,tandem à cacodæmone lecto extractus
MONITIO IV .
noctu ; & ſtrangulatus, inuerſa in tergum facie ,
domóque toca concuſſa, & penè cuerfa,vt fcribút
Superſtitionibus vti quàm noxium VVierus,Camerarius, aliique. Franciſc , Picus lib .
execrandun .
s. de prenot,auctor eſt exrelationę fociorum qui
adfuerant , Magum quendam à dæmone viuum
VIparuifaciunt diſcere ritusſuperſtitiolos ablatum , nuſquam vnquam comparuiſſe,dum cu
Confer .
& eos exer , mone omni ſupe
cum li. 3 . cer antu um r cioſo cuidam & non fatisfano Principi pollicetur,
parte po- ftitionum & vanaruem obſeruationu r m inuentorem
ſe Troiæ expugnationem & Hectoris cum Achil
Atcriore, elle diabolum , quiprincipiò mundi ſtatim in ido
le duellum , quaſiſpectandum in orcheſtra,exhibi,
lolatriam ferè totum genus humanum pellexit.Sed çurum ,
cùm hoc eius imperium Dei filius deftruxiſſet,ad
-

hoc enim apparuit filius Dei vt opera diaboli deſtrue Tam hæc factoribus ſunt periculofa :nec minùs
2 s.Ioann,fret a, & paucis ante paſſionem diebus dixit: nunc D iis qui ſpectanditalia ſunt auidi,duo tantum exem
3.v.8 . mundus iudicabitur,& Princepshuiusmunditiicietur pla adſcribam , verus vnum , & nouum alterum .
b Ioann. foras b, & hic fuit fcopus Apoſtolicæ per totum Scribit Lucianus in Philopfende ,de quodamEncra
18. V.31. orbem prædicationis : & tamen cùm imperio non ce quod cùm vidiffet Pancratem quendam Magum .
fuiſſet imminuta vetus illa ambitio diuinitatis: pro Ægyptium ,multa mira facientem ,ſe paulatim in eius
illa aperta & clara idololatria penè extincta , recta amicitiam inſinuafle , adeò vt omnia ei propemodim
quandam ſpecie pietatis & vtilitatis idololatriam arcana communicaret. Tandem autem magum hunc
inuexit , artium ſuperſtitioſarum cupiditatem & ei perſuaſiſſe, vt omnibus famulis in Memphi dereli
cultum . hanc ergo diram curioſitatem inuenit, & Etis , ſe folus conſequerorum : neque enim defuturosmi
..

propagauit, primòvt ficpoſſeſſionem animarum , niftros,atqueex eo tempore, inquit , fic vitam duxi
qua vi crucis deiectus fuerat , clanculùm dolo mus. Cùm in diuerſoriüm quodpiam veniremus , homo
inalo recuperaret. Secundò vt homines hoc pa accepto piſtillo , ſcopinaue, aut peſſulo , veſtibus impli
eto primum & maximum præceptum , & votum cans , cum in id carmen quoddam dixiſet , efficit , vt
religionis quo ſe Deo adſtrinxerunt in baptifmo, ambularet , utque aliis omnibus homo videretur, Illud
violare affúeſcerent. 3. vt ſpem , quam homines ergo abiens, & aquam hauriebat , de cænam parabat, 17.01
in Deo habere debent, amittant, & cam colocent. E inftruebátqueatque in omnibus commodèfubferuiebat
in rebusiſtis vanis, & ideò fint Deomaledicti, qui miniftrabate nobis.Deinde,ubijanafatishuiusmini
c Plal, so.sodit obferuantes vanitates ſuperuacuè 4. ve fic in ſterij fruit,fcebină rurſus ſcobinam , ac peffulum peſſulă ,
V.7 . lethale peccatum pertractos, Ico rugiens ddeuo aliud recitans carmen , reddebat.Hoc ego vehementer
dr.Pet.2. ret,& decipiat hominem draco venenatus , quern conatus,non inueniebam quo pacto ex illo expiſcarer.
c Plal.:03 . Deus formauit ad illudendum eié.Hæc funt com Nam id mihi inuidebat, quamuis effet in aliis facilli
26 . moda ſuperſtitiofarum obferuationum , & qui eas mus. At quadam die in angalo quodam tenebricofo de
colunt,aut amant doçent ſe non CHRISTI , fed liteſcens cläm illo , fubauſcultaui propiùs incantatio
diaboli diſcipulos eſſe, & ejus magiſterium amare, nem illam , erat autem trifyllaba. Tug'illécúm piſtil
in eius ludo doctos effe , & alienos à doctrina lomandaffet que curanda eránt , abiit in forum . At
Ecclefiae Catholicæ . egopoſtridiè illo apud forum occupato , acceptum pi
Miram eſtaliquem poffehis præftigiis fe dare, fiillü cum ornaſſen , ſyllabas illas fimilimodo pronun

cians
 LIBRI VI. ANACEPHALÆOSIS.
$ 39
cians, aquam iuffi vt hauriret. Tum impletam am-, A confequendi , vel vitandi cuiulpiam mali cauta ,
phoram cùm tuliffet , defifte, inquam , nec amplius
amplius quod vim nullam neque naturalem ,neque ſuper
aquam haurito, ſed rurſus efto piſtillum . Atillud mihi naturalem obtinet ,ad effectum intentum . v.g. fi
haud ampliùs obtemperare volebat,fed aquam ha:rrie quis in flumine feminet,vel licus aret,dicendus eft
bat continuè, quo ad hauriendo totam domum nobis vanitatem operari, eo quòd arandi & feminandi
implerer. Atego cùm refiftere huic rei non valerem (ti finis feu effectus eſtmellis & fructus perceptio,
mebam autem ne Pancrates reuerſus , id quod e quem finem hæc eius actio nequit conſequi. ita ſi
tiam eucnit irafceretur) correpta ſecuripiſtillum in du quis vt capitis dolorem pellat,faſcia linea, vel car
as partes diſeco. At vtráque pars amphoram fumens cula alba cingat tibiam , aut ægrum inter farmen
hauriebat aquam iamg vnius loco drio miniſtrimihi cum diffiflum perducat, vel palmo cingulum ægri
effe cæperant, Interea Pancratesſuperuenit ,ac re in . metiatur,clarum eft has actiones elle vanas & lu
tellecta illa quidē ir ligna rurſus, quemadmodum an perſticioſas , quia nullam vim habentad huinorem
te carmen erant,mutanit:at ipſe merelicto clanculum noxium capicimoleſtum inde expellendum.Con
neſcio quo ſe ſubducens abiyr .] Vides huic curioſita crà fi appliceturcapiti aquaroſacea,vel ad bilis cx
tem ferè cauſam fuifle , vt aquis fubmergeretur. B pulſionem rubarbarum præbeatur , vel ad He
Cur vocas fabellain ?cùm potuerit in piſtillo Parc gmapa capire educenda per fternutationem como
drus aliquisMago famulari. Sed cape alterum ,de datur finapi,non erit vana obſeruatio , led licitum
iis quibus periculum præſentancum fuit,ne fe ipfos remedium , quia natura ad boc vim hiſce rebus in
denalarent.Philipp . Camerarius li. Opera ſucciſina feuit.Sic etiam verba nulla vim naturalem habent
0.70.ita ſcribit,Cum aliquando Ioannes Fauftusapud aliquid efficiendimore agentis phyſici: fed quæ
notos quofdam diuerteret , quideipfius prestigiatrici , dam verba vim habent operandi ex inſtituto Dei,
bus multa and:uerant , y petierunt ab eo , vt aliquod & ifte effectus eſt ſupernaturaks:quædam non tam
fpecimen fue Mugia exhiberet.Hoc cum diu recuſajjet , vim habent ſupernaturaliter operandi, quàm pu
iandem importunitate fodality néntiquam fobry victus
tantur ab imperitis habere . Prioris generis ſunt
promifit , fe illis exhibiturum quodcumqueexpeterent. verba Sacramentorum ,nempe collationis baptıl
Vnanimiitag, conſenſu petierunt,vtexhiberet illis vi mi, confecrationis Euchariſtiæ , abſolutionis pec
tem plenam vuis maturis. Putabant autem propter catorum , & c.hæc verba licitè vſurpantur à Sacer
alienum anni tempus(erat enim circa brumam )boc il doribus ad effectum , cuius cauſa Saluator noſter
lum præftare nullomodo pofſc. Ajſenſit Fauſtus , iam с illa inſtituit.Verùm fi quis hæc verba alio ad aliam
iam in menſa confpeétum iri quod expeterent :Sed hac intentionem fiue finem proferens transferret, co
conditione, ut omnesmagno filentio immoli preſtola rum vſurpatio lacrilega , vana, & ſuperſtitioſa fo
rentur:donec illos iuberet vuas decerpere :fiſecus face ret ,quia ad húc effectú vim ſupernaturalé ca verba
rent,inftare illis periculum capitis. Hoc cum ſe fačtu non acceperunt. Vana quoq ;eſt prolatio aliorum
ros promififfent,mox ludibriisſuis huic ebria turba ,ita verborum ,quæ non eſt ex vlu Catholicæ Ecclefiæ
oculos & fenfus præſtrinxit , vtillis tot vua mira ma recepta. Si quis itaque vana huiuſmodi vel verba
gnitudinis , & ſucciplena in vite pulcherrima appare vel facta adhibet, ſuperſtitioſus eſt, & diabolicus
rent,quod ipforum adeffent. Rei itaquenouitare cupidi, cſt effectus operis , quod probatu non eſt difficile.
& ex crapula fisbundiſumpris fuis cultellis expecta Effectus iſte non eſt naturalis , quia quæ adhi -
bant, vt illos iuberet reſcindere vuas. Tandem cum bita ſuntmedia naturalem vim ad eum non habent
iſtos leuiculos aliquandiu ſuſpenſos,in ipforum vaniſſi nec eſtmiraculoſus & à Deo , quia teſtimonium il
moerrore tenuiſſet, ſubitò in fumum abeunte vite cum li nullum perhibet facra ſcriptura , nec Eccleſiæ
fuis vuis, confpeéti funt finguli tenentes loco vua, quă Catholicæ conſuetudo aut doctrina. Procedit
vnuſquiſque apprehendiſſe videbatar , fuum naſum itaq ;ex occulta quapiam ſpiritualis creaturæ ope
oppofito fiepernecultello : ita vtfiquis imrnemor prace : Dratione: non Angelicæ , quia Angeli ſemper fa
pti dati vuasſecare voluiſſet, ſeipſum nafomutilaſſer.] ciunt Dei voluntatem , & cum Deo mendacium
"Quid plura ? nihil ferè vnquam præſtigiatores fa ac vanitatem omnem deteftantur : reftat , vtope
ciunt, quin ,aliquid factu facile , ſed quod difficile rentur hîc cácodæmones , ſuperſtitionis inuento
ficnon facere , à ſpectatoribusautMagiæ ſtudio res & amatores. Quare, quihac faciunt, Deum de
ſispoſtulent. Veluti,neperſonas quæ apparental ſerunt, o demonis doctrina arg imperio ſe ſubiiciunt,
I loquantur , velmanum porrigant , ne circulo pe cuius auxilium expofcunt, & opera viuntur.
dem efferant,& fimilia, quæ tamen,vt faciant,poft
illos illecebris dæmones , aut variis terricula - MONITIO VI.
mentis , quaſicompellunt ; Vtde Bauaris adolef
centibus apud Cæſarium legi, & duobus Aremo Que remedia tutifſima.

ricis bono loco natis Gentiliaci,cùm puer Lutetiæ

degerem , accidit , qui ab archihomicida ambo túc dæmonibus corum opera , & pro remedio vel
præfocati, eo quòd circulo pedem extuliſſent. E conſilio confeſſarium conſular: is illum inducat ad
I nunc atſ animam fraudi committe doloſe. remedia Ecclefiæ conſueta ,maximè ad emenda

' MONITIO V. tionem malæ vitæ . Theologimonent b, duo con- b Cyruc

lideranda, Deum qui hæcmala permittit , & dia- lius lib.de
Vnde poteruntcognoſcere an à damoneeffectus ex bolum quimala infert: nam nihil hic inferre pof- Cuperftit.p.
2.C.I.
ſpectetur,an à natura,an à Deo?
ſet ,nifi ifle permitteret, nec nocere poteſt, nili in
Onendi ſunt rerum iſtarum ignari, Vanita quem ve læuiat Deus permittit, nec plus illi ipſi
Miem Item & mendacium omne Deo diſplicere nocere, quam quantum Deus permittit.Minus ló
vide li. 3. qui veritas eft:dæmoni verò placere, quimendax gè poteſt, quàm vult, aut iactat ſe poſſe. Præ
par.pofter. eft & pater mendacij. Beatus Vir (ait Pſalmiſta a) clarè D. Antonius Magnus : Nos nec eius pollici
2: 23.& 4. cuius eft nomen Dominiſpes eius, ó non reſpexit in tationibus credere, nec eiusminas formidare debemu..
vanitates e inſanias falſas. Vanitatem verò dici fallit enim ſemper,nihilý veriipromittit.Nam fi nó in
all.zo.v.s
quorieſcunque homo facit vel dicit aliquid ,boni omnibus mentiretur , quomodo talii . ram infinita
promittens,
 DISQVISITION VM MAGICARVM
540
promitiens, hamo crucis vt draco inuncatus à Domino A non lunt probanda ,quia id praſtiximusfupr. 11.6.
eſt,cû capiſtro ligatus vt inmenium , quafimanci Nunc addo remedia per incáraciones & luperfti
pium fugitiuŭ vinctus circulos e armilla labia perfo tioncs vel nihil prodeſſe, vt patuic in lepra Con
ratus,nullü omnino fideliš deuorare permittuur?Nunc ſtancini,cuipotiùsnocuerunt, vt docet Nicepho
miſerabilis vtpaffer ad illudendum irretitus à CHRI rus lib.7 . hiſt. cap. 33.vel lilancnt ad tempus can
STO eft,calcanco Chriftianorum ſubſtratus gemit,il cum ſanare, & poftea reincidere in morbum eun
le qui vniuerſa maria a ſe abſorpta plaudebat : il dem vc legimus de Hadriano Imp. apud Xiphili
le quimanu ſua terrarum orbem teneri gloriabatur, num in Hadriano, & Zonar, to . 2 .
ecce à nobis vincitur , ecce me aduerſum ſeprohibere
nore poteft difputantem .]Nimirum ligatus eſt à Deo, MONITIO VII.
mucro latronis retuſusab eo per quem , cum quo ,
& in quo facta,quæ fiunt, omnia. Tibihomo im Pro iis qui curioſi ſunt diuinationum , o ſecretorum .
puta quod in te pollic , quod in te ve poſſit Deus
vide lib.4.
Init.Sialligatus diabolus eft ( inquit B. Auguſtin . Ales moneantur ,ecli deſiderium ſciendi( teſte
c.2.q.7.
ſerm . 197. de Temp.) quare tantum adhac prena T philofoph ) cuncti naturale fit; camen id at
o s
le::Verum eft fratres cariſſimi,quia multum prenalet, B moderandum elle habenis logis Dei, & rectæ ra
ſed tepidis ,o negligentibus, & Deum non timentibus cionis, quibus niſi frenetur , infrenis equi more
in veritate,dominatur . Alligatus eft enim tăquam ca nos cupidicas hæcin præceps abripiat. Legi diuinę
tenis innexus canis ,, neminem potestmordere,nifi & rectę rationi conſentanea regula elt, Non vel
qui illi ſemortifera ſecuritate coniunxerit . lam video le aut conari ſcire quæ lumine naturæ ſcire non
iur fratres, quiaftultus eft homo ille, quem canis in poflumus, & diuina ſolummodò reuclatione ſciri
Catena pofitus mor det. Tu teilliper cupiditates de vo queunt : & in illis ipfis quorum fcientiam pollu
voluptates fæculi addo pacta , ſuperſticionélve ) noli mus labore noſtro, aut induſtria confequi, rcctum
coniungere , « ille adte non preſumet accedere. ) ea & probum difcendimodum tenere,ne regiam cu.
dem habet Cæſarius libr.s.miracul. cap. 52. Certè támque viam deferentes inani labore quærendi
quoad Deum ,cauſæ cur permittat eſſe ſolent, vel defatigemur ,& per inuia ac deuia ablati optatam
peccata , vel probicas famulorum cius , propter mecam nunquam curſu contingamus. hæc doce
peccata permitric ve puniat præterita ,vel vc ar mur à Spiritu ſancto , cuius ſunt iſta ; Sicut quimel

ceat à futuris alioqui: probitatis verò gratiâ per- c multum comedit , non est ei bonum : fic qui ſcrutator
mittit,vtmagis humilientur, vel vt probetur eorú est maiestatis opprimetur à gloria a. & alio loco. Al- a Prouerb.
25.7.27
conſtantia & fides. ob has cauſas Deus dæmone tiora te ne quaſieris & fortiora te ne fcrutatus fueris:
vtitur , tanquam lictore aut carnifice bonorum . ſed qua præcepit tibi Deus illa cogita ſemper , & in
dæmon autem alium longè finem fibi proponit, pluribusoperibuseius ne fueris curioſus. non est enim
& Dei voluntatem gnarus exſequitur non cogi tibineceffarium ,ea qua abſcondita funt videre oculis
tans hæc ad falutem bumanain & gloriam diuinam tuis. In ſuperuacuis rebusnoli ſcrutari multipliciter .
à Deo dirigi,ſed conatur exlaturaremalitiam fuá, Plurima enim ſuper ſenſum hominum oftenfa funt ti
& odium explere nocendo hominibus, & fimul fi bi. Multos enim ſupplantanit fufpicio illorum in b Ecclel.z.
qucat in ſuperſtitionem aliquam illos pertrahere. vanitate detinuit ſenſus illorum b . Myſteria fidei & verf.22.
lcáque non poteft falubrius confilium iniri, quàm Calutis, fide nobis credenda ſunt, & à Deo reucla
quo quis & Dei voluntatem perficiat, & dæmonis ta facrunt Ecclefiæ fuæ . Alia occulta quædam
proteruiam atque odium eludat. hoc aucem præ Deusnullireuelat,ſed fibi referuat, vt ſecreta cor
Itant remedia Ecclefiaftica .vt exéplicaula , li qua dium , futura merè contingentia , & c . & hæc citra
domus ſpectris aut alia dæmonum infeſtationelit reuelationé ſciri arte vel ſcientia vlla nequcunt.Et
inquieta , ſtatim inquilini conſcientiam excutiant, hæc conari fcire eſt vanum & inane, & artes ad
conterantur ,& de peccatis confeſſioné inſtituant, hocnitentes ſunt ſuperſtitioſx . Aliæ res ſciri pol
& omnia de domo remoucant quæ Deo queant ſunt ſtudio,diſciplina & experientia , in his cauen
diſplicere,deuotè inſuper le Deo commendent, & dum ne ſine labore, aur vſu ,veldoctore, ea cone
Deiparæ ,& Sanctis : & interea dum durat vexa mur ſcire per media illicita, vt ſunt ars Nocoria &
tio , quotidiemane ac veſpere Sacerdos quiſpiam ſimiles druinationes,de quibus egimuscoro lib.4 .
habitu Sacerdotali indutus, cum ſtola , cruce , & Harum rerum talem ſcientiam à dæmone infundi
aqua benedicta accedat, & luſtret omnia domus ſeu tradi paret,ex rebus quas prædicunt, quas cum
cubicula & loca al:a , ręciransdeuotè , Plalmum : nequeant ſcireluce naturæ , nec acceperint diuina
Qui habitat in adiutorio alriffimi,& Euangelium S. reuelatione, conſequenseft ea diſcere à dæmone:
Ioannis , In principio erat zerbum ,& alias precatio qui ( ve foueat ſuperſtitionem ) eo quòd veantur
nes pias, & cxorciſmos , qui Dominicis diebus in lignis ab ipſo inſtirutis, etiam ignaris nec fentien
benedictionc aquæ contra dæmonum vim & in . tibus illis phantaſiam mouet vthocvel illud di
lidias leguntur : ponantur per ſingula præcipua E cane,ve docet D.Auguſtinus libr.2. de dočtr.Chri
domus loca ramiPalmarum benedicti, & candclæ strana. vnde fequitur eum quivult huiuſmodi ſci
benedictæ , iubeantur dici Miſſæ à variis piis & re, conſentire in magiſterium diaboli , ſeque eius
Deum cimentibus pro quiete familiæ illius, & vt diſciplinæ tradere, & Deum doctorem atque Do
Deiira celſet, & mittat cuſtodem Angelum ſuum , minum deſerere , & à fide apoſtarare, ſtulti ſunt
qui domo illa dæmonem exturbet: caueantautem qui dæmonum refponfis credunt, quia fallere dæ
ne cum demone ſermonem vllum miſceant,vello monuin eſt . Sic fefellere Cræſum & Pyrrhum ,
quenti quidquam reſpondeant : multóque magis teſtibus D. Hieronym . in capite 41. Elai D. Au
caucant ne quem Magum , aut vlla luperſtırioſa guſtino 3. de ciuitat . Dei Lactantio & aliis ,
vexationi reprimendz remedia accertant. Sed Manfredum tefte Pico libro 4. de Pranotio . ca
magna (pe & fiducia in Deum , miſericordia eius pit . 9. Indos apud Oforium libr. 2. hiftor. Lu
fummacum patientia præſtolentur. [ Sic Cyruelus fita.cap.15 .Ferrantein Comitem Flandr. & alios
d.c. 1. in fine. Sed hæcremedia fufiùs nobis nunc quos libr. 4.memoraui.d. fe&t. 4 .
Μ Ο Ν [.
 LIBRI V I. ANACEPHALÆOSIS . 541

A praſidia confugere. Primo, quærere & inueliigare

MONITIO VII 1.
modos, & remcdia cuncta, quæ naturalis ratio no
Pro iis qui ſcientiam infefam affe tant certis minem docer, ve le hoc periculo vel noxâ liberér.
Secundo, ſedulò & feruenter commerdare Deo & ,
ritibus fine labore , c.
ſanctis perſonam fuam , fain :liam ,& bona, & ora
Onendi primò , curioſitatem fciendi non re ; vt cæleſti ſua ope & liberalitate ſupplear, &
neceſſaria ,non modò non ytilem , ſed valdè
MOC præſter,id quod humana imbecillitas nequit con
noxiam eſſe ſolere. Spiritum ſapientiæ & intelle lequi. Quoad primum ergò moneantur adbibere
humanam naturalémque diligentiam , ipfi per le
Etus à ſolo Deo expećtandum ; quo nó qui volunt,
c. 19.1.21. fed quos placet, folet implere . Melior eft bomo, ait libi non deeſſe; & prudentiores contulere; quoad
valetudinem , pharmacopolas,medicos,chiruigos:
Ecclefiafticus , qui minuitur ſapientia , e deficiens
ſenſu in timore ,quàm quiabundai fenfu , & tranfgre quoad iacturam aliorum bonorum , amicos , &
ditur legem altiſſimi. ] Et verilimum illud D.Hie alios qui prudentiâ,& vſu ,experientiâque pollent,
ronymi,neſcio vbi; Meliùs eft neſcire aliquid,gnam Quoad fecundum , ſeu fpiritualem diligentiam ;
cum periculo ( ſcilicet animæ ) diſcere.vt & illud D. confugiantad orationes,ieiunia, & charitatis ope
de gent. Prolperi; Non ſunt ſcrutanda,qua Deus occulta eſſe B razconfidant in Deo,fperent ab eo remedium ; cu
vocat. voluil,gue antem manifeſta fecit,non funt negligenda: ient orari à perſonis piis ,religiofisque ;millas ad
ne op in illis illicitè curioſi, ta in his dănabiliter inue eam intentionem dici ;denique omni ſtudio co
niamur ingrari.Dealtitudinediſcretionis Dei nõ con nentur Deo quàm maximèplacere.talibusenim bo- Ecclefiaft.
turbabitur cor humilitatis noflrá,fifirma o ſtabili fide ftris placatur Deus.docet nos hoc ipſum S.S.in Ec- : 28.in prin .
tenebit , omne iudicium Dei iustum elle ſecretum : vt cleſiaſtico ; Honora medicum propter neceffuatem .
vbi inueftigari non poteft, quare ita iudicet , fufficiat Etenim creauit illum altiſſimus. A Deo eft enim omnis
ſcire , quis sudicet. Lauda efo venerare quod agitur , medela , & à Rege accipiet donationem . Aliffimus
quia tuum eft neſcire cur agitur. ] lanè ſcrutatores creauit de terra medicinam , & vir prudensnon ab
huiuſmodidivinorum ſecretorum , mergi ſolent horrebir illam . Ad agnitionem hominum virtus slio
inuadabili profundo .Necminùs periculoſum eft rum , & dedit bominibus fcientiam aluſimus,honorari
nouos ſciédimodos, quàm nouas doctrinas inue in mirabilibus,in his curansmitigabit dolorem a un
nire,de quibusab Apoftolo præmoniti ſumus,fo guentariu : faciet pigmenia fuauitatis, & unitiones
re, qui ſectarentur, doctrinas damoniorum . quid conficiet ſanitaris.] En primú quod diximusdedil:
aliud faciunt qui doctoribus dæmonibus veun. cgétiâ naturali: de altero,nempe moralidiligentiâ ,
1. Timot. cor ? Audiant Chryſoſtomum explicantem illud ſequitur; Fili in ius infirmitate no despiciaste ipſum ,
4.1.1. Saluatoris,obmuteſce ( exiab homine; Salutiferum ſed ora Dominū e ipſe curabilte. Auerte à deli &to, o
Mar. 1.V. boc nobis ( ait )dogma datur,ne credamusdemonibus, dirige manus, o ab omni delicto mainda cor tuum .
21.
quantumcunque denuncient veritatem .] caueant ne Hoc intelligendum deomnidamno quorumcun
irritent Deum in adinuentionibus fuis , multiplice que bonorum . Igitur cùm hæc homo præftiterit,
Plal.ios. tur in eius ruina.caueantne;quod deplorat Richar patienter ferat, & voluntatem ſuam diuinæ lubii
V.28. dus Victorinus; Veritatem quærant non in verilate, ciat,certus,ſe,li magis expediat ;liberádum ; ſi non
ſed in vanitate : quaforam inueniant, non ad verita liberetur,id libi vtilius eile.Moneantur,fi aliis il
licitis remediis conentur vti,cum illos à Dco , quo
lem ,fed ad vanitatem , o quod miſerrimum eft,in ver.
bis vila , lucra mortis negotionlur . inuito conantur ſanari , ad dæmonem confugere .
Præterea tales admonendi funt,fubeffe pericu Malè etiam libi conſulunt,quia perdunt fructum
lam ſuperſtitionis , & tentationis Dei. Nam qui patientiæ , quimaioreft, & melior cunctis corpo
ſcientiam quærunt,modis inſolitis ,vtrique ſe pe ris aut fortunæ bonis. Itului ſunr , quia vt corpus
riculo exponunt. Naturaliter ſcientiæ paullatim , ſanent , animam necant. Quid ftultius & impu
ſuccellu temporis, le & ione , auditione , & expe- D dentius,quàm fi Deo dicerent; Quia tu me fanare
a libr. 4 : rientiâ acquiruntur( vt re &tè Ariſtoteles a ) pete non vis, transfugiam ad hoſtem ruum , & ab illo
phyfic . re à Deo vt infundat , ficut Danieli & Salomoni ſalutem petam ? hoc non verbis , ſed pertinaci co
fecir ,eſt petere vt line neceſitate miraculum edar; natu dicunt.Hi rádem adeò diuinam iram inflam
quòd eſt tentare Deum . Adhibere orationes , aut mant pertinaci cupiditate,vt Deusvel linat illos à
alia , ad hoc non inſtituta à Deo aut Ecclefiâ , eſt dæmone necari,cuius rei exempla dedi,lib.6.cap.2 .
vanitatem quærere & mendacium diligere( vt ait re&t. 3.remedio.8. 9.vel,quęgrauior adhuc eſt pa
Pſalmiſta) & proinde ſuperſtitiolum.Orádus itaq; na , ad corum fummum malum finac illos , quod
Deus, & nobis fimul naturali conatu elaboran expetunt,opedæmonis conſequi. Sed dies veniet,
dum.Nam facientes Deus adiquat.Periculum ma quando intelligent longè fibi vtiliùs fuiſſe mor
gnum eſt ;ne arti memorie ( quæ tradi poteſt præ bo affligi, immò & per ſummos diuturno répore
cepris locorum & cellularum ad hoc accommo- E cruciatusemori, quàm fuperftitiofisartib ' fanari.
datis ) aliquid ſuperſtitionum artis Novoria admi MONITIO X.
ſccatur : hoc ergo vtcaueant,monendi.
De exorciſatoribus,feu coniuratoribus energumenorū .
MONITIO IX .
Voniam nonnullis in locismulti abuſus ir- vide lib.6.
Pro iis qui fune cupidi corporea ſalutis , honoris , aut Q repsêre in exorciſmos legitimos & Catho- cap. 2.9.3.
pecunia,aut gratia acquirende vel recuperanda , o licos , contra Apoftolicæ Romanæ Ecclefiæ con- fect. 3.litt.
Y. & lib.2 .
ad hoc vtuniur mediis faspectis Salmatorum , feu fuetudinem ; quædam monendi ſunt , quibus ha quxit.3o.
Iunge hęc
iis quç di Salutatorum ,de quibus actum ,lib.1.cap.3.9.4.vel rum rerum inſpectio & cura incumbit . Suppo
aal.br.6. etiam Periaptorum , de quibus ibid.cap.4.9.5. no ,Saluatorem noſtrum dediffe ſponſæ ſuç Eccle
ca.z.lib.3. Nculcanda diligenter illis eſt hæc regula ; In fiæ poteſtatem dæmonia de corporibus pellendi,
ſect.8.9.4 . Lomni agritudine , aut ia &tura bonorum fortuna vel Luc.10.0.10.6 Mar.16.0.17.hanc poteftaté verò ab
& libr. 4 .
par. 2.9.4. corporis,quæ foleni hominibus à Deo,vi flagella peeca Eccleſiâ conceſſam duntaxat clericis ; & non om
Cect.3 . torum ,á mala pænæ infligi, feruos Dei ad duo debere oibus , ſed Epiſcopis , Sacerdotibus , Diaconis,
LII Subdia
 542 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

Subdiaconis,& exorciſtis capră . Vnde apparet iis, A lit meritorium , licebit facere, quia naturâ ſuá lici
qui ſaltem ,Exorciſtarum , in gradu non lunt , hanc tum & meritorium erat. Tutiùstamen foret ali .
facultatem nó competere iure ordinario: ideóque quádo iſta ſecundi generis commutare in alia ,vel
neceſſe eſſe, vt qui illam velit contendere fibida prætermittere ;ne quid fraudis inlir in dainopis
tam & cóceffam à Deo,is extraordinarij iuris feu conſilio vel iuiſu, quod non videamus.Moncatur
priuilegij documenta debeat oſtendere calia , vt ipſc exorciſta nonminùs quàm cæteri,nihil curic
iudicio Ecclefiæ idonca cenfeantur. Quoad eos licatis aur diſcendi causâ dæmonem interrogare,
verò , qui hoc officium iure ordinario accepe aut ab eo exquirere , licet id honeftiffimum lit &
runt , non plus poteftatis vni comperit hac in re, vtile videatur : quia non licet familiaritatem cum
quàm alteri; niſi quod honcſtas & recta Eccle eo inſtituere , vel eius diſcipulum eſſc , vel eius
liæ conſuetudo poſtulat , vt coram ſuperioris or. cófilium ,autauxilium perere. Nil G fortè,virtute
dinis clerico , minoris gradus clericus , ipfo id CHRISTI, vi cogatur & iubeaturdicere vera
inuito , non arrentet. aliquid , quod ad ſpiritualem ſalutem adftantium
Ex his ſequitur ſuſpectos eſſe padidæmonia prudens & pius exorciſta meritò iudicet perti
ci,priınò laicos , ſeu clericos non præditos ordine nere , vt videmus CHRISI V M , Luc.8. no
Exorciſtarum ; qui hoc munus quaſi ex officio, B men dæmonis interrogaſſe : vnde conſuetudo in
aut peculiari gratiâ , donove Dei vſurpant: illos ualuitnomen dæmonis exquirendi.
quoque clericos , & religioſos , qui quafi Gbi pe Quoad ipſum exorciſmimodum , moneantur
culiare vindicanr;dicentes,ad exorcizandum ,plus ſequi, Pasturale fuum : ſed priùsmedicorum iudi.
virtutis naturalis vel ſupernaturalis fibi elle , cium audiant, an videatur verè energumenus.
quàmcæteris eiuſdem ordinis,aut gradus. Hæc quç dixi deenergumenorú exorciſtis,ple
Solent huiuſmodi,peculiares exorcizandi for ráque locum habent etiam in exorciſtis nubium ,
mulas & ritus habere , diuerſos à communis Ec quæ tempeltares & procellas , grádinéſque addu
clefiæ ritibus & formulis; quæ ſunt diligenter ab & uræ videntur; item iis , qui coniurant ſeu exorci
Epiſcopis examinandæ ,& non permittendæ faci záclocuſtas, & alia inſecta agris damnola: de qui
lè, niſ iudicio piorum & Doctorum virorum fint bus quæ peculiaria ſunt proximo monitoexpediá.
approbatæ .Vehemés ſuſpicio eſt,his eſſe pactum NOMINATIO X I.
cum demonibus,vt talibusobſeruantiis ſe fingant De coniuratoribus nubium & infectorum .
compelli exire. Cauſa dæmoni eſt, quia dum ifti Voad nubium coniuratores, qui iactitant le vide lib.6.
fic publ.cè coniurant,lemper in frequenti coronâ Qvim habere nubes à certis locis expellendi, ca. z.Litt.B.
& libr. 4.
adftantium aliquid lucri facit . Acceduntmulti ,vt repellendíque; corum iactantia facilè conuinci
С par.2.9.4 .
ſermones , quos vltrò citróque miſcent exorciza tur,primò,li interrogentur,an nubec illæ fint na- 'le & . 8. &
tor & diabolus, audiant : gaudet dæmon ,quia ſo turalibus ex caufis orræ , an ex maleficio & operâ vide Mar.
let aliquos fidei autmorum errores ſpargere , aut dæmonis ? li dicant ex naturalibus caulis ; ergo e- tin deAr
laltem impetrare vt faciant aliqua luperftitiofa , xorciſmus fertur contra Naturæ auctorem Deum ;
ſuperftit.
vana , ocio ſave ; diffamat innocentes, nocentium quod blaſphcmum & lacrilegum ; & vim habeat paulò an
occulca crimina reuelat, vtmalè deillis ſuſpicen naturalem contra nubesnecelle eſt,autſupernatu . icmed.
tur cæteri ;inſtigat quoldam ad carnalia,quoſdam ralem . Supernaturalem ,nó accepit à Dco , qui fibi
ad auaritiam di &tis luis;bonosfingir ſe timere,vt contrariusnon eſt;nec à bonis Angelis:ergo à dæ
in pellat in ſuperbiam.Monédi ergo vtabftineant monis ope vis illa prouenir: ſi nubem dicant ex
exorcizatos ſuperfluis colloquiis, & terminis illis maleficio ortam & moueri à dæmone.Vnde ſciúr,
actuum iudiciariorum , quibus iubent dæmonem niſi ex pacto ? Secundò interrogentur,fi notitiam
nunc exire , & iterùm ſe iudicio poſtea tali die fi habent & potentiam pellendi malas nubes , cur
ſtere. 2. vtabftineant formulis illis nouis & info non etiam norunt & poſſunt adducere & cuoca
licis ac ſecretis, & nó approbatis Ecclefiæ iudicio. re, tempore fqualoris ac ficcitatis, in agros nubes
3,vt ad exéplú CHRisTi a paucis iubeátdęınone D bonas & ſalutares ? Tertiò cur non etiam fulinina
a Luc. 4 . & ignem de cælo cadentem , ac incendiis domos
tacere & exre,nec garriédipræbeát vel causá vel
V.35: abſumenté,valeát arcere aut exſtinguere? Quartò
potcftaté. Vidécur autem monédi quoque Prælati
& ludices Ecclesiaſtici,ne in diocælibus ſuis per curnó ſciant etiam coniurare ventorum turbines ,
mittant effe aliquos privatos ; qui quali ex officio & aquarú eluuiones, quibus fara & domus, & ar
& virtute peculiari exorcizét.Náhoc eſt officium bores , fternuntur & abripiuntur ? nam vt pubes
propriú paſtorum Ecclefiæ ; & in eorum abſentiâ illæ aliquando à malis Angelis , permittente Dco ,
cunctorum qui (alcem ordine exorciſtarum præ formantur & immittuntur ; fic & alia iſta , vt ex
diti ſunt;quinon vim naturalėm ,ſed ſupernatura lobi facrâ hiſtoriâ docemur, cur igirur , fiad ho
lem ad hoc , in Sacramento Ordinis acceperunt. minum commune bonum hæc ars aut poteſtas à
Priuati verò monendi ſunt, vt à pſeudo exorciſtis Deo illis tributa , beneficentia Dei ad vnum hoc
huiuſmodi fibi caucant,neque accedant ad eorum ab illis reſtringitur ? Vnde apparet illos hæc ex
conuentus;quia cùm Deus prohibuerit ne pycho pacto operari.Moncantur itaque cæteri,vt ab co
b Deut. nes audiamus ,hoc etiam prohibuit ne energu rum conſortio abftineant, & ne rales exorciſtas ſu
18.y.fi.
menorum huiuſmodi in corporibus loquetes da- El{pectos , vel pretio , vel prece conducant : ſed
mones auſcultemus : item fi fortè accellerint,mo vtantur contra nubesbuiuſmodi armis confuetis
nendi funt omnes ,ne quam mendacij patri fidem Eccleſiæ ,nempe benedictiones , preces, letanias,
præſtent,neve quid faciant corum ; quæ ille præ vitæ emendationem , & opera pia,ac ſatisfactoria ,
cepit facienda , quia ipſe præcepit ,maximè quan ieiunij , diſciplinarum , & c.adhibeant; quæ reme
do mencicur ſe defuncti animam eſſe : quod ſem dia etiam ſuntvtilia contra cætera illa quæ dixi
per eſt fallum . Si iuber faciamusaliquid , ad quod musmala & pericula. Parochilocorum indicát &
faciendum lege iuſtitiæ ,vel charitatis aſtringeba celebrent proceſſiones , & lacrum canant pro fe
mur; id faciendum etiam illo nihil dicente fuit; fi renitatis & fertilitatis impetratione, & irâ Dei
aliquid boni,ad quod nó tenebamur, quod facere auertenda.Cantentur in templo deuote Pfalmiac
commoda
 LIBRI VI. ANACEPHALÆOSIS ,
543
commodati ,vt Canticum graduum , Miferere mei, A ſcentibus ; iplos truncos & ramos vincarum dili
Deus,Qui habitat in adintorio altiſſimi, Libera me de genter purare, & aliquando decorticare , & f. Icu .
inimicis Deus meus, Dous mifereatur nostri , & læ , aliorúmque ferramentorum , quibus viuntur,
fimiles.Legantur Euangelia accommodata , vt de ferrum inungere vrlipwguedine,aut ſaltem aceto
ſedara à Chrifto maris renpeſtate ; fiat proceſſio forti contufis all is commifto ; excutere infecta ,
per clauftrum Ecclefiæ ;canantur Letaniæ , & reci luppofitis lancibus vehsettis, acero alliato plcnis ;
teaturcollectæ propoſito feruientes ; inuocentur fulia prælgındere a quibus lune,femina vermi.
Sancti loci patroni , & quorum illicʻreliquiæ ho num ; & Giam in foiligulis funt leitina folliculos
norantur : quas tamen tutius fortallis & honeftius ablatos exțra vineas cremare; caprificiradices ap
fit foras in tempeftatem & pluviam non proferre ; penderej vitibus ; luffumigare vites & arborescc
præſertim Venerabile Sacramentum ( quanquam râ & fulfure accenfis , & venio caprog'zi diſpergat
deuotionem id citrà irreuerentiæ & iacturæ peri fumum per vineam & agcos ; vel aliis etiam fimi
culum facientium ;pro more regionis, putem ſer libus vti acribus & grauibus fufhtibus:ſepelire in
uandum ) & hæc omnia intra templi ambicum horto , vel vineâ, tribus aut pluribus locis inteſti
perficere , vbi & minor diſtractio , & deuotio B na pecorum ,ita vt pars non exigua emipeat ſupra
inaior eſſe ſoler:necminùsaudiet Deus in templo , cerram : & cùm eo conduxerint sofecta , ſrnul illic
quam foris :cauendum verò maximè,ne cum nu igne exurere, & alia quæ norunt boni olitores, vi:
bibuscolloquia inſtituátur; ſed fermoomnis cum nitores, & agricolæ.Pro Ecclefiaftico remedio , li
Sanctis & Deo fit.Menfibus autem quibus folent cebit illud delumere ex fequenti hiſtoriâ , quam
hæ noxiæ nubes effc frequentiores , ve Vernis & idem Ciruelus memorat.Multis olim annis.Cani
Autumnalibus;aſcendant parochi quotidiè manè tabriam , torámque Hifpaniam Tarraconéfem in ;
turrim tépli,vndeagros parochiæ qucant intueri, teſtatam à vermibus fuille , qui quotannis fructus
& non coniurent aëreni; ſed bencdicant agris & omnes terre ablumebant,Milere itaque Can :abri ,
terminis ſuæ diæceſis ; recitent pfalmos aliquot, & Celtiberi ad Sedem Apoftolicam perétes con
Euágelia, & collectas & aquam benedictam more Gilium , quid facto foret opus.Morus corum preci,
ſolito in aërem , & terram iaciant: & meridiano bus Pont. Roman.co miſit Legatum Epifcopum
tépore campanam pullent; vt parochiani ad tem Oftiéſem nomine Gregorium ,virum eximiâ pru
plum veniant Deuin oraturi;vt fructus terręDeus dentiâ & ſanctitate : Qui , vt in Hifpanias adue
conſeruer. Campanæ quoque pulſentur: qua , de nit , crebris concionibus populos illos à viriis va
re actum ,libr.6.cap.2.quaft.3. fe&t.3.FF. criis ad ſeriam pænitentiam perduxit, præſertim
- Alij funt , qui vindicant fibi arrem quandam publicorum flagitiorum :poftea inſtituit fieri pro
aur poteſtatem peculiarem vrà Deo côceffam ,ex cefliones publicas fæuientium in tergum . Hagel
pellendi , necảndique campi ibruchos , locuftas, los sindixit aliquot dierum elecmolynas , iejunia,
cantaros , & alia inſecta atque vermina , quæ.fru precéſque : demùm veſtirus ornatu Pontificio
&tus , & radices , & ſemina depaſcuntur, & fpem Miſſas in altari portatili in ipſis agris dixit, qui
agricolarum deludunt: & tales multis in locis lo magis erant calamitoſi , lic fugauit necauítque
lent a'rufticis quotannis magno pretio accerfiri. multitudinem inſectorum , adcò vtmultis poſt
Praxis elle folet huiuſmodi. Impoſtor iſte ſe iu annis immunes omninò agri fuerint.Solent in his
dicem conſtituit , comparent coram eo duo pro partibus ſancti huius opem implorare : conful
curatores , vnus cavſam populi agens fungitur cúmque fuerit aliis quoque locis hanc eius me
vice accuſatoris :alius à vicario Epiſcopi, vel re thodum & exemplum ſcqui.
gio officiato loci conftitutus , vicem ſubit rei, MONITIO XII.
pro locuſtis-ſeu aliis inſectis , litem conteſtantur,
Que cauenda in precibus & orationibus
& ſeruantur proceſſus ordinarij omnes tricæ , &
moræ , ac dilatorij termini, tandem in cansâ con . D vane obferuantia ?
cluditur, & bellus ludex fert ſententiam , quâ in Rationum quoque Sanctitatem diabolus Vide lib.6 .
ſecta illa iubet intra certum dierum fpacium ter ſect. 3.htc.
minis illius territorij excedere ,ſub pœnâ excom láre : aliquando violat malo finc propofito , vt Z. & lib.3 .
municationis latæ ſententiæ , & c. Superſtitio hic cùm quis orat aut celebrari curat miflam ad exi par.poft.q.
apertior eft , quàm vt qu ear regi. Quare monet tium alicuius ; aut vano , vtad ſciendum aliquid 4.le&t.2.&
Ciruelus ( è quo pleraque fuperioramonita ferè boni ſucceſsûs,& c.Moncantur ergo in orationi- lect.8 .& 9.
Pos.de deſumpli) vnanimiter omnes fanctos Doctores bus attendere ad ſequentia axiomata .
fuperftit. hæcdamnare;eò quòd lis inſtituatur cùm creatu Primim peccatum orationis ejt ratione materia ,
cap. 1o .
râ irrationali,quæ quid agaturnec fcir,nec ſentit, quando peruntur res illicitæ aut noxiæ ; quæ rc
nec poteſt intelligere : & cùm illa inledanatura pugnant honori aut præceptis Dei, aut caritati
liter naſcantur , iniufta eft excommunicatio , nec proximi: aut quando res indifferentes(verbi gra
mortaliter nec venialiter peccantiú:blaſphemum tiâ ,diuitia , honor, doctrina , & c .) petuntur abſo
verò eft hanc facrain Ecclefiæ cenfuram fic deri lutè , aut pertinaciter , nimisque inſtanter ; au
ſui & ludibrio habere, non fecus ac fiquis fub E quando peruntur inſtanter res, de quibus iuſtum
pænâ excommunicationis iuberercanibus ne la dubium eft,an ſint hominiad falutem profuturæ :
trarent, & lupis ne vlularent, aut vulpom ablolue aut petitur cognitio fucuri euentus ad matrimo
rer à rapinis gallinarum , & c.denique conſtat om nium ,& c.vt lunt virginum Hiſpanarum illa ora
nia hæc acta iudiciaria nec naturalem ,nec ſuper tiones, quas vocát,de los Reges,de la estrella,de ſant
naturalem vim habere contra huiuſmodi infecta . luan ; quibus finitis aucupantur prima iranleun
vide qua fufiùs disputata conira Malleolü lib.-3.p.2.9 . tium verba, & inde colligunt quod ſciie vole !
4.felt.9 .Moneantur vti potius remediis cum Ec bant ; ſuperſtitione & ſtolidâ & impiâ , vt benè
clefiafticis , tum naturalibus. Naturalia docent li Horozcus lib.2.de vera. & falsâ diuinar.cap.14 .
briGeoponicorum , ve v.g.ſolum vincarum ſæpè Secundum eft ratione forme , quando continent
expirgare euullis omnibus herbis vineæ inna Iverba vel senſusverborum aliquid falſum , nien
Ill 2 dax ,
544 DISQ VISITIONVM MAGICARVM

dax , fidei , vel naturali rationi contrarium ; vel A & denegare,non inuidiâ nec fæuitiâ,ied beneuo
nomina barbara, & ignota ,aut nugas & ineptias; lentiâ & fapientiâ.4. Nó apponantm.lis , quas ad
quia hæc omnia fapiunt blafphemiam . intentionem ſuam dici corabunc,vllum aumerum
Terlium pecctum eftrationemodi feu cerimoniarum , aut decerminationein , loci, dici, candelarum ,& c.
Ique adhibentur; quando illæ ſuntvanæ & præter ex hoc capire damnantur Milfæquas vocant,trice
vel contra communem Ecclefiæ conſuerudinem : narias rewelaias, ó claufas ,miffas Comitis,miffas S.
ve Gi neceſſariò debeant fieri certo ftatu corporis, Amatoris, contra quas differit D. Vincentius Fer
certis horis vel diebus non interrupris , brachiis rerius,hom.4 . Dominica.4.in Aduen . Ex dictis etiá
certo modo expanfis , oculis in certum locum de damnantur orationcs , in quarum titulis præfcri
fixis,cum tot candelis talis vel talis coloris : & fi bitur certusdierum numerus,quo cxacto lintexo
milibus , exiftimando circumſtantias has ad effe raturi ;cótra illud præſtantis vidux ludith.8.v.1i.
&tuin aliquid naturalis vel ſupernaturalis virtu Qui estis vos qui tentatis Dominum :Non eft iste fer
ris conferre. B mo,quimifericordiam prouocet : fed porsies gui iram
Contra hæc peccata adhortandi ſunt homi cxcitet , furorem accendat. Poſuistu vos tempusmi
nes,vt firmiter apud animum ſuum ſtatuant,nec rationis Domini, e in arbirrium vestrum asem con
velle malum vllum vitare, nec velle boni quid ftitwistis ei. necnon orationes , quibus perunt à
quam conſequi vel retinere , per vlla media illi CHRISTO , Deiparâ vel ſanctis reuelationes aut
cita,vana, aut ſuperſtitioſa.2. Poftquàm diuinum apparitiones , quia hoc eſt plenum periculi ac de ,
auxilium feriò implorarunt , conentur ſuam vo ceptionis,audaciæ , curioſitatis ac præſumptionis;
luntatem diuinæ prorſusconformare,ſibique cer quéadmodum etiam orare vt fignificent eis diem
tò perſuadeant quicquid eis acciderit, id à Dei & horam obitûs, & iſtis inſuper inculcãdum illud
prouidentiâ procedere , & ipfis elſe longè vtiliſi Thomæ de Kempis ; Quid faceres fi forres? nanc ita
mum.z.certò credant, quando Deus illis non con viue vt fecurushoram illam exspectes. Hæc fuffi
cedir, quod poſtulant , id paterno Deum pium & ciant: ſunt enim cataplafmata contra ſuperſtitio,
miſericordem animo facere; quoniam hocillis ex num præcipuosfontes, cauſasquereliqua ex toto
pediat.Sicut ſoletmedicus ægto multa ſubtrahere C perenda funt opere.

IN QVON A CV MR. SCRIPS 1; SA CUNCTA S. A. ET C. R. ECCLE

SIÆ IVDICIO , ET PORVM THEOLOGOR . CENSYRA S V BIICIO ;
SI RVID IGNAROELA P S V M , Qvod ICCLES I Æ MINVS PRO B E
TV R , IMPROBO , D A MNO , ET PRO NON SCRIPTO HA BERI
VOLO,

MARTINUS DELRIO ,
SOCIET . Iesv PRESBYTER .
0
0
0

INDEX
 545

SA
INDEX RERVM ET VER

BORVM LIB . V. ET VI.

snum hirci malefice'oſculantur. 407.2.B

An cy re nſ e co nc il iu m . 422.1.B
Anzerma. 506.1.B
Biuratio quid,quando, & quomodo fa
cienda , 392.393. Apamenum spectrum . 5 23.2.
Apocomenſes liberati à maleficio demonum . ibid.
Abiurandi formula . 394.7.
Apoftafia maleficorum . 405.2.E
Ablutionon eft Sacramentuin bapriſ
408.2 . A
mi. 496.2.B Apoſtaia à fide degradandus.
398. A poſtafia à religione pæna . 509.1.C , D
Abor ſum procurantes ut venefici puniendi .
482 .2. D Apoſtaſia crimen enormiſſimum . 537.1.B
Abracadabra .
| 368.2.0 spoſtaſiam cogitanzi infidsarur diabolus. 5 26.2.C
Abſolurio quid operetur.
Abſolucio quomodo impendenda maleficis , & qui ab Appellationi à tortura quando deferendum . 386.2.D
ſoluere poffint de hoc crimine. 477..2.6 ſeg . Agua lustralis cur ſape non profil contra demones .
508. 2.B
Abfolutioni quando locus,eius fpecies, et praxis. 394.
Aqualustralis frigum . 428.1. E
i.E , 2.
394.2.E Aqua piacularis . S08.1.1,524.2
Abfolutus definitiue quis cenſendus.
Abſolutus in uno foro definitiuè, adhuc poteji in alio Aqua benediéta vfus contra maleficia gris ſupersto
ibid . riofus. 485.C
puniri. 9. 51 3. 1.524.0 ſegg.
383.2.D Aq ua be ne di &ta vis . 50 8, 2. 50
Accufatio quid .
Accuſare in hoc crimine a poſſintomnes inhabiles. ibid. Aquilienfe concilium . 422,
Araba puella energumene curario . s09.2.B
E
386.1.0 Arbitrium quomodo iudici moderandum . 396.2.B
Accufario poſt capturam .
Accuſator ad quid teneatur. 384.1 . A Arbitrium indicis quo pacto moderandam . 367.1.1
494.1.D o an liceat pænam augere vel minucre pro arbi.
A &tus omnes in amotione figni perpenfi.
Adamas. 499.1.A trio . ibid.arbitrarias hodiè penas effe quomodo in
513.1.C ibid.B , C
S. Adelinus . telligendum .
379.1.E Areuali fententia defenſa conita Banes. 379.1.C , D
Admonitio legitima qua .
Argenti viuipulueres. 499.1.A
Ægidius Santarenus , ex mago quo pacto conuerſus .
S. Arnulphus Epiſcopus Sueſſionenſ . so9.1.A
519.2.C , D
$ 12.2 . A Aronenfis facerdotis cum diabolo colloquium & victo
Ægidius Netteletus.
512.1.A ria. 522.1.2 .
Æggprý uxor videbatur.
Aſinini pulli philtrumu. 380.2.B
Aqui uoca tion um licit árum exem pla. 485.1
49 8.2.E
u
Æris crepit Genti lés magi ca dispe lleba nt . 527. 2. A Alini filuatici ungula .
Aſſaſſinorum pana. 409.2.B
Affligi melius aliquando quam nibil aduerfi fentire.
Al af in is fim ile s ea pro ml ib us ba be nd i mal efici.
ibid.c
Agnus Dei. 390.1.A.524.1.E.217.DD 408. 2 .
S.Athanafia . 508.2.E
Agni Dei cerei vis. 524.2.E , & feq.
ignorum Deimateria , & benedi& tio,& vis.s30.2. A Arrebatenfium ſtrigarum historie. 428.2.A, & ſeg.
Auinionenfis inquifitio. 427.2 . E
369.2.B
Agrippa . $06.1.C
sos.2 . A Auri aues obfcæna .
Albe Nympbe. 382.2 . A
Albertus Archidus Caletum expugnauit. 373.1.B ! Auriti testis que auctoritas.
Alb ien fiu m bær eti cor um fal fa mi ra cu la . 510.2.C Auftriacus nobilis quomodo à fpe&tris d amore vala
49 8.1.E no for liberatus. 509.1.A
Alliatuſa . B.Axxentins Archimandrita . $ 12.1.E
Allobr ogi s mulier cu le bypocr ifi smagi ca & iudicium .
B
410.2 . E
508.1
Amatoriarum literarum damnum . 492.2 Aptifmi vis.
40 7. 1.D
Ambiti oni s pæna . $11.2.A, B.196.5 B :Baptifmus fortiariorum .
372.2.D Bapt iz at io o reba pt iz at io imag in um ca
magi . 396 .
Amicuia cum nominante .
482.1.B 1.A , B .
Amný gestatio .
sog.1.A BafiliusMagus finxit monachari ,& combustw.410.
Amoris carnalis pæna .
2.A, B
Amore improbo quo paéto quadam liberata . 524.1.
Baiaui crudelitas barbara. 404.1.D
417.1
Anatolius, & focij Magi: Bauarica fæmina damoni dcuota ,quo pacto liberata .
Angeli cuftodis inuecatio & auxilium contra male
519.2.B 509.1.C
ficia . 407.2.A
Angelica Salutationis vis. 508.2. C.D Beelzebub adorant Sage in birci ſpecie .
Bellum inter hominem & demonem à Deo indictum .
40 2.C
7.
Anthropophagia Sortiariorum .
us
D. Anioni malefi ci o it
ledi non potu . SO5.1 . A $37.1. A
LIL 3 Benedicto
--
 I NN DE
D X.

Benedicte ague infuſio. 389.1.A.cera benedi&ta. sog. à malefico. 489.1. )

1. B Chemniy mendacia . 528.1.C
Benedi &ti olei vis, 513.1.B Chirographum Magicum . 519.2.E
Benedictio aliquando vocatur baptifmus. sos.r. Chriſmatis vis. 525.1.
486.2.B Chriſmatis eradicatio . 381.2.C
Benedi&tio maleficarum vitanda,
527.1, CHRISTI Domini longitudo. 390.1.A
Benedictio ciborum pro energumeris .
Benedicere maleficiaris an iubende malefice. 489...C S. Christophoru . 520.1.E
D.Bernardi miraculum . s09.2.E Cloryſolithi vis. 499.1.A
428.2.4 Corculus magicus. 428.1.B
Bezemendacium pro concione.
482.1.C Circulus fagarum . 5. 406.2.
D.Blaſ ij venerat io.
Blasphemiis demon non abigitur . 480.1.D Ciazzuranus à dæmone liberatus. S06.2.A
Braueshommes . 425.2.B Clanis Dominici ois. 523.1.A
Brunenſis mulieris liberatio . $ 16.2.C Clericus per aſſaſſinum conatus occidere an poffit à in
Bungenſis fæmina liberata à demone. 506.2.D dice ſeculari capi puniri. 409.2 ,B
Burdigalenſis Parlamenii iudicium . 428.1. A , Clericimalefici pæna . 396.2.E
reg . Clericorum peculiariamaleficia. 397.1 . A
Burdegalenſis puella fage confeſſio . 476.2.E Cogere insitum peius eft quam orare paratum . 488.
Burgenfis bidalgui cum ſpectropugna . 483.2.C , D ..C
Butis oraculum . 481.2.C Complicis nominatio an debeat effe faéta intortura an
non . : 371.1.D
с
Complices quando examinandi,quid valeat corum de
pofirio. cad.2 . A
Adaueris fanguinantis indicium . 381.1. A 369..
Componere cum reo quando liceatiudici.
Cadauera exbumant Lamia . 407.2.B Consubina facer doris liberata à damone. 508.2.C
Calets quid mirum acciderit . 373.1.B Concubina Sacerdoris pæna poftmortem . 483.1.B
Concubitus cum demone verus. 398.2.B
Cerimoniarum institutio penes Ecclefiam vis.s32.1.E.
vis. 532,1 Condemnationis vis. 368.2 .
Calicis San &ti vis . 509.2.E Confeſſio exıraiudicialis, 3741. E
Calodsus Leſeus patronusmaleficorum . 378.1.B Confeſſio erronea differt à dolore extorta . 387.2.C
Calumniator ad quid teneatur. 384.1 . A Confeſſio rei conui&to an neceffaria . 424.2.B
Caluinista. 533.1.E Confeflio quo modo in loc crimine instituenda ,
Caluiniſtarum fastus. ibid.2 . A quantum illi eribuendum . 417.1.
Campanarum nomen eoorigo . 527. 1. E , cur nomen Confeſſio per fraudem extorta ,an legitima & reo no
eis imponatur . ibid. cens. 389.1.391.1. E
Campanarum pulſalio demoni exofa o quare , e Confeflio reorum qualis , & quid operetur. 391.. E
xempla prodeffe contra vim diabolicam . 526.2. inualida qua confeſſo dandum tempus ad fe de
C,D fendendum . 392 2.B
Campanas non baptizari fed benedici. 527.1.C Confeffionis auricularis vis. so8.1.B
Cameleoniis bepar. 499.1.0 Confeffionis figillim quàm arētè feruandum á nun
Candela picce demoni à fagis offeruntur. 407.2.B quam licirum frangere,ne in hareſi quidem aut fa
Canis nigra medicamenta. 498.7.0 fcinario crimine. 473.1.0 feg.
Canonum contemplores non luriſconſulti ,fed Leguliy Confeſſarius gerit perfonam indicis cj medics. 470.
dicendi, 528.1.A 1. A
Capi quando poſſint malefici. 384.1. Confeſſarius poteft dicere ſe neſcire vel non audiuiffe
Capere maleficos e incarcerare quibus licitum.ibid . que accepit per confeſſionem . 474.1.E
B.& feq . Confeſſarius adfit morienti , poteft petere vt facculus
Capiendi maleficos praxis eo cautela. 385.2. A pulueris pectori apponantur , aut fuccendatur , it
Captimalefici ciò expediendi carceribus. 3 *6.1.B ſtranguletur qui vium exurendus. 475.2.A
Capia malefica cur non noceant, “ an poffint?385.2.D . Confeſſarius qua interrogare, & quo palto judicare de
demonem cum iis adhuc agere probarum exemplo. fingulis debeat. 470. !. Teg.
ibidem . Confeſſarius non intimet ſententiam mortis, non adfit
Captas cur dæmon non eripiat. ibid . jorturg ,bene iamen in loco vicino. 475.1.DE

Capillorum á pulorum abraſio. 3891.B Confirmationis Sacrament.vis . 807.1.E , ſeg.

Capirulum generale ſirgum . 428.1.D ,477.1.B Confrontatio qualis. 392.1.0
Carcer maleficaruir an poffit effe lethalis. 384.1.C Confrontatio an facienda testium . 382.1.0
Carcerismutatio an vrilis conira maleficia . 390.1.D Coniuralio ad lacrymandum fuperftitiofa . 389.1.E
Carceris perpetui pæna quando infligenda clerocis vel Coniuratores nubium infe&torum impostores , que
religioſis in hoc crimine. 410.1.D pacto deprehendendi, 542.2 ..
Carceribus effugere an quis teneatur, ant poffie fine Conſulentium magos peena. 397.1.DE
peccato : 384.2.D Confuetudoiurands,deuouendi & blaspbemandi,qua
Carolus Billbeus. 388.2 . A le indicium . 381.2.0
Caroli V. faétum . ,,? 389.2 , B Contritio,quomodo procuranda.475.1.cur tanta diffi
Caroli I X.remiſſio . ibid . culiashac in re quoad fogas. ead .2 .
Cafusreferuari Episcoporum à religiofis quibufdam Conuenius fortiariorum . 407.2 . À
poffunt abfolur. 477.2.B.cum leg Conuerfatio quale indiciums. 380... C
B.Carberina Svetica remedium . 5o8.2.D Conuicto non torquendi. 387.2.C
Cauſe indicium , 380.2 Conuitiorum vis in damonem , 480.1.D
Cautio qualis exigenda in relaxatione. 38 4.2. Corally vis. 499.1 . A
Cautela quibus viendum quando petour ablatio noxa Cornelig Lofci Palinodia . 429.2 .
Correctionis
 LIBRI TERTII. 547
379... C Diabolusquid perſuadeatmaleficis morituris , vt non
Correptionis fraterne an ordo feruandus.
486.1.A paniteant. 475.2.E
Coryb antes.
51/.2.E Diaboli beneficia , nocentiora vulneribus 489.2 .
Crapula pena . Di tiiocoſi ſeu fcurrilis pæna . 53.1. A
Credere non niſi quod certo cognoueris, ftultorum eft.
Dies conuentusfortiary. 425. 2. D
417.2.A ,d ſeg .
Crimen,deli tum ,maleficium ſtriétè differunt.366.2.A Dierum continuatio non ſemper ſuperftitiofa. 508.2.E
Crinium refečtio ſuperſtitioſa . 482.2.C Dimittendi rei quopacto. 387.2 : A
Crux formata manu laua. 428.7.C D.Dionyſy opuſcula defenſa,ipfique aſſerta . S33.2.C
Crucis fignivis. 505.1.3,507.2.E ,508.2.C ,509.1.D Dirarum magicarū quedam formula diſcuſſa.409.1.C
Crucis efficacia contra demones. 521.7.E Diſpenſare vt liceat vti maleficio non licet. 486.2.C
524.2 . Dininatio damoniaca . 509.1.
Crucis imago contra demones.
42 6.1.C Diuinatoresmagi qua pæna plectendi. 397.2.B
Curioſus.
Curioſitatis ſecretorum & diuinationum morbus qui Dompreana arbor. 427.2 . A
busmonitis ſanandus. 540.2 . Domusſeu locusquid probent in maleficio. 380.1.DE
50s.1.C Domusinfefta ſpeciris quo pacto purgata. 507.1.A,B
Cyprianusmagus.
Domus infeſta å demonibus liberanda methodns.
' D 528.1.2 .
Dorſo aduer ſo an ſiftendemalefice. 385.2.C
Æmon familiaris quopa to pulfus . 524.2.C Drepanitana familia infeſtata à demone. 524.2.C
Demon apparensin specie abbatis. 526.2.C Dromade Lichenes, 498
Duaci clericus ob Sodomiam degradarus 408.2.B
Damon in specie canis.s06.2.E.in forma vulpis.s07.A
Demon fugatus Sanctorum prafentia , verbis, litteris,
verbere. 512,2.D E

Damon quibusmodis fingat indolentiam in tortura .

388.2, E , & 2. A
fis i ia contra Edelinum
525.2 . 393.2.B Epifcop ſentent
E Broicen
Demonis varia fraudes ſpectra .
536 . Ebroicenfis Epiſcopiiudicium . 427.2.E
Damones eſſe contra atheos.
Demonem inuocans ad ea qua poteft demon ſcire vel Ecclefia non eſt aſ lurn maleficis. 385.2
395.1.6 ſeg . Ecclefiæ communis oratio vtiliſſima. $17.7.C
facere,an fortilegus hæreticus.
Damonum inuocatio permodum precarij, vel imperij. Eccleſia immunitas an profit maleficis. 385.4.C
396.1.D Edelini cum demone pactum ,hiſtoria , danınatio .
Demonum beneficia noxia. 486.1.B 378 ... E
Damonum lucrum ex ſuperſtitioſis remediis . 484.2.B Educationis indicium , 381.1.D
Damnatus ad mortem cenfetur in articulo mortis quo Effectum priuatiuum licetâ demone exſpectare. 502./.
ad abſolutionem non quoad alia . 477.2 . A Effectum eſſe damonicum , quo pačlo dignofcamus.
Decalogi 1. præceptum quantifaciendum . 536.2.A 497.1.
496.1.D Eleemofynarum vis. 516.1.C
Declinare ad magos quid .
Defenſores á excufatores maleficorum quomodo el Energu men i confeſ ſio ne fanati . 508. 2.C
quando vt fufpečti capi & torqueri posſint.378.I.B , Epheſia nomina. 480.1.D
Epiſcopi qua talesnon habentlicentiam legendilibros
o ſeg :
Deferenda ſaga ſtatim .
ead , 2.C prohibiros. 423.1.D
Defigere e defixionesmagica.426.1.B ,C , 2. E.487. Epiſcopi venia petēda vtmaleficiextrahantur.385.1.C
1.D Equimaleficiati ligaculo nodi exemplum . 493.1.DE
Degradatio quando inmaleficiis locum habeat.396.2. Erychobolosurbsunde dieta. 481.2.C
E , 6 397.1.A , ſeg . Euangelig S.Ioannis initium lectum fugat damonem .
Degradariob qua crimina hodie poſſintclerici. 409. 516.2.E
Degradationis duplex aéceptio . 410.1. A , pro quibus Euchariſtia abſtinere,quàm noxium . S12.1.A
criminibus infligendam Abbas cenſuerit .ibid.B Euchariſtia quando morituris prabenda ſorriarijs.
Deinominatio damonem fugat. 525.2.E 423.2.A
Delufæne fintſaga nec ne, vnde dignoſcatur : 6 delu Euchariſtia vis. 509.2.6 ſeqq.multis,
fionum modi fufiffe. 415.2.4 feg . Euchariſtia confecratio, & tranſſubſtantiatio & ado
Delufio differt ab infidelitate. 418.2 . A ratio defenſa.s32.2.E ,533.1.A
Denunciare omnes tenentur . 379.1.C Euchariſtiam indigniſſimètractant fortiarij. 407.2.C
Denunciatio qualis eſſe debeat. 382.1.B Eucheria Agapij vxor. 512.1, E
Denunciatio ſpontanea . 380.1.D S.Eutychius. ead.2 . A
Denunciati non admittendiad colloquium iam dam Excuſantia à tortura . 386.2.6 387.1. & feq .
natorum . 383.1.C Excommunicati accuſare poſſunt. 383.1.E
497.1. A Exorciſans cauere debet iocos cum demone. $12.2.E
Depilatio Sagarum licitá .
Detrectans abiurare quomodo puniendus. , 393.1.D | Exorciſandivocabulum Tertulliani.529.2.B ,non ma
Denonentis ſe damoni vltio. gicum . ibid .

Deuotans ſe damoni abrepta . 382.1. A Exorciſmi Pontificij defenſi.528.1.A . & feq.quam an

Diabolus Chriſtum , Mariam , Apoſtolos, 6 Angelos riquus ordo exorciſtarum.ibid B , 6 Jegg.530.2.rie
exhibens. s10.2. tus probati. 528.1.2
Diabolusconatur perfuadere vana eſſe ,qua demalefi Exorciſmis que demonum infeſtationes folita fanari ,
378..E qu & non . SI3.1.
cis feruntur.
Diabolus non liberat maleficio , niſi forte in alium Exorciſmorum antiquitas de formula & vis.s12.2.D ,
-tranſlata. 484.1.D & feq.
Diabolus orari non poteft,vt tollatmaleficium . 488.1. Exorciſationum á exerciftarum abufus quidam via
11. DE tandi.
$41.2.E , « Sege
Exorciita ,
 IN D E X
548

Exorciſtæ ,exorciſmorúmque ritusveteres. 532.1.2 . Hepar piſcis Callyonimi. soo.l.

Exorciſtarum ordo . S12.2.D Herbipolitana domus à fpeftris liberata per fidem .
Exploratores non multiplicandiiudicibus. 367.1.D 507.1. A
Heredum malefici obligatio reftituendi damrea. 476 .
F 2.B
Hefpery fundus fpečtris liberatus . $ 12.1.A
Alſum dicere, verum occultare differunt. 390. Hexagoniſuperſtitioſi. 480.2 . A
F4 2. D D.Hilarion cur ſignum noluerit remouere. 497..E
Fama vehemens nominati . 372.2 . A Homagium damoni praftitum . $ 20.1 .
375.2.B , C Homo hominidamon .
Fama quo pacto probanda. 498.2.A
Fama vis. 368.1.C , D Homicidia fortiariorum cur grauiſſima ( degrada
Famaindicium quale ,quid operetur. 375.1.A , B tione digna. 409,1.
Faſcinatio equorum . 499.1.D Hofpitij indicium . 380./.D,E
Fatæ feu farua Bourlemantia . 427.2.A Hotomanni impia locutio. 425.1 . E
Fautoresmaleficorum . 379.1.B S.Hubertus damonomaſtyx . 523.2.D
Feles . 499. Hugo Bourlettus. 426. 1.A
Feliscerebrum comedunt ſaga. 525.1.C Hyena medicina multiplex . 498.2.C
Fæminarum nominatio . 371.2.E Hypericon . 499.1.D
Fera . 427.1. A
Ferale,quid fignificet . ibid . 1
Feſtis diebus an examinandi auttorquendirei.390 .. A
Fidei vera et vina vis. 505.1.A Aftantia differt à minis.& quomodo. 377.1.DE
Fidei vis contra fpectra . ibid. E
I laponum
rapid ſuperſtitiofa curatio. 480.2.E
Finganus nobilis roſario demonem expulit. 577.1.E lafpidis vis. 499.1.B
Finis bonus malefice peccatum non excufat nec pe Idololatria folitæ fagis deſcribuntur. 428, 1 .
nam. 486.1.2. Teinnij vis. 515.1.C
Flentium Picardarum hæreſis. 381.2.B
Ieſu nomen quam validum . 507.2.E
Forum Ecclefia duplex . 383.1.D Ieſu nominis vis. 519.2.B
Florimundi de Remundis V. C.narratio . 428.1.A Ieſu & Maria nomen .
526.1.B
Fraude & æquiuocatione an reusdecipiendus. 384.2. Ignis niger maleficorum . 407.2.A
& ſegg.fuſius. 390.2.B Ignis pæna contra maleficos quàm antiqua . 410.2.A
Frigida aquæinfuſio. 388.2 . Ignis pænam an liceat iudiciminuere, quando .
Friſia spectra. sos.i.E , 2.A ibid . C
Fuga nominati. 372.2.E Imago malefica laſis obuerſatur. 374.1.0
Fuga indicium quale , ad quid valeat, & c. 375. 2. Imaginis magicamedicina. 480.1.A
& feq. Imagines Ficini. 482.2 . A
Furto accepta de domo ſtrigis . 483.1.A Imaginum conculcatio magica . 397 ... B
Imaginarium maleficium per defixionem . 487.1.D
G Impedire omittens damnum , quando credatur reus.
377.2.D
Abata ferrea. 480.2.A Importuna ſollicitatio . 380.1.D
G Gagarisvis.
vis. 499.1.B Incantatio an magica vnde cognofcatur. 397.2.A
Galli cantu's an demoni formidatus. 481.1.A Incantatorum ad medicinam pena . ibid .
Gela demones pelluntur à S. Dympna . 522.2.E
Incorrigibilitas an ad degradationě requiſita.408.1.D
Genuenſis adoleſcentis maleficiati curatio. 492.7.C Incubi demonis proles monſtrofa . 516.2.E
Gladiorum vibratio an timenda damoni. 483.1. Indicia qualia in hoc crimine requirantur. 370.1.02.
S.Glyceria . 523.1.C indiciorum genera effectus varij. ibid .
Godela Kukers. 494.1.A Iudicia minis vrgentia.
377.2.E ,378. & ſeg .
Godelmannus refutatus. 528.1.A Indiciorum vis. 368.1.B , C
S.Godoleua cautela . 488.2.E Indiciorum propinquorum exempla. 372. 2. E , 373.
S.Golauduch . $ 19.2.B I. A
Græria Princip . exiſtente nulla,an iudex poſſit punire Indorum in bellis clamor ,Hu,Hu. 506.2.A
reum . 369.2.A Inedie diuturna à demone procurate exemplum . 509.
B.Gregorius Armenius. Sos. 2. E 2. B
Gregorius Oſtienſis Epiſcopus quo pacto infe&ta ex Infamis denunciatio cuiusmomenti. 383.2.E
Cantabria profligarit. 543.1 . Infanticidia ſortiariorum . 407.2.C
Gre ij XI111. laus & bulla .
gor 385.1.C Inferno non euocantur damones. 528.1.C
Guilh . E delini abiuratio condemnatio. 393.1.A Informatio extraiudicialisan idonea ad capiendum .
384.2 . E
H Informationes ex officio que indicia requirant. 370 .
2. D
Æreticum fáttum quid. 389.2.A Inimicicapitalesnon poſſunt accuſare. 383.2.E
Н Hæretici vbig & à quouis iudice puniri poffunt. Inimici nominatio an valida . 371.2.D
370./.B , C Inquifitio quomodo in hoc crimine inſtituenda, 367. 2.
Hereticarum vana viſiones, & miracula. " $ 10.2 . C , quotuplex . quomodo debeat de crimine conſtare.
Havericoscapipoſje ex non ſemiplenis probationibus. ibid .accuſatio an debeat pracedere ,quomodo de
384. 2. E
beat eſſe certa ,ſpecifica & clara , an debeant pre
Hæretica authæreticalia, autnon ſortilegia. 395.1.B cedere indicia . ibid. D , E , 368. 1. A , B , an fama
Halenſis fæmina à damoneablata. 382.1.A ſeu diffamatio debeat precedere . 368.1. C , qualis
efe
 LIBRI TERTII. 549

effe debeat. Etquid fi alias fuit de hoc crimine ab Lamia non farentur impoflibiliausgearum peccata ſunt
folutus aut cödemnatus,ibid.D , E ,& 2.A ,B , quan vera,& mentisſane,dvigilanrium.397, 2.E , 98.
do impediatur inquiſitio per tranſactionem.ibid . E , 1. A ,B.non excuſanturdjexu ,aur ſenio autſopore.
6369.1.A.fit contramortuose abſentes.370.1.DE ibid .
Inquiſitio hic qua indicia requirat. ead ,2.A Lamiarum crimina non eſſe deliria. 424.6 seg .
Inquiſitio eftloco accuſationis . 383.2.D Landſtrotium feu Neotadiumad Lenum .493. 2.E
369.2.E Laodunenſis energumena . s10.1.D
Inquiſitores de hoccrimine cognoſcunt.
424.2.E S. Launomarus. SI2. 1. E
Inquiſitores cognofcunt de ſortilegio.
Lauretanum miraculum . ' $ 20.1.A
Inquiſitores fidei de quibus ſortilegiis poſſint iudicare .
395.2 , D , E Leodienſis iuuenis à ſuccuba liberatus. 508.2.E
Infectorum profligendorum remedia licita , & abuſus Leodienſis iudicis prudensfallumi. 391.1.B
vary . 543.1.B Leonis cauda . 499
Inſenſibiles quo pacto damon faciat in tortura.388.1.E , Liber mortis cui inſcribuntur fortiarij . 4071.E
2. A Libri magaci ,quam vetiti, o noxij , o de pænis ha
Inſtrumentamaleficij quàm ſuſpecta , an ad condem bentium fusé.423.4.C.foliti comburi . ibid .'
' nandum vſque. 380.1.B Librorum prohibitorum Index Pontificius. ibid .
Inſ tru men ta inu ent a . 372.2 . Librosmagicos legere quibuspermiſſum .
Interrogatio defociisquomodofacienda. 371.2.E Libertas an neceſſaria tollendo maleficio. 484..C
Interrogatoria in tortura . 386.2 . A Lilithea . 479.1.D
Int err oga tor ia con feſ ſar ij c
in ho cr im in e . 475.1.2 Litaniarum vis. 524.1.C
Inunctio magica . 407.2 , A Litaniarum viservfus defenſus. 519.1.A ,& feq .
Indicium extremum iudicibus cogitandum . 367.1. Littelate , 493.2 . E
loanna Potiere . 410,1.E Liuonia lacus mirus. 498.2.A
Ioanna puella . 425.1.C Locus ſuſpectus. 372.2 .
Joanna Lotharinge virginis Acta iudiciaria accuſa Locimutatio . 482.2: D
tionis Magica 427.2.per totam . Locimutatio vtilis. SIŽ
Joanna Boſdeau condemnatio & confeſſ10.428.1. per Lotiocorporismaleficorum . 389.1.D
totam . Lotiomatutina quid profit. 481.2.B
Ioannes de Vaulx Stabulenfis in carcere adhuc cum Lotij vis contra maleficia . ibid.c
dæmonefuo colloquebatur. 386.1.A D. Lucia cur lotio perforſa . ibid .
Ioann.de Vaulx confeffio . 425.2.A, B Lupi remedia. 498.2.B
loan .Heſſely & diſcipulorum opinio refutata. 489.2. Lutheri os"ſpurcum . 480.1.D
ſego Luxuria rentatio vehemens ſtrenua reſiſtentia . 522 .
Iudæus Bauarus. 507..C 1.mája 2 .
lude Machabei ferrum . 482.2.C Lycanthropus VVeſtphalus. 388.2.A
Iudex non potest vri contra reum ſententia accepta per
medium confeffionis quomodocumque. 473.2.474.1. M
Index
competensmaleficij quis,fusè . 369.2.E. ſeq.
Iudici necmentiri nec fallere licet reum , contra Bodin , Agdalena Crucia . 410.1. E
390. 2. C M :
BiMacarius Antiochenus. 521.2.C
Iudici vităde cauillatoria cautela . 387.2.E D.Macary miraculum ibid .
ludices an faſcinentur à maleficis . 385.2.C Malbodienſis monialis obfeffe liberatio . 513,1.A
ludices peccant,qui cogunt maleficas benedicere. 486 . Maleficus orari & cogi poteft vt tollat noxam quando
2.B non teneor cogitare quod per maleficium tollet. 488 .
Iudices abſtinere debent curiofisexperientiis. 386.2 . D 1. 2 .
Iudicum ſacrilegium qui confeſſarios examinant .473 . Maleficusmaleficum cogit . 480.
1. A , B Maleficus tenetur ad reſtitutionem , niſi ſignum amo
Iudicium de ſtrigibus quoddam iniuſtitia plenum . neat. 495.2.A
428.2 . Malefici quo pacto priuilegijs ſpolientur . 388.1.A
Irodiciariusordo e proceſſus an in hoc crimine fer Malefici nomen quam latum ex Philone . 408.2.E
nandus, 366.2.367.2.B Malefici hæreticales quomodo puniendi. 398.2.B
Iudicia rij s
actus contra demone & infefta fuperftitiofi Malefici non facilè relaxandi.fub cautione.385.1.B ;&
cur indicandi. 542.1.543.1.C ab altari auelli poſſunt . ibid .
Iudiciariarum fuperftitionum remedia . 484.2.B Maleficidetegendiexemplum ſuperſtitioſum.487.1.D
Iuliani ſacrificium Magicum difie£tum . 507.1.E Maleficos mors crimine non liberat. 370.1.C
luris duo luminaria ,
527.2.E. Maleficorum punitio iudicibusáprincipibus cure fit .
Iuriſconſulti & Leguley differentia . ibid. 537.1.2 .
lufiurandum an liceat deferre idololatra . 487.1.E Malefica occidende.406.1. B ,contrarium aſſerere est
Tufiurandum fortiariorum , 427.1.E håreticum . 450,2. E , igne cremande. 397. 2. E ,
lufiurandum nominantis . 372.1.C & feq .
Maleficarum crimen quàm graue, & quot in eo crimi
na . 406.1.E , 2.A
Maleficium aqué retenta. 519.2 .
381.2 . B Maleficium non licet tollere per maleficium.486.2. E ,
Lacrymarum nullarum indicium . ibid . nec per res vanas.487.1. A , nec per ſuperſtitioſa ,
Lacrymari an faga poffint, & an hoc indicium impre vanorum remediorum fpecies.ibiinec à parato licet
nitentia ,fusé. 476.1. A petere . ibid.C.D
Lacrymarian queantmalefica . 389.2 . Maleficy crimen eſt publicum ,mixti fori , commu
Laétis furaculi vtresmalefici . 493.2.D ne. 366.2 . A , est crimen exceptum & extraordi
Mmm narium
 IN DE X
550

narium , a quomodo, ibido grauiſſimum , enor - Nominatio complicum , quam vim habeat. 377.1.D
ibid . Notoria ars. 498.1.
millimum , atrociſſimum .
Maleficy per maleficium pulſi exemplum . 518.2 . B Nouarienfis faga . 504.2.E
Maleficys in bonum vti nec ciuili iure licitum . Nox intempeſta infeſtior à maleficiis. 481.1.A
486.1.B. Nubium coniuratio quo pactoperagenda & de abuſi
Malus fub qua ſtrigum tripudia exaruit. 426.1.E bus hac in re . 539 .
Mandragora effoflio. 482.2.A Nube decidentium Magorum exempla . 373.2 .
B.Marcellus. 524.2.B. Nubium execratores. 482.1.A
MARIÆ Deipara nomen.519.1. Devis contra da Nudicorporis inſpectio lafciua punita. 509.2 .
monesibid . et seq . Nudādemalefica & nonis veftiende veſtibus.385.2 . A
MARIÆ Deiparæ præſens auxilium in extorquen Nudatio maleficorum 389.1.B
da fcedula homagij Diabolo data,exemplis proba
tum . 520.1 . 0
M.Maruli error . 390.2.C
Matrem cum pullis capi prohibitum àMoſe . 485.2.B Blatio jui ad inquirendum , indicium . 380.1.D
S.Maurilius. 513.1.0 Oculorum in terram defixio quale indicium .
Medicinam ſpiritualem vel naturalem priùs attenta 381.1.A
1 484.2.A
tam noxiam effe, falfum . 484.1. Odijmaleficium .
Mediolanenfis energumena quo pactoſanata. 510.1.A S.Odulphi charta contra demonum illufiones . 505.2.B
Memoria ars que licita . 541,1 Oleum infirmorum defenſum . 531.1.E
Mendacium rei quid operetur . 379.2.D Olei infi rmor um vis . S12 .2 . A
Mendacia placent demoni ,Deo difplicent. 539.2.E Olla defoſſa quidam frigidus faktus. 492,2 .
Mendicantium priuilegium quoad abſolution em à caſi Omiff ionis indic ium & præſ umpt io . 378 .1. A
499 .1. B
bus Epiſcopalibus expenfum & defenſum . 477.2.A , Onycis vis.
csc reg . Operum bonorum vis. S05.1. A
528.2.E 485.2.A
Mengusdefenſus. Ophthalmia ridiculum philakterium .
Monſtruus cruor . 498.1.E 393.1.A
Opinio quid .
D.Michaċlis inuocatio . 516.1.E Oratio priuata . SI7.I.B
372.2 , E Ora tio Domi ni ca con tra da mo ne m . ibid.D
Mina precedentes .
Mina quefufficiant ad torturam , qua ad condemna Orationis vis. 509.8.515.2.
tionem . 377.2.A Orationum e precum ſuperſtitiones que cauenda.
Minarum indicium quidem quale eſſe debeat. 377.1. 543.2.C
A , & feq . Oratione & ieiunio quando damon ciiciatur. 497.1.E
Minorennium nominatio . 371.2.E Orationis vis contra maleficia . 389.2.E
Mirabiliarij quidam taumarhopes an hæretici. 395. Ouo rum conf offi o ſupe rſti tioſ a . 482.2. C
Miracula non poſſunt ab hareticis fieri. 510,1.E Onam alefi ciata . 524.1. C
M ſe vis. ead.2 . A
Miſ& quæ ſuperſtitioſa . 544 . P
Miſſa ſtrigum & fimulata hoftia. 428.1.DE
Mifarum celebratioſuper resmagicas, 396.1.C Aftum cum demone verè ineunt malefici. 398. 1.
PA
Mneſuris lapismagicus. 479.1.A C
C ,,D
D
Monachi et monache quopacto degradentur. 418.1.B Pačtum cum demonibus quàm grande peccatunk .
Monetam adulterinam damon dat. 508..A 537.1.A
Moriprajtat , quàm fuperftitiosè ſanari . 486. 2. A , Peonia nigra . 498.1.C
487.2.B
Palinodia teftium complicum quando curanda. 383 .
Morientis teſtificatio cuius ponderis. 383.1.B 1.C , D
Mortis pæna cauſa triplex. 486.2.D Panis, & falis benedi&tio. 531.2.B , C
Mortuus velmaleficium propinquo in loco, indicium . Panis benedi£ti antiquitas & vis. 524.2.B
380.2.A Paracelſi remedia ſcelefta & blaſphema. 480.1.A
Mulier decidens ex nube . 373.1.E Parentum maleficorum indicium . 381.1.D

Mulier cur prohibita veſte virilivti, to è contrà . 485. j

Parricidi crimen requirit confeffio nem rei. 424.2.B
2.B Pariſienſis curie decretum explicatū.429.1, E ,6 2.A
Mulieres admittuntur teftes in hoc iudicio. 424.2.A Pariſienſis curiæ ſententia difcufa . 424.1.C , “ ſeg.
Munditiem corporis an demon timeat. 481.2 A Pariſienſis Academia Theologi contrarium ſentiunt
Muſtela oculus. 499 . de ſtrigibus ,quàm Parlamentum , & illispotiùs cre
dendum . 427.2 .
N Paſcuarenſispuer. 524.1.C
Patria indicium . 381.1.D
Eapolitana viſio . 511.2.A Paulli Tertij bulla de tortura modo. 387.1.A
Nega :io reipoft tortura confeſſionem quanti fa Peccato alieno vti e cooperari differunt. 422.2 .
cienda . 386.2 482.2 . A
Pentagoni ſuperſtitiofi.
e
Nefcir quadam expedit. 541.1.A Periammata ſacra, dh vt liceantque requiſita. 526.2.
Nódusmagicus. 1493.2.C Periapta ſeu periammata que proba. S41.2 .
Nola vnde dicta . 527.1 . E Permiſſionismaleficorum caufa qua ex parte Dei, có
Nominismutatio . 482.2.E que ex parte Diaboli . 539.2.E
Nominis mali indicium . 381.1.B B. Petri abnegatio quale peccatum . 496.1.A
Nomina mutant fortiarij . 497..E Petri Iudicis remedia . Sos.r.B
Pheron rex Ægypti. 481.2.C
Nominum diftinčtio putida non curanda. 396.2.A
S.Philippi Apoſtoli ſepulcrum . 52 2.2.E
Nominatio coraplicis qualis ad torturam . 374.2.A.B
Phylacleri
 LIBRI T E R T I I. sst

Phylacterij. 481.2 Repreſentat innoxium monachum Diabolus.s20.1.A ,

Philateria Iudæorum . 489.1.B en an innocentes poſſit repreſentare in conuentibus
Phyſiognomomie mala indicium . 381.1.B aut alibi . 399.2 .
Pignus fortiarij damoni dant. 407.1.E Reftitutio ad quam Principes do Indices,nimis lenes
Pirus Ioanna virginis ex arida floruit . 426.1.D contra maleficos tenentur. 411.1.C
Pliniana remedia ſuperſtitioſa . 54 . Reſtiturio ad quam malefica adſtringantur , & quid
Plumbi liquati ſuperſtitio. 484.2.B hac in re illis imperandum . 476.2.A
Politianus concionator quo pacto ſignum maleficij de Reftituere damna iudex propter negligenti am tenetur .
ftruxerit. 492.7.C 371.1.E
Pæna fanguinis quando poteft commutari in pecunia Retrorſum ſalire ex peluimagicum . 382.1. A
riam . 369.1.B Reuelare peccatum in confeſſione acceptum quando li
Pæna à Deo infligitur defendentibusmaleficos.411.1.C ceat,fi licentiam dederit pænitens.474.2.A ,item an
Pænamagorum non eadem.427.1.A.Conftantinitem ſi aliunde quoque cognouir.fusè.ibid .& quando cre
pore combustos . ibid ,B , C deridum Sacerdoti hoc dicenti.ibid.per totam .
Préna Sacerdotum reuelantium confeffionem.474.2.E Reuelaréne liceat crimen auditum in confeffione ,
Pæna maleficorum quam ſedulò curanda Principibus poſteà acceptum extra conf. 473.1.A , ſeg.
& Magiftratibus. 537. 1. 2. & quantopere de Rigenfis domus infeſtatio liberatio. 524.1.A , B
linguant qui noxios pæne conantur eripere. ibid. Roſarij vis, á defenſio. 517.1.D
Pæna maleficorum . 60.00 Rotnacum celebre reliquiis S.Helmetis . 523.1.A
Počnitentia vera minuit pænam ordinariam , & quod S
eius fignum 410,2 .
Pollutiones no&turna à damone immiſſa , curate . 415. SAcerdatis
S11.26 Rhetici mira deceptio.o tranfuetio.
Pomo manusmirè conglutinate , 374.1 Sacramenta an liceat petere à fornicario Sacerdote .
Pontificis iufſio an ad degradandum exspectanda. 487.1.E
408 ... E Sacramentorum vis quanta . S : 1.1.
Pontimuſſani iuuenis liberatio. 507.2.D Sacrarum rerum abufusſapit hareſim . 3961.A
Pontius Boneuallenſis Abbas. 529.1.B Sacrilegi ritusmaleficorum . 476.2.D , “ ſeg .
Potio contra maleficia . 499.1.C Sacrilega remedia . 484.2 .
Predicatorum ſpectrum duplex . SI1.2 . Sacrilegia fortiariorum . 407.1.D.E
Preſcribatúrne huic crimini fusè. 370. 1. an hæredes Seculari brachio quando fo quomodo ab Inquifitori
contra pecuniariam pænam prafcribant. ibid . bus tradendi ſintfortiarij tam laici,quam clericien
Preſcriptioagendi contra mortuum ,quod annorū.422. monachii ead.2 .
Preumprio quid. 392.2. A Šalis profani afperfio . 472.2.D
Precario ſumpta . 322.1 . Salis exorciſatio defenſa . 529.2
Pratextatus Magus , 410.2.B Salisberienſis narratio de ſe ipſo. 519.1.E
Principalis abolitio , indulgentia gratia quid va Salmanticenſis Scholaris cū ſpectro dimicatio.483.2.C
leant in hoc delićto.369.1.D , E , qui Principes pos Salmatorum ſeu Salutatorum ars difcuffa . 541. 2. E ,
ſint,á an pro lubito. ead.2 . e seg .
Probationis vulgaris oblatio illicita indici. 390.2 Salutatio Angelica contra demones. 517.1.B
Promiſſio celádiſob ſecreto ſigilli quid operetur.473.2. Sanctiſoliti remedia ſacra humilitatis cauſſa velare.
Promiſſio impunitatis qua licita indici. 391.1.A 522.2.C
Proteſtario quòd nolo tolli permaleficium , quandone Sanctorum honores ſuperſtitioſiqui. 485.2.E
ceffaria , 488.2.E Sanctorum virorum contra damones vis. S12 2.8
Purgat io Canoni cagqui d ,qua ndo,o quo faciend a mo Sanctarum reliquiarum vis. 522.2.E , ſeg .
do. 394.1. Sanguis humanus. 498.7 . E
3 .
e Sanguis hyena vel canis atri. 482.1.E
Quercetenſes energumene. 520.1.E Sardij vis. 499.1.C
R Scientia ex confeſſione parta an licoat vtiad mala fale
Amirus Hispaniæ rex. 410.2.A tem auertenda citra figilli violationem ,fuit difpu.
R Ratbodi viſio. 522.1.A tatum . 473.2.E
Rariffonenſis præfulis faftum . 389.2.D Scientiæ infuſa cauenda cupiditas @ conatus.s 41.1 . A
Receptatores e occultatores maleficorum , 379.1.B Sciendi cupiditas quomodo coërcenda. S42.2.B
Reginaldus. 5o8.2.E Scoparum in oftio pofitio , & alia detectoria maleficij.
Relapſorum abiuratio qualis. 393.2.A 484.1.C
Reliquia Sanctorum . 522.2.D , E Scotica mulier incubo liberata . 508.1.B ,516.2.D
Reliquiarum vis . 483.1.B Sententiam damnationis quismaleficis denunciare de
Reipedia contra maleficia quotuplicia , o de ſuperſti beat. 475.1.D
tiofis feu demoniacis . 479.1.Aga seg . Sepultura arcens iudex quando peccet. 423.2 .
ibid .
Remedia malefica quomodo dignofcenda. 397.2.A Sepeliendi an & quando fortiarij.
Remèdia que vtilisſima maleficiorum . 481.1 . Seruinon defendentes dominim , an teneantur ad re
Remedia naturalia contramaleficia..497.2.E , & feq. fitutionem . 378.1, A
Remedia naturalia & moralia quam bona . 541.2 . Sigillum feruandum etiam in hæregi,co poſtpanitentis
Remedia Eccleſiaſtica ſeu ſupernaturalia .304. 2. D , mortem ,á de delictotam commifo , quam commit
D. de leg .
tendo,diuerfimodè tamen, fusè.463.1.6 error Cano
Remedia fuperftitiofa omni iure prohibita. 486.1.D niftarum . ibid . 2.
Remedia ſuperſtitiofa contra indolentiam & faciturni Signum amouensnon habet pacium cum demone.495.
tatem , 388.2.B ,C , 390.1 . I. E
Remedij magici noxa. 523.1.5 24.1. Signum maleficijdeftruere an liceat, fufifſimè difputa
Remediis naturalibusan curenturmaleficia. 499.2.B tum.489.1.Ė ,6 feq.lignamaleficij qua. ibid .
Mmm 2 Signum
552 INDEX

Sigaum ieneveramiuere,quinonit ,alióquinon eſt ab Theodorus Magus reſipiſcens. 488.2.C

ſoluendus. 496.2 . B.Theodoripraxis in penitentia Magi. ibi t.
Signum amouens à quo fanitatem exfpečtet . ead.1 . Theodoreti & Iba abiuratio. 393.1.D
Signiablati exempla nonnulla . 492 .1.B Theodori tribuni domus . 524.2.
Signi amotio non eft fignum . 496.2 Thephilim quid . 479.1.B
Signimagici que vis. 490.2.496.2. Tiber. de Airola . 514.2.E
Signiamotione non honoratur damon . 494.2.C Timor fem trepidatio an indicium . 379.2.E
Signa ſunt moralia inſtrumenta Diaboli. 495.1 .A TimēdusDe quo pacto,& quopacto creatura.496.1.E
Signis damon quomodoalligalus. 497.2.B 520.1
Tolena ſpecus ſchola Necromantia.
Silentij indicium . 381.1.E
Torqueri quando poffit quispropter negligentiam aut
Singularitas in oſtentāda deuotione an indiciū.ead.2.C omiſſionem . 378.1.2
SixtiV.bulla contra Aſtrologos. 397.2.B Tortura tolerata quandoliberet reŭ conuictum . 387.2 .
Sixti V.bulla de aborſu reuocata . 477.2.B
Tortura qualis effe debeat,quandodecernenda aut ite
Sodalitas B.Maria in Iaponia. 518.2.C 386.2.
randa & quoties, late à .
Sodomia fortiariorum . 407.2.C Torture qua indicia fufficiant. 376,2 .
Sodomita degradandus. 408.2.B Tortura continuatio non diſtinguenda ab iteratione
Sortilegium quod plectendum degradatione. 410.1. contra Sprengerum . 387.2.B
Sortilegy quod non ſapit hereſim pena . 396.2.B Torture ſufficiens nominatio focijque. 371.2.E
Sortilegia que hareſim ſapiant. 395.2.E 479.1.C
Totaphoth ,quid .
Sortilegi qui ab Epiſcopo tradendiſunt brachio ſacula Traiectenfium vpilionum ſuperſtitio. 482.1.E
ri, & qui non poffint. 397.2.D , E Tranſuećtio ſagarum localis. 407.2.E
Spectra varia. Translatio corporalis ſagarum . 525.2 . A , B
483.
Specularia diuinatio à Deo punita . 519.1. & feq . Translatio maleficij in alios. 484.1.E
Spina alba. 498.1.C Tranſlationis de loco fagarum exempla duo. 373.1 .
Spiritusfpirituialteriusnon dominantur. 395.2. Trepidatio captarum . 37 4.1 .
Spirituum vnio magica e hæretica . ibid .
Treuirenſis iuuenis à dæmonis dominio liberatus. 525.
Stigmamagicum . 407.1. 1.C , D
Stigmatis indicium , & quale ftigma. 381.2.C Treuirenſe iudicium & cenſura de fortiariis . 429. 2 .
Sirigum immanitas.498 ... E fécta quando cæperit . 430.1.2 .
425.2 .
Treuirenfium duorum puerorum qui ſagis adiunéti hi
Strigarum conuentus,ritus,tripudia ,idololatria . 427. ſtoria. 525.1.
o ſeg . Triboniani facinus e impietas . 486.1.B
Stupri ſacrilegi tentati punitio diuina . 483.2.C S. Trinitatis nominatio . 516.1.E
Şublimes an tollendemaleficæ dum capiuntur.385.2.A Triſcalinus. 369.2.B
Sues cuftoditi à diabolo . 482.1.0 Acillatio nominantis . 37 2.1.
Suffitus contra maleficia . 499.1.D V Vagatio,domicilijmutatio,indic
: ium . 381.2.B
Superstitio odiofa Sanétis, probatum exemplo. 523.1.C Vanderburchtius Decanus Mechlinienſis. 373.1.A
Superſtitiofi ritusdamonis inuentum , idololatriæ ſuf Vanitas quid , et vanorum operum exempla. 539... E
feéti. 538.1.6 Variatio rei quid operetur . 379.2 . E
Superstitiofe artesſunttacita idololatria. ibid. & iis Vafa operiricur.Moſes iufferit. 485.2.B
vti quam noxium o execrandum ., ead.2. Vaudoilie . 428. 2. A
Superftitiofarŭ curarionü multa exempla . 485.2.D , E Veneninomine deuotationes & defixiones magica con
Surde o muti an damnandi , vt ex ſignis confefſi , do tinentur. 409.1.C
an torquendi. 392.2.D Verbaſcus. 498.1.C
Sufpectum que faciantmaleficy . 393.1.B Verberibus an cogimalefici à priuatis poffintetſngnum
Sufpicionum fpecies ſeu gradus qui. ibid . tollant. 488.2.B
Symb oli Apoft olici vis. 517.1.D Verberibus ,minifve an ticeat cogere ad tollendum ma
T
leficium . 484.1.C
LAciturnitatis medicamentum ſeu maleficium.385 . Verborum visqualis fit accuratè propofitum , 539,2.B
T 2.388.1.C.492.1 . Vicinia indicium . 386.2.B
Tactusmalefice an Iudici cauendus.; 385.02,B1 Vicinorum depoſitio . 372.1.B
Terraconenſis Hiſpania vexa:a vermibus e inſectis Vindelica matrona . so9.1.E
aliis .
543.2.B Vitæ innocentis vis. 5 sosed .
Tempeſtas , demone excitata . 378.2.B
:598.1. Vlaet.Doctor Treuir -maleficus.
Tempeſtates cient malefici.. 398. Vnétio extrema defenſa . S31.1.2 .
Tentadij Phentini liberatio . 496.1 .
524 :22 Vnxia luno, eius feſta.
Tentaripos ultra quă par eſt non patitur Deus.s26,2 . Vociferationis indicium . 380.2.E
Teſte variante ,chi ſtandum , pofteriori an priori teſtir Vſurarium an liceat inducere ad maluandum fub
monio. 383.1.C , D Juris. 487.2.A
Teſtei effe qui cogantur, & quomodo. 38202 Vires ambulantes ó lacte pleni, 493.2.D
Teftes infames ( inhabiles aliis hic admitti, ibid . Vulpes dicitur demon . 481.1.A
Teſtes qualesfuffic iant s
admina pro ban das. 37. 7.2 8 Vultuariorum maleficium . 484.1.E
Teftium nomina an ſubmiſse recitanda, 390.1.C
Teſtium publicatio an cum nominibusfacienda.382.1. Aldenſium hæreſis . 429.7.C
Teſtium receptio à quibus eo quo modo facienda,ibid . VVeftrafienfisComes maleficiarus a quo
Teſtimonium complicum an fufficiat ad condemnan modoliber . 492.2 . A
dum.ead.2.B , quod non licet ad torturam . ibid. VViero de caufa fcribendi. 378.1.E
Teſtimonia quæ requiſita vt valeat pro indiciis.321.1.A Sy Vinvvalocus. S12.1.E
Thapſia. 1498 ... C s.võulfranni hiſtoria . 522.1.A
INDEX
 LIBRI TER TIL.

INDEX LOCOR VM , QVIB

QVI
B

LVCIS NONNIHIL
NONN IHIL IN HOC

Tomo II I.

Sacræ Scripturæ. F«Nouimus,de verb. ſignific.410.1.C

c.tua de pæn. ibid. 499.2.E ,512.1.C
Genesis 3:0.15.537.1.A c.ad abolendam .Join preſenti verò.de Harer.
Exodi 6.v.9.479.1.C , 20.2.5.537.1.A ,22.v.18 .
406.2.A , 408.2.E c.penul. de Hareticis. 410.1.C
Leuit.20.v.vlt.ibid . covt inquiſitionis.de Hæret.in 6.537.2.B
Deuter.20.v.vlt.542.1.E ,22.485.2.B c.accuſatus.in prin.de Haret.in 6.377 .
Tob 41.v.15.537.1.C c.cum contumacia.de Hæret.in 6.5 37.2 .
Pſal.105.v.28.541,1.C ,Pſ.30.0.5.539.1.E c.quifquis.2.9.8.396.2.
c.quorundam.d. 39.ibid .
Prouerb.s.v.25.5 40.2.C
c.vlt.15.9.3.409.2 :
Ecclef.3.v.22.ibid .
Ecclefiaftic.19.0.21.541..A ,28.in princ.ead.2.B c.vnicum.26.0.1.ibid.E
c.Epiſcopi.26.g.s.fuſiffimèintegro Commen.411... D ,
Ezech.3.11.416.1.B
Marth.7.22.512.2.B ſeg .
Ioan.8.v.44.537.1.C c.quicunque 26.9.5.397.1. A
Rom.3.v.8.486 •1.E coſa quis Epiſcopus.25.9.5.396.2.1,409
.2.E
c.admoneant.26.9.7.397.1 ,410.1.A
1.Corinth . 10.v.21.5.7.1.A .A
2.Corinth.11.14.415.1.3,12.416.1.A c.vlt.9.7.499.2.C
c.de benedicto9:32.9.1.
. 397.1.A
1.Tim.4.v.1.541.1.B
Nomocanon . 487 .
Tit: 3.413.2.A
Apocal,1.6 4.416.2.B
Legum .
Patrum & Theologorum .
481.2.D 1.Repeti.S.1.D.de quaft.424.2.A
Acta Martyry S.Lucia .
l.nemo.C.de Epiſaudiend.390.1.C
Auguft. liber falsò putatus de anima á ſpiritu.411.2 .
595.1.D 1.Prouinciarum.C.de feriis. ibid .
Caſſiani
410.2 . l.vlt.C.de accuſat.424.2 : A
Caffiodori
382.2.A l.vni.C.de his qui parent.426 .
Chryfoftomi
Clem enti s Rom . 532.2.A 1.eorum.C.demalef. mathe.426.1.2 .
I.Nullus.C.de malefic. mathe. 487.2.D
Burckardi locus, 4111.6 ſeg .
ibid . l.multi.C.demalefic.f math.4.26.2.A,E
Damaſi aita
$33.1.D Capitulare Caroli Magni. 527.1.0
Dionyſij Areopag .
410.2.E Carol.V.conftitutio demalef.a fol. 497.1.B
Gerfonis
ibid.B
Gregory Magni.
Hilarionis 497.1 . E Prophanorum ſcriptorum .
lona Senonens. 521.2 .
Euripidis 484.1.E
Ironis 527.1.D Marbodei 499.1.A
Leonis 496.2.C
Marcellij Emperici 482.2.A
Maruli 390.2.C ibid .
Marſily Ficini .
Nicephori S95.2 . E
Meieri 429.1.DE
Nicol.Cuſani 395.2.C ,485.2.A 482.1.E
Plinij
Philaſtrij 480.1.B
Sammonici ead.2.D
Prudentij 5.7.1 . E
Suetonij • 424.2.C
Pſelli 479.1.A
Varronis 482,2 . A
Sozomeni 532.2.C
Vegetij ibid .
Canonum .
Virgily 483.1.B
Cap.cum non ab homine.de iudic. 408.1. E , 409.2.C , 427.1.B
Vlpiani
410.1. C

F IN I S.

O R E M v S.

Da quæſumus Domine populo tuo diabolica vitare contagia , & te

ſolum DE VM pura mente ſectari. Per Dominum

noſtrum Ieſum Chriſtum , & c . Amen .

LE
 > 20
(

2.1.1
‫و‬ .

‫سه‬

... te

...

A.ss.
2.5ppm

3.0.1.7
3.1.:
1.5.png
1.1.
3 .. ༨༠༠ ་་༡， Arpre
D.ssa

3.s. ...
3.1,0

.2 I I I

.2
F $

23 ( 26110) 91iv sailodsib our oluqor Srinod பார்ட்டி

Sicimo( I11.iisfalutem SuquVimio ?

mmh jutud mutoliu flori

‫سی‬
3

-
 ‫عمر‬
‫‪C‬‬

‫و‬
‫**‬
‫ܟ‬
 6.

}
1

3 ct)